IT & IT LAW ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ (ΜΕΡΟΣ Β) SDM 024. Δρ. Ευαγγελία Βαγενά

Transcript

1 IT & IT LAW SDM 024 ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ (ΜΕΡΟΣ Β) Δρ. Ευαγγελία Βαγενά

2 ΕΞΟΥΣΙΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥ Περιουσιακά + Ηθικής φύσεως Δικαιώματα

3 ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Ενδεικτική απαρίθμηση του νόμου για τις πράξεις για τις οποίες απαιτείται η άδεια του δημιουργού και για τις οποίες δικαιούται αμοιβής: για την εγγραφή του έργου (πρώτη υλική ενσωμάτωση του σε υλικό φορέα) για την αναπαραγωγή του έργου (παραγωγή αντιτύπων) για τη μετάφρασή του για τη διασκευή, προσαρμογή ή άλλη μετατροπή του για την θέση σε κυκλοφορία ( εξουσία διανομής) του πρωτοτύπου έργου ή των αντιτύπων του για την εισαγωγή αντιτύπων του που παρήχθησαν στο εξωτερικό για την εκμίσθωση και το δημόσιο δανεισμό του για τη δημόσια εκτέλεση* του, για τη ραδιοτηλεοπτική μετάδοση του αλλά και για την παρουσίαση του στο κοινό ενσυρμάτως, ασυρμάτως ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο *Δημόσια εκτέλεση =κάθε εκτέλεση που το κάνει προσιτό σε ένα κύκλο προσώπων ευρύτερο από το στενό κύκλο της οικογενείας και το άμεσο κοινωνικό περιβάλλον ανεξάρτητα από το εάν τα πρόσωπα αυτά βρίσκονται στον ίδιο ή σε διαφορετικούς χώρους

4 Περιουσιακές εξουσίες επί λογισμικού Εξουσία του δικαιούχου να επιτρέπει ή να απαγορεύει: την αναπαραγωγή τη µετάφραση, προσαρµογή, διασκευή ή οποιαδήποτε άλλη µετατροπή και τη διανοµή

5 ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ Ι. Δεν απαιτείται η άδεια του δικαιούχου & η καταβολή αμοιβής για: Απόσπασμα για κριτική ή στήριξη θέσης Αναπαραγωγή σε εκπαιδευτικά βιβλία Άρθρο, τμήμα έργου για διδασκαλία ή εξετάσεις Πρόσθετο αντίτυπο από δημόσιες βιβλιοθήκες ή αρχεία Αναπαραγωγή ταινίας για Εθνικό Κέντρο Κινηματογράφου Χρήση για λόγους ενημέρωσης Χρήση σε δικαστική ή διοικητική διαδικασία Χρήση προς όφελος τυφλών και κωφάλαλων ατόμων

6 ΙΙ.ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΙΑ ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ Δεν απαιτείται η άδεια του δικαιούχου ΑΛΛΑ καταβάλλεται εύλογη αμοιβή Επιτρέπεται εφόσον δεν εμποδίζεται η κανονική εκμετάλλευση του έργου ή δεν βλάπτονται τα νόμιμα συμφέροντα των δημιουργών Δεν επιτρέπεται ιδίως: α) όταν αναπαράγεται αρχιτεκτονικό έργο σε μορφή κτιρίου ή άλλης παρεμφερούς κατασκευής, β) όταν αναπαράγεται, με τεχνικά μέσα, έργο των εικαστικών τεχνών, που κυκλοφορεί σε περιορισμένο αριθμό ή η γραφική παράσταση μουσικού έργου Ως αντιστάθμισμα της ελεύθερης αναπαραγωγής για ιδιωτική χρήση. Εισπράττεται ένα ποσοστό % επί της αξίας των τεχνικών μέσων αναπαραγωγής ως εύλογη αμοιβή των δημιουργών και δικαιούχων

7 Ποιές είναι οι εξαιρέσεις στο δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας επί του λογισμικού; Εφόσον δεν υπάρχει αντίθετη συμφωνία, επιτρέπεται, χωρίς την άδεια του δημιουργού και χωρίς πληρωμή αμοιβής, η αναπαραγωγή, η μετάφραση, η προσαρμογή, η διασκευή ή οποιαδήποτε άλλη μετατροπή ενός προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή, όταν οι πράξεις αυτές είναι αναγκαίες για την κατά προορισμό χρησιμοποίηση του προγράμματος, συμπεριλαμβανομένης και της διόρθωσης σφαλμάτων, από το πρόσωπο που το απέκτησε νομίμως. Ο νόμιμος χρήστης ενός προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή δεν μπορεί να εμποδιστεί συμβατικά να παραγάγει, χωρίς την άδεια του δημιουργού και χωρίς πληρωμή αμοιβής, ένα εφεδρικό αντίγραφο του προγράμματος στο μέτρο που αυτό είναι απαραίτητο για τη χρήση.

8 Ποιές είναι οι εξαιρέσεις στο δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας επί του λογισμικού; Επιτρέπεται στο νόμιμο χρήστη αντιγράφου προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή, χωρίς την άδεια του δημιουργού και χωρίς πληρωμή αμοιβής, η παρακολούθηση, η μελέτη ή η δοκιμή της λειτουργίας του προγράμματος προκειμένου να εντοπισθούν οι ιδέες και αρχές που αποτελούν τη βάση οποιουδήποτε στοιχείου του προγράμματος, εάν οι ενέργειες αυτές γίνονται κατά τη διάρκεια πράξης που αποτελεί νόμιμη χρήση του προγράμματος. Αντίθετη συμφωνία δεν επιτρέπεται.

