ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙO

Transcript

1 ISSN ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙO Ειδική έκθεση αριθ ΣΤΟΧΟΘΈΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΝΊΣΧΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΌ ΤΩΝ ΓΕΩΡΓΙΚΏΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΎΣΕΩΝ EL

2

3 Ειδική έκθεση αριθ ΣΤΟΧΟΘΈΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΝΊΣΧΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΌ ΤΩΝ ΓΕΩΡΓΙΚΏΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΎΣΕΩΝ (υποβαλλόμενη δυνάμει του άρθρου 287, παράγραφος 4, δεύτερο εδάφιο, ΣΛΕΕ) ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙO

4 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙO 12, rue Alcide De Gasperi 1615 Luxembourg LUXEMBOURG Τηλ Φαξ E mail: eca info@eca.europa.eu Internet: Ειδική έκθεση αριθ Περισσότερες πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχονται από το διαδίκτυο ( Δελτίο καταλογογράφησης υπάρχει στο τέλος του τεύχους. Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2012 ISBN doi: /32307 Ευρωπαϊκή Ένωση, 2012 Επιτρέπεται η αναπαραγωγή με αναφορά της πηγής. Printed in Luxembourg

5 3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σημεία ΓΛΩΣΣΆΡΙΟ I VI ΣΎΝΟΨΗ 1 16 ΕΙΣΑΓΩΓΉ 1 7 ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΑΝΆΠΤΥΞΗ ΤΟ ΠΛΑΊΣΙΟ ΤΟΥ ΜΈΤΡΟΥ ΤΙ ΕΊΝΑΙ «ΤΟ ΜΈΤΡΟ 121»; ΣΤΟΧΟΘΈΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΝΊΣΧΥΣΗΣ ΜΕ ΤΟ ΜΈΤΡΟ 121 ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΤΟΎΝ ΟΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΌΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΕ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΆΓΚΕΣ ΠΟΥ ΈΧΟΥΝ ΕΠΙΣΗΜΑΝΘΕΊ ΕΜΒΈΛΕΙΑ ΚΑΙ ΤΡΌΠΟΣ ΠΡΟΣΈΓΓΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΛΈΓΧΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΉΣΕΙΣ ΣΤΟΧΟΘΈΤΗΣΗ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΌΤΗΣΗΣ ΤΟΥ ΜΈΤΡΟΥ 121 ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΏΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΉΤΩΝ ΤΗΣ ΕΕ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΝΑΓΚΏΝ ΠΟΥ ΈΧΟΥΝ ΕΠΙΣΗΜΑΝΘΕΊ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΌΣ ΠΡΟΚΎΠΤΕΙ, ΜΈΧΡΙΣ ΈΝΑΝ ΒΑΘΜΌ, ΑΠΌ ΤΗΝ ΑΓΟΡΆ ΝΈΩΝ ΕΞΟΠΛΙΣΜΏΝ Ή ΕΓΚΑΤΑΣΤΆΣΕΩΝ ΟΡΙΣΜΈΝΑ ΚΡΆΤΗ ΘΈΤΟΥΝ ΩΣ ΣΤΌΧΟ ΤΗΣ ΕΝΊΣΧΥΣΗΣ ΈΡΓΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΊΖΟΥΝ ΕΠΙΣΗΜΑΝΘΕΊΣΕΣ ΑΝΆΓΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΌΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΕ ΣΤΗΝ ΠΡΆΞΗ ΌΜΩΣ ΟΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΌΤΗΤΕΣ ΙΕΡΑΡΧΟΎΝΤΑΙ ΕΛΆΧΙΣΤΑ Η ΕΠΙΤΡΟΠΉ ΕΝΈΚΡΙΝΕ ΟΡΙΣΜΈΝΑ ΠΑΑ ΣΤΟ ΠΛΑΊΣΙΟ ΤΩΝ ΟΠΟΊΩΝ Η ΕΝΊΣΧΥΣΗ ΔΕΝ ΣΤΌΧΕΥΕ ΣΕ ΕΠΙΣΗΜΑΝΘΕΊΣΕΣ ΑΝΆΓΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΌΤΗΤΕΣ 38 Η ΠΕΡΙΓΡΑΦΉ ΤΩΝ ΣΤΟΙΧΕΊΩΝ ΤΗΣ ΣΤΟΧΟΘΈΤΗΣΗΣ ΠΟΥ ΠΕΡΙΛΑΜΒΆΝΕΙ ΤΟ ΠΑΑ ΔΕΝ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΕΊ ΠΆΝΤΟΤΕ ΠΡΟΣ ΤΗ ΣΤΟΧΟΘΈΤΗΣΗ ΠΟΥ ΕΦΑΡΜΌΖΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΡΆΞΗ ΤΟ ΚΠΠΑ ΔΕΝ ΚΑΘΙΣΤΆ ΔΥΝΑΤΌ ΝΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΕΊΤΑΙ Ο ΒΑΘΜΌΣ ΣΤΟΝ ΟΠΟΊΟ ΤΟ ΜΈΤΡΟ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΊΖΕΙ ΌΛΕΣ ΤΙΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΌΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΕ ΤΑ ΔΕΔΟΜΈΝΑ ΤΩΝ ΚΠΠΑ ΣΧΕΤΙΚΆ ΜΕ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΈΣΜΑΤΑ ΕΊΝΑΙ ΕΛΆΧΙΣΤΑ ΑΞΙΌΠΙΣΤΑ ΣΤΟΧΟΘΈΤΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΛΈΟΝ ΚΟΝΔΥΛΊΩΝ ΜΈΣΩ ΤΟΥ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟΎ ΕΛΈΓΧΟΥ Ο ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΌΣ ΈΛΕΓΧΟΣ ΑΠΟΣΚΟΠΟΎΣΕ ΣΤΗ ΧΟΡΉΓΗΣΗ ΠΡΌΣΘΕΤΩΝ ΚΟΝΔΥΛΊΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ «ΝΈΕΣ ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ» ΟΡΙΣΜΈΝΑ ΚΡΆΤΗ ΜΈΛΗ ΔΕΝ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΊΗΣΑΝ ΤΗΝ ΠΡΌΣΘΕΤΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΌΤΗΣΗ ΓΙΑ «ΠΕΡΑΙΤΈΡΩ ΕΝΊΣΧΥΣΗ» ΤΟΥ ΜΈΤΡΟΥ 121

6 ΣΤΟΧΟΘΈΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΝΊΣΧΥΣΗΣ ΠΡΟΚΕΙΜΈΝΟΥ ΝΑ ΑΠΟΦΕΎΓΟΝΤΑΙ ΟΙ ΚΊΝΔΥΝΟΙ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΎΝ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΊΑ ΚΑΙ ΤΟ ΦΑΙΝΌΜΕΝΟ ΑΔΡΆΝΕΙΑΣ ΑΝΕΠΑΡΚΉΣ ΈΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉΣ ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΎΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΏΝ ΈΡΓΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΟΠΟΊΑ ΥΠΟΒΛΉΘΗΚΑΝ ΑΙΤΉΣΕΙΣ ΟΡΙΣΜΈΝΑ ΚΡΆΤΗ ΜΈΛΗ ΕΠΈΛΕΞΑΝ ΈΡΓΑ ΠΟΥ ΕΊΧΑΝ ΉΔΗ ΔΡΟΜΟΛΟΓΗΘΕΊ, ΣΥΝΕΠΑΓΌΜΕΝΑ ΈΤΣΙ ΤΟΝ ΚΊΝΔΥΝΟ ΕΜΦΆΝΙΣΗΣ ΦΑΙΝΟΜΈΝΟΥ ΑΔΡΆΝΕΙΑΣ ΣΥΜΠΕΡΆΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΆΣΕΙΣ ΠΑΡΆΡΤΗΜΑ ΠΡΟΓΡΆΜΜΑΤΑ ΑΓΡΟΤΙΚΉΣ ΑΝΆΠΤΥΞΗΣ (ΠΑΑ) ΚΑΙ ΤΑ ΑΝΤΊΣΤΟΙΧΑ ΚΡΆΤΗ ΜΈΛΗ Ή ΟΙ ΠΕΡΙΦΈΡΕΙΈΣ ΤΟΥΣ ΠΟΥ ΕΠΕΛΈΓΗΣΑΝ ΠΡΟΚΕΙΜΈΝΟΥ ΝΑ ΕΛΕΓΧΘΟΎΝ, ΣΥΝΟΔΕΥΌΜΕΝΑ ΑΠΌ ΤΟΝ ΑΝΤΊΣΤΟΙΧΟ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΌ ΓΙΑ ΤΟ ΜΈΤΡΟ 121, ΣΧΕΤΙΚΆ ΜΕ ΤΗΝ ΠΕΡΊΟΔΟ ΑΠΑΝΤΉΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΉΣ

7 5 ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ Άξονες: Η ανάπτυξη του αγροτικού τομέα κατά την περίοδο προγραμματισμού υλοποιείται στο πλαίσιο τεσσάρων θεματικών αξόνων, οι οποίοι αντιστοιχούν σε συνεκτικές ομάδες μέτρων αγροτικής ανάπτυξης. ΑΠΑ: Ακαθάριστη προστιθέμενη αξία. «Διαγνωστικός έλεγχος»: Η κοινή γεωργική πολιτική προσαρμόστηκε το 2009, προκειμένου οι γεωργοί να είναι σε θέση να ανταποκρίνονται καλύτερα στα μηνύματα της αγοράς, να απλουστευθεί η χορήγηση των άμεσων ενισχύσεων και να παρέχεται στους γεωργούς βοήθεια ώστε να ανταποκρίνονται στις νέες προκλήσεις του μέλλοντος, ιδίως σε αυτή της κλιματικής αλλαγής. Η προσαρμογή αυτή είναι γνωστή ως «διαγνωστικός έλεγχος». ΕΓΤΑΑ: Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης. ΕΣΑΟ: Ευρωπαϊκό σχέδιο για την ανάκαμψη της οικονομίας. ΚΓΠ: Κοινή γεωργική πολιτική: το σύνολο της νομοθεσίας που θεσπίστηκε και των πρακτικών που υιοθετήθηκαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση για τη διαμόρφωση κοινής και ενιαίας πολιτικής σχετικά με τον γεωργικό τομέα. Κοινοτικές στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές: Με αυτές τις στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές, το Συμβούλιο καθορίζει τις προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ). Τις συνδέει με τους στόχους που τέθηκαν στα Ευρωπαϊκά Συμβούλια της Λισαβόνας και του Γκέτεμποργκ και τις μετατρέπει σε πολιτική αγροτικής ανάπτυξης. Πρόθεσή του είναι να διασφαλιστεί η συνοχή της αγροτικής ανάπτυξης με τις λοιπές πολιτικές της ΕΕ, ιδίως στον τομέα της συνοχής και του περιβάλλοντος και να συνοδευθεί η εφαρμογή της νέας κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ) και της συνεπαγόμενης αναδιάρθρωσης. ΚΠΠΑ: Κοινό πλαίσιο παρακολούθησης και αξιολόγησης. M 121: «Μέτρο 121» Εκσυγχρονισμός γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Μέτρο: Ένα καθεστώς ενίσχυσης για την εφαρμογή μιας πολιτικής. Μέτρο που καθορίζει τους κανόνες για τα έργα που μπορούν να χρηματοδοτηθούν στο πλαίσιο ενός άξονα. ΠΑΑ: Το πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης είναι ένα έγγραφο προγραμματισμού, το οποίο καταρτίζεται από ένα κράτος μέλος και εγκρίνεται από την Επιτροπή, για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή της πολιτικής αγροτικής ανάπτυξης της ΕΕ. Ένα ΠΑΑ μπορεί να καταρτιστεί σε περιφερειακό ή εθνικό επίπεδο. Περίοδος προγραμματισμού: Πολυετές πλαίσιο για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση των πολιτικών της ΕΕ, όπως η πολιτική αγροτικής ανάπτυξης. Η αγροτική ανάπτυξη αφορά την περίοδο 2007 έως Πράξη: Έργο, σύμβαση ή άλλη επιμέρους ρύθμιση, που συγχρηματοδοτείται από το ΕΓΤΑΑ. Στρατηγική του Γκέτεμποργκ: Η στρατηγική του Γκέτεμποργκ δρομολογήθηκε το 2001 ως πρώτη στρατηγική για την αειφόρο ανάπτυξη της ΕΕ. Στρατηγική της Λισαβόνας: Η στρατηγική της ΕΕ για την ανάπτυξη και την απασχόληση που δρομολογήθηκε το 2000, η οποία αποσκοπεί στη δημιουργία ανάπτυξης, καθώς και περισσότερων και καλύτερων θέσεων εργασίας, με την επένδυση σε δεξιότητες και τη στροφή στην πράσινη οικονομία και την καινοτομία. Φαινόμενο αδράνειας: Κατάσταση κατά την οποία ένα επιδοτούμενο έργο θα είχε πραγματοποιηθεί, εν όλω ή εν μέρει, χωρίς τη χορήγηση ενίσχυσης.

8 6 ΣΥΝΟΨΗ I. Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) συγχρηματοδοτεί επενδυτικά έργα σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις μέσω της πολιτικής αγροτικής ανάπτυξης. Στο πλαίσιο της τρέχουσας περιόδου προγραμματισμού, για την περίοδο , έχουν εγγραφεί στον προϋπολογισμό 11,1 1 δισεκατομμύρια ευρώ για συγκεκριμένο επενδυτικό μέτρο, το οποίο ονομάζεται «εκσυγχρονισμός των γεωργικών εκμεταλλεύσεων». Η χρηματοδότηση της ΕΕ συμπληρώνεται περαιτέρω από εθνικές δημόσιες δαπάνες για την κάλυψη μέρους του συνολικού κόστους της επένδυσης. II. Το Συμβούλιο καθόρισε, στις κοινοτικές κατευθυντήριες στρατηγικές του για την αγροτική ανάπτυξη, συγκεκριμένες προτεραιότητες της ΕΕ που πρέπει να αντιμετωπιστούν μέσω της πολιτικής αγροτικής ανάπτυξης, τα δε κράτη μέλη καλούνται να επικεντρώνουν τη χρηματοδότηση σε σαφώς καθορισμένους στόχους που να αντικατοπτρίζουν ανάγκες στις αγροτικές περιοχές των κρατών μελών οι οποίες έχουν επισημανθεί. III. Το 2009, για την περαιτέρω ενίσχυση των πράξεων που σχετίζονται με τις προτεραιότητες της ΕΕ για την κλιματική αλλαγή, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τη διαχείριση των υδάτινων πόρων, τη βιοποικιλότητα και την αναδιάρθρωση του γαλακτοκομικού τομέα, διατέθηκαν επιπλέον 4,95 δισεκατομμύρια ευρώ για μέτρα αγροτικής ανάπτυξης, συμπεριλαμβανομένου του εκσυγχρονισμού μέσω του «διαγνωστικού ελέγχου» (Health Check) και του ευρωπαϊκού σχεδίου για την ανάκαμψη της οικονομίας (ΕΣΑΟ). IV. Ο έλεγχος εξέτασε κατά πόσο η ενίσχυση της ΕΕ για τον εκσυγχρονισμό των γεωργικών εκμεταλλεύσεων διοχετεύθηκε για την αντιμετώπιση των προτεραιοτήτων της ΕΕ και των ειδικών αναγκών των κρατών μελών. V. Το Συνέδριο διαπίστωσε ότι: α) Μολονότι διαπιστώθηκε ότι το μέτρο 121 «εκσυγχρονισμός των γεωργικών εκμεταλλεύσεων» επιτύγχανε τον ονομαστικό του στόχο του εκσυγχρονισμού, αυτό ήταν σχεδόν αναπόφευκτο, καθώς κάθε επένδυση ή αγορά νέου εξοπλισμού έχει ως αποτέλεσμα, σε κάποιο βαθμό, τον εκσυγχρονισμό. Το μέτρο έχει τη δυνατότητα να εξασφαλίζει καλύτερη χρήση των πόρων, εάν γίνει καλύτερη στοχοθέτηση των διαθέσιμων κεφαλαίων. 1 Χρηματοοικονομικά στοιχεία Ιανουαρίου 2012.

9 7 ΣΥΝΟΨΗ β) Ο βαθμός της στοχοθέτησης ποικίλλει αισθητά μεταξύ των κρατών μελών που ελέγχθηκαν. Ορισμένα στοχοθετούν αποτελεσματικά, ενώ άλλα δεν εφάρμοσαν τα ορθά κριτήρια επιλογής που είχαν θεσπίσει ή διαθέτουν ανεπαρκή συστήματα στοχοθέτησης. γ) Συχνά, τα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης των κρατών μελών (ΠΑΑ) δεν περιέχουν επαρκείς πληροφορίες προκειμένου να καταδεικνύεται ότι οι επενδυτικές ενισχύσεις ήταν κατάλληλα στοχευμένες. Ομοίως, δεν υπάρχουν πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία επιλογής των έργων. Ως εκ τούτου, συχνά όταν η Επιτροπή εγκρίνει τα ΠΑΑ δεν γνωρίζει τις διαδικασίες επιλογής έργων που εφαρμόζουν τα κράτη μέλη. δ) Το κοινό πλαίσιο παρακολούθησης και αξιολόγησης, δεν παράγει το είδος των δεδομένων που είναι αναγκαία για να καταστεί δυνατή η παρακολούθηση της προόδου που σημειώθηκε σχετικά με την επίτευξη των προτεραιοτήτων της ΕΕ. Διαπιστώθηκε ότι τα δεδομένα δεν είναι αξιόπιστα και δεν καθιστούν δυνατή την πραγματοποίηση συγκρίσεων μεταξύ κρατών μελών (και/ή περιφερειών). ε) Η περαιτέρω ενίσχυση των πράξεων που σχετίζονται με τις προτεραιότητες της ΕΕ δεν έχει επιτευχθεί από ορισμένα κράτη μέλη, γεγονός που οφείλεται στην υποκατάσταση της επιπλέον χρηματοδότησης με κεφάλαια που έχουν ήδη προγραμματιστεί για τα εν λόγω μέτρα πριν από τον «διαγνωστικό έλεγχο». στ) Οι διαδικασίες για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας και της αειφορίας μιας εκμετάλλευσης ή του επενδυτικού έργου δεν ήταν αποτελεσματικές σε όλα τα κράτη μέλη. ζ ) Το Συνέδριο διαπίστωσε ότι εξακολουθεί να υφίσταται ο κίνδυνος φαινομένου αδράνειας που σχετίζεται με την αναδρομική έγκριση επενδύσεων που είχαν ήδη αρχίσει. VI. Το Συνέδριο, βάσει των διαπιστώσεών του διατυπώνει τις παρακάτω συστάσεις: α) Η Επιτροπή δεν πρέπει να εγκρίνει ΠΑΑ, εκτός εάν στο πλαίσιό τους καταδεικνύεται ότι η ενίσχυση έχει στοχοθετηθεί και ότι περιλαμβάνουν σαφή και συναφή κριτήρια επιλογής για την αντιμετώπιση των προτεραιοτήτων της ΕΕ και των εθνικών ή περιφερειακών αναγκών. β) Η Επιτροπή πρέπει να εξασφαλίσει, για την προσεχή περίοδο προγραμματισμού, τη συγκέντρωση συναφών και αξιόπιστων πληροφοριών, προκειμένου να διευκολύνεται η διαχείριση και η παρακολούθηση των αποτελεσμάτων του μέτρου και να αποδεικνύεται ο βαθμός στον οποίο η χορηγηθείσα ενίσχυση συμβάλλει στην υλοποίηση των προτεραιοτήτων της ΕΕ. γ) Όταν υπάρχει πρόθεση διάθεσης ορισμένων μέτρων και πιστώσεων του προϋπολογισμού με στόχο συγκεκριμένες προτεραιότητες, όπως στην περίπτωση του «διαγνωστικού ελέγχου», προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι η χρηματοδότηση θα ασκήσει μια επιπλέον επίδραση, η Επιτροπή πρέπει να προτείνει νομοθεσία προκειμένου να συγκεκριμενοποιείται αυτή η απαίτηση στους υποκείμενους κανονισμούς της ΕΕ. δ) Τα κράτη μέλη πρέπει να θεσπίζουν αποτελεσματικές διαδικασίες, ανάλογες με τους κινδύνους, προκειμένου να διασφαλίζεται ότι οι επιχορηγήσεις δεν χορηγούνται σε έργα σχετικά με τα οποία αμφισβητείται η οικονομική βιωσιμότητα της επένδυσης ή η αειφορία της εκμετάλλευσης. ε) Η Επιτροπή πρέπει να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να ακολουθούν ορθή πρακτική, σύμφωνα με την οποία οι δαπάνες ενός έργου είναι επιλέξιμες μόνον από την ημερομηνία έγκρισης της επιχορήγησης.

