Η ΜΕΣΗ ΡΑΓ ΑΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α Ε. Α. ΚΑΝΕΛΟΠΟΥΛΟΥ 1, Κ. Α. ΠΑΓΩΝΗΣ 2

Transcript

1 Η ΜΕΣΗ ΡΑΓ ΑΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α Ε. Α. ΚΑΝΕΛΟΠΟΥΛΟΥ, Κ. Α. ΠΑΓΩΝΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στην παρούσα µελέτη εξετάζεται η µέση ραγδαιότητα των βροχοπτώσεων στην Ελλάδα κατά την 3ετή περίοδο Μελετάται η επίδραση του υψοµέτρου και των γεωγραφικών συντεταγµένων στην ραγδαιότητα µε τη χρήση του γραµµικού µοντέλου παλινδρόµησης (Fisher,958) και εφαρµόσθηκε ο έλεγχος Mann-Kendall (W.M.O.,966) για την αναζήτηση των κλιµατικών τάσεων. Οι ισοπληθείς καµπύλες (εποχικές και ετήσια) χαράχτηκαν µε την µέθοδο Kriging (Olea, 987) ενώ η χωρική διακύµανση εξετάστηκε µε την εφαρµογή της ανάλυσης σε κύριες συνιστώσες (Jolliffe, 986). Εξετάζεται επίσης η ύπαρξη περιοδικοτήτων µε την εφαρµογή της φασµατικής ανάλυσης. ABSTRACT In this paper the intensity of rainfalls is investigated and analysed in Hellas area. The meteorological station's net, which was used, consists of stations and the time series extend from It was examined the influence of altitude and geographic coordinates on the number of precipitation days, using linear models of regression analysis. The application of the Principal Components Analysis (PCA, S-mode), on the mentioned climatic file, results in the spatial variation of the precipitation days in Hellas, while the time series trends were examined by the Mann-Kendall criterion. Finaly it was examined the existence of periodicity with the application of spectrum analysis in long terms time series. ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙ ΙΑ: Υετός, Ραγδαιότης, Ανάλυση Κύριες Συνιστώσες KEY WORDS: Precipitation,Intensity, Principal Components Analysis ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ένταση των βροχοπτώσεων ορίζεται µε τον χρονικό ρυθµό µεταβολής του ύψους dh του συλλεχθέντος ύδατος: Ι= και µετρείται συνήθως σε χιλιοστά ύψους υετού ανά dt ώρα, (mm/h). Από κλιµατικής άποψης η ένταση των βροχοπτώσεων εξετάζεται µε τη χρήση της ραγδαιότητας η οποία ορίζεται µε το πηλίκο του ύψους υετού Η προς τον αριθµό ηµερών υετού Ν: Ρ=H/N και µετρείται σε µονάδες ύψους υετού (ΚΑΡΑΠΙΠΕΡΗΣ, 97). Η ραγδαιότητα ως κλιµατικό στοιχείο µιας περιοχής καθορίζει το είδος των βροχοπτώσεων αναφορικά µε την µέση ένταση αυτών και ο υπολογισµός της γίνεται σε µηνιαία, εποχική και ετήσια βάση. Η ραγδαιότητα αποτελεί