9 Ποιές είναι οι εξαιρέσεις στο δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας επί του λογισμικού; Περαιτέρω αναπαραγωγή για ιδιωτική χρήση δεν επιτρέπεται

10 Αποσυμπίληση 1. Επιτρέπεται στο νόμιμο χρήστη αντιγράφου προγράμματος, χωρίς την άδεια του δημιουργού και χωρίς πληρωμή αμοιβής, η ενέργεια των πράξεων, που προβλέπονται στις παραγράφους 1 και 2 του άρθρου 42, εφόσον είναι απαραίτητη προκειμένου να ληφθούν οι αναγκαίες πληροφορίες για τη διαλειτουργικότητα ενός ανεξάρτητα δημιουργηθέντος προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή με άλλα προγράμματα, εφόσον οι αναγκαίες για τη διαλειτουργικότητα πληροφορίες δεν ήταν ήδη ευκόλως και ταχέως προσιτές στο νόμιμο χρήστη και εφόσον οι πράξεις περιορίζονται στα μέρη του αρχικού προγράμματος, που είναι απαραίτητα για τη διαλειτουργικότητα αυτή. 2. Οι διατάξεις της προηγούμενης παραγράφου δεν επιτρέπουν, οι πληροφορίες που ελήφθησαν κατ'εφαρμογή τους: α) να χρησιμοποιηθούν για σκοπούς άλλους εκτός από την επίτευξη της διαλειτουργικότητας του ανεξάρτητα δημιουργηθέντος προγράμματος, β) να ανακοινωθούν σε άλλα πρόσωπα εκτός από τις περιπτώσεις όπου αυτό απαιτείται για τη διαλειτουργικότητα του ανεξάρτητα δημιουργηθέντος προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή, γ) να χρησιμοποιηθούν για την επεξεργασία, την παραγωγή ή την εμπορία προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή, του οποίου η έκφραση είναι κατά βάση όμοια προς το αρχικό πρόγραμμα ή για οποιαδήποτε άλλη πράξη που προσβάλλει την πνευματική ιδιοκτησία του δημιουργού.

11 Αποσυμπίληση Οι διατάξεις για την αποσυπίληση δεν μπορούν να ερμηνευθούν έτσι ώστε να επιτρέπεται η εφαρμογή τους κατά τρόπο που θα έβλαπτε την κανονική εκμετάλλευση του προγράμματος του ηλεκτρονικού υπολογιστή ή θα προκαλούσε αδικαιολόγητη βλάβη στα νόμιμα συμφέροντα του δημιουργού του.

12 Συνοπτικά: Επιτρέπεται να διορθώσεις σφάλματα όταν είναι αναγκαίο για την κατά προορισμό χρησιμοποίηση του προγράμματος. Επιτρέπεται να δημιουργήσεις αντίγραφο ασφαλείας για την περίπτωση που το πρωτότυπο καταστραφεί ή χαθεί. ικαιούσαι να προβείς σε παρακολούθηση, μελέτη ή δοκιμή της λειτουργίας του λογισμικού προκειμένου να εντοπισθούν οι ιδέες και αρχές που αποτελούν τη βάση οποιουδήποτε στοιχείου του προγράμματος, εάν οι ενέργειες αυτές γίνονται κατά τη διάρκεια πράξης που αποτελεί νόμιμη χρήση του προγράμματος Δικαιούσαι να προβείς σε αποσυμπίληση υπό ορισμένες συνθήκες

13 ΗΘΙΚΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ Δίνει στο δημιουργό ιδίως τις εξουσίες (α.4): δημοσίευσης, αναγνώρισης πατρότητας σεβασμού της ακεραιότητας προσπέλασης μετανοίας ή υπαναχώρησης

14 Ηθικές εξουσίες επί λογισμικού Εξουσία αναγνώρισης της πατρότητας Εξουσία διατήρησης της ακεραιότητας Εξουσία δημοσίευσης

15 ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΔΕΙΕΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΕΡΓΟΥ έγκυρες μόνο έγγραφες συμφωνίες η σύμβαση υποχρεώνει τον αντισυμβαλλόμενο να προβεί στη συμφωνηθείσα εκμετάλλευση ενώ η άδεια του επιτρέπει χωρίς να τον υποχρεώνει Αμφότερες μπορεί να είναι αποκλειστικές ή μη αποκλειστικές Δεν μπορεί να είναι έχουν ως αντικείμενο το σύνολο των μελλοντικών έργων του δημιουργού, ούτε να αφορούν τρόπους εκμετάλλευσης άγνωστους την ώρα της υπογραφής τους Ερμηνεία τους βάσει θεωρίας του σκοπού Κανόνας η ποσοστιαία αμοιβή Συμφωνίες που προβλέπουν ρυθμίσεις διαφορετικές ή ύψος αμοιβών χαμηλότερο από τα καθοριζόμενα στο νόμο, είναι άκυρες κατά το μέτρο που περιέχουν ρήτρες δυσμενέστερες για τους δημιουργούς

16 Μισθωτός προγραμματιστής Το περιουσιακό δικαίωμα στο λογισμικό μεταβιβάζεται αυτοδικαίως στον εργοδότη, όταν δημιουργείται: σε εκτέλεση της σύμβασης εργασίας = κύριο αντικείμενο της σύμβασης ή συνδέεται στενά µε τις υποχρεώσεις του μισθωτού ή σύμφωνα µε τις οδηγίες του εργοδότη.

