Καµπάνια «Να πάρουµε πίσω τη νύχτα»

Transcript

1 Take Back the Night [ Φεβρουάριος / 2006] Καµπάνια «Να πάρουµε πίσω τη νύχτα» [Το κείµενο αυτό βρέθηκε στο και µεταφράστηκε στα ελληνικά από το «Terminal 119 για την κοινωνική και ατοµική αυτονοµία» ( ) στα τέλη Φλεβάρη του 2006] «Να πάρουµε πίσω τη Νύχτα» - Περί τίνος πρόκειται; Η πρώτη διαδήλωση της καµπάνιας «Να πάρουµε πίσω τη Νύχτα» έλαβε χώρα το 1973 στη Γερµανία ως απάντηση σε µια σειρά σεξουαλικών επιθέσεων, βιασµών και δολοφονιών. Πέντε χρόνια αργότερα η πρώτη αντίστοιχη πορεία έλαβε χώρα και στις ΗΠΑ, στο Σαν Φρανσίσκο. Συµµετείχαν περισσότερες από 5,000 γυναίκες από 30 πολιτείες. Οι συµµετέχουσες διαδήλωσαν για το θέµα της βίας εναντίον των γυναικών. Αν και η καµπάνια δίνει έµφαση στο ότι η βία εναντίον των γυναικών συµβαίνει όλες τις ώρες της ηµέρας, είµαστε ιδιαίτερα ανήσυχες για τη βία που συµβαίνει τις νύχτες. Συχνά λέγεται στις γυναίκες να είναι εξαιρετικά προσεκτικές και να παίρνουν προφυλάξεις όταν βγαίνουν τα βράδια. Σε κάποιες µεριές του κόσµου, ακόµη και σήµερα, δεν επιτρέπεται στις γυναίκες να βγουν έξω τη νύχτα. Οπότε, όταν οι γυναίκες παλεύουµε για ελευθερία, πρέπει να ξεκινάµε στην αρχή µε το να αγωνιζόµαστε για την ελευθερία κίνησης, την οποία δεν είχαµε και εξακολουθούµε να µην έχουµε σήµερα. Πρέπει να αναγνωρίσουµε ότι η ελευθερία κίνησης είναι µια προϋπόθεση για οτιδήποτε άλλο. Είναι πολύ σηµαντικότερη ακόµη και από την ελευθερία του λόγου καθώς η τελευταία δεν µπορεί στην πραγµατικότητα να υπάρξει χωρίς την ελευθερία κίνησης. Οι πορείες «Να πάρουµε πίσω τη Νύχτα» γίνονται διεθνώς σε όλα τα µέρη του κόσµου. Το µήνυµα είναι το ίδιο παντού. Οι γυναίκες δεν είναι ασφαλείς από την ανδρική βία. Τα περιστατικά βιασµών και σεξουαλικών επιθέσεων δε µειώνονται. Η πορεία «Να πάρουµε πίσω τη Νύχτα» είναι ένας τρόπος για εµάς τις γυναίκες να βρεθούµε και να υψώσουµε συλλογικά µια φωνή απαίτησης των δικαιωµάτων µας για ελευθερία κίνησης κατά τη διάρκεια της νύχτας χωρίς φόβο και χωρίς άνδρες συνοδούς. Οι άντρες µπορούν να υποστηρίξουν τη διαδήλωση µε το να πορεύονται παραπλεύρως µοιράζοντας φυλλάδια και ενθαρρύνοντας όσες πορεύονται. Γιατί οι γυναίκες συνεχίζουν αυτές τις πορείες όλα αυτά τα χρόνια Ο φόβος του εγκλήµατος Οι γυναίκες είναι αυτές που µάλλον θα έπρεπε να ανησυχούν για την προσωπική τους ασφάλεια. Για παράδειγµα, το 42% των γυναικών, από 15 ετών και άνω, ανέφεραν ότι ένιωθαν ανασφαλείς όταν περπατούσαν µόνες τους το βράδυ στη γειτονιά τους. Για τους άνδρες το ποσοστό αυτών που φοβούνταν ήταν µόλις το 10%. Πολλές γυναίκες επίσης ανησυχούν όταν είναι µόνες τους στο σπίτι το βράδυ. Το 37% των γυναικών, από 15 ετών και άνω, ανέφεραν ότι ανησυχούν κάπως ή και πολύ όταν είναι µόνες στο σπίτι τα απογεύµατα ή τα βράδια. Για τους άνδρες το ποσοστό ήταν στο

