Εγχειρίδιο Προδιαγραφών και Διαδικασιών Τηλεψυχιατρικής

Transcript

1 ΦΟΡΕΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΘΡΏΠΙΝΟΥ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΥ Αθήνα 2010 Έκδοση 1 η

2 Πρόλογος της 1ης Έκδοσης Η ψυχιατρική είναι ο κλάδος της ιατρικής επιστήμης που ασχολείται με τη μελέτη, την πρόληψη την θεραπεία των ψυχικών διαταραχών. Η παροχή των υπηρεσιών στους παραπάνω τομείς, επηρεάζεται αρνητικά από πολλούς παράγοντες ανάμεσα σε αυτούς σημαντικό ρόλο παίζουν οι γεωγραφικοί περιορισμοί που έχουν επίδραση στη δυνατότητα πρόσβασης στις υπηρεσίες παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας, στην παρουσία εξειδικευμένου δυναμικού στις δαπάνες που συνεπάγεται η μετακίνηση του ασθενούς. Η χρήση των τεχνολογιών της πληροφορικής των επικοινωνιών στην παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας, γνωστή ως τηλεψυχιατρική, καλύπτει σε σημαντικό βαθμό, αυτές τις αδυναμίες. Η ΚΛΙΜΑΚΑ αξιοποιεί τις δυνατότητες της τηλεδιάσκεψης ήδη από τον Ιούνιο του 2001 σε πιλοτική μορφή. Μετά το 2003 την έχει εντάξει πλήρως στη καθημερινή λειτουργία της είτε ως εργαλείο διοίκησης των υπηρεσιακών μονάδων της είτε ως μέσω παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας (τηλεψυχιατρική). Την ίδια περίοδο ανέπτυξε σε συνεργασία με την εταιρία CCS εγκατέστησε εξειδικευμένο λογισμικό παρακολούθησης των ασθενών (ιατρικός φάκελος). Σήμερα, η ΚΛΙΜΑΚΑ έχει εγκαταστήσει μονάδες τηλεψυχιατρικής στις παρακάτω περιοχές: στα πλαίσια της λειτουργίας της Κινητής Μονάδας ΝΑ Κυκλάδων, στα νησιά Νάξος, Ίος, Σαντορίνη, Αμοργός, Σίκινος, Φολέγανδρος, Κουφονήσια. Στα οικοτροφεία της σε Αθήνα, Αίγινα, Κέρκυρα, Αχαΐα, Μενίδι. Στον Ξενώνα. Στα Κέντρα Ημέρας των Ρομ, Μουσουλμάνων των Αστέγων Ο αριθμός των συνεδριών που έχουν πραγματοποιηθεί ως τώρα ξεπερνά τις Παράλληλα η τηλεδιάσκεψη αξιοποιείται στους τομείς της εκπαίδευσης του προσωπικού ή άλλων επαγγελματιών υγείας, της διενέργειας ομάδων προσωπικού, Σελ 1 από 3 Έτος: 2010 Πρόλογος

3 Φορέας Ανάπτυξης Ανθρώπινου κ.λ.π. Η ΚΛΙΜΑΚΑ προκειμένου να συμβάλει στην υιοθέτηση στην ορθολογική αξιοποίηση της τηλεψυχιατρικής αποφάσισε να εκδώσει το εγχειρίδιο Προδιαγραφές Διαδικασίες Τηλεψυχιατρικής. Η ΚΛΙΜΑΚΑ πιστεύει ότι το εγχειρίδιο αποτελεί την πρώτη οργανωμένη προσπάθεια τυποποίησης των διαδικασιών που πρέπει να ακολουθούνται στην Ελλάδα περιλαμβάνει λεπτομερή επισκόπηση των κρίσιμων παραγόντων που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για την επιτυχή ανάπτυξη των μονάδων τηλεψυχιατρικής. Κατά τη σύνταξη του εγχειριδίου έχει ληφθεί υπόψη η εμπειρία της ΚΛΙΜΑΚΑ καθώς χωρών όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς η Αυστραλία. Παράλληλα όμως, επειδή αναγνωρίζει ότι είναι η πρώτη προσπάθεια, υποβάλλει το παρόν σε κρίση καλεί τους ενδιαφερόμενους να συμβάλλουν στη βελτίωση του, καταθέτοντας τις διορθώσεις, τις συμπληρώσεις, τα σχόλια τις εκτιμήσεις τους στην ηλεκτρονική διεύθυνση: org. gr. Το εγχειρίδιο είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα αποτελείται από τις ακόλουθες αυτόνομες ενότητες με τον αντίστοιχο κωδικό τους: Τεχνικές Προδιαγραφές Εξοπλισμού Μονάδας Τηλεψυχιατρικής (κωδικός 01) Προδιαγραφές Χώρων Τηλεψυχιατρικής (κωδικός 02) Καλές Πρακτικές (κωδικός 03) Κατάρτιση Πληροφόρηση (κωδικός 04) Βιβλιογραφία (κωδικός 05) Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας (κωδικός 06) Ως Πρόεδρος της ΚΛΙΜΑΚΑ θεωρώ υποχρέωσή μου να ευχαριστήσω τους: Ζαχαροπούλου Χριστίνα, Ψυχίατρο Σαραντίδη Δημόκριτο, Ψυχίατρο, Τελειόφοιτο του τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Τεχνολογίας Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Πατρών Σταμούλη Νικόλαο, Ψυχίατρο για την εθελοντική συμμετοχή τους στη σύνταξη του παρόντος εγχειριδίου καθώς τις: Δουμπού Δήμητρα, ειδ. ψυχίατρο Μπεκιάρη Ελένη, ειδ. ψυχίατρο Έτος: 2010 Σελ 2 από 3 Πρόλογος

4 για τις εύστοχες παρατηρήσεις τα σχόλιά τους. Αθήνα, Μάιος 2010 Κυριάκος Κατσαδώρος Ψυχίατρος Πρόεδρος Δ.Σ ΑΜΚΕ ΚΛΙΜΑΚΑ Σελ 3 από 3 Έτος: 2010 Πρόλογος

5 01 Τεχνικές Προδιαγραφές Εξοπλισμού Μονάδας Τηλεψυχιατρικής Συντάχθηκε από: Σελ 1 από 23 Έτος: 2010 Τεχνικές Προδιαγραφές Εξοπλισμού Μονάδας Τηλεψυχιατρικής

6 01 Φορέας Ανάπτυξης Ανθρώπινου Περιεχόμενα Σελ. Εισαγωγή 3 Ορισμοί 3 Τεχνολογίες αποθήκευσης προώθησης 5 Διαδραστικές τεχνολογίες 5 Τεχνολογίες παρακολούθησης από απόσταση 5 Η σύνδεση δύο μονάδων τηλεψυχιατρικής 6 Χαρακτηριστικά της μετάδοσης των δεδομένων 7 Εξοπλισμός Μονάδας Τηλεψυχιατρικής 9 Το CODEC 9 Τα Πρότυπα 12 Η Οθόνη 14 Η Κάμερα Τηλεδιάσκεψης 16 Το Σύστημα Ήχου 17 Ορισμοί 18 Σημειώσεις 23 Έτος: 2010 Σελ 2 από 23 Συντάχθηκε από: Τεχνικές Προδιαγραφές Εξοπλισμού Μονάδας Τηλεψυχιατρικής

7 01 Εισαγωγή Το τηλέφωνο χρησιμοποιήθηκε για τη διεκπεραίωση ιατρικών πράξεων από απόσταση ήδη από την εφεύρεσή του στα τέλη του 19 αιώνα χρησιμοποιείται ακόμα ευρέως για αυτόν το σκοπό. Εντούτοις, το τηλέφωνο μπορεί να έχει άλλες χρήσεις εκτός από τη μετάδοση φωνής. Από το 1910 αναφέρεται ένα τηλεστηθοσκόπιο, το οποίο ενίσχυε τους ήχους του στηθοσκοπίου τους διαβίβαζε μέσω του τηλεφωνικού δικτύου. Παρόμοιες συσκευές είναι ακόμα σήμερα σε λειτουργία επιτρέπουν σε ένα γιατρό να προβαίνει σε διαγνώσεις από απόσταση με χαμηλότερο κόστος. Η ευρεία διάδοση της ηλεκτρονικής ψηφιακής επικοινωνίας διαμόρφωσε αυτό που σήμερα αποκαλείται Τηλεϊατρική ή ευρύτερα Τηλε-υγεία περιλαμβάνει την ταυτόχρονη αμφίδρομη μετάδοση φωνής εικόνας. Κατά τη διάρκεια των προηγούμενων 10 ετών οι τεχνολογίες που παροχής υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης από απόσταση, έχουν γνωρίσει τεράστια εξέλιξη ενώ παράλληλα έχει μειωθεί δραστικά το κόστος με αποτέλεσμα να είναι ευρύτερα διαθέσιμες. Πριν περιγραφούν οι οδηγίες εγκατάστασης λειτουργίας μίας μονάδας τηλεψυχιατρικής θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η τηλεψυχιατρική δεν αναφέρεται στην τεχνολογία αλλά στους ανθρώπους. Αφορά τη χρήση της τεχνολογίας στην υποβοήθηση βελτίωση της ζωής των ατόμων. Η Τηλεψυχιατρική δεν δημιουργεί νέες ιατρικές υπηρεσίες, απλά παρέχει έναν εναλλακτικό τρόπο παροχής των υπηρεσιών αυτών. Εν ολίγοις, στόχος είναι η δημιουργία των προϋποθέσεων ώστε να είναι τεχνολογικά διαφανής η παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Ορισμοί Τηλεδιάσκεψη Η τηλεδιάσκεψη είναι ένα σύνολο διαδραστικών τεχνολογιών επικοινωνίας που επιτρέπει των ταυτόχρονη αλληλεπίδραση δύο ή περισσότερων γεωγραφικών σημείων μέσω αμφίδρομης μετάδοσης βίντεο ήχου. Μπορεί να είναι μια απλή συνομιλία μεταξύ δύο ατόμων σε διαφορετικά γραφεία (σύνδεση σημείο με σημείο) ή να περιλαμβάνει διαφορετικές τοποθεσίες (σύνδεση πολλαπλών σημείων), με περισσότερα από ένα άτομα σε κάθε τοποθεσία. Η τηλεδιάσκεψη γνώρισε ευρεία διάδοση όταν κατά τη δεκαετία του '80 δημιουργήθηκαν τα δίκτυα ψηφιακής τηλεφωνίας, όπως το ISDN, που εξασφάλιζαν έναν ελάχιστο δυφιακό ρυθμό (bit rate), συνήθως 128 kilobits/s για τη συμπιεσμένη μετάδοση βίντεο ήχου. Συντάχθηκε από: Σελ 3 από 23 Έτος: 2010 Τεχνικές Προδιαγραφές Εξοπλισμού Μονάδας Τηλεψυχιατρικής