17 Μισθωτός προγραμματιστής Αυτοδίκαιη μεταβίβαση του περιουσιακού δικαιώματος, όχι έγγραφος τύπος μεταβίβαση όλων των περιουσιακών Εξουσιών= απόκτηση των περιουσιακών εξουσιών για απεριόριστο χρονικό διάστημα και αποκλειστικά αφορά σε λογισμικό που δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια της σύμβασης, όχι πριν, ούτε μετά Επιτρεπτή αντίθετη συμφωνία

18 Εκπόνηση λογισμικού κατά παραγγελία ημιουργός και πρωταρχικός δικαιούχος: ο προγραμματιστής, όχι ο παραγγελέας Μόνον κατόπιν συμβατικής μεταβίβασης αποκτά περιουσιακό δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας ο παραγγελέας.

19 ΒΑΣΕΙΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ συλλογές έργων, δεδομένων ή άλλων ανεξάρτητων στοιχείων, διευθετημένων κατά συστηματικό ή μεθοδικό τρόπο και ατομικώς προσιτών με ηλεκτρονικά μέσα ή με άλλο τρόπο Εάν είναι πρωτότυπη η δομή της ή η επιλογή των περιεχομένων τότε παρέχεται προστασία με βάση τις κλασσικές διατάξεις της πνευματικής ιδιοκτησίας στον Δημιουργό της Δικαίωμα δημιουργού να επιτρέπει ή απαγορεύει: «α) την προσωρινή ή διαρκή αναπαραγωγή της βάσης δεδομένων με κάθε μέσο και μορφή, εν όλω ή εν μέρει, β) τη μετάφραση, προσαρμογή, διευθέτηση και οποιαδήποτε άλλη μετατροπή της βάσης δεδομένων, γ) οποιαδήποτε μορφή διανομής της βάσης δεδομένων ή αντιγράφων της στο κοινό., δ) οποιαδήποτε ανακοίνωση, επίδειξη ή παρουσίαση της βάσης δεδομένων στο κοινό, ε) οποιαδήποτε αναπαραγωγή, διανομή, ανακοίνωση, επίδειξη ή παρουσίαση στο κοινό των αποτελεσμάτων των πράξεων που αναφέρονται στο στοιχείο β'

20 ΒΑΣΕΙΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Αν δεν είναι πρωτότυπη αλλά έχει ιδιαίτερη οικονομική αξία προστατεύεται αυτός που ανέλαβε τον επιχειρηματικό κίνδυνο κατασκευής της Ειδικής φύσεως δικαίωμα (sui generis) κατασκευαστή ( εργολάβου): «να απαγορεύει την εξαγωγή ή/και επαναχρησιμοποίηση του συνόλου ή ουσιώδους μέρους του περιεχομένου της βάσης δεδομένων, αξιολογούμενου ποιοτικά ή ποσοτικά, εφόσον η απόκτηση, ο έλεγχος ή η παρουσίαση του περιεχομένου της βάσης δεδομένων καταδεικνύουν ουσιώδη ποιοτική ή ποσοτική επένδυση»

21 Χαρακτηριστικές υποθέσεις ΔΕΚ, 9 Νοεμβρίου 2004, υπόθ. C-203/02, British Horseracing Board (BHB) v. William Hill Organization Ltd, ΣυλλΝομολ ΔΕΚ 2004, I ο διοργανωτής ιπποδρομιών επενδύει στην οργάνωση και διεξαγωγή των ιπποδρομιών και ταυτόχρονα συλλέγει και ταξινομεί τα στοιχεία των ιπποδρομιών σε μια βάση δεδομένων. Ανέκυψε το ερώτημα, αν ένας τρίτος θελήσει να χρησιμοποιήσει τη βάση αυτήν για άλλο σκοπό (τη διοργάνωση στοιχημάτων), αν προσβάλλει το δικαίωμα του διοργανωτή στη βάση δεδομένων (ΝΑΙ). ΔΕΚ, 9 Νοεμβρίου 2004, υπόθ. C-444/02, Fixtures Marketing Ltd κατά Οργανισμού Προγνωστικών Αγώνων Ποδοσφαίρου Α.Ε. (Ο.Π.Α.Π ), ΣυλλΝομολ ΔΕΚ 2004, I Ποδοσφαιρικοί αγώνες- τυχερά παίγνια ΟΠΑΠ με βάση πληροφορίες για τα πρωταθήματα της Αγγλίας και της Σκωτίας-αγγλική εταιρία συλλογής δεδομένων κατασκευαστής; «Ένα πρόγραμμα ποδοσφαιρικών συναντήσεων όπως τα επίμαχα στην υπόθεση της κύριας δίκης συνιστά βάση δεδομένων»»η έννοια της επενδύσεως που συνδέεται με την απόκτηση του περιεχομένου μιας βάσεως δεδομένων [ ]πρέπει να νοείται ως σημαίνουσα τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την αναζήτηση υφισταμένων στοιχείων και τη συγκέντρωσή τους στην εν λόγω βάση. Η έννοια αυτή δεν περιλαμβάνει τα μέσα που χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία των στοιχείων που συνιστούν το περιεχόμενο μιας βάσεως δεδομένων. Στο πλαίσιο της καταρτίσεως ενός προγράμματος ποδοσφαιρικών συναντήσεων για τη διοργάνωση πρωταθλημάτων ποδοσφαίρου, η έννοια αυτή δεν αφορά συνεπώς τα μέσα που χρησιμοποιούνται για τον καθορισμό των ημερομηνιών, των ωραρίων και των ζευγών των ομάδων που αφορούν τις διάφορες συναντήσεις των πρωταθλημάτων αυτών.»