10 8 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΓΡΟΤΙΚΉ ΑΝΆΠΤΥΞΗ ΤΟ ΠΛΑΊΣΙΟ ΤΟΥ ΜΈΤΡΟΥ Η ΕΕ θέσπισε μια κοινή πολιτική αγροτικής ανάπτυξης, γνωστή επίσης ως «δεύτερος πυλώνας» της κοινής γεωργικής πολιτικής («ΚΓΠ»). Η πολιτική αυτή εφαρμόζεται μέσω πολυετών περιόδων προγραμματισμού. Η τρέχουσα περίοδος διαρκεί από το 2007 έως το 2013, οι δε πληρωμές πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι το Η πολιτική βασίζεται στην αρχή της συγχρηματοδότησης: τα κονδύλια της ΕΕ συμπληρώνονται από εθνική χρηματοδότηση, καθώς και από ιδιωτική χρηματοδότηση. Η ΕΕ συγχρηματοδοτεί πράξεις μέσω του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ), για τις οποίες είχαν εγγραφεί στον προϋπολογισμό, για την περίοδο προγραμματισμού 2007 έως 2013, 96 δισεκατομμύρια ευρώ. Το ποσό αυτό περιλαμβάνει συμπληρωματική χρηματοδότηση ύψους 5 δισεκατομμυρίων ευρώ περίπου, που διατέθηκε μετά τον «διαγνωστικό έλεγχο» και το ευρωπαϊκό σχέδιο για την ανάκαμψη της οικονομίας (ΕΣΑΟ) Η πολιτική αυτή βασίζεται σε τρία θέματα («άξονες»), καθώς και σε έναν οριζόντιο άξονα, γνωστό ως LEADER. Οι τρεις άξονες είναι οι εξής: άξονας 1: βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του τομέα της γεωργίας και της δασοκομίας, 2 Το 2007, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε έναν «διαγνωστικό έλεγχο» της κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ) που εγκρίθηκε στη συνέχεια από το Συμβούλιο το Σε συνέχεια του «διαγνωστικού ελέγχου», και ως απάντηση στην οικονομική κρίση του 2008, η Επιτροπή συνέταξε το ΕΣΑΟ, το οποίο εγκρίθηκε από το Συμβούλιο τον Δεκέμβριο του Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1698/2005 του Συμβουλίου, της 20ής Σεπτεμβρίου 2005, για τη στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) (ΕΕ L 277 της , σ. 1). άξονας 2: βελτίωση του περιβάλλοντος και της υπαίθρου και άξονας 3: βελτίωση της ποιότητας ζωής στις αγροτικές περιοχές. 3. Οι κοινοτικές στρατηγικές κατευθυντήριες οδηγίες ορίζουν, σε κοινοτικό επίπεδο, τις στρατηγικές προτεραιότητες για την αγροτική ανάπτυξη, ενώ οι κύριοι κανόνες που διέπουν την πολιτική αγροτικής ανάπτυξης για την περίοδο 2007 έως 2013, καθώς και τα μέτρα πολιτικής που διαθέτουν τα κράτη μέλη και οι περιφέρειες, καθορίζονται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1698/2005 του Συμβουλίου Στο πλαίσιο κάθε άξονα, η νομοθεσία καθόρισε δέσμη «μέτρων αγροτικής ανάπτυξης», τα οποία αποτελούν ειδικά μέσα υλοποίησης του άξονα. 5. Τα κράτη μέλη καταρτίζουν τα δικά τους προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης (ΠΑΑ), σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο, στα οποία καθορίζουν τη στρατηγική και προτείνουν τα μέτρα που επιθυμούν να εφαρμόσουν για την αντιμετώπιση των αναγκών τους που έχουν επισημανθεί. Αυτά τα ΠΑΑ αποτελούν το κύριο εργαλείο προγραμματισμού μέσω του οποίου διοχετεύεται η χρηματοδότηση της ΕΕ. Τα προγράμματα αυτά εγκρίνονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Για την τρέχουσα περίοδο προγραμματισμού, εγκρίθηκαν συνολικά 97 ΠΑΑ.

11 9 6. Για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση της εφαρμογής της πολιτικής αγροτικής ανάπτυξης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη έχουν καθορίσει το κοινό πλαίσιο παρακολούθησης και αξιολόγησης (ΚΠΠΑ). Το ΚΠΠΑ παρέχει ένα σύνολο δεικτών, προορισμός των οποίων είναι να εκτιμάται ο βαθμός στον οποίο επιτεύχθηκαν οι επιδιωκόμενοι στόχοι σε επίπεδο υλοποιήσεων, αποτελέσματος και αντικτύπου. 4 Χρηματοοικονομικά στοιχεία Ιανουαρίου 2012, συμπεριλαμβανομένων 630 εκατομμυρίων ευρώ από τον «διαγνωστικό έλεγχο» και το ΕΣΑΟ. 7. Η παρούσα έκθεση καλύπτει το ειδικό μέτρο 121 στο πλαίσιο του άξονα 1, το οποίο επιχορηγεί επενδυτικά έργα που στοχεύουν στον εκσυγχρονισμό των γεωργικών εκμεταλλεύσεων. ΤΙ ΕΊΝΑΙ «ΤΟ ΜΈΤΡΟ 121»; 8. Το μέτρο 121 χρηματοδοτεί επενδύσεις σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις. Οι επενδύσεις αυτές μπορούν να κυμαίνονται από απλά αντικείμενα, όπως γεωργικά εργαλεία και ξύλινα κιβώτια οπωροκηπευτικών, έως πολυσύνθετα έργα, όπως εγκαταστάσεις βιοαερίου. Ο συγκεκριμένος προϋπολογισμός του στην ΕΕ ανέρχεται συνολικά σε 11,1 δισεκατομμύρια ευρώ (η χρηματοδότηση γίνεται από το ΕΓΤΑΑ) 4, ποσό το οποίο αντιστοιχεί, για το σύνολο της περιόδου προγραμματισμού , στο 11 % περίπου του συνόλου των προγραμματισμένων δαπανών από την ΕΕ για την αγροτική ανάπτυξη στην ΕΕ. Όλα τα κράτη μέλη επέλεξαν να κάνουν χρήση του μέτρου 121.

12 10 ΠΛΑΊΣΙΟ 1 ΠΑΡΑΔΕΊΓΜΑΤΑ ΑΠΌ ΤΟ ΦΆΣΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΊΔΟΣ ΤΩΝ ΕΠΕΝΔΎΣΕΩΝ ΠΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΟΎΝΤΑΙ ΑΠΌ ΤΟ ΜΈΤΡΟ 121 Οι φωτογραφίες που ελήφθησαν κατά τον έλεγχο απεικονίζουν τα στοιχεία της επένδυσης που χρηματοδοτήθηκαν μέσω του μέτρου 121, τα οποία ποικίλλουν από περονοφόρα μηχανήματα έως πιο περίπλοκα μηχανήματα, όπως τρακτέρ και μηχανήματα φύτευσης ακριβείας και εγκαταστάσεις για τον σταβλισμό των ζώων που διαθέτουν κινητές συσκευές διασποράς άχυρου.

13 11 9. Ο βασικός κανονισμός για την αγροτική ανάπτυξη καθορίζει το κανονικό ποσοστό ενίσχυσης για το σύνολο της δημόσιας ενίσχυσης (δηλαδή τόσο από το ΕΓΤΑΑ όσο και από τους εθνικούς ή περιφερειακούς κρατικούς προϋπολογισμούς) στο 40 % της επιλέξιμης επένδυσης. Τα κράτη μέλη μπορούν να καθορίζουν χαμηλότερα ποσοστά ή μέγιστο επιλέξιμο κόστος, περιορίζοντας κατ αυτό τον τρόπο την ενίσχυση. Ωστόσο, σε ειδικές περιστάσεις, το κανονικό ποσοστό ενίσχυσης μπορεί να αυξηθεί. Έτσι, σε έναν νέο γεωργό μπορεί να χορηγηθεί μέχρι και το 50 % της επιλέξιμης επένδυσης. Στους γεωργούς σε ορεινές περιοχές, σε άλλες μειονεκτικές περιοχές ή σε περιοχές Natura μπορεί επίσης να χορηγηθεί επιπλέον ποσοστό 10 %. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις (π.χ. στις εξόχως απόκεντρες περιοχές και στα μικρότερα νησιά του Αιγαίου), το ποσοστό της ενίσχυσης μπορεί να φθάσει μέχρι και 75 %. Στους κανονισμούς της ΕΕ δεν έχει οριστεί ελάχιστο ποσοστό ενίσχυσης. 5 Οι «Περιοχές Natura 2000» είναι ειδικά προστατευόμενες περιοχές για τη διατήρηση των φυσικών πόρων. 6 Αιτιολογική σκέψη 21 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1698/ Άρθρο 26 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1698/2005. ΣΤΟΧΟΘΈΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΝΊΣΧΥΣΗΣ ΜΕ ΤΟ ΜΈΤΡΟ 121 ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΤΟΎΝ ΟΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΌΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΕ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΆΓΚΕΣ ΠΟΥ ΈΧΟΥΝ ΕΠΙΣΗΜΑΝΘΕΊ 10. Οι κοινοτικές στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές καθορίζουν τις προτεραιότητες της ΕΕ για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της γεωργίας, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται ο εκσυγχρονισμός, η καινοτομία και η ποιότητα. Στο προοίμιο του βασικού κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1698/2005 αναφέρεται ο σκοπός της ενίσχυσης των επενδύσεων για τον εκσυγχρονισμό στο πλαίσιο του μέτρου 121, κατά συνέπεια 6 : «σκοπός των κοινοτικών ενισχύσεων για επενδύσεις στην εκμετάλλευση είναι να εκσυγχρονιστούν οι γεωργικές εκμεταλλεύσεις και να βελτιωθούν οι οικονομικές επιδόσεις τους μέσω καλύτερης χρήσης των συντελεστών παραγωγής, συμπεριλαμβανομένης της εισαγωγής νέων τεχνολογιών και καινοτομιών, με στόχο τη στροφή προς την ποιότητα, τα βιολογικά προϊόντα και τη διαφοροποίηση εντός και/ήι εκτός εκμετάλλευσης, μεταξύ άλλων και στους τομείς των μη εδώδιμων προϊόντων και των ενεργειακών καλλιεργειών, και βελτιώνοντας το καθεστώς των γεωργικών εκμεταλλεύσεων όσον αφορά το περιβάλλον, την εργασιακή ασφάλεια, την υγιεινή και την καλή διαβίωση των ζώων.» 11. Το σώμα του κανονισμού ορίζει τα κριτήρια επιλεξιμότητας, όπου προβλέπεται ότι η στήριξη πρέπει να παρέχεται μόνο σε επενδύσεις που 7 : βελτιώνουν τις συνολικές επιδόσεις της γεωργικής εκμετάλλευσης και τηρούν τα κοινοτικά πρότυπα που εφαρμόζονται στη συγκεκριμένη επένδυση.