2 12%. Οι νέες γυναίκες είναι αυτές που κυρίως ανησυχούν όταν είναι µόνες στο σπίτι τα απογεύµατα ή τα βράδια. Το 42% των γυναικών στις ηλικίες 15-24, συγκρινόµενο µε το 39% αυτών που βρίσκονται στις ηλικίες 25-44, το 37% αυτών που βρίσκονται στις ηλικίες και το 27% των γηραιότερων γυναικών ανέφεραν ότι ανησυχούν όταν είναι µόνες στο σπίτι τα απογεύµατα ή τα βράδια. Μέτρα Πρόληψης του Εγκλήµατος Πολλές γυναίκες άρχισαν να παίρνουν ειδικά µέτρα για να αυτό-προστατευτούν από το έγκληµα: το 36% των γυναικών, από 15 ετών και άνω, ανέφεραν ότι είτε τροποποίησαν τις δραστηριότητές τους ή τις συνήθειές τους ή άρχισαν να αποφεύγουν συγκεκριµένα µέρη ώστε να αυτό-προστατευτούν από το έγκληµα. το 22% εγκατέστησε συσκευές ασφαλείας όπως νέες κλειδαριές ή αντικλεπτικό συναγερµό. το 5% άλλαξε τον αριθµό τηλεφώνων του. το 4% απέκτησε σκύλο. το 4% παρακολούθησε µαθήµατα αυτο-άµυνας. Επίσης, πολύ περισσότερο οι γυναίκες παρά οι άνδρες ήταν αυτοί που έτειναν να υιοθετήσουν αυτές τις πρακτικές. Επιπρόσθετα, πολλές γυναίκες παίρνουν µέτρα για να αυτό-προστατευτούν από το έγκληµα σε καθηµερινή βάση. Για παράδειγµα: το 68% των γυναικών ανέφεραν ότι συνηθίζουν να κλειδώνουν τις πόρτες όταν είναι µόνες στο σπίτι. το 58% σχεδιάζει τη διαδροµή που θα κάνει στους δρόµους για λόγους ασφαλείας. το 58% ελέγχει την πίσω θέση του παρκαρισµένου αυτοκινήτου του πριν µπει µέσα στο όχηµα. το 24% µένει τα βράδια στο σπίτι. το 17% κουβαλάει κάποιο είδος όπλου. Τα σηµαντικότερα σηµεία του Σχεδίου για την Ασφάλεια των Γυναικών Οι παραπάνω πληροφορίες βασίζονται σε 420 εις βάθος συνεντεύξεις µε γυναίκες που βρίσκονται στις ηλικίες 18 έως και 64 ετών. Σεξουαλική κακοποίηση των γυναικών σε ηλικίες άνω των 16 ετών: το 51% των γυναικών αποτέλεσαν θύµατα απόπειρας βιασµού. το 40% ανέφερε τουλάχιστον µία εµπειρία βιασµού. ύο στις τρεις γυναίκες έχουν βιώσει αυτό που επίσηµα αναγνωρίζεται ως σεξουαλική επίθεση. στο 81% των υποθέσεων σεξουαλικής επίθεσης, που έφταναν στο επίπεδο του βιασµού ή της απόπειρας βιασµού, αναφέρθηκε από τις γυναίκες ότι οι άντρες αυτουργοί που ήταν γνωστοί τους. Σεξουαλική Κακοποίηση Κοριτσιών (κάτω των 16 ετών): Περισσότερο από το µισό των γυναικών (54%) που είχαν βιώσει κάποια µορφή ανεπιθύµητης ή ενοχλητικής σεξουαλικής εµπειρίας ήταν πριν φτάσουν στην ηλικία των 16 ετών.

3 το 24% των υποθέσεων σεξουαλικής κακοποίησης αφορούσε στο επίπεδο της καταναγκαστικής ή απόπειρας καταναγκαστικής σεξουαλικής επαφής. το 17% των γυναικών ανέφερε τουλάχιστον µια εµπειρία αιµοµιξίας πριν την ηλικία των 16 ετών. το 34% κακοποιήθηκε από µη-συγγενικό πρόσωπο σε ηλικία κάτω των 16 ετών. το 43% ανέφερε τουλάχιστον µία εµπειρία αιµοµιξίας και/ή εξω-οικογενειακής σεξουαλικής κακοποίησης κάτω των 16 ετών. το 96% των δραστών στη σεξουαλική κακοποίηση παιδιών ήταν άντρες. Αυτά τα στατιστικά αντλήθηκαν από τις εξής πηγές: -Executive Summary/The Canadian Panel on Violence Against Women Women in Canada a Statistical Report Third Edition 1993 Σχόλια: Το «Terminal 119 για την κοινωνική και ατοµική αυτονοµία» αυτή τη φορά επέλεξε να µεταφράσει ένα δισέλιδο κείµενο µε αποτελέσµατα κάποιων ερευνών που έγιναν για το θέµα της βίας εις βάρος των γυναικών και, πιο συγκεκριµένα, για την καµπάνια «Να πάρουµε τις Νύχτες πίσω» που