22 «ΣΥΓΓΕΝΙΚΑ» ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Φυσικά και νομικά πρόσωπα τα οποία εισφέρουν πολύτιμα στην δημόσια εκτέλεση, την αναπαραγωγή, τη διάδοση ή και την παραγωγή κάποιων πνευματικών έργων προστατεύονται μέσω μιας ειδικής κατηγορίας δικαιωμάτων, των συγγενικών (προς την πνευματική ιδιοκτησία). Συγκεκριμένα προστατεύονται: ο καλλιτέχνης που ερμηνεύει ή εκτελεί (α.46) ο παραγωγός των υλικών φορέων ήχου ή/και εικόνας(α.47) ο ραδιοτηλεοπτικός σταθμός που εκπέμπει(α.48) ο εκδότης του εντύπου που έχει φροντίσει για την στοιχειοθεσία και τη σελιδοποίηση (γραμμικό δικαίωμα-α.51) εκείνος που δημοσιεύει αδημοσίευτα έργα δημιουργών που δεν βρίσκονται εν ζωή (α.51α)

23 ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Η πνευματική ιδιοκτησία προστατεύεται όσο διαρκεί η ζωή του δημιουργού και 70 χρόνια μετά το θάνατό του Η προστασία του ειδικού δικαιώματος του κατασκευαστή μιας βάσης δεδομένων αρχίζει από την περάτωση της κατασκευής της βάσης δεδομένων και διαρκεί 15 έτη Για τα συγγενικά δικαιώματα καθιερώνεται πεντηκονταετής (50 έτη) διάρκεια προστασίας

24 ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ Διαχείριση και προστασία των δικαιωμάτων: Α) είτε μεμονωμένα από το δημιουργό ή το δικαιούχο Β) είτε συλλογικά μέσω Οργανισμών Συλλογικής Διαχείρισης (ΟΣΔ) συμβάσεις ανάθεσης μεταξύ δημιουργού/δικαιούχου & ΟΣΔ συμβάσεις αμοιβαιότητας μεταξύ ημεδαπών και αλλοδαπών ΟΣΔ Ζητήματα αδειοδότησης χρήσης έργων στο διαδίκτυο: -κοινοτικές πρωτοβουλίες για νομοθετική ρύθμιση -πρωτοβουλίες ΟΣΔ UK: Copyright Hub

25 ΟΣΔ που εκπροσωπούν τους πνευματικούς δημιουργούς Α.Ε.Π.Ι. Α.Ε. - Συνθέτες / Στιχουργοί ΑΘΗΝΑ - Σκηνοθέτες / Σεναριογράφοι ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ - Συνθέτες / Στιχουργοί ΘΕΣΠΙΣ - Θεατρικοί Συγγραφείς / Μεταφραστές Θεατρικών έργων ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ - Διευθυντές Φωτογραφίας / Σκηνογράφοι / Ενδυματολόγοι / Ηχολήπτες / Μοντέρ Ο.Σ.Δ.Ε.Ε.Τ.Ε - Δημιουργοί εικαστικών έργων Ο.Σ.Δ.Ε.Λ. - Συγγραφείς / Εκδότες ΦΟΙΒΟΣ - Φωτογράφοι ΟΣΔ που εκπροσωπούν τους δικαιούχους συγγενικών δικαιωμάτων ΑΠΟΛΛΩΝ - Μουσικοί ΔΙΑΣ - Παραγωγοί οπτικοακουστικών έργων ΔΙΟΝΥΣΟΣ - Ηθοποιοί ΕΡΑΤΩ - Τραγουδιστές / Ερμηνευτές ΕΡΜΕΙΑΣ - Παραγωγοί κινηματογραφικών έργων GRAMMO - Παραγωγοί Φωνογραφημάτων ΗΡΙΔΑΝΟΣ - Παραγωγοί οπτικοακουστικών έργων PROMEDIA - Παραγωγοί οπτικοακουστικών έργων ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ - Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης & Προστασίας Συγγενικών Δικαιωμάτων GEA - Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης & Είσπραξης Συγγενικού Δικαιώματος Ήχου

26 Οργανισμοί Συλλογικής Προστασίας (χωρίς εξουσία διαχείρισης) ΕΠΟΕ - Εταιρεία Προστασίας Οπτικοακουστικών Έργων Ο.Π.Δ.Δ.Ε. - Οργανισμός Προστασίας των Δικαιωμάτων των Διαφημιστικών Εταιρειών

27 Τεχνολογικά μέτρα προστασίας και διαχείρισης της πνευματικής ιδιοκτησίας «Η απάντηση στη μηχανή, είναι η μηχανή» (α) τεχνικά μέτρα ελέγχου πρόσβασης σε ένα έργο (β) σε τεχνικά μέτρα ελέγχου χρήσης (γ) σε τεχνικά μέτρα πληροφόρησης και ταυτοποίησης ενός έργου τα οποία διευκολύνουν την ψηφιακή διαχείριση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας (Digital Rights Management systems)

28 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ (Technological measures of Protection-TMP) Απαγορεύεται : 1)η εξουδετέρωση κάθε αποτελεσματικού τεχνολογικού μέτρου 2)η κατασκευή, εισαγωγή, διανομή, πώληση, εκμίσθωση, διαφήμιση για πώληση ή εκμίσθωση ή κατοχή για εμπορικούς σκοπούς, συσκευών, προϊόντων, συστατικών στοιχείων ή παροχή υπηρεσιών που αποσκοπούν στην εξουδετέρωση των τεχνολογικών μέτρων Αστικές κυρώσεις (α.65) +ποινικές κυρώσεις (φυλάκιση ενός έτους και χρηματική ποινή ευρώ) + δυνατότητα λήψης ασφαλιστικών μέτρων. ΤΜΠ & περιορισμοί περιουσιακού δικαιώματος: πχ. ΤΜΠ που δεν επιτρέπει την δημιουργία αντιγράφου εξαίρεση δημιουργίας αντιγράφου για ιδιωτική χρήση εύλογη αμοιβή στα μέσα αναπαραγωγής?!