8 01 Φορέας Ανάπτυξης Ανθρώπινου Τέλος, η υιοθέτηση του διαδικτυακού πρωτοκόλλου IP (Internet Protocol), κατά τη δεκαετία του '90 η παράλληλη ανάπτυξη τεχνολογιών μεγαλύτερης συμπίεσης του βίντεο, έδωσε τη δυνατότητα υλοποίησης της τηλεδιάσκεψης μέσω προσωπικών υπολογιστών. Η υγεία είναι ένας τομέας στον οποίο η επίπτωση της τηλεδιάσκεψης είναι καταλυτική. Τηλεϊατρική Η Τηλεϊατρική χρησιμοποιεί τα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα για την παροχή υπηρεσιών ιατρικής περίθαλψης ιατρικής εκπαίδευσης από μία γεωγραφική θέση σε μία άλλη. Αναπτύχθηκε προκειμένου να ξεπερασθούν ζητήματα άνισης κατανομής ανεπάρκειας των υποδομών των ανθρωπίνων πόρων. Η τηλεϊατρική περιλαμβάνει συμβουλευτικές υπηρεσίες, διαγνωστικές υπηρεσίες υπηρεσίες θεραπευτικής αγωγής. Ιστορικά, οι υπηρεσίες τηλεψυχιατρικής είναι εκείνες από τις υπηρεσίες τηλεϊατρικής που χρησιμοποιούνται σε μεγαλύτερο βαθμό. Τηλεψυχιατρική Σύμφωνα με τον παραπάνω ορισμό της τηλεϊατρικής, μπορούμε να ορίσουμε ότι η Τηλεψυχιατρική χρησιμοποιεί τα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα για την παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας 1 από μία γεωγραφική θέση σε μία άλλη. Όπως στην περίπτωση της τηλεϊατρικής, αναπτύχθηκε προκειμένου να ξεπερασθούν ζητήματα άνισης κατανομής ανεπάρκειας υποδομών ανθρωπίνων πόρων. Οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας που παρέχονται από απόσταση μέσω της τεχνολογίας των τηλεπικοινωνιών δεν αποτελούν νέα υπηρεσία, η τεκμηριωμένη χρήση της εμφανίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του '50. Η πρόοδος της τεχνολογίας των τηλεπικοινωνιών της τηλεσυνεδρίασης στις αρχές της δεκαετίας του '90 είχαν σημαντικό αντίκτυπο στην επέκταση των υπηρεσιών της τηλεψυχιατρικής. 2 Τα δεδομένα της Τηλεψυχιατρικής κατηγοριοποιούνται σε διαδραστικά (interactive) μη-διαδραστικα (non-interactive). Τα μη-διαδραστικά δεδομένα που χρησιμοποιούνται συνήθως στην ιατρική είναι για παράδειγμα οι αποτελέσματα εργαστηριακών εξετάσεων ή ακτίνες X. Η μετάδοση τους χρησιμο- 1 2 Στον Οδηγό οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας ορίζονται ως οι υπηρεσίες για το αλκοόλ, τα ναρκωτικά τα προβλήματα ψυχικής υγείας (ανεξάρτητα ή σε συνδυασμό μεταξύ τους /ή άλλα προβλήματα υγείας. Με τον όρο δεδομένα εννοούμε τα μεταδιδόμενα ήχο εικόνες. Έτος: 2010 Σελ 4 από 23 Συντάχθηκε από: Τεχνικές Προδιαγραφές Εξοπλισμού Μονάδας Τηλεψυχιατρικής

9 01 ποιεί τη μέθοδο που είναι γνωστή ως «αποθήκευση προώθηση» απαιτεί λιγότερο σύνθετη τεχνολογία σε σύγκριση με τη διαδραστική μετάδοση. Τα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα μέσω των οποίων υποστηρίζεται η ψυχική υγεία χρησιμοποιούν τις ακόλουθες τεχνολογίες: Τεχνολογίες αποθήκευσης προώθησης Οι τεχνολογίες αποθήκευσης προώθησης περιλαμβάνουν υποστηρίζουν υπηρεσίες όπως η καταγραφή αποθήκευση ψηφιακών εικόνων, βίντεο, ήχου κλινικών δεδομένων σε υπολογιστή ή φορητή συσκευή στη συνέχεια η προώθηση με ασφάλεια, τη κατάλληλη στιγμή, σε μία άλλη τοποθεσία για να μελετηθούν από τους ειδικούς. Τα μέσα που χρησιμοποιούνται είναι το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ή άλλα συστήματα που αξιοποιούν το διαδίκτυο χρησιμοποιούν τον προσωπικό υπολογιστή, οικιακές συσκευές επικοινωνίας ελέγχου ή τεχνολογίες κινητής τηλεφωνίας. Διαδραστικές τεχνολογίες Στις διαδραστικές τεχνολογίες εντάσσονται το τηλέφωνο η τηλεδιάσκεψη. Οι περιφερειακές συσκευές συνδέονται είτε με υπολογιστή είτε τον εξειδικευμένο εξοπλισμό τηλεδιάσκεψης για να βοηθήσουν σε μια διαδραστική εξέταση. Τεχνολογίες παρακολούθησης από απόσταση Οι τεχνολογίες παρακολούθησης από απόσταση, χρησιμοποιούν αισθητήρες για να συλλάβουν να διαβιβάσουν τα βιομετρικά δεδομένα. Για παράδειγμα, ένας τηλε-εγκεφαλογράφος ελέγχει την ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου ενός ασθενούς στη συνέχεια διαβιβάζει τα δεδομένα σε κάποιο ειδικό. Αυτό μπορεί να γίνει είτε σε πραγματικό χρόνο ή τα δεδομένα να αποθηκευτούν στη συνέχεια να διαβιβαστούν. Συντάχθηκε από: Σελ 5 από 23 Έτος: 2010 Τεχνικές Προδιαγραφές Εξοπλισμού Μονάδας Τηλεψυχιατρικής

10 01 Φορέας Ανάπτυξης Ανθρώπινου Η σύνδεση δύο μονάδων τηλεψυχιατρικής Στο κεφάλαιο που ακολουθεί θα περιγραφεί ο βασικός εξοπλισμός που απαιτείται για τη σύνδεση δύο ή περισσότερων μονάδων τηλεψυχιατρικής τη δημιουργία ενός δικτύου. Ως δίκτυο ορίζεται μία σύνδεση συσχετιζόμενων αντικειμένων. Όταν οι σιδηρόδρομοι συνδέονται με διαδρομές σιδηροδρομικούς σταθμούς, δημιουργείται ένα δίκτυο σιδηροδρόμων. Εάν τα αεροπλάνα συνδεθούν με τις διαδρομές τα αεροδρόμια, δημιουργείται ένα αεροπορικό δίκτυο. Εάν οι υπολογιστές συνδέονται μεταξύ τους με καλώδια, πλήμνες διανομείς (hubs), μεταγωγείς (switches) δρομολογητές (routers), δημιουργείται ένα δίκτυο υπολογιστών. Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι δικτύων. Τα Δίκτυα Ευρείας Περιοχής (wide area networks WAN) τα Τοπικά Δίκτυα (local area networks - LAN). Ένα τοπικό δίκτυο (LAN) είναι τυπικά, αλλά όχι πάντα, ένα δίκτυο υπολογιστών που εκτείνεται σε μια σχετικά μικρή περιοχή, περιορίζεται συνήθως σε ένα κτήριο ή μια ομάδα κτηρίων. Ένα Δίκτυο Ευρείας Περιοχής ή Διαδίκτυο, συνδέει ένα τοπικό δίκτυο με άλλο τοπικό δίκτυο έτσι να μπορούν να επικοινωνήσουν. Επεκτείνοντας τον ορισμό του δικτύου θα περιλάβουμε τη σύνδεση δύο ή περισσότερων μονάδων τηλεψυχιατρικής. Τα δίκτυα τηλεψυχιατρικής (όπως τα τοπικά δίκτυα τα δίκτυα ευρείας περιοχής) συνδέονται μέσω της τεχνολογίας των τηλεπικοινωνιών. Η πρόοδος σε αυτές τις τεχνολογίες έχουν καταστήσει δυνατή την τηλεψυχιατρική ποικίλλουν από το φυσικό μέσο μετάδοσης (π.χ. τηλεφωνικές γραμμές, καλώδια, ασύρματο, κ.λπ.) από το εύρος ζώνης που μπορούν να υποστηρίξουν. Ο τύπος σύνδεσης που χρησιμοποιείται έχει σημαντική επίδραση στην τηλεδιάσκεψη. Γενικά, οι δικτυακές συνδέσεις που χρησιμοποιούνται στην τηλεδιάσκεψη εμπίπτουν σε δύο ευρείες κατηγορίες: τις συνδέσεις ISDN (ψηφιακά δίκτυα ενοποιημένων υπηρεσιών) τις συνδέσεις IP (πρωτόκολλο διαδικτύου). Η βασική διαφορά είναι ότι το δίκτυο ISDN παρέχει ένα εύρος ζώνης που προορίζεται αποκλειστικά για την τηλεδιάσκεψη ενώ τα δίκτυα IP όχι. Η σύνδεση ISDN λειτουργεί σύμφωνα με την τεχνολογία circuit-switched, που εγκαθιστά μία αποκλειστική σύνδεση μεταξύ των σημείων σε όλη τη διάρκεια της κλήσης για το λόγο αυτό χρησιμοποιείται ακόμα ευρέως. Οι γραμμές ISDN μπορούν να ομαδοποιηθούν ώστε να αυξηθεί το διαθέσιμο εύρος ζώνης, ένα ζεύγος γραμμών ISDN (καναλιών) όταν χρησιμοποιείται μαζί παρέχει εύρος ζώνης 128kbps, που είναι ικανοποιητικό για την αποκατάσταση τηλεδιάσκεψης αποδεκτής ποιότητας. Δεδομένου ότι η τηλεδιάσκεψη μέσω ISDN απαιτεί οι χρήστες να έχουν Έτος: 2010 Σελ 6 από 23 Συντάχθηκε από: Τεχνικές Προδιαγραφές Εξοπλισμού Μονάδας Τηλεψυχιατρικής