έχει µια µακρά παράδοση µέσα στο γυναικείο κίνηµα εδώ και 30 περίπου χρόνια. Το ζήτηµα της βίας εναντίον των γυναικών στο µεγαλύτερο κοµµάτι της κοινωνίας στην Ελλάδα θεωρείται ως και σήµερα ένα µη-πολιτικό θέµα. Είναι ενδεικτικό αυτό που γράφαµε και στην µπροσούρα µας: όταν κάποιος σύντροφος δέχεται επίθεση σε ένα καφενείο από έναν φασίστα, όλοι άµεσα θα πολιτικοποιήσουν το ζήτηµα όταν κάποια συντρόφισσα δεχτεί επίθεση το βράδυ, την ώρα που γυρίζει στο σπίτι της, το όλο «πράγµα» αντιµετωπίζεται σαν προσωπική της κακοτυχία. Η λύση στο πρόβληµα µπορεί να δοθεί, ίσως, αν τη συνοδεύει στο σπίτι της ο «ιππότης» γκόµενός της Ωστόσο, αν δεν έχει κάποια ερωτική σχέση, ώστε κάποιος να αισθάνεται ως προς αυτήν ένα δικαίωµα εξουσίασης/ προστασίας, µάλλον θα πρέπει η όποια συντρόφισσα να παρακαλέσει κάποιον για να τη συνοδεύσει µέχρι το σπίτι της. Όλα αυτά είναι ενδεικτικά της κουλτούρας µέσα στην οποία µεγαλώνουµε και την οποία αναπαράγουµε. Το θέµα, για µας, είναι ότι αυτή είναι µια πολιτικότατη κουλτούρα και όχι απλώς προσωπικές συµπεριφορές του καθενός και της καθεµιάς. Πριν από λίγες µέρες µόλις η ιεθνής Αµνηστία κατήγγειλε στην περίπτωση της Γαλλίας ότι κάθε τέσσερις µέρες µία γυναίκα πέφτει νεκρή ως θύµα ανδρικής βίας. Φαίνεται ότι ένας άλλος πόλεµος διεξάγεται στις δυτικές κοινωνίες σήµερα (και αλλού βέβαια) και ότι αυτός ο πόλεµος δεν έχει συγκεντρώσει τα φώτα της δηµοσιότητας που έχουν κερδίσει άλλοι πόλεµοι. Εξάλλου, σε παγκόσµιο επίπεδο, η βία εναντίον των γυναικών στις ηλικίες προκαλεί περισσότερους θανάτους και τραυµατισµούς από ότι προκαλεί ο καρκίνος, η ελονοσία, τα τροχαία δυστυχήµατα και ο πόλεµος µαζί! Και στην Ελλάδα, πάντως, δεν είµαστε σε καθόλου καλύτερη θέση. Κάθε χρόνο 4,500 γυναίκες πέφτουν θύµατα βιασµού, το 34% των οποίων είναι ανήλικα κορίτσια. Το, δε, 56% των γυναικών έχει παραδεχτεί πως έχει υποστεί κάποια µορφή κακοποίησης (σωµατική, ψυχολογική, λεκτική). Τέλος, σύµφωνα µε τα στοιχεία της Πρωτοβουλίας Γυναικών ενάντια στην Κακοποίηση, υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα εξαγοράζονται, καταναγκάζονται ή εξαπατώνται για να προωθηθούν στην πορνεία γύρω στις 16,000 γυναίκες το χρόνο. Θα έπρεπε συµπληρωµατικά να πούµε ότι στην Ελλάδα περισσότερο απ ότι σε άλλες χώρες όσον αφορά τα στατιστικά βίας εναντίον των γυναικών πρέπει να συνυπολογιστεί η τεράστια δυσκολία που έχουν οι γυναίκες που έχουν υποστεί κακοποίηση να µιλήσουν ανοιχτά για αυτό. Έτσι, αυτό το 56% που παραδέχεται πως έχει υποστεί κάποια µορφή κακοποίησης φαίνεται να µην ανταποκρίνεται στην πραγµατικότητα, συνθήκη που αφήνει ξεκάθαρο να µιλάµε πλέον από κει και πέρα για ένα «σκοτεινό αριθµό». Αυτή η δυσκολία του να συζητηθεί ανοιχτά το θέµα οφείλεται,