29 Α.66Α παρ. 5 ν.2121/1993 «Για τους περιορισμούς (εξαιρέσεις) που προβλέπονται στο τέταρτο κεφάλαιο του Ν. 2121/1993, όπως ισχύει, και αφορούν τη φωτοτυπική αναπαραγωγή για ιδιωτική χρήση (άρθρο 18), την αναπαραγωγή για διδασκαλία (άρθρο 21), την αναπαραγωγή από βιβλιοθήκες και αρχεία (άρθρο 22), την αναπαραγωγή για σκοπούς δικαστικούς ή διοικητικούς (άρθρο 24), καθώς και την αναπαραγωγή προς όφελος προσώπων με αναπηρίες (άρθρο 28 Α), η έννομη προστασία που προβλέπεται στην παράγραφο 2 του παρόντος άρθρου δεν θίγει την υποχρέωση των δικαιούχων να παρέχουν στους επωφελούμενους από τις ανωτέρω εξαιρέσεις τα μέσα, προκειμένου αυτοί να επωφεληθούν από τις εν λόγω εξαιρέσεις στον αναγκαίο βαθμό, εφόσον έχουν εκ του νόμου πρόσβαση στο προστατευόμενο έργο ή αντικείμενο. Εάν οι δικαιούχοι δεν λάβουν εκούσια μέτρα, στα οποία συμπεριλαμβάνονται και οι συμφωνίες μεταξύ δικαιούχων και τρίτων που επωφελούνται από τις εξαιρέσεις, τόσο οι δικαιούχοι όσο και οι τρίτοι που επωφελούνται από τις παραπάνω εξαιρέσεις ζητούν τη συνδρομή ενός ή περισσότερων μεσολαβητών που επιλέγονται από πίνακα μεσολαβητών τον οποίο καταρτίζει ο Οργανισμός Πνευματικής Ιδιοκτησίας. Οι μεσολαβητές υποβάλλουν προτάσεις προς τα ενδιαφερόμενα μέρη. Θεωρείται ότι όλα τα μέρη αποδέχονται την πρόταση αυτή, εάν κανένα από αυτά δεν προβάλλει αντίρρηση μέσα σε προθεσμία ενός μηνός από την κοινοποίηση της πρότασης. Στην αντίθετη περίπτωση η διαφορά επιλύεται από το Εφετείο Αθηνών, το οποίο δικάζει σε πρώτο και τελευταίο βαθμό. Οι ρυθμίσεις αυτές δεν εφαρμόζονται σε έργα ή άλλα προστατευόμενα αντικείμενα που διατίθενται στο κοινό βάσει όρων που έχουν συμφωνηθεί συμβατικά, κατά τρόπο ώστε το κοινό να έχει πρόσβαση σε αυτά όπου και όταν θέλει (άρθρο 6 παρ. 4 Οδηγίας 2001/29).»

30 Τεχνολογικά μέτρα διαχείρισης δικαιωμάτων (Digital Rights Management-DRM ή Electronic Copyright Management Systems, ECMS) Διευκολύνουν online αδειοδότηση ζητήματα προσωπικών δεδομένων ζητήματα συλλογικής διαχείρισης Σε σχέση με τις πληροφορίες για το καθεστώς των δικαιωμάτων (αναγνώριση έργου, ταυτότητα δημιουργού, όροι χρήσης του, αριθμοί κωδικοί σε σχέση με τα δικαιώματα) απαγορεύεται : α) η αφαίρεση ή αλλοίωση τους, β) η διανομή, εισαγωγή προς διανομή, ραδιοτηλεοπτική μετάδοση, παρουσίαση ή διάθεση στο κοινό έργων από τα οποία έχουν αφαιρεθεί ή αλλοιωθεί άνευ αδείας οι πληροφορίες ηλεκτρονικής μορφής σχετικά με τη διαχείριση των δικαιωμάτων

31 peer to peer file sharing systems Γενική περιγραφή λειτουργίας τους «κεντρικά» ή πρώτης γενιάς συστήματα (πχ Napster) τα «αποκεντρωμένα» ή δεύτερης γενιάς συστήματα (πχ edonkey2000) συστήματα P2P τρίτης γενιάς με χρήση superpeers H/Υ (πχ Grokster)

32 Peer to Peer file sharing systems Ζητήματα άνευ αδείας: παρουσίασης & διανομής στο κοινό αναπαραγωγής στους σκληρούς δίσκους ή άλλα μέσα αποθήκευσης των χρηστών Διώκονται κυρίως: ο χρήστης που κάνει upload η εταιρεία μέσω του κεντρικού συστήματος της οποίας γίνεται ανταλλαγή του περιεχομένου

33 peer to peer file sharing systems τρόποι προσβολής δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας Uploading α) αναπαραγωγή έργου στον σκληρό δίσκο Η/Υ κάθε αναπαραγωγή = αποκλειστικό δικαίωμα δημιουργού (α.3παρ.1α ν2121/1993) β) διάθεση στο κοινό δικαίωμα παρουσίασης και διάθεσης, making available right (α.3παρ.1η, ν.2121/1993) Downloading Επιχειρηματολογία υπέρ και εναντίον εφαρμογής περιορισμού «ιδιωτικού αντιγράφου» (α.18 ν.2121/93) Μπορεί να επωφεληθεί ο χρήστης της εξαίρεσης αυτής, όταν η προέλευση του αντιγράφου είναι παράνομη??? Διχογνωμία Τεστ των 3 σταδίων: (α) οι περιορισμοί των περιουσιακών δικαιωμάτων των δικαιούχων εφαρμόζονται μόνο σε ορισμένες ειδικές περιπτώσεις, (β) οι οποίες δεν αντίκεινται στην κανονική εκμετάλλευση του έργου και (γ) δεν θίγουν αδικαιολόγητα τα έννομα συμφέροντα του

34 Ζητήματα απόδειξης προσβολής δια της IP address IP (Internet Protocol address)= o αναγνωριστικός αριθμός (ταυτότητα) που λαμβάνει κάθε υπολογιστής, ιστοσελίδα ή εν γένει σύνολο δεδομένων με πρόσβαση στο διαδίκτυο.