11 01 εγκαταστήσει συμβατό ISDN εξοπλισμό τηλεδιάσκεψης, είναι αναγκαίο οι τεχνικές προδιαγραφές του να καλύπτουν τη συμβατότητα του. Σε ένα δίκτυο που βασίζεται σε μία σύνδεση IP όπως το Διαδίκτυο, τα αποστελλόμενα λαμβανόμενα δεδομένα διαιρούνται σε πακέτα. Κάθε πακέτο μπορεί να διανύσει διαφορετική διαδρομή για να φθάσει στον προορισμό του τα πακέτα μπορούν να φθάσουν με διαφορετική σειρά από τη σειρά που στάλθηκαν. Ένα άλλο πρωτόκολλο, το πρωτόκολλο ελέγχου μετάδοσης (Transmission Control Protocol-TCP), συγκεντρώνει εκ νέου τα πακέτα στη σωστή σειρά. Η απρόβλεπτη, packet-switched φύση του Διαδικτύου μπορεί να δημιουργήσει ζητήματα αξιοπιστίας στην τηλεδιάσκεψη που βασίζεται στα δίκτυα IP, ακόμη στις ευρυζωνικές συνδέσεις. Υπάρχει η δυνατότητα ορισμού μηχανισμών ποιότητας της υπηρεσίας (quality of service-qos) με τη μορφή υλικού λογισμικού για να προσδιορίσουν να δώσουν προτεραιότητα σε ορισμένους τύπους κυκλοφορίας του δικτύου, που βοηθούν στην αποτροπή της υποβάθμισης της απόδοσης όταν εμφανίζεται συμφόρηση ταυτόχρονα να παρέχουν αυξανόμενη αξιοπιστία στις εφαρμογές τηλεδιάσκεψης. Η αυξανόμενη διαθεσιμότητα, χωρητικότητα ποιότητα των ευρυζωνικών δικτύων μπορεί να προσφέρει πιο προβλέψιμη απόδοση. Χαρακτηριστικά της μετάδοσης των δεδομένων Όπως έχει ήδη αναφερθεί, η Τηλεψυχιατρική χρησιμοποιεί συστήματα που υποστηρίζουν διαδραστικές λειτουργίες σε πραγματικό χρόνο, δηλαδή σύγχρονη μετάδοση των δεδομένων. Ο τύπος του εξοπλισμού η τεχνολογία των επικοινωνιών που θα χρησιμοποιηθεί εξαρτώνται αφενός από τον όγκο των μεταδιδόμενων δεδομένων (π.χ. οι τηλεφωνικές κλήσεις μεταδίδουν λιγότερα δεδομένα από την τηλεδιάσκεψη) αφετέρου την ταχύτητα μετάδοσης τους (για παράδειγμα, τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που περιέχουν εικόνες μεταδίδονται με μικρότερη ταχύτητα από τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που περιέχουν μόνο κείμενο). Τέλος, η ταχύτητα παίζει σημαντικό ρόλο στη διαδραστική τηλεδιάσκεψη, επειδή στις χαμηλές ταχύτητες η φωνή που απαιτεί μικρότερο εύρος ζώνης μεταδίδεται με ακρίβεια ενώ αλλοιώνονται οι εικόνες, υπάρχει δυσκολία στη κατανόηση των κινήσεων των εκφράσεων του προσώπου. Οι παράμετροι που παίζουν σημαντικό ρόλο κατά τη μετάδοση των δεδομένων είναι το εύρος ζώνης (bandwidth), ο λανθάνων χρόνος (latency time) ο αλγόριθμος συμπίεσης (compression algorithm). Το εύρος ζώνης (bandwidth) Συντάχθηκε από: Σελ 7 από 23 Έτος: 2010 Τεχνικές Προδιαγραφές Εξοπλισμού Μονάδας Τηλεψυχιατρικής

12 01 Φορέας Ανάπτυξης Ανθρώπινου Το εύρος ζώνης (bandwidth) εκφράζει τον όγκο των δεδομένων που μπορούν να μεταδοθούν σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Στις ψηφιακές συσκευές το εύρος ζώνης συνήθως εκφράζεται σε bits-ανά-δευτερόλεπτο (bps) ή ψηφιολέξεις (bytes)-ανά-δευτερόλεπτο 3 ενώ στις αναλογικές συσκευές (όπως η συνηθισμένη οικιακή επικοινωνία μετάδοσης φωνής) το εύρος ζώνης εκφράζεται σε κύκλους-ανά-δευτερόλεπτο Hertz (Hz). O λανθάνων χρόνος (latency time) Ο λανθάνων χρόνος στα δίκτυα εκφράζει το χρονικό διάστημα που απαιτείται για τη μεταφορά ενός πακέτου δεδομένων από την πηγή στον προορισμό του. Ο λανθάνων χρόνος το εύρος ζώνης καθορίζουν την ταχύτητα την ικανότητα ενός δικτύου. Γενικά, μεγαλύτερες ταχύτητες μεγαλύτερος όγκος δεδομένων απαιτούν μεγαλύτερο εύρος ζώνης μικρότερο λανθάνοντα χρόνο. Με άλλα λόγια, η υποδομή του τηλεπικοινωνιακού δικτύου θα πρέπει να είναι σε θέση να μεταφέρει μία σταθερή ροή δεδομένων (μέγεθος εύρους ζώνης) χωρίς υπέρβαση του μέγιστου χρόνου μετάδοσης (λανθάνων χρόνος). Συμπίεση των δεδομένων Ανάλογα με το εύρος ζώνης της σύνδεσης, οι ιστοσελίδες που περιέχουν πολλά γραφικά χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να φορτωθούν όπως τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου με συνημμένες εικόνες χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να σταλούν. Με το βίντεο, το πρόβλημα εντείνεται, δεδομένου ότι ένα βίντεο αποτελείται από μια σειρά πολλών εικόνων. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η τηλεδιάσκεψη να είναι μία εφαρμογή που απαιτεί μεγάλο εύρος ζώνης. Η συμπίεση των δεδομένων είναι ιδιαίτερα χρήσιμη στις επικοινωνίες επειδή επιτρέπει στις συσκευές να μεταδίδουν ή να αποθηκεύουν τη ίδια ποσότητα δεδομένων με λιγότερα bits. Υπάρχουν ποικίλες τεχνικές συμπίεσης των δεδομένων, αλλά μόνο ορισμένες έχουν τυποποιηθεί. Τα συστήματα τηλεδιάσκεψης περιλαμβάνουν τεχνολογίες, που συχνά αναφέρονται ως codecs (κωδικοποιητής αποκωδικοποιητής), που συμπιέζουν αποσυμπιέζουν το βίντεο τον ήχο. 3 Χίλια bits = 1 kilobit. Χίλια kilobits = 1 megabit, κλπ) Έτος: 2010 Σελ 8 από 23 Συντάχθηκε από: Τεχνικές Προδιαγραφές Εξοπλισμού Μονάδας Τηλεψυχιατρικής

13 01 Εξοπλισμός Μονάδας Τηλεψυχιατρικής Στην ενότητα που ακολουθεί θα περιγραφούν τα ελάχιστα απαιτούμενα τεχνικά χαρακτηριστικά του εξοπλισμού των τηλεπικοινωνιών μίας τυπικής Μονάδας Τηλεψυχιατρικής (σχήμα 1.) που πρόκειται να χρησιμοποιηθεί σε ψυχιατρικές; Αξιολογήσεις σε πραγματικό χρόνο καθώς τις συνδέσεις με άλλες μονάδες τηλεψυχιατρικής. Ειδικότερα, θα καλυφθούν ορισμένες βασικές έννοιες που αφορούν την τηλεδιάσκεψη τον τρόπο λειτουργίας του εξοπλισμού. Η περιγραφή των τεχνικών χαρακτηριστικών θα λάβει υπόψη ότι απευθύνεται σε μη εξειδικευμένο προσωπικό. (Σχήμα 1.) Όπως προκύπτει από το σχήμα 1., στην πλειοψηφία μονάδων τηλεψυχιατρικής χρησιμοποιείται η τεχνολογία της διαδραστικής (interactive) τηλεδιάσκεψης. Ο εξοπλισμός περιλαμβάνει ένα CODEC (ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΤΗ-ΑΠΟΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΤΗ) βίντεο, μία οθόνη με μέγεθος που εξαρτάται από τις διαστάσεις του χώρου, μία κάμερα, ένα μικρόφωνο ηχεία. Στο χώρο της μονάδας θα πρέπει επίσης να προβλεφθεί η εγκατάσταση ηλεκτρονικού υπολογιστή συνδεδεμένου στο διαδίκτυο, φαξ τηλεφωνικής γραμμής. Το CODEC Τα codecs παίζουν καθοριστικό ρόλο στην τεχνολογία της τηλεδιάσκεψης επειδή επιτρέπουν στους συμμετέχοντες να επικοινωνούν μεταξύ τους σε πραγματικό χρόνο. Στην τηλεδιάσκεψη οι μεταδόσεις κωδικοποιούνται αποκωδικοποιούνται Συντάχθηκε από: Σελ 9 από 23 Έτος: 2010 Τεχνικές Προδιαγραφές Εξοπλισμού Μονάδας Τηλεψυχιατρικής