4 βέβαια, στο ότι στην Ελλάδα οι υποδοµές για συζήτηση τέτοιων θεµάτων αλλά και για περίθαλψη των θυµάτων είναι ελάχιστες έως και µηδαµινές. Πρόσφατα, το νοµοσχέδιο που ψηφίστηκε στη Βουλή φαίνεται ότι τείνει να διαιωνίζει τα νοµικά κενά στην Ελλάδα σε σχέση µε αυτό το ζήτηµα παρά να τα καλύπτει. Είναι ενδεικτικές οι καταγγελίες του νοµοσχεδίου από το Φεµινιστικό Κέντρο Αθήνας και τα διάφορα ίκτυα και οργανώσεις Γυναικών από τη Θεσσαλονίκη και αλλού. υστυχώς, αν και το θέµα από τα στατιστικά και µόνον φαίνεται ότι αφορά µια µεγάλη κοινωνική µερίδα ανθρώπων, ελάχιστοι και ελάχιστες είναι εκείνες/-οι που θεωρούν το ζήτηµα πολιτικό και, άρα, αποζητούν µια πολιτική λύση για αυτό. Η συλλογικοποίηση του ζητήµατος της βίας εις βάρος των γυναικών δεν µπορεί παρά να προστεθεί στην καθηµερινή µας πολιτική ατζέντα. Όσοι και όσες δεν έχουµε ακόµα ενηµερωθεί για το µέγεθος του προβλήµατος, δεν έχουµε παρά να ανατρέξουµε σε πηγές που θα µας κατατοπίσουν σχετικά. Αυτή η µετάφραση, έτσι, βάζει ένα µικρό λιθαράκι στον τοµέα της ενηµέρωσης/ αντιπληροφόρησης σε ένα πρώτο επίπεδο. Κατά τα άλλα, σε ένα δεύτερο επίπεδο, σηµαντικά βήµατα για να πολιτικοποιήσουµε το θέµα θα ήταν το: α) Να αφήσουµε να µιλήσουν πρώτα οι ίδιες οι γυναίκες οι οποίες έχουν πολύ περισσότερους λόγους να υφίστανται φόβο έξω στο δρόµο ή και στο σπίτι. Αυτό σηµαίνει ότι πρέπει να δηµιουργηθεί ή να ενθαρρυνθεί η δηµιουργία του κατάλληλου περιβάλλοντος (πχ χώροι συζητήσεων) ώστε το θέµα να αρχίσει να τίθεται επί τάπητος. Στο καλύτερο περιβάλλον θα συνεισφέρει, φυσικά, και το να πεταχτούν έξω από τους πολιτικούς µας χώρους όλοι όσοι έχουν κατηγορηθεί για επίθεση εναντίον γυναικών, σεξουαλική παρενόχληση, απόπειρα βιασµού κτλ και όλοι αυτοί δεν είναι λίγοι. Όσο ο θύτης παραµένει στο χώρο, καµιά δε βρίσκει το λόγο για να µιλήσει. Εξάλλου, ένα από τα σηµαντικότερα ζητήµατα για την αποφυγή της συζήτησης του θέµατος είναι η σύγχυση που επικρατεί γύρω από τον ορισµό του τι σηµαίνει «παρενόχληση», «βία», «κακοποίηση» κτλ, πράγµα που δείχνει ακριβώς την έλλειψη συζήτησης. Κι εδώ οι γυναίκες θα έπρεπε να έχουν τον πρώτο λόγο, καθώς βία δεν είναι µόνο το τι αναγνωρίζει το Κράτος ή οι «αντιπρόσωποί» µας ως βία αλλά το τι αισθάνονται οι ίδιες οι γυναίκες. Είναι απίστευτο, πραγµατικά, ότι ενώ έχουµε ήδη ένα ποσοστό 56% των γυναικών στην Ελλάδα να δηλώνουν ότι έχουν υποστεί κάποια µορφή κακοποίησης, στον ελληνικό αναρχικό χώρο να αγνοούµε το θέµα ή να νοµίζουµε πως αφού καµιά γυναίκα δε µιλάει, καµιά δεν έχει υποστεί κάποια µορφή κακοποίησης. Η σύγχυση που επικρατεί γύρω από την έννοια της «παρενόχλησης» είναι µια σύγχυση κυρίως επιτηδευµένη που στοχεύει στο να σχετικοποιεί και να συγκαλύπτει το θέµα. Το ότι πολλοί άνθρωποι θεωρούν, δε, ότι ο βιασµός είναι «σεξουαλικό έγκληµα» δείχνει την έλλειψη ενασχόλησης µε το θέµα, καθώς θα έπρεπε να είναι ξεκάθαρο στον καθένα ότι η σεξουαλικότητα ουδεµία σχέση έχει µε το βιασµό. Αυτή η «σεξουαλικότητα» αποτελεί την πατριαρχική σεξουαλικότητα που ενσωµατώνει τη βία στην κάθε της στιγµή είναι άτοπο λοιπόν να µιλάς για σεξουαλικότητα στη σηµερινή πατριαρχική θέσµιση χωρίς να µιλάς για βία[1]. Αυτό που λέµε, λοιπόν, είναι να δοθεί χώρος στις γυναίκες ή καλύτερα να διεκδικηθεί χώρος από τις γυναίκες για να µιλήσουν οι ίδιες για τη βία που δέχονται παρά να έχουν προτεραιότητα, όπως συνήθως