35 Πειρατεία και διευθύνσεις IP* Όταν προστατευόμενο από νόμους περί πνευματικής ιδιοκτησίας υλικό (μουσική, κινηματογραφικές ταινίες, λογισμικό κλπ) διατίθεται παράνομα μέσω Internet, αυτό γίνεται συνήθως με δύο τρόπους: Μέσα από κάποια ιστοσελίδα. Σε αυτή την περίπτωση μία απλή «μετάφραση» της ιστοσελίδας σε διεύθυνση IP μπορεί να μας υποδείξει ποιος είναι ο ISP που την φιλοξενεί. Η μετάφραση αυτή μπορεί να γίνει μέσω των ειδικών ιστοσελίδων που παρέχουν τέτοιου είδους υπηρεσίες. Οι υπηρεσίες αυτές είναι νόμιμες, παρέχονται από τους διεθνείς οργανισμούς διαχείρισης των διευθύνσεων IP και δεν συμβάλλουν σε παραβίαση προσωπικών δεδομένων. Μέσω προγράμματος ανταλλαγής αρχείων. Σε αυτή την περίπτωση, οι χρήστες μίας υπηρεσίας ανταλλαγής αρχείων αναγνωρίζονται μεταξύ τους μέσω ενός σχετικού προγράμματος (bittorrent, edonkey, κλπ) χωρίς την παρέμβαση κάποιου κεντρικού κόμβου και καθιστούν διαθέσιμα στους υπόλοιπους χρήστες της υπηρεσίας τα αρχεία που έχουν αποθηκεύσει στο σκληρό τους δίσκο. Εννοείται ότι προηγουμένως οι χρήστες αυτοί έχουν αποκτήσει μία διεύθυνση IP μέσω του παρόχου τους (ISP) προκειμένου να συνδεθούν στο Διαδίκτυο. Χρησιμοποιώντας τα ίδια προγράμματα με τους χρήστες αυτούς, αποκτάμε μία εικόνα του αριθμού των χρηστών που είναι συνδεδεμένοι σε μια συγκεκριμένη υπηρεσία καθώς και των διαθέσιμων από αυτούς αρχείων. Αν αναγνωρίσουμε προστατευόμενα αρχεία, μπορούμε να κάνουμε δοκιμαστικές αποθηκεύσεις (downloads) στο σκληρό μας δίσκο συγκεντρώνοντας αποδεικτικό υλικό και ταυτόχρονα καταγράφοντας τη διεύθυνση IP του χρήστη που παρανόμως καθιστά προσβάσιμα τα προστατευόμενα αρχεία στα δισεκατομμύρια χρήστες του διαδικτύου. Δεδομένου ότι οι ISP διατηρούν για λόγους ασφαλείας αρχεία καταγραφής των χρηστών τους και των διευθύνσεων IP που τους έχουν αποδώσει, είναι τεχνικά εφικτό, ακόμα και μετά την αποσύνδεση του χρήστη από την υπηρεσία ή από το Διαδίκτυο, με βάση το συγκεντρωμένο αποδεικτικό υλικό να εντοπισθεί ο χρήστης που προέβη στις παράνομες ενέργειες, με βάση τα αρχεία καταγραφής των ISPs.» *ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΣΧΕΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΝΙΚΟΥ ΣΤΕΦΑΝΑΚΗ, IFPI, ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΟΠΙ

36 IP address- ως μαχητό τεκμήριο Η ταυτοποίηση της IP address με έναν χρήστη δεν αποτελεί αμάχητο τεκμήριο ενοχής του. Συνήθεις λόγοι: δεν αποδεικνύει εάν χρησιμοποιούταν από κάποιο μέλος της οικογένειας και ποιο ή από κάποιον φίλο ή επισκέπτη τοπικά δίκτυα, κοινή IP address (ποιος από όλους ;) περίπτωση πρόσβασης από τρίτον σε αφύλακτα ασύρματα δίκτυα (Wardriving ) Ωστόσο, αποτελεί τη μοναδική ένδειξη που μπορεί να οδηγήσει στην αποκάλυψη της ταυτότητας του προσβολέα και περιορίζει σημαντικά το πεδίο αναζήτησης του δράστη. Μπορεί να μην ταυτίζεται με την ταυτότητα ενός προσώπου, ταυτίζεται όμως υπό μια έννοια με τον αριθμό τηλεφώνου του.