14 01 Φορέας Ανάπτυξης Ανθρώπινου χρησιμοποιώντας ταυτόχρονα codecs για το βίντεο τη φωνή, τα οποία θα πρέπει να εξετάζονται κατά την αξιολόγηση του εξοπλισμού τηλεδιάσκεψης. Τα συστήματα τηλεδιάσκεψης δίνουν την ψευδαίσθηση της κατά πρόσωπο συνομιλίας επειδή μπορούν να συμπιέσουν να αποσυμπιέσουν ψηφιακές ηχητικές ή βίντεο ακολουθίες (streams ) σε πραγματικό χρόνο. Η συσκευή, το λογισμικό ή τα δύο που εκτελούν αυτήν την λειτουργία ονομάζεται codec (κωδικοποιητής-αποκωδικοποιητής ή συμπίεση αποσυμπίεση) μπορεί να επιτύχει συμπίεση μέχρι 1:5000. Η συμπίεση επιτρέπει τη μετάδοση τους μέσω μίας σύνδεσης δικτύου σε πραγματικό χρόνο. Η ψηφιακή ακολουθία μονάδων (1) μηδενικών (0), υποδιαιρείται στα επονομαζόμενα πακέτα, τα οποία στη συνέχεια διαβιβάζονται μέσω ενός ψηφιακού δικτύου ενοποιημένων υπηρεσιών (ISDN) ή ενός δικτύου IP. Υπάρχουν εκατοντάδες codecs τα οποία μπορεί να δυσκολέψουν την επιλογή του κατάλληλου εξοπλισμού. Ποικίλλουν σύμφωνα με τις τεχνικές κωδικοποίησης, τους υποστηριζόμενους δυφιακούς ρυθμούς, του φάσματος της ακουστικής συχνότητας, της ανάλυσης εικόνας του ρυθμού καρέ (frame rate). Το βασικό κριτήριο επιλογής θα πρέπει να είναι η κάλυψη των αναγκών της τηλεδιάσκεψης η απαίτηση επικοινωνίας των χρηστών σε κάθε σημείο της, πράγμα που σημαίνει ότι τα codecs τους θα πρέπει να είναι συμβατά. 4 Τα codecs λειτουργούν σύμφωνα τα πρότυπα της ITU-T περιλαμβάνουν μεταξύ των άλλων τα πρότυπα H.261, H.263 H.264 ή MPEG-4 για το βίντεο, τα πρότυπα G.711, G.729, G.723.1, G.726, G.722 G.728 για τη φωνή, το πρότυπο ελέγχου της κάμερας H.281 το πρότυπο μεταφοράς των δεδομένων T.120. Εκτός από τα παραπάνω, υπάρχουν codecs που λειτουργούν μόνο με ορισμένα συστήματα ή εφαρμογές. Τα περισσότερα συστήματα τηλεπαρουσίασης υψηλής ευκρίνειας χρησιμοποιούν αποκλειστικά codecs επειδή αυτά κατασκευασθεί ειδικά για τα συγκεκριμένα ώστε να εξασφαλίζουν τη βέλτιστη ποιότητα. Συνοψίζοντας, τα συστήματα τηλεδιάσκεψης θα πρέπει να διαθέτουν τα παρακάτω ελάχιστα κοινά χαρακτηριστικά προκειμένου να λειτουργούν ομαλά: 1. Οι χρήστες σε όλα τα σημεία της τηλεδιάσκεψης θα πρέπει να είναι σε θέση να ξεκινούν μια σύνδεση χρησιμοποιώντας το ίδιο πρότυπο εκκίνησης της κλήσης (H.320 ή H.323). 4 International Telecommunication Union - Telecommunication Standardization Sector. Έτος: 2010 Σελ 10 από 23 Συντάχθηκε από: Τεχνικές Προδιαγραφές Εξοπλισμού Μονάδας Τηλεψυχιατρικής

15 01 2. Οι χρήστες θα πρέπει χρησιμοποιούν συμβατό codec για το βίντεο. Προκειμένου να είναι δυνατή η οπτική επικοινωνία, κάθε χρήστης θα πρέπει να είναι σε θέση να συμπιέζει να αποσυμπιέζει τις εικόνες χρησιμοποιώντας την ίδια τεχνολογία. Η βιομηχανία των προϊόντων τηλεδιάσκεψης χρησιμοποιεί το πρωτόκολλο Η.261 κινείται προς την τυποποίηση του codec σύμφωνα με το πρωτόκολλο H.264, το οποίο αναπτύχθηκε προκειμένου να παρέχει υψηλής ποιότητας βίντεο με το χαμηλότερο δυνατό εύρος ζώνης μέσω ενός ευρέως φάσματος δικτύων συστημάτων. Το πρωτόκολλο H.264 είναι επίσης γνωστό ως πρότυπο ISO/IEC για το MPEG-4 Advanced Video Coding. 3. Οι χρήστες θα πρέπει επίσης να διαθέτουν σε κάθε σημείο της τηλεδιάσκεψης συμβατά codecs φωνής για τη κωδικοποίηση αποκωδικοποίηση του ήχου. Τα πιο συνηθισμένα codecs ψηφιοποίησης της φωνής χρησιμοποιούν τα πρότυπα G.711 G.722. Συντάχθηκε από: Σελ 11 από 23 Έτος: 2010 Τεχνικές Προδιαγραφές Εξοπλισμού Μονάδας Τηλεψυχιατρικής

16 01 Φορέας Ανάπτυξης Ανθρώπινου Τα Πρότυπα Τα πρότυπα όπως ήδη αναφέρθηκε βασίζονται στις συστάσεις της σειράς Η ( Hseries ) της ITU ειδικότερα της σειράς Η.32x. Προορίζονταν αρχικά για τα δίκτυα μεταγωγής κυκλωμάτων (τηλεφωνία) αργότερα για τα δίκτυα μεταγωγής πακέτων (Internet). Καλύπτουν μεταξύ άλλων, την τηλεδιάσκεψη (φωνή, βίντεο δεδομένα) τις επικοινωνίες. Το πρότυπο Η.320 Το πρότυπο H.320 είναι ένα πρότυπο ομπρέλα για την τηλεδιάσκεψη μέσω δικτύων ISDN. Περιλαμβάνει επιμέρους πρότυπα κωδικοποίηση (ανταλλαγής) βίντεο, ήχου (audio) δεδομένων (πίνακας 1). Υποχρεωτικά Η σύσταση Η.320 Βίντεο Ήχος Δεδομένα Η.261 (Συμπίεση βίντεο ανάλυσης CIF:352x288 QCIF:176x144) G.711 (ήχος εύρους 3,7 KHz στα 64 Kbps) G.722: ήχος εύρους 7,5 KHz στα 64 Kbps H.221(Πολύπλεξη ήχου βίντεο σε πλαίσια- Χρησιμοποιεί κανάλια ISDN τύπου B H.230 (Πολύπλεξη σημάτων συγχρονισμού ελέγχου) H.242/243( Διαπραγμάτευ ση με δύο τερματικά) Προαιρετικά H.261 (Annex D) H.263 H.243/ (Διαπραγμάτευση με πολλά τερματικά) H.281 T.120 κλπ (Πίνακας 1) Το πρότυπο Η.323 Το πρότυπο H.323 είναι ένα πρότυπο ομπρέλα που προδιαγράφει υπηρεσίες τηλεδιάσκεψης (ήχου, βίντεο δεδομένων) σε πραγματικό χρόνο μέσω διαδικτύου. Τα πρωτόκολλα που σχετίζονται με τον ήχο χρησιμοποιούνται ευρέως σε εφαρμογές IP τηλεφωνίας. Λαμβάνοντας υπόψη τις μεταβολές της κίνησης του δικτύου που επηρεάζει την χωρητικότητα, δεν υπάρχει εγγυημένη ποιότητα της υπηρεσίας. (πίνακας 2). Η σύσταση Η.323 Υποχρεωτικά Προαιρετικά Βίντεο Ήχος Δεδομένα Η.261 G.711 H.225 G.723 G.722 H.245 G.728 G.729 H.263 Έτος: 2010 Σελ 12 από 23 Συντάχθηκε από: Τεχνικές Προδιαγραφές Εξοπλισμού Μονάδας Τηλεψυχιατρικής

17 01 (Πίνακας 2) Υποχρεωτικά Η σύσταση Η.323 Προαιρετικά H.264 H.235 H.450 T.120, κλπ Στη συνέχεια θα δοθούν περισσότερες λεπτομέρειες για τα σημαντικότερα πρότυπα βίντεο ήχου. Πρότυπα συμπίεσης Βίντεο Το πρότυπο H.261 Το πρωτόκολλο H.261 είναι πρότυπο συμπίεσης της μετάδοσης βίντεο H.320. Ο αλγόριθμος μπορεί να εφαρμοστεί στο υλικό ή το λογισμικό χρησιμοποιεί συμπίεση intraframe interframe. Χρησιμοποιεί ένα ή περισσότερα ISDN κανάλια των 64Kbps (Px64). Το πρότυπο H.261 υποστηρίζει ευκρίνεια CIF QCIF. Το πρότυπο H.264 Το πρότυπο Η.264 είναι πρότυπο συμπίεσης βίντεο βασισμένο στο πρότυπο MPEG-4, ειδικά για το υψηλής ευκρίνειας βίντεο όπως το Blu-ray. Εκμεταλλευόμενο τα σύγχρονα τσιπς υψηλής ταχύτητας, το πρότυπο H.264 παρέχει ποιότητα MPEG-4 με μέγεθος καρέ μέχρι τέσσερις φορές μεγαλύτερο. Μπορεί επίσης να παρέχει ποιότητα MPEG-2 στο ένα τρίτο του αρχικού εύρους ζώνης. Συντάχθηκε από: Σελ 13 από 23 Έτος: 2010 Τεχνικές Προδιαγραφές Εξοπλισμού Μονάδας Τηλεψυχιατρικής

18 01 Φορέας Ανάπτυξης Ανθρώπινου Πρότυπα κωδικοποίησης του ήχου Το πρότυπο G.711 Το πρότυπο G.711 παρέχει ήχο τηλεφωνικής ποιότητας στα 64 kbps χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της Παλμοκωδικής Διαμόρφωσης (Pulse Code Modulation - PCM). Στην Παλμοκωδική Διαμόρφωση, τα αναλογικά ακουστικά σήματα μετατρέπονται σε ψηφιακά λαμβάνοντας δείγματα των κυματομορφών από 8 έως 192 χιλιάδες φορές το δευτερόλεπτο (8 μέχρι 192kHz) καταγράφοντας κάθε δείγμα ως ένα ψηφιακό αριθμό μεγέθους από 8 μέχρι 24 bit. Τα δεδομένα της Παλμοκωδικής Διαμόρφωσης είναι μη επεξεργασμένα ψηφιακά ακουστικά δείγματα). Εντούτοις, οι νεώτεροι αλγόριθμοι έχουν περιορίσει σημαντικά το δυφιακό ρυθμό δυαδικών ψηφίων μπορεί να έχει επιτευχθεί αξιοσημείωτη ποιότητα στα 16 Kbps ή αρκετά χαμηλότερα. Το ασυμπίεστο πρότυπο G.711 είναι ένα απαραίτητο codec για την H.323 τηλεσυνεδρίαση ήχο προκειμένου να είναι δυνατές οι συνδέσεις με μη IP τηλεφωνικά δίκτυα Το πρότυπο G.722 Το πρότυπο G.712 είναι πρότυπο που χρησιμοποιείται στην ηχητική (ομιλία) συμπίεση αποσυμπίεση στα ψηφιακά συστήματα μετάδοσης ειδικότερα για την κωδικοποίηση των αναλογικών σημάτων σε ψηφιακά. Το πρότυπο H.281 Ο έλεγχος της κάμερας από απόσταση (Far End Camera Control - FECC) επιτρέπει στη βίντεο κλήση τον έλεγχο της κάμερας από απόσταση: εστίαση, κατακόρυφη οριζόντια περιστροφή. Ο έλεγχος πραγματοποιείται μέσω του προτύπου H.281 που καθορίζει τα δυαδικά δεδομένα που διαβιβάζονται μεταξύ των δύο τερματικών για τον έλεγχο της κάμερας. Η Οθόνη Η οθόνη εμφανίζει την εικόνα των προσώπων που συμμετέχουν στην τηλεδιάσκεψη. Οι οθόνες που χρησιμοποιούνται σήμερα είναι κυρίως οι επίπεδες που διακρίνονται σε οθόνες υγρών κρυστάλλων LCD PLASMA δευτερευόντως οι παλαιότερες οθόνες σωλήνα καθοδικών ακτίνων (CRT- Cathode Ray Tube). Οι οθόνες υγρών κρυστάλλων (LCD/TFT) Έτος: 2010 Σελ 14 από 23 Συντάχθηκε από: Τεχνικές Προδιαγραφές Εξοπλισμού Μονάδας Τηλεψυχιατρικής

