Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο 47

Transcript

1 Ἂς ἀκούσουμε τὴν ἀπάντηση μέσα ἀπὸ τὴν ἐξομολόγηση μίας νέας, σὲ ἐπιστολή της γιὰ δημοσίευση, ἐξαιτίας τοῦ θανάτου μίας ὁμοιοπαθοῦς φίλης της. «Δὲν εἶχα κανένα λόγο, οἰκογενειακὸ ἢ ἄλλο (αὐτὰ ποὺ λένε γιὰ μοναξιές, ἀδιέξοδα, χωρισμένους γονεῖς, ἐρωτικὲς ἀπογοητεύσεις κ.λπ.) γιὰ νὰ ἀρχίσω νὰ φουμάρω. Ἄρχισα νὰ καπνίζω χασίσι ἀπὸ περιέργεια...» Νὰ ἡ πιὸ τυπικὴ καὶ ἡ πιὸ τραγικὴ αἰτία γιὰ τὸ ξεκίνημα τῆς τοξικομανίας τῶν νέων. «Ἀπό περιέργεια, γιὰ πλάκα, γιὰ τὴν παρέα, γιὰ μαγκιά, ἀπὸ ἀνία καὶ πλήξη...», ὥσπου γίνεται συνήθεια καὶ ἐξάρτηση. Οἱ ἴδιες σκέψεις, «ἡ περιέργεια», θὰ ὁδηγήσουν στὸ πέρασμα ἀπὸ τὰ «μαλακὰ στὰ σκληρὰ» καὶ ἀπὸ τὰ «ἁπλᾶ στὰ σύνθετα», ὥσπου ἡ ἡρωίνη ἢ ἡ ὅποια -ἴνη θὰ γίνει ὁ βασανιστικὸς, ἀλλὰ ἐπιθυμητὸς ἐφιάλτης, γιὰ ὅση ζωὴ θὰ ἀπομείνει ἀπὸ τὴν ἐξάρτηση καὶ μετά. Τὸ ἀποτέλεσμα; «Κουρέλια», ποὺ μοναδική τους εὐχαρίστηση, ἡ ἡδονὴ τοῦ κενοῦ. Μόνη τους πίστη, τὸ ψέμα γιὰ τὴ «μαγεία τοῦ τεχνητοῦ παραδείσου». Μόνη τους ὑπόσταση, ἡ ἀπόσταση ἀπὸ τὰ πάντα. Μόνος τους διάλογος, ὁ παραληρηματικὸς μονόλογος. Αἰσθήματα, οἱ παραισθήσεις. Γνώση, ἡ θεληματικὴ ἄγνοια. Μόνη τους σκέψη ἡ ἠρεμιστικὴ ἄνοια, μόνη τους ἐξέγερση ἡ τοξικὴ διέγερση, μόνο τοὺς ὅπλο ὁ αὐτοαφοπλισμός, μόνη τους πράξη ἡ ἀπραξία, μόνη τους σοφία ὁ μηδενισμὸς καὶ ἡ ἀπελπισία. Ἀναζήτηση ἀτομικῆς ἀνεξαρτησίας ἐναντίον τοῦ ἑαυτοῦ τους, ποὺ ὁδηγεῖ ἀνεπίστροφα καὶ ἀνελέητα στὴν ἀπόλυτη ἐξάρτησή τους ἀπὸ τὸ «τσιγαριλίκι», τὸ «σκονάκι» ἢ τὴ σύριγγα. Καὶ ἐπίσης τὸ σπουδαιότερο, ἀπὸ τὶς διαθέσεις καὶ τὶς ἐπιδιώξεις τῶν βρώμικων προμηθευτῶν. Εἶναι νὰ ἀπορεῖ κανεὶς πὼς ἀπὸ περιέργεια καὶ γιὰ πλάκα νέοι ἄνθρωποι, ἀκόμη παιδιά, ποὺ τὰ «ἔχουν ὄλα» βουλιάζουν στὸν τρομακτικὸ αὐτὸ φαῦλο κύκλο μὲ τὴν ἐπίγνωση τῆς ἀλήθειας ὅτι «γνωρίζουν τί τραβᾶνε ὅσοι μπλέκουν μὲ αὐτὰ τὰ πράγματα». Μία ἄλλη προσέγγιση καὶ ἑρμηνεία ἴσως δίνει τὴν ἀπάντηση καὶ καλύπτει τὴν εὐρύτερη εὐθύνη τῆς κοινωνίας. Μιᾶς κοινωνίας στὴν ὁποία ἡ διαφήμιση καὶ ἡ καλυμμένη μὲ προσχήματα προπαγάνδα, ἀντὶ νὰ ἀποτρέπει, ὑποδαυλίζει καὶ ἐκμαυλίζει τὴ «φιλομάθεια» τῶν νέων πρὸς τοὺς «ἀπαγορευμένους καρπούς». Μιᾶς κοινωνίας μὲ τὴ νοοτροπία, ποὺ προβάλλει τὴν ἀνάγκη τῆς περιφρονημένης μειοψηφίας νὰ γίνει πλειοψηφία, κατὰ τὸ μύθο τῆς «ἀλεποῦς μὲ τὴν κομμένη οὐρά», γιὰ νὰ γίνεται ὁ μοχλὸς ὥστε τὸ ἐλάττωμα νὰ ἐμφανίζεται ὡς «ἀρετὴ» ἢ ἔστω κοινὸς τόπος γιὰ τοὺς πολλοὺς καὶ ἔτσι νὰ μὴ σοκάρει. Πολλὲς ἀκόμη εἶναι οἱ τάσεις πρὸς τὴν ἀναζήτηση τῆς αἰτιολογίας, οἱ ὁποῖες μάλιστα θέλουν νὰ διεκδικοῦν τὴν ἀποκλειστικότητα τῆς προσεγγίσεως τοῦ ζητήματος. Πολιτικές, κοινωνικές, οἰκονομικὲς ἢ παιδα γω γικές. Θὰ μπορούσαμε νὰ διαμορφώσουμε ἕνα μικρὸ πλαίσιο καταγραφῆς τους μὲ βασικοὺς ἄξονες τὴ «στέρηση» καὶ τὴν «ἀφθονία». Μία στέρηση ποὺ μπορεῖ νὰ εἶναι: Πνευματικὴ - ἰδεολογική: ἄγονη παιδεία, ἰδεολογικὸ κενό, ἀπογοήτευση ἀπὸ ἰδέες, ἀπουσία ἐμπνευστικοῦ ἐκκλησιαστικοῦ λόγου καὶ βιώματος, ἔλλειψη ἐπαφῆς μὲ τὶς πηγὲς τῆς παράδοσης καὶ τῆς γνώσης. Οἰκονομική: ἀνέχεια, ἀνεργία, ἀνασφάλεια στὴν ἐπαγγελματικὴ ἀποκατάσταση, ἀπρόσιτες τεχνητὲς ἀνάγκες... Συναισθηματική-ψυχολογική: αὐταρχικό, ἄστοργο ἢ ἀδιάφορο οἰκογενειακὸ περιβάλλον (προβληματικὴ - δυσλειτουργικὴ οἰκογένεια), χωρισμένοι ἢ ἀδιάκοπα ἀλληλοϋβριζόμενοι γονεῖς, παιδικά, ἐρωτικὰ ἢ σεξουαλικὰ τραύματα. Κοινωνική: «καταπιεστικὴ κοινωνία», κοινωνικὴ βία, ἔλλειψη ἀνθρωπίνων σχέσεων, μοναξιά, ἀνταγωνισμός, ἐκμετάλλευση. Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο 47

2 Μία ἀφθονία ποὺ μπορεῖ νὰ ἐκφράζεται: Στὰ μέσα ψυχαγωγίας ποὺ μὲ τὴν ποιότητά τους ὁδηγοῦν πολὺ σύντομα στὸν κορεσμό, στὴν ἀνία καὶ τὴν πλήξη. Στὶς ἐλευθερίες, «ἐλευθεριότητες», χαρὲς καὶ ἀπολαύσεις ἀδιανόητες γιὰ συνομηλίκους προηγουμένων γενεῶν ἀλλὰ κοινοῦ τόπου γιὰ τὴ σημερινή. Οἱ ἄλλοτε ἀπρόσιτες ἀπολαύσεις στὴν παιδικὴ ἡλικία γίνονται σήμερα προσιτὲς στὴν πρώιμη ἐφηβικὴ ἡλικία (τσιγάρο, ἀλκοόλ, μηχανές, ἐλεύθερη ἔξοδος μέχρι ἀργὰ τὴ νύχτα, ἀνεξέλεγκτη εἴσοδος σὲ χώρους ἀπαγορευμένους σὲ ἀνηλίκους, ἐλεύθερες σχέσεις) οἱ ὁποῖες δημιουργοῦν τὴν ἀναζήτηση πιὸ ἔντονων καταστάσεων ὅταν μάλιστα αὐτὲς ἔχουν καὶ τὸν πειρασμὸ τοῦ «ἀπαγορευμένου». Τὸ καίριο ἐρώτημα εἶναι κατὰ πόσο τὸ ἄτομο χρήστης εἶναι ἐθισμένο στὴν ψυχολογία τῆς φυγῆς, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ καὶ τὸ ὑπόβαθρο τῆς καταφυγῆς στὰ ναρκωτικά. Ἡ ἰδεολογία «τῶν φυγῶν καὶ τῶν ψευδαισθήσεων» λειτουργεῖ σὲ μία ἀμφίδρομη κίνηση σὲ ὅτι ἀφορᾶ στὴ χρήση τῶν ναρκωτικῶν. Ὡς τάση ἀποτελεῖ τὴ βασικὴ αἰτία γιὰ τὴ χρήση τῶν οὐσιῶν, ἐνῶ στὴ συνέχεια ἡ χρήση πολλαπλασιάζει τὴν ἀναζήτηση ψεύτικων διαφυγῶν καὶ ὀνειρικῶν ψευδαισθήσεων. Τὸ ἰδεολογικὸ ὑπόβαθρο τῆς καλλιεργούμενης αὐτῆς ψυχολογίας τῶν φυγῶν καὶ τῶν ψευδαισθήσεων πρέπει νὰ ἀναζητηθεῖ στὰ βασικὰ γνωρίσματα τῶν ἀξιῶν καὶ τῶν προτύπων της ζωῆς ποὺ προβάλλονται καὶ προάγονται σήμερα. Ποιὰ εἶναι τὰ πρότυπα γιὰ τοὺς περισσότερους νέους σήμερα; Ποιὰ στοιχεῖα τονίζονται γιὰ τὴν κοινωνικοποίησή τους; (Ἡ λατρεία τοῦ εὔκολου, γρήγορου καὶ ἀνεξάντλητου χρήματος. Ἡ βία στὶς σύγχρονες ἐκφράσεις της. Ἡ ὑστερία τοῦ ἀνταγωνισμοῦ. Ἡ ἐμπορευματοποίηση τῶν ἀνθρωπίνων σχέσεων. Ἡ ἀποξένωση. Ἡ μανία τῆς ἐπικράτησης τῶν ἰσχυρῶν ἐπὶ τῶν ἀδυνάτων. Ἡ ἀντιπνευματικὴ ἔκπτωση τῆς σύγχρονης ἠθικῆς καὶ ἡ συναισθηματικὴ ἀστάθεια τῆς ἀτομοκεντρικότητας τοῦ σύγχρονου ἀνθρώπου). Σὲ μία περαιτέρω ἀνάλυση τῆς αἰτιολογίας τοῦ φαινομένου τῆς ἐξάρτησης θὰ ἦταν σκόπιμο νὰ ἀναλύσουμε κάποια ἐπὶ πλέον χαρακτηριστικὰ στοιχεῖα ὑπεύθυνα γιὰ τὴν κοινωνικοποίηση τῶν νέων σήμερα. Κατάρρευση ἀξιῶν. Μία συκοφαντία καὶ ἕνας ἐξευτελισμὸς τῶν θεσμῶν καὶ τῶν κοινωνικῶν ἀξιῶν μὲ ψευδεῖς πληροφορίες ἢ γενίκευση τῶν ἐξαιρέσεων, ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα νὰ μὴ λειτουργοῦν πλέον οἱ θεσμοὶ ὡς θετικὰ πρότυπα καὶ νὰ ὑπάρχει στὸ νέο ἄνθρωπο ἕνα κλίμα καθολικῆς ἀναξιοπιστίας καὶ ἀμφισβήτησης ὅλων τῶν κοινωνικῶν ἐκφράσεων. Συνέπεια αὐτοῦ εἶναι ὅτι ὁ νέος δὲν ἔχει νόημα ζωῆς, ἡ ὑπαρξιακή του προοπτικὴ γίνεται ἀνοηματικὴ καὶ ἀσυνάρτητη διότι δὲν ἔχει σημεῖο ἀναφορᾶς. Καταναλωτισμός. Ὁ σύγχρονος νέος μεγαλώνει μὲ μία ἀγωγὴ ὑπερκαταναλωτῆ, ἡ ὁποία συνθλίβει τὴν «ἀνάγκη» νὰ βρεῖ ὁ ἄνθρωπος τὸν ἑαυτό του καὶ τὸ οὐσιαστικὸ περιεχόμενο τῆς ζωῆς του. Ἀπὸ τὴ γέννησή του ἡ ἀνάγκη αὐτὴ μετατρέπεται σὲ «ἱερὴ δίψα» γιὰ ἀπόκτηση ὑλικῶν ἀγαθῶν. Μαθαίνει νὰ καλύπτεται στὰ πράγματα καὶ ὄχι νὰ ἀναζητᾶ τὴν ὁλοκλήρωση τῆς προσωπικότητάς του. Ἔχει ὄχι μόνον λησμονήσει τὸ «οὐκ ἐπ ἄρτῳ μόνον ζήσεται ἄνθρωπος», ἀλλὰ τὸ περιγελὰ σὲ μία διαδικασία ποὺ κατασκευάζει «καταναλωτικοὺς νεοβαρβάρους». Διάχυτη ἐπιθετικότητα. Γίνεται ὁ μοναδικὸς τρόπος ἐπιβίωσης ποὺ ὁδηγεῖ στὴν πλήρη καὶ ὁλοκληρωτικὴ παραγνώριση τοῦ ἄλλου. Ἡ ἐπιθετικὴ διαφήμιση, τὸ ἐπιθετικὸ marketing, ἡ ἐπιθετικὴ παρουσία σὲ ὅλες τὶς μορφὲς τῆς καθημερινῆς ζωῆς δημιουργοῦν στὸ νέο ὄχι τὴν ὑγιῆ ἀγωνιστικότητα, ἀλλὰ τὴ λογικὴ τοῦ ἀνταγωνισμοῦ καὶ τῆς βίαιης ἀναμέτρησης σὰν μοναδικὸ καὶ ἀναπόφευκτο νόμο ζωῆς. «Ὁ θάνατός σου ἡ ζωὴ μου». Ἐπιτρεπτικότητα καὶ ἀσυδοσία. Μία γενικευμένη παραβατικότητα ποὺ καταργεῖ 48 Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο

3 κάθε σεβασμὸ σὲ νόρμες καὶ κανόνες ἀπαραίτητους γιὰ κάθε μορφὴ ὁμαλῆς κοινωνικῆς συμβίωσης. Αὐτὴ ἡ «ἀτομιστικὴ» ἀντίληψη ποὺ κυριαρχεῖ προετοιμάζει ἕνα νέο ποὺ θὰ λειτουργεῖ ὄχι στὴν ἀντίληψη περὶ δικαιωμάτων καὶ ὑποχρεώσεων ἀλλὰ ἕνα νέο ποὺ θὰ στηρίζεται στὴν πονηρία, τὸ θράσος καὶ τὸ βόλεμα, ἀλλὰ καὶ τὴν παρανομία, ὅταν μάλιστα μπορεῖ νὰ ἀποφύγει καὶ τὶς συνέπειες. Τέλος ἡ διάχυτη ἀνασφάλεια. Ἡ ἀβεβαιότητα ἀπασχόλησης ὡς προοπτικὴ ζωῆς δημιουργεῖ βασικὸ παράγοντα ἐξώθησης τῶν νέων σὲ ἀντικοινωνικὴ συμπεριφορά, αὐτοκαταστροφικὲς πρακτικὲς καὶ διάλυση τῆς προσωπικότητας καὶ βία. Κάπως ἔτσι θὰ μποροῦσε νὰ διαζωγραφίσει κανεὶς τὴν αἰτιολογικὴ εὐθύνη μιᾶς κοινωνίας, ποὺ σκέφτεται καὶ λειτουργεῖ μὲ κατηγορίες «πάχυνσης» καὶ ἡ ὁποία ἀγνοεῖ καὶ περιφρονεῖ τὶς πραγματικὲς ἀνάγκες τῶν νέων μελῶν της, ὁδηγώντας τους στὴν ἀπανθρωποποίηση, τὴν αὐτοκαταστροφὴ καὶ τὸ ἔγκλημα. Ὅμως κάπου ἐδῶ εἶναι ὥρα νὰ μιλήσουμε καὶ γιὰ τὶς λύσεις. Λύσεις ποὺ θὰ μᾶς βγάλουν ἀπὸ τὴν ἀπαισιοδοξία καὶ θὰ μᾶς ἐνισχύσουν τὴν ἐλπίδα γιὰ μία καλύτερη συνέχεια. Στὴν ἀναζήτηση τῶν λύσεων θὰ ἐμπνεύσουν θετικὰ στοιχεῖα, τὰ ὁποῖα θὰ χρησιμοποιηθοῦν γιὰ νὰ ἐνισχύσουν τὸν καθοριστικὸ ρόλο ποὺ παίζει ἡ ψυχολογία γιὰ τὴν ἀνάκτηση τῆς θέλησης γιὰ ζωή. Τὴν ἀνανέωση τοῦ θάρρους, τῆς ἐλπίδας καὶ τῆς ἀγωνιστικότητας γιὰ τὴν ἀντιμετώπισή της μέσα στὶς δυσκολίες καὶ τὰ προβλήματα. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δὲν ἔπαψε νὰ ἀποτελεῖ διαχρονικὰ τὸν σταθερὸ συνεκτικὸ θεσμὸ τῆς κοινωνικῆς μας ταυτότητας, ὑπερβαίνοντας κάθε ρατσιστικὴ ἀντίληψη ἀπὸ ὅπου καὶ ἂν προέρχεται. Ὁ ἐνοριακὸς ναὸς δὲν ἔπαψε οὔτε στιγμὴ νὰ ἀποτελεῖ τὸν τόπο φανέρωσης, δόσης καὶ πρόσληψης τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία προσφέρεται ἀφειδώλευτα σὲ κάθε ἕναν προσωπικά, ποὺ ὡς μέλος συμμετέχει στὴν λατρεία καὶ τὴν ἐν γένει ἐκκλησιαστικὴ ζωή, μὲ προοπτικὴ καὶ στόχο τὴν ἕνωση τῶν πάντων καὶ τὴν πραγμάτωσή της «ἐν Χριστῷ κοινωνίας». Τὸ σῶμα καὶ τὸ αἷμα τοῦ Χριστοῦ προσφέρεται καθημερινὰ πρὸς βρῶσιν καὶ πόσιν εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καὶ ζωὴν αἰώνιον. Οἱ ἅγιοί του Θεοῦ γίνονται ἀδιάπτωτα ὁ καταλύτης στὴν διεργασία πρὸς τὴν ἐν Χριστῷ ἀναγέννηση καὶ τελείωση τῶν πιστῶν ὥστε νὰ «καταντήσωμεν οἱ πάντες εἰς ἄνδρα τέλειον, εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ». Οἱ ἐξαρτημένοι δὲν παύουν νὰ ἀποτελοῦν γιὰ τὴν Ἐκκλησία μέρος τοῦ πληρώματός της. Μάλιστα εἶναι ἐκεῖνα τὰ τέκνα της ποὺ πρέπει νὰ τοὺς προσφέρει μὲ ἔμφαση καὶ πειθὼ τὴν πρόταση τοῦ ἱδρυτῆ της «Δεῦτε πρός με πάντες οἱ κοπιῶντες καὶ πεφορτισμένοι κἀγὼ ἀναπαύσω ὑμᾶς». Ὡς μητέρα στοργικὴ ἔχει καθῆκον νὰ προστρέξει καὶ νὰ συναντήσει στὴ μοναξιὰ καὶ τὴν ἀπομόνωσή τους ὅσους αὐτοκαταδικάστηκαν μὲ τὶς λάθος ἐπιλογές τους, καὶ ὅπως ὁ σπλαχνικὸς πατέρας τῆς παραβολῆς νὰ τοὺς ἀποκαταστήσει στὴν πρώτη τους θέση καὶ τιμή. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μὲ τὴν πνευματικότητα τῆς παραδόσεώς της καὶ τὴ δύναμη τῆς μυστηριακῆς ζωῆς προσφέρει καὶ σήμερα τὴν καλύτερη δυνατότητα στοὺς ἐξαρτημένους νὰ ἐλευθερωθοῦν ἀπὸ τὰ βασανιστικὰ δεσμὰ τῶν οὐσιῶν ποὺ τοὺς κρατοῦν δέσμιους καὶ τοὺς καταστρέφουν. Ἡ εὐθύνη τῆς ἐργασίας αὐτῆς ἀνατίθεται στὴν ποιμαντικὴ δράση τῆς Ἐκκλησίας ποὺ δραστηριοποιεῖται σὲ ἐνοριακὸ πλαίσιο καὶ ἔχει στόχο τὴ σωτηρία ὅλων τῶν πιστῶν. Τὸ μεγαλύτερο μερίδιο φροντίδας τοῦ ποιμαντικοῦ ἔργου γιὰ τὴ συμβολή του στὴ λύση τοῦ προβλήματος τῶν ἐξαρτήσεων πρέπει νὰ καλύπτει τὴν πρόληψή του. Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο 49

4 Ἡ πρόληψη λειτουργεῖ ὡς μηχανισμὸς ἐξάλειψης τῶν αἰτίων ποὺ ὁδηγοῦν τοὺς νέους στὴ χρήση τῶν ναρκωτικῶν. Τὰ προγράμματα πρόληψης ποὺ θὰ ἀναπτυχθοῦν κατὰ τὴν ποιμαντικὴ δράση στὴν ἐνορία θὰ πρέπει νὰ καλύπτουν τὰ προβλήματα δυσλειτουργίας τῆς κοινωνίας. Δηλαδὴ τῆς οἰκογένειας, τοῦ σχολείου ὡς φορέα ἀγωγῆς καὶ ἐκπαίδευσης, τῶν κοινωνικῶν θεσμῶν στὸ νὰ μεταδώσουν ἀληθινὰ μηνύματα ζωῆς πρὸς τὰ μέλη της. Ἡ παρουσίαση καὶ ἡ προβολὴ θετικῶν προτύπων πρὸς τοὺς νέους μέσα ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ παράδοση καὶ τὴ σύγχρονη ἐκκλησιαστικὴ ζωὴ πρέπει νὰ δημιουργεῖ προϋποθέσεις γιὰ ἐνεργὸ συμμετοχὴ τῶν νέων στὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας. Τὰ προσφερόμενα μηνύματα πρέπει νὰ εἶναι ἀπαλλαγμένα ἀπὸ κάθε ἁπλοϊκὴ ἢ δογματικὴ ἀντιμετώπιση τῆς χρήσης τῶν οὐσιῶν. Μὲ καθαρὸ καὶ ρεαλιστικὸ τρόπο νὰ διερμηνεύουν τὴ σύγχρονη κοινωνικὴ εἰκόνα προσφέροντας μὲ ἑλκυστικὸ τρόπο τὴν ἐναλλακτικὴ πρόταση γιὰ τὴν ἀνόρθωσή της. Σημαντικὸ ρόλο στὴν ὑπόθεση αὐτὴ διαδραματίζει στὴν ἐνορία ἡ παρουσία ἑνὸς πνευματικοῦ, ὁ ὁποῖος θὰ ἀναλάβει μέσῳ τοῦ μυστηρίου τῆς μετανοίας τὴν ἀναγέννηση τῶν πιστῶν. Ἡ ἐξομολόγηση ὡς λυτρωτικὸς ποιμαντικὸς διάλογος θὰ ἀποκαταστήσει τὴν διαταραγμένη ἰσορροπία στὸν ἐσωτερικὸ κόσμο τοῦ ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος καὶ μὲ τὴ σωστὴ καθοδήγηση θὰ ἀποκτήσει νόημα καὶ προοπτικὴ γιὰ τὴ ζωή. Ἡ ποιμαντικὴ δράση σὲ προσωπικὸ ἢ συλλογικὸ ἐνοριακὸ ἐπίπεδο πρέπει νὰ ἐμπνέει καὶ νὰ ἑλκύει τοὺς ἀνθρώπους στὴν ὀντολογικὴ σχέση τους μὲ τὴν ἐνοριακὴ ἐκκλησιαστικὴ ζωή. Διότι ἐκεῖ ὁ ἄνθρωπος θὰ γνωρίσει τὴν πραγματικὴ κοινωνία καὶ κοινωνικότητα. Ἐκεῖ ὁ ἄνθρωπος τοῦ σήμερα θὰ μπορέσει νὰ ἀντιληφθεῖ τὴν ὀμορφιὰ τῆς ζωῆς ὡς περιεχόμενο ἀδελφικῆς ἀγάπης ἐν Χριστῷ. Ἐκεῖ θὰ μπορέσει νὰ ἀνατρέψει τὴν λογικὴ τῆς φθορᾶς καὶ νὰ βιώσει τὴν προοπτική της αἰώνιας βασιλείας. Ἐκεῖ θὰ μάθει τί σημαίνει ἰσορροπία μεταξὺ πνεύματος καὶ ὕλης. Ἐκεῖ θὰ ἀντιληφθεῖ ὅτι δὲν χρειάζεται ὡς δεκανίκι καμία οὐσία γιὰ νὰ ἔχει ἐνδιαφέρον γιὰ τὴ ζωή. Ἐκεῖ θὰ ἀνακαλύψει τὸ ἀληθινὸ νόημα τῆς ζωῆς καὶ δὲν θὰ ἐπιθυμεῖ τὴ φυγὴ ἀπὸ τὴν ἀντιμετώπισή της. Ὁ ἐλαφρὺς ζυγὸς τοῦ Χριστοῦ θὰ τὸν πλημμυρίσει μὲ τοὺς καρποὺς τοῦ Πνεύματος, ποὺ θὰ καλύψουν κάθε του ἀναζήτηση. Θὰ διαπιστώσει ὅτι ἄρνηση τῆς ὑποταγῆς στὴν ὅποια καταστροφικὴ ἐξάρτηση γίνεται κατάφαση στὴν λυτρωτικὴ ἐξάρτηση ποὺ ὁδηγεῖ στὴν τέλεια ἐλευθερία. Ἡ δική του συμμετοχὴ θὰ εἶναι ἡ ἀνάθεση τοῦ ἑαυτοῦ του, ὄχι στὰ χέρια τῆς ἀνισόρροπης αὐτοκαταστροφῆς, ἀλλὰ στὰ στοιβαρὰ ἀγαπητικὰ χέρια τοῦ Χριστοῦ. Τῆς προσωπικῆς του λύτρωσης καὶ σωτηρίας. 50 Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο

5 5. Ψ υ χ α γ ω γ ί α κ α ί ἄ σ κ η σ η Νέοι καί μουσική τοῦ Γιώργου Κυπριανοῦ * Τὸ θέμα τῆς μουσικῆς δὲν εἶναι ἁπλᾶ ἕνα θέμα «ἐνδιαφέροντος». Ἔχει καταλήξει σήμερα ἡ μουσικὴ νὰ εἶναι γιὰ τοὺς περισσότερους νέους ὁ δεύτερός τους ἐαυτός. Σήμερα, ὅσο ποτὲ ἄλλοτε, τὰ νέα παιδιὰ εἶναι δοσμένα στὴν πλειονότητά τους ὁλοκληρωτικὰ στοὺς διάφορους ἤχους καὶ μελωδίες σύγχρονης ἢ ἄλλης μουσικῆς. Ὅταν ἀναφέρεται κάποιος σὲ νέους, ἴσως ἡ πιὸ κλασσικὴ εἰκόνα ποὺ ἐμφανίζεται στὸ μυαλό μας εἶναι ἐκείνη τοῦ νέου, ντυμένου στὸ στὺλ καὶ στὸ ὕφος τῶν ἀστέρων τῆς τηλεόρασης καὶ τῶν video clips, ἔχοντας μέσα στὰ αὐτιὰ τοῦ ἀκουστικά. Ἀπὸ τὸ πρωὶ μέχρι τὸ βράδυ, ἀκόμα καὶ ὅταν κοιμοῦνται δὲν μποροῦν νὰ ἀποχωριστοῦν τὰ τραγούδια τους. Φυσικά, σὲ αὐτὸ βοήθησε καὶ ἡ τεχνολογία μὲ τὰ ὅλο καὶ ἀνανεούμενα mp3 players καὶ τὰ μουσικὰ κινητὰ τηλέφωνα. Ἀκόμα, ἡ ἐνασχόληση μὲ τὴ μουσικὴ σήμερα ἔχει λάβει καὶ ἕνα ἄλλο «ὀνειρικό» χαρακτήρα, μέσα ἀπὸ τὴ συνεχῆ καὶ ὑπερβολικὴ προβολὴ τῶν ἀστέρων τῆς μουσικῆς ἀπὸ τὰ Μέσα Ἐνημέρωσης, ὅπως καὶ τὴ διοργάνωση τῶν γνωστῶν «talent shows». Ἔτσι ὁ χῶρος τῆς μουσικῆς ἔχει ταυτιστεῖ μὲ τὸ «ὄνειρο» σχεδὸν κάθε νέου σήμερα. Φυσικὰ τὸ θέμα δὲν θὰ ἦταν τόσο σοβαρὸ ἂν ἀρκούμαστε μόνο στὴν πιὸ πάνω διαπίστωση. Τὸ ἐνδιαφέρον δὲν προκαλεῖ τόσο τὸ γεγονὸς τῆς ποσότητας τῆς μουσικῆς ποὺ ἀκοῦν οἱ νέοι μας σήμερα, ὅσο τὸ ἐρωτηματικό της ποιότητας. Καταρχὰς ὅταν μιλᾶμε γιὰ μουσικὴ δὲν ἀναφερόμαστε σὲ κάτι ποὺ ἁπλᾶ κάνει τὴ ζωή μας πιὸ ὄμορφη καὶ μελωδικὴ ἢ ἁπλᾶ ἐκφράζει τὰ συναισθήματά μας. Ἡ μουσική, σύμφωνα καὶ μὲ τὴν ἀρχαία ἑλληνικὴ φιλοσοφία (π.χ. Πλάτων, Ἀριστοτέλης), ἔχει πνευματικὴ διάσταση, εἰσχωρεῖ μέσα στὸν ἄνθρωπο καὶ ἐπηρεάζει τὴ συμπεριφορά του ἀκόμα καὶ τὸ χαρακτήρα του. Γι αὐτὸ καθόλου δὲν εἶναι τυχαῖες κάποιες δηλώσεις ἀπὸ διάφορους πολιτικοὺς τῆς ἱστορίας (π.χ. Λένιν), ὅτι ἐλέγχοντας τὸ εἶδος τῆς μουσικῆς τῶν νέων, μπορεῖς νὰ ἐλέγξεις καὶ τὰ φρονήματα καὶ τὴν ἀνατροφή τους γενικότερα. Τὸ εἶδος Μουσικῆς, τὸ ὁποῖο σήμερα εἶναι τὸ ἐπικρατέστερο μέσα στὰ μουσικὰ ἐνδιαφέροντα τῶν νέων, εἶναι ἡ «ρόκ». Ἡ ρὸκ μουσική, ἡ ὁποία ἐμφανίστηκε γύρω στὴ δεκαετία τοῦ 60 καὶ ταυτίστηκε μὲ τὸ κίνημα ἐπανάστασης τῶν νέων σὲ κάθε εἴδους παραδοσιακὴ ἀρχῆς καὶ ἀξίας, μὲ τὸ ὄνομα ρὸκ ἐν ρόλ, φέρει τὴν καταγωγὴ ἀπὸ τοὺς ἤχους τῆς Ἀφρικῆς. Ὁ λόγος εἶναι ἁπλός. Μεταφέροντας στὴν Ἀμερικὴ οἱ κατακτητὲς τοὺς δούλους ἀπὸ τὴν Ἀφρική, στὴν οὐσία μετέφεραν τὴν ἴδια τὴ ζωὴ τῆς Ἀφρικῆς στὴν Ἀμερική, μαζὶ μὲ τὴ μουσική της. Ὁ ἐπαναληπτικὸς ρυθμὸς τῶν τυμπάνων («drums»), ὁ ὁποῖος χαρακτηρίζει εἰρήσθω ἐν παρόδῳ, ὅλα τὰ εἴδη τῆς σύγχρονης μουσικῆς, τὰ ὁποία θεωροῦνται μετεξελίξεις καὶ παρακλάδια τῆς ρὸκ (ὅπως pop, house, reggae, hip-hop, rap κ.ἅ.), δὲν εἶναι στὴν οὐσία τίποτε ἄλλο, παρὰ οἱ ρυθμοὶ τῶν μαύρων τῆς Ἀφρικῆς * Ὁ κ. Γ. Κυπριανοῦ εἶναι θεολόγος, καθηγητὴς στὴ Μέση Ἐκπαίδευση. Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο 51