14 Τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα επενδυτικά μέτρα που περιλαμβάνονται στα ΠΑΑ τους στοχεύουν σε σαφώς καθορισμένους στόχους, όπου αντικατοπτρίζονται διαρθρωτικές και τοπικές ανάγκες και διαρθρωτικά μειονεκτήματα που έχουν επισημανθεί 8, τα οποία έχουν σχέση με τις κοινοτικές στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές. 13. Για να επιτυγχάνεται αυτό, τα κράτη μέλη μπορούν να υιοθετούν διάφορες προσεγγίσεις. Ένα πρώτο επίπεδο στοχοθέτησης μπορεί να επιτευχθεί με τη θέσπιση περιοριστικών κριτηρίων επιλεξιμότητας και διαφοροποιημένων ποσοστών ενίσχυσης για τα διάφορα είδη επενδυτικών έργων, τα οποία θα πρέπει να αναφέρονται λεπτομερώς στο ΠΑΑ. Κατά συνέπεια, το κράτος μέλος μπορεί να δηλώνει ως επιλέξιμες ορισμένες κατηγορίες γεωργών και γεωργικών εκμεταλλεύσεων (επιλεξιμότητα των δικαιούχων) και να καθορίζει κριτήρια επιλεξιμότητας για τα επενδυτικά έργα, είτε καταρτίζοντας ένα «θετικό» κατάλογο επιλέξιμων ειδών επενδύσεων, είτε καθορίζοντας έναν «αρνητικό» κατάλογο στοιχείων επενδύσεων που δεν είναι επιλέξιμα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε περιφερειακή και τομεακή διαφοροποίηση (εξαιρουμένων ορισμένων τομέων από το πεδίο εφαρμογής) και στον καθορισμό ανώτατων ορίων ενίσχυσης (σχετιζόμενων με το μέγεθος των έργων). 8 Το άρθρο 43 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1974/2006 της Επιτροπής, της 15ης Δεκεμβρίου 2006, για τη θέσπιση λεπτομερών κανόνων εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1698/2005 του Συμβουλίου για τη στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) (ΕΕ L 368 της , σ. 15). 9 Το άρθρο 71 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1698/2005 προβλέπει ότι τα έργα επιλέγονται βάσει των κριτηρίων επιλογής που καθορίζονται από το οικείο κράτος μέλος ή την οικεία περιφέρεια. 14. Με την εφαρμογή των βασικών κριτηρίων επιλεξιμότητας που περιγράφονται στην προηγούμενη παράγραφο, μπορεί να αποκλείονται έργα που δεν έχουν σχέση με τις ανάγκες και τις προτεραιότητες που έχουν επισημανθεί. Ωστόσο, ο κανονισμός απαιτεί περαιτέρω στοχοθέτηση: τα κράτη μέλη πρέπει να προβαίνουν σε επιλογή από τον πληθυσμό των επιλέξιμων επενδυτικών έργων που υποβλήθηκαν, εφαρμόζοντας ειδικά κριτήρια επιλογής Ένας τρόπος για να επιτυγχάνεται αυτό, μολονότι δεν το απαιτεί η υποκείμενη νομοθεσία, είναι να ταξινομούνται οι αιτήσεις έργων με την απόδοση βαθμών για κάθε εφαρμοζόμενο κριτήριο επιλογής. Αυτά τα συστήματα βαθμολόγησης αποσκοπούν στην κατάρτιση ενός καταλόγου με τα «καλύτερα» έργα εκείνα τα οποία συμβάλλουν με τον καλύτερο τρόπο στην επίτευξη των στόχων που καθορίστηκαν για το μέτρο.

15 Ο τρόπος με τον οποίο τα κράτη μέλη μπορούν να θέτουν τους στόχους για το μέτρο 121 παρουσιάζεται στο γράφημα. ΓΡΆΦΗΜΑ Tα επενδυτικά έργα βελτιώνουν τις συνολικές επιδόσεις της εκμετάλλευσης Επιλέξιμα επενδυτικά έργα Νομικές απαιτήσεις Με τα επενδυτικά έργα του μέτρου 121 πρέπει να αντιμετωπιστούν οι προτεραιότητες της ΕΕ και να στοχοθετηθούν οι ανάγκες και τα διαρθρωτικά μειονεκτήματα που έχουν επισημανθεί Τα επενδυτικά έργα του μέτρου 121 πρέπει να επιλέγονται σύμφωνα με τα κριτήρια επιλογής που έχει καθορίσει το κράτος μέλος Έργα για την αντιμετώπιση των προτεραιοτήτων της ΕΕ και των αναγκών που επισημάνθηκαν Ορθή πρακτική ιαδικασίες επιλογής για μετριασμό των κινδύνων όσον αφορά τη βιωσιμότητα και το φαινόμενο αδράνειας Συστήματα βαθμολόγησης για αντικειμενική σύγκριση των έργων Οικονομικώς βιώσιμα έργα όταν υπάρχει σαφής ανάγκη για χρηματοδότηση από την ΕΕ Έργα που ανταποκρίνονται καλύτερα στις προτεραιότητες της ΕΕ και στις ανάγκες που επισημάνθηκαν Χρηματοδότηση που χορηγήθηκε στα έργα που συμβάλλουν τα μέγιστα στην επίτευξη των στόχων του μέτρου 121

16 14 ΕΜΒΈΛΕΙΑ ΚΑΙ ΤΡΌΠΟΣ ΠΡΟΣΈΓΓΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΛΈΓΧΟΥ 17. Ο έλεγχος εξέτασε τον τρόπο με τον οποίο ασκήθηκε η διαχείριση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και υλοποιήθηκε από τα κράτη μέλη το μέτρο «εκσυγχρονισμός των γεωργικών εκμεταλλεύσεων» (μέτρο 121). Το γενικό ερώτημα του ελέγχου ήταν το εξής: Διοχετεύεται η βοήθεια της ΕΕ για τον εκσυγχρονισμό των γεωργικών εκμεταλλεύσεων με γνώμονα τις προτεραιότητες της ΕΕ και τις ειδικές ανάγκες των κρατών μελών; Κατά την έννοια αυτή, με τον έλεγχο επιδιώχθηκε να εξακριβωθεί εάν το ποσό των 11,1 δισεκατομμυρίων ευρώ που είχε εγγραφεί στον προϋπολογισμό για το μέτρο αυτό κατευθύνθηκε προς τα έργα που επιτυγχάνουν καλύτερα τον στόχο προτεραιότητας της ΕΕ για τον εκσυγχρονισμό, ιδίως όσον αφορά συγκεκριμένα θέματα που προσδιορίζονται στον κανονισμό (EK) αριθ. 1698/2005 (βλέπε σημείο 10). 18. Με τον έλεγχο αξιολογήθηκε επίσης η υλοποίηση της επιπλέον χρηματοδότησης που διατέθηκε στο πλαίσιο του «διαγνωστικού ελέγχου» και του ΕΣΑΟ μέσω του μέτρου Ο έλεγχος κάλυψε τα ΠΑΑ στα παρακάτω κράτη ή περιφέρειες: Βέλγιο (Βαλονία), Γερμανία (Βάδη-Βυρτεμβέργη), Ισπανία (Καταλονία), Γαλλία (ηπειρωτική χώρα), Ιταλία (Βένετο), Λουξεμβούργο, Ουγγαρία, Πολωνία, Πορτογαλία (ηπειρωτική χώρα) και Ρουμανία. 11 Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1698/2005 και κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1974/2006 της Επιτροπής. 12 Για την Ιταλία (Βένετο), το δείγμα περιλάμβανε, επίσης, έργα που είχαν εγκριθεί κατά τη διάρκεια του Τέλος, με τον έλεγχο εκτιμήθηκε κατά πόσο τα κράτη μέλη είχαν θεσπίσει αποτελεσματικά συστήματα για να μειώσουν τον κίνδυνο της χρηματοδότησης επενδύσεων σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις που δεν ήταν οικονομικά βιώσιμες και να μειώσουν τον κίνδυνο του φαινομένου αδράνειας. 20. Επίκεντρο του ελέγχου αποτέλεσαν τα βασικά στάδια κατά τα οποία οι επενδυτικές ενισχύσεις μπορούν να διοχετεύονται σε προτεραιότητες και σε ανάγκες που επισημαίνονται μέσω διάφορων πτυχών του πλαισίου της πολιτικής, συγκεκριμένα το κανονιστικό πλαίσιο της ΕΕ, το ΠΑΑ, η έγκριση του ΠΑΑ από την Επιτροπή και η εφαρμογή του μέτρου από τα κράτη μέλη. 21. Το ελεγκτικό έργο κάλυψε τόσο την Επιτροπή όσο και δέκα κράτη μέλη 10. Εξετάστηκε, σε επίπεδο Επιτροπής, ο σχεδιασμός του μέτρου μέσω της υποκείμενης ισχύουσας νομοθεσίας της ΕΕ 11 και οι δραστηριότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά την έγκριση των ΠΑΑ που υποβάλλονται από τα κράτη μέλη, καθώς και κάθε μεταγενέστερη παρακολούθηση. Οι ομάδες ελέγχου επισκέφθηκαν επτά από τα δέκα κράτη μέλη που επελέγησαν (και/ή περιφέρειες εντός των κρατών αυτών) και σχετικά με άλλα τρία κράτη διενεργήθηκε έλεγχος βάσει εγγράφων. Ο έλεγχος περιλάμβανε εξέταση βάσει εγγράφων των σχετικών ΠΑΑ, καθώς και της σχετικής εθνικής/περιφερειακής νομοθεσίας και των διαδικασιών που θεσπίστηκαν για την επιλογή των επενδυτικών έργων που θα χρηματοδοτούνται από το μέτρο 121. Το Συνέδριο, προκειμένου να αξιολογηθεί το ΚΠΠΑ ως εργαλείο παρακολούθησης για το μέτρο 121, εξέτασε τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν, τα οποία υποβάλλονταν κάθε χρόνο από τα κράτη μέλη. 22. Το Συνέδριο εξέτασε δείγμα 100 επενδυτικών έργων που εγκρίθηκαν κατά το από τις αρμόδιες εθνικές ή περιφερειακές αρχές (δέκα επενδυτικά έργα για κάθε κράτος μέλος ή περιφέρεια που ελέγχθηκε), προκειμένου να αναλυθεί η διαδικασία με την οποία είχαν επιλεγεί τα έργα αυτά. Οι ελεγκτές του Συνεδρίου επισκέφθηκαν 21 από τα έργα του δείγματος επιτόπου και πραγματοποίησαν συνεντεύξεις με τους τελικούς δικαιούχους.