19 01 Οι οθόνες υγρών κρυστάλλων αποτελούνται από μόρια ενός υλικού σε ημιυγρή κατάσταση τους υγρούς κρυστάλλους 5 που εσωκλείονται μεταξύ των φύλλων ενός διαφανούς υλικού. Λόγω της μοριακής τους δομής, έχουν την ιδιότητα να αλλάζουν την πολικότητα του φωτός που περνά από μέσα τους, ανάλογα με την τάση του ηλεκτρικού ρεύματος. Τα μόρια προσανατολίζονται από ηλεκτρικό ρεύμα που εφαρμόζεται σε αυτά απεικονίζουν το φως των διαφορετικών χρωμάτων (μήκη κύματος) σύμφωνα με τον προσανατολισμό τους. Επειδή οιι υγροί κρύσταλλοι δεν εκπέμπουν φως, οι οθόνες φωτίζονται από κάποια εξωτερική πηγή φωτός, όπως είναι μια μικρή λάμπα φθορίου η οποία συνοδεύεται από μια επιφάνεια διάχυσης του φωτός για την ισόποση κατανομή της φωτεινότητας σε όλη την επιφάνεια της οθόνης. Η εικόνα σχηματίζεται ανάλογα με το ηλεκτρικό φορτίο που ασκείται στους υγρούς κρυστάλλους, από μια συστοιχία ημιαγωγών. Οι οθόνες πλάσματος Η εικόνα στις οθόνες πλάσματος σχηματίζεται από χιλιάδες μικροσκοπικούς λαμπτήρες φθορισμού, οι οποίοι ανά τρεις διαφορετικού χρώματος ορίζουν ένα εικονοστοιχείο. Κάθε ένας από τους λαμπτήρες αυτούς είναι ένας γυάλινος θάλαμος, του οποίου οι πέντε από τις έξη πλευρές είναι επιστρωμένες με φώσφορο χρώματος κόκκινου, πράσινου ή μπλε, ενώ η έκτη πλευρά είναι διάφανη με προσανατολισμό την ορατή επιφάνεια της οθόνης. Οι θάλαμοι αυτοί περιέχουν μία μίξη ευγενών αερίων (νέο ξένο) υπό χαμηλή πίεση. Όταν διοχετευτεί σε αυτούς τους θαλάμους ηλεκτρική ενέργεια υψηλής τάσης, τότε τα ευγενή αέρια διεγείρονται εκπέμπουν υπεριώδη ακτινοβολία. Η εκλυόμενη υπεριώδης ακτινοβολία με τη σειρά της διεγείρει τα μόρια του φωσφόρου που βρίσκεται στα τοιχώματα των θαλάμων, προκαλώντας έτσι την εκπομπή φωτός του αντίστοιχου χρώματος με αυτό του φωσφόρου. Οι οθόνες σωλήνα καθοδικών ακτίνων (CRT) Η εικόνα στις οθόνες σωλήνα καθοδικών ακτίνων (CRT) σχηματίζεται με τον εξής τρόπο: μια δέσμη ηλεκτρονίων, η λεγόμενη ακτίνα καθόδου, εστιάζεται κατευθύνεται από ηλεκτρομαγνήτες σε μια μεγάλη γυάλινη επιφάνεια επιστρωμένη με φώσφορο, την οθόνη, όπου βρίσκεται η άνοδος. Τα ηλεκτρόνια επιταχύνονται πέφτουν πάνω στα μόρια του φωσφόρου με πολύ μεγάλη 5 Όσο αν ακούγεται οξύμωρο, αφού ένας κρύσταλλος ποτέ δε θα μπορούσε να χαρακτηριστεί υγρός, υπάρχουν κάποια υλικά στη φύση τα οποία βρίσκονται σε μια ενδιάμεση κατάσταση, δηλαδή δεν μπορούν να θεωρηθούν ούτε υγρά αλλά ούτε στερεά. Από τη μια τα μόριά τους μπορούν να κινηθούν ελεύθερα όπως τα υγρά, ενώ από την άλλη ο προσανατολισμός τους παραμένει ο ίδιος, όπως τα στερεά. Συντάχθηκε από: Σελ 15 από 23 Έτος: 2010 Τεχνικές Προδιαγραφές Εξοπλισμού Μονάδας Τηλεψυχιατρικής

20 01 Φορέας Ανάπτυξης Ανθρώπινου ταχύτητα, αναγκάζοντάς τα έτσι να εκπέμψουν φως. Αυτό συμβαίνει πάρα πολλές φορές το δευτερόλεπτο με την ακτίνα να σαρώνει όλη την επιφάνεια της οθόνης από δεξιά προς τα αριστερά από πάνω προς τα κάτω. Αναλόγως με αυτό που πρέπει να απεικονιστεί, η δέσμη ηλεκτρονίων καθώς σαρώνει την επιφάνεια της οθόνης αλλάζει ένταση με αποτέλεσμα, κάπου να εκλύεται λιγότερο κάπου αλλού περισσότερο φως, σχηματίζοντας έτσι την εικόνα που πρέπει να παρουσιαστεί. Το ελάχιστο μέγεθος των οθονών υγρών κρυστάλλων πλάσματος θα πρέπει να είναι 32", αν είναι επιθυμητό το μέγεθος των 52" ειδικά για μεγαλύτερους χώρους 60"-72". Οι περισσότερες τηλεδιασκέψεις πραγματοποιούνται με ευκρίνεια εικονοστοιχείων (standard resolution), αλλά όλο συχνότερα χρησιμοποιούνται οθόνες υψηλής ανάλυσης (high definition- HD) με ευκρίνεια συνηθίζονται όλο περισσότερο. Στην περίπτωση που χρησιμοποιηθούν οθόνες σωλήνα καθοδικών ακτίνων το προτιμητέο μέγεθος είναι 32. Είναι επίσης φανερό, ότι παράλληλα υπάρχει η τάση μετάβασης στις οθόνες με αναλογία διαστάσεων 16:9 από τις οθόνες 4:3. Τέλος, αρκετές οθόνες διαθέτουν τη δυνατότητα εικόνα μέσα σε εικόνα. Σύμφωνα με τη δυνατότητα αυτή η εικόνα που αποστέλλεται εμφανίζεται σε ένα μικρότερο παράθυρο στο εσωτερικό της εικόνας που λαμβάνεται, ώστε ο επαγγελματίας ψυχικής υγείας να γνωρίζει πως εμφανίζεται στους ασθενείς. Διπλές Οθόνες Η χρήση διπλών οθονών στο χώρο εξέτασης του ασθενούς δεν ενδείκνυται λόγω της ειδικής φύσης των τηλεψυχιατρικών συνεδριών. Εντούτοις, ένα σύστημα πολλαπλών οθονών θα μπορούσε να είναι χρήσιμο άν ο χώρος χρησιμοποιείται για εξετάσεις άλλου τύπου ή για την υλοποίηση συνδέσεων πολλαπλών σημείων. Στο χώρο του επαγγελματία ψυχικής υγείας (ψυχιάτρου, ψυχολόγου, κλπ) οι πολλαπλές οθόνες είναι χρήσιμες επειδή του επιτρέπουν (ως οικοδεσπότη) της τηλεδιάσκεψης να ορίζει την ημερήσια διάταξη, να μοιράζεται διάφορα δεδομένα ή ένα ή περισσότερα βίντεο σε διαφορετικές οθόνες. Η Κάμερα Τηλεδιάσκεψης Η κάμερα απαθανατίζει τις ζωντανές εικόνες που διαβιβάζονται μέσω δικτύου. Μπορεί να είναι μία χαμηλού κόστους USB web κάμερα, μία φορητή βίντεο κάμερα Έτος: 2010 Σελ 16 από 23 Συντάχθηκε από: Τεχνικές Προδιαγραφές Εξοπλισμού Μονάδας Τηλεψυχιατρικής