6 κατὰ τῆς θρησκευτικές τους τελετές, γνωστὲς μὲ τὸ ὄνομα «βουντού», δηλαδὴ τελετὲς ἐπίκλησης πνευμάτων. Φτάνει κάποιος νὰ ἀνατρέξει σὲ ντοκιμαντὲρ γύρω ἀπὸ τὰ θρησκεύματα τῆς Ἀφρικῆς καὶ νὰ κάνει τὴ σύγκριση. Μπορεῖ τὸ πιὸ πάνω σχόλιο νὰ εἶναι γιὰ κάποιους κάπως παρατραβηγμένο, ὡστόσο, κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ ἀμφισβητήσει τὸ γεγονὸς ὅτι τὰ περισσότερα τραγούδια σήμερα, ἐκτὸς ἀπὸ κάποιες ἀξιόλογες ἐξαιρέσεις, δὲν χαρακτηρίζονται καὶ γιὰ τὸν καλύτερο στίχο... Μέσα στὰ τραγούδια σήμερα κάποιος συναντᾶ ἀπὸ φανερὲς ὁμολογίες πίστης στὸ σατανᾶ, κυρίως στὴ rock, heavy metal, death metal, σεξουαλικὲς καὶ διαστροφικὲς περιγραφές, κυρίως στὴ house, pop, μέχρι καὶ κάθε εἴδους αἰσχρολογία ἢ καὶ βλασφημία, κυρίως στὴ hiphop καὶ rap. Ἀπὸ τὴν ἄλλη, μέσα ἀπὸ τὸ νέο εἶδος παρουσίασης τραγουδιῶν μέσω μικρῶν βίντεο, τὰ γνωστὰ video clips, προβάλλεται ἀπροκάλυπτα ἡ σεξουαλικότητα, ἡ βία, σατανιστικὰ σύμβολα, διαστροφὴ καὶ ἀναρχισμός. Καὶ ὅλα αὐτὰ στὸ ὄνομα τῆς τέχνης τῆς μουσικῆς. Ἰδιαίτερα στὸ θέμα τῶν video clips, εἶναι ἄξιο ἀπορίας τὸ πῶς αὐτὲς οἱ εἰκόνες, μὲ τὴν πρόφαση τοῦ μουσικοῦ τους χαρακτήρα, ἀφήνονται μὲ τέτοιο περιεχόμενο νὰ προβάλλονται σὲ ὅλες τὶς ὧρες τῆς ἡμέρας, κατὰ τὶς ὁποῖες ἀκόμα καὶ μικρὰ παιδιὰ μποροῦν νὰ παρακολουθήσουν ἀνὰ πᾶσα στιγμή. Ἐν πάσῃ περιπτώσει ὅμως, κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ ἀμφισβητήσει τὴν ὑποσυνείδητη δύναμη τῆς μουσικῆς, ἀκόμα κι ἂν δὲν προσέχει συνειδητὰ κάποιος τοὺς στίχους. Εἰδικὰ σήμερα, ποὺ οἱ στίχοι προβάλλουν ἕνα λανθασμένο μήνυμα γύρω ἀπὸ τὶς ἐρωτικὲς σχέσεις, ὅπως τῆς ἀπαίτησης, τῆς ἀπογοήτευσης, τοῦ εὔκολου χωρισμοῦ, τῆς ἐκδίκησης καὶ τῆς χυδαιότητας. Συγκλονιστικὴ εἶναι ἡ μαρτυρία στρατιώτη τῶν Ἀμερικανικῶν Δυνάμεων στὸ Ἰράκ, ὁ ὁποῖος ὁμολόγησε ὅτι πρὶν ἀπὸ κάθε αἱματηρὴ ἐπίθεση, ἔπαιζαν μέσα στὰ κράνη τοὺς ρὸκ τραγούδια ποὺ μιλοῦσαν γιὰ φωτιὰ καὶ γιὰ θάνατο γιὰ πιὸ «καλά» ἀποτελέσματα στὴ μάχη. Μὲ τὰ πιὸ πάνω δὲν ἀπορρίπτεται ἢ καταδικάζεται ὅλη ἡ μουσικὴ ποὺ ἀκοῦν οἱ νέοι σήμερα. Ἡ μουσικὴ δὲν μπορεῖ νὰ λείψει ἀπὸ τὴ ζωή μας. Αὐτὸ τὸ μαρτυρεῖ καὶ ἡ ἴδια ἡ Ἐκκλησία, ἡ ὁποία τὴν ἐνέταξε μέσα στὴ λατρεία της. Ἐκεῖνο ποὺ προέχει εἶναι νὰ καταφέρουμε νὰ ἀνατρέφουμε νέους μὲ κριτικὴ καὶ συγκροτημένη προσωπικότητα. Νὰ μποροῦν νὰ ἐπιλέξουν μεταξὺ τῆς μουσικῆς ποὺ ἀληθινά τους ὠφελεῖ καὶ τῆς μουσικῆς ποὺ τοὺς διαστρέφει καὶ τοὺς χαλᾶ. Στὴν ἐρώτηση: «Μὰ τί νὰ ἀκοῦμε;», ἡ Ἐκκλησία σίγουρα δὲν ἀπαντᾶ μόνο κλασσικὴ ἢ βυζαντινή, αὐτὸ εἶναι ἕνα ἄλλο θέμα. Ἀπαντᾶ μὲ τὸ: «Ἁπλᾶ νὰ ξέρεις τί ἀκοῦς» καὶ ὄχι νὰ ἀκοῦς ἐπειδὴ εἶναι τῆς μόδας, ἢ ἐπειδὴ χορεύεται πολύ, ἢ ἐπειδὴ ἁπλᾶ σου ἀρέσει ἡ μελωδία. Νὰ μάθει ὁ νέος νὰ εἶναι κύριος τοῦ ἑαυτοῦ του καὶ τῶν αἰσθήσεών του. Ὑπάρχει καλὴ μουσικὴ σήμερα. Ἁπλᾶ πρέπει νὰ ψάξεις Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο

7 Ἐκκλησία καί ἀθλητισμός Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱεροθέου Ἡ βιβλικὴ καὶ πατερικὴ θεολογία διδάσκει σαφέστατα τὴ στενὴ ἑνότητα μεταξὺ ψυχῆς καὶ σώματος τοῦ ἀνθρώπου, τὰ ὁποία δημιουργήθηκαν ταυτόχρονα καὶ εἶναι ἀδιαχώριστα. Μάλιστα, χρησιμοποιοῦν παραστατικὰ παραδείγματα, γιὰ νὰ καταδείξουν αὐτὴ τὴ στενὴ σχέση. Ἐν ὀλίγοις, τὸ σῶμα ζωογονεῖται διὰ τῆς ψυχῆς καὶ ἡ ψυχὴ ἐνεργεῖ διὰ τοῦ σώματος. Γι αὐτό, ὁλόκληρη ἡ λατρευτικὴ καὶ μυστηριακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας ἀναφέρεται στὸν ὅλο ἄνθρωπο ἀποτελούμενο ἀπὸ ψυχὴ καὶ σῶμα. Μέσα σ αὐτὸ τὸ πνεῦμα κινεῖται καὶ τὸ ἐνδιαφέρον τῆς Ἐκκλησίας γιὰ τὸν ἀθλητισμό. Τὰ κείμενα ποὺ ἀκολουθοῦν εἶναι ἀποσπάσματα ἀπὸ τὴν Εἰσήγηση τοῦ Σεβ. Μητροπολίτη Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱεροθέου* στὸ Συνέδριο ποὺ διοργάνωσε ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἐνόψει τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων τῆς Ἀθήνας 2004 μὲ θέμα: «Ἐκκλησία καὶ ἀθλητισμὸς μὲ ὄραμα τὴν τρίτη χιλιετία»: «Ἡ διοργάνωση Συνεδρίου μὲ θέμα Ἐκκλησία καὶ ἀθλητισμός δὲν εἶναι ἕνα ὄψιμο ἐνδιαφέρον ἐκπροσώπων τῆς Ἐκκλησίας γιὰ τὸν ἀθλητισμό, ἀλλὰ εἶναι ἔκφραση τοῦ πνεύματος τῆς Ἐκκλησίας ποὺ ἀγαπᾶ καὶ ἐνδιαφέρεται γιὰ τὸν ὅλο ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος ἀποτελεῖται ἀπὸ ψυχῆ καὶ σῶμα. Πάντοτε ἡ Ἐκκλησία, ἀμέσως ἢ ἐμμέσως, συνδεόταν μὲ τὸν γνήσιο ἀθλητισμὸ καὶ ὑποστήριξε καὶ ὑποστηρίζει κάθε τί ποὺ βοηθᾶ τὴν ἀνάπτυξη τῆς συγκροτήσεως τῆς ὅλης προσωπικότητος τοῦ ἀνθρώπου». «Κατ ἀρχὰς πρέπει νὰ ὑπογραμμισθεῖ ὅτι ἡ Ἐκκλησία δὲν εἶναι ἁπλῶς ἕνα θρησκευτικὸ σωματεῖο ποὺ ἐνδιαφέρεται γιὰ τὴν ἱκανοποίηση τῶν θρησκευτικῶν συναισθημάτων τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλὰ εἶναι μία κοινότητα ποὺ ἐνδιαφέρεται γιὰ τὴν συγκρότηση τῆς προσωπικότητος τοῦ ἀνθρώπου, καὶ τὴν καλὴ ὀργάνωση καὶ λειτουργία τῆς κοινωνίας. Δὲν ἐνδιαφέρεται ἁπλῶς γιὰ τὸν οὐρανό, ἀλλὰ πῶς θὰ σκιαγραφήσει στὴ γῆ «τὴν ἐν οὐρανοῖς εὐταξίαν», χωρὶς νὰ γίνει γῆ. Ἡ Ἐκκλησία διὰ μέσου τῶν αἰώνων παρήγαγε καὶ πολιτισμό, καλλιέργησε ὅλες τὶς τέχνες (ποίηση, λογοτεχνία, μουσική, ἁγιογραφία, ἀρχιτεκτονική) χωρὶς βέβαια νὰ μετατρέπεται σὲ ἕνα ἀνθρωποκεντρικὸ πολιτισμό. Ταυτόχρονα, ὅμως, ἡ Ἐκκλησία δὲν μεταβάλλεται σὲ ἕνα ἀθλητικὸ σωματεῖο, ποὺ ἐνδιαφέρεται μόνον γιὰ τὴν ἄσκηση τοῦ σώματος, ἀλλὰ τὴν ἄθληση τὴν βλέπει μέσα ἀπὸ τὴν ὅλη προοπτικὴ ποὺ ἔχει γιὰ τὴν ἀνάπτυξη καὶ τελείωση τῆς προσωπικότητος τοῦ ἀνθρώπου. Ἔπειτα, ἡ Ἐκκλησία δὲν διακρίνεται οὔτε γιὰ τὸν ἰδεαλισμό, ποὺ ἐξυψώνει τὴν ψυχὴ καὶ περιφρονεῖ τὸ σῶμα, ἀλλὰ οὔτε καὶ γιὰ ἕναν ματεριαλισμό, ποὺ παραγνωρίζει τὴν ψυχὴ καὶ καταλήγει τελικὰ στὴν σωματολατρεία. Θεωρεῖ ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἀποτελεῖται ἀπὸ ψυχῆ καὶ σῶμα, καθὼς ἐπίσης ὅτι πρέπει νὰ ὑπάρχει ἁρμονία μεταξὺ τῶν δυὸ αὐτῶν στοιχείων τοῦ ἀνθρώπου. Μέσα ἀπὸ αὐτὴν τὴν προοπτικὴ πρέπει νὰ δοῦμε ὅτι οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας καὶ γενικὰ ὅλη ἡ ἐκκλησιαστικὴ παράδοση ὁμι- * Ὁλόκληρη ἡ εἰσήγηση τοῦ Σεβασμιωτάτου δημοσιεύεται στὸ Περιοδικὸ τῆς Μητροπόλεως Ναυπάκτου Ἐκκλησιαστικὴ Παρέμβαση, Μάιος 2000, καὶ στὴν ἱστοσελίδα Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο 53

8 λοῦν γιὰ τὴν ἄθληση, προτρέπουν τὰ παιδιὰ νὰ ἀθλοῦνται, χρησιμοποιοῦν παραδείγματα ἀπὸ τοὺς ἀθλητικοὺς ἀγῶνες τῆς ἐποχῆς τους γιὰ νὰ ὁμιλήσουν καὶ γιὰ τὴν πνευματικὴ ἄθληση, γνωρίζουν τοὺς κανονισμοὺς ποὺ ἴσχυαν τὴν ἐποχὴ ἐκείνη κατὰ τὴν τέλεση τῶν ἀγώνων κλπ. Γιὰ ὅλους αὐτοὺς τοὺς λόγους ἡ Ἐκκλησία προτρέπει τὰ παιδιὰ νὰ ἀθλοῦνται, συγκροτεῖ διάφορες ἀθλητικὲς ὁμάδες καὶ διοργανώνει ἀγῶνες καὶ πρωταθλήματα, δημιουργεῖ, ἰδίως σὲ κατασκηνωτικοὺς χώρους, γήπεδα ποδοσφαίρου, καλαθοσφαίρισης, πετοσφαίρισης κ.λπ.». «Ὁ δεύτερος σκοπὸς τοῦ Συνεδρίου αὐτοῦ εἶναι νὰ διατυπωθοῦν διάφορες σκέψεις γιὰ τὸ πῶς μπορεῖ νὰ βελτιωθοῦν οἱ συνθῆκες μέσα στὶς ὁποῖες καλλιεργεῖται σήμερα ὁ ἀθλητισμός, καὶ ὄχι τὰ κακέκτυπά του μὲ ὅλες τὶς συνέπειες ποὺ εἶναι γνωστὲς σὲ ὅλους μας. Εἶναι γνωστὸν ὅτι ὁ Pierre De Coubertin διαφωνοῦσε μὲ τὸν ἐπαγγελματικὸ ἀθλητισμὸ καὶ ὁραματιζόταν ἕναν ἐρασιτεχνικὸ ἀθλητισμὸ ποὺ θὰ προωθοῦσε τὴν ὑγεία καὶ τὴν δύναμη. Ἐπίσης, σὲ αὐτὸν τὸν ἀθλητισμὸ ἀναφερόταν ἡ ἀπόφαση τῆς ΔΟΕ τὸ 1904: «ἐρασιτέχνης ἀθλητὴς εἶναι ἐκεῖνος ποὺ δὲν ἔχει δεχθεῖ ποτὲ χρήματα, δὲν ἔχει ἀγωνισθεῖ ποτὲ μὲ ψευδώνυμο, δὲν ἔχει βάλει ἐνέχυρο οὔτε ἔχει πουλήσει τὰ ἔπαθλά του, δὲν ἔχει βάλει ποτὲ χρηματικὸ στοίχημα καὶ εἶναι ἀποδεδειγμένα μέλος ἐρασιτεχνικοῦ σωματείου». Ἀπὸ τότε ὅμως ἔχουν ἀλλάξει πολλὰ πράγματα. Πολλοὶ παράγοντες θέλησαν καὶ σὲ πολλὰ σημεῖα ἐπηρέασαν τὸν ἀθλητισμὸ μὲ συνταρακτικὲς συνέπειες. Οἱ πολιτικοὶ ἀνταγωνισμοὶ καὶ προπαγάνδες, ἡ ἐμπορία καὶ τὰ συμφέροντα καταλήγουν στὸ νὰ δημιουργήσουν «ὑπεραθλητές», ποὺ καταρτίζονται ἀνάλογα μὲ τὴν τελειοποίηση τῆς τεχνικῆς μεθόδου. Ἡ βία στὰ γήπεδα, ἡ ὁποία ἐν μέρει εἶναι καὶ ἔκφραση τῆς ἀτμόσφαιρας ποὺ ἐπικρατεῖ στὴν κοινωνία, ἡ χρησιμοποίηση καὶ ἐκμετάλλευση τῶν ἀθλητῶν μὲ διαφόρους τρόπους γιὰ ἀπόκτηση ἐπιρροῆς καὶ δύναμης εἶναι μερικὰ ἀπὸ ἐκεῖνα ποὺ ἀλλοιώνουν τὸν γνήσιο ἀθλητισμό. Εἶναι χαρακτηριστικὰ ὅσα γράφει ἕνας παλαιὸς Πανελληνιονίκης καὶ Βαλκανιονίκης Ἕλληνας ἀθλητής, ὁ Γιῶργος Μαρινάκης: «Ἐμεῖς οἱ παλιότεροι γνωρίσαμε ἕναν ἀθλητισμὸ πολὺ διαφορετικὸ ἀπὸ τὸν σημερινό. Ἕναν ἀθλητισμὸ ποὺ ὑπηρετοῦσε τὴν συναδέλφωση τῶν λαῶν γιὰ τὴν παγκόσμια εἰρήνη. Ἀθλητισμό, χωρὶς δόλο, μὲ μόνο σκοπὸ τὴν διάκριση τῆς νίκης καὶ τὴν καλλιέργεια τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος (62 χρόνια ἀγῶνες γιὰ τὸν ἀθλητισμό, σ. 103). Ἀκριβῶς γιὰ τὴν θεραπεία ὅλων αὐτῶν τῶν διαπλεκομένων συμφερόντων ἀγωνίζονται πολλοὶ παράγοντες καὶ ἡ Ἐπιτροπὴ «εὖ ἀγωνίζεσθαι». Ὡς πρὸς τὴν πλευρὰ αὐτὴ μπορεῖ νὰ βοηθήσει καὶ ἡ Ἐκκλησία, ἀκριβῶς γιατί ἔχει τὴν δυνατότητα νὰ ἐπηρεάσει τὴν κοινωνία καὶ νὰ βελτιώσει τὶς κοινωνικὲς συνθῆκες. Ἡ Ἐκκλησία μπορεῖ νὰ γίνει κήρυκας τοῦ ἀληθινοῦ ἀθλητισμοῦ καὶ τοῦ γνησίου Ὀλυμπισμοῦ». «Ἄλλωστε ζοῦμε σὲ μία ἐποχὴ κατὰ τὴν ὁποία διατυπώνεται ἀπὸ παντοῦ ἡ ἄποψη ὅτι οἱ Ὀλυμπιακοὶ Ἀγῶνες πρέπει νὰ ἐπανέλθουν στὴν ἀφετηρία τους καὶ τὸν σκοπὸ γιὰ τὸν ὁποῖο δημιουργήθηκαν, νὰ ἀπομακρυνθοῦν ἀπὸ τὴν ἐμπορευματοποίηση καὶ ἄλλες σκοπιμότητες. Εἶναι δὲ γνωστὸν ὅτι οἱ Ὀλυμπιακοὶ Ἀγῶνες στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα συνδέονταν στενὰ μὲ τὸ θέατρο καὶ τὸ ἱερό. Ἡ ἀποϊεροποίηση τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων συνιστᾶ μεγάλο πρόβλημα». «Ἐπὶ πλέον ἡ Ἐκκλησία μπορεῖ καὶ πρέπει νὰ βοηθήσει τοὺς Ἕλληνες ἀθλητες 54 Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο

9 ποὺ θὰ συμμετάσχουν στοὺς ἀγῶνες γιὰ νὰ διεκδικήσουν μετάλλια καὶ νὰ τιμηθεῖ ἀπὸ τῆς πλευρᾶς αὐτῆς ἡ χώρα μας. Εἶναι δὲ γνωστὸν ὅτι πέρα ἀπὸ τὴν σωματικὴ προπόνηση ὑπάρχει καὶ ἡ λεγομένη νοερὰ προπόνηση, ἡ ὁποία εἶναι τὸ ὑπόβαθρο καὶ ἡ κινητήρια δύναμη γιὰ τὴν ἐπιτυχία τοῦ ἀθλητοῦ. Ἡ ψυχικὴ ἠρεμία, ἡ νηφαλιότητα, ἡ προσοχὴ καὶ ἐγρήγορση, ἡ συγκέντρωση τοῦ νοῦ, ἡ βοήθεια τοῦ Θεοῦ, ὅλα αὐτὰ βοηθοῦν στὴν καλὴ ἀπόδοση τοῦ ἀθλητοῦ. Θὰ πρέπει νὰ ὑπογραμμίσουμε τὸ τί ἔγραψε γιὰ τὸν πρῶτο σύγχρονο Ἕλληνα Ὀλυμπιονίκη, τὸν Σπύρο Λούη, ὁ πρωτεργάτης τῆς ἀναβίωσης τῶν Ὀλυμπιακῶν ἀγώνων Γάλλος βαρῶνος Pierre De Coubertin: «Ὁ Σπύρος Λούης ἦταν ἕνας θαυμάσιος βοσκός, ντυμένος μὲ τὴν λαϊκὴ φουστανέλλα, ξένος μὲ τὶς μεθόδους τῆς ἐπιστημονικῆς προπονήσεως. Προετοιμάστηκε μὲ νηστεία καὶ προσευχὴ καὶ πέρασε τὴν τελευταία νύχτα πρὶν τὸν ἀγώνα μπροστὰ στὶς ἅγιες εἰκόνες κάτω ἀπὸ τὸ φῶς τῶν λαμπάδων» (βλ. Κων. Ζορμπᾶ, Δοκίμια γιὰ τὴν Παγκοσμιοποίηση, σ. 59). Ἡ Ἐκκλησία μὲ τὴν ἡσυχαστικὴ μέθοδο ποὺ διαθέτει μπορεῖ νὰ συνδράμει στὴν καλύτερη προετοιμασία τῶν ἀθλητῶν, ἀλλὰ καὶ στὴν πνευματικὴ ὁλοκλήρωσή τους, ἀντὶ νὰ καταφεύγουν σὲ ἀνατολικὲς παραδόσεις, σὲ γιόγκα καὶ διαλογισμό. Ἔχουμε καὶ ἐμεῖς μία δυναμικὴ παράδοση πάνω στὴν λεγομένη νοερὰ προπόνηση». Ὁ Ἅγιος Νέστωρ, προστάτης τῶν ἀθλητῶν, δέχεται τὴν εὐλογία τοῦ Ἁγίου Δημητρίου πρὶν τὸν ἀγώνα του μὲ τὸ Λυαῖο. Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο 55

10 6. Τ ί ἀ π α ν τ ο ῦ ν ο ἱ ν έ ο ι Σκέψεις καί προβληματισμοί μαθητῶν Λυκείου Παραλιμνίου Ὁ ῥόλος τῆς Ἐκκλησίας στὴν Παιδεία μας Ἡ Ἐκκλησία, διδάσκοντας τὰ μηνύματα τοῦ Χριστιανισμοῦ, τῆς ἀγάπης καὶ τῆς ἀλληλεγγύης δημιουργεῖ ἕνα πρότυπο σωστοῦ καὶ ἀγαθοῦ πολίτη. Διδάσκει ὅτι ὅλοι οἱ ἄνθρωποι εἶναι ἴσοι, καὶ πὼς πρέπει νὰ ζοῦν μονοιασμένοι, ἀγαπημένοι, σὰν ἀδέλφια, ἀφοῦ ὅλους τους ἐνώνει ἕνας κοινὸς Πατέρας, ὁ Θεός. Καλλιεργεῖ τὴν πεποίθηση ὅτι ἡ ἐχθρότητα, τὸ μίσος καὶ ἡ κακία εἶναι αὐτὰ τὰ ὁποῖα πρέπει νὰ ἀποσύρουμε ἀπὸ τὴ ζωή μας καὶ στὴ θέση τους νὰ βάλουμε διαχρονικὲς καὶ ἄφθαρτες ἀξίες. Σήμερα, μέσα στὸ ἀνταγωνιστικὸ πνεῦμα ποὺ ὑπάρχει στὰ σχολεῖα μας, στὴν προσπάθειά του νὰ ἐξασφαλίσει μία «θέση» γιὰ τὸ αὔριο, πολλὲς φορὲς ὁ νέος καταφεύγει στὴν ἀντιπαλότητα πρὸς τὸ διπλανό του. Ἡ Ἐκκλησία προσπαθεῖ νὰ ἄρει μία τέτοια συμπεριφορὰ καθὼς ὅλοι οἱ ἄνθρωποι διέρχονται μέσα ἀπὸ κοινὲς ἀντιξοότητες τῆς ζωῆς καὶ χρέος τους εἶναι νὰ κοιτάζουν ὄχι μόνο τὸ ἀτομικὸ ἀλλὰ τὸ συλλογικό. Ἀκόμα, ὁ νέος, ὡς μετέπειτα πολίτης, μαθαίνει μέσα ἀπὸ αὐτὴν νὰ μὴν ἀπογοητεύεται ἀπὸ τὰ τυχὸν ἐμπόδια τῆς ζωῆς του καὶ νὰ ἐναποθέτει τὶς ἐλπίδες του στὸ Θεό, ποὺ μὲ μία νοητὴ ἀγκαλιὰ μπορεῖ νὰ τὸν στηρίξει καὶ νὰ τοῦ δώσει δύναμη γιὰ τὸ καθετί. Ἀλήθεια, πόσο ἐπίκαιρα, σπουδαία καὶ ὄμορφα εἶναι τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ. Κάθε φορὰ ποὺ ἀκοῦμε τὶς εἰδήσεις ἡ καρδιά μας παγώνει. Σήμερα τὰ λόγια του Χριστοῦ εἶναι τὰ πιὸ ἐπίκαιρα, καὶ τὰ μόνα ποὺ μποροῦν νὰ ἡσυχάσουν τὴν καρδιά μας. Μέσα στὸν παγκόσμιο σεισμό, τὰ διδάγματα τοῦ Χριστιανισμοῦ εἶναι ἡ μόνη σωτηρία γιὰ μία ἐλπιδοφόρα ἀλλαγὴ τοῦ κόσμου μας. Ἑνὸς κόσμου ποὺ θὰ στηρίζεται στὴν ἀγάπη καὶ μόνο! Νατάσα Γεωργίου - Χριστιάνα Χριστοφῆ Λύκειο Παραλιμνίου Ἀγώνας γιὰ τὴν κατάκτηση καὶ τὴν ἐμπέδωση τῆς ἀληθινῆς ἐλευθερίας Στὶς μέρες μας, παρὰ τὶς θυσίες ποὺ ἔγιναν τόσο ἀπὸ ἱστορικὲς μορφὲς ὅσο καὶ ἀπὸ τὸν ἁπλὸ λαό, ἡ ἐλευθερία τῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ καὶ τῶν λαῶν γενικότερα περιορίζεται ὁλοένα καὶ περισσότερο. Ποιοὶ εἶναι ὅμως οἱ παράγοντες ποὺ περιορίζουν τὴν ἐλευθερία καὶ ποιὰ ἐφόδια πρέπει νὰ διαθέτει ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ὥστε νὰ στρατευθεῖ θετικὰ καὶ νὰ καταξιωθεῖ ὡς ὑπεύθυνος καὶ ἐλεύθερος ἄνθρωπος; Καταρχὰς θεωρῶ πὼς ἡ δύναμη ποὺ ἔχουν ἀποκτήσει τὰ Μέσα Μαζικῆς Ἐνημέρωσης ἀποτελοῦν ἕνα σημαντικὸ παράγοντα ποῦ ἐπηρεάζει τὴν ἐλευθερία τοῦ ἀτόμου. Γιατί, ἐξαιτίας αὐτῆς τους τῆς δύναμης, ἀσκοῦν «πλύση ἐγκεφάλου» στοὺς ἀνθρώπους καὶ κατευθύνουν συνειδήσεις. Γνωρίζουμε γιὰ παράδειγμα τὴ δύναμη τῆς διαφήμισης. Ὁ ἄνθρωπος (τηλεθεατής, ἀκροατής, χρήστης τοῦ διαδικτύου) θυσιάζει τὰ πάντα στὸ βωμὸ τῆς κατανάλωσης, δέχεται κλονισμὸ τῆς κριτικῆς του σκέψης, χειραγωγεῖται ἠθικοπνευματικᾶ καὶ γενικὰ μεταβάλλεται σὲ θηρευτῆ τῆς ὕλης μὲ μόνη του ἔγνοια τὴν ἱκανοποίηση τῶν διογκωμένων ἀναγκῶν του. Ἐπιπλέον, πιστεύω ὅτι τόσο ἡ ἔλλειψη ἠθικῆς συνείδησης ὅσο καὶ ἡ πολιτικὴ προπαγάνδα συμβάλλουν στὸν περιορισμὸ τῆς ἐλευθερίας τῶν λαῶν. Ἡ ἔλλειψη ἠθικῆς συνείδησης ὁδηγεῖ στὴν ἐκδήλωση κάθε μορφῆς 56 Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο

11 παθῶν, ὅπως ὁ ρατσισμὸς καὶ ἡ μισαλλοδοξία, ποὺ συμβάλλουν στὴν περιθωριοποίηση ὁμάδων ἀνθρώπων ἢ καὶ κρατῶν, γιατί ἁπλὰ διαφέρουν στὸ χρῶμα τοῦ δέρματος, στὴ γλώσσα, τὴ θρησκεία. Τὰ κράτη ποὺ κατέχουν μεγάλη πολιτικὴ καὶ οἰκονομικὴ ἰσχὺ καταπατοῦν τὰ ἀνθρώπινα δικαιώματα τῶν ἀνίσχυρων λαῶν, ἀδιαφορώντας γιὰ τὴν ἰσονομία καὶ τὴν δικαιοσύνη, μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ἐλευθερία τῶν ἀνθρώπων νὰ τίθεται σὲ ἄμεσο κίνδυνο. Παράλληλα ἡ πολιτικὴ προπαγάνδα μεταβάλλει τοὺς ἀνθρώπους σὲ φερέφωνα, ἀφοῦ τὰ ὁδηγεῖ στὸ φανατισμὸ καὶ στὸ δογματισμό. Γιατί συμβαίνουν ὅλα αὐτά; Μὰ σαφῶς, ἐπειδὴ διακυβεύονται τεράστια οἰκονομικὰ συμφέροντα. Πάρ ὅλα αὐτὰ πιστεύω πὼς ἂν κάποιοι φορεῖς, ἀλλὰ κυρίως κάθε ἄνθρωπος ξεχωριστά, καταβάλουν τὴν ἀπαιτούμενη προσπάθεια, τότε ἡ ἀνάκτηση καὶ ἡ ἑδραίωση, κυρίως τῆς ἐσωτερικῆς ἐλευθερίας τοῦ ἀνθρώπου, μπορεῖ νὰ γίνει ἐφικτή. Καταρχὰς, ἔχω τὴ γνώμη ὅτι ὁ ἄνθρωπος, ἀπαλλαγμένος ἀπὸ τὰ ὑλιστικὰ πρότυπα τῶν σύγχρονων ἀνεπτυγμένων κοινωνιῶν, θὰ πρέπει νὰ ἱεραρχήσει ὀρθὰ τὶς ἀνάγκες του, ὥστε νὰ βρίσκεται σὲ θέση νὰ ἀντιστέκεται σὲ κάθε παραπλανητικὸ καὶ ἀθέμιτο τρόπο, μὲ τὸν ὁποῖο τὰ Μ.Μ.Ε. ἐπιδιώκουν νὰ τὸν ἐγκλωβίσουν στὴ σαγήνη τῆς κοινωνίας τῆς ἀφθονίας. Ὁ ἄνθρωπος ὀφείλει νὰ στρέψει τὴν προσοχή του πρὸς τὸ συνάνθρωπό του, τὸν ὁποῖο θὰ ἀντιμετωπίζει ὡς ἀξία καὶ ὄχι ὡς μέσο ἐκμετάλλευσης καὶ φυσικὰ χρειάζεται νὰ ἀγωνιστεῖ ὥστε νὰ ὑποτάξει τὶς παράλογες ἐπιθυμίες του στὶς ἐπιταγὲς τῆς ἠθικῆς. Τέλος, γιὰ νὰ φτάσουμε στὴν ἀπόκτηση τῆς ἐλευθερίας, κρίνω ἀπαραίτητη τὴν ὀρθὴ διαπαιδαγώγηση ἀπὸ τὴ νεαρὴ ἡλικία, ἡ ὁποία θὰ βοηθήσει τὸν ἄνθρωπο νὰ εἶναι ἐγκρατής, νὰ ἀντιστέκεται σὲ κάθε εἴδους πειρασμοὺς καὶ προπαντὸς θὰ σέβεται τὰ δικαιώματα τῶν συνανθρώπων του. Ὁ ἄνθρωπος ὡς πρόσωπο θὰ βρίσκεται σὲ θέση νὰ ἀναπτύξει διαπροσωπικὲς σχέσεις μὲ ἐλευθερία, νὰ δημιουργεῖ δεσμοὺς φιλίας, νὰ καλλιεργεῖ τὸ διάλογο καὶ νὰ συνεργάζεται. Ὅλα αὐτὰ θὰ συμβοῦν, ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἔχει ὡς ὅπλο τὴν πραγματικὴ ἀγάπη πρὸς τὸν συνάνθρωπο, ἀλλὰ καὶ τὴν ἐπιθυμία γιὰ τὴ δημιουργία ἑνὸς κόσμου ἐλεύθερου ἀπὸ προκαταλήψεις, μίση καὶ ἐξαρτήσεις. Συμπεραίνουμε λοιπὸν πὼς ἂν κάθε ἄνθρωπος χωριστὰ ἐκφράσει κοινωνικὰ τὸν προσωπικό του ἀγώνα, πιθανὸν νὰ ἐπηρεάσει καὶ ἄλλους ἀνθρώπους μὲ ἀποτέλεσμα νὰ κατευθυνθοῦν πρὸς τὸν ἴδιο δρόμο. Ἡ ἑδραίωση τῆς ἐλευθερίας δὲν ἀποτελεῖ ἕνα ὄνειρο ἀπατηλό. Ξεκινώντας ἀπὸ τὸν καθένα μας ἡ προσπάθεια αὐτὴ μπορεῖ νὰ ἀγκαλιάσει σιγὰ σιγὰ ὁλόκληρη τὴν ἀνθρωπότητα. Ἄλλωστε ἂς μὴν ξεχνᾶμε πὼς «Ἀληθινὸς ἄνθρωπος εἶναι ὅποιος ζεῖ μὲ ἐλευθερία ἢ πεθαίνει γιὰ τὴν ἐλευθερία». Χαραλαμπία Κωνσταντίνου Λύκειο Κοκκινοχωρίων Φώτη Πίττα Πολιτικὸς λόγος καὶ σύγχρονη κυπριακὴ κοινωνία Οἱ περισσότεροι Κύπριοι παραπονιοῦνται διαρκῶς γιὰ τὴ χαώδη κατάσταση ποὺ ἄρχισε νὰ δημιουργεῖται σὲ πολλοὺς τομεῖς τῆς δημόσιας ζωῆς στὸν τόπο μας, καὶ ἀναρωτιοῦνται τὸ πὼς καὶ τὸ γιατί. Σκεφτήκαμε ποτὲ τὸ ἐνδεχόμενο νὰ φταῖμε ἐμεῖς οἱ ἴδιοι γιὰ τὴ σημερινὴ κατάσταση; Μήπως φταίει ἡ παθητικότητα πού μᾶς χαρακτηρίζει καὶ ἡ ἀποδοχὴ χωρὶς ἀντίσταση; Ἔχω τὴν ἐντύπωση ὅτι στὴν Κύπρο δεχόμαστε εὔκολα σχεδὸν τὰ πάντα, ἐπειδὴ δὲν ξέρουμε τὰ χαρακτηριστικὰ ἑνὸς καλοῦ πολιτικοῦ λόγου. Ὅμως πρέπει, ἢ καλύτερα εἶναι καθῆκον μας νὰ γνωρίζουμε. Καταρχᾶς, μειώνουμε τὶς πιθανότητες νὰ τύχουμε ἐκμετάλλευσης ἀποφεύγοντας τὴ θυματοποίησή μας ἀπὸ τὸν ὁποιονδήποτε. Ἐπιπλέον καλλιεργώντας τὴν κριτική μας ἱκανότητα, θὰ μποροῦμε νὰ ξεχωρίζουμε τὸ ἀληθινὸ ἀπὸ τὸ ψεύτικο. Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο 57