17 15 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΤΟΧΟΘΈΤΗΣΗ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΌΤΗΣΗΣ ΤΟΥ ΜΈΤΡΟΥ 121 ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΏΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΉΤΩΝ ΤΗΣ ΕΕ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΝΑΓΚΏΝ ΠΟΥ ΈΧΟΥΝ ΕΠΙΣΗΜΑΝΘΕΊ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΌΣ ΠΡΟΚΎΠΤΕΙ, ΜΈΧΡΙΣ ΈΝΑΝ ΒΑΘΜΌ, ΑΠΌ ΤΗΝ ΑΓΟΡΆ ΝΈΩΝ ΕΞΟΠΛΙΣΜΏΝ Ή ΕΓΚΑΤΑΣΤΆΣΕΩΝ 23. Το Συνέδριο διαπίστωσε ότι και τα 100 έργα που περιλαμβάνονταν στο δείγμα που ελέγχθηκε είχαν ήδη επιτύχει, ή ήταν πιθανό να έχουν επιτύχει, τον εκσυγχρονισμό της εκμετάλλευσης και/ή του οικείου γεωργικού τομέα. Αυτό ήταν, ωστόσο, σχεδόν αναπόφευκτο, εφόσον με τις επενδύσεις χρηματοδοτούνται συνήθως νέα μηχανήματα, νέος εξοπλισμός, νέα κτήρια ή η ανακαίνιση κτηρίων και εκσυγχρονισμός προκύπτει, μέχρις έναν βαθμό, από κάθε αγορά νέου εξοπλισμού ή εγκαταστάσεων. 24. Ομοίως, με τις νέες επενδύσεις ενδέχεται να αντιμετωπίζονται αυτομάτως, μέχρις έναν βαθμό, οι προτεραιότητες της ΕΕ (βλέπε σημείο 10), όπως η εισαγωγή νέων τεχνολογιών και η βελτίωση του περιβάλλοντος, η εργασιακή ασφάλεια, το καθεστώς υγιεινής και καλής διαβίωσης των ζώων των γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Οι συνεχείς πρόοδοι της τεχνολογίας και των περιβαλλοντικών προτύπων σημαίνουν ότι κάθε νέος εξοπλισμός είναι πιθανό να αντιστοιχεί σε κάποια βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας και των εκπομπών σε σχέση με τον παλαιότερο εξοπλισμό. Για παράδειγμα, οι νέες εγκαταστάσεις σταβλισμού ζώων πρέπει να πληρούν τα πρότυπα που θεσπίστηκαν με τις οδηγίες της ΕΕ, ούτως ώστε να συνιστούν κάποια βελτίωση, σε σχέση με τις παλαιότερες εγκαταστάσεις, όσον αφορά την υγιεινή, την καλή διαβίωση των ζώων, την εργασιακή ασφάλεια και την προστασία του περιβάλλοντος. Ωστόσο, άλλες προτεραιότητες της ΕΕ, όπως η καινοτομία, η ποιότητα και η διαφοροποίηση, δεν αντιμετωπίζονται κατ ανάγκη αυτομάτως επενδύοντας απλώς σε νέο εξοπλισμό ή νέες εγκαταστάσεις. ΟΡΙΣΜΈΝΑ ΚΡΆΤΗ ΜΈΛΗ ΘΈΤΟΥΝ ΩΣ ΣΤΌΧΟ ΤΗΣ ΕΝΊΣΧΥΣΗΣ ΈΡΓΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΊΖΟΥΝ ΕΠΙΣΗΜΑΝΘΕΊΣΕΣ ΑΝΆΓΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΌΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΕ 25. Στις περιπτώσεις που η ενίσχυση έχει ως στόχο συγκεκριμένες ανάγκες σύμφωνα με τις προτεραιότητες της ΕΕ, μπορεί να επιτευχθεί αποτελεσματικότερη χρήση της ενίσχυσης. Τα έργα με τα οποία αντιμετωπίζονται ειδικά προτεραιότητες που έχουν συμφωνηθεί και ανάγκες που έχουν επισημανθεί, θα πρέπει να απηχούν καλύτερη αξιοποίηση των κονδυλίων τόσο της ΕΕ όσο και των φορολογουμένων των κρατών μελών που παρέχουν τη χρηματοδότηση.

18 Τα περισσότερα κράτη μέλη εφάρμοσαν περιοριστικούς όρους επιλεξιμότητας για να επιτευχθεί μια βασική στοχοθέτηση της ενίσχυσης. Για παράδειγμα: στην Ουγγαρία, οι αρχές διοργάνωσαν προσκλήσεις για την υποβολή προτάσεων έργων για συγκεκριμένους τομείς ή είδη έργων, όπως ο εκσυγχρονισμός κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων, ο εξοπλισμός του κηπευτικού τομέα, αρδευτικά έργα κ.λπ., στη Γερμανία (Βάδη-Βυρτεμβέργη), αποκλείονταν γεωργικά μηχανήματα, όπως τα τρακτέρ. Ωστόσο, σε ορισμένα κράτη μέλη, όπως στην Πολωνία και στο Λουξεμβούργο, ήταν επιλέξιμo σχεδόν κάθε είδος επένδυσης που αφορούσε γεωργική εκμετάλλευση. 27. Σε διάφορα κράτη μέλη διαπιστώθηκε ότι η στοχοθέτηση της ενίσχυσης πραγματοποιούνταν παρέχοντας κίνητρο για έργα που ανταποκρίνονταν στις ανάγκες και τις προτεραιότητες που είχαν επισημανθεί στο ΠΑΑ. Για παράδειγμα: το Λουξεμβούργο προσέφερε υψηλότερα ποσοστά ενίσχυσης (10 % επιπλέον του κόστους του έργου) για επενδύσεις για την αντιμετώπιση περιβαλλοντικών ανησυχιών ή προβλημάτων σχετικά με την καλή διαβίωση των ζώων, στο Βέλγιο, εφαρμοζόταν ποσοστό ενίσχυσης 40 % για έργα που βελτίωναν τις εγκαταστάσεις αποθήκευσης και τις διευκολύνσεις διασποράς της κοπριάς, το οποίο είναι διπλάσιο του κανονικού ποσοστού 20 %. 28. Δύο κράτη μέλη στόχευαν περαιτέρω, επιλέγοντας τα καλύτερα έργα μεταξύ εκείνων που είχαν κριθεί επιλέξιμα. Η Ιταλία (Βένετο) και η Ρουμανία εφάρμοσαν τέτοια κριτήρια επιλογής με άλλες μεθόδους στοχοθέτησης, προκειμένου να καλύπτουν τις ανάγκες των ΠΑΑ, σύμφωνα με τις προτεραιότητες της ΕΕ. ΠΛΑΊΣΙΟ 2 ΈΝΑ ΠΑΡΆΔΕΙΓΜΑ ΟΡΘΉΣ ΠΡΑΚΤΙΚΉΣ: Η ΙΤΑΛΊΑ (ΠΕΡΙΦΈΡΕΙΑ ΒΈΝΕΤΟ) ΜΕΓΙΣΤΟΠΟΙΕΊ ΤΗΝ ΠΙΘΑΝΌΤΗΤΑ ΕΠΙΛΟΓΉΣ ΤΩΝ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΏΝ ΈΡΓΩΝ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΊΖΟΥΝ ΚΑΛΎΤΕΡΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΘΕΊΣΕΣ ΑΝΆΓΚΕΣ, ΚΑΘΏΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΌΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΕ Το Βένετο καθορίζει τα κριτήρια επιλογής του προκειμένου να επιλέγει έργα, από τις επιλέξιμες αιτήσεις, μέσω ενός συστήματος βαθμολόγησης που λαμβάνει υπόψη τις προτεραιότητες που καθορίζονται στο περιφερειακό ΠΑΑ και καταρτίζει καταστάσεις ειδών «επενδύσεων με προτεραιότητα» ανά τομέα. Οι προτεραιότητες αυτές ήταν οφέλη για το περιβάλλον, ενίσχυση της αξίας των προϊόντων, ολοκλήρωση της επιχείρησης, διαρθρωτικός εκσυγχρονισμός, πρόσβαση στην τεχνολογία της πληροφορίας και της επικοινωνίας, μετατροπή και αναδιάρθρωση συγκεκριμένων γεωργικών τομέων και έργα που βρίσκονται σε ορεινές περιοχές. Για παράδειγμα, ένα έργο για την κατασκευή αποθήκης και εγκατάστασης ψυκτικής αποθήκευσης για μήλα είχε επιλεγεί δεδομένου ότι ανταποκρινόταν στις προτεραιότητες βιολογικής παραγωγής (η οποία αυξάνει την αξία). Στο πλαίσιό του χρησιμοποιήθηκαν φωτοβολταϊκές συστοιχίες για τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας (περιβαλλοντικά οφέλη) και βρισκόταν σε ορεινή περιοχή.