σηµαντικό διαµορφωτικό παράγοντα του ανάγλυφου και της εδαφοκάλυψης και συνεπώς επηρεάζει τη δενδροκάλυψη καθώς και τις αγροτικές καλλιέργειες µιας περιοχής. Με την παρούσα εργασία επιχειρείται να δοθεί µία συνοπτική εικόνα της χωρικής και χρονικής διακύµανσης της ραγδαιότητας των βροχοπτώσεων στον Ελληνικό χώρο. ΚΛΙΜΑΤΙΚΟ ΙΚΤΥΟ Το συγκροτηθέν δίκτυο για την εξέταση αριθµού ηµερών υετού στην Ελλάδα αποτελείται από σταθµούς της Ε.Μ.Υ., των οποίων η γεωγραφική κατανοµή φαίνεται στον χάρτη, ενώ η ακριβής θέση και το υψόµετρο κάθε σταθµού αναγράφεται στο πίνακα Ι. Οι χρονοσειρές που εξετάσθηκαν καλύπτουν την κοινή χρονική περίοδο Ο έλεγχος της οµοιογένειας των παρατηρήσεων έγινε µε την εφαρµογή της απαραµετρικής στατιστικής δοκιµασίας Runs-Test (ΜΩΡΑΪΤΟΥ-ΠΡΕΖΕΡΑΚΟΥ,976, ΖΕΡΕΦΟΣ κ.ά.,977) τα αποτελέσµατα της οποίου κρίθηκαν ικανοποιητικά, εφ όσον ο αριθµός των κυµάνσεων (runs) βρέθηκε εντός των ορίων που προβλέπονται θεωρητικά (LANGLEY et all, 979). :Ε.Α. KANELLOPOYLOY, Lab of Climatology-Univ. of Athens, Univ.Cumbus, Ilisia 578 :K.A. PAGONIS, Hellenic Pedagogical Institute, Mesogion 396-Athens 53 7

2 Πίνακας Ι. Μητρώο των σταθµών του κλιµατικού δικτύου α/α Σταθµός φ( ) λ( ) h(m) α/α Σταθµός φ( ) λ( ) h(m) Άραξος Άρτα Αστεροσκοπείο Πόρος Κόρινθος ΕΤΗΣΙΑ ΕΠΟΧΙΚΗ ΚΥΜΑΝΣΗ Η ετήσια πορεία της ραγδαιότητας παρουσιάζει πολλαπλή κύµανση για την πλειοψηφία των σταθµών. Στους θαλάσσιου τύπου σταθµούς τα κύρια µέγιστα καταγράφονται τους χειµερινούς µήνες, κυρίως το Νοέµβριο, ενώ σηµειώνονται σαφή δευτερεύοντα µέγιστα κατά τους καλοκαιρινούς µήνες, τα οποία οφείλονται στη ανάπτυξη θερµικών καταιγίδων (,, κ.ά). Σε σταθµούς µε ηπειρωτικό χαρακτήρα, (,, κ.ά) τα κύρια µέγιστα καταγράφονται τους θερινούς µήνες, ενώ σηµειώνονται δευτερεύουσες κυµάνσεις το χειµώνα και την άνοιξη. Στα διαγράµµατα του σχήµατος φαίνεται ανά σταθµό η µέση ετήσια πορεία της ραγδαιότητας (εστιγµένη) και η προσαρµογή της καµπύλης των ελαχίστων τετραγώνων (συνεχής). - m - m - 6 m 6-8 m Χάρτης. Γεωγραφική θέση των σταθµών του κλιµατικού δικτύου 8

3 Σχήµα. Μέση µηνιαία κύµανση της ραγδαιότητας στην Ελλάδα Οι µέγιστες τιµές ραγδαιότητας στην Ελλάδα (σχήµα ) σηµειώνονται το Νοέµβριο σε ποσοστό 35% επί του συνόλου των σταθµών, ακολουθεί ο Σεπτέµβριος µε 7,5% και ο Αύγουστος µε το εκέµβριο,5%. Η εποχική κατανοµή ακολουθεί τη διάταξη: Φθινόπωρο>Χειµώνας>Καλοκαίρι, ενώ είναι αξιοσηµείωτο ότι σε κανένα σταθµό του δικτύου δεν καταγράφεται µέγιστη εποχική