12 Δυστυχῶς δὲν εἶναι λίγες οἱ φορὲς ποὺ οἱ Κύπριοι εἴμαστε ἐνεργούμενοι καὶ ὄχι ἐνεργοὶ πολίτες. Γινόμαστε συνήθως φερέφωνα πολιτικῶν κομμάτων, θύματα τῆς διαφημιστικῆς προπαγάνδας, δέσμιοι προκαταλήψεων. Αὐτὸ συμβαίνει, γιατί ἴσως μάθαμε νὰ κρύβουμε αὐτὰ ποὺ πιστεύουμε καὶ φοβόμαστε νὰ ἐκφραστοῦμε. Τὸ καταλαβαίνουμε καλύτερα αὐτὸ σὲ περίοδο ἐκλογικῶν ἀναμετρήσεων. Ἐνῶ πολλοὶ κάνουν κριτικὴ γιὰ τὴν πολιτικὴ τῆς κυβέρνησης ἢ τῶν πολιτικῶν κομμάτων, ὅταν ἔρθει ἡ ὥρα τῶν ἐκλογῶν, ἡ ὥρα δηλαδὴ ποῦ ὁ πολίτης μπορεῖ νὰ στείλει τὰ μηνύματα ποῦ θέλει πρὸς τοὺς πολιτικούς, τότε πολὺ ἁπλὰ ξαναψηφίζει τὸ ἴδιο κόμμα μὲ τὴ δικαιολογία: «Μὰ τί νὰ ψηφίσω; Τὸν ἀντίπαλο ἢ τοὺς χαμένους; Ψηφίζω αὐτὸ ποὺ ἔμαθα». Ἴσως φταίει ἡ παιδεία μας ποῦ δὲν καλλιεργεῖ ὅσο πρέπει τὴν κριτικὴ ἱκανότητα συμβάλλοντας στὴν ἐμπέδωση τῆς δημοκρατίας; Γιατί ἡ ἐλευθερία τῆς ἔκφρασης εἶναι δημοκρατικὴ ἀξία. Ἐξάλλου ὡς πολίτες μίας εὐρωπαϊκῆς κοινωνίας ἔχουμε ὑποχρέωση νὰ στεκόμαστε μὲ ἀξιοπρέπεια ἀπέναντι σὲ ὁποιοδήποτε πολιτικὸ λόγο, διεκδικώντας τὸ καλύτερο. Οἱ ποικίλες ἀπόψεις ποὺ μποροῦν νὰ ἐκφραστοῦν, ἂν διαμορφωθοῦν κατάλληλα, μποροῦν νὰ βοηθήσουν στὴν ἐπίλυση προβλημάτων παγκόσμιας διάστασης. Ἐπιπρόσθετα λόγῳ τῆς ὕπαρξης τοῦ ἐθνικοῦ μας προβλήματος ἔχουμε μεγαλύτερη ὑποχρέωση στὸ νὰ διακρίνουμε τὰ χαρακτηριστικὰ ἑνὸς καλοῦ πολιτικοῦ λόγου. Νὰ ἀντιλαμβανόμαστε πότε μᾶς μιλοῦν εἰλικρινὰ καὶ πότε προσπαθοῦν νὰ μᾶς παραπλανήσουν. Τότε θὰ ξέρουμε ποῦ πραγματικὰ βρίσκεται ἡ πορεία γιὰ τὴ λύση τοῦ προβλήματος. Ποιὰ ὅμως εἶναι τὰ χαρακτηριστικὰ ἑνὸς καλοῦ πολιτικοῦ λόγου; Καταρχᾶς χαρακτηρίζεται ἀπὸ τὴν ἀντικειμενικότητα. Ὁ ὁμιλητῆς δηλώνει ξεκάθαρα τὴ θέση του, ἐκφράζει τὶς ἀπόψεις του χωρὶς νὰ ὑπερβάλλει καὶ χωρὶς νὰ «μασάει» τὰ λόγια του. Ἕνας ὑγιής, ποιοτικὸς λόγος ποτὲ δὲν εἶναι ἀπόλυτος, ἀλλὰ ἐπιτρέπει τὸν ἀντίλογο. Θὰ ἔλεγα μάλιστα ὅτι τὸν ἐπιζητεῖ. Ἀκόμη εἶναι ἕνας λόγος πειστικός, μὲ ἐπιχειρήματα καὶ τεκμηριωμένες θέσεις, στηριζόμενος στὴ λογικὴ καὶ στὴν ἀλήθεια, χωρὶς ἀφορισμούς. Ματρώνα Θεμιστοκλέους Λύκειο Κοκκινοχωρίων Φώτη Πίττα Ρατσισμὸς Ρατσισμὸς ὀνομάζεται τὸ φαινόμενο κατὰ τὸ ὁποῖο μία ὁμάδα (κοινωνική, φυλετική, θρησκευτική, μὲ συγκεκριμένες πεποιθήσεις) τυγχάνει ἀρνητικῆς ἀντιμετώπισης ἀπὸ μία ἄλλη ὁμάδα καὶ μπορεῖ νὰ διακριθεῖ σὲ πολλὰ εἴδη. Τὸ πιὸ συνηθισμένο εἶδος ρατσισμοῦ, καὶ αὐτὸ ποὺ ἔχει δώσει τὴν ἀρχικὴ ὀνομασία στὸν ὄρο (ἀπὸ τὸ ἀγγλικὸ race φυλή), εἶναι ὁ φυλετικὸς ρατσισμός. Κατὰ βάση οἱ ρατσιστὲς ἀπορρίπτουν τὴ διαφορετικότητα. Ἐπίσης, οἱ φυλετικοὶ ρατσιστὲς θεωροῦν μία συγκεκριμένη ὁμοιογενῆ ὁμάδα ἀνθρώπων ὡς ἀνώτερη, π.χ. θεωροῦν τοὺς λευκούς ἀνθρώπους ἀνώτερους ἀπὸ τοὺς μαύρους. Ἔτσι, ὁ ρατσισμὸς ἀποτελεῖ παραβίαση τοῦ θεμελιώδους δικαιώματος τοῦ ἀνθρώπου γιὰ ἰσότητα στοὺς τομεῖς τῆς ἐργασίας, τῆς πολιτικῆς, τῆς οἰκονομίας καὶ ἄλλων παραγόντων τῆς καθημερινότητας. Ὅπως ἔχει προαναφερθεῖ ἡ πιὸ συνηθισμένη μορφὴ ρατσισμοῦ εἶναι ὁ φυλετικὸς ρατσισμός, ποὺ ἐκδηλώνεται μὲ τὸ χαρακτηρισμὸ τῶν φυλῶν μὲ σκοπὸ κυρίως τὴν ὑποβάθμισή τους. Μὲ τὴ μορφὴ αὐτὴ ρατσισμοῦ σχετίζεται ἄμεσα τὸ Ἀπαρτχάιντ καὶ ὁ Ἀντισημιτισμός. Μερικὲς ἄλλες μορφὲς μὲ τὶς ὁποῖες μπορεῖ νὰ ἐκδηλωθεῖ αὐτὸ τὸ φαινόμενο εἶναι ὁ θρησκευτικὸς ρατσισμὸς καὶ ὁ κοινωνικὸς ρατσισμός. Εἰδικότερα, ὁ κοινωνικὸς ρατσισμὸς ἐμφανίζεται σὲ ἄτομα ἢ ὁμάδες μὲ διαφορετικὴ πολιτικὴ ἰδεολογία, πνευματικὸ ἐπίπεδο, οἰκονομικὴ κατάσταση. Ἐπίσης ἀπέναντι στὶς γυναῖκες, στὰ ἄτομα μὲ εἰδικὲς ἀνάγκες καὶ στὶς μειονότητες. Βέβαια πρέπει νὰ διακρίνουμε ἐδῶ τὶς μορφὲς κοινωνικοῦ ρατσισμοῦ ἀπὸ τὸν ἐθνικισμὸ καὶ τὴν ξενοφοβία 58 Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο

13 ἢ τὴν ἐκμετάλλευση τῶν μεταναστῶν. Τὰ φαινόμενα αὐτὰ εἶναι ἐξίσου κατακριτέα, δὲν μποροῦν ὅμως νὰ ὀνομάζονται ρατσισμός......αὐτὸ ποὺ δὲν πρέπει νὰ ξεχνοῦμε εἶναι ὅτι ὁ κάθε ἄνθρωπος, ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὴν παιδεία ποὺ ἔλαβε καὶ ἀπὸ τὸν πολιτισμὸ στὸν ὁποῖο ἀνατράφηκε, ἔχει μέσα του τὴ φλόγα τῆς ἀνθρώπινης φύσης, δηλαδὴ τὴν ἱκανότητα νὰ ἀγαπᾶ, νὰ δημιουργεῖ, νὰ ζεῖ σὲ κοινωνία, νὰ σκέπτεται, νὰ χαίρεται, νὰ θαυμάζει. Ὁ Πολιτισμὸς εἶναι ἴσως τὸ πιὸ ἰσχυρὸ ἀντίδοτο στὸ ρατσισμό, ἐνῶ ἡ ἐκπαίδευση καὶ γενικότερα ἡ ἐνεργοποίηση τῶν φορέων τῆς παιδείας μποροῦν νὰ δώσουν τὴ σωστὴ καὶ ὁριστικὴ λύση σ ἕνα πρόβλημα ποὺ γιὰ αἰῶνες ἀπασχολεῖ τὸν πλανήτη μας καὶ ποὺ ὑπῆρξε μία μόνιμη πηγὴ συγκρούσεων ἀνάμεσα στοὺς λαούς. Εἰδικότερα ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες μποροῦμε πολλὰ νὰ ἀντλήσουμε ἀπὸ τὴ μακραίωνη πολιτιστικὴ καὶ πνευματική μας παράδοση, τόσο γιὰ τὴν καλλιέργεια δικῆς μας σωστῆς συνείδησης στὸ θέμα τοῦ ρατσισμοῦ, ὅσο καὶ γιὰ τὸ μπόλιασμα ὅλης της ἀνθρωπότητας μὲ τὶς οἰκουμενικὲς καὶ διαχρονικὲς ἀξίες τῆς παράδοσής μας. Ἡ ἐλευθερία μὲ τὴν ὁποία ἀγκάλιασε ὅλο τὸν κόσμο ἡ ἑλληνικὴ φιλοσοφία κι ἀπὸ τὴν ἄλλη ἡ ἰσότητα καὶ ὁ ἀλληλοσεβασμὸς ποὺ διδάσκει ἡ χριστιανικὴ πίστη καὶ ἡ πατερικὴ θεολογία βασισμένη στὴ γνωστὴ διακήρυξη τοῦ Ἀποστόλου Παύλου «Οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θήλυ, οὐκ ἔνι δοῦλος καὶ ἐλεύθερος, οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος καὶ Ἕλλην» μποροῦν νὰ γίνουν φωτεινοὶ σηματοδότες στὴ δημιουργία ἑνὸς πολιτισμοῦ μακρυᾶ ἀπὸ διακρίσεις. Σωτήρης Μάτσιος Λύκειο Κοκκινοχωρίων Φώτη Πίττα Περιβαλλοντικὸς κίνδυνος Ἡ ρήση «προηγοῦνται τὰ δάση, ἀκολουθεῖ ὁ ἄνθρωπος καὶ ἕπεται ἡ ἐρήμωση» ἀποδίδει κατὰ τρόπο σαφέστατο τὴν ἀνεξέλεγκτη ἀνθρώπινη δράση καὶ ταυτόχρονα τὴν ἀνθρώπινη ἀπερισκεψία ἡ ὁποία δρᾶ καταστροφικὰ πάνω στὸ οἰκοσύστημα, ἀνατρέποντας τὴν ἰσορροπία του καὶ συρρικνώνοντας τὴν βιοποικιλότητά του, γεγονότα τὰ ὁποῖα προοιωνίζουν πλῆθος ἄλλων ἀρνητικῶν συνεπειῶν, χωρὶς νὰ ἀποκλείεται καὶ ἡ ἐξάλειψη τῆς ζωῆς ἀπὸ τὸν πλανήτη μας. Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος φαίνεται νὰ ἔχει ἐκτραπεῖ ἀπὸ τὸν δρόμο τῆς λογικῆς ἀφοῦ πολλὲς πράξεις του στρέφονται ἐναντίον του. Ἔτσι, μεταξὺ ἄλλων, ἐπιχειρεῖ μὲ τρόπο ποὺ ὑπερβαίνει τὴν λογικὴ νὰ καταστρέψει ὅ,τι ὡραιότερο τὸν περιβάλλει, τὴν ἴδια τὴν φύση ποὺ σωστὰ ἔχει χαρακτηριστεῖ ὡς θεῖο δῶρο, τὸ πλουσιότερο κληροδότημα τῆς Θείας Σοφίας, πρὸς τὸν ἄνθρωπο. Ἔχει καταφέρει στὴν φύση καίρια πλήγματα καὶ τῆς ἔχει προκαλέσει μὴ ἀναστρέψιμη σχεδὸν βλάβη. Τὰ τελευταία χρόνια τὸ νησί μας βιώνει πρωτοφανῆ ξηρασία μὲ συνεπακόλουθο τὴν ἔντονη λειψυδρία, ἡ ὁποία ἐπηρεάζει τὴν ποιότητα ζωῆς τοῦ συνόλου τοῦ πληθυσμοῦ. Παρατηρήσεις καὶ μετρήσεις καταλήγουν στὸ συμπέρασμα ὅτι αὐτὴ ὀφείλεται στὴν ἀλλαγὴ τῶν κλιματολογικῶν συνθηκῶν καὶ τὸ ἐνδεχόμενο τῆς σταδιακῆς ἐρημοποιήσεως τοῦ νησιοῦ εἶναι ὁρατό. Πρέπει ὁ ἄνθρωπος νὰ ἀντιληφθεῖ ὅτι ἡ διέλευσή του ἀπὸ τὸν πλανήτη μας εἶναι σύντομη καὶ ἡ διαχείριση τοῦ περιβάλλοντος ἐκ μέρους του προσωρινή. Ὀφείλει νὰ συνειδητοποιήσει τὸ χρέος του πρὸς τὶς ἑπόμενες γενεὲς καὶ νὰ κληροδοτήσει σ αὐτὲς ἕνα περιβάλλον βελτιωμένο ἢ τουλάχιστον ἕνα περιβάλλον ὅπως ὁ ἴδιος τὸ κληρονόμησε. Βαλάντω Τάκκα Λύκειο Παραλιμνίου Τεχνολογικὴ ἀνάπτυξη. Εὐλογία ἤ κατάρα; Εἶναι γεγονὸς πὼς ὁ τεχνολογικὸς θρίαμβος τῶν τελευταίων δεκαετιῶν ἔχει πολλὰ ἐπωφελῆ γιὰ τὸν ἄνθρωπο ἀποτελέσματα, τόσο σὲ ἀτομικὸ ὅσο καὶ σὲ συλλογικὸ ἐπίπεδο. Καταρχὰς ἡ τεχνολογία προωθεῖ τὴ γνώση μέσω τῶν ἠλεκτρονικῶν ὑπολογιστῶν καὶ τοῦ διαδικτύου, ἐνῶ ἀπεριόριστη εἶναι ἡ συμβολή της Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο 59

14 στὴ διάδοση τῆς πληροφορίας. Ἡ τεχνολογικὴ ἀνάπτυξη στοὺς τομεῖς τῆς ἐπικοινωνίας καὶ τῶν συγκοινωνιῶν ὁδήγησε στὴ σμίκρυνση τῶν ἀποστάσεων καὶ στὴν ὑπέρβαση τοῦ χρόνου. Ὡς ἀποτέλεσμα ὁ ἐλεύθερος χρόνος τοῦ ἄνθρωπου αὐξάνεται καὶ μπορεῖ νὰ ἀξιοποιηθεῖ μὲ τὴ ψυχαγωγία ποὺ προσφέρει καὶ πάλι ἡ τεχνολογία. Πέρα ἀπ αὐτὰ ἡ τεχνολογία συνέβαλε στὴν ἀνάπτυξη τῆς βιομηχανίας καὶ τῆς οἰκονομίας καθὼς καὶ στὴν ἄνοδο τοῦ βιοτικοῦ ἐπιπέδου. Ἀκόμη μεγάλη πρόοδο ἔχει καὶ ἡ τεχνολογία στὴ ἰατρική, μὲ ἀποτέλεσμα τὴν βελτίωση τῶν ἐφαρμογῶν στὶς ὑπηρεσίες ὑγείας. Μὲ λίγα λόγια ἡ τεχνολογία ἄλλαξε ριζικὰ τὴ ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου. Τὴν ἄλλαξε ὅμως πρὸς τὸ καλύτερο; Ἡ τεχνολογία ἐπέφερε καὶ ἀρνητικὲς συνέπειες στὴ ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ ἄνθρωπος ἔχοντας πλέον ὡς καθημερινὴ συντροφιὰ τὸν ἠλεκτρονικὸ ὑπολογιστὴ καὶ τοὺς ἠλεκτρονικοὺς «φίλους» καταντᾶ ἕνα ἀκοινώνητο ὄν. Ἀπομονωμένος πλέον ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους σπαταλᾶ ἀμέτρητες ὧρες σὲ ἕνα ἄψυχο κουτὶ ἀναζητώντας νὰ ἀναπληρώσει τὸ κενὸ ποὺ τοῦ προκαλεῖ ἡ ἔλλειψη συναισθηματικῆς ἐπαφῆς. Ἀρκετὲς φορὲς γίνεται θύτης ἢ θύμα τοῦ ἠλεκτρονικοῦ ἐγκλήματος. Στὸ τέλος ὁ ἄνθρωπος χάνει τὴν ἐλευθερία του, ἀφοῦ γίνεται παθητικὸς δέκτης τῆς παραπληροφόρησης τῶν Μ.Μ.Ε. Ἡ τεχνολογία αὔξησε τὸν ἀνταγωνισμὸ μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων ποὺ γίνονται ἐχθροὶ στὴ προσπάθειά τους νὰ κερδίσουν ὅσα περισσότερα μποροῦν. Παράλληλα τὸ ἄγχος ἔγινε πιὰ καθημερινὸς κακόβουλος σύμβουλος στὴν προσπάθεια τοῦ ἄνθρωπου νὰ φτάσει τοὺς γρήγορους ρυθμοὺς τῆς σύγχρονης ζωῆς. Ἀκόμη ἡ ψυχαγωγία τυποποιήθηκε μὲ συνεπακόλουθο ὁ ἄνθρωπος νὰ μὴν ἀξιοποιεῖ τὸν ἐλεύθερό του χρόνο ποιοτικὰ καὶ νὰ ὁδηγεῖται στὴν πλήξη καὶ τὴν ἀνία. Ὁ ἐσωτερικὸς κόσμος τῶν ἀνθρώπων χαρακτηρίζεται ἀπὸ ἕνα τεράστιο κενό. Ὅπως ἀναφέρθηκε καὶ πιὸ πάνω, τὸ κενὸ αὐτὸ προκλήθηκε ἀπὸ τὴν ἔλλειψη συναισθηματικῆς ἐπαφῆς. Ὅμως δὲν εἶναι μόνο αὐτό. Οἱ ἄνθρωποι ἀποπροσανατολίστηκαν ἀπὸ τὸ πραγματικὸ νόημα τῆς ζωῆς. Οἱ ἀξίες καὶ τὰ ἰδανικὰ, ποὺ θεωροῦνται πλέον ξεπερασμένα, διαβρώθηκαν ἀπὸ τὴ ραγδαία τεχνολογικὴ πρόοδο. Καὶ πάνω ἀπ ὅλα ἡ ἀξία τῆς λέξης ἄνθρωπος. Ἀφοῦ ὁ ἴδιος ἐξανδραποδίστηκε στὰ δόντια τῆς τεχνολογίας καὶ πλέον ὡς ἀπρόσωπο, ἄβουλο καὶ ἄψυχο ὂν βυθίζεται ὅλο καὶ περισσότερο στὸ σκοτάδι τῆς δυστυχίας. Ἐπίσης τὰ πιὸ πάνω συντελοῦν ἔτσι ὥστε ὁ ἄνθρωπος νὰ χρησιμοποιεῖ τὰ ἐπιτεύγματα τῆς τεχνολογίας γιὰ τὸ κακὸ τῆς ἀνθρωπότητας. Ἄρα ἡ ζωὴ τοῦ κάθε ἀνθρώπου ἀπειλεῖται ἀνὰ πᾶσα στιγμή. Τέλος ἡ τεχνολογία μὲ τὴν ἀλόγιστη ἀνάπτυξη τῆς βιομηχανίας καὶ τὴν ἀσυνειδησία τῶν ἀνθρώπων προκαλεῖ ζημιὰ στὸ φυσικὸ περιβάλλον, ποὺ ἤδη ἄρχισε νὰ ἐκδικεῖται καὶ ἴσως ὁδηγήσει στὴν ὁλοκληρωτικὴ καταστροφὴ τοῦ πλανήτη. Εὐλογία ἢ κατάρα ἡ τεχνολογία; Χωρὶς ἀμφιβολία μποροῦμε νὰ ὑποστηρίξουμε ὅτι ἡ τεχνολογία, ὅπως καὶ κάθε ἐπίτευγμα τοῦ ἀνθρώπου, εἶναι εὐλογία, μὲ τὴν προϋπόθεση ὅτι χρησιμοποιεῖται σωστὰ καὶ μὲ μέτρο, μὲ σεβασμὸ πρὸς τὸν ἄνθρωπο καὶ τὴ φύση. Γίνεται ὅμως κατάρα μὲ τὴν ἀνεξέλεγκτη χρήση της. Ἑπομένως ἡ τεχνολογία σὲ συνδυασμὸ μὲ τὴν κριτικὴ σκέψη, τὴν ἐλεύθερη βούληση, τὴ συνείδηση καὶ τὴ σωστή της χρήση μπορεῖ νὰ ἔχει εὐοίωνες προοπτικὲς γιὰ τὴν ἀνθρωπότητα. Σὲ ἀντίθετη ὅμως περίπτωση, κάτι τὸ ὁποῖο δυστυχῶς εἶναι πιὸ πιθανὸ μὲ τὰ σημερινὰ δεδομένα, ἡ τεχνολογία ποὺ ἤδη ἄρχισε νὰ ξεγυμνώνει τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὸν ἴδιο του τὸν ἑαυτὸ, μπορεῖ νὰ γίνει πηγὴ δημιουργίας μεγαλυτέρων κακῶν. Ματρώνα Θεμιστοκλέους Φλωρεντία Λαουτάρη Λύκειο Κοκκινοχωρίων Φώτη Πίττα Νεανικὴ παραβατικότητα Ὡς πότε; Τὸ πρόβλημα τῆς νεανικῆς παραβατικότητας ἄρχισε νὰ ἀπασχολεῖ τὴν κοινωνία μας 60 Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο

15 τὰ τελευταία χρόνια μετὰ ἀπὸ μερικὰ ἔντονα ξεσπάσματα ἐφηβικῆς ἐπιθετικότητας, προκλητικότητας, σχολικῆς ἀπειθαρχίας καθὼς καὶ ἐκδηλώσεων ἀντικοινωνικῆς συμπεριφορᾶς. Στὴν Κύπρο παρατηρεῖται ἔξαρση τῆς νεανικῆς παραβατικότητας στὸ σχολεῖο, στὴν οἰκογένεια, στὰ ἀθλήματα, κλπ. Τὰ γενικὰ αἴτια τῆς νεανικῆς παραβατικότητας εἶναι: ἡ ἀλλοίωση τῶν κοινωνικῶν ἀντιλήψεων, τὸ ὅτι ὁ νέος ἔχει περισσότερη ἐλευθερία καὶ κινητικότητα, ἡ ἀστικοποίηση, οἱ παραδοσιακοὶ κοινωνικοὶ ἔλεγχοι ἔχουν σπάσει, ὁ θεσμὸς τῆς οἰκογένειας ἔχει ἀδυνατίσει, τὰ ναρκωτικά, καθὼς ἐπίσης τὸ γεγονὸς ὅτι οἱ νεαροὶ ποὺ ἐκδηλώνουν παραβατικὴ συμπεριφορὰ προέρχονται ἀπὸ οἰκογένειες ποὺ ἔχουν κακὲς σχέσεις μεταξύ τους. Τὸ νεανικὸ ἔγκλημα χαρακτηρίζεται ἀπὸ ἕνα εὐρὺ φάσμα συμπεριφορᾶς τὸ ὁποῖο κυμαίνεται ἀπὸ τοὺς καβγάδες μέχρι τὶς κλοπές, τὶς διαρρήξεις, τὶς ληστεῖες καὶ τελευταῖα στὰ ναρκωτικά. Ἡ βία εἶναι ἀταξική, παρουσιάζεται σὲ ὅλες τὶς κοινωνικὲς τάξεις, τὸ ἔγκλημα δὲν ἔχει σχέση μὲ τὴ φτώχεια. Βία στὸ σχολεῖο: Εἶναι ἕνα νέο φαινόμενο ποὺ σημειώνει ὑψηλὰ ἐπίπεδα καὶ κερδίζει ἀρκετὴ προβολή. Μποροῦμε νὰ ποῦμε ὅτι ὑπῆρχε ἀπὸ πάντα, τώρα ὅμως ἔχει ὀξυνθεῖ. Ἡ βία στὸ σχολεῖο εἶναι λεκτικὴ (βρισιές, ἐξευτελισμός, ταπείνωση), σωματικὴ (καβγάδες μεταξὺ παιδιῶν καὶ ὁμάδων παιδιῶν), ἢ ψυχολογικὴ (ἐκβιασμός, κάποιοι μαθητὲς καταπιέζουν τοὺς ἀδύνατους μαθητὲς γιὰ διάφορους λόγους ). Ἐπίσης κάποιοι μαθητὲς ἐκδηλώνουν ἐπιθετικότητα ἐναντίον τῶν καθηγητῶν, βρίζοντάς τους, ἢ χτυπώντας τους, ἢ καταστρέφοντας τοὺς τὸ αὐτοκίνητό τους. Ὑλικὲς καταστροφὲς στὰ σχολεῖα γίνονται κυρίως ἀπὸ ἐξωσχολικοὺς (παιδιὰ ποὺ ἔχουν ἐγκαταλείψει τὸ σχολεῖο συνήθως πρὶν τὰ 15, ποὺ τριγυρνοῦν γύρω ἀπὸ τὰ σχολεῖα δίνοντας τὸ μήνυμα, ὅτι χρειάζονται βοήθεια. Μὲ τὸ νὰ σπάζουν τὰ παράθυρα ἢ νὰ γράφουν στοὺς τοίχους θέλουν νὰ δείξουν ὅτι βρίσκονται σὲ ἀπόγνωση καὶ ἀπελπισία. Ἔχουμε ὅμως ποτὲ ἀναλογιστεῖ ποῦ ὀφείλεται ἡ βία στὰ σχολεῖα; Ποιὲς εἶναι οἱ κύριες αἰτίες ποῦ τὸ προκαλοῦν; Ἂς σκεφτοῦμε λοιπόν, ποιοὶ παράγοντες συμβάλουν στὴν ἔξαρση τοῦ φαινομένου; Πολλὲς φορὲς αἰτία εἶναι οἱ ἐκ φύσεως ἀτίθασοι νέοι, στοὺς ὁποίους οἱ καθηγητὲς δὲν μποροῦν νὰ ἐπιβληθοῦν. Ἐπιπρόσθετα ὑπάρχουν μαθητὲς ποὺ «πνίγονται» μέσα στὸ σχολικὸ περιβάλλον καὶ ἀναζητοῦν κάποιο τρόπο νὰ ξεφύγουν. Μὴν ξεχνᾶμε ὅμως πὼς σὲ μερικὸ βαθμὸ εὐθύνεται καὶ ἡ σχολικὴ ἀποτυχία. Οἱ μαθησιακὲς δυσκολίες προκαλοῦν μεγάλα προβλήματα στοὺς ἐφήβους καὶ εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λόγους ποὺ ἐγκαταλείπουν τὸ σχολεῖο πρὶν τελειώσουν τὸ λύκειο. Ἔτσι «ἐξωσχολικοὶ» πλέον, ψάχνουν νὰ βροῦν τὸ δρόμο τους. Ὑπάρχει κίνδυνος νὰ συνδεθοῦν μὲ «κακὲς παρέες», γιατί θέλουν νὰ ἀποκτήσουν μία ταυτότητα, νὰ νιώθουν ὅτι ἀνήκουν κάπου, καὶ συνεπῶς ὑπάρχει μεγάλος κίνδυνος νὰ βροῦν διέξοδο στὰ ναρκωτικά. Πολλοὶ μικροὶ καὶ μεγάλοι ἔφηβοι ἀποτελοῦν τὰ μαῦρα πρόβατα γιὰ τὰ σχολεῖα τοὺς, ἀφοῦ καὶ ἀδιάφοροι εἶναι καὶ φασαρίες προκαλοῦν. Βαθμολογοῦνται κάτω ἀπὸ τὴ βάση, τιμωροῦνται μὲ ἀποβολές, διώχνονται ἀπὸ τὴν μικρὴ σχολικὴ κοινότητα, ἴσως καὶ τὴ γειτονιά τους. Συγχρωτίζονται μὲ «ἐξωσχολικούς», ξενυχτοῦν καὶ γυρίζουν σπίτι τὰ μεσάνυχτα. Ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριά, κάποιοι «πειθαρχημένοι καὶ καλοί» μαθητὲς εἶναι αἰχμάλωτοι τῶν ὑψηλῶν ἐπιδόσεων καὶ τοῦ Διαδικτύου. Ζώντας, λοιπόν, οἱ νέοι μέσα σὲ τέτοιες ἀφύσικες συνθῆκες, δυσκολεύονται ἀφάνταστα νὰ οἰκοδομήσουν παρέες, νὰ ἔλθουν σὲ ἐπαφὴ μὲ συνομήλικούς τους καὶ νὰ δημιουργήσουν φιλικὲς σχέσεις, ποὺ νὰ στηρίζονται στὴν εἰλικρινῆ ἐπικοινωνία καὶ τὸ ἠθικὸ ὄφελος. Τὸ πνεῦμα τους ἑπομένως δὲν ὀξυγονώνεται. Δὲν ἀναπνέει, ἀφοῦ δὲν ἀνταλλάσει ἰδέες καὶ συναισθήματα. Δὲν διδάσκεται. Ἄρα παραμένει στάσιμο καὶ καθίσταται εὐάλωτο στὰ «μικρόβια» ποὺ πᾶνε κι ἔρχον- Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο 61