19 17 ΣΤΗΝ ΠΡΆΞΗ ΌΜΩΣ ΟΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΌΤΗΤΕΣ ΙΕΡΑΡΧΟΎΝΤΑΙ ΕΛΆΧΙΣΤΑ 29. Στη Γερμανία (Βάδη-Βυρτεμβέργη), την Ισπανία (Καταλονία), τη Γαλλία, την Ουγγαρία και την Πορτογαλία (ηπειρωτική χώρα) με τις εθνικές διαδικασίες θεσπίστηκαν κριτήρια επιλογής, σύμφωνα με τα οποία αξιολογούνταν όλα τα έργα. Ωστόσο, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα αυτής της αξιολόγησης, χορηγήθηκε επιχορήγηση σε όλες τις επιλέξιμες αιτήσεις για έργα, εφόσον ο προϋπολογισμός για το μέτρο ήταν επαρκής. 30. Για παράδειγμα στη Γαλλία, οι αρχές θεώρησαν ως επιλέξιμο ένα έργο ύψους ευρώ για την κατασκευή στάβλων για τα άλογα, στην αξιολόγηση όμως βαθμολογήθηκε με μηδέν βαθμούς, δεδομένου ότι δεν αντιμετώπιζε καμία από τις προτεραιότητες που είχαν καθοριστεί για το μέτρο. Παρ όλα αυτά, καθώς υπήρχε περισσότερος διαθέσιμος προϋπολογισμός από ό,τι απαιτούσε η συνολική ζήτηση από τις επιλέξιμες αιτήσεις για έργα που είχαν ληφθεί την εποχή εκείνη, το έργο επιχορηγήθηκε. 31. Στο Βέλγιο, το Λουξεμβούργο και την Πολωνία δεν είχαν καθοριστεί κριτήρια επιλογής, παρά τη συμβουλή της Επιτροπής προς τα κράτη μέλη ότι ο καθορισμός τέτοιων κριτηρίων επιλογής συνιστά νομική υποχρέωση. ΠΛΑΊΣΙΟ 3 ΤΟ ΠΟΛΩΝΙΚΌ ΠΑΑ, ΠΑΡΆΔΕΙΓΜΑ ΈΛΛΕΙΨΗΣ ΣΤΟΧΟΘΈΤΗΣΗΣ Στο πλαίσιο ανεξάρτητης εκ των προτέρων αξιολόγησης του πολωνικού ΠΑΑ, καταδείχθηκε ότι το σύστημα στοχοθέτησης ήταν πλημμελές και συστήθηκε η κατάρτιση και η εφαρμογή κριτηρίων επιλογής. Ωστόσο, στο ΠΑΑ δεν καθορίζονται τυχόν κριτήρια επιλογής ή άλλοι τρόποι αντιμετώπισης συγκεκριμένων αναγκών ή στόχων. Δεδομένου ότι στα κριτήρια που υιοθετήθηκαν αποκλείονταν μόνον οι μικρότερες από ορισμένο μέγεθος γεωργικές εκμεταλλεύσεις, ήταν επιλέξιμες προκειμένου να υποβάλλουν αίτηση σχεδόν όλες οι εκμεταλλεύσεις σε όλους τους γεωργικούς τομείς. Αυτό οδήγησε σε επίπεδο ζήτησης το οποίο υπερέβαινε κατά πολύ τον αριθμό των έργων που ήταν δυνατόν να χρηματοδοτηθούν. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, το 2007, κατά τη διάρκεια της πρώτης πρόσκλησης για την υποβολή προτάσεων έργων, η πολωνική αρχή διαχείρισης να εφαρμόσει την αρχή «της εξυπηρέτησης κατά σειρά χρονικής προτεραιότητας». Οι επιλέξιμες αιτήσεις έγιναν δεκτές σύμφωνα με τη σειρά υποβολής τους, μέχρι να επιτευχθεί το ανώτατο όριο του προϋπολογισμού για τη συγκεκριμένη περιοχή. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να σχηματιστούν, σε ορισμένα περιφερειακά γραφεία, ουρές αιτούντων οι οποίοι ανέμεναν μπροστά στο διοικητικό γραφείο. Κατά τη δεύτερη πρόσκληση υποβολής προτάσεων για έργα, το 2009, τα έργα επελέγησαν βάσει τυχαίας επιλογής. Όλες οι αποδεκτές αιτήσεις που πληρούσαν τα βασικά κριτήρια επιλεξιμότητας επελέγησαν με τυχαία σειρά, μέχρις ότου εξαντληθεί ο διαθέσιμος προϋπολογισμός για την περιοχή. Με τις μεθόδους επιλογής του είδους αυτού δεν υπάρχει μηχανισμός για την επικέντρωση της χρηματοδότησης σε έργα που αντιμετωπίζουν επισημανθείσες διαρθρωτικές ή τοπικές ανάγκες. Από τον Οκτώβριο του 2010 και εξής, οι πολωνικές αρχές καθιέρωσαν κριτήρια επιλογής για τα επενδυτικά έργα.

20 18 ΕΠΙΣΚΌΠΗΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΦΌΡΩΝ ΜΕΘΌΔΩΝ ΣΤΟΧΟΘΈΤΗΣΗΣ ΠΟΥ ΕΦΑΡΜΌΖΟΥΝ ΤΑ ΚΡΆΤΗ ΜΈΛΗ (ΟΙ ΠΕΡΙΦΈΡΕΙΕΣ) ΠΟΥ ΕΛΈΓΧΘΗΚΑΝ 32. Μια επισκόπηση των διαφόρων μεθόδων στοχοθέτησης που εφαρμόζονταν στα δέκα κράτη μέλη παρατίθεται στον πίνακα 1, μαζί με την ανάλυση του Συνεδρίου σχετικά με τον βαθμό στοχοθέτησης που επιτεύχθηκε μέσω των διατάξεων των ΠΑΑ, της εθνικής νομοθεσίας και των διαδικασιών εφαρμογής. ΠΊΝΑΚΑΣ 1 ΔΙΆΦΟΡΕΣ ΜΈΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΔΙΆΦΟΡΟΙ ΒΑΘΜΟΊ ΣΤΟΧΟΘΈΤΗΣΗΣ ΣΤΑ ΔΈΚΑ ΚΡΆΤΗ ΜΈΛΗ (ΠΕΡΙΦΈΡΕΙΕΣ) ΠΟΥ ΕΛΈΓΧΘΗΚΑΝ Κράτος μέλος Περιορισ τικά κριτήρια επιλεξιμότητας που συνδέονται με τις προτεραιότητες που τέθηκαν και/ή τα κίνητρα που δόθηκαν Κριτήρια επιλογής που καθορίσ τηκαν για σ τοχοθέτηση της ενίσχυσης Κριτήρια επιλογής που πράγματι εφαρμόσ τηκαν Συνολική αξιολόγηση της στοχοθέτησης Βέλγιο (Βαλονία) X X ανεπαρκής Γερμανία (Βάδη-Βυρτεμβέργη) X περιορισμένη Ισπανία (Καταλονία) X περιορισμένη Γαλλία (ηπειρωτική χώρα) X περιορισμένη Ιταλία (Βένετο) επαρκής Λουξεμβούργο περιορισμένα X X ανεπαρκής Ουγγαρία X περιορισμένη Πολωνία X X X ανεπαρκής Πορτογαλία (ηπειρωτική χώρα) X περιορισμένη Ρουμανία επαρκής

21 19 Η ΕΠΙΤΡΟΠΉ ΕΝΈΚΡΙΝΕ ΟΡΙΣΜΈΝΑ ΠΑΑ ΣΤΟ ΠΛΑΊΣΙΟ ΤΩΝ ΟΠΟΊΩΝ Η ΕΝΊΣΧΥΣΗ ΔΕΝ ΣΤΌΧΕΥΕ ΣΕ ΕΠΙΣΗΜΑΝΘΕΊΣΕΣ ΑΝΆΓΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΌΤΗΤΕΣ 33. Η έλλειψη αποτελεσματικής στοχοθέτησης που παρατηρήθηκε στα σημεία 29 έως 32 ανωτέρω, δεν θα έπρεπε να εμφανίζεται, δεδομένου ότι τα ΠΑΑ που καταρτίζονται από τα κράτη μέλη υποβάλλονται στην Επιτροπή προς έγκριση και η νομοθεσία ορίζει ότι πρέπει να περιέχουν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία ότι τα επενδυτικά μέτρα στοχεύουν σε σαφώς καθορισμένους στόχους που αντικατοπτρίζουν διαρθρωτικές και τοπικές ανάγκες, καθώς και διαρθρωτικά μειονεκτήματα που έχουν επισημανθεί 13. Η ισχύουσα νομοθεσία δεν υποχρεώνει τα κράτη μέλη να δημοσιοποιούν στο ΠΑΑ τα κριτήρια επιλογής που θα εφαρμοστούν. Αυτά μπορούν να θεσπίζονται από το κράτος μέλος, μετά την έγκριση του ΠΑΑ από την Επιτροπή. Ωστόσο, είναι σημαντικό να περιλαμβάνει το ΠΑΑ τα βασικά στοιχεία που προτίθεται να χρησιμοποιήσει το κράτος μέλος για την επιλογή των επενδυτικών έργων προκειμένου να προσδιορίζεται εάν και σε ποιο βαθμό η απαιτούμενη στοχοθέτηση θα επιτευχθεί. 13 Άρθρο 43 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ 1974/ Μολονότι το ΠΑΑ της Ρουμανίας περιλάμβανε ελάχιστα αποδεικτικά στοιχεία ορθής στοχοθέτησης κατά τη χρονική στιγμή της έγκρισής του από την Επιτροπή, οι επενδύσεις στο πλαίσιο του μέτρου 121 ήταν σε μεγάλο βαθμό στοχοθετημένες στην πράξη, λόγω της εφαρμογής περιοριστικών κριτηρίων επιλεξιμότητας και της αποτελεσματικής εφαρμογής συναφών κριτηρίων επιλογής (βλέπε πίνακα 1). 34. Δύο από τα δέκα ΠΑΑ που εξετάστηκαν περιείχαν σαφή αποδεικτικά στοιχεία ορθής στοχοθέτησης του μέτρου 121 (Ιταλία Βένετο και Ουγγαρία). Έξι άλλα ΠΑΑ περιείχαν ελάχιστα αποδεικτικά στοιχεία στοχοθέτησης του είδους αυτού (Βέλγιο Βαλονία, Γερμανία Βάδη-Βυρτεμβέργη, Ισπανία Καταλονία, Γαλλία, Ρουμανία 14, Πορτογαλία). Δύο ΠΑΑ (Λουξεμβούργο και Πολωνία) δεν περιείχαν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία ότι το μέτρο 121 είχε στοχοθετηθεί. Ωστόσο, η Επιτροπή ενέκρινε συνολικά και τα δέκα ΠΑΑ. 35. Τον Ιούλιο του 2007, οι υπηρεσίες της Επιτροπής, κατά την αξιολόγηση που πραγματοποίησαν σχετικά με το προτεινόμενο πολωνικό ΠΑΑ, διατύπωσαν αμφισβητήσεις σχετικά με το θέμα της έλλειψης στόχων για το μέτρο 121. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή έθεσε το ζήτημα της προτεινόμενης μεθόδου «εξυπηρέτησης κατά σειρά χρονικής προτεραιότητας». Στη συνέχεια, το πολωνικό ΠΑΑ δεν τροποποιήθηκε, όμως η Επιτροπή το ενέκρινε τον Σεπτέμβριο του 2007, παρά την ανεπαρκή στοχοθέτηση. 36. Στο ΠΑΑ του Λουξεμβούργου καθορίζονται κριτήρια επιλεξιμότητας και διαφοροποιημένοι συντελεστές ενίσχυσης, αλλά δεν διευκρινίζεται ο τρόπος με τον οποίο η ενίσχυση θα αποσκοπεί στην επίτευξη των στόχων που έχουν καθοριστεί για την αντιμετώπιση των ιδιαίτερων αναγκών του. Η Επιτροπή υπενθύμισε στις αρχές του Λουξεμβούργου αρκετές φορές την υποχρέωση που υπείχαν να καθορίζουν τα κριτήρια επιλογής.