ραγδαιότητα κατά την άνοιξη (σχήµα 3). εκέµβριος,5% Νοέ µβριος 35,% Ιανουάριος 5,% Μάρτιος,5% Αύγουστος,5% Σεπτέµβριος 7,5% Οκτώ βριος 5,% ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 75,% ΑΝΟΙΞΗ,% ΧΕΙΜΩΝΑΣ 7,5% ΚΑ Λ ΟΚΑ ΙΡΙ 7,5% Σχήµα. Μηνιαία (%) κατανοµή της µέγιστης ραγδαιότητας Σχήµα 3. Εποχική (%) κατανοµή της µέγιστης ραγδαιότητας ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ Κατά τους µήνες της χειµερινής περιόδου (χάρτης ), οι µέγιστες τιµές ραγδαιότητας καταγράφονται στα δυτικά παράκτια τµήµατα της χώρας, στα Επτάνησα, στην κεντρική και βόρεια ορεινή Πελοπόννησο και στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου. Ενώ οι ελάχιστες καταγράφονται κυρίως στα νησιά του Αργοσαρωνικού και τις Κυκλάδες. Την άνοιξη (χάρτης 3), οι περιοχές µεγίστων-ελαχίστων δεν διαφοροποιούνται ουσιαστικά από το χειµώνα, µε εξαίρεση τη γενική πτώση της ραγδαιότητας και την διεύρυνση των περιοχών των µεγίστων προς τις ηπειρωτικές περιοχές λόγω των εαρινών καταιγίδων. Κατά τη θερινή περίοδο (χάρτης ), καταγράφεται σηµαντική πτώση της ραγδαιότητας σε όλες τις περιοχές της χώρας και τα µέγιστα εντοπίζονται στη 9

4 βόρεια Ελλάδα και γενικά υπεράνω των ηπειρωτικών περιοχών λόγω των θερµικών καταιγίδων. Ισχυρά µέγιστα καταγράφονται επίσης στη βορειοδυτική Κρήτη. Το φθινόπωρο (χάρτης 5), µε την ενεργοποίηση του Μεσογειακού µετώπου καταγράφεται αύξηση της ραγδαιότητας σε όλη την Ελλάδα και στις δυτικές περιοχές καταγράφονται τα ισχυρότερα εποχικά µέγιστα, ενώ ταυτόχρονα αναδεικνύεται η έ- ντονη επίδραση της ορεογραφίας. Συνολικά για το έτος (χάρτης 6), η χωρική κατανοµή της ραγδαιότητας εµφανίζει εικόνα παρόµοια µε τη χειµερινή κατανοµή. Οι γεωγραφικές περιοχές των µεγίστων και ελαχίστων ουσιαστικά δεν διαφοροποιούνται, η µέση τι- µή ραγδαιότητας για όλη την Ελλάδα είναι 6,mm µε τυπική απόκλιση,mm, ελάχιστη τιµή 3,6mm (Αστεροσκοπείο) και µέγιστη,mm (Άρτα). ΕΠΙ ΡΑΣΗ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΟΓΕΩΓΡΑΦΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ Εξετάστηκε η επίδραση των γεωγραφικών συντεταγµένων καθώς και του υψοµέτρου στη ραγδαιότητα της βροχής σε ετήσια και εποχική βάση, εφαρµόζοντας το γραµµικό µοντέλο παλινδρόµησης. Μοναδική στατιστικά σηµαντική συσχέτιση παρατηρείται κατά τη φθινοπωρινή περίοδο µε το γεωγραφικό µήκος, (r=-,),όπως σηµειώνεται στο γραµµοσκιασµένο κελί του πίν. ΙΙ. Επιπλέον η ραγδαιότητα εµφανίζει σε ετήσια βάση ισχυρότερη συσχέτιση (αρνητική) µε το γ.