16 ται! Ὁ χαρακτήρας αὐτῶν τῶν παιδιῶν εἶναι τόσο εὐαίσθητος, ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ ἀντισταθεῖ σὲ τίποτα. Αὐτοὶ εἶναι οἱ νέοι ποὺ σὲ μεγάλο ποσοστὸ πέφτουν θύματα καταστροφικῶν συναναστροφῶν οἱ ὁποῖες σχεδὸν πάντα ρέπουν πρὸς τὰ ναρκωτικά. Ἡ ἄσχημη οἰκογενειακὴ κατάσταση (χωρισμένοι γονεῖς, ἔλλειψη ποιοτικοῦ οἰκογενειακοῦ χρόνου, οἰκονομικὰ προβλήματα κτλ.), μπορεῖ νὰ ἀποτελέσουν μία ἀκόμα σημαντικὴ αἰτία τῆς νεανικῆς παραβατικότητας. Ἐπίσης παιδιὰ ποὺ προέρχονται ἀπὸ οἰκογένειες, ποὺ ἡ βία εἶναι μέρος τῆς ζωῆς τοὺς, μεταφέρουν αὐτὴ τὴ συμπεριφορὰ στὸ σχολεῖο. Δυστυχῶς δὲν ὑπάρχουν ὑπηρεσίες μὲ εἰδικευμένο προσωπικὸ (ψυχολόγους, κοινωνικοὺς λειτουργοὺς κλπ) γιὰ νὰ ἐντοπίζουν καὶ νὰ ἀντιμετωπίζουν δυσ προ σάρμοστα καὶ συναισθηματικὰ διαταραγμένα παιδιά. Σὺν τοῖς ἄλλοις οὔτε τὸ σχολεῖο οὔτε ἡ οἰκογένεια δὲν ἔχει διδάξει τρόπους στὰ παιδιὰ γιὰ τὴ πολιτισμένη λύση τῶν προβλημάτων. Τὰ παιδιὰ δὲν ἔχουν μάθει νὰ διαπραγματεύονται, νὰ συμβιβάζονται, νὰ ὑποχωροῦν. Στὴν Κύπρο ἰδιαίτερα ὁ ρόλος τοῦ ἀγοριοῦ κατασκευάζεται μὲ τέτοιο τρόπο ὥστε νὰ συμβάλει στὴ βία. «Πρέπει» νὰ εἶναι σκληρός, νὰ μὴ δέχεται νὰ τὸν προκαλοῦν οἱ ἄλλοι, νὰ θέλει νὰ ἐντυπωσιάζει. Μὴν ξεχνᾶμε ἐπίσης πὼς ἡ κυπριακὴ κοινωνία ἔχει ὑποστεῖ πολλὲς ἀλλαγὲς τὰ τελευταῖα 20 χρόνια γιὰ τὰ ὁποία δὲν προετοίμασε τοὺς νέους. Στὰ σχολεῖα τέλος, δὲ διδάσκεται ἡ κοινωνιολογία σὲ ὅλες τὶς τάξεις ἐὰν δὲν ἐπιλεχθεῖ, οὔτε γίνεται σωστὴ ἐνημέρωση γιὰ φλέγοντα ζητήματα ὅπως ἡ βία, τὰ ναρκωτικά, τὸ κάπνισμα κ.ἅ. Μήπως ἡ τιμωρία δὲν εἶναι ὁ καταλληλότερος τρόπος γιὰ νὰ ἀντιμετωπιστεῖ ἡ νεανικὴ παραβατικότητα; Ἐπειδὴ οἱ μαθητὲς εἶναι ἀνήλικοι δὲν μποροῦν νὰ καταγγελθοῦν καὶ νὰ τιμωρηθοῦν ἀπὸ τὸ νόμο. Οἱ τιμωρίες ἀπὸ τὰ σχολεῖα εἶναι ἀποβολὴ διὰ παντός, ἀποβολὴ γιὰ κάποιο χρονικὸ διάστημα ἢ μείωση τῆς διαγωγῆς. Ὅταν ὑπάρχει ὑλικὴ καταστροφὴ ὑποχρεώνονται νὰ πληρώσουν τὶς ζημιές. Ἂν ὅμως βασιστοῦμε στὴν πραγματικότητα, θὰ δοῦμε πὼς ἔστω καὶ ἂν ὑπάρχουν αὐστηρὰ μέτρα ἀντιμετώπισης τοῦ θέματος, οἱ νέοι δὲν νιώθουν νὰ ἀπειλοῦνται οὔτε νὰ κινδυνεύουν. Βία στὴν οἰκογένεια: Ὁ θεσμὸς τῆς οἰκογένειας ἐξακολουθεῖ καὶ σήμερα νὰ ἀποτελεῖ τὸ βασικότερο φορέα κοινωνικοποίησης τῶν παιδιῶν. Εἶναι πολὺ σπάνιο τὸ φαινόμενο τὰ παιδιὰ νὰ χτυποῦνε τοὺς γονεῖς τους. Ἂν ὑπάρχει τέτοιο πρόβλημα εἶναι στὸ στάδιο τῆς ἐφηβείας ὅπου τὸ παιδὶ μπορεῖ νὰ ἀποδεσμευτεῖ ἀπὸ τὸ γονιὸ καὶ ἐκεῖ μπορεῖ νὰ ὑπάρξει περιστατικὸ ποὺ μπορεῖ νὰ τὸ χτυπήσει σὲ ὤρα σύγκρουσης. Σύμφωνα μὲ συγκεκριμένες ἔρευνες, δὲν ὑπάρχει αὐτὸ τὸ φαινόμενο σὲ αὐξημένο βαθμὸ στὴν κυπριακὴ κοινωνία καὶ οὔτε ἀποτελεῖ σοβαρὸ πρόβλημα. Εἶναι ἑπομένως ἀδήριτη ἀνάγκη νὰ ληφθοῦν ἄμεσα μέτρα, ἔτσι ὥστε νὰ καταπολεμηθεῖ ριζικὰ τὸ πρόβλημα τὸ ὁποῖο φαίνεται νὰ παίρνει τεράστιες διαστάσεις μὲ τὴν πάροδο τοῦ χρόνου. Μὲ βάση συγκεκριμένα δημοσιεύματα σὲ ἐφημερίδα, στὰ πλαίσια τῶν ἁρμοδιοτήτων τοῦ Ὑπουργείου Δικαιοσύνης καὶ Δημοσῖας Τάξεως γιὰ διαμόρφωση ἀντεγκληματικῆς πολιτικῆς, ἔχει συσταθεῖ Συμβούλιο ἀποσκοπώντας στὴν ἐπίλυση τοῦ προβλήματος. Στὰ πλαίσια αὐτὰ ἔχει ἀρχίσει ὁ σχεδιασμὸς προγράμματος γιὰ τὴν προαγωγὴ τῆς ψυχοκοινωνικῆς ὑγείας τῶν μαθητῶν. Στόχος τοῦ συνεδρίου εἶναι ἡ ἐκπαίδευση ὁμάδας ἐπαγγελματιῶν ποὺ θὰ ἀποτελεῖται ἀπὸ ἐκπαιδευτικούς, ψυχολόγους, κοινωνικοὺς λειτουργοὺς καὶ ἄλλους εἰδικοὺς οἱ ὁποῖοι ἔχουν νὰ διαδραματίσουν σημαντικὸ ρόλο στὴν πρόληψη τῆς νεανικῆς παραβατικότητας. Τονίζεται ἐπίσης ὅτι τὸ σχολικὸ περιβάλλον μπορεῖ νὰ προσφέρει τὴν κατάλληλη στήριξη ἀναπτύσσοντας τὶς ἀπαραίτητες δομές, ἔτσι ὥστε νὰ καταφέρει νὰ ἐπενδύσει στὴ μάθηση καὶ τὴ σχολικὴ ἐπιτυχία καὶ παράλληλα 62 Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο

17 νὰ μειώσει δραστικὰ τὶς ἀντικοινωνικὲς συμπεριφορὲς τόσο στὸ σχολικὸ χῶρο ὅσο καὶ ἐκτὸς σχολείου. Ἐπιπρόσθετα, ἡ ἐμπλοκὴ τῆς οἰκογένειας στὴν ἐκπαιδευτικὴ διαδικασία θεωρεῖται παράγοντας καθοριστικῆς σημασίας γιὰ τὴ μεθόδευση μίας στρατηγικῆς ἀντιμετώπισης τῆς σχολικῆς ἀποτυχίας καὶ τῆς σχολικῆς βίας μέσα ἀπὸ συνεταιρικὲς διαδικασίες. Κλείνοντας, πρέπει νὰ τονίσουμε πὼς γιὰ νὰ ὑπάρξουν ὁρατὰ ἀποτελέσματα ὅλων τῶν προσπαθειῶν, χρειάζεται συνεχὴς συνεργασία ὅλων τῶν φορέων καὶ φυσικὰ νὰ βρίσκονται συνεχῶς σὲ ἐγρήγορση. Χρειάζεται ὅμως καὶ θέληση. Εἶναι στὸ χέρι μας νὰ ὑλοποιήσουμε ἕναν τέτοιο στόχο, ὁ ὁποῖος θὰ συμβάλει γιὰ νὰ ζήσουμε σὲ μία κοινωνία χωρὶς προβλήματα. Ἂς ἀρχίσουμε λοιπὸν τώρα κι ἂς μὴν χάνουμε ἄλλο πολύτιμο χρόνο! Χριστιάνα Χριστοφῆ Λύκειο Παραλιμνίου Μάθε νὰ λὲς ναὶ στὴν ζωὴ καὶ ὄχι στὰ ναρκωτικά! ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΩΝ ΝΑΡΚΩΤΙΚΩΝ ΑΦΟΡΑ ΤΟΝ ΚΑΘΕΝΑ ΜΑΣ Ἡ οἰκογένεια παίζει σημαντικὸ ρόλο στὴν στάση τοῦ ἀτόμου ἀπέναντι στὰ ναρκωτικά. Ἄτομα ποὺ προέρχονται ἀπὸ προβληματικὲς οἰκογένειες εἶναι πιὸ εὐάλωτα στοὺς πειρασμούς. Ἡ κακὴ διαπαιδαγώγηση καὶ ἡ ἀπομάκρυνση ἀπὸ τοὺς γονεῖς ἀναπτύσσει στὰ παιδιὰ ἀντικοινωνικὴ συμπεριφορὰ μὲ ἀποτέλεσμα νὰ γίνονται χρῆστες. Ὅταν οἱ ἀνάγκες τοῦ παιδιοῦ γιὰ ἀγάπη, κατανόηση, ἀσφάλεια δὲν ἱκανοποιοῦνται μέσα ἀπὸ τὴν οἰκογένεια, ἀρχίζει νὰ ἀναζητᾶ βοήθεια ἀλλοῦ. Ἐπιπλέον ἡ ὑπερπροστασία τῶν γονιῶν καταπιέζει τὰ παιδιά. Ἔτσι πιστεύουν ὅτι τὰ ναρκωτικὰ θὰ τοὺς βοηθήσουν νὰ πραγματοποιήσουν τὴν «ἐξέγερση». Τὸ κοινωνικὸ περιβάλλον, ἡ περιέργεια, ὁ φόβος γιὰ τυχὸν ἀπόρριψη ὁδηγοῦν τὸ νέο στὴ δοκιμή. Μὲ αὐτὸ τὸν τρόπο ἐντάσσεται στὴν ὁμάδα, γίνεται ἀποδεκτός. Τὸ εἶδος τῆς προσωπικότητας τοῦ ἀτόμου παίζει σημαντικὸ ρόλο στὴν στάση ποὺ θὰ πάρει ἀπέναντι στὶς τοξικὲς οὐσίες. Ἐν συνέχειᾳ, οἱ νέοι στὸ ξεκίνημα τῆς καριέρας τους κάνουν ὄνειρα γιὰ τὴν κοινωνικὴ καὶ τὴν ἐπαγγελματική τους ἀνέλιξη. Λόγω τῆς ἀνεργίας βλέπουμε τὰ ὄνειρά τους νὰ γκρεμίζονται. Τὸ θέμα εἶναι νὰ ἔχει κάποιος τὴ δύναμη νὰ ἀντέξει στὶς πιέσεις αὐτές. Ἀκόμη πολλοὶ νέοι κάνουν χρήση ναρκωτικῶν γιατί νιώθουν ἀπογοητευμένοι ἀπὸ τὸν τρόπο λειτουργίας τοῦ κοινωνικοῦ συστήματος. Εἶναι γενικὰ παραδεκτὸ ὅτι ἡ χρήση ναρκωτικῶν προκαλεῖ δυσάρεστες συνέπειες στὴν ὑγεία τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ συνεχὴς χρήση προκαλεῖ σωματικὴ καὶ ψυχικὴ ἐξάρτηση. Ἔτσι σιγὰ σιγὰ ἀρχίζουν οἱ ζαλάδες, ἡ ἀνορεξία, ἡ λιποθυμία καὶ ἡ ἀπώλεια βάρους. Πέρα ἀπὸ τὶς σωματικὲς ἐπιπτώσεις παρουσιάζεται μία ψυχικὴ κούραση καὶ ὑπερευαισθησία. Ἔτσι ὁ χρήστης καταρρέει τόσο σωματικὰ ὅσο καὶ ψυχικὰ καὶ πνευματικά. Πολλὲς φορὲς γίνεται ἐπιθετικὸς καὶ βίαιος. Ἐπιπλέον, ἡ χρήση τῶν οὐσιῶν αὐτῶν βοηθᾶ στὴν ἐξάπλωση διαφόρων ἀσθενειῶν, ὅταν αὐτὲς χορηγοῦνται ἐνδοφλέβια. Τί μποροῦμε νὰ κάνουμε λοιπὸν γιὰ νὰ βοηθήσουμε τοὺς νέους νὰ ἀντιστέκονται περισσότερο; Πρέπει νὰ ἐπιτρέψουμε στὰ παιδιὰ ἀπὸ τὴν παιδικὴ καὶ ἐφηβικὴ ἡλικία νὰ στηριχτοῦν στὰ «πόδια» τους. ΚΑΝΟΝΑΣ ΠΡΩΤΟΣ: Δὲν κάνουμε ποτὲ τίποτα γιὰ τὸ παιδί, ὅταν μπορεῖ νὰ τὸ κάνει μόνο του. ΚΑΝΟΝΑΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ: Ἐνθαρρύνουμε μὲ κάθε δυνατὸ τρόπο τὸ παιδὶ νὰ μάθει νὰ ἐμπιστεύεται τὸν ἑαυτό του, νὰ ἀποκτήσει δύναμη, αὐτοπεποίθηση καὶ κοινωνικὸ ἐνδιαφέρον. ΚΑΝΟΝΑΣ ΤΡΙΤΟΣ: Ἀποφεύγουμε τὶς συγκρούσεις ποὺ πληγώνουν τὶς σχέσεις γονιοῦ-παιδιοῦ. Τὸ παιδὶ πρέπει νὰ μάχεται, ὅμως ὄχι ἐνάντια στὸ γονιό του, μὲ τὸν ὁποῖο πρέπει, νὰ διατηρεῖ φιλικὲς σχέσεις. ΚΑΝΟΝΑΣ ΤΕΤΑΡΤΟΣ: Ἡ σωστὴ ἀνάπτυξη τοῦ κοινωνικοῦ ἐνδιαφέροντος. Τὸ παιδὶ πρέπει νὰ ἀναγνωρίζει τὴ στενὴ ἐπαφή Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο 63

18 του μὲ τοὺς ἄλλους στὴν ὁμάδα. Ἡ ἀγωγή του εἶναι μία διαδικασία διεύρυνσης τῆς ἐξέλιξής του σὰν κοινωνικὴ ὕπαρξη. Ἔτσι μαθαίνει νὰ σέβεται τὴν τάξη καὶ νὰ συνεργάζεται μὲ ἄλλους. Αὐτὸ ἔχει ὡς ἐπακόλουθο νὰ μετατρέπεται σὲ ἕνα εὐτυχισμένο καὶ ἁρμονικὸ ἀνθρώπινο πλάσμα. Χαρίκλεια Θεοδούλου Λύκειο Παραλιμνίου Ἐθελοντισμὸς, Τρόπος ζωῆς Ἀναντίρρητα ἡ κοινωνία μας σήμερα μαστίζεται ἀπὸ χιλιάδες προβλήματα. Ὡς κοινωνία ὑλιστικὴ ἐνδιαφέρεται περισσότερο γιὰ τὴν ἱκανοποίηση τῶν προσωπικῶν φιλοδοξιῶν, μένοντας ἀδιάφορη γιὰ τὶς ὑπόλοιπες ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς στὶς ὁποῖες ἀναμφίβολα ὁ ἄνθρωπος πρέπει νὰ εὐαισθητοποιεῖται. Ἀντίθετα λοιπὸν μὲ αὐτὴ τὴν ὑλιστική, ἐγωιστικὴ κοινωνία μας ὑπάρχουν κάποιοι ἄνθρωποι ποὺ ἀφιερώνουν τὸν πολύτιμο ἐλεύθερο χρόνο τους γιὰ νὰ προσφέρουν τὶς ὑπηρεσίες τους σὲ ἀνθρώπους, ποὺ τὶς ἔχουν ἀνάγκη. Τέτοιοι ἄνθρωποι εἶναι ποὺ πρέπει νὰ γίνονται παράδειγμα γιὰ ὅλους καὶ ἰδιαίτερα γιὰ ἐμᾶς τοὺς νέους, τὸν πυρήνα τῆς σημερινῆς κοινωνίας. Στὴν σημερινὴ κοινωνία ποὺ ζοῦμε ἐμεῖς οἱ νέοι ἔχουμε υἱοθετήσει ἕνα ἐγωιστικὸ μοντέλο, ἀφοῦ ἔχουμε τὰ πάντα, οὐσιώδη καὶ ἐπουσιώδη. Αὐτὸ ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα νὰ μᾶς θέτει ὑποχείρια στὴν ἀνάγκη τοῦ θέλω καὶ νὰ μᾶς ὑποβάλλει νὰ κλείνουμε τὰ μάτια στὴν ἀλληλεγγύη καὶ τὴν ἀγάπη γιὰ τὸν πλησίον. Γιὰ νὰ λυθεῖ λοιπὸν τὸ πρόβλημα αὐτὸ πρέπει νὰ ἀντιληφθοῦμε ὅτι τὸ «ἐγώ» εἶναι τὸ ὄχημα ποὺ χρησιμοποιεῖς ἐσὺ γιὰ νὰ περάσεις. Νὰ αἰσθανθοῦμε ὅτι ὁ καθένας εἶναι κάτι παραπάνω ἀπὸ τὸ ἐγώ του, ἀπὸ τὸ ὄνομα καὶ τὴ μορφή του. Ἐδῶ εἶναι ποὺ ἡ συμβολὴ τοῦ ἐθελοντισμοῦ, μᾶς εἶναι ἀπαραίτητη, δηλαδὴ ἡ ἀνιδιοτελὴς προσφορὰ τοῦ ἀνθρώπου πρὸς τὴν κοινωνία, ὥστε αὐτὴ νὰ προοδεύει καὶ νὰ ἐκσυγχρονίζεται, χωρὶς ὅμως αὐτὸ νὰ γίνεται ἀπὸ οἶκτο ἢ ἀπὸ προσωπικὸ ὄφελος, ἀλλὰ ἀντιθέτως ἀπὸ ἀγάπη γιὰ τὸν συνάνθρωπο, σὲ ἕναν ἄξονα ὅπου ἡ ἀτομικὴ ὁλοκλήρωση συναντιέται μὲ τὴ συλλογικὴ εὐημερία. Ὁ ἐθελοντισμὸς εἶναι μύηση στὴν ἀνθρωπιά, σὲ πλαταίνει ὡς ἄνθρωπο, εἶναι ἀγάπη, εἶναι ἡ ἄφεση τοῦ ἐγὼ καὶ ἡ ἐπικέντρωση στὸ ἐμεῖς. Ἂς δώσουμε λοιπὸν τὰ χέρια στὸν συνάνθρωπο καὶ νὰ πορευτοῦμε μαζὶ πρὸς τὸ δρόμο τῆς ἀγάπης καὶ τῆς ἀλληλεγγύης. Πότε θὰ ἀντιληφθοῦμε ὅτι ὁ κόσμος χρειάζεται τὸν καθένα ἀπό μας ξεχωριστά; Γιὰ πόσο ὅμως θὰ συνεχίσουμε νὰ ζοῦμε κάτω ἀπὸ ἕνα πέπλο; Ἔχουμε τὴ δύναμη νὰ κλείνουμε τὰ μάτια; Κωνσταντίνα Χατζηαναστάση Λύκειο Παραλιμνίου Καταναλωτισμὸς καὶ ἄσκηση Ὁ καταναλωτισμὸς βρίσκεται πιὰ γιὰ τὰ καλὰ στὴν καθημερινότητα τοῦ ἀνθρώπου στὶς ἀνεπτυγμένες κοινωνίες. Ἡ κατανάλωση, ἢ καλύτερα ἡ ὑπερκατανάλωση, ἐξυψώθηκε σὲ σημαντικὸ παράγοντα γιὰ τὴν κατάκτηση καὶ διατήρηση ὑψηλῆς ποιότητας ζωῆς. Τόσο ποὺ ὁ ἄνθρωπος ἔχει φτάσει στὸ σημεῖο νὰ εἶναι ὑπόδουλος τῶν καταναλωτικῶν ἀγαθῶν. Πολυσήμαντες εἶναι ἐπίσης οἱ ἐπιπτώσεις τῆς ὑποδούλωσης τοῦ ἀνθρώπου στὰ ἄψυχα ἀγαθά. Πρῶτον, ἡ διαμόρφωση ὑλιστικοῦ καὶ καταναλωτικοῦ πνεύματος. Ὁ ἄνθρωπος βασίζεται στὸ «ἔχειν» καὶ ὄχι στὸ «εἶναι». Θεωρεῖ ὅτι ἡ εὐτυχία τοῦ εἶναι ἀνάλογη μὲ τὴν ποσότητα καὶ τὴν ἀξία τῶν προϊόντων ποὺ κατέχει. Δεύτερον, σὲ ἄμεση σχέση μὲ τὰ πιὸ πάνω δημιουργεῖται ἡ ἰδέα ὅτι ἐκεῖνος ποὺ δὲν ἔχει πληθώρα ὑλικῶν ἀγαθῶν, δὲν ἀξίζει. Τρίτη συνέπεια καὶ πιὸ ἐμφανὴς εἶναι ὅτι ἡ ἐπιθυμία μας νὰ ἀποκτήσουμε ὅσο τὸ δυνατὸ περισσότερα, μᾶς ἀναγκάζει νὰ ζοῦμε μὲ τὸ ἄγχος, στὴν σκέψη καὶ μόνο πὼς δὲν τὰ ἔχουμε, φθείροντας ἔτσι τὶς ἀνθρώπινες ἀξίες. Τὸ ζητούμενο μετὰ ἀπ αὐτὰ εἶναι ἡ ἐξεύρεση τῶν τρόπων ποὺ θὰ μᾶς βοηθοῦσαν νὰ ἀντιμετωπίσουμε τὸ πρόβλημα μὲ ὅλες τὶς ἐπι- 64 Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο

19 πτώσεις του. Τὸ πιὸ σημαντικὸ εἶναι, πιστεύω, νὰ καλλιεργεῖται ἤδη ἀπὸ τὴν παιδικὴ ἡλικία ἕνα ὀλιγαρκὲς πνεῦμα. Νὰ μάθουμε νὰ «στεροῦμε» οἱ ἴδιοι τὸν ἑαυτό μας, ἢ καλύτερα νὰ βάζουμε ὅρια στὰ «θέλω» μας, σύμφωνα μὲ τὶς πραγματικές μας ἀνάγκες. Πιστεύω ὅτι ἡ ἄσκηση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἔχει πολλὰ νὰ μᾶς διδάξει στὸ θέμα αὐτό. Φέρω ὡς παράδειγμα τὴ νηστεία. Τὰ παιδιὰ ποὺ ἔχουν μάθει νὰ νηστεύουν, ἀσκοῦνται στὸ νὰ ἔχουν μεγαλύτερο ἔλεγχο στὸν εὐατό τους καὶ νὰ μὴν παρασύρονται ἀπὸ τὶς «καταναλωτικές» ἢ ἄλ λες ἐπιθυμίες τους, ποὺ τελικά τους ἐγκλωβίζουν στὰ ἴδια τους τὰ «θέλω». Ἑλένη Εὐσταθίου Λύκειο Κοκκινοχωρίων Φώτη Πίττα Ἡ δύναμη τῆς διαφήμισης Εἶναι ἀλήθεια πὼς στὶς σύγχρονες κοινωνίες τῆς Ἀμερικῆς καὶ τῆς Εὐρώπης ἡ ἔλλειψη ἐπικοινωνίας δημιουργεῖ ἕνα κενὸ ποὺ ὁ κάθε ἄνθρωπος προσπαθεῖ νὰ καλύψει μὲ τὸν ἀνταγωνισμὸ τῆς καταναλωτικῆς ἐπίδειξης. Ἔτσι, βουβοὶ καὶ παθητικοὶ μπροστὰ στὴν τηλεόραση, χωρὶς ἀντιστάσεις, δεχόμαστε ὅτι μᾶς σερβίρει. Μὲ αὐτὸ τὸν τρόπο ἡ διαφήμιση, μᾶς καθορίζει πὼς νὰ συμπεριφερόμαστε. Γι αὐτὸ καὶ ὅλοι λειτουργοῦμε μὲ τὸν ἴδιο τρόπο, ἔχουμε τὴν ἴδια συμπεριφορά, ἀφοῦ συγκινούμαστε γιὰ τὰ ἴδια πράγματα καὶ μᾶς ἐπιβάλλει ἴδιο περίπου τρόπο ζωῆς. Παράλληλα, ἡ διαφήμιση παραπλανεῖ τὸν καταναλωτὴ ὡς πρὸς τὴν ποιότητα καὶ τὶς ἰδιότητες τοῦ προϊόντος. Ἀποκρύβει τὶς πραγματικὲς λειτουργίες. Δὲν θὰ ἦταν ὑπερβολή, ἂν μιλούσαμε γιὰ «πλύση ἐγκεφάλου», καθὼς ἡ διαφήμιση ἔχει τὴ δύναμη νὰ παραπλανεῖ, ἐνῶ δὲν εἶναι λίγες οἱ φορὲς ποὺ χρησιμοποιεῖ ψεύτικα στοιχεῖα γιὰ νὰ ὑποστηρίξει ἕνα προϊόν. Τὰ ἔντονα χρώματα, οἱ ὡραῖες εἰκόνες, ἡ προβολὴ ὄμορφων ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν δημιουργοῦν μία φανταστικὴ εἰκόνα γιὰ τὸ προϊὸν ἢ τὴν ὑπηρεσία ποὺ διαφημίζεται. Στὴν πραγματικότητα δηλαδή ὁ καταναλωτὴς ἀγοράζει τὴ φαντασία. Δὲν θὰ ἤθελα ὅμως νὰ ἐπικεντρωθῶ στὰ ἀρνητικὰ τῆς διαφήμισης. Ἡ διαφήμιση εἶναι πιὰ ἀναπόσπαστο μέσο τῆς ζωῆς μας καὶ παρὰ νὰ τὴν ἀπορρίπτουμε ἢ νὰ προσπαθοῦμε μάταια νὰ τὴν ἐξοβελίσουμε ἀπ αὐτήν, Τὸ καλύτερο ποὺ ἔχουμε νὰ κάνουμε εἶναι, νομίζω, νὰ τὴν ἀξιοποίησουμε σωστὰ ὡς μέσο, γιὰ τὴ δημιουργία καλύτερης ποιότητας ζωῆς στὴν κοινωνία μας. Ἡ διαφήμιση, ὅπως εἶπα πιὸ πάνω, ἔχει τὴ δύναμη νὰ μεταδίδει μηνύματα καὶ νὰ πείθει. Σὲ σημεῖο ποὺ ὁ ἀποδέκτης της νὰ ἀγοράζει πολλὲς φορὲς προϊόντα ποὺ δὲν τὰ χρειάζεται. Ἀκριβῶς μὲ αὐτὸ τὸν τρόπο μπορεῖ ἡ διαφήμιση νὰ βοηθήσει στὴν ἀντιμετώπιση τῶν κοινωνικῶν προβλημάτων. Πιὸ συγκεκριμένα τὰ δυστυχήματα στὴ χώρα μας αὐξάνονται συνεχῶς. Γιὰ τὴ μείωσή τους θὰ μποροῦσε νὰ προβάλλεται μία συνεχὴς διαφήμιση ποὺ νὰ εὐαισθητοποιεῖ τὸν κάθε καταναλωτή. Ἔτσι νὰ τὸν κάνει νὰ τηρεῖ τοὺς κανόνες ὁδικῆς ἀσφάλειας. Ἐπίσης τὸ ὑδατικὸ πρόβλημα ποὺ παρουσιάζεται στὴν Κύπρο μπορεῖ νὰ μειωθεῖ μὲ διαφημίσεις ποὺ μποροῦν νὰ περάσουν ἀπὸ τὸ ὑποσυνείδητο τοῦ ἀνθρώπου καὶ νὰ τοῦ ἀλλάξουν τὸν τρόπο σκέψης καὶ τὴ λειτουργία του. Σίγουρα αὐτὸ τὸ γνωρίζουν καλύτερα οἱ εἰδικοὶ ἄνθρωποι σὲ αὐτὰ τὰ θέματα. Μὲ λίγο πεῖσμα, ἐπιμονὴ καὶ ἐπανάληψη διαφημίσεων μποροῦν νὰ ἀντιμετωπίσουν καὶ ἄλλα πολλὰ προβλήματα ποὺ μαστίζουν τὴν κοινωνία μας. Ὅπως τὰ ναρκωτικά, ρατσισμός, φυλετικὲς διακρίσεις, τὴν καταστροφὴ τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος καὶ τὶς μεταδοτικὲς ἀσθένειες. Μποροῦν παράλληλα νὰ προωθήσουν τὸν ἐθελοντισμὸ ἔτσι ὥστε νὰ καταπολεμηθεῖ ἡ φτώχεια καὶ ὁ ὑποσιτισμὸς ποὺ ὑπάρχει σὲ μεγάλο βαθμὸ στὸν κόσμο μας. Ἡ ἐνέργεια τῆς κατανάλωσης θὰ ἔπρεπε νὰ εἶναι μία ἀνθρώπινη ἐνέργεια, στὴν ὁποία φαίνονται οἱ αἰσθήσεις, οἱ σωματικὲς ἀνάγκες ἀλλὰ καὶ τὸ αἰσθητικὸ γοῦστο πού μᾶς κάνει ξεχωριστὲς ὑπάρξεις. Ὅμως ἡ διαφήμιση τὰ ἀλλοιώνει καὶ κάνει τοὺς καταναλωτὲς νὰ Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο 65

20 ἐνεργοῦν φανταστικὰ καὶ παθητικά. Ἀντιθέτως, ἡ διαφήμιση μπορεῖ νὰ βοηθήσει σὲ μεγάλο βαθμὸ τὴν κοινωνία μειώνοντας τὰ προβλήματα. Γὶ αὐτὸ καὶ πρέπει νὰ χρησιμοποιεῖται σωστὰ γιὰ τὸ καλὸ ὅλων μας. Ἑλένη Παπαβασιλείου Λύκειο Κοκκινοχωρίων Φώτη Πίττα Κλωνοποίηση καὶ ἠθικὰ διλήμματα Κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ ἀμφισβητήσει τὴ μεγάλη δύναμη τῆς Γενετικῆς καὶ τὸ εὖρος τῶν ἐπιτευγμάτων της, ποὺ αὐξάνεται χρόνο μὲ τὸ χρόνο. Τίθεται ὅμως τὸ ἐρώτημα: Ποῦ μπορεῖ νὰ ὁδηγήσει τὸν ἄνθρωπο ἡ ραγδαία ἀνάπτυξη τῆς Γενετικῆς; Ἀπὸ τὴ μία μπορεῖ νὰ προστατέψει τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὴ μάστιγα τῶν σοβαρῶν καὶ ἀνίατων ἀσθενειῶν, παίρνοντας προληπτικὰ μέτρα. Ἀπὸ τὴν ἄλλη ὅμως βλέπουμε νὰ ἐγκυμονεῖ σοβαροὺς κινδύνους, τόσο γιὰ τὸν ἴδιο τὸν ἄνθρωπο, ὅσο καὶ γιὰ τὴν κοινωνία εὐρύτερα. Ἕνα σπουδαῖο ἐπίτευγμα τῆς Γενετικῆς εἶναι ἡ κλωνοποίηση, ἡ ὁποία ἔχει ἐπεκταθεῖ σὲ πολλοὺς τομεῖς καὶ ἄρχισε νὰ ξεφεύγει ἀπὸ τὰ δεοντολογικὰ πλαίσια, ἀποκαλύπτοντας ἔτσι καὶ τὴν ἀρνητική της πλευρά. Παράδειγμα ἀποτελεῖ ὁ σχεδιασμὸς τῶν γενετικὰ τροποποιημένων προϊόντων ποὺ μολύνουν τὸ περιβάλλον, ἡ κλωνοποίηση ζώων, ἀλλὰ καὶ κυρίως ἡ κλωνοποίηση τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ ἐπέκταση τῆς κλωνοποίησης στὸ ἀνθρώπινο εἶδος ἀποτελεῖ ἕνα ἀπὸ τὰ σοβαρότερα προβλήματα, ἠθικὰ καὶ πρακτικά, ποὺ προκύπτουν ἀπὸ τὴν πρόοδο τῆς Γενετικῆς. Αὐτὸ γιατί ἐλλοχεύει ὁ κίνδυνος τῆς εὐγονικῆς, μίας διαδικασίας κατὰ τὴν ὁποία θὰ γεννιοῦνται παιδιὰ «κατὰ παραγγελία» μὲ τὸ πρόσχημα νὰ ἀποφεύγονται ἀσθένειες καὶ ἀναπηρίες. Ἂν συγκρίναμε τὴ διαδικασία αὐτὴ μὲ γεγονότα καὶ πράξεις τοῦ παρελθόντος, θὰ μπορούσαμε νὰ τὴν ταυτίσουμε μὲ τὴν ἀπάνθρωπη συνήθεια τῶν Σπαρτιατῶν νὰ πετοῦν ἀπὸ στὸν Καιάδα τὰ παιδιὰ, ποὺ εἶχαν κάποιο πρόβλημα καὶ δὲ θὰ μποροῦσαν μεγαλώνοντας νὰ γίνουν δυνατοὶ καὶ ἀξιόμαχοι στριατιῶτες. Ἔτσι, ἂν ἀναλογιστεῖ κανεὶς τὸ συσχετισμὸ αὐτό, θὰ ἀντιληφθεῖ πώς, ἀντὶ νὰ προχωροῦμε καὶ νὰ προοδεύουμε ἀποφεύγοντας τὰ λάθη τοῦ παρελθόντος, ἐπιστρέφουμε πίσω καὶ υἱοθετοῦμε πράξεις καὶ ἰδεολογίες ξεπερασμένων ἐποχῶν. Ποιὰ θέση ἔχουν ἄραγε στὶς κοινωνίες τοῦ 21ου αἰώνα, τῆς προόδου, τῆς ἰσότητας καὶ τῆς δημοκρατίας, πρακτικὲς ποὺ ὁδηγοῦν σὲ νέες μορφὲς κοινωνικῶν διακρίσεων, μεταξὺ ἀρτιμελῶν καὶ ἀναπήρων; Πού θὰ ἀποκλείουν, γιὰ παράδειγμα, ἀπὸ τὴν ἀγορὰ ἐργασίας ἄτομα μὲ γενετικὴ προδιάθεση σὲ σοβαρὲς ἀσθένειες ἢ ποὺ δὲν θὰ τοὺς ἐπιτρέπεται ἡ ἰατροφαρμακευτικὴ περίθαλψη καὶ ἀσφάλεια; Ἄραγε, ἀντὶ νὰ ξεπερνοῦμε τὸν ρατσισμὸ εἰς βάρος τῶν ἀναπήρων, θὰ φτάσουμε στὸ σημεῖο οἱ «ὑγιεῖς» καὶ «εὐγονικοί» νὰ καταπατοῦν καὶ νὰ περιθεριοποιοῦν ὅσους ἔχουν γεννηθεῖ μὲ φυσικὸ τρόπο καὶ πιθανὸν νὰ ἔχουν προδιάθεση σὲ κάποια ἀσθένεια; Ἐπιπρόσθετα ἡ ἐφαρμογὴ τῆς κλωνοποίησης στὸν ἄνθρωπο, μπορεῖ νὰ ὁδηγήσει στὴν ἐκμετάλλευση τῶν ἀνθρώπων, ἀφοῦ εἶναι δυνατὸ νὰ κλωνοποιηθοῦν ἄτομα γιὰ εἰδικοὺς σκοπούς, ὅπως τύποι ἀνδρῶν γιὰ χειρονακτικὲς ἐργασίες ἢ ὄμορφων γυναικῶν ποὺ θὰ χρησιμοποιοῦνται ἀνάλογα. Ἔτσι ὑποβαθμίζεται ἡ ποιότητα ζωῆς καὶ ἡ ἠθικὴ ὑπόσταση τοῦ ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος μεταβάλλεται σὲ μηχανὴ καὶ τοῦ ἀφαιρεῖται τὸ δικαίωμα ἐπιλογῆς, πρωτοβουλίας, καθὼς καὶ κάθε φυσικὴ χαρὰ καὶ ἐλευθερία. Χάνεται ἡ ἀξιοπρέπειά του, οἱ ἠθικὲς ἀξίες, ὁ σκοπὸς τῆς ὕπαρξης τῶν δυὸ φύλων, ἡ ἴδια ἡ φυσικὴ σχέση μεταξὺ ἄνδρα καὶ γυναίκας, ποὺ ἔχει ὡς καρπὸ τὴ γέννηση ἑνὸς νέου ἀνθρώπου, ἑνὸς παιδιοῦ. Μὲ ἄλλα λόγια καταργεῖται ἡ φυσικὴ τάξη, ἔτσι ὅπως τὴν ἔθεσε ὁ Θεὸς Δημιουργός. Παρ ὅλα τὰ διλήμματα αὐτά, ὁ ἄνθρωπος σήμερα δὲν καλεῖται νὰ ἀνακόψει τὴν πρόοδο τῆς ἐπιστήμης καὶ εἰδικότερα τῆς Γενετικῆς. Καλεῖται νὰ ἀντιληφθεῖ ὅτι μέσα ἀπὸ τὰ ἐπιτεύγματα τῆς ἐπιστήμης ὀφείλει νὰ βελτιω- 66 Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο

21 θεῖ ὁ ἴδιος. Νὰ δώσει προτεραιότητα στὸ σεβασμὸ ἀπέναντι στὴ ζωὴ καὶ στὸν ἄνθρωπο. Κι αὐτὸ μπορεῖ νὰ τὸ πετύχει μόνο ἂν ἐνεργεῖ μὲ σύνεση καὶ μέτρο, μόνο ἂν ἐνεργεῖ ὡς ὑπηρέτης τῆς φύσης καὶ τῆς ζωῆς καὶ ὄχι ὡς δυνάστης. Θεοδώρα Ἀνδρέου Λύκειο Κοκκινοχωρίων Φώτη Πίττα Συνέντευξη μὲ τὸ Διευθυντὴ τοῦ Λυκείου Παραλιμνίου Πρωτοπρ. Εὐέλθοντα Χαραλάμπους - Πάτερ, εἶστε κληρικός, ἐκπαιδευτικόςθεολόγος καὶ διευθυντὴς τοῦ Λυκείου. Πῶς συνδυάζονται οἱ τρεῖς αὐτὲς ἰδιότητες; - Νομίζω ὅτι οἱ τρεῖς αὐτὲς ἰδιότητες μποροῦν ἄριστα νὰ συνυπάρχουν, ἀφοῦ τὸ κέντρο ἐνδιαφέροντός τους εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Ὡς κληρικός, ὀφείλω νὰ ὑπηρετῶ τὴν ζωντανὴ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, τὸν ἄνθρωπο. Ὡς ἐκπαιδευτικὸς - θεολόγος ἔχω ἀποστολὴ νὰ συμβάλλω στὴν πνευματικὴ καὶ συναισθηματικὴ ἐξέλιξη τῶν μαθητῶν μου, νὰ μορφωθεῖ Χριστὸς στὶς καρδιές τους. Ὡς διευθυντὴς ὀφείλω νὰ ἡγοῦμαι ἑνὸς μορφωτικοῦ καὶ πνευματικοῦ ἐκπαιδευτικοῦ ἱδρύματος ποὺ σκοπὸ ἔχει τὴν ἀνάδειξη τῶν τροφίμων του σὲ ὁλοκληρωμένες προσωπικότητες. Τελικά, καὶ μὲ τὶς τρεῖς ἰδιότητες ἔχω ἀποστολὴ νὰ διακονῶ στὸ πρόσωπο τῶν μαθητῶν μου τὸν ἄνθρωπο. - Θὰ θέλαμε νὰ μᾶς κάνετε μία σύγκριση τῶν μαθητῶν καὶ τῆς νεολαίας τοῦ σήμερα μὲ ἐκείνη τῆς δικῆς σας γενιᾶς. Ἔχουν ἀλλάξει τὰ πράγματα ἢ μήπως τελικὰ ὁ ἄνθρωπος ἦταν καὶ παραμένει ὁ ἴδιος; - Οἱ νέοι ἄνθρωποι ὅπως σήμερα, ἔτσι καὶ τότε, διψοῦσαν καὶ ἀναζητοῦσαν τὰ ἴδια πράγματα: Τὴν ἀλήθεια, τὴ δικαιοσύνη, τὴν ἀγάπη, τὴν ἀναγνώριση. Ἐκεῖνο ποὺ ἄλλαξε εἶναι τὸ σκηνικό, οἱ συνθῆκες. Μὴ ξεχνοῦμε ὅτι τὴ δική μου γενιὰ τὴν χωρίζει ἀπὸ τὴ δική σας τὸ πραξικόπημα καὶ ἡ εἰσβολή. Κι ἀκόμη, ἕνα ἄλλο κοσμοϊστορικὸ γεγονός, ἡ ἔνταξη τῆς μικρῆς Κύπρου στὴ μεγάλη εὐρωπαϊκὴ οἰκογένεια. Αὐτὰ τὰ γεγονότα, μὲ ὅλα ὅσα συνεπάγονται, ἀνέτρεψαν παραδοσιακὲς δομές, ἀρχὲς καὶ ἀξίες καὶ ἔφεραν νέες. Ἡ Κύπρος ἔπαψε πιὰ νὰ ἀνήκει στὸ λαό της, ὅπως λέγαμε παλιά, ἀφοῦ ἐδῶ συνωθοῦνται φυλές, λαοί, γλῶσσες, ποικιλία πολιτισμῶν, ἠθῶν καὶ ἐθίμων. Παλαιὰ πρότυπα ἔχασαν τὸ κύρος τους, ἐνῶ ἄλλα καινούρια, τὶς περισσότερες φορὲς εἰσαγόμενα, πρέπει νὰ τὰ ἀντικαταστήσουν. Ἀκόμη, ὁ ἔντονος συγκρητισμὸς εἶναι ἔκδηλος σὲ κάθε ἔκφανση ζωῆς. Τὸ χειρότερο ἀπ ὅλα, παρατηρεῖται στὶς μέρες μας μία διάλυση τοῦ θεσμοῦ τῆς οἰκογένειας. Ὅλα αὐτὰ ἔφεραν μία ἀνασφάλεια, μία ἀμφισβήτηση, μία διαρκῆ ἀναζήτηση. Μὲ αὐτὰ τὰ δεδομένα ἐξηγεῖται ἡ ἔξαρση τῆς βίας καὶ τῆς παραβατικῆς συμπεριφορᾶς ποὺ παρατηρεῖται στὶς μέρες μας, ἡ θρασύτητα ποὺ συναντᾶς σὲ πολλούς, ἡ ἀσυνέπεια, ἡ ἔλλειψη εὐθύνης. Ὅλα αὐτὰ τονίζουν τὴν ἀνάγκη γιὰ μεταρρύθμιση στὴν ἐκπαίδευση. - Ποιὰ ἡ γνώμη σας γιὰ τὶς σχέσεις Ἐκκλησίας σχολείου; Δικαιοῦται νὰ ἔχει λόγο ἡ Ἐκκλησία στὰ ἐκπαιδευτικὰ δρώμενα; - Ἐγὼ θὰ ἀντέστρεφα τὸ ἐρώτημα: Γιατί νὰ μὴν ἔχει λόγο ἡ Ἐκκλησία στὰ ἐκπαιδευτικὰ δρώμενα; Τὰ παιδιά, προτοῦ ἐγγραφοῦν καὶ φοιτήσουν στὸ σχολεῖο, ἐγγράφονται καὶ φοιτοῦν στὴν Ἐκκλησία. Στὸ σχολεῖο θὰ ἀνήκουν γιὰ μερικὰ χρόνια. Ἡ σχέση τους ὅμως μὲ τὴν Ἐκκλησία εἶναι σχέση ζωῆς. Τὰ παιδιά, τουλάχιστο στὸ δικό μας χῶρο, μόλις γεννηθοῦν ἐντάσσονται μὲ τὸ Βάπτισμα στὴν Ἐκκλησία, δηλώνοντας ὅτι ἡ ζωή τους θὰ συνάδει μὲ ὅσα ἡ Ἐκκλησία πιστεύει καὶ διδάσκει. Στὴν Ἐκκλησία ὁδηγοῦνται τὰ παιδιὰ ἀπὸ τοὺς γονεῖς τους ἀπὸ τὴ νηπιακὴ ἡλικία καὶ τροφοδοτοῦνται μὲ τὰ ἅγια Μυστήρια. Στὴν Ἐκκλησία παντρεύονται καὶ μὲ κέντρο τὴν Ἐκκλησία ρυθμίζονται οἱ περισσότερες στιγμὲς τῆς ζωῆς τους. Εἶναι χρέος τῆς Ἐκκλησίας νὰ παρακολουθεῖ τὴν πορεία τῶν παιδιῶν της καὶ νὰ συμβάλλει θετικὰ στὴν πορεία τους σὲ κάθε περίοδο καὶ φάση τῆς ζωῆς τους. Εἴτε στὸ νηπιαγωγεῖο βρίσκονται τὰ παιδιά, εἴτε στὸ δημοτικό, γυμνάσιο ἢ Λύκειο φοι- Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο 67

22 τοῦν, εἴτε στὸ στρατὸ ὑπηρετοῦν, εἴτε ἀργότερα στὴν κοινωνία σταδιοδρομοῦν, ἡ Ἐκκλησία ὀφείλει νὰ παρακολουθεῖ, νὰ φροντίζει, νὰ προσφέρει, νὰ καθοδηγεῖ, νὰ στηρίζει τὰ παιδιά της. Ἡ σχολικὴ ἡλικία, ποὺ γιὰ πολλοὺς λόγους εἶναι ἀπὸ τὶς πιὸ κρίσιμες φάσεις τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου, δὲ θὰ μποροῦσε νὰ ἀποτελέσει ἐξαίρεση. Τελειώνοντας, θὰ ἔλεγα ὅτι προσωπικὰ μὲ θλίβει ἡ σχεδὸν παντελὴς ἀπουσία τῆς Ἐκκλησίας ἀπὸ τὰ ἐκπαιδευτικά μας πράγματα. Τελείωσαν ὅλα λοιπόν... Πέρασε ἀκόμα μία σχολικὴ χρονιά... Μία χρονιά, ποὺ οὐδόλως μας ἄφησε νὰ τὴν γευτοῦμε Ποὺ κύλησε τόσο γρήγορα, ποὺ πέρασε σὰν ἀστραπή Σὰν νὰ ἦταν χτὲς ποὺ ἄρχισε, καὶ μεῖς φοβισμένοι γιὰ τὶς δυσκολίες καὶ τὰ ἐμπόδια ποὺ θὰ μᾶς προξενοῦσε Γιατί ξέραμε πὼς τὰ ψέματα εἶχαν τελειώσει Πὼς θὰ σηκώναμε ἕνα βαρύτερο σταυρὸ τώρα, πὼς ἦταν ἡ καθοριστικὴ γιὰ μᾶς χρονιά Στὸ ἄκουσμα τῶν εἰσαγωγικῶν ἐξετάσεων νιώθαμε πανικό Καὶ τώρα ποὺ τελείωσε ἡ χρονιά, ἀντιληφθήκαμε τὸ νόημα τῶν στιγμῶν ποὺ περνούσαμε μὲ τοὺς συμμαθητές μας, τὰ πειράγματα μὲ τοὺς καθηγητές μας.. Πῶς κάθε στιγμὴ εἶχε τὴ χάρη της Πὼς κάθε στιγμὴ ἦταν μοναδική. Ὅλα ὅμως πέρασαν ἀνεπιστρεπτί... Οἱ καθηγητές μας, τὴ χρονιὰ αὐτή, ἦταν περισσότερο ἀπὸ κάθε ἄλλη χρονιὰ πιὸ κοντά μας. Ἦταν ὄχι μόνο οἱ δάσκαλοί μας, ἀλλὰ καὶ οἱ στηρικτές μας, τὰ ἀποκούμπια μας. Ἦταν αὐτοὶ ποὺ προσέφεραν καὶ ἀνάλωσαν μὲ ἀνεξάντλητη ἀγάπη τὸν ἑαυτό τους. Ἦταν οἱ δεύτεροι γονεῖς μας. Καὶ ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ ἀποτέλεσμα τῶν ἀγώνων μας, σημασία ἔχει ἡ προσπάθεια.. Ὄχι ἡ Ἰθάκη, ἀλλὰ ἡ διαδρομὴ πρὸς αὐτήν, οἱ ἐμπειρίες, οἱ γνώσεις καὶ ὅλα ὅσα ἀποκομίσαμε Τελείωσαν ὅλα λοιπόν... Ἔφυγαν, ἀλλὰ ὄχι ἀπὸ τὶς καρδιές μας Οἱ ἀναμνήσεις μένουν χαραγμένες στὴ μνήμη μας, δὲν σβήνουν ποτέ Ἦταν πράγματι τὰ ὡραιότερα χρόνια Μᾶς ἄφησαν τὴν πιὸ γλυκιὰ γεύση.. Καλὴ συνέχεια σὲ ὅλους! Χριστιάνα Χριστοφῆ-Νατάσα Γεωργίου Λύκειο Παραλιμνίου 68 Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο

23 Ε Κ Δ Η Λ Ω Σ Ε Ι Σ Μ Η Τ Ρ Ο Π Ο Λ Ε Ω Σ ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΚΟ ΔΕΙΠΝΟ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΣΥΝΔΕΣΜΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ Πραγματοποιήθηκε τὴν Παρασκευή, 13 Φεβρουαρίου 2009, στὴν αἴθουσα δεξιώσεων «Ζάππειον Παλλάς» τὸ ἐτήσιο φιλανθρωπικὸ δεῖπνο τῶν Χριστιανικῶν Συνδέσμων Γυναικῶν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κωνσταντίας - Ἀμμοχώστου. Στὰ πλαίσια τῆς ἐκδήλωσης παρουσιάστηκε καλλιτεχνικὸ πρόγραμμα μὲ παραδοσιακὰ τραγούδια καὶ χοροὺς (κυπριακά, σμυρνέικα καὶ νησιώτικα) ἀπὸ τὸ Παραδοσιακὸ Μουσικὸ Σχῆμα «Οἱ Λὰς» καὶ τὸν Πολιτιστικὸ Σύλλογο Παραλιμνίου «Ἀνάδυση». Τὰ καλλιτεχνικὰ σχήματα συμμετεῖχαν στὸ πρόγραμμα ἀφιλοκερδῶς, γεγονὸς γιὰ τὸ ὁποῖο θερμὰ εὐχαριστοῦμε. Σημαντικὴ ἐπίσης ἦταν ἡ γενναιόδωρη προσφορὰ τῆς διεύθυνσης τοῦ «Ζάππειον Παλλὰς» γιὰ τὴν ἐπιτυχία τῆς ἐκδήλωσης. Φιλοξενούμενοι στὸ δεῖπνο ἦταν ὁ σεναριογράφος - ἠθοποιὸς Γιῶργος Τσιάκκας καὶ ὁ ἰατρὸς δρ. Θεόδωρος Κυπριανοῦ οἱ ὁποῖοι μᾶς μίλησαν γιὰ τὰ βιώματα ἁγίων ἀνθρώπων καὶ τὶς ἐμπειρίες μέσα στὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ Πανιερώτατος Μητροπολίτης Κωνσταντίας - Ἀμμοχώστου κ. Βασίλειος ἀπηύθυνε χαιρετισμὸ καὶ συνεχάρη τοὺς Χριστιανικοὺς Συνδέσμους Γυναικῶν τῆς Μητροπόλεως, γιὰ τὴ διοργάνωση τοῦ δείπνου, καθὼς ἐπίσης καὶ γιὰ τὴν φιλανθρωπική, κοινωνικὴ καὶ πνευματικὴ δράση τους, ποὺ ἀποτελεῖ πολύτιμη βοήθεια καὶ ἐνίσχυση στὸ ἔργο τῆς Ἐκκλησίας μας, σὲ ἐνοριακὸ καὶ μητροπολιτικὸ ἐπίπεδο. Ἠλιάνα Κάουρα ΔΙΑΛΕΞΗ ΓΙΑ ΚΑΤΗΧΗΤΕΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ Τὸ Γραφεῖο Πνευματικῆς Διακονίας τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως, ἐπιθυμώντας νὰ συμβάλει στὴν ἐπιμόρφωση ὅσων ὑπηρετοῦν στὸ ἔργο τῆς κατηχήσεως καὶ τῆς θρησκευτικῆς ἀγωγῆς, διοργάνωσε σεμινάριο γιὰ κατηχητὲς καὶ ἐκπαιδευτικούς. Ἡ διάλεξη πραγματοποίηθηκε τὴν 21η Μαρτίου 2009, στὴν αἴθουσα ἐκδηλώσεων τοῦ Κοινοτικοῦ Μεγάρου Σωτήρας, μὲ ὁμιλητὴ τὸν Ἐπ. Καθηγητὴ τοῦ Τμήματος Θεολογίας Α.Π.Θ. πρωτοπρ. Ἰωάννη Σκιαδαρέση καὶ μὲ γενικὸ θέμα: «Ἡ Καινὴ Διαθήκη στὸ ἔργο τῆς κατηχήσεως καὶ στὸ μάθημα τῶν θρησκευτικῶν» καὶ Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο 69

24 τὸν εἰδικὸ τίτλο «Τὸ τρίπτυχο τῆς ἀποστολῆς μας. Σχόλιο στὸ Μρ. 2, 13-15». Μέσα ἀπὸ τὴν ἑρμηνεία τῆς περικοπῆς αὐτῆς ἀπὸ τὸ κατὰ Μάρκον Εὐαγγέλιο, ἡ ὁποία ἀναφέρεται στὴν ἐκλογὴ τῶν δώδεκα μαθητῶν, ὁ π. Ἰωάννης παρουσίασε τὶς προϋποθέσεις καὶ τοὺς στόχους τοῦ ἔργου τῆς κατήχησης καὶ τῆς θρησκευτικῆς ἀγωγῆς, ὅπως αὐτὰ πηγάζουν ἀπὸ τὴν εὐαγγελικὴ ἀλήθεια. Θεόδωρος Χατζηζαχαρίας ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΙΜΗΝ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥ π. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Στίς 5 Ἀπριλίου 2009, Ε Κυριακή τῶν Νηστειῶν ὁ Πανιερώτατος Μητροπολίτης Κωνσταντίας κ. Βασίλειος λειτούργησε καί κήρυξε τό θεῖο λόγο στόν Ἱερό Ναό Ἁγίων Πάντων Δερύνειας καί στό τέλος τῆς θείας λειτουργίας προχείρισε σέ Πρωτοπρεσβύτερο τόν μέχρι τότε Οἰκονόμο Χρυσόστομο Κωνσταντίνου, τιμώντας τον ἔτσι γιά τήν ὑπέρπεντηκονταετῆ εὐδόκιμη διακονία του στήν Ἐκκλησία. Τό ἀπόγευμα τῆς ἰδίας ἡμέρας, ἡ Ἐκκλησία Ἁγίων Πάντων Δερύνειας καί ὁ Χριστιανικός Σύνδεσμος γυναικῶν «Παναγία» Δερύνειας, πραγματοποίησαν μια σεμνή ἐκδήλωση πρός τιμήν τοῦ Πρωτοπρεσβυτέρου Χρυσοστόμου Κωνσταντίνου, ὁ ὁποῖος συμπληρώνει φέτος 53 χρόνια ἱερατικῆς διακονίας στή Δερύνεια. Στήν ἐκδήλωση παρέστη ὁ Πανιερώτατος Μητροπολίτης Κωνσταντίας κ. Βασίλειος, ὁ Δήμαρχος Δερύνειας κ. Ἀνδρέας Σιαπάνης, κληρικοί, δημοτικοί σύμβουλοι, ἐκπαιδευτικοί καί ἄλλοι τοπικοί παράγοντες καθώς καί πλῆθος κόσμου. Στήν ἐκδήλωση ἀπηύθυναν χαιρετισμό ὁ Δήμαρχος Δερύνειας κ. Ἀνδρέας Σιαπάνης καί ὁ συνεφημέριος τοῦ πατρός Χρυσοστόμου, Οἰκονόμος Χαράλαμπος Νικολάου, οἱ ὁποῖοι ἐξῆραν τό ἔργο καί τήν προσφορᾶ του στήν Δερύνεια καί τοῦ μετέφεραν τίς εὐχαριστίες τῶν κατοίκων τῆς κοινότητας. Κεντρικός ὁμιλητής τῆς ἐκδήλωσης ἦταν ἡ πρώην Δήμαρχος Δερύνειας κ. Φλώρα Ἰωάννου, ἡ ὁποία ἀναφέρθηκε στήν προσωπικότητα καί τό ἔργο τοῦ πατρός Χρυσοστόμου. Εἶπε μεταξύ ἄλλων: «Ὁ Πρωτοπρεσβύτερος Χρυσόστομος Κωνσταντίνου γεννήθηκε τό 1932 στή Δερύνεια, ὅπου μεγάλωσε σέ μία πολυμελή ἀγροτική οἰκογένεια μέ ὀχτώ παιδιά. Φοίτησε στό Δημοτικό Σχολεῖο τῆς Δερύνειας, ἀπό τό ὁποῖο ἀπεφοίτησε, ὡς πρωτότοκος γιός τῆς δεκαμελούς οἰκογένειας τοῦ Κωνσταντῆ Μ. Μπέη καί τῆς Μαρκαρούς Χατζηλευτέρη, τότε πού ὁ ὅρος «πολύτεκνος» δέν ἦταν γνωστός μέ τή σημερινή του σημασία, ἦταν πάντα πρόθυμος νά βοηθᾶ καί νά συνεργάζεται μέ τήν οἰκογένειά του στό περιβόλι, πού ἦταν τό βιοποριστικό τους ἐπάγγελμα. Αὐτό τό ἐπάγγελμα ἐξάσκησε μέχρι τά 22 του χρόνια, ὁπότε ἄρχισε τή φοίτησή του στήν Ἱερατική Σχολή τῆς Λευκωσίας. Ἡ φοίτησή του διήρκεσε 3 χρόνια. Ἄρχισε τό 1952 καί τέλειωσε τό Παρόλο πού σάν μαθητής τοῦ Δημοτικοῦ διακρινόταν γιά τήν ἐπιμέλειά του, τήν ὠριμότητά του, τήν ἀπλότητά του, τήν καλοσύνη του, τήν πραότητά του, ἀρετές πού καί σήμερα κοσμοῦν τό χαρακτήρα του, δέν κατέστη δυνατόν νά φοιτήσει σέ Γυμνάσιο γιά τίς οἰκο- 70 Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο

25 νομικές δυσκολίες πού ἀντιμετώπιζαν τότε, ὅλες οἱ ἀγροτικές οἰκογένειες. Ἡ στέρηση τῆς δευτεροβάθμιας μόρφωςῆς του δέν τόν ἐμπόδισε νά πάρει ἀποφάσεις πού στάθηκαν σταθμός στή μετέπειτα πορεία τῆς ζωῆς του. Ἡ κλήση πού εἶχε γιά νά εἰσέλθει στήν τάξη τῶν κληρικῶν, τονίστηκε ἀκόμα περισσότερο ἀπό τήν προτροπή τοῦ νονοῦ του, μακαριστοῦ Γιαννῆ Παρασκευᾶ, μέλους τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἐπιτροπῆς Δερύνειας. Ὁμόφωνα ἡ Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή μέ Πρόεδρο τόν τότε Ἱεροδιάκονο Λουκᾶ Σωτηριάδη, δέχτηκε μέ ἀπέραντη χαρά τήν ἀπόφαση τοῦ πατρός Χρυσοστόμου νά ὑπηρετήσει τήν Ἐκκλησία τῆς Δερύνειας. Ἀποδείχτηκε πώς ὅλοι ὅσοι συνέβαλαν στή σωστή ἀπόφασή του, εἶναι ἄξιοι κάθε ἐπαίνου, γιατί ἡ προσφορᾶ τοῦ Πρωτοπρεσβυτέρου Χρυσόστομου Κωνσταντίνου, δέν εἶναι οὔτε λίγη, οὔτε ἀσήμαντη, γι αὐτό δικαιώνονται ἀπόλυτα. Ὁ μακαριστός π. Λουκᾶς Σωτηριάδης πού ὑπῆρξε καί δάσκαλός του, στή σελ. 113 τοῦ βιβλίου του, στό κεφάλαιο «Ἱερεῖς τῆς Δερύνειας ζῶντες», ἀναφέρει: «Ὁ π. Χρυσόστομος ὑπῆρξε μαθητής μου εἰς τό Δημοτικό Σχολεῖο Δερύνειας. Ἦτο πολύ φρόνιμος, προσεκτικός, πειθαρχικός κι ἐπιμελής, ἐπιδείξας ἀρίστην ἐπίδοσιν εἰς τά μαθήματά του. Τῇ ἐνεργείᾳ τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἐπιτροπῆς Δερύνειας εἰσήχθη εἰς τήν Ἱερατικήν Σχολήν Ἀπ. Βαρνάβας ἀφ ἧς ἀπεφοίτησε μέ βαθμόν ἄριστα. Ἐχειροτονήθη εἰς διάκονον τήν 1 ην Ἀπριλίου 1956 καί εἰς πρεσβύτερον τήν 20 ην Δεκεμβρίου Ἔκτοτε ὑπηρετεῖ ὡς ἐφημέριος Δερύνειας. Εἶναι ἀνήρ μέ μεγάλην ὑπομονήν καί τέλειος τύπος ἀληθούς Χριστιανοῦ, ὡς ἱερεύς δέ τύπος καλοῦ ποιμένος, καταβάλλων πᾶσαν προσπάθειαν διά τήν πνευματικήν ἀνύψωσην τῶν λογικῶν του προβάτων, καί ἰδίως τῆς μαθητιώσης νεότητος, διδάσκων εἰς τά Κατώτερα καί Μέσα Κατηχητικά Δερύνειας. Εἶναι παρήγορος τῶν πονεμένων και ὡς ἐκ τούτου ἀγαπάται καί ἐκτιμάται ὑφ ὅλων τῶν κατοίκων Δερύνειας. Εἶναι προικισμένος μέν φωνήν γλυκυτάτην καί λίαν εὔστροφον. Κατανοεῖ δέ πλήρως τά ὑπ αὐτοῦ ψαλλόμενα ἤ ἀναγινωσκόμενα. Εἶναι δέ καί καλός ψάλτης.» Τήν ὅλη ἐκδήλωση ἔκλεισε ὁ Πανιερώτατος Μητροπολίτης μας κ. Βασίλειος, ἐκφράζοντας τίς εὐχαριστίες τῆς Ἐκκλησίας μας γιά τήν πέραν τοῦ μισοῦ αἰώνα ἱερατική του διακονία. Ἀνέφερε μεταξύ ἄλλων: «Ἡ Ἱερά μας Μητρόπολη σεμνύνεται καί καυχᾶται «ἐν Κυρίῳ», γιατί διαθέτει ἕναν τέτοιο κληρικό. Γιά τό λόγο αὐτό ἡ ἑορταστική καί τιμητική αὐτή ἡμέρα γιά τόν πατέρα Χρυσόστομο, ξεκίνησε ἀπό τό πρωί, ἀφοῦ κατά τή διάρκεια τῆς Θείας Λειτουργίας, Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο 71

26 ἐκφράζοντας τίς εὐχαριστίες τῆς Ἐκκλησίας μας πρός τό πρόσωπό του, τόν προχειρίσαμε σέ Πρωτοπρεσβύτερο. Καί βέβαια τό ὀφίκιο αὐτό, ὅπως καί ὅλα τά ὀφίκια τῆς Ἐκκλησίας μας, δέν είναι σύμβολα ἐξουσίας καί δύναμης μέ τήν κοσμική ἔννοια, ἀλλά σύμβολα θυσιαστικῆς διακονίας. Ὁ κληρικός εἶναι ἐκεῖνος πού σηκώνει τόν Σταυρό τοῦ Κυρίου καί ἀνεβαίνει ταπεινά καί ἀγόγγυστα τόν Γολγοθᾶ τοῦ μαρτυρίου. Ὅλοι οἱ κληρικοί, ἀλλά κατεξοχήν οἱ ὀφικιοῦχοι μέσα στήν Ἐκκλησία, πρέπει νά εἶναι τό καλό παράδειγμα γιά τούς πιστούς, ἄλλωστε αὐτό λέγεται καί στήν εὐχή τῆς προχείρισης τοῦ Πρωτοπρεσβυτέρου: «καί καλόν ὑπόδειγμα τοῖς μετ αὐτόν γενέσθαι καταξίωσον». Νά γίνει δηλαδή τό καλό παράδειγμα γιά ὅλους, ὅσους συναναστρέφονται μαζί του. Στήν περίπτωση τοῦ πατρός Χρυσοστόμου δέν χρειάζεται νά τόν προτρέψουμε νά γίνει παράδειγμα γιά τούς πιστούς, γιατί πολύ ἀπλά ἦταν καί εἶναι γιά περισσότερο ἀπό μισό αἰώνα, τό καλό παράδειγμα, ὁ ταπεινός καί διακριτικός κληρικός, ὁ ἀναπαύων καί παρηγορῶν τίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων. Ὁ πατήρ Χρυσόστομος, τό γνωρίζουμε ὅλοι μας αὐτό, δέν εἶναι ὁ ἄνθρωπος τῶν πολλῶν λόγων, τῆς ἐπίδειξης, τῆς αὐτοπροβολῆς καί τῆς καυχήσεως. Ἔχοντας πρότυπό του τόν ἴδιο τόν Ἰησοῦ Χριστό, εἶναι ὁ κληρικός τῆς σιωπῆς, τῆς ταπείνωσης, τῆς ἀθόρυβης πνευματικῆς ἐργασίας καί τῆς προσευχῆς. Εἶναι ὁ κληρικός πού ἐφαρμόζει στήν πράξη τά λόγια τοῦ Κυρίου μας: «ὅς δ ἄν ποιήσῃ καί διδάξῃ, οὗτος μέγας κληθήσεται ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. 5,19). Μεγάλος, δηλαδή, καί ἀξιέπαινος εἶναι ἐκεῖνος, πού θά τηρήσει πρῶτα ὁ ἴδιος τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ καί μέ αὐτόν τόν τρόπον θά διδάξει τούς ἀνθρώπους. Ἡ ἐποχή μας ἔχει κουραστεῖ ἀπό τά πολλά, παχειά καί ἄνευ ἀντικρύσματος λόγια. Ἡ κοινωνία μας σήμερα καί κυρίως οἱ νέοι μας, τό μέλλον καί ἡ ἐλπίδα μας, ἔχουν ἀνάγκη ἀπό ἐμπνευσμένα παραδείγματα. Αὐτός πρέπει νά εἶναι ὁ ἀγώνας καί ἀγωνία ὅλων μας καί κατεξοχήν ἡμῶν τῶν κληρικῶν. Ὁ πατήρ Χρυσόστομος εἶναι ἕνα τέτοιο καλό καί ἐμπνευσμένο παράδειγμα, γι αὐτό καί παρά τή διαφορά ἡλικίας του, ἀποτελεῖ πόλο ἕλξης πολλῶν νέων ἀνθρώπων, πού ἔρχονται κοντά του εἴτε γιά νά ἐξομολογηθοῦν εἴτε γιά νά τόν συμβουλευτοῦν καί νά λάβουν τήν καθοδήγησή του στά διάφορα προβλήματα πού ἀντιμετωπίζουν». Στό τέλος τόν λόγο ἔλαβε ὁ π. Χρυσόστομος, ὁ ὁποῖος μέ πολλή συγκίνηση εὐχαρίστησε ὅλους τούς παρευρισκομένους γιά τήν τιμή. Ἱεροδιάκονος Αὐγουστῖνος Κκαρᾶς 72 Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο

27 ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΙ ΕΟΡΤΑΣΜΟΙ ΕΠΙ ΤΗι ΜΝΗΜΗι ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΕΠΙΦΑΝΙΟΥ Τὸ μήνα Μάιο πραγματοποιήθηκαν Πανηγυρικοὶ Ἑορτασμοὶ ἐπὶ τῇ ἱερᾷ μνήμῃ τοῦ Ἁγίου Ἐπιφανίου ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντίας καὶ πάσης Κύπρου, προστάτου τῆς Ἱερᾶς μας Μητροπόλεως. Κέντρο τῶν ἑορτασμῶν ἦταν ὁ μητροπολιτικὸς ναὸς Ἁγίου Γεωργίου στὴν προσωρινὴ ἕδρα τῆς Μητροπόλεως στὸ Παραλίμνι, ὅπως ἐπίσης τὰ ἱερὰ παρεκκλήσια τοῦ Ἁγίου Ἐπιφανίου στὴν Ἁγία Νάπα καὶ στὸ Λιοπέτρι. Τὴν Παρασκευή, 8 Μαΐου, ὁ Πανιερώτατος Μητροπολίτης μας ὑποδέχθηκε τὴν τιμία κάρα τοῦ Ἁγίου Ἐπιφανίου στὸν ἱερὸ ναὸ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Ρώσου τοῦ Προσφυγικοῦ Συνοικισμοῦ Κόκκινες Λάρνακας, ὅπου παρέστησαν οἱ κάτοικοι τῆς κατεχόμενης κοινότητας Μηλιᾶς Ἀμμο- Ἀπὸ τὴ λιτανεία μετὰ τὸ πέρας τῆς Θείας Λειτουργίας στὸ ἱερὸ παρεκκλήσιο Ἁγίου Ἐπιφανίου στὴν Ἁγία Νάπα (12 Μαΐου 2009) χώστου, τῆς ὁποίας ὁ ἐνοριακὸς ναὸς τιμώμενος στὸ ὄνομα τοῦ Ἁγίου Ἐπιφανίου ἔχει μετατραπεῖ σὲ μουσουλμανικὸ τέμενος. Ἀκολούθως ὁ Πανιερώτατος μετέφερε τεμάχιο τῶν ἱερῶν λειψάνων τοῦ Ἁγίου Ἐπιφανίου στὸ μητροπολιτικὸ ἱερὸ ναὸ Ἁγίου Γεωργίου Παραλιμνίου, ὅπου παρέμεινε μέχρι τὴν Κυριακή, 10 Μαΐου. Τὰ ἱερὰ λείψανα ἐκτίθεντο επίσης σὲ προσκύνηση στὰ πανηγυρίζοντα ἱερὰ παρεκκλήσια τοῦ Ἁγίου Ἐπιφάνιου στὸ Λιοπέτρι καὶ τὴν Ἁγία Νάπα. Τὸ Σάββατο καὶ τὴν Κυριακή, 9 καὶ 10 Μαΐου, τελέστηκαν στὸ μητροπολιτικὸ ναὸ Ἁγίου Γεωργίου ὁ Πανηγυρικὸς Ἑσπερινὸς καὶ ἡ Θεία Λειτουργία προϊσταμένου τοῦ Πανιερωτάτου Μητροπολίτη Κωνσταντίας κ. Βασιλείου. Τὴ Δευτέρα τὸ βράδυ ὁ Πανιερώτατος χοροστάτησε κατὰ τὴν ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ στὸ πανηγυρῖζον παρεκκλήσι τοῦ Ἁγίου Ἐπιφανίου στὸ Λιοπέτρι. Τὴν ἐπομένη τὸ πρωὶ προέστη τῆς Θείας Λειτουργίας στὸ πανηγυρῖζον παρεκκλήσι τοῦ Ἁγίου στὴν Ἁγία Νάπα. Μέσα στὰ πλαίσια τῶν ἑορτασμῶν πραγματοποίηθηκαν ἐπίσης οἱ πιὸ κάτω ἐκδηλώσεις: Ἑορταστικὴ Ἐκδήλωση Χριστιανικῶν Συνδέσμων Γυναικῶν (Κυριακὴ τῶν Μυροφόρων, 3 Μαΐου 2009, στὸ Πολυδύναμο Κέντρο Αὐγόρου). Στὴν ἐκδήλωση ὁμιλητὴς ἦταν ὁ Πανιερώτατος Μητροπολίτης μας, ὁ ὁποῖος ἀνέπτυξε τὸ θέμα «Γυναῖκες ἰσαπόστολοι», μὲ ἀναφορὰ στὸ βίο καὶ τὴ δράση τῶν ἁγίων γυναικῶν Μαρίας Μαγδαληνῆς, Ἑλένης, Θέκλας καὶ Νίνας. Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο 73

28 Ἡ ἐκδήλωση ὁλοκληρώθηκε μὲ μουσικὸ πρόγραμμα μὲ παραδοσιακὰ κυπριακὰ τραγοῦδια ἀπὸ τὴν Κοινοτικὴ Χορωδία Αὐγόρου. Ὁμιλία ἀπὸ τὸν κ. Γεώργιο Κρουσταλλάκη, Καθηγητὴ Φιλοσοφικῆς Σχολῆς Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν μὲ θέμα: «Ὁ Γέροντας Πορφύριος καὶ οἱ νέοι» (Πέμπτη, 14 Μαΐου, στὸ Δημαρχεῖο Παραλιμνίου). Μέσα ἀπὸ διδαχὲς καὶ παραδείγματα ἀπὸ τὴ ζωὴ τοῦ πατρὸς Πορφυρίου ὁ κ. Κρουσταλλάκης παρουσίασε τὴ διδασκαλία τοῦ ὁσίου Γέροντος γιὰ τὴν ἀνατροφὴ τῶν παιδιῶν καὶ τὴν ἀγωγὴ τῶν νέων. Βασικὴ ἀρχὴ τῆς πνευματικῆς παρακαταθήκης τοῦ γέροντος εἶναι ἡ ἀγάπη, ἡ ὁποία πρέπει νὰ συνοδεύεται ἀπὸ τὸ παράδειγμα μᾶλλον, παρὰ τὰ λόγια. 74 Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο

29 Ὁμιλία ἀπὸ τὸν πρωτοπρ. Ἀθανάσιο Γκίκα, Ἀν. Καθηγητή Θεολογικῆς Σχολῆς Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης μὲ θέμα: «Ἡ προετοιμασία τῶν νέων γιὰ τὸ γάμο καὶ ὁ ρόλος τῶν γονέων» (Παρασκευή, 15 Μαΐου 2009, στὸ Κοινοτικὸ Μέγαρο Φρενάρους). Ὁ π. Ἀθανάσιος στὴν ὁμιλία του τόνισε μεταξὺ ἄλλων τὴ σημασία τοῦ παραδείγματος τῶν γονέων. Ἡ συμπεριφορὰ τῶν γονέων μέσα στὸ δικό τους γάμο, οἱ ἐπιτυχίες τους καὶ τὰ λάθη τους, ἐπηρεάζουν ἄμεσα τὰ παιδιὰ στὴ δημιουργία τῆς δικῆς τους οἰκογένειας καὶ στὸ δικό τους ἔγγαμο βίο. Ἡ προετοιμασία τῶν νέων γιὰ τὸ γάμο περνᾶ μέσα ἀπὸ τὸ παράδειγμα τῶν γονέων. Ὁμιλία ἀπὸ τὸν πρωτοπρ. Βασίλειο Καλλιακμάνη, Καθηγητή Θεολογικῆς Σχολῆς Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης καὶ μὲ θέμα: «Γάμος καὶ βιοηθικὰ διλήμματα» (Παρασκευή, 22 Μαΐου 2009, στὸ Κοινοτικὸ Μέγαρο Σωτήρας). Ὁ π. Βασίλειος ἀνέπτυξε σὲ γενικὲς γραμμὲς τὶς ἀρχὲς τῆς ὀρθοδόξου βιοηθικῆς καὶ εἰδικότερα ὅσον ἀφορᾶ στὶς τεχνικὲς τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς. Τονίστηκε ὅτι ἡ Ἐκκλησία δὲ δίνει μονολιθικὲς ἀπαντήσεις στὰ βιοηθικὰ θέματα, ἀλλὰ πάνω ἀπ ὅλα θέτει τὸν ἄνθρωπο καὶ τὴ σωτηρία του. Οἱ πιὸ πάνω ὁμιλίες θὰ δημοσιευθοῦν σὲ ἑπόμενο τῆς «Πνευματικῆς Διακονίας» ἀφιερωμένο στὸ Γάμο καὶ τὴν Οἰκογένεια. Ἠλιάνα Κάουρα - Ξένια Παντελῆ ΙΔΡΥΤΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ IΔΡΥΜΑΤΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚHΣ ΔΙΑΚΟΝΙΑΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑΣ Τήν Τρίτη 12 Μαΐου, ἡμέρα μνήμης τοῦ Ἁγίου Ἐπιφανίου, Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντίας τοῦ Μεγάλου, καί μέ τήν εὐκαιρία τῆς συμπλήρωσης δύο χρόνων ἀπό τήν ἵδρυση τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κωνσταντίας - Ἀμμοχώστου, πραγματοποιήθηκε στά πλαίσια δείπνου, ἡ Ἱδρυτική Καταστατική Συνέλευση γιά τή δημιουργία τοῦ «Ἱδρύματος Κοινωνικῆς Διακονίας» τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως. Σκοπός τῆς δημιουργίας τοῦ ἱδρύματος αὐτοῦ εἶναι ἡ ἐνίσχυση τῶν ἀπόρων καί ἐμπερίστατων ἀδελφῶν μας. Ἡ Ἱερά Μητρόπολη Κωνσταντίας λαμβάνοντας τά μηνύματα τῶν καιρῶν καί ἀντιμετωπίζοντας καθημερινά πολλές περιπτώσεις συνανθρώπων μας μέ οἰκονομικές δυσκολίες, προχώρησε στή δημιουργία τοῦ «Ἱδρύματος Κοινωνικῆς Διακονίας», ὥστε Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο 75

30 νά γίνεται καλύτερη καί ἀποτελεσματικότερη ἀντιμετώπιση τῶν περιπτώσεων αὐτῶν. Στή συνέλευση παρευρέθηκαν δήμαρχοι καί κοινοτάρχες τῆς περιοχῆς, βουλευτές τῆς ἐπαρχίας Ἀμμοχώστου καί ἄλλοι τοπικοί παράγοντες. Ὁ Πανιερώτατος Μητροπολίτης Κωνσταντίας κ. Βασίλειος ἀφοῦ καλωσόρισε τούς φιλοξενουμένους, ἐξήγγειλε καί ἐπίσημα τή δημιουργία τοῦ Ἱδρύματος Κοινωνικῆς Διακονίας. Ἱεροδιάκονος Αὐγουστῖνος Κκαρᾶς ΣΥΝΑΞΗ ΚΛΗΡΙΚΩΝ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑΣ Πραγματοποιήθηκε τὸ Σάββατο, 23 Μαΐου 2009, στὸ Πνευματικὸ Κέντρο τοῦ μητροπολιτικοῦ ἱεροῦ ναοῦ Ἁγίου Γεωργίου, Σύναξη τῶν κληρικῶν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως. Ὁμιλητὴς στὴ Σύναξη ἦταν ὁ Καθηγητὴς τοῦ Τμήματος Θεολογίας Α.Π.Θ. πρωτοπρ. Βασίλειος Καλλιακμάνης μὲ θέμα: «Ἱερωσύνη, πνευματικὴ πατρότητα καὶ ποιμαντικὲς ἀρχές». Μέσα ἀπὸ τὴν εἰσήγηση τοῦ π. Βασιλείου καὶ τὴ συζήτηση ποὺ ἀκολούθησε ἀναπτύχθηκε ἡ ἔννοια τῆς πνευματικῆς πατρότητας στὴν παράδοση καὶ τὴν ποιμαντικὴ πράξη τῆς Ἐκκλησίας. Τονίστηκε ἐπίσης ὅτι ἡ ἔκφραση τῆς ποιμαντικῆς μέριμνας τοῦ πνευματικοῦ πατρός-ἱερέως κινεῖται ἀνάμεσα στὶς βασικὲς ποιμαντικὲς ἀρχὲς τῆς ἀκρίβειας καὶ τῆς οἰκονομίας λαμβάνοντας πάντοτε ὑπόψη τὸ χρόνο, τὸν τόπο, τὶς ἰδιαίτερες συνθῆκες καὶ πάνω ἀπ ὅλα τὸ ἀνθρώπινο πρόσωπο. Διάκονος Χριστόδουλος Χριστοδούλου 76 Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο

31 Π Ρ Ω Τ Ο Ε Τ Η Σ Ι Ο Μ Ν Η Μ Ο Σ Υ Ν Ο Α Ρ Χ Ι Ε Π Ι Σ Κ Ο Π Ο Υ Α Θ Η Ν Ω Ν Κ Α Ι Π Α Σ Η Σ Ε Λ Λ Α Δ Ο Σ Κ Υ Ρ Ο Υ Χ Ρ Ι Σ Τ Ο Δ Ο Υ Λ Ο Υ Σέ κλίμα συγκίνησης τελέστηκε τήν Κυριακή 1 η Φεβρουαρίου 2009, προεξάρχοντος τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν κ.κ. Ἱερωνύμου καί συμπαραστατουμένου ὑπό πλειάδας ἀρχιερέων, τό πρῶτο ἐτήσιο μνημόσυνο τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν κυροῦ Χριστοδούλου, στό Μητροπολιτικό Ναό τῶν Ἀθηνῶν. Στιγμιότυπο ἀπό τό ἐτήσιο μνημόσυνο τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Χριστοδούλου στόν Καθεδρικό Ναό τῶν Ἀθηνῶν. Τόν ἐπιμνημόσυνο λόγο ἐκφώνησε ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σερρῶν καί Νιγρίτης κ. Θεολόγος, ὁ ὁποῖος ἐξῆρε τήν δράση καί τό ἔργο τοῦ ἀειμνήστου Ἀρχιεπισκόπου Χριστοδούλου. Ἀνέφερε μεταξύ ἄλλων: «Ὁ περικλεής πρωθιεράρχης Χριστόδουλος, ἐνωτιζόμενος εὐφυῶς τῶν ἀναγκῶν τῆς συγχρόνου πραγματικότητος, ἐδημιούργησε μέ τήν πληθωρικήν του προσωπικότητα προϋποθέσεις δημιουργικῆς συναντήσεως καί γονίμου διαλόγου τῆς Ἐκκλησίας μας μέ τόν σύγχρονον κόσμον. Εἰς τά ὁλίγα σχετικῶς χρόνια τῆς Ἀρχιεπισκοπικῆς του διακονίας εἰς τήν Ἁγιωτάτην Ἐκκλησίαν τῆς Ἑλλάδος, ἐν μέσῳ πολλῶν πειρασμῶν, θλίψεων, πολέμων φανερῶν καί ἀφανῶν, ἀναποφεύκτων προσωπικῶν ἀστοχιῶν καί ὑπερβολῶν, ἐπρωτοστάτησε εἰς τήν δημιουργίαν, ἐν πνεύματι πάντοτε ἱεροσυνοδικῆς συνεργασίας καί συνθέσεως, ἑνός πολυσημάντου, πολυσυνθέτου καί πολυπρισματικοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔργου, μέ τἠν χαρισματικήν, πολυεδρικήν καί πολύπλευρον προσωπικότητά του, εἰς τήν ὁποίαν, θεία δωρεά συνενοῦντο θαυμαστῶς εἰς μίαν ὀργανικήν ὁλότητα, ἐντυπωσιακά καί σπάνια ἔμφυτα τάλαντα καί ἐπίκτητα γνωρίσματα, ὡς ἡ βαθεία καί αὐθεντική εὐσέβεια, ἡ λιπαρά μόρφωσις, θεολογική τε καί θύραθεν, ἡ μυσταγωγική ἐνόρασις, ἡ διορατική διείσδυσις εἰς τήν οὐσίαν τῶν προβλημάτων, ἡ διαλεκτική εὐστροφία καί διαλογική δεξιοτεχνία, ἡ διοικητική καί ὀργανωτική δεινότης, ἡ ἀπαράμιλλος εὐαισθησία εἰς τήν σύλληψιν τῶν κραδασμῶν, τῶν παλμῶν καί τῶν προκλήσεων τῶν συγχρόνων κοινωνιῶν, ἀλλά κυρίως καί πρωτίστως μία πλατειά καί ἀνεξίκακη καρδία, γεμάτη καλωσύνη, κατανόηση, συγ- Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο 77

32 Ἡ Α.Θ.Π ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαῖος πρό τῆς σεπτῆς σοροῦ τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Χριστοδούλου χωρητικότητα καί μακροθυμία πρός πάντας. Ὁ ἀκάματος πνευματικός καί Ἐκκλησιαστικός φρυκτωρός Ἀρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, γρηγορών καί νήφων ἐν παντί διύφαινε ἐν φόβῳ Θεοῦ τήν ὅλην ἀναστροφήν καί πολιτείαν τοῦ διά τῆς βαθείας πίστεώς του καί τῆς καθαρᾶς καί διαυγούς θεοσεβείας του ὡς τήν ἐδιδάχθη ἐκ τῶν πνευματικῶν τοῦ πατέρων. Ὁ ἀσυμβίβαστος πνευματικός ἀγωνιστής Ἀρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, ἐθεώρει ὡς ὑπέρτατο ἠθικόν χρέος του, τόν ἀδιαπραγμάτευτον σεβασμόν πρός μίαν ἱστορικήν ἀλήθειαν ἡ ὁποία συνεκίνει ὁλόκληρον τήν ὕπαρξίν του, ὅτι δηλαδή ἐντός τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἐζωογονήθησαν αἱ πηγαί τῶν ἐμπνεύσεων τῆς ἁγιοτόκου καί ἡρωοτόκου Πατρίδος μας, ἐσφυρηλατήθησαν αἱ προγονικαί πνευματικαί ἀξίαι, ἐκραταιώθησαν διά πολλῶν δοκιμασιῶν καί θλίψεων αἱ ψυχαί τῶν πατέρων μας, καί ἐνισχύθησαν οἱ ἱεροί θεμελιώδεις θεσμοί καί ἡ κοινωνική εὐτονία τοῦ λαοῦ μας. Ἐπίστευε διά τοῦτο ὡς ἐπιτακτικήν ἀνάγκην καί ὡς προϋπόθεσιν ἐθνικῆς καί πνευματικῆς ἐπιβιώσεως, τήν διατήρησιν τῆς ἰδιοσυστασίας καί ἰδιοπροσωπείας τοῦ πνευματικοῦ κυττάρου τῆς Πατρίδος μας, ὅπως αὐτό διεπλάσθη καί ἐζωογονήθη ἐπί μακρούς αἰώνας ὑπό τῆς ἁγίας Ὀρθοδοξίας μας». Ὁ Μακαριστός Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος κυρός Χριστόδουλος Παρασκευαΐδης, γεννήθηκε στὴν Ξάνθη τὸ Τὸ 1962 ἔλαβε τὸ πτυχίο τῆς Νομικῆς καὶ τὸ 1967 τὸ πτυχίο τῆς Θεολογίας. Ἦταν διδάκτωρ τῆς Θεολογίας, πτυχιοῦχος τῆς γαλλικῆς καὶ ἀγγλικῆς γλώσσας, γνώστης δὲ τῆς ἰταλικῆς καὶ γερμανικῆς γλῶσσας. Διάκονος χειροτονήθηκε τὸ 1961 καὶ πρεσβύτερος τὸ Διετέλεσε ἐπὶ 9 χρόνια ἱεροκήρυκας καὶ πνευματικὸς προϊστάμενος τοῦ Ι.Ν. Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου (Παναγίτσας) στὸ Παλαιὸ Φάληρο, καὶ ἐπὶ 7 χρόνια Γραμματέας τῆς Ι. Συνόδου. Ἐξελέγη Μητροπολίτης Δημητριάδος τὸ Ἔλαβε μέρος σὲ πολλὲς ἐκκλησιαστικὲς ἀποστολὲς στὸ ἐξωτερικό. Συνέγραψε πλῆθος ἐπιστημονικῶν καὶ ἐποικοδομητικῶν κειμένων. Ἀρθρογράφησε στὸν ἐκκλησιαστικὸ τύπο καὶ σὲ ἐφημερίδες. Τὸ 1998 ἐξελέγη ὑπὸ τῆς σεπτῆς Ἱεραρχίας Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος. Στίς , ἔπειτα ἀπό σκληρή μάχη γιά τή ζωή, πού ἔδωσε ἐπί ἐπτά μῆνες μέ σθένος καί ὑποδειγματική ψυχική δύναμη, ἐκοιμήθη ἐν Κυρίῳ στήν ἀρχιεπισκοπική κατοικία στήν Ἀθήνα. Ἱεροδιάκονος Αὐγουστῖνος Κκαρᾶς 78 Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο

33 Π Α Ν Η Γ Υ Ρ Ι Κ Ο Ι Ε Ο Ρ Τ Α Σ Μ Ο Ι Μ Η Τ Ρ Ο Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Ο Υ Ν Α Ο Υ Α Γ Ι Ο Υ Γ Ε Ω Ρ Γ Ι Ο Υ Ε Π Ι Τ Η Σ Υ Μ Π Λ Η Ρ Ω Σ Ε Ι Χ Ρ Ο Ν Ω Ν Α Π Ο Τ Η Ν Α Ν Ε - Γ Ε Ρ Σ Η Τ Ο Υ Π Α Λ Α Ι Ο Υ Ν Α Ο Υ Α Γ Ι Ο Υ Γ Ε Ω Ρ Γ Ι Ο Υ ( Ἀ π ρ ι λ ί ο υ ) Ὁ ἱερὸς μητροπολιτικὸς ναὸς Ἁγίου Γεωργίου Παραλιμνίου διοργάνωσε μὲ πολλὴ ἐπιτυχία πανηγυρικοὺς ἑορτασμοὺς καὶ ἐκδηλώσεις μὲ τὴν εὐκαιρία τῆς συμπλήρωσης 150 χρόνων ἀπὸ τὴν ἐκ βάθρων ἀνέγερση τοῦ παλαιοῦ ἱεροῦ ναοῦ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου. Ἡ ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, ἄρχισε νὰ κτίζεται τὸ 1859 πάνω στὰ θεμέλια ἀρχαιότερης βυζαντινῆς ἐκκλησίας. Λιτάνευση τῆς ἱερᾶς εἰκόνος καὶ τῶν ἱερῶν λειψάνων τοῦ Ἁγίου Γεωργίου στοὺς κεντρικοὺς δρόμους τῆς πόλεως (Ἑσπερινὸς Ἁγίου Γεωργίου, 22 Ἀπριλίου 2009) Οἱ ἑορτασμοὶ ἄρχισαν τὴν Κυριακή, 5 Ἀπριλίου 2009, στὸ μητροπολιτικὸ ναὸ Ἁγίου Γεωργίου, μὲ τὸ Μουσικὸ Ὀρατόριο «Τὰ Θεῖα Πάθη» ἀπὸ τὸν Πέτρο Γαϊτάνο καὶ τὴ βυζαντινὴ χορωδία «Ἠδύμελον». Τὴ Δευτέρα τοῦ Πάσχα, 20 Ἀπριλίου 2009, διοργανώθηκαν στὴν πλατεία γύρω ἀπὸ τὸ μητροπολιτικὸ ναὸ παραδοσιακὰ παιχνίδια μὲ συμμετοχὴ νέων, ἀλλὰ καὶ μεγάλων. Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο 79

34 Οἱ ἑορτασμοὶ κορυφώθηκαν μὲ τὸν Ἑσπερινὸ καὶ τὴ θεία Λειτουργία τῆς ἑορτῆς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου. Τὸ ἀπόγευμα τῆς 22ας Ἀπριλίου τελέστηκε ὁ Πανηγυρικὸς Ἑσπερινὸς, χοροστατούντων τοῦ Πανιερ. Μητροπολίτη Κωνσταντίας κ. Βασιλείου καὶ τοῦ Σεβ. Μητροπολίτη Τύρου καί Σιδῶνος κ. Ἠλιοῦ (Πατριαρχεῖο Ἀντιοχείας). Μὲ τὸ πέρας τοῦ ἑσπερινοῦ ἔγινε ἡ λιτάνευση τῆς ἱερᾶς εἰκόνος τοῦ Ἁγίου Γεωργίου στοὺς κεντρικοὺς δρόμους τοῦ Παραλιμνίου. Τὴν ἑπομένη, 23 Απριλίου, τελέστηκε Ἀρχιερατικό Συλλείτουργο προϊσταμένου τοῦ Πανιερ. Μητροπολίτη Κωνσταντίας κ. Βασιλείου καὶ συλλειτουργοῦντος τοῦ Σεβ. Μητροπολίτη Τύρου καὶ Σιδῶνος κ. Ἠλιοῦ. Τὸ ἀπόγευμα τῆς ἰδίας μέρας ἔγινε ἡ κατάθεση τοῦ θεμελίου λίθου τοῦ Προσκυνηταρίου τοῦ Ἁγίου Γεωργίου στὴν περιοχὴ «Πατιὰ τοῦ Ἅη Γιώρκη», δίπλα ἀπὸ τὸ ἐξωκκλήσι τοῦ Ἁγίου Μάμα, ὅπου ὑπάρχει κατὰ παράδοση πέτρα μὲ ἀποτύπωμα τοῦ πετάλου τοῦ ἀλόγου τοῦ Ἁγίου Γεωργίου. Στὶς 24 Ἀπριλίου πραγματοποιήθηκε στὸ Δημαρχεῖο Παραλιμνίου ἡ παρουσίαση τοῦ βιβλίου «Παραλίμνι. Ὁ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου» ἀπὸ τὸ συγγραφέα τοῦ βιβλίου, Ἀρχαιολόγο καὶ Διευθυντὴ τοῦ Κέντρου Πολιτιστικῆς Κληρονομιᾶς, Δρ Σοφοκλῆ Σοφοκλέους. Τὸ βιβλίο εἶναι ἔκδοση τοῦ μητροπολιτικοῦ ναοῦ Ἁγίου Γεωργίου Παραλιμνίου καὶ περιέχει τὸ ἱστορικὸ τῆς παλαιᾶς ἐκκλησίας τοῦ Ἁγίου Γεωργίου. Μὲ τὸ πέρας τῆς παρουσίασης ἡ Χορωδία τῆς Σχολῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Κωνσταντίας, ὑπὸ τὴ διεύθυνση τοῦ κ. Χρίστου Ψάλτη, ἀπέδωσε ἐπίκαιρους ὕμνους. Ἀκολούθως τραγούδησε ἡ χορωδία τοῦ Δήμου Παραλιμνίου ὑπὸ τὴ διεύθυνση τῆς κ. Μαρίας Παπαζαχαρία. ΣΥΝΕΔΡΙΟ-ΗΜΕΡΙΔΑ «ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ» (24 Ἀπριλίου 2009) Στὰ πλαίσια τῶν ἑορτασμῶν τοῦ μητροπολιτικοῦ ναοῦ Ἁγίου Γεωργίου πραγματοποιήθηκε τὴν Παρασκευή, 24 Ἀπριλίου, στὴν αἴθουσα τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου τοῦ μητροπολιτικοῦ ναοῦ, Συνέδριο μὲ θέμα: «Ὁ Ἅγιος Γεώργιος». Στὸ Συνέδριο ἀπηύθυναν χαιρετισμὸ ὁ πρωτοπρ. Ἡρακλείδιος Ξιοῦρος, Πρόεδρος τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἐπιτροπῆς μητροπολιτικοῦ ναοῦ καὶ ὁ Δήμαρχος Παραλιμνίου κ. Ἀνδρέας Εὐαγγέλου. Ἀκολούθως ὁ Πανιερ. Μητροπολίτης Κωνσταντίας κ. Βασίλειος κήρυξε τὴν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ Συνεδρίου. Κατὰ τὴν πρώτη συνεδρία, τῆς ὁποίας πρόεδρος ἦταν ὁ κ. Νίκος Ὀρφανίδης, μέλος τῆς ἐπιτροπῆς τῆς ἐκπαιδευτικῆς ὑπηρεσίας, πα- 80 Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο

35 ρουσιάστηκαν δυὸ εἰσηγήσεις. Πρῶτος εἰσηγητὴς ἦταν ὁ Πανιερ. Μητροπολίτης Κωνσταντίας κ. Βασίλειος μὲ θέμα : «Ὁ Βίος καὶ τὸ Μαρτύριον τοῦ Ἁγίου Γεωργίου». Δεύτερος εἰσηγητὴς ἦταν ὁ κ. Γεώργιος Γιωργῆς, ἀκαδημαϊκὸς καὶ πρώην πρέσβης τῆς Κύπρου στὴν Ἑλλάδα μὲ θέμα: «Ἡ τιμὴ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου στὴν Κύπρο καὶ στὸ Παραλίμνι». Κατὰ τὴν Β συνεδρία, τῆς ὁποίας πρόεδρος ἦταν ὁ δρ Χαράλαμπος Μπούσιας, Μέγας Ὑμνογράφος τῆς τῶν Ἀλεξανδρέων Ἐκκλησίας παρουσιάστηκαν οἱ εἰσηγήσεις καὶ τῆς κ. Brigitta Schrade, Καθηγήτριας στὸ Τμῆμα Ἱστορίας τῆς Τέχνης στὸ Ἐλεύθερο Πανεπιστήμιο Βερολίνου, μὲ θέμα: «Ἡ εἰκονογραφία τοῦ Ἁγίου Γεωργίου» καὶ τοῦ Διακόνου Χριστόδουλου Χριστοδούλου, Διευθυντὴ τοῦ Γραφείου Πνευματικῆς Διακονίας τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Κωνσταντίας, μὲ θέμα: «Τὰ θαύματα τοῦ Ἁγίου Γεωργίου». Κατὰ τὴν Γ συνεδρία, τῆς ὁποίας προήδρευσε ὁ κ. Τρύφων Παπαγιάννης, Θεολόγος, Καθηγητὴς στὴ Μέση Ἐκπαίδευση, παρουσιάστηκαν ἀκόμα δύο εἰσηγήσεις «Ἡ Ὑμνογραφία τοῦ Ἁγίου Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου» ἀπὸ τὸν Δρ Χαράλαμπο Μπούσια, Καθηγητὴ Τ.Ε.Ι. Πειραιῶς καὶ Μέγα Ὑμνογράφο τῆς τῶν Ἀλεξανδρέων Ἐκκλησίας, καὶ «Ὁ Ἅγιος Γεώργιος στὴ λαϊκὴ παράδοση τῆς Κύπρου» ἀπὸ τὸν κ. Κωστὴ Κοκκινόφτα, Ἐρευνητὴ στὸ κέντρο Μελετῶν τῆς Ἱ. Μονῆς Κύκκου. Θεόδωρος Χατζηζαχαρίας Στὶς ἑπόμενες σελίδες δημοσιεύουμε τὶς ἕξι εἰσηγήσεις τοῦ Συνεδρίου. Τὰ Πρακτικὰ τοῦ Συνεδρίου θὰ δημοσιευθοῦν ἐπίσης σὲ εἰδικὴ ἔκδοση, ἡ ὁποία θὰ περιλαμβάνει μετάφραση ὅλων τῶν εἰσηγήσεων καὶ στὴν ἀγγλική. Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο 81

36 εισηγησεις ημεριδ ασ «αγιοσ γεωργιοσ» (παραλιμνι, 24 απριλιου 2009) Πανιερ. Μητροπολίτη Κωνσταντίας-Ἀμμοχώστου κ. Βασιλείου Βίος καί Μαρτύριον τοῦ Ἁγίου Γεωργίου Ὁ Ἅγιος Ἀνδρέας Κρήτης, ὁ γνωστὸς ὑμνογράφος τοῦ Μεγάλου Κανόνος, στὸ Β «Ἐγκώμιον εἰς τὸν ἅγιον μεγαλομάρτυρα Γεώργιον» (PG 97, ), συνοψίζει τὰ τοῦ βίου τοῦ ἁγίου Γεωργίου ὡς ἀκολούθως: «Ἐπεὶ δὲ ποθεῖς καὶ τὴν ἐπίγειον αὐτοῦ μαθεῖν εὐγένειαν πατρὶς αὐτῷ ἡ Καππαδοκῶν χώρα τροφός, ἡ Παλαιστηνῶν Χριστιανὸς ἐκ προγόνων νεάζων τῇ ἡλικίᾳ πολιὸς τὴν σοφίαν εὐθὺς τὴν καρδίαν κατ ἀμφότερα σφριγῶν κατὰ τῆς ἀσεβείας, ὁ μάρτυς τῆς εὐσεβείας καλῶς τοῖς ὁπλιτικοῖς ἀγῶσιν ἐκ παιδὸς ἐνδιαπρέψας, καὶ ἀκριβῶς τὴν ἐν πολέμοις ἐξησκημένος ἀνδρείαν, ὡς καὶ τριβουνάτου ἐμπιστευθῆναι στρατιωτικοῦ καταλόγου, δεόντως τὲ τοῦτο διοικῆσαι, καὶ ἐν πολλοῖς πολλάκις ἀνδραγαθῆσαι, ἀμέλει πολλὴν ἀθροίσας ἐν ἐαυτῷ τὴν πολεμικὴν ἐμπειρίαν, καὶ μείζονος ὀρεγόμενος ἀξίας, μείζονος καὶ τυγχάνει. Λαβὼν γὰρ τὰ ἐκ πατέρων αὐτῷ προσόντα χρήματα, ἀνέδραμε πρὸς τὸν κατ ἐκεῖνο καιροῦ βασιλεύοντα, καὶ πάσχει τι, τῷ Κὶς υἱῷ παραπλήσιον. Ὁ μὲν γὰρ ὄνους ἀναζητῶν, βασιλείαν ἐπίγειον εὕρατο ὁ δὲ κοσμικὴν ἀξίαν ἐπιζητῶν, οὐρανῶν βασιλείας ἐπέτυχε, μεῖζον τοῦ ἔργου τὸ παρέργον ἐμπορευσάμενος» (PG 97, 1177 BC). Ἡ περίληψη αὐτὴ τοῦ βίου τοῦ ἁγίου Γεωργίου θέτει ἐνώπιόν μας τὸ πρόβλημα τῆς πηγῆς ἢ τῶν πηγῶν ἀπὸ τὶς ὁποῖες οἱ συγγραφεῖς τοῦ βίου καὶ τοῦ μαρτυρίου τοῦ ἁγίου Γεωργίου ἀντλοῦν τὰ στοιχεῖα ποὺ παραθέτουν, στὶς ὁποῖες ὀφείλονται τόσο οἱ ὁμοιότητες ὅσο καὶ οἱ μεταξύ τους διαφορές. Σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση αὐτῶν τῶν κειμένων, ἡ ὁποία ἔγινε ἀποδεκτὴ ἀπὸ τοὺς ἀρχαίους βιογράφους, ὁ πρῶτος, ὁ ὁποῖος συνέγραψε τὸ μαρτύριο (passio) τοῦ ἁγίου Γεωργίου ἦταν ὁ ὑπηρέτης καὶ ἀκόλουθος τοῦ ἁγίου ποὺ ἔφερε τὸ ὄνομα Πασικράτης, γνώστης τῆς ζωῆς του καὶ αὐτόπτης μάρτυρας τοῦ μαρτυρίου του. Ἀπὸ τὴ σύγχρονη ἔρευνα τῶν κωδίκων καὶ κειμένων τοῦ μαρτυρίου τοῦ ἁγίου Γεωργίου ἀποδεικνύεται ὅτι τὸ κείμενο τοῦ ἀκόλουθού του Πασικράτη δὲν διασώθηκε στὴν ἀρχική του μορφή. Ὑπάρχουν, ἐν τούτοις, μαρτύρια εἴτε στὰ Ἑλληνικὰ εἴτε στὰ Κοπτικὰ εἴτε στὰ Συριακὰ εἴτε στὰ Λατινικά, τὰ ὁποῖα χρονολογικὰ εὑρίσκονται ἐγγὺς πρὸς τὸ χρόνο τῆς ζωῆς καὶ τοῦ μαρτυρίου τοῦ ἁγίου Γεωργίου. Εἶναι ἐνδιαφέρουσα ἡ παρακολούθηση τῆς ἱστορικῆς ἔρευνας τῶν κειμένων αὐτῶν, τὰ ὁποῖα, ἔν τινι τρόπῳ καὶ βαθμῷ, διαφωτίζουν, τόσο πτυχὲς τῆς ζωῆς καὶ τοῦ μαρτυρίου τοῦ ἁγίου Γεωργίου, ὅσο καὶ τῆς ἐξελίξεως ποὺ εἶχε ἡ τιμὴ τοῦ ἁγίου. Μεταξὺ τῶν ἐρευνητῶν τῶν κειμένων ἀναφέρουμε μόνο τοὺς σημαντικότερους. Πρῶτοι οἱ Βαλλανδιστὲς ἀσχολήθηκαν κατὰ κύριο λόγο γενικότερα μὲ ἁγιολογικὰ κείμενα καὶ ἔχουν παραδώσει πλούσια βιβλιογραφία καὶ γιὰ τὸν ἅγιο Γεώργιο. Ἤδη ἀπὸ τὸ 1643 ἄρχισαν τὴ συλλογὴ τῶν ἁγιογραφικῶν αὐτῶν κειμένων. Ἐξ ἄλλου, ὁ Ernest A. Wallis Budge ( ) ἔστρεψε τὴν ἔρευνά του στὰ κοπτικὰ κείμενα, σημαντικὰ γιὰ τὴ μελέτη τῆς ζωῆς καὶ τοῦ μαρτυρίου τοῦ ἁγίου Γεωργίου, δεδομένου ὅτι τὰ σωζόμενα κοπτικὰ κείμενα, ἂν καὶ εἶναι μεταφράσεις Ἑλληνικῶν πρωτοτύπων, ἐν τούτοις εἶναι ἀρχαιότερα ἀπὸ τὰ σήμερα σωζόμενα Ἑλληνικὰ. Ὁ Ernest A. Wallis Budge, στὸ ἔργο του, The martyrdom and miracles of Saint George of Cappadocia, London 1888, ἐξέδωσε τρία σημαν- 82 Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο

37 τικὰ κείμενα: Τὸ Μαρτύριον τοῦ ἁγίου Γεωργίου, τὸν Ἐγκωμιαστικὸ λόγο τοῦ Θεοδότου Ἐπισκόπου Ἀγκύρας καὶ τὸν Ἐγκωμιαστικὸ λόγο Θεοδοσίου Ἐπισκόπου Ἱεροσολύμων, ποὺ περιλέχει τὴ διήγηση ἐννέα θαυμάτων τοῦ ἁγίου. Ἐκεῖνος, ὅμως ὁ ὁποῖος ἀσχολήθηκε διεξοδικὰ καὶ ἰδιαίτερα μὲ τὶς Ἑλληνικὲς πηγὲς γιὰ τὸν ἅγιο Γεώργιο εἶναι ὁ Γερμανὸς ἐρευνητὴς Karl Krumbacher (Der Heilige Georg in der griechichen Uberliferung. Muenchen 1911). Ο K. Krumbacher μελέτησε τὸν παλίμψηστο κώδικα τῆς Βιέννης, χρονολογούμενο ἀπὸ τὸν πέμπτο αἰώνα, στὸν ὁποῖο καταγράφεται ἡ ζωὴ καὶ τὸ μαρτύριο τοῦ ἁγίου Γεωργίου, καὶ ἔκανε τὴ σύγκριση μὲ μεταγενέστερα κείμενα μὲ σημαντικὰ εὑρήματα. Ο Johannees B. Aufhauser, ἐξ ἄλλου, μελέτησε καὶ ἐξέδωσε στὴ Γερμανικὴ καὶ τὸ πρωτότυπο Λατινικὸ μαρτύριο τοῦ ἁγίου Γεωργίου. (Johannees B. Aufhauser. Das Drachenwunder des heiligen George in der griechischen und lateinischen Uberlieferung, 1911). Κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο καὶ ὁ F. Cumont, ἐξέδωσε στὴ Γαλλικὴ τὸ Λατινικὸ μαρτύριο. (La plus ancienne legende de saint George. Revue d histoire des religions, 114 (1936), pp. 5-51). Μεταξὺ τῶν ὑπολοίπων κειμένων σημειώνουμε τὸν κώδικα τοῦ Καθεδρικοῦ Ναοῦ Qasr Ibrim, χρονολογούμενο μεταξὺ τοῦ 350 καὶ 500 μ.χ, δύο ἑλληνικὰ κείμενα τῶν Ἀθηνῶν, τὴ λατινικὴ μετάφραση τοῦ μαρτυρίου τοῦ ἁγίου Γεωργίου ποὺ ἐγκρίθηκε ἀπὸ τὸν πάπα Γελάσιο τὸ 494 μ.χ, καθὼς καὶ τὸ βίο καὶ τὸ μαρτύριο τοῦ ἁγίου Γεωργίου ἀπὸ τὸ βυζαντινὸ ἁγιολόγο Συμεὼν Λογοθέτη τὸ Μεταφραστὴ (10ος αἰώνας). Τὸ Μαρτύριο τοῦ ἁγίου Γεωργίου συνεχίζει νὰ ἐνδιαφέρει καὶ τὴν πλέον σύγχρονη ἔρευνα. Ὁ Christopher Walter διατυπώνει ἐνδιαφέρουσες ἀπόψεις γιὰ τὸ θέμα τῶν «στρατιωτικῶν ἁγίων», μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ ὁ ἅγιος Γεώργιος μὲ πλούσια βιβλιογραφία. (Christopher WALTER. The Warrior Saints in Byzantine Art and Tradition. ASHGATE Εἰδικὰ περὶ τοῦ ἁγίου Γεωργίου σελ , καθὼς καὶ πλούσια συλλογὴ φωτογραφιῶν εἰκόνων τοῦ Ἁγίου). Ἀναπτύσσονται ἐπίσης σημαντικὰ θέματα, ὅπως τῶν συλλογῶν θαυμάτων τοῦ ἁγίου Γεωργίου, τῆς εἰκονογραφίας, τῆς καθιερώσεως τοῦ ἁγίου Γεωργίου ὡς προστάτη τοῦ βυζαντινοῦ στρατοῦ κ.ἄ. Ἐπιπρόσθετα ἀπὸ τὰ κείμενα τὰ σχετικὰ μὲ τὸ βίο καὶ τὸ μαρτύριο τοῦ ἁγίου Γεωργίου ὑπάρχει σειρὰ ἀπὸ ἐγκωμιαστικοὺς λόγους πρὸς τὸν ἅγιο, ἐξ ἴσου σημαντικούς, γιατί, ἂφ ἑνὸς μὲν μᾶς παρέχουν πληροφορίες γιὰ τὸν ἅγιο Γεώργιο, ἂφ ἑτέρου δὲ φανερώνουν τὴν ἀπὸ νωρὶς εἰσαχθεῖσα στὴν Ἐκκλησία τιμὴ τοῦ μάρτυρος. Οἱ ἐγκωμιαστικοὶ λόγοι ἐκτείνονται ἀπὸ τὶς ἀρχὲς τοῦ 5 ου αἰώνα καὶ φθάνουν μέχρι τὶς ἡμέρες μας. Ἀναφέρουμε τὸν ἐγκωμιαστικὸ λόγο τοῦ ἁγίου Θεοδότου Ἐπισκόπου Ἀγκύρας (πρῶτον ἥμισυ τοῦ πέμπτου αἰῶνος), ὁ ὁποῖος ἀντιγράφει ἐν πολλοῖς τὸ κοπτικὸ κείμενο ἢ ἔχει τὴν ἴδια πηγὴ μὲ ἐκεῖνο, τοῦ ἁγίου Ἀρκαδίου Ἐπισκόπου Τριμυθοῦντος τῆς Κύπρου (μετὰ τὴ Β Οἰκουμενικὴ Σύνοδο), τοὺς δύο ἐγκωμιαστικοὺς λόγους τοῦ ἁγίου Ἀνδρέα Κρήτης (8ος αἰώνας), τοῦ ἁγίου Γεωργίου Μητροπολίτη Νικομηδείας, δεύτερον ἥμισυ τοῦ 9ου αἰώνα, κ.λ.π. (Περισσότερους ἐγκωμιαστικοὺς λόγους βλέπε: Χρυσοστόμου Ι. Παπαδάκη τοῦ Κρητός. Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου. Ὑμνογραφικὰ καὶ Ἐγκωμιαστικά. Ἐπὶ τῇ συμπληρώσει 1700 ἐτῶν ἀπὸ τῆς μαρτυρικῆς τελειώσεως αὐτοῦ, Ἐκδόσεις Ἱερᾶς Μητροπόλεως Λεμεσοῦ, 2003, σελ ). Σημειώνουμε ἐπίσης ὅτι μεγάλοι ὑμνογράφοι τῆς Ἐκκλησίας ἔγραψαν ὕμνους γιὰ τὸν ἅγιο Γεώργιο, ὅπως ὁ Ρωμανὸς ὁ Μελωδός, ὁ Ἰωσὴφ ὁ Ὑμνογράφος, ὁ Ἀνδρέας Κρήτης, ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Γερμανός, ὁ Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, ὁ Κοσμᾶς ὁ Μελωδός, ὁ Θεόδωρος ὁ Γραικός, ὁ Ἀνατόλιος Στουδίτης κ.ἄ. πολλοί. Καὶ οἱ τρεῖς αὐτὲς ἁγιολογικὲς πηγὲς ποὺ ἀναφέρονται στὸν ἅγιο Γεώργιο, ἀποδεικνύεται ὅτι ἔχουν τὴν ἴδια πηγὴ ἀπὸ τὴν ὁποία ἀντλοῦν τὸ περιεχόμενό τους καὶ τὶς πληροφορίες τους. Παρὰ ταῦτα, παρατηροῦνται καὶ διαφοροποιήσεις τῶν παρεχομένων πληροφοριῶν στὰ ἐν λόγω κείμενα. Μερικὲς ἀπὸ αὐτὲς σχετίζονται μὲ τὸν τόπο καταγωγῆς τοῦ ἁγίου, γιατί ἄλλες πηγὲς ἀναφέρουν ὡς τόπο καταγωγῆς του τὴν Καππαδοκία, ἢ πλέον συγκεκριμένα τὴ Μελιτινὴ τῆς Καππαδοκίας, ἄλλες τὴν Παλαιστίνη καὶ συγκεκριμένα τὴ Διόσπολη ἢ Λύδδα, ἄλλες ἀναφέρουν τὰ ὀνόματα τῶν γονέων του καὶ ἄλλες τὰ ἀγνοοῦν, ὑπάρχει δὲ καὶ σχετικὴ ἀσάφεια ὡς πρὸς τὸν τόπο μαρτυρίου τοῦ ἁγίου Γεωργίου. Ἄλλες ἀναφέρουν ὅτι ἐμαρτύρησε ἐπὶ αὐτοκράτορος Διοκλητιανοῦ καὶ ἄλλες ἐπὶ τοῦ καὶ ὑπὸ τοῦ μυστηριώδους αὐτκράτορα Δαδιανοῦ. Ὁ Διοκλητιανὸς εἶχε ἐξονομάσει τρεῖς ἄλλους συναυτοκράτορες, οἱ ὁποῖοι συμμετεῖχαν ἐνεργῶς στοὺς διωγμοὺς ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν. Ἔτσι, κατὰ μία ὑπόθεση, ἀρκετὰ ἀληθοφανῆ, ὁ Δράκοντας δὲν εἶναι ἕνα μυθικὸ θηρίο, ἀλλὰ τὸ ψευδώνυμο ἑνὸς ἐκ τῶν τριῶν συναυτοκρατόρων, ὁ ὁποῖος ἔλαβε «δρακόντια» μέτρα κατὰ τῶν Χριστιανῶν. Αὐτὸς πιθανὸ νὰ εἶναι ὁ αὐτοκράτορας Γαλέριος (Gaius Galerius Valerius Maximianus). Ὁ Γαλέριος εἶχε τοποθετηθεῖ ὡς Καίσσαρας τῶν Βαλκανίων καὶ τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Ἕνεκα τῆς καταγωγῆς του ἀπὸ τὴ Δακία, θὰ μποροῦσε εὔκολα νὰ ὀνομάζεται Δακιανὸς (Dacianus), καὶ μὲ παραφθορὰ στὴν Κοπτικὴ γλῶσσα ἔγινε Δαδιανός (Dadianus). Ἐξ ἄλλου, μεταξὺ τῶν πηγῶν γιὰ τὴ ζωὴ καὶ τὸ μαρτύριο τοῦ ἁγίου Γεωργίου ὑπάρχει συμφωνία σὲ πολλὲς ὄψεις. Ὅλες αὐτὲς οἱ πληροφορίες καὶ διαφορὲς ἀφοροῦν τὴν ἐπιστημονικὴ ἔρευνα καὶ ὄχι τὸ παρόν. Φαίνεται, μάλιστα ὅτι, ἀπὸ τὸ πρωταρχικό, ἀλλὰ μὴ σωζόμενο κείμενο τῆς ζωῆς καὶ τοῦ μαρτυρίου τοῦ ἁγίου, ὅλα τὰ ἀκολουθοῦντα κατὰ χρονολογικὴ σειρὰ κεί- Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο 83

38 μενα, φιλολογικὰ στηρίζονται σ αὐτὸ καὶ εἶναι ἀρκετὰ ἐνδιαφέρον νὰ παρακολουθήσει κανεὶς τὴν ἐξέλιξη καὶ τὰ στάδια τοῦ μαρτυρίου τοῦ ἁγίου Γεωργίου. Τὰ ἐπίσημα λειτουργικὰ καὶ ἁγιολογικὰ κείμενα τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως εἶναι τὸ Συναξάριο τῆς Κωνσταντινουπόλεως (9ος αἰώνας), καὶ τὰ Μηνολόγια, δέχονται ὅτι ὁ ἅγιος Γεώργιος εἷλκε τὴν καταγωγή του ἀπὸ τὴν Καππαδοκία, τόπο καταγωγῆς τοῦ πατέρα του, ἐνῶ ἡ μητέρα του Πολυχρονία καταγόταν ἀπὸ τὴ Διόσπολη ἢ Λύδδα τῆς Παλαιστίνης. Στὸ κείμενο κατὰ τὴν ἔκδοση τοῦ K. Krumbacher ἀναφέρεται: «Τούτω τοίνυν τῷ θαυμασίῳ πατρὶς μὲν ἡ Καππαδοκία χώρα ὑπῆρχε, πατὴρ δὲ Γερόντιος ἐκεῖνος ὁ περιφανὴς καὶ περίβλεπτος καὶ τῇ τοῦ στρατηλάτου ἀξίᾳ τετιμημένος καὶ ἡ μήτηρ οὐκ ἀποδέουσα τοῦ συζύγου». (Χρ. Παπαδάκη ὅπ. ἀν. σελ. 68. Βλέπε καὶ Συναξάριον τῆς Κωνσταντινουπόλεως, 23 Ἀπριλίου, σελ. 623). Τὸ Κοπτικὸ μαρτύριο καὶ ὁ Θεόδοτος Ἀγκύρας δέχονται τὴν καταγωγὴ τοῦ πατέρα τοῦ Γεωργίου ἀπὸ τὴ Μελιτινὴ τῆς Καππαδοκίας τῆς δὲ μητέρας του ἀπὸ τὴ Διόσπολη τῆς Παλιστίνης, ἀλλὰ μᾶς δίδουν ἄλλα ὀνόματα τῶν γονέων του, Ἀναστάσιος καὶ Κύρα - Θεογνώστα. Διασώζουν, μάλιστα καὶ τὰ ὀνόματα τῶν δύο ἀδελφῶν του, τῆς Κασίας καὶ τῆς Ματρώνας. (E.A.Wallis Budge, Λόγος Ἐγκωμιαστικὸς εἰς τὸν ἅγιον Γεώργιον, σελ. 9-10). Τὸ Κοπτικὸ μαρτύριο ἀποσιωπᾶ τὰ ὀνόματα τῶν γονέων του. Στὴν Κύπρο, στὴ Βάσα Λεμεσοῦ (15ος αἰώνας), ὅπως καὶ στὴν Κρήτη, στὴ Μονὴ Ἁγίου Γεωργίου Ξιφηφόρου (15ος αἰώνας) κ.ἀ. ἀνευρίσκουμε σὲ τοιχογραφίες τὴν εἰκόνα τῆς μητέρας τοῦ ἁγίου Γεωργίου Πολυχρονίας, γεγονὸς ποὺ φανερώνει ἀφ ἑνὸς μὲν τὴν ἐπικράτηση αὐτῆς τῆς παραδόσεως τοῦ ὀνόματος, ἀφ ἑτέρου δὲ τῆς τιμῆς της ὡς ἁγίας. Α. Ἑλληνικὸ μαρτύριο. Τὸ κείμενο ποὺ χρησιμοποιοποῦμε καὶ οἱ πληροφορίες ποὺ θὰ παραθέσουμε γιὰ τὸ βίο καὶ τὸ μαρτύριο τοῦ ἁγίου Γεωργίου λαμβάνονται κατὰ κύριο λόγο ἀπὸ τὸ ἑλληνικὸ κείμενο τοῦ μαρτυρίου, ὅπως τὸ ἐξέδωσε ὁ Karl Krumbacher καὶ ἐπανεκδόθηκε ἀπὸ τὸν Ἀρχιμανδρίτη Χρυσόστομο Παπαδάκη. (Ὅπ. ἀν. σελ ). Σὲ ἀρκετὰ σημεῖα, ἐν τούτοις, θὰ γίνει ἀναφορὰ καὶ σὲ ἄλλα κείμενα μαρτυρίων. Σύμφωνα μὲ τὸ παρὸν κείμενο, διάφοροι αὐτοκράτορες τῆς Ρώμης ἐξέδωσαν κατὰ καιροὺς διατάγματα διωγμῶν ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν, εἴτε τοπικὰ εἴτε σὲ ὅλη τὴν ἐπικράτεια τῆς Ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας, μέχρι ποὺ ὁ Μ. Κωνσταντῖνος, μὲ τὸ διάταγμα τῶν Μεδιολάνων τὸ 313, κήρυξε ἀνεξιθρησκεία καὶ σταμάτησαν οἱ διωγμοὶ ἐναντίον τῆς Ἐκκλησίας. Ὄντως, ὁ αὐτοκράτορας Διοκλητιανὸς κήρυξε διωγμὸ ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν, γιατί ὁ ἴδιος ἤθελε νὰ ἐπιβάλει τὴ λατρεία τῶν εἰδώλων. Ὁ Διοκλητιανός, γιὰ νὰ ἐπιτύχει τοῦ σκοποῦ του αὐτοῦ, συνεκάλεσε συνάντηση ὅλων τῶν ἀρχόντων τῆς Ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας γιὰ νὰ σχεδιάσουν τὸν τρόπο ἐφαρμογῆς τοῦ σχεδίου του. Τὸ ποῦ δὲν διευκρινίζεται, παρὰ μόνο ὅτι ἡ συνάντηση αὐτὴ ἔγινε στὴν περιοχὴ τῆς Νικομηδείας. Ὁ Θεόδοτος Ἀγκύρας ἀναφέρει ὡς τόπο συνατήσεως τῶν ἀρχόντων καὶ τοῦ μαρτυρίου τοῦ ἁγίου Γεωργίου τὴν Τύρο, «Σύμφωνα» (in respect), ὅπως σημειώνεται, «μὲ τὰ σύνορα τῆς αὐτοκρατορίας» (E.A.Wallis Budge, Λόγος Ἐγκωμιαστικὸς εἷς τὸν ἅγιον Γεώργιον, σελ. 282), ἐπειδὴ ὁ Δαδιανὸς ἦταν, καὶ κατὰ τὸ Μαρτύριο αὐτό, βασιλιὰς τῆς Περσίας. Ὅλοι οἱ παρευρεθέντες ἀνέρχονταν στὸν ἀριθμὸ ἑβδομήκοντα δύο ἤ ἑβδομήκοντα, κατ ἄλλους κώδικες. Αὐτὸ εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ στοιχεῖα ποὺ φαίνεται νὰ ὑπῆρχε στὸ ἀρχικὸ κείμενο τοῦ ὑπηρέτη τοῦ ἁγίου, Πασικράτη, ὅπως αὐτὸ φαίνεται στὸ κοπτικὸ κείμενο ποὺ ἐξέδωσε ὁ Ernest A. Wallis Budge καὶ ἄλλοτε ἐπαναλαμβάνεται, ἄλλοτε δὲ παραλείπεται, ὅπως τὸ παρέλειψε π.χ. ὁ Συμεὼν ὁ Μεταφραστής. Ὁ ἅγιος Ἀνδρέας Κρήτης, ὅπως φαίνεται ἀπὸ τὸ ἀνωτέρω ἀπόσπασμα τοῦ Ἐγκωμίου του πρὸς τὸ μάρτυρα, ἔχει καὶ ἐκεῖνος κατὰ νοῦν ὄχι τὸ γνωστὸ κείμενο κατὰ τὴν ἑλληνικὴ παράδοση, ἀλλὰ ἄλλο, βάσει τοῦ ὁποίου ὁ Γεώργιος πῆγε στὴ συνάντηση τῶν ἑβδομήκοντα πολιτικῶν ἀρχόντων μὴ ἔχοντας ὡς πρωταρχικὸ σκοπὸ τὸ μαρτύριο, ἀλλά, ἕνεκα τῆς εὐγενοῦς καταγωγῆς του, πῆγε νὰ ζητήσει νὰ ἀναλάβει ὡς Ἔπαρχος τῆς Παλαιστίνης στὴ Λύδδα, διαδεχόμενος τὸν πατέρα του. Ὅταν, ὅμως, εἶχε ἀντιληφθεῖ τὰ ὅσα τεκταίνονταν ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν καὶ τῆς Ἐκκλησίας, μπῆκε στὸ χῶρο συνάντησης τῶν ἀρχόντων καί, ἀφοῦ τοὺς ἤλεγξε γιὰ τοὺς σχεδιαζόμενους ἑορτασμοὺς τιμῆς τῶν εἰδώλων καὶ τοὺς διωγμοὺς ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν, ὁμολόγησε ὅτι ὁ ἴδιος εἶναι Χριστιανός. Σὲ ἄλλα κείμενα λέγεται ὅτι ὁ Γεώργιος πῆγε ἔχοντας ὡς μοναδικὸ σκοπὸ τὸ μαρτύριο. Ἔτσι, μὲ τὸν ἕνα ἢ τὸν ἄλλο τρόπο, μπῆκε στὸ χῶρο συνάντησης τοῦ αὐτοκράτορα καὶ τῶν ἄλλων ἀρχόντων καὶ ὁμολόγησε τὴν πίστη του στὸν Χριστό, ἐλέγχοντάς τους συγχρόνως γιὰ τὰ ὅσα σχεδίαζαν γιὰ διωγμοὺς ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν. «Ἐμοὶ τὸ μὲν πρῶτον καὶ τιμιώτερον ὄνομα Χριστιανὸς καὶ Χριστοῦ δοῦλος καὶ τούτῳ πλέον ἐγκαλλωπίζομαι ἢ ἄλλος τῷ τῆς βασιλείας ὀνόματι, τὸ δ ἀπὸ γενέσεως φημισθὲν Γεώργιος τοῦ Θεοῦ μου κανταῦθα οὕτως οἰκονομήσαντος» (Χρ. Παπαδάκη, ὅπ. ἀν. σελ. 70). Πληροφορούμεθα καὶ ἀπὸ ἄλλα μαρτυρολόγια, ὅπως τὸ τοῦ Πολυκάρπου Σμύρνης, τῶν Μαρτύρων τῆς Λυών, τῆς ἁγίας Αἰκατερίνης, ὅτι ἡ ὁμολογία καὶ μόνον ἀπὸ κάποιον ὅτι εἶναι Χριστιανὸς ἐπέφερε τὴν ποινὴ τοῦ θανάτου. (Μητροπολίτη Κωνσταντίας-Ἀμμοχώστου, «Μαρτύριον. Βιβλικὴ καὶ δογματικὴ ἔννοια»). Ἀπὸ ἐδῶ ἀρχίζει ἡ ἐνδιαφέρουσα ἀπὸ πάσης ἀπόψεως πορεία καὶ ἐξέλιξη τοῦ μαρτυρίου τοῦ ἁγίου Γεωργίου. Οἱ σύγ- 84 Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο

39 χρονοι ἐρευνητὲς καὶ ἁγιολόγοι, οἱ ὁποῖοι καταβάλλουν προσπάθεια νὰ ἀποκαταστήσουν τὸν ἀρχαιότατο βίο καὶ μαρτύριο τοῦ ἁγίου Γεωργίου, καταλήγουν στὰ κάτωθι σημεῖα: Ὅπως εἴπαμε πρίν, τὰ ἀρχαιότερα χειρόγραφα, μεταξύ των ὁποίων ὁ παλίμψηστος κώδικας τῆς Βιέννης (ἑλληνικὸ κείμενο), τὰ Κοπτικὰ καὶ Συριακὰ ἀρχαῖα χειρόγραφα καὶ τὸ Λατινικὸ μαρτύριο, ἀναφέρουν ὅτι ὁ ἅγιος μαρτύρησε ἐπὶ τοῦ αὐτοκράτορος Δαδιανοῦ. Στὸ ἑλληνικὸ κείμενο, κατὰ τὴν ἔκδοση τοῦ K. Krumbacher, ἀναφέρεται καὶ ὁ βασιλιὰς τῶν Περσῶν Ναρσαῖος, ὁ ὁποῖος ἐξεστράτευσε ἐναντίον τῶν κτήσεων τῆς Ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας, κυρίως τῆς Νικομηδείας, τῆς Παλαιστίνης καὶ τῆς Ἀρμενίας, ἐναντίον τοῦ ὁποίου κινήθηκε ὁ Μαξιμιανὸς καὶ γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ βρέθηκε στὴ Νικομήδεια (Χρ. Παπαδάκη, ὅπ. ἀν., σελ. 67). Βεβαίως, τὸ ὄνομα τοῦ Δαδιανοῦ ἀναφέρεται καὶ στὸ ἑλληνικὸ κείμενο, ὄχι ὅμως ὡς αὐτοκράτορα, ἀλλὰ ὡς τοπικοῦ ἄρχοντα. Ἀντίθετα. στὸ Κοπτικὸ μαρτύριο τοῦ Γεωργίου, ὁ Δαδιανὸς εἶναι ὁ Βασιλιὰς τῶν Περσῶν καὶ μάλιστα στὸ Ἐγκώμιο τοῦ Θεοδότου Ἀγκύρας τυπολογεῖται μὲ τὸν Φαραὼ τῆς Αἰγύπτου καὶ τοὺς διωγμοὺς ἐναντίον τοῦ Ἰσραηλιτικοῦ λαοῦ (E.A.Wallis Budge, ὅπ. ἀν. σελ. 279). Τὰ δεδομένα αὐτὰ μᾶς ὁδηγοῦν νὰ δεχθοῦμε τὴ διπλὴ ὑπόθεση: α) δὲν ἔχει σημασία γιὰ τοὺς βιογράφους τοῦ ἁγίου τὸ ποῖος ἦταν ὁ αὐτοκράτορας, ὁ ὁποῖος κήρυξε τὸ διωγμὸ ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν καὶ ἐπὶ ποίου αὐτκράτορος μαρτύρησε ὁ ἅγιος Γεώργιος, β) τὰ διάφορα ὀνόματα τῶν ἀρχόντων καὶ αὐτοκρατόρων ἔχουν περισσότερο συμβολικὸ νόημα, δεδομένων τῶν συνεχῶν διωγμῶν ἐκ μέρους γενικότερα τῶν Ρωμαϊκῶν ἀρχῶν ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν. Τὰ βασανιστήρια ποὺ ὑπέστη ὁ ἅγιος Γεώργιος εἶναι πολλὰ καὶ ποικίλα. Δὲν θὰ ἀναπαράγουμε μὲ λεπτομέρεια τὸ μαρτύριο τοῦ ἁγίου Γεωργίου, ἀλλὰ θὰ περιορισθοῦμε στὰ σημαντικὰ μαρτυρικά του ἀθλήματα. 1. Ὁ μάρτυρας ὁμολόγησε τὴν πίστη του στὸν Χριστὸ και, ἐπειδὴ ἀπέρριψε τὶς ἐπανειλημμένες προτάσεις νὰ ἀρνηθεῖ τὴ Χριστιανική του πίστη, ἄρχισε σειρὰ βασανιστηρίων κατὰ τὴ διάρκεια τῶν ὁποίων συνέβησαν πολλὰ θαυμαστὰ καὶ παράδοξα. Τὰ πρῶτα βασανιστήρια ἦταν τὰ τότε εὑρισκόμενα σὲ εὐρεία χρήση ὅπως ὃ ραβδισμὸς μὲ βούνευρα. Στὴ συνέχεια ὁ ἅγιος δέθηκε πάνω σὲ ξύλα καὶ μὲ διαταγὴ τοῦ βασιλέως κτυπήθηκε μὲ αἰχμηρὸ κοντὸ στὴν κοιλιά. Ὅμως, ὁ κοντὸς λύγισε πρὸς τὰ πίσω, ὅπως λυγίζει ὁ εὐλύγιστος μόλυβδος, χωρὶς νὰ τραυματίσει τὸ μάρτυρα. 2. Ἀκολούθησαν ἄλλα βασανιστήρια. Μὲ σιδερένιους ὄνυχες κατέσχιζαν τὸ σῶμα τοῦ Γεωργίου καὶ τὰ πόδια του δέθηκαν πάνω σὲ αἰχμηρὰ καρφιὰ καὶ τὰ κτυποῦσαν γιὰ νὰ προκαλοῦν περισσότερες πληγὲς καὶ πόνους. Ἀκολούθως ὁδηγήθηκε στὴ φυλακὴ καὶ ἐκεῖ, ἀφοῦ δέθηκε πάνω σὲ ξύλο ποὺ ἔδεναν τοὺς φυλακισμένους κακούργους, τοποθέτησαν ὀγκόλιθο στὸ στέρνο του, ποὺ λογικὰ θὰ ἔπρεπε νὰ καταπλακωθεῖ καὶ νὰ πεθάνει. Ὁ βιογράφος του βλέπει ἕνα συμβολισμὸ τοῦ ὀγκόλιθου, ἀπὸ τὸν ὁποῖο οὕτως ἢ ἄλλως ὁ μάρτυρας δὲν ἔπαθε τίποτα. Εἶναι τὸ μέγεθος καὶ ἡ σταθερότητα τῆς πίστεώς του, ποὺ μοιάζει μὲ τὴ σταθερότητα τῆς πέτρας. 3. Τὸ ἑπόμενο εἶδος μαρτυρίου τοῦ μάρτυρα ἦταν ὁ τροχός, ποὺ στὶς πλεῖστες περιπτώσεις βλέπουμε στὴν ἁγιογραφία νὰ λαμβάνει κεντρική θέση μεταξὺ τῶν σκηνῶν τοῦ μαρτυρίου του. Δηλαδή, εἶχε κατασκευαστεῖ ἕνας μεγάλος τροχός, ὁ ὁποῖος στηρίχθηκε πάνω σὲ δύο πασσάλους γιὰ νὰ μπορεῖ εὔκολα νὰ περιστρέφεται. Στὸ ἔδαφος τοποθετήθηκε μακριὰ δοκός, πάνω στὴν ὁποία εἶχαν τοποθετηθεῖ καρφιὰ καὶ σπαθιά. Ὁ μάρτυρας δέθηκε πάνω στὸν τροχὸ καὶ ὅταν ὁ τροχὸς περιστρεφόταν τὰ αἰχμηρὰ ὄργανα κομμάτιαζαν τὸ σῶμα του. Ὅταν τὸ σῶμα τοῦ μάρτυρος ἔγινε κομμάτια, ὁ αὐτοκράτορας διέταξε νὰ παραμείνει δεμένο στὸν τροχό, πιστεύοντας ὅτι μὲ αὐτὸ τὸν τρόπο ἐπῆλθε ὁ θάνατος. Ἄγγελος, ὅμως, «ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβὰς διέρρηξε τὰ δεσμὰ καὶ τοῦ θανατηφόρου ὀργάνου τὸν γενναῖον ἐξείλετο καὶ τὸ σῶμα σῶον καὶ ἄρτιον ἀποκαταστήσας ἠσπάσατο αὐτὸν ἐν ἁγίω φιλήματι...» (Χρ. Παπαδάκη, ὅπ. ἀν., σελ. 72). 4. Ἀκολουθεῖ ἡ ἔλευση τοῦ μάρτυρα στὸ ναὸ τῶν εἰδώλων, ὅπου ὁ αὐτοκράτορας, οἱ ἄλλοι ἄρχοντες καὶ πλῆθος κόσμου ἐπιδίδονταν σὲ λατρεία τῶν εἰδώλων. Ὁ μάρτυρας κατακεραυνώνει τὴν εἰδωλολατρία καὶ ὁμολογεῖ τὴν πίστη του στὸν ἀληθινὸ Θεό. «Οὗτος γάρ ἐστι μόνος Θεὸς ἀληθινός, ὁ τῷ ρήματι τῆς δυνάμεως αὐτοῦ φέρων τὰ πάντα καὶ τοὺς νεκροὺς ζωοποιοῦν» (Χρ. Παπαδάκη, ὅπ. ἀν., σελ. 73). Ὁ αὐτοκράτορας καὶ οἱ ἄλλοι δὲν ἀναγνώρισαν τὸ μάρτυρα. Ἄλλοι πίστευαν ὅτι ἦταν τὸ φάντασμά του, ἄλλοι ὅτι ἦταν ἁπλῶς κάποιος ποὺ τοῦ ἕμοιαζε. Ἐκεῖνοι ποὺ τὸν ἀναγνώρισαν πίστεψαν στὸν Χριστό, ὅπως οἱ στρατηλάτες Ἀνατόλιος καὶ Πρωτολέων, οἱ ὁποῖοι ὁδηγήθηκαν στὸ μαρτύριο. Ἡ βασίλισσα Ἀλεξάνδρα ἐπίσης μεταστράφηκε στὸ Χριστιανισμό. Σύμφωνα μὲ τὸ κοπτικὸ μαρτύριο, ἡ βασίλισσα Ἀλεξάνδρα δέχθηκε τὴ χριστιανικὴ πίστη μὲ ὁλονύκτια διδασκαλία τοῦ ἁγίου, ὅταν ὁ Δαδιανός, περιμένοντας τὴν ἑπομένη μέρα γιὰ νὰ ὁδηγήσει τὸ μάρτυρα στὸ ναὸ τοῦ Ἀπόλλωνα γιὰ νὰ θυσιάσει στὰ εἴδωλα, τὸν ἄφησε μέσα στὸ παλάτι καί, ἔτσι, δόθηκε ἡ εὐκαιρία στὸν ἅγιο νὰ κατηχήσει τὴ βασίλισσα στὴ χριστιανικὴ πίστη (E.A.Wallis Budge, ὅπ. ἀν. σελ ). 5. Τὸ ἑπόμενο μαρτύριο τοῦ Γεωργίου ἦταν ἡ γιὰ τρεῖς μέρες τοποθέτησή του μέσα σὲ λάκκο ἀπὸ ἀσβέστη. Σύμφωνα μὲ τοὺς ὑπολογισμοὺς τῶν βασανιστῶν, μετὰ ἀπὸ διάστημα τριῶν ἡμερῶν μέσα σὲ κοχλασμένο ἀσβέστη ἀκόμα καὶ τὰ ὀστὰ τοῦ μάρτυρα θὰ ἔλιωναν. Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο 85