22 Οι περιπτώσεις του Λουξεμβούργου και της Πολωνίας, τονίζουν την ανάγκη να διασφαλίζει η Επιτροπή επαρκές επίπεδο στοχοθέτησης που να αποδεικνύεται εντός του ΠΑΑ που της υποβλήθηκε προς έγκριση. Μόλις ένα ΠΑΑ εγκριθεί από την Επιτροπή και τα κεφάλαια του ΕΓΤΑΑ τεθούν στη διάθεση του κράτους μέλους, είναι πιο δύσκολο για την Επιτροπή να εξασφαλίσει αναδρομικά τη στοχοθέτηση. Η ΠΕΡΙΓΡΑΦΉ ΤΩΝ ΣΤΟΙΧΕΊΩΝ ΤΗΣ ΣΤΟΧΟΘΈΤΗΣΗΣ ΠΟΥ ΠΕΡΙΛΑΜΒΆΝΕΙ ΤΟ ΠΑΑ ΔΕΝ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΕΊ ΠΆΝΤΟΤΕ ΠΡΟΣ ΤΗ ΣΤΟΧΟΘΈΤΗΣΗ ΠΟΥ ΕΦΑΡΜΌΖΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΡΆΞΗ 38. Το Συνέδριο διαπίστωσε ότι τόσο η διαδικασία επιλογής που εφαρμόζεται όσο και η στοχοθέτηση που επιτεύχθηκε στην πράξη διέφεραν μερικές φορές αισθητά από την περιγραφή του ΠΑΑ, κύριο έγγραφο στο οποίο η Επιτροπή βασίζει την απόφασή της προκειμένου να εγκρίνει το συνολικό πρόγραμμα δαπανών. Ορισμένα κράτη μέλη περιέγραφαν λεπτομερώς τα συστήματα επιλογής στο ΠΑΑ τους, στην πράξη όμως χρηματοδότησαν όλα τα επιλέξιμα έργα, καθιστώντας άσκοπες τις διαδικασίες επιλογής τους (Γαλλία, Ουγγαρία). Αντιθέτως, άλλα κράτη μέλη, ιδίως η Πορτογαλία, ανέπτυξαν πιο λεπτομερή συστήματα στοχοθέτησης από ό,τι περιγραφόταν στο ΠΑΑ που είχε εγκριθεί από την Επιτροπή. ΤΟ ΚΠΠΑ ΔΕΝ ΚΑΘΙΣΤΆ ΔΥΝΑΤΌ ΝΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΕΊΤΑΙ Ο ΒΑΘΜΌΣ ΣΤΟΝ ΟΠΟΊΟ ΤΟ ΜΈΤΡΟ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΊΖΕΙ ΌΛΕΣ ΤΙΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΌΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΕ 39. Το ΚΠΠΑ παρέχει πληροφορίες για την πρόοδο που σημειώθηκε σχετικά με την υλοποίηση του προγράμματος όσον αφορά τους δείκτες των χρηματοοικονομικών εισροών, των εκροών και των αποτελεσμάτων. Θα πρέπει, επομένως, να συμβάλλει στον προσδιορισμό των αποτελεσμάτων της στοχοθέτησης του μέτρου.

23 Οι δείκτες ΚΠΠΑ που καθορίστηκαν για το μέτρο 121 (βλέπε πίνακα 2) δεν είναι οι δέοντες για την παρακολούθηση του βαθμού στον οποίο με τα έργα που χρηματοδοτούνται αντιμετωπίζονται ορισμένες προτεραιότητες της ΕΕ ή συγκεκριμένες ενέργειες του μέτρου, όπως η ποιότητα, η διαφοροποίηση εντός και/ή εκτός της γεωργικής εκμετάλλευσης και η βελτίωση του καθεστώτος των γεωργικών εκμεταλλεύσεων όσον αφορά το περιβάλλον, την εργασιακή ασφάλεια, την υγιεινή και την καλή διαβίωση των ζώων, δεδομένου ότι τέτοια δεδομένα δεν συλλέγονται. ΤΑ ΔΕΔΟΜΈΝΑ ΤΩΝ ΚΠΠΑ ΣΧΕΤΙΚΆ ΜΕ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΈΣΜΑΤΑ ΕΊΝΑΙ ΕΛΆΧΙΣΤΑ ΑΞΙΌΠΙΣΤΑ 15 Εγχειρίδιο ΚΠΠΑ: «Οι αλλαγές στη χρήση γης ή στις γεωργικές πρακτικές που οδηγούν σε αλλαγή της σύνθεσης των βασικών γεωργικών προϊόντων». [«Το Εγχειρίδιο για κοινό πλαίσιο παρακολούθησης και αξιολόγησης. Έγγραφο καθοδήγησης», Γενική Διεύθυνση Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης, Σεπτέμβριος 2006.] 16 Ρουμανία, ετήσια έκθεση προόδου Ο δείκτης αποτελέσματος σχετικά με τα «νέα προϊόντα και/ή τεχνικές» είναι σημαντικός για ένα επενδυτικό μέτρο, κύριος στόχος του οποίου είναι ο εκσυγχρονισμός των εκμεταλλεύσεων. Ο έλεγχος αποκάλυψε ότι ήταν δύσκολο τα κράτη μέλη να συλλέγουν δεδομένα που να ανταποκρίνονται στον ορισμό του ΚΠΠΑ σχετικά με τον συγκεκριμένο δείκτη 15. Ορισμένα κράτη μέλη αποφάσισαν να μην αναφέρονται καθόλου σε αυτόν (Γαλλία) ή να τον υπολογίζουν μόνο εν μέρει (στο Βέλγιο (Βαλονία), δεν αφορά παρά μόνον τα «νέα προϊόντα»). Επιπλέον, στις εκθέσεις ενδιάμεσης αξιολόγησης επισημάνθηκε, για πέντε από τα δέκα κράτη μέλη που ελέγχθηκαν, η δυσχέρεια του ορισμού των «νέων τεχνικών» (Βέλγιο (Βαλονία), Γερμανία (Βάδη-Βυρτεμβέργη), Γαλλία, Λουξεμβούργο, Ρουμανία). Άλλα κράτη μέλη εφάρμοσαν έναν ορισμό, το πεδίο εφαρμογής του οποίου είναι ευρύτερο από αυτό του ορισμού που πρότεινε το ΚΠΠΑ. Στη Ρουμανία, ο ορισμός περιλαμβάνει κάθε προϊόν ή τεχνική που είναι νέα στην εκμετάλλευση. Κατά συνέπεια, ο ορισμός περιλαμβάνει σχεδόν όλα τα επενδυτικά έργα που υποστηρίζονται μέσω του μέτρου (το 98 % των επενδύσεων που ολοκληρώθηκαν 16 ). ΠΊΝΑΚΑΣ 2 ΔΕΊΚΤΕΣ ΚΠΠΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΈΤΡΟ 121 Είδος δείκτη Βασικός Εισροές Εκροές 1 Αποτέλεσμα Αντίκτυπος Παραγωγικότητα της εργασίας στον γεωργικό τομέα Δείκτης Ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου στον γεωργικό τομέα Ύψος των δημόσιων δαπανών που υλοποιήθηκαν (σύνολο έναντι του ΕΓΤΑΑ) Αριθμός των γεωργικών εκμεταλλεύσεων στις οποίες παρασχέθηκε στήριξη στις επενδύσεις (διάκριση ανάλογα με το φύλο, το νομικό καθεστώς, την ηλικιακή κατηγορία, το είδος των επενδύσεων ΔΙΓΕΛΠ 2 και το είδος του γεωργικού κλάδου) Συνολικός όγκος της επένδυσης (διάκριση ανάλογα με το είδος της επένδυσης ΔΙΓΕΛΠ και το είδος του γεωργικού κλάδου) Αριθμός των εκμεταλλεύσεων που εισάγουν νέα προϊόντα και/ή τεχνικές (διάκριση ανάλογα με το είδος αναδιάταξης της παραγωγής) Αύξηση της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας στις εκμεταλλεύσεις που έτυχαν στήριξης Οικονομική μεγέθυνση Παραγωγικότητα της εργασίας 1 Σύμφωνα με το ΚΠΠΑ, θα παρέχεται και ο αριθμός των αιτήσεων που εγκρίθηκαν. 2 Δίκτυο Γεωργικής Λογιστικής Πληροφόρησης.