37 IP address- νομοθετικό πλαίσιο υπέρ Οδηγία 2000/31 (ΠΔ 131/2003): α.15παρ.2: υποχρέωση παρόχων να ενημερώσουν κρατικές αρχές για υπόνοιες παράνομων δραστηριοτήτων ή να ανακοινώνουν στις αρμόδιες αρχές, κατ αίτηση τους, πληροφορίες που διευκολύνουν την εντόπιση των αποδεκτών των υπηρεσιών τους με τους οποίους έχουν συμφωνίες αποθήκευσης α.18: κράτη μέλη οφείλουν να μεριμνήσουν ώστε τα ένδικα μέσα του εθνικού δικαίου..., να επιτρέπουν την ταχεία λήψη μέτρων, συμπεριλαμβανομένων προσωρινών μέτρων, προκειμένου να παύει οιαδήποτε παραβίαση και να προλαμβάνεται περαιτέρω ζημία των ενεχόμενων συμφερόντων Οδηγία 2001/29(ν.3057/2002): α.8: υποχρέωση κρατών μελλών για υιοθέτηση κατάλληλων κυρώσεων και μέσων έννομης προστασίας έναντι της προσβολής των δικαιωμάτων, παροχή στους δικαιούχους δυνατότητας λήψης ασφαλιστικών μέτρων και κατάσχεσης του σχετικού υλικού Οδηγία 2004/48(Α.8)-δικαίωμα ενημέρωσης (information access right):υποχρέωση των κρατών μελών να μεριμνήσουν ώστε, στο πλαίσιο διαδικασίας που αφορά προσβολή δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας και κατόπιν αιτιολογημένου και αναλογικού αιτήματος του προσφεύγοντος, οι αρμόδιες δικαστικές αρχές να δύνανται να διατάσσουν την παροχή πληροφοριών για την προέλευση και για τα δίκτυα διανομής των εμπορευμάτων ή παροχής των υπηρεσιών, που προσβάλλουν δικαίωμα διανοητικής ιδιοκτησίας, από τον παραβάτη και /ή οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο το οποίο..[γ] διαπιστώθηκε ότι παρείχε, σε εμπορική κλίμακα, υπηρεσίες χρησιμοποιούμενες για την προσβολή του δικαιώματος

38 IP address- νομοθετικό πλαίσιο κατά..ωστοσο: ν.3471/2006: η χρήση των δεδομένων θέσης & κίνησης προστατεύεται από το απόρρητο των επικοινωνιών [Δεδομένα κίνησης= (μεταξύ άλλων), ο αριθμός, η διεύθυνση, η ταυτότητα της σύνδεσης ή του τερματικού εξοπλισμού του συνδρομητή ή και χρήστη,.τα δεδομένα θέσης, η ημερομηνία και ώρα έναρξης και λήξης και η διάρκεια της επικοινωνίας, ο όγκος των διαβιβασθέντων δεδομένων, πληροφορίες σχετικά με το πρωτόκολλο, τη μορφοποίηση, τη δρομολόγηση της επικοινωνίας καθώς και το δίκτυο από το οποίο προέρχεται ή στο οποίο καταλήγει η επικοινωνία= IP address] ΠΔ 47/2005: α.4 υποχρέωση ISPs διατήρησης πλήρη στοιχείων ταυτότητας των χρηστώνπελατών του (ονοματεπώνυμο, διεύθυνση, ιστοσελίδα) καθώς και τον τρόπο πρόσβασης τους» ενώ «κάθε πρόσβαση του χρήστη στο διαδίκτυο καταγράφεται στις εγκαταστάσεις του ISP στο επίπεδο του δικτύου (πακέτα IP) α. 1: η άρση του απορρήτου της επικοινωνίας στην οποία εμπίπτει η σύνδεση του χρήστη στο διαδίκτυο επιτρέπεται «μόνο στο μέτρο και για όσο χρονικό διάστημα είναι απολύτως αναγκαίο, χάριν της προστασίας της εθνικής ασφάλειας, της διακρίβωσης των εγκλημάτων που προβλέπονται στο άρθρο 4 του Ν. 2225/1994 Ν.2225/1994 (α.4) ΔΕΝ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ ΤΙΣ ΠΡΟΣΒΟΛΕΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ στα εγκλήματα για τα οποία επιτρέπεται η άρση του απορρήτου

39 Χαρακτηριστική νομολογία Διεθνής και ευρωπαϊκή νομοθεσία

40 Χαρακτηριστική νομολογία υπόθεση A&M Records v. Napster, 239 F.3d 1004 (9th Cir )-ΗΠΑ υπόθεση MGM v. Grokster, 514 U.S. 913 (2005)-ΗΠΑ Sabam vs. Scarlet (2006)-Βέλγιο Pirate Bay (2009)- Σουηδία Υπόθεση C-275/06, Productores de Musica de Espana (Promusicae) κατά Telefonica de Espana SAU Απόφαση του Δικαστηρίου της 29ης Ιανουαρίου 2008

41 Νομοθετικές ρυθμίσεις Γαλλικός νόμος HADOPI Βρετανικός νόμος Digital Economy Act /contents

42 Digital Economy Act ειδικότερες προβλέψεις Διατάξεις για την αντιμετώπιση των διαδικτυακών προσβολών πνευματικής ιδιοκτησίας: Υποχρέωση ενημέρωσης των συνδρομητών μιας διαδικτυακής υπηρεσίας εκ μέρους του φορέα παροχής σύνδεσης στο διαδίκτυο για την ύπαρξη αναφοράς για προσβολή δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας. Η ενημέρωση μπορεί να λάβει χώρα είτε στην ηλεκτρονική διεύθυνση είτε στην διεύθυνση κατοικίας του συνδρομητή την οποία έχει στη διάθεση του ο πάροχος. Στο νόμο περιγράφεται το ελάχιστο περιεχόμενο που πρέπει να έχουν τόσο η αναφορά για την προσβολή όσο και η ειδοποίηση προς τον συνδρομητή. Στο πλαίσιο της ενημέρωσης μπορεί να γνωστοποιηθεί στο συνδρομητή η δυνατότητα του δικαιούχου του δικαιώματος που προσβάλλεται να ζητήσει να μάθει από τον πάροχο ποιες από τις αναφορές του συνδέονται με τα στοιχεία χρήσης της υπηρεσίας του συνδρομητή και κατόπιν αιτήματος ενώπιον δικαστηρίου να λάβει πλήρη ενημέρωση για την ταυτότητα του (του συνδρομητή). Ο θιγόμενος δικαιούχος έχει το δικαίωμα επιπλέον να ζητήσει και να λάβει από τον φορέα παροχής της υπηρεσίας λίστες από τις οποίες προκύπτει η σύνδεση του ύποπτου συνδρομητή με τη διενέργεια προσβολών πνευματικής ιδιοκτησίας χωρίς ωστόσο να επιτρέπει την ταυτοποίηση του συνδρομητή αυτού.