21 01 συνδεδεμένη με μία κάρτα βίντεο (υπολογιστή) ή μια εξειδικευμένη κάμερα που χρησιμοποιείται στην τηλεψυχιατρική. Μία υψηλής απόδοσης κάμερα θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα περιστροφής σε κάθετο (tilting) επίπεδο τουλάχιστον +15 o /-20 o, δηλαδή να μοιάζει με την καταφατική κίνηση του κεφαλιού καθώς οριζόντιο επίπεδο (panning) +/- 90 o, να αποτυπώνει ολόκληρο σχεδόν τα πλάτος του χώρου, να επιτρέπει την αυτόματη εστίαση στον ομιλητή, να επιτρέπει τον έλεγχο της κλίσης, της περιστροφής της αυτόματης ή χειροκίνητης εστίασης. Να διαθέτει ευρυζωνικό φακό με οπτικό ζουμ τουλάχιστον 10x, αυτόματη χειροκίνητη ρύθμιση της ίριδας να είναι εφοδιασμένη με τηλεχειρισμό για το έλεγχο από απόσταση. Προαιρετικά, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί δεύτερη κάμερα προκειμένου να εμφανίζεται η συνολική εικόνα του χώρου ή να εμφανίζεται σε πρώτο πλάνο ο ασθενής ή ο συνοδός. Βέβαια η επιλογή αυτή απαιτεί μεγαλύτερο εύρος ζώνης (bandwidth), δεδομένου ότι πρέπει να αποστέλλονται δύο βίντεο. Το Σύστημα Ήχου Τα συστήματα ήχου της τηλεδιάσκεψης περιλαμβάνουν τα μικρόφωνα που συλλαμβάνουν τον ήχο τα μεγάφωνα που τον μεταδίδουν μέσω του δικτύου. Τα μικρόφωνα ενσωματωμένα ή εξωτερικά θα πρέπει να είναι υψηλής ευαισθησίας κατά προτίμηση παντοκατευθυντικά (omnidirectional). Να διαθέτουν ενσωματωμένη λειτουργία ακύρωσης της αντήχησης (echo cancellation), ενσωματωμένη λειτουργία περιορισμού του θορύβου, ενσωματωμένη λειτουργία αυτόματου ελέγχου κέρδους (automatic gain control) Συντάχθηκε από: Σελ 17 από 23 Έτος: 2010 Τεχνικές Προδιαγραφές Εξοπλισμού Μονάδας Τηλεψυχιατρικής

22 01 Φορέας Ανάπτυξης Ανθρώπινου ΟΡΙΣΜΟΙ 1 2 Δυφιακός Ρυθμός (bit rate) Πλήμνη Διανομέας (hub): 3 Μεταγωγέας (switch) 4 Δρομολογητής (router): 5ISDN: Η ταχύτητα μεταφοράς των δεδομένων ενός ψηφιακού ακουστικού αρχείου ή αρχείου βίντεο. Συσκευή που χρησιμοποιείται για τη διασύνδεση των συσκευών ενός δικτύου ώστε να λειτουργούν ως ενιαίο σύνολο. Μια πλήμνη περιλαμβάνει τις καλούμενες θύρες, στις οποίες συνδέονται οι συσκευές. Όταν ένα πακέτο δεδομένων φθάνει σε μία θύρα, αντιγράφεται στις υπόλοιπες θύρες, ώστε όλα τα τμήματα του τοπικού δικτύου (LAN) να μπορούν να δουν όλα τα πακέτα. Μια παθητική πλήμνη (passive hub ) χρησιμεύει απλά ως αγωγός των δεδομένων, επιτρέποντας τη μεταφορά από μια συσκευή (ή τμήμα) σε μία άλλη. Οι αποκαλούμενες ευφυείς πλήμνες (intelligent hubs ) περιλαμβάνουν πρόσθετα χαρακτηριστικά που επιτρέπουν στο διαχειριστή του δικτύου να ελέγχει τη κυκλοφορία στην πλήμνη να διαμορφώνει κάθε θύρα της. Δικτυακή συσκευή που χρησιμοποιείται για τη σύνδεση υπολογιστών άλλων συσκευών, αντίστοιχη της πλήμνης. Το κύριο χαρακτηριστικό του μεταγωγέα είναι ότι κάθε θύρα του παρέχει καθορισμένο εύρος ζώνης, σε αντίθεση με το Hub, όπου όλες οι συσκευές που συνδέονται σε αυτό μοιράζονται το εύρος ζώνης του μέσου. Ηλεκτρονική διάταξη η οποία αναλαμβάνει την αποστολή λήψη πακέτων δεδομένων μεταξύ ενός ή περισσοτέρων διακομιστών, άλλων δρομολογητών, κατά μήκος πολλαπλών δικτύων. Η δρομολόγηση γίνεται με βάση διάφορα κριτήρια τελικώς επιλέγεται μία ανάμεσα σε διάφορες πιθανές διαδρομές. Το Ψηφιακό Δίκτυο Ενοποιημένων Υπηρεσιών Έτος: 2010 Σελ 18 από 23 Συντάχθηκε από: Τεχνικές Προδιαγραφές Εξοπλισμού Μονάδας Τηλεψυχιατρικής

23 01 6IP: 7Ευρυζωνική (Broadband): (Integrated Service Digital Networks - ISDN) αποτελεί πρότυπο της τεχνολογίας επικοινωνιών για την ταυτόχρονη υψηλής ταχύτητας ζώνης βάσης (baseband) μετάδοση φωνής δεδομένων (συμπεριλαμβανομένου του βίντεο του fax) μέσω των συνηθισμένων συνεστραμμένου ζεύγους (twisted pair) χάλκινων τηλεφωνικών γραμμών. Είναι διαθέσιμο σε δύο βασικές συνθέσεις: τη Διασύνδεση Βασικής Πρόσβασης (Basic Rate Access, BRA) κατά την οποία προσφέρονται δύο κανάλια B (B channel) των 64kbps ένα κανάλι σηματοδοσίας D των 16Kbps (D channel). Τα δύο αυτά κανάλια εξυπηρετούν ψηφιακές ζεύξεις διπλής κατεύθυνσης. Είναι στην ουσία ανεξάρτητα μεταξύ τους μπορεί το κάθε ένα από αυτά να μεταφέρει εικόνα ήχο, όμως μπορούν να συνδυαστούν φτάνοντας σε ταχύτητες 128kbps. Κάθε B κανάλι είναι ανεξάρτητο από το άλλο έτσι μπορούμε, για παράδειγμα, να μιλάμε στο τηλέφωνο ενώ ταυτόχρονα να σερφάρουμε στο διαδίκτυο. τη Διασύνδεση Πρωτεύουσας Πρόσβασης (Primary Rate Access, PRA) κατά την οποία παρέχεται πρόσβαση σε 30 Β κανάλια (Euro-ΙSDN για Ευρώπη) ένα D κανάλι σηματοδοσίας το οποίο στην περίπτωση αυτή είναι 64kbps. Η νεώτερη ευρυζωνική έκδοση (Β-ISDN) υποστηρίζει ταχύτητες μετάδοσης μέχρι 1.5 Mbps αλλά απαιτεί καλώδια οπτικών ινών. Ο συνηθισμένος τηλεφωνικός εξοπλισμός δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί με οποιαδήποτε έκδοση του ISDN. Το δίκτυο IP είναι ένα δίκτυο υπολογιστών αποτελείται από συσκευές που υποστηρίζουν το πρωτόκολλο Internet (Internet Protocol IP) Σύμφωνα με την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ), μία τηλεπικοινωνιακή Συντάχθηκε από: Σελ 19 από 23 Έτος: 2010 Τεχνικές Προδιαγραφές Εξοπλισμού Μονάδας Τηλεψυχιατρικής

24 01 Φορέας Ανάπτυξης Ανθρώπινου Σύγχρονη Μετάδοση 8 των Δεδομένων: Ρυθμός καρέ 9 (frame rate): Δίκτυο Μεταγωγής Κυκλωμάτων 10 (circuit-switched network): 11Δίκτυο Μεταγωγής Πακέτων (packet-switched σύνδεση είναι ευρυζωνική αν: α) παρέχει αδιάλειπτη πρόσβαση στο διαδίκτυο β) υψηλό ρυθμό μετάδοσης δεδομένων ώστε ο χρήστης να έχει πρόσβαση σε διαδραστικές υπηρεσίες. Η σύγχρονη μετάδοση είναι μέθοδος μεταφοράς δεδομένων κατά την οποία ένα συνεχές ρεύμα σημάτων δεδομένων συνοδεύεται από σήματα χρονισμού (που παράγονται από ένα ηλεκτρονικό ρολόι) που εξασφαλίζουν ότι ο πομπός ο δέκτης συγχρονίζονται μεταξύ τους. Τα δεδομένα αποστέλλονται σε ομάδες (αποκαλούμενες πλαίσια - frames ή πακέτα - packets) που χωρίζονται από σταθερά χρονικά διαστήματα. Αντίθετα, η ασύγχρονη μετάδοση είναι μέθοδος μεταφοράς δεδομένων που δεν απαιτεί τη χρήση σήματος ρολογιού. Παρεμβάλει ένα bit έναρξης πριν από κάθε χαρακτήρα δεδομένων ένα bit λήξης στο τέλος του για να ενημερώσει το δέκτη την αρχή το τέλος του. Τα περισσότερα πρωτόκολλα δικτύων (πχ. Ethernet) χρησιμοποιούν τη σύγχρονη μετάδοση ενώ η ασύγχρονη μετάδοση χρησιμοποιείται συνήθως στην επικοινωνία μέσω τηλεφωνικών γραμμών. Το βίντεο θεωρείται ως ακολουθία στατικών εικόνων, που ονομάζονται "καρέ". Ο ρυθμός καρέ είναι ο αριθμός των καρέ ανά δευτερόλεπτο αποτελεί τη μονάδα μέτρησης fps. Για Παράδειγμα, η κινηματογραφική ταινία γυρίζεται σε 24 καρέ ανά δευτερόλεπτο (fps), ενώ το βίντεο NTSC σε fps τα υψηλής ευκρίνειας βίντεο σε fps. Δίκτυο τηλεπικοινωνιών που χαρακτηριστικό δείγμα του είναι το δημόσιο το τηλεφωνικό δίκτυο στο οποίο οι πληροφορίες φθάνουν πάντα με τη σωστή σειρά σε σταθερό χρονικό διάστημα. Δίκτυο τηλεπικοινωνιών με χαρακτηριστικό δείγμα του το Διαδίκτυο. Σε αυτήν την περίπτωση, τα δεδομένα που μεταβιβάζονται διαιρούνται σε μονάδες Έτος: 2010 Σελ 20 από 23 Συντάχθηκε από: Τεχνικές Προδιαγραφές Εξοπλισμού Μονάδας Τηλεψυχιατρικής