µήκος παρά µε το γ.πλάτος ή το υψόµετρο. Φαίνεται λοιπόν ότι το γ. µήκος ασκεί εντονότερη επίδραση (αρνητική) στη µέση ραγδαιότητα, γεγονός που µπορεί να αποδοθεί στην επίδραση υγρών αερίων µαζών οι οποίες κινούνται ανατολικά και της παρεµβολής των κύριων ορεινών όγκων των Ελληνίδων οροσειρών, κάθετα στην διεύθυνση της κίνησης αυτών µε αποτέλεσµα τις αυξηµένες τιµές ραγδαιότητας στα δυτικά (οµβροπλευρά) και την µείωση αυτών προς τα ανατολικά (οµβροσκιά).το φαινόµενο είναι ιδιαίτερα έντονο το φθινόπωρο, µε την ενεργοποίηση του Μεσογειακού µετώπου, κι έτσι µπορεί να ερµηνευθεί η µοναδική στατιστικά σηµαντική συσχέτιση του πιν.ιι. Χάρτης. Χωρική κατανοµή της µέσης ραγδαιότητας το χειµώνα Χάρτης 3. Χωρική κατανοµή της µέσης ραγδαιότητας την άνοιξη Πίνακας II. Συσχέτιση της µέσης ραγδαιότητας µε τους φυσικογεωγραφι- Περίοδος Γ.Πλάτος Γ.Μήκος Υψόµετρο Χειµώνας r=-, r=-,7 r=,3 Άνοιξη r=-, r=-, r=,8 Καλοκαίρι r=,9 r=-,7 r=-, Φθινόπωρο r=-,6 r=-, r=-,7 Ετήσιο r=-,9 r=-,33 r=, Χάρτης. Χωρική κατανοµή της µέσης ραγδαιότητας το Χάρτης 5. Χωρική κατανοµή της µέσης ραγδαιότητας το φθινόπω- Χάρτης 6. Χωρική κατανοµή της µέσης ετήσιας ραγδαιότητας στην Ελλάδα

5 FACTOR ANALYSIS (ΠΑΡΑΓΟΝΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ) Με σκοπό την λεπτοµερέστερη µελέτη της χωρικής κατανοµής της ραγδαιότητας στην Ελλάδα κατά την εξεταζόµενη χρονική περίοδο , χρησιµοποιήθηκε η ανάλυση σε κύριες συνιστώσες (JOLLIFFE, 986) στις χρονοσειρές των µέσων µηνιαίων τιµών ραγδαιότητας. Στον πίν.iιι αναγράφονται οι 7 πρώτες κύριες συνιστώσες µε ιδιοτιµές άνω του και οι οποίες ερµηνεύουν το 5,% της συνολικής µεταβλητότητας. Στον πίν.iv αναγράφονται οι τιµές των factor loadings όπως αυτές προκύπτουν µετά την Varimax περιστροφή των αξόνων. Η χωρική κατανοµή των factor loadings των πρώτων κυρίων συνιστωσών απεικονίζονται στους χάρτες 7 έως. Παρατηρούµε ότι ο η πρώτη κύρια συνιστώσα (PC ) οµαδοποιεί σταθµούς της Κρήτης και των νησιών του Αιγαίου, και ερµηνεύει το µεγαλύτερο ποσοστό της συνολικής µεταβλητότητας (3%). Η δεύτερη κύρια συνιστώσα (PC ) οµαδοποιεί, κατά κανόνα, σταθµούς των δυτικών Πίνακας ΙII. Ιδιοτιµές και παράκτιων περιοχών της Ελλάδας και των Ιονίων νήσων ερµηνευµένη µεταβλητότητα PC Egnval % Var. Cum.