43 ΔΙΚΑΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ Ασφαλιστικά μέτρα: όταν πιθανολογείται κίνδυνος προσβολής χωρίς να χρειάζεται να προσδιορισθούν τα έργα Συνδρομή Αστυνομίας: όταν επίκειται τέλεση πράξης προσβολής & ιδίως στην περίπτωση δημόσιας εκτέλεσης κατόπιν αιτήσεως του δικαιούχου ή δημιουργού οφείλει να απαγορεύσει την τέλεσή της

44 UK Ιούλιος 2013 Από τον Υπουργό Πνευματικών Δικαιωμάτων και τον Επιθεωρητή της Αστυνομίας του Λονδίνου ανακοινώθηκε η δημιουργία μιας νέας μονάδας στην αστυνομία που θα ασχολείται με την αντιμετώπιση της διαδικτυακής πειρατείας και άλλων εγκλημάτων που προβάλλουν την πνευματική ιδιοκτησία. Υπολογίζεται ότι περίπου 7 εκατομμύρια χρήστες επισκέπτονται μηνιαίως στο Ηνωμένο Βασίλειο ιστοσελίδες που προσφέρουν παράνομο περιεχόμενο. Η νέα μονάδα θα συντονίζει τις εθνικές και διεθνείς δράσεις εφαρμογής του νόμου τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα

45 ΑΣΤΙΚΕΣ & ΠΟΙΝΙΚΕΣ ΚΥΡΩΣΕΙΣ Δυνατότητα : α) αγωγής αναγνωριστικής του δικαιώματός τους β) αγωγής για την άρση της προσβολής γ) αγωγής για την παράλειψη της προσβολής στο μέλλον εφόσον απειλείται προσβολή ή συνέχιση ή επανάληψη προσβολής δ) αγωγής για αποζημίωση και ικανοποίηση της ηθικής βλάβης εφόσον υπάρχει υπαιτιότητα του προσβολέα ε) αγωγής για απόδοση αδικαιολόγητου πλουτισμού του προσβολέα στ) αγωγής για καταβολή του κέρδους που αποκόμισε από τη διαχείριση της ξένης περιουσίας ο προσβολέας Αποζημίωση= διπλάσια της αμοιβής που συνήθως ή κατά νόμο καταβάλλεται για το είδος της εκμετάλλευσης που έκανε χωρίς την άδεια ο υπόχρεος. Ποινικές κυρώσεις = ποινή φυλάκισης από 1-10 χρόνια και χρηματική ποινή από έως

46 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΚΥΡΩΣΕΙΣ Για το πειρατικό λογισμικό προβλέπεται ανεξάρτητα από τις άλλες κυρώσεις 1000 ευρώ για κάθε παράνομο αντίτυπο σε καθέναν που πωλεί, διανέμει ή κατέχει με σκοπό διανομής άρση αξιοποίνου αν αφορά έως 50τεμάχια Το διοικητικό πρόστιμο για τη διανομή πειρατικών προϊόντων cd αφορά μόνο τους πλανόδιους πωλητές, καθώς τα καταστήματα πωλήσεως είναι εκτός του πεδίου ρύθμισης του νομοσχεδίου. To διοικητικό πρόστιμο στην περίπτωση των cd είναι 20 ευρώ ανά τεμάχιο. Ελάχιστο πόσο του διοικητικού προστίμου τα 1000 ευρώ. άρση αξιοποίνου αν αφορά έως 500τεμάχια!!Σε περίπτωση υποτροπής εντός του αυτού οικονομικού έτους το διοικητικό πρόστιμο που προβλέπεται στο άρθρο 65Α διπλασιάζεται!!

47 Σύγχρονες τάσεις GNU GPL licence, open source licence -Free software foundation : , Richard Stallman -Open Source Initiative/ OSI, Eric Raymond ευρωπαϊκή άδεια ανοιχτού λογισμικού, creative commons licences/ Laurence Lessing Έξι τύποι αδειών 4 βασικά στοιχεία : α) η αναφορά στον αρχικό δημιουργό του έργου (attribution), β) η διανομή του παράγωγου έργου με τους όρους της αρχικής Αδείας (share- Alike), γ) η απαγόρευση δημιουργίας παράγωγων έργων (Non Derivatives) δ) η απαγόρευση εμπορικής χρήσης του έργου (non Commercial)

48 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ, ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ, ΠΗΓΕΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Βαγενά Ε., Η τεχνολογική προστασία και η ψηφιακή διαχείριση της πνευματικής ιδιοκτησίας, εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη, 2011 Καλλινίκου Δ., Πνευματική Ιδιοκτησία και Βιβλιοθήκες, εκδόσεις Δίκαιο & Οικονομία, Π.Ν. Σάκκουλας, Αθήνα 2007 Καλλινίκου Δ./ Καρούνος Θ./ Παπαδόπουλος Μ., Οι ελληνοποιημένες άδειες creative commons, ΔιΜΕΕ 3/2007, σελ. 382 Μαρκέλλου Μ. Η άδεια δημοσίας χρήσης για την Ευρωπαϊκή Ένωση υπό το πρίσμα του δικαίου πνευματικής ιδιοκτησίας, σε Διεθνή και Ευρωπαϊκή Πολιτική Τριμηνιαία Πολιτική και Οικονομική Επιθεώρηση, Διεθνή και Ευρωπαϊκή Πολιτική, Ιανουάριος Μάρτιος 2008, τεύχος 9, σελ. 195 Συνοδινού Τ., Πνευματική Ιδιοκτησία & Νέες τεχνολογίες, εκδόσεις Σάκκουλα ΑΕ,