25 01 network): 12Intraframe: 13Interframe: CIF: Common 14 Intermediate Format. 15 Δειγματοληψία (Sampling) 16Εικονοστοιχείο (pixel): αποκαλούμενες «πακέτα.» Σε αντίθεση με τα δίκτυα μεταγωγής κυκλωμάτων, δεν χρησιμοποιείται αποκλειστικά για το σκοπό αυτό καμία γραμμή. Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι χρόνοι μετάδοσης η σειρά των πακέτων μπορούν να ποικίλουν. Συμπίεση των περιττών περιοχών στο εσωτερικό ενός καρέ (frame) του βίντεο. Κωδικοποίηση των διαφορών μεταξύ καρέ κατά τη συμπίεση του βίντεο. Η κωδικοποίηση Interframe παρέχει συχνά ουσιαστική συμπίεση επειδή σε πολλές ακολουθίες κινήσεων, μόνο ένα μικρό ποσοστό των εικονοστοιχείων είναι πραγματικά διαφορετικό από το ένα καρέ στο άλλο. Πρότυπο που χρησιμοποιείται στην τηλεδιάσκεψη προδιαγράφει 30fps (καρέ ανά δευτερόλεπτο) βίντεο που περιέχει 288 γραμμές 352 εικονοστοιχεία ανά γραμμή. Οι προδιαγραφές αυτές συμμορφώνονται με το πρότυπο H.261, που αναπτύχθηκε για να υποστηρίξει την τηλεσυνεδρίαση μέσω ISDN. Το πρότυπο QCIF είναι σχετικό με το πρότυπο CIF, χρησιμοποιεί επίσης την προδιαγραφή των 30fps αλλά μειώνει την ευκρίνεια ανά καρέ σε 144 γραμμές, με 176 εικονοστοιχεία ανά γραμμή. Πολλαπλασιάζοντας 352 επί 288 προκύπτουν εικονοστοιχεία της διαμόρφωσης CIF, το οποίο είναι ακριβώς τέσσερις φορές ο αριθμός των εικονοστοιχείων που περιλαμβάνονται σε ένα καρέ QCIF (25.344). Διαδικασία κατά την οποία από ένα αναλογικό σήμα λαμβάνεται ένας πεπερασμένος αριθμός τιμών του (δείγματα). Η εικόνα στην ψηφιακή τηλεόραση ή στη οθόνη του υπολογιστή διαμορφώνεται με την εμφάνιση ενός πίνακα μικροσκοπικών κουκίδων (που αποκαλούνται εικονοστοιχεία) με μορφή πλέγματος. Η ευκρίνεια της οθόνης χαρακτηρίζεται από τον αριθμό των Συντάχθηκε από: Σελ 21 από 23 Έτος: 2010 Τεχνικές Προδιαγραφές Εξοπλισμού Μονάδας Τηλεψυχιατρικής

26 01 Φορέας Ανάπτυξης Ανθρώπινου Αναλογία Διαστάσεων 17 (aspect ratio): Αυτόματος Έλεγχος 18 Κέρδους (automatic gain control) εικονοστοιχείων που εμφανίζονται στην οθόνη. Για παράδειγμα, η ευκρίνεια 800x600 δηλώνει ότι η οθόνη αποτελείται από 800 εικονοστοιχεία οριζόντια επί 600 εικονοστοιοχεία κάθετα. Όσο υψηλότερη είναι η ευκρίνεια, τόσο πιο ευδιάκριτη είναι η εικόνα. Αντίστροφα, οι ρυθμίσεις μεγαλύτερης ευκρίνειας έχουν ως αποτέλεσμα το κείμενο, οι εικόνες, οι ιστοσελίδες να εμφανίζονται με μικρότερο μέγεθος στην οθόνη. Αναφέρεται στις αναλογίες των πλευρών μίας οθόνης. Οι τέσσερις βασικές αναλογίες είναι 4:3, 5:4, 16:9 16:10. Ο πρώτος αριθμός δηλώνει το πλάτος ο δεύτερος το ύψος. Αν για παράδειγμα μία οθόνη έχει aspect ratio 16:9, σημαίνει ότι η οριζόντια πλευρά της (W) αποτελείται από 16 τμήματα η κάθετη πλευρά από 9 ίδια τμήματα. Οι σύγχρονες οθόνες ονομάζονται ευρείες οθόνες (widescreen) έχουν aspect ratio 16:9 16:10, με το τελευταίο να ισχύει κυρίως στις οθόνες για τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Σε σύντμηση AGC, ένα κύκλωμα που βρίσκεται σε ορισμένες ηλεκτρονικές συσκευές ελέγχει αυτόματα το κέρδος ενός σήματος. Η χρησιμοποίηση του AGC σημαίνει ότι τα πιο αδύνατα σήματα λαμβάνουν περισσότερο κέρδος τα ισχυρότερα σήματα λαμβάνουν το λιγότερο κέρδος ή καθόλου. Για παράδειγμα, οι συσκευές καταγραφής των δύο πλευρών μιας τηλεφωνικής συζήτησης πρέπει να καταγράψουν το σχετικά ισχυρό σήμα του τοπικού χρήστη το πολύ ασθενέστερο σήμα του απομακρυσμένου χρήστη με συγκρίσιμες ηχηρότητες. Έτος: 2010 Σελ 22 από 23 Συντάχθηκε από: Τεχνικές Προδιαγραφές Εξοπλισμού Μονάδας Τηλεψυχιατρικής

27 01 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Συντάχθηκε από: Σελ 23 από 23 Έτος: 2010 Τεχνικές Προδιαγραφές Εξοπλισμού Μονάδας Τηλεψυχιατρικής

28 02 Προδιαγραφές Χώρων Τηλεψυχιατρικής Συντάχθηκε από: Σελ 1 από 9 Έτος: 2010 Προδιαγραφές Χώρων Τηλεψυχιατρικής

29 02 Φορέας Ανάπτυξης Ανθρώπινου Περιεχόμενα Σελ. Χωροθέτηση 3 Διαστάσεις του χώρουί 3 Σχήμα των δωματίων 3 Ηλεκτρική Εγκατάσταση 3 Φωτισμός 4 Θέρμανση αερισμός 4 Τα παράθυρα 5 Η διακόσμηση του χώρου 5 Η ακουστική 6 Η επίπλωση 6 Ο εξοπλισμός τηλεδιάσκεψης 7 Η όδευση των καλωδίων 7 Προσδιορισμός περιοχών 7 Χώρος Επαγγελματία Ψυχικής Υγείας 8 Σημειώσεις 9 Έτος: 2010 Σελ 2 από 9 Συντάχθηκε από: Τεχνικές Προδιαγραφές Εξοπλισμού Μονάδας Τηλεψυχιατρικής

30 02 Χώρος Εξέτασης Ασθενούς Χωροθέτηση Ο μονάδα Τηλεψυχιατρικής θα πρέπει να είναι εγκατεστημένη σε χώρο που έχει επιλεγεί σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι κατάλληλος για τις προβλεπόμενες δραστηριότητες. Το δωμάτιο θα πρέπει να είναι εύκολα προσπελάσιμο, να βρίσκεται μακριά από πηγές θορύβου όπως ανελκυστήρες, υδραυλικές εγκαταστάσεις, μονάδες κλιματισμού, διερχόμενα αυτοκίνητα, κλπ. Σε χώρους που ήδη υπάρχουν τα επίπεδα θορύβου θα πρέπει να ελεγχθούν εάν είναι απαραίτητο, να ληφθούν μέτρα ελαχιστοποίησης του θορύβου από το περιβάλλον. Οι ασθενείς ήχοι που πιθανόν είναι μια ασήμαντη ενόχληση στο αυτί μπορούν να γίνουν αφόρητοι όταν ενισχύονται από το μικρόφωνο. Τέλος, η πρόσβαση θα πρέπει να είναι δυνατή από άτομα με ειδικές ανάγκες, ο χώρος να εξασφαλίζει την εμπιστευτικότητα τελικά να έχουν τα χαρακτηριστικά του χώρου εξέτασης του ψυχιάτρου. Διαστάσεις του χώρου Ο χώρος θα πρέπει να είναι αρκετά μεγάλος ώστε να φιλοξενεί μια μικρή ομάδα ανθρώπων (ασθενής, συνοδεία, επαγγελματίας υγείας) τον απαραίτητο εξοπλισμό. Σε κάθε περίπτωση ένας χώρος 10 τ.μ είναι η ελάχιστη απαιτούμενη διάσταση, επίσης το τετράγωνο σχήμα δεν είναι το καταλληλότερο για κλινική χρήση. Ο πίνακας που ακολουθεί συνοψίζει τους παράγοντες (αριθμός ατόμων τύποι εφαρμογών) που λαμβάνονται υπόψη κατά τον καθορισμό του μεγέθους ενός χώρου τηλεψυχιατρικής. ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΒΕΛΤΙΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΤΟΜΩΝ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ 1 3 Τηλεδιάσκεψη 2.80μ x 3.70μ 3.00μ x 4.60μ 3 6 Τηλεδιάσκεψη με τη συμμετοχή άλλων ειδικοτήτων 3.70μ x 4.60μ 4.60μ x 6.10μ 6-10 Τηλεδιάσκεψη, Τηλεεκπάιδευση 4.60μ x 7.60μ 4.60μ x 6.10μ Διοικητική Διοικητικές λειτουργίες μεγαλύτερο Σχήμα των δωματίων Για να μειωθούν οι ανεπιθύμητοι ήχοι, θα πρέπει κατά το δυνατόν να αποφεύγονται τα τετράγωνα δωμάτια. Είναι προτιμότερο ένα στενόμακρο ή ακανόνιστου σχήματος δωμάτιο, που δεν θα επιτρέπει την ηχώ. Ηλεκτρική Εγκατάσταση Εκτός από τα προβλεπόμενα μέτρα ασφαλείας θα πρέπει να δοθεί ειδική προσοχή στην ποιότητα του ηλεκτρικού ρεύματος, δηλαδή την παροχή τα Συντάχθηκε από: Σελ 3 από 9 Έτος: 2010 Προδιαγραφές Χώρων Τηλεψυχιατρικής