24 Σύμφωνα με ένα καθοδηγητικό έγγραφο που εξέδωσε η Επιτροπή, ο δείκτης αποτελέσματος «αύξησης της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας (ΑΠΑ)» προορίζεται για τη μέτρηση της βελτίωσης των οικονομικών επιδόσεων στο επίπεδο των εκμεταλλεύσεων στις οποίες παρέχεται στήριξη 17. Δύο από τα επτά κράτη μέλη όπου πραγματοποιήθηκε επίσκεψη δεν ανέφεραν στοιχεία σχετικά με την αύξηση της ΑΠΑ κατά την περίοδο , λόγω δυσχερειών κατά τη συλλογή των αναγκαίων δεδομένων (Λουξεμβούργο και Γαλλία). Για τα άλλα κράτη μέλη όπου πραγματοποιήθηκε επίσκεψη, από τον έλεγχο προέκυψαν ορισμοί και μέθοδοι για τη συλλογή των δεδομένων που διέφεραν αισθητά. Η ενδιάμεση έκθεση αξιολόγησης για την Ισπανία (Καταλονία), επεσήμανε ότι ο βαθμός αξιοπιστίας του δείκτη «αύξησης της ΑΠΑ» είναι πολύ χαμηλός, καθώς οι αναγκαίες λογιστικές πληροφορίες ήταν διαθέσιμες μόνο για πολύ περιορισμένο δείγμα δικαιούχων εκμεταλλεύσεων. 43. Ο χαμηλός βαθμός αξιοπιστίας και η έλλειψη κοινών ορισμών έχουν ως συνέπεια τα δεδομένα που συλλέγονται να μην είναι συγκρίσιμα μεταξύ των κρατών μελών και να μην μπορούν να συγκεντρώνονται λυσιτελώς σε επίπεδο ΕΕ. ΣΤΟΧΟΘΈΤΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΛΈΟΝ ΚΟΝΔΥΛΊΩΝ ΜΈΣΩ ΤΟΥ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟΎ ΕΛΈΓΧΟΥ 17 «Έγγραφο εργασίας σχετικά με τους δείκτες ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας του ΚΠΠΑ», Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Μάρτιος COM(2007) 722 τελικό της 20ής Νοεμβρίου Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 74/2009 του Συμβουλίου, της 19ης Ιανουαρίου 2009, για τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1698/2005 για τη στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης από το ΕΓΤΑΑ (ΕΕ L 30 της , σ. 100). 20 Η 6η αιτιολογική σκέψη του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 74/2009 ορίζει τα εξής: Είναι σημαντικό οι σχετιζόμενες με τις εν λόγω κοινοτικές προτεραιότητες ενέργειες να ενισχύονται περαιτέρω στα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης που εγκρίνονται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1698/2005. Ο ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΌΣ ΈΛΕΓΧΟΣ ΑΠΟΣΚΟΠΟΎΣΕ ΣΤΗ ΧΟΡΉΓΗΣΗ ΠΡΌΣΘΕΤΩΝ ΚΟΝΔΥΛΊΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ «ΝΈΕΣ ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ» 44. Η Επιτροπή, με την πρότασή που διατύπωσε το 2007 σχετικά με τον «διαγνωστικό έλεγχο» 18, προσδιόρισε διάφορες «νέες προκλήσεις» για τη γεωργία στην ΕΕ, στους τομείς της κλιματικής αλλαγής, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της διαχείρισης των υδάτινων πόρων και της βιοποικιλότητας. Το Συμβούλιο προσέθεσε, ως μία ακόμη πρόκληση, την αναδιάρθρωση του γαλακτοκομικού τομέα. Το Συμβούλιο κατέστησε διαθέσιμο ένα επιπλέον ποσό ύψους 4,95 δισεκατομμυρίων ευρώ 19, μέσω του «διαγνωστικού ελέγχου» και του ΕΣΑΟ, και υπογράμμισε τη σημασία της στοχοθέτησης των εν λόγω κεφαλαίων «ενισχύοντας περαιτέρω 20 πράξεις που σχετίζονται με τις νέες προκλήσεις της ΕΕ στα ΠΑΑ των κρατών μελών». Τα κράτη μέλη που προετίθεντο να αντιμετωπίσουν τις νέες προκλήσεις στο πλαίσιο των ΠΑΑ τους και έτσι να ενεργοποιήσουν τη συμπληρωματική χρηματοδότηση που κατέστη διαθέσιμη μέσω του «διαγνωστικού ελέγχου» και του ΕΣΑΟ από τον Ιανουάριο του 2010 και μετά έπρεπε να υποβάλλουν, στην Επιτροπή, αναθεωρημένα ΠΑΑ προκειμένου να τα εγκρίνει μέχρι τον Ιούνιο του Μετά από αυτό προγραμματίστηκε, για το μέτρο 121, επιπλέον ποσό που υπολογίζεται ότι ανέρχεται σε 630 εκατομμύρια ευρώ. 45. Οι υπηρεσίες του Συνεδρίου εξέτασαν τη χρήση του μέτρου 121 για την αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων, προβαίνοντας σε αξιολόγηση των αναθεωρημένων ΠΑΑ στο πλαίσιο του «διαγνωστικού ελέγχου» που εγκρίθηκαν από την Επιτροπή, καθώς και των εθνικών διαδικασιών εφαρμογής στα δέκα κράτη μέλη που εξετάστηκαν για τον έλεγχο αυτό.

25 23 ΟΡΙΣΜΈΝΑ ΚΡΆΤΗ ΜΈΛΗ ΔΕΝ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΊΗΣΑΝ ΤΗΝ ΠΡΌΣΘΕΤΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΌΤΗΣΗ ΓΙΑ «ΠΕΡΑΙΤΈΡΩ ΕΝΊΣΧΥΣΗ» ΤΟΥ ΜΈΤΡΟΥ Τα κράτη μέλη δύνανται να κάνουν χρήση της πρόσθετης χρηματοδότησης για την αύξηση των ποσοστών ενίσχυσης για συναφή έργα ή, για παράδειγμα, για τη θέσπιση ειδικών υπομέτρων για την αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων. Μπορούν, επίσης, να αναθεωρήσουν τις διαδικασίες και τα κριτήριά τους προκειμένου να ευνοηθούν, κατά τη διάρκεια της διαδικασίας επιλογής, επενδύσεις για την αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων. 21 Τρία κράτη μέλη που κάλυψε ο έλεγχος δεν διέθεσαν επιπλέον πόρους για το μέτρο 121 μετά τον «διαγνωστικό έλεγχο» (αυτά είναι το Βέλγιο (Βαλονία), η Ισπανία (Καταλονία) και η Ουγγαρία). 47. Για επτά από τα δέκα κράτη μέλη που κάλυψε ο έλεγχος 21, με την έγκριση του «διαγνωστικού ελέγχου» και του ΕΣΑΟ αυξήθηκε ο προϋπολογισμός που διατέθηκε για το μέτρο 121. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, με τα ΠΑΑ είχαν ήδη αντιμετωπιστεί οι στόχοι που συνδέονταν με τις νέες προτεραιότητες πριν από τον «διαγνωστικό έλεγχο». 48. Τα επτά κράτη μέλη που αύξησαν τον προϋπολογισμό για το μέτρο 121 ανταποκρίθηκαν στις νέες προτεραιότητες με διάφορους τρόπους. Τρία κράτη μέλη (Ιταλία (Βένετο), Ρουμανία και Πορτογαλία) αναθεώρησαν τις διαδικασίες επιλογής τους, προκειμένου να δοθεί μεγαλύτερη προτίμηση σε επενδυτικά έργα στο πλαίσιο του μέτρου 121 που αντιμετωπίζουν τις νέες προτεραιότητες: Στην Ιταλία, τόσο τα ποσοστά ενίσχυσης όσο και το μέγιστο ποσό της επιχορήγησης αυξήθηκαν για τα έργα στον γαλακτοκομικό τομέα. Οι προτεραιότητες της «νέας πρόκλησης» προστέθηκαν στα κριτήρια προτεραιότητας για την επιλογή, αυξάνοντας την πιθανότητα επιλογής έργων με τα οποία αντιμετωπίζονται οι νέες προκλήσεις. Η Ρουμανία τροποποίησε τις διαδικασίες της, βαθμολογώντας με περισσότερες μονάδες τις προτάσεις έργων που περιλάμβαναν επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Οι πορτογαλικές αρχές δημοσίευσαν ειδική πρόσκληση υποβολής προτάσεων για έργα στον γαλακτοκομικό τομέα, όπου τα ποσοστά ενίσχυσης ήταν κατά 10 % υψηλότερα από τα ποσοστά που εφαρμόζονται στους τομείς που δεν έχουν προτεραιότητα. 49. Τρία κράτη μέλη (Γερμανία (Βάδη-Βυρτεμβέργη), Γαλλία και Λουξεμβούργο) δεν τροποποίησαν τις διαδικασίες τους. Η Πολωνία, κατά τον χρόνο διενέργειας του ελέγχου, προέβαινε σε αναθεώρηση των διαδικασιών της.

26 Πέραν τούτου, από τις παρατηρήσεις που παρατίθενται στα σημεία 29 έως 32 ανωτέρω προκύπτει ότι πολλά από τα κράτη μέλη δεν εφάρμοσαν κανόνες επιλεξιμότητας, διαδικασίες ή κριτήρια επιλογής που θα καθιστούσαν δυνατή τη στοχοθέτηση των πρόσθετων πόρων στις προτεραιότητες της κλιματικής αλλαγής, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της διαχείρισης των υδάτινων πόρων και της βιοποικιλότητας. 22 Άρθρο 69, παράγραφος 5α, του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1698/2005, που εισήχθη με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 74/ Τα κράτη μέλη υποχρεούνται να διασφαλίζουν ότι «ένα ισόποσο» της συμπληρωματικής χρηματοδότησης που προκύπτει από τον «διαγνωστικό έλεγχο» και το ΕΣΑΟ διατίθεται σε πράξεις για την αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων 22. Τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίζουν ότι ένας ξεχωριστός μηχανισμός χρηματοοικονομικής πληροφόρησης για τις πράξεις αντιμετώπισης των νέων προκλήσεων επιτρέπει στην Επιτροπή να εξακριβώνει κατά πόσο αυτός ο όρος έχει τηρηθεί. Τα κράτη μέλη υποχρεούνται, επίσης, να παρακολουθούν, στο πλαίσιο του ΚΠΠΑ, σε ποιο βαθμό αντιμετωπίστηκαν οι νέες προκλήσεις με πράξεις που χρηματοδοτήθηκαν από το ΕΓΤΑΑ, από το 2010 και μετά. Ωστόσο, πριν από τον «διαγνωστικό έλεγχο», δεν διαβιβάζονταν συγκεκριμένες πληροφορίες σχετικά με τις πράξεις που εφαρμόζονταν ήδη για την αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων, είτε στο πλαίσιο της υποβολής χρηματοοικονομικής έκθεσης στην Επιτροπή είτε στο πλαίσιο του ΚΠΠΑ. Αυτό καθιστά σχεδόν αδύνατη την πραγματοποίηση σύγκρισης μεταξύ της κατάστασης πριν και μετά τον «διαγνωστικό έλεγχο». 52. Με τον έλεγχο του Συνεδρίου εντοπίστηκε ο κίνδυνος που υπάρχει, τα κράτη μέλη, που είχαν σχεδιάσει τη χρηματοδότηση πράξεων για την αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων πριν από τον «διαγνωστικό έλεγχο», να χρησιμοποιήσουν ενδεχομένως την επιπλέον χρηματοδότηση για άλλους σκοπούς εκτός από την περαιτέρω ενίσχυση των νέων προτεραιοτήτων. Αυτό μπορεί να συμβεί σε περίπτωση που τα κράτη μέλη είχαν σχεδιάσει την αντιμετώπιση παρόμοιων προτεραιοτήτων, όπως ο γαλακτοκομικός τομέας, προτού καταστεί διαθέσιμη η νέα χρηματοδότηση. Τότε, η προσχεδιασθείσα δαπάνη θεωρείται ότι πληροί τις απαιτήσεις του «διαγνωστικού ελέγχου» και τα επιπλέον κονδύλια του «διαγνωστικού ελέγχου» χρησιμοποιούνται για άλλους σκοπούς.