40 Ἐν τούτοις, «εὑρέθη ὁ ἅγιος μάρτυς τοῦ Χριστοῦ Γεώργιος ὅλως ὑγιὴς μηδὲ τὸν τυχόντα σπίλον ἐν τῷ σώματι ἔχων». Αὐτὸ τουλάχιστον ἐρωτᾶ ὁ βασιλιάς: «Εἰπὲ ἡμῖν, τὶς ὁ ζωοποιήσας σε;». Ὁ μάρτυρας ἀπαντᾶ ὅτι «Χριστὸς ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος» τὸν διαφυλάττει σῶον ἀπὸ τὰ βασανιστήρια (Χρ. Παπαδάκη, ὅπ. ἀν., σελ. 74). 6. Ἀκολουθεῖ μία ἄλλη δοκιμασία. Δίδεται στὸ μάρτυρα θανατηφόρο δηλητήριο, τὸ ὁποῖο κατεσκεύασε κάποιος φαρμακοποιὸς Ἀθανάσιος. Πρὸς ἐπίρρωση τῆς θανατηφόρου δράσεως τοῦ δηλητηρίου δόθηκε σὲ κακοῦργο κρατούμενο, ὁ ὁποῖος ἀπέθανε πάραυτα μὲ οἰκτρὸ καὶ ἐπώδυνο θάνατο. Ὁ μάρτυρας, ἀφοῦ ἔκανε τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ καὶ προσευχήθηκε, εἴπιε τὸ δηλητηριῶδες φάρμακο χωρὶς νὰ πάθει ὁτιδήποτε. Καὶ πάλιν πολλοί, περιλαμβανομένου καὶ τοῦ φαρμακοποιοῦ Ἀθανασίου, πίστεψαν στὸν Χριστὸ καὶ μαρτύρησαν γι αὐτή τους τὴν ὁμολογία. Στὸ Ἐγκώμιο τοῦ ἁγίου Θεοδότου Ἀγκύρας, ὁ μάγος Ἀθανάσιος καὶ ὄχι φαρμακός, δίδει δύο φορὲς νερὸ ἐπὶ τοῦ ὁποίου ἐπικαλέσθηκε τὶς δυνάμεις τοῦ διαβόλου, χωρίς, ἐν τούτοις, νὰ πάθει ὁτιδήποτε ὁ μάρτυρας καὶ ἔτσι καὶ μάγος Ἀθανάσιος πίστεψε στὸν Χριστό. 7. Τὸ μαρτύριο ποὺ ἀκολούθησε ἦταν τὰ σιδερένια παπούτσια μὲ καρφιά. Ἀφοῦ τὰ φόρεσαν στὰ πόδια τοῦ μάρτυρα τὸν ἀνάγκασαν μὲ κτυπήματα νὰ τρέχει. Ὁ ἴδιος, ὑπομένοντας καὶ αὐτὸ τὸ μαρτύριο, ἔλεγε στὸν ἑαυτό του: «Τρέχε, Γεώργιε ἐπὶ τὸν κατειληφότα σὲ κλῆρον» (Χρ. Παπαδάκη, ὅπ. ἀν., σελ. 75). Ἔτσι ἔφτασε στὴ φυλακή. 8. Στὴν ἑπόμενη παράστασή του ἐνώπιον τοῦ βασιλέως καὶ τῶν ἀρχόντων, ὁμολογεῖ καὶ πάλιν τὴν πίστη του στὸν Χριστὸ καὶ κατακεραυνώνει τὴν εἰδωλολατρία, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ὑποστεῖ νέα βασανιστήρια μὲ βούνευρα καὶ μὲ σιδερένια νύχια. 9. Στὴ συνέχεια, ἐπειδὴ θεωροῦν ὅτι ἔχουν ἐνώπιόν τους κάποιον μὲ ὑπερβολικὲς μαγικὲς ἱκανότητες (αὐτὸ στὴν πραγματικότητα γιὰ τὸν ἁγιογράφο του σημαίνει ὅτι ὁ ἅγιος μάχεται κατὰ τοῦ διαβόλου), τοῦ ζητοῦν νὰ ἀποδείξει ὅτι δὲν εἶναι μάγος καὶ νὰ ἀναστήσει ἕνα νεκρὸ ἀπὸ μία σορὸ ὀστῶν. Μὲ προσευχή του, ὁ μάρτυρας πραγματοποιεῖ τὴν ἀνάσταση ἑνὸς νεκροῦ. Ὅταν ρωτήθηκε ἀπὸ τὸν Διοκλητιανό ποῖος εἶναι, ὁ ἀναστημένος πληροφορεῖ ὅτι τὸ ὄνομά του εἶναι Τωβὴδ καὶ ὅτι ἦταν ἱερεὺς τῶν εἰδώλων, ἔζησε δὲ πρὶν ἀπὸ τὴν ἔλευση τοῦ Χριστοῦ. Ὁ ἀναστηθεῖς βαπτίζεται μὲ ὑπόδειξη τοῦ ἁγίου Γεωργίου καὶ ὑφίσταται μαρτυρικὸ θάνατο μὲ ὅλους ἐκείνους ποὺ πίστεψαν μετὰ τὸ θαυμαστὸ αὐτὸ γεγονός. Στὰ κοπτικὰ κείμενα, μαρτύριο καὶ ἐγκώμιο τοῦ Θεοδότου, ὁ Ἅγιος ἀνέστησε ὄχι μόνο ἕνα, ἀλλὰ πέντε ἄνδρες, ἐννέα γυναῖκες καὶ τρία παιδιά, ποὺ βρίσκονταν σὲ ὁμαδικὸ τάφο (E.A.Wallis Budge, Μαρτύριον, ὅπ. ἀν., σελ. 219). Ὁ μάρτυρας καὶ πάλιν ρίχθηκε στὴ φυλακή. Εἶναι ἀξιοπρόσεκτο ὅτι, ἕνεκα τῆς θαυματουργικῆς ἀναστάσεως «ἦν ἰδεῖν ἀνδρῶν τε καὶ γυναικῶν δήμους εἰκόνα πελάγους ἀτεχνῶς ἀποσῴζοντας κατὰ πᾶσαν τὴν νύκτα τῇ φυλακῇ προσβάλλοντας» (Χρ. Παπαδάκη, ὅπ. ἀν., σελ. 77) γιὰ νὰ δεχθοῦν τὴν εὐσεβῆ πίστη ἀπὸ τὸ μάρτυρα. 10. Σ αὐτὴ τὴν κοσμοσυρροὴ ὁ ἅγιος πραγματοποιεῖ διάφορες θεραπεῖες σὲ ἀρρώστους ἀπὸ διάφορες ἀσθένειες. Ἐπιπρόσθετα, ἀνέστησε τὸ νεκρὸ ταῦρο κάποιου γεωργοῦ Γλυκερίου, ὁ ὁποῖος ἦλθε στὴ φυλακὴ καὶ παρακάλεσε τὸ μάρτυρα. Κατὰ τὸ Κοπτικὸ μαρτύριο στὴ φυλακὴ ἦλθε ἡ μητέρα τοῦ γεωργοῦ, Σχολαστικὴ καὶ παρεκάλεσε τὸ μάρτυρα νὰ βοηθήσει τὸ γιὸ της (E.A.Wallis Budge, Μαρτύριον, ὅπ. ἀν., σελ. 218). Ὁ Γλυκέριος, μετὰ τὸ θαῦμα, ὁμολόγησε καὶ αὐτὸς τὴν πίστη του στὸν Χριστὸ καὶ ὑπέστη μαρτυρικὸ θάνατο. 11. Μετὰ τὶς ἐπιτυχίες τῆς μεταστροφῆς πολλῶν στὴ χριστιανικὴ πίστη (Χρ. Παπαδάκη, ὅπ. ἀν., σελ. 77), ὁ μάρτυρας ὑποβάλλεται σὲ νέο εἶδος βασανιστηρίων. Τοποθετεῖται καὶ δένεται πάνω σε πυρακτωμένο κρεβάτι. Στὸ σημεῖο αὐτὸ ἐμφανίζεται καὶ στὸ Ἑλληνικὸ μαρτύριο τὸ ὄνομα τοῦ «Δαδιανοῦ», ὁ ὁποῖος, κατὰ τὸν παλίμψηστο κώδικα, τὰ κοπτικὰ μαρτυρολόγια καὶ τὴ λατινικὴ μετάφραση, εἶναι ἐκεῖνος ποὺ ὁδήγησε στὸ μαρτύριο τὸν Γεώργιο. Πιθανὸν ἐδῶ νὰ ἔχουμε στοιχεῖα τοῦ ἀρχικοῦ κειμένου. Ὁ Δαδιανὸς διατάσσει νὰ αὐξήσουν τὴν ἔνταση τῆς φωτιᾶς ρίχνοντας θειάφη καὶ ρητίνη. 12. Ἀκολουθοῦν τὰ πλέον φρικτὰ βασανιστήρια, ποὺ εἶχαν σκοπὸ τὸ διαμελισμὸ ὄχι μόνο τῶν σαρκῶν ἀλλὰ καὶ τῶν ὀστῶν. Μετὰ ἀπὸ τρεῖς ἡμέρες κατασκευάσθηκε ἕνα φονικὸ ὄργανο, παρόμοιο μὲ τὸν τροχό. «Συλλογισάμενοι χαλκούργημά τι μέγιστον ἐνσκευασθῆναι προστάττουσιν ἥλους τε ὀξεῖς καὶ ἄλλα ξίφη πολυειδῆ ἔνδον ἐμπαρῆναι τούτου, ὥστε μὴ τὰς σάρκας μόνον, ἀλλὰ καὶ τὴν τῶν ὀστῶν στεγανωτέραν φύσιν τέλεον ταῖς ἐκείνων αἰχμαῖς συγκοπῆναι» (Χρ. Παπαδάκη, ὅπ. ἀν., σελ. 78). Ὄντως, τὸ σῶμα τοῦ μάρτυρος διαμελίσθηκε καὶ τότε ὁ Διοκλητιανός, ἔχοντας τὴν πεποίθηση ὅτι εἶναι πλέον νεκρός, διέταξε νὰ συλλέξουν τὰ τεμάχια τῶν μελῶν τοῦ σώματός του καὶ νὰ τὰ πάνε στὴ φυλακὴ γιὰ νὰ ἐξαλειφθεῖ κάθε ἴχνος τῆς ὑπάρξεώς του. Στὴ φυλακή, ἐν τούτοις, ὁ μάρτυρας εἶχε δεχθεῖ ὀπτασία τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος, ἀφ ἑνὸς μέν, τοῦ ἀποκατέστησε τὸ διαμελισμένο σῶμα, ἀφ ἑτέρου δέ, τὸν πληροφόρησε ὅτι δὲν ἦλθε ἀκόμα ὁ καιρὸς τοῦ θανάτου του, γιατί θὰ συνεχίσει τὸν ἀγώνα ἐναντίον τῶν ἐπίγειων βασιλέων καὶ πολλὰ πλήθη ἀνδρῶν καὶ γυναικὼν θὰ προσέλθουν στὴν ἀληθινὴ πίστη. 13. Καὶ στὸ ἑπόμενο στάδιο διαπιστώνεται παρέμβαση τοῦ Δαδιανοῦ πρὸς τὸν Διοκλητιανό. Ἐνῶ ὁ Διοκλητιανὸς δίδει διαταγὴ νὰ διχοτομηθεῖ ὁ μάρτυρας μὲ 86 Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο

41 πριονισμό, ὁ Δαδιανὸς κρίνει ὅτι ὁ θάνατος τοῦ μάρτυρα θὰ πρέπει νὰ εἶναι βραδὺς καὶ ἐπώδυνος καὶ ὄχι σύντομος ὅπως ὁ τοῦ πριονισμοῦ. Ἡ πρότασή του, ἑπομένως, ἦταν ὅπως μὲ δεμένα χέρια ριχθεῖ σὲ λέβητα γεμάτο μὲ κοχλάζοντα μόλυβδο, ὥστε νὰ καταστραφοῦν ὁλοσχερῶς ἀκόμη καὶ τὰ ὀστά του. Διὰ τοῦ σημείου τοῦ σταυροῦ ὁ μάρτυρας διαφυλάχθηκε ἀβλαβὴς καὶ ἀπὸ αὐτὸ τὸ μαρτύριο καί, ἐνῶ τὸ συνέδριο τῶν βασανιστῶν του διαλύθηκε ἀπὸ ξαφνικὴ δυνατὴ βροχή, ὁ μάρτυρας πῆγε στὴν πόλη καὶ κήρυττε. 14. Τὰ νέα βασανιστήρια συνεχίζονται ἐπίσης μὲ τὴ φωτιά. Μὲ ἀναμένα κάρβουνα κατέκαυσαν τὴν κεφαλὴ τοῦ μάρτυρα καὶ μὲ πυρσοὺς τὰ γυμνὰ μέρη τοῦ σώματός του, ἐνῶ ὁ ἴδιος προσευχόταν. Τὸ σῶμα τοῦ μάρτυρα ἀπανθρακώθηκε καὶ μὲ αὐτοκρατορικὴ ὑπόδειξη μεταφέρθηκε στὸ βουνὸ Ἤλιξ γιὰ νὰ ἐξαφανισθεῖ «πρὸς τὸ μὴ τοῦτο, φησίν, ὑπὸ τῶν Γαλιλαίων κλαπῆναι» (Χρ. Παπαδάκη, ὅπ. ἀν., σελ. 80. «Γαλαιλαῖοι» ἤ καὶ «Ναζωραῖοι» ὀμάζονταν ὑποτιμητικὰ οἱ Χριστιανοὶ, ὡς ὀπαδοὶ τοῦ «Γαλιλαίου» Ἰησοῦ Χριστοῦ). Αὐτὸ ὑπενθυμίζει τὴ σφραγίδα τοῦ τάφου τοῦ Χριστοῦ γιὰ νὰ μὴ κλαπεῖ τὸ σῶμα του ἀπὸ τοὺς μαθητές του. Παρὰ ταῦτα, τὸ σῶμα τοῦ μάρτυρα ἀποκαθίσταται καὶ γίνεται ἀρτιμελὲς καὶ φωνὴ ἀπὸ τὸν οὐρανὸ τὸν ἐνθαρρύνει στὸν ἀγώνα τοῦ μαρτυρίου (Χρ. Παπαδάκη, ὅπ. ἀν., σελ. 81). Κάθε φορὰ ποὺ ἐπιτελοῦνταν τὰ θαυμαστὰ γεγονότα, ἐπιπρόσθετα, ἄλλοι προσέρχονταν στὸν Χριστὸ καὶ γίνονταν μάρτυρες. Σημειώνεται στὸ κείμενο ὅτι αὐτοὶ ποὺ μαρτύρησαν μετὰ τὸ θαυμαστὸ αὐτὸ γεγονὸς τιμοῦνται στὶς 9 Μαρτίου. Ὄντως, κατὰ τὸ μῆνα Ἀπρίλιο, πρὶν καὶ μετὰ τὴ μνήμη τοῦ ἁγίου Γεωργίου, περιλαμβάνονται ὅλα τὰ ὀνόματα ἐκείνων ποὺ μαρτύρησαν, πιστεύοντας στὸ Χριστὸ χάρη στὸν ἅγιο Γεώργιο. 15. Μετὰ τὴ γελοιοποίηση τῶν ἀρχόντων καθὼς καὶ τῶν μεθοδεύσεων κατὰ τοῦ μάρτυρος καὶ τῶν ποικίλων βασανιστηρίων, ὁ Μαγνέντιος προτείνει ἀλλαγὴ τακτικῆς. Προτείνει νὰ ἐφαρμοσθεῖ ἡ μέθοδος τῆς πειθοῦς. Ἔτσι, προτείνεται στὸ μάρτυρα νὰ θυσιάσει στοὺς θεοὺς τῶν εἰδώλων μὲ πολλὲς ὑποσχέσεις γιὰ τιμὲς καὶ δόξες ἀφοὺ δεχθεῖ νὰ θυσιάσει στὰ εἴδωλα. Ἐκεῖνος ὑποκρίνεται ὅτι ἀποδέχεται τὴν πρόταση, γεγονὸς ποὺ προκαλεῖ τὴν ἱκανοποίηση τοῦ Διοκλητιανοῦ. Ὅταν, ὅμως, προσῆλθαν στὸ ναὸ τοῦ Ἀπόλλωνος, ὁ μάρτυρας ἐξεδίωξε τὰ δαιμόνια ποὺ κατοικοῦσαν μέσα στὰ εἴδωλα καὶ τὰ εἴδωλα κατέρρευσαν. Τὸ γεγονὸς αὐτὸ προκάλεσε τὴ μήνη τοῦ Διοκλητιανοῦ καὶ τῶν ἄλλων ἀρχόντων καὶ ἀπεφασίσθη ἡ διὰ ξίφους θανάτωση τοὺ μάρτυρα ὅπως καὶ τῆς Βασίλισσας Ἀλεξάνδρας. Ἡ Βασίλισσα ἐξέπνευσε προτοῦ ἀποκεφαλισθεῖ, ἐνῶ ὁ μάρτυρας Γεώργιος, μετὰ ἀπὸ προσευχὴ ἀποκεφαλίσθηκε τὴν 23η Ἀπριλίου. Σύμφωνα μὲ τὸ κείμενο στὸ ὁποῖο στηρίζεται ἡ διήγηση αὐτὴ τοῦ μαρτυρίου τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, ὅπως ἐπίσης καὶ τῶν ἄλλων μαρτυρίων, τὸ σῶμα τοῦ μάρτυρος μεταφέρθηκε ἀπὸ τὴ Νικομήδεια, ὅπου μαρτύρησε, στὴ Διόσπολη, ἢ Λύδδα τῆς Παλαιστίνης, τόπο καταγωγῆς τῆς μητέρας του καὶ ἐκεῖ κτίσθηκε Μαρτύριο, ἐντὸς τοῦ ὁποίου τοποθετήθηκε τὸ σκήνωμα τοῦ μάρτυρα. Β. Κοπτικὸ μαρτύριο. Ἐὰν διεξέλθουμε τὸ κοπτικὸ μαρτύριο, γιὰ νὰ συγκρίνουμε τὰ διάφορα βασανιστήρια ποὺ ὑπέστη ὁ ἅγιος Γεώργιος, θὰ ἀπαριθμήσουμε τὰ ἀκόλουθα. 1. τοποθέτηση σὲ ξύλινο ἄλογο μὲ αἰχμηρὰ ἀντικείμενα ποὺ κατέκοπταν τὸ σῶμα τοῦ μάρτυρα, 2. κτυπήματα μὲ δερμάτινα φραγγέλια στὰ πλέον εὐαίσθητα σημεῖα τοῦ σώματος, κυρίως στὴν πλάτη καὶ στὴν κοιλιά, 3. Προσφέρεται δὶς νερὸ μὲ μαγικὲς ἐπικλήσεις χωρὶς νὰ βλάψει τὸ μάρτυρα, 4. ἐπιβάλλεται σκληρὸς βασανισμὸς τοῦ μάρτυρα μὲ τὸν τροχό, 5. τοποθέτηση τοῦ μάρτυρα πάνω σὲ σιδερένιο κρεβάτι καὶ χύση κοχλάζοντος μολύβδου πάνω στὸ ἤδη καιγόμενο σῶμα, 6. τοποθέτησή του μέσα σὲ μπρούντζινο ταῦρο μὲ αἰχμηρὰ ἀντικείμενα ποὺ κατέκοπταν τὸ σῶμα, 7. πριονισμὸς τοῦ σώματός του καὶ ἀποκοπὴ στὰ δύο, 8. μαστίγωσή του μέχρι διαμελισμοῦ τοῦ σώματος, ρίψη στὴ φωτιὰ γιὰ νὰ καεῖ καὶ κρέμασμα στὴ φυλακὴ πάνω ἀπὸ καπνὸ γιὰ νὰ πάθει ἀσφυξία, 9. ἀποκεφαλισμὸς τοῦ μάρτυρα. Ἡ διάρκεια τῶν βασανιστηρίων ἀπὸ τὴν ἀρχὴ μέχρι τὸ μαρτυρικὸ τέλος τοῦ Ἁγίου ἦταν ἑπτὰ χρόνια. Κατὰ τὴ διάρκεια τῶν ἑπτὰ ἐτῶν τῶν βασανιστηρίων αὐτῶν συμβαίνουν θαυμαστὰ καὶ παράδοξα πράγματα: 1. Πολλὲς ἐμφανίσεις τοῦ Χριστοῦ στὸ μάρτυρα. Ὁ Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο 87

42 Χριστὸς ἐνθαρρύνει καὶ ἐνδυναμώνει τὸν Γεώργιο γιὰ τὸ μαρτύριο, 2. Οἱ ξύλινοι θρόνοι τῶν βασιλέων, μετὰ ἀπὸ προσευχὴ τοῦ Γεωργίου, βλαστάνουν, βγάζουν φύλλα, ἀνθοφοροῦν καὶ καρποφοροῦν, 3. ἀνάσταση τοῦ ταύρου τοῦ Γλυκερίου, 4. ἀνάσταση δεκαπέντε νεκρῶν ἀπὸ ὁμαδικὸ τάφο, 5. ὅταν τοποθετήθηκε στὸ σπίτι χήρας γυναίκας γιὰ νὰ ταπεινωθεῖ, τότε συνέβησαν γεγονότα ὅπως καὶ στὸν προφήτη Ἠλία στὸ σπίτι τῆς χήρας στὰ Σαρεπτά, δηλαδὴ αὐξάνονται τὰ ἀγαθὰ ποὺ ἦταν ἀνύπαρκτα στὸ σπίτι της καὶ θεραπεύει τὸν ἀσθενῆ γιό της, ποὺ τελικὰ γίνεται ὑπηρέτης τοῦ μάρτυρα, 6. καταστροφὴ τῶν εἰδώλων στὸ ναὸ τοῦ Ἀπόλλωνα, 7. τὸ πλέον θαυμαστό, βεβαίως εἶναι οἱ διαδοχικὲς τρεῖς ἀναστάσεις τοῦ Γεωργίου μετὰ ἀπὸ τρεῖς ἀντίστοιχους θανάτους του, ποὺ προῆλθαν ἀπὸ τὰ βασανιστήρια. Σὲ μία ἀπὸ τὶς πολλὲς ἐμφανίσεις τοῦ Χριστοῦ πρὸς τὸ μάρτυρα, τὸν προειδοποίησε: «Πρόσεξε, ἂν καὶ ἀπέθανες μία φορὰ καὶ σὲ ἀνέστησα, ἔτσι, θὰ πεθάνεις ἀκόμα δύο φορὲς καὶ θὰ σὲ ἀναστήσω καὶ πάλιν. Ἀλλά, τὴν τέταρτη φορὰ θὰ ἔλθω ἐγὼ ὁ Ἴδιος ἐπὶ νεφελῶν καὶ θὰ σὲ ὁδηγήσω στὸν τόπο ἐκεῖνο τῆς σωτηρίας ποὺ ἔχω ἑτοιμάσει γιὰ τὸ σῶμα σου. Ἐγὼ εἶμαι ποὺ παρέχω τὴ δύναμη στὸ ἅγιο σῶμα σου καὶ θὰ ἐνεργήσω ὥστε νὰ ἀναπαυθεῖ μαζὶ μὲ τὸν Ἀβραάμ, τὸν Ἰσαὰκ καὶ τὸν Ἰακώβ. Μὴ θλίβεσαι, ἑπομένως, στὴν καρδία σου γιατί εἶμαι μαζί σου» (E.A.Wallis Budge, Μαρτύριον, ὅπ. ἀν., σελ. 215). Ἐξ ἄλλου, ὁ ἴδιος ὁ μάρτυρας λέγει στὸ βασανιστή του Δαδιανό: «πρόσεξε, μὲ ὁδήγησες στὰ βασανιστήρια τὰ τελευταῖα ἑπτὰ χρόνια, τρεῖς φορὲς μὲ κατέσφαξες, τρεῖς φορὲς ἀπέθανα καὶ τρεῖς φορὲς ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς μὲ ἀνέστησε» (E.A.Wallis Budge, Μαρτύριον, ὅπ. ἀν., σελ. 225). Γ. Παρατηρήσεις. Οἱ παρατηρούμενες διαφοροποιήσεις τῶν ἑλληνικῶν μαρτυρίων τοῦ ἁγίου Γεωργίου ἀπὸ τὰ ἀντίστοιχα κοπτικὰ καὶ συριακὰ κείμενα ἔχουν καθαρὰ θεολογικοὺς λόγους. Πιθανὸν ἐδῶ νὰ βεβαιώνεται ἔν τινι τρόπῳ ὅτι τὰ κοπτικὰ κείμενα ἦσαν ἀπόκρυφα καὶ περιεῖχαν, κατὰ τὴ θεολογική τους ἑρμηνεία, ὑπερβολὲς μυθικοῦ χαρακτῆρα ποὺ δὲν μποροῦσαν νὰ γίνουν θεολογικὰ ἀποδεκτές, γι αὐτὸ καὶ οἱ ἕλληνες ἁγιολόγοι ἐπεξεργάστηκαν τὰ κείμενα αὐτὰ γιὰ νὰ μποροῦν νὰ ἀνταποκρίνονται, πρῶτον, στὰ καθαρὰ ἐκκλησιαστικὰ καὶ θεολογικὰ κριτήρια καί, δεύτερον, τὸ μαρτύριο τοῦ ἁγίου Γεωργίου νὰ ἀποβάλει τὸ συμβολικὸ ἤ καὶ μυθικό του χαρακτῆρα καὶ νὰ ἀνταποκρίνεται περισσότερο στὴν πραγματικότητα τῶν βασανιστηρίων ποὺ ὑφίσταντο οἱ Χριστιανοὶ κατὰ τὴν περίοδο τῶν διωγμῶν. Εἶναι προφανές, π.χ. ὅτι ὁ Συμεὼν ὁ Μεταφράστης ἐπεξεργάσθηκε σὲ μεγάλο βαθμὸ τὸ μαρτύριο τοῦ ἁγίου Γεωργίου, ὅπως ἄλλωστε ἔπραξε καὶ μὲ πολλὰ ἄλλα μαρτύρια. Ἔτσι, στὰ ἑλληνικὰ μαρτύρια δὲν ἀναφέρονται π.χ. οἱ τρεῖς θάνατοι καὶ οἱ τρεῖς ἀναστάσεις τοῦ ἁγίου Γεωργίου ὡς διαδικασία τῶν βασανιστηρίων. Ἡ συνάντηση τῶν ἑβδομήντα ἀρχόντων ἔχει συμβολικὸ νόημα. Συμβολίζει τὸν ἀγώνα τῆς εἰδωλολατρίας ἐναντίον τοῦ Χριστιανισμοῦ, χωρὶς νὰ εἶναι καὶ ἡ μοναδική του σημασία, γι αὐτὸ, στὸ ἑλληνικὸ μαρτύριο, περισσότερο ἀπὸ τὰ λοιπὰ μαρτύρια, παρελαύνει σειρὰ ἀπὸ ἄρχοντες τῆς Ρωμαϊκῆς αυτοκρατορίας, λαμβάνοντας μέρος στὴ διαδικασία τοῦ μαρτυρίου τοῦ Γεωργίου. Ἄλλωστε, ὅπως φαίνεται καὶ ἀπὸ τὴν εἰκονογραφία, σύμφωνα μὲ τὴν εἰσήγηση τῆς Καθηγήτριας τέχνης τοῦ Ἐλεύθερου Πανεπιστημίου τοῦ Βερολίνου κας Brigitta Schrade, σὲ εἰκονογραφικὲς παραστάσεις τοῦ ἁγίου Γεωργίου στὴ Γεωργία ὁ μάρτυρας σκοτώνει τὸν Διοκλητιανὸ καὶ ὄχι τὸ δράκοντα. Ἡ περίοδος τοῦ μαρτυρίου τοῦ ἁγίου Γεωργίου εἶναι περίοδος ποὺ ἀκόμα ἡ εἰδωλολατρία εἶναι ἡ ἐπίσημη θρησκεία τοῦ κράτους καὶ κάθε ἄλλο θρησκευτικὸ κίνημα, ποὺ ἀμφισβητοῦσε τὴν ἐπίσημη θρησκεία, καθίστατο ὕποπτο γιὰ τὴν ἀσφάλεια καὶ τὴ συνοχὴ τοῦ κράτους. Ὁ Χριστιανισμὸς ἔθεσε ὑπὸ ἀμφισβήτηση ὄχι μόνο τὴν ἀλήθεια τῆς εἰδωλολατρικῆς θρησκείας, ἀλλὰ ἀπέρριψε καὶ τὴ λατρεία τῶν αὐτοκρατόρων ὡς θεῶν. Ἔτσι, τὸ Κοπτικὸ μαρτύριο τοῦ ἁγίου Γεωργίου παραλληλίζει τὸν ἀριθμὸ τῶν ἑβδομήκοντα ἀρχόντων, ποὺ ἀποφασίζουν τοὺς διωγμοὺς τῶν Χριστιανῶν, μὲ τὸ πάνθεον τῆς εἰδωλολατρικῆς θρησκείας, ποὺ εἶναι καὶ αὐτοὶ ἑβδομήκοντα. Καὶ οἱ δύο ἀριθμοὶ εἶναι συμβολικοί. Ὄντως, σὲ ὅλα τὰ κείμενα τοῦ μαρτυρίου τοῦ ἁγίου Γεωργίου, ὁ ἀγῶνας τῆς εἰδωλολατρίας ἐναντίον τοῦ Χριστιανισμοῦ καὶ τοῦ Χριστιανισμοῦ ἐναντίον τῆς εἰδωλολατρίας εἶναι ὀξύς. Ἄν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μὲ τὴ θεολογική τους γραφίδα καὶ ποιμαντικὴ δραστηριότητα ὅρισαν τὴ σχέση μεταξὺ τῆς Ἑλληνικῆς σκέψεως καὶ φιλοσοφίας, ἀφ ἑνός, καὶ τοῦ περιεχομένου τῆς θείας ἀποκαλύψεως τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ἀφ ἑτέρου, οἱ μάρτυρες ἔθεσαν ὑπὸ ἀμφισβήτηση καὶ τελικὰ κατόρθωσαν νὰ ἐξωστρακίσουν τὴ λατρεία εἴτε τῶν εἰδώλων εἴτε καὶ τῶν ἰδίων τῶν αὐτοκρατόρων μὲ τὴν ὁμολογία πίστεως στὸν ἀληθινὸ καὶ ζῶντα Τριαδικὸ Θεό. Πολλοὶ ἀπὸ τοὺς μελετητὲς τοῦ μαρτυρίου τοῦ ἁγίου Γεωργίου κρίνουν, ὅτι, πίσω ἀπὸ τὰ ἀνδραγαθήματα τοῦ μάρτυρα, τὸ βασικὸ καὶ κύριο θέμα εἶναι ἡ σύγκρουση Χριστιανισμοῦ καὶ εἰδωλολατρίας. Ὄντως, οἱ διωγμοὶ ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν ἀπὸ τὶς Ρωμαϊκὲς ἀρχές, εἴτε μὲ γενικὰ διατάγματα τῶν Ρωμαίων αὐτοκρατόρων εἴτε τῶν τοπικῶν διοικήσεων, ἀνέδειξαν ἔνδοξους μάρτυρες, οἱ ὁποῖοι δέχθηκαν τὰ βασανιστήρια καὶ τὸ θάνατο μὲ ἐξαιρετικὴ δύναμη καὶ καρτερία. Ἡ περίοδος αὐτὴ εἶναι κρίσιμη καὶ γιὰ τὸ Χριστιανισμό, δεδομένου ὅτι στὴν καθημερινότητα τῆς ζωῆς τῶν πολιτῶν τῆς Ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας ἐπικρατοῦσαν οἱ ἑορτὲς τῶν 88 Πνευµατική ιακονία, τεῦχος 4ο