31 02 Φορέας Ανάπτυξης Ανθρώπινου ηλεκτρικά κυκλώματα. Είναι επιθυμητή η εγκατάσταση ξεχωριστού ηλεκτρικού κυκλώματος με ξεχωριστή γείωση προκειμένου να αποφευχθούν προβλήματα που σχετίζονται με το βρώμικο ρεύμα, όπως είναι οι παρεμβολές στα μικρόφωνα, τα ηχεία τα υπόλοιπα μέρη του συστήματος τηλεδιάσκεψης. Τα προβλήματα αυτά δεν αντιμετωπίζονται με την εγκατάσταση μονάδας αδιάλειπτης παροχής ρεύματος (UPS). Φωτισμός Οι σύγχρονες κάμερες τηλεδιάσκεψης είναι πολύ ευαίσθητες λειτουργούν με χαμηλά επίπεδα φωτισμού. Επίσης ορισμένα συστήματα τηλεδιάσκεψης διαθέτουν τη δυνατότητα διόρθωσης του οπίσθιου φωτισμού 1 που συμβάλλει στην παροχή των βέλτιστων επιπέδων φωτισμού. Ο φωτισμός με λυχνίες βολφραμίου / αλόγονου προτιμάται συνήθως για την τηλεόραση, αλλά στην τηλεδιάσκεψη είναι ακατάλληλος εξ αιτίας της θερμότητας που παράγει. Οι λαμπτήρες φθορισμού είναι η μόνη ρεαλιστική επιλογή: δεν είναι ενεργοβόροι, εκλύουν λίγη θερμότητα έχουν σχετικά χαμηλό κόστος. Για να είναι το εκπεμπόμενο φως όσο το δυνατόν πιο κοντά στο φυσικό φως της ημέρας, συνίσταται η ένταση να βρίσκεται μεταξύ 500lux 1000lux η θερμοκρασία χρώματος του σωλήνα φθορισμού από 3200 Kelvin Kelvin (ενδιάμεσο ή θερμό χρώμα). Αν είναι αναγκαίο θα πρέπει να είναι διαθέσιμη λάμπα εξέτασης. Τα φώτα θα πρέπει να βρίσκονται κατά προτίμηση στη οροφή πάνω από τη μονάδα τηλεδιάσκεψης. Θα πρέπει να φωτίζουν διαγώνια εμπρός τον ασθενή όχι πίσω ώστε να μην εμφανίζονται οι σκιές στα πρόσωπα. Ο ομιλητής οι κάμερες δεν θα πρέπει να εκτίθενται άμεσα στο φως του ήλιου, δεδομένου ότι προκαλούνται προβλήματα αντίθεσης. Θέρμανση αερισμός Σε αρκετές περιπτώσεις μία τηλεδιάσκεψη διαρκεί αρκετό χρόνο. Είναι σημαντικό οι συμμετέχοντες να νοιώθουν άνετα. Θα πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα ώστε να διατηρούνται, στο χώρο, κανονικό επίπεδο θερμοκρασίας (17-21οC) ανεκτό επίπεδο υγρασίας (40-50%). Τα μικρόφωνα είναι εξαιρετικά ευαίσθητα από τη κίνηση του αέρα έτσι, αν 1 Ο οπίσθιος φωτισμός (backlight) είναι ένας τρόπος φωτισμού των οθονών υγρών κρυστάλλων (LCD). Ο οπίσθιος φωτισμός φωτίζει την οθόνη από την πίσω πλευρά της οθόνης, σε αντίθεση με τον εμπρόσθιο φωτισμό (frontlight). Η τεχνική του οπίσθιου φωτισμού χρησιμοποιείται προκειμένου να αυξηθεί η αναγνωσιμότητα σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού των οθονών LCD, των τηλεοράσεων LCD των οθονών των ηλεκτρονικών υπολογιστών να παραγάγει φως κατά παρόμοιο τρόπο με μια CRT οθόνη. Έτος: 2010 Σελ 4 από 9 Συντάχθηκε από: Τεχνικές Προδιαγραφές Εξοπλισμού Μονάδας Τηλεψυχιατρικής

32 02 κανονικά τα συστήματα κλιματισμού θέρμανσης λειτουργούν χωρίς να γίνονται αντιληπτά από τους συμμετέχοντες, το μικρόφωνο μπορεί να προκαλέσει παρεμβολές κατά τη διάρκεια της τηλεδιάσκεψης. Ενδεχομένως, στους υφιστάμενους χώρους να απαιτείται η χρήση εξοπλισμού πρόσθετης ακύρωσης της ηχούς. Τα παράθυρα Τα παράθυρα προκαλούν πάντα τα προβλήματα στις κάμερες της τηλεδιάσκεψης λόγω της μεταβολής του φωτισμού. Για το λόγο αυτό, προτιμούνται οι χώροι χωρίς παράθυρα. Εάν τα παράθυρα είναι αναπόφευκτα θα πρέπει να προβλέπεται μηχανισμός επαρκούς συσκότισης ώστε για να αποκλείεται το φυσικό φως. Η ενδεδειγμένη λύση είναι οι βαριές κουρτίνες που βοηθούν στη βελτίωση της ακουστικής. Η διακόσμηση του χώρου Ορισμένες κάμερες τηλεδιάσκεψης έχουν περιορισμένη δυνατότητα διαχείρισης της αντίθεσης. Για το λόγο αυτό, οι τοίχοι του χώρου της τηλεδιάσκεψης δεν πρέπει να είναι ούτε πολύ ανοιχτόχρωμοι ούτε πολύ σκοτεινοί. Θα πρέπει μονοχρωματικοί, ομοιόμορφοι επιφάνεια τους να είναι επίπεδη. Εάν πρόκειται να χρωματιστούν, το ματ φινίρισμα θα ελαχιστοποιήσει τις αντανακλάσεις. Στόχος είναι η δημιουργία ικανοποιητικής αντίθεσης μεταξύ του τόνου της επιδερμίδας του δωματίου ο περιορισμός του θαμπώματος. Οι γκρίζοι τοίχοι δημιουργούν ένα μάλλον θαμπό υπόβαθρο θα πρέπει να αποφεύγονται, επίσης θα πρέπει να αποφεύγονται οι αποχρώσεις του κόκκινου ή οποιαδήποτε άλλου κορεσμένου 2 χρώματος. Τέλος, οι ταπετσαρίες με έντονα σχέδια ή οι υπερβολικά "φορτωμένες" με σχέδια κουρτίνες, αποσπούν την προσοχή του θεατή. Οι μονόχρωμες κουρτίνες όπως οι τοίχοι ανοικτού μπλε χρώματος ή γαλάζιου μπορούν να παραγάγουν ένα πιο ευχάριστο υπόβαθρο. Οι κουρτίνες πρέπει να είναι χαλαρά μαζεμένες ειδάλλως οι κάμερες με σύστημα αυτόματης εστίασης μπορούν να εστιάσουν στις κατακόρυφες άκρες των πτυχών των κουρτινών παρά στους συμμετέχοντες Ο εξοπλισμός της τηλεδιάσκεψης ειδικότερα ο κωδικοποιητής/αποκωδικοποιητής του βίντεο (CODEC), συμπιέζει το σήμα αρκετά (πάνω από 1000:1) για να το αποστείλει μέσω του δικτύου (π.χ ISDN). Επειδή τα 2 Κορεσμός (saturation) Ένα χρώμα είναι πλήρως κορεσμένο όταν έχει μεγάλη αγνότητα, με σχετική ελευθερία από άσπρο, γκρίζο ή μαύρο. Συντάχθηκε από: Σελ 5 από 9 Έτος: 2010 Προδιαγραφές Χώρων Τηλεψυχιατρικής

33 02 Φορέας Ανάπτυξης Ανθρώπινου έντονα σχέδια του περιβάλλοντος χώρου περιέχουν περισσότερες πληροφορίες σε σχέση με τους μονόχρωμους τοίχους, ο CODEC αναγκάζεται να λειτουργήσει εντατικότερα. Οι μονόχρωμοι τοίχοι επιτρέπουν στο CODEC να επικεντρώνεται ευκολότερα σε σημαντικότερες περιοχές των εικόνων, όπως είναι τα πρόσωπα των συμμετεχόντων. Η ακουστική Η υψηλή ποιότητα του ήχου αποτελεί ουσιαστικό παράγοντα ομαλής διεξαγωγής της συνεδρίας εξαρτάται από το χώρο τον εξοπλισμό. Ο χώρος θα πρέπει, όπως ήδη έχει αναφερθεί, να βρίσκεται μακριά από πηγές θορύβου, όπως είναι οι μονάδες κλιματισμού. Επειδή συνολικά παραγόμενος θόρυβος εξαρτάται από τον αριθμό των ομιλητών, τη θέση τους το μέγεθος του χώρου θα πρέπει να δοθεί προσοχή στα εσωτερικά ακουστικά χαρακτηριστικά του δωματίου. Παρόλα αυτά, ο χώρος δεν θα πρέπει να απορροφά πολύ τους ήχους, επειδή δημιουργείται ένα αφύσικο άβολο περιβάλλον για τους συμμετέχοντες. Συνίσταται το επίπεδο θορύβου στο χώρο της συνεδρίας να μην υπερβαίνει τα 50db. Οι τάπητες αφενός βελτιώνουν την ακουστική αφετέρου αποτελούν οικονομικά συμφέρουσα λύση ηχομόνωσης, ενώ τα προβλήματα ακουστικής από τους κενούς τοίχους μπορούν να αμβλυνθούν με βαριές κουρτίνες. Τέλος, εάν η μονάδα τηλεδιάσκεψης διαθέτει εξωτερικό μικρόφωνο, δεν θα πρέπει να βρίσκεται τοποθετημένο πολύ κοντά στον ασθενή. Θεωρείται ότι για χώρους διαστάσεων μέχρι 4,60μ X 6,10μ τα ηχεία της συσκευής τηλεδιάσκεψης είναι επαρκή. Η επίπλωση Προτείνεται η αποφυγή των φωτεινών επιφανειών που αντανακλούν το φως μπορούν να προκαλέσουν ανεπιθύμητους τονισμούς σε σημεία της εικόνας να αποσπάσουν το θεατή από το κύριο αντικείμενο. Οι καρέκλες θα πρέπει να καλύπτονται με μαλακό υλικό ώστε να βοηθούν την ακουστική του δωματίου. Ειδικά για τα καθίσματα των ασθενών θα πρέπει να έχουν ένα τυπικό μέγεθος, χωρίς μπράτσο. Θα πρέπει να είναι τοποθετημένα όσο το δυνατόν μέσα στο εστιακό πεδίο της κάμερας. Εάν απαιτείται εξεταστικό κρεβάτι, θα πρέπει να τοποθετηθεί στην πλευρά του δωματίου απέναντι από τη μονάδα τηλεδιάσκεψης (η βάση του να είναι απέναντι από τη κάμερα). Πρέπει επίσης να βρίσκεται αρκετά μακριά από τον τοίχο ώστε ο θεραπευτής να στέκεται πίσω από τον ασθενή να είναι σε θέση να παρακολουθεί συγχρόνως το μόνιτορ τον ασθενή. Τέλος, δεν θα πρέπει να υπάρχουν κολώνες στο δωμάτιο. Έτος: 2010 Σελ 6 από 9 Συντάχθηκε από: Τεχνικές Προδιαγραφές Εξοπλισμού Μονάδας Τηλεψυχιατρικής