% και ερµηνεύει το 7% της συνολικής µεταβλητότητας. Η τρίτη κύρια συνιστώσα (PC 3 ) οµαδοποιεί σταθµούς της βόρειας Ελλάδας, και ερµηνεύει το 5% της συνολικής µεταβλητότητας. Η τέταρτη κύρια συνιστώσα (PC ) ο µαδοποιεί σταθµούς του βόρειου Αιγαίου και των κεντρικών ορεινών περιοχών της Ελλάδας και ερµηνεύει το,5% της συνολικής µεταβλητότητας. Οι υπόλοιπες κύριες συνιστώσες οµαδοποιούν µικρές περιοχές ή και αποµονωµένους σταθµούς. Πίνακας ΙV. Factor Loadings (Varimax normalized) Σταθµός PC PC PC 3 PC PC 5 Σταθµός PC PC PC 3 PC PC 5,,66,9,,36,6,67,7, -,3 Αλεξανδρούπο-,8,,,5,6 -,,7,6,5,6 Άραξος,7,66,,5,,3,6 -,,3,3,,73,,3 -,3,57,5,7,,3 Άρτα,3,57,7,5,5,, -,3,9 -,9 Αστεροσκοπείο,3,6,,,5,,9 -,8,6,8,3,5,, -,3,3,,3,8 -,6,,,,6,3 Ορεστιά-,,,8,7,75,6 -,7,6,3 -,6,8,68 -,,5,7,,3 -,3,, Πόρος,,,5,,,8, -, -,,,35,3 -,,3,3,,5,8,8,3 -,,8,9,36,,7,8 -,3,3, -,6,,53 -,9,6,5,58 -,,,7,85,, -,,3,6,59,,5,3,9 -,,8,77 -,,,6,,5 -,,8,,7,66,,,3,7 -, -,7,5,39,,,5 Κόρινθος,5,,3 -,, -,5,3,67,3,5,3,7,,37 -,,,6 -,3,6 -,3 -,,,6,8,8,33,7 -,,,

6 Πόρος Χάρτης. Χωρική κατανοµή της PC Χάρτης 3. Χωρική κατανοµή της PC Πόρος Πόρος Χάρτης. Χωρική κατανοµή της PC 3 Χάρτης 5. Χωρική κατανοµή της PC ΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΠΕΡΙΟ ΙΚΟΤΗΤΕΣ Με την εφαρµογή του κριτηρίου Mann-Kendall στις χρονοσειρές των µέσων µηνιαίων τιµών ραγδαιότητας, διαπιστώθηκε ότι στους εκ των σταθµών του δικτύου (3%) παρατηρείται στατιστικά σηµαντική τάση αύξησης της ραγδαιότητας, η οποία οφείλεται µάλλον στην στατιστικά σηµαντική ελάττωση του αριθµού ηµερών βροχής (ΠΑΓΩΝΗΣ, ΝΑΣΤΟΣ, ) παρά στην αύξηση του µέσου ύψους βροχής. Στον πίνακα V αναγράφονται ανά σταθµό οι συντελεστές των ευθειών παλινδρόµησης ενώ οι κλίσεις που εκφράζουν στατιστικά σηµαντικές τάσεις (σε επ.εµπ.95%) έχουν επισηµανθεί. Πίνακας ΙΙΙ. Αποτελέσµατα της Trend Analysis Σταθµός p t-value student a b Τάση 377 -,67E- 6,9E- 6,875,33E ,3E- 6,9E- 5,3598 -,7E- Άραξος 33 -,36 6,9E- 5,69757,3E ,8E- 6,9E- 8,358 3,55E-3 Άρτα ,97E- 6,9E- 9,63,E-3 Αστεροσκοπείο 3369,8E- 6,9E-, ,3E-3 3-6,77E- 6,9E- 9,3596 8,55E ,E- 6,9E-,755 3,9E ,E- 6,9E- 9, ,E- 68 -,7 6,9E- 5,578,E ,8E- 6,9E-,656,E ,6E- 6,9E- 8,99-3,33E- 3378,38E- 6,9E- 5,3399,E ,3863 6,9E- 9,339,5

7 39-8,7E-3 6,9E- 6,737,5E- Σταθµός p t-value student a b Τάση 336 -,7E- 6,9E- 7,37538,E ,3 6,9E- 5, ,9E- Κόρινθος 399,585 6,9E-,7559,8E ,E- 6,9E-,3767,3E-3 367, 6,9E- 3,3338,69E ,6E-3 6,9E- 8,33 -,96E- 36 -,7E- 6,9E- 5,737,9E ,6E- 6,9E- 8,3987 -,69E ,E- 6,9E-,39377,5E ,6 6,9E-,9937 8,8E ,359 6,9E- 5, ,3E ,8E- 6,9E-,965 3,8E ,9E- 6,9E- 5,57 5,E ,36E- 6,9E- 6,65 -,5E- Πόρος 397 -,E- 6,9E-,939 -,E ,E- 6,9E- 5,7,79E ,78 6,9E- 6,8769 -,7E- 9-9,89E- 6,9E- 6,5669 -,68E- 335,36E-3 6,9E- 3,3365 9,E ,38E- 6,9E- 5,38 -,7E- 3939,95E- 6,9E- 6,7,8E ,E- 6,9E- 9,7, ,E- 6,9E- 6,56 -,99E- 37-6,93E- 6,9E- 5,7383,3E ,83E- 6,9E-,968 5,53E-3 Έγινε κατόπιν έλεγχος των περιοδικοτήτων (W.M.O. 966) που εµφανίζουν οι χρονοσειρές των factor-scores µε τη µέθοδο της φασµατικής ανάλυσης και δεν βρέθηκαν στατιστικά σηµαντικές περιοδικότητες πέραν της ετήσιας. Στο σχήµα 6 απεικονίζονται τα περιοδογράµµατα, σε άξονες Φασµατική ισχύς -, των χρονοσειρών µέσης ΑΓΡΙΝΙΟ,8 ΑΛΕΞΑΝ ΡΟΥΠΟΛΗ 3 ΑΡΑΞΟΣ ΑΡΓΟΣΤΟΛΙ 3,6,, 3, 8 ΖΑΚΥΝΘΟΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑ,6 KOZANH, ΚΟΡΙΝΘΟΣ 6 3,,,8,6,,,, ΡΟ ΟΣ 8 ΣΑΜΟΣ ΦΛΩΡΙΝΑ ΧΑΝΙΑ 6 6,6,, ραγδαιότητας για ορισµένους από τους σταθµούς του δικτύου. Σχήµα 6. Περιοδογράµµατα των χρονοσειρών ραγδαιότητας, ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Στην Ελλάδα η ετήσια πορεία της ραγδαιότητας παρουσιάζει κατά κανόνα πολλαπλή κύµανση για την πλειοψηφία των σταθµών. Οι µέγιστες τιµές ραγδαιότητας στην Ελλάδα σηµειώνονται το Νοέµβριο σε ποσοστό 35% επί του συνόλου των σταθµών, ακολουθεί ο Σεπτέµβριος µε 7,5% και ο Αύγουστος µε το εκέµβριο µε,5%. Η εποχική κατανοµή ακολουθεί τη διάταξη: Φθινόπωρο>Χειµώνας>Καλοκαίρι. 3

8 Η µέση ετήσια κατανοµή παρουσιάζει την εξής εικόνα: οι µέγιστες τιµές ραγδαιότητας καταγράφονται στα δυτικά παράκτια τµήµατα της χώρας, στα Επτάνησα, στην κεντρική και βόρεια ορεινή Πελοπόννησο και στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου. Ενώ οι ελάχιστες καταγράφονται κυρίως στα νησιά του Αργοσαρωνικού και τις Κυκλάδες. Η µέση τιµή ραγδαιότητας για όλη την Ελλάδα είναι 6,mm µε τυπική απόκλιση,mm. Η µέση ελάχιστη τιµή περιόδου καταγράφεται στο σταθµό του Αστεροσκοπείου (3,6mm) και η µέση µέγιστη στην Άρτα (,mm). Εξετάστηκε η επίδραση των γεωγραφικών συντεταγµένων και του υψοµέτρου στη ραγδαιότητα της βροχής σε ετήσια και εποχική βάση και βρέθηκε ότι µόνο το γ.µήκος επιδρά προκαλώντας στατιστικά σηµαντική µείωση της ραγδαιότητας κατά τη φθινοπωρινή περίοδο. Η εφαρµογή της "Ανάλυσης σε Κύριες Συνιστώσες" (PCA), ανέδειξε επτά γεωγραφικές περιοχές µε οµοιογενή κλιµατικά χαρακτηριστικά. Η πρώτη κύρια συνιστώσα (PC ) οµαδοποιεί κυρίως σταθµούς της Κρήτης (, ) µε κυρίαρχο χαρακτηριστικό τα ισχυρά µέγιστα ραγδαιότητας κατά τον Σεπτέµβριο, ερµηνεύει δε το µεγαλύτερο ποσοστό της συνολικής µεταβλητότητας (3%). Η δεύτερη κύρια συνιστώσα (PC ) οµαδοποιεί, κατά κανόνα, σταθµούς των δυτικών παράκτιων περιοχών της Ελλάδας και των Ιονίων νήσων (, Άραξος, κ.ά.)µε µικρότερα καταγραφόµενα µέγιστα κυρίως κατά τον µήνα Νοέµβριο. Η τρίτη κύρια συνιστώσα (PC 3 ) οµαδοποιεί σταθµούς της βόρειας Ελλάδας (,, )τα µέγιστα των οποίων καταγράφονται κυρίως τη θερινή περίοδο. Η τέταρτη κύρια συνιστώσα (PC ) οµαδοποιεί σταθµούς του βόρειου Αιγαίου (, ) που εµφανίζουν αυξηµένες τιµές ραγδαιότητας κατά τη χειµερινή περίοδο. Η πέµπτη κύρια συνιστώσα (PC 5 ) οµαδοποιεί σταθµούς της βορειοανατολικής ηπειρωτικής χώρας (,, )µε µικρές σχετικά τιµές ραγδαιότητας. Με την εφαρµογή του κριτηρίου Mann-Kendall στις χρονοσειρές των µέσων µηνιαίων τιµών ραγδαιότητας, διαπιστώθηκε ότι στο 3% των σταθµών του δικτύου, κυρίως νησιωτικών, παρατηρείται στατιστικά σηµαντική τάση αύξηση της ραγδαιότητας, η οποία οφείλεται µάλλον στην ελάττωση του αριθµού ηµερών βροχής παρά στην αύξηση του µέσου ύψους βροχής. Η εξέταση της περιοδικότητας µε την µέθοδο της φασµατικής ανάλυσης ανέδειξε επικρατέστερη περίοδο την ετήσια. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ []Ζαµπάκας, Ι., (98), Γενική Κλιµατολογία, Αθήνα. []Ζερεφός, Χ., κά.(977), Μελέτη επί των χρονοσειρών της βροχής εις τον σταθµόν του Ε.Α.Α. κατά την ετια " ηµοσιεύµατα Εργαστηρίου Κλιµατολογίας. Αθήνα. [3]Καραπιπέρης, Λ.Ν., (967). Περιγραφική Μετεωρολογία, Αθήνα []Κοτίνη-Ζαµπάκα,Σ.Ι. (983), Συµβολή στην κατά µήνα µελέτη του κλίµατος της Ελλάδας. ιδακτορική ιατριβή. Θεσ/νίκη [5]Μαριολόπουλος, Η.Γ Καραπιπέρης, Λ.Ν. (955), Αι βροχοπτώσεις εν Ελλάδι. Α- θήναι. [6]Μάρκου - Ιακωβάκη, Π. (979), Ο υετός εις την νήσον Κρήτην. ιατριβή επί ιδακτορία. Αθήναι. [7]Μωραίτου - Πρεζεράκου,Ε. (976), Περί της οµοιογένειας των ετήσιων υψών βροχής". ηµοσιεύµατα Ε.Μ.Υ. Αθήνα [8]Παγώνης, Κ.Α., Νάστος, Π.Θ., (), Συµβολή στην µελέτη του αριθµού ήµερών υετού στον Ελληνικό χώρο. 6 Ο Πανελλήνιο Γεωγραφικό Συνέδριο. [9]Fisher, R., (958), Statistical methods for research workers, USA. []Jolliffe,I.,(986), Principal Component Analysis,Springer p.7, New York. []Langley, et all.,(979), Test of Homogeneity for Climate Data.USA. []Olea, R.A., (97), Optimal contour mapping using Universal Kriging, Jour. of Geoph. Research, vol.79 [3]Ritchman,M., (986), Rotation of PCA. J.Climatol.,6, []Spiegel,M.R. (975), Statistics. New York [5]Statistical Package for Social Sciences, (99), User-Guide.USA [6]W.M.O., (966) Climatic change. No 95,T.P., Geneva. [7]W.M.O., (97) Agricaltural Meteorology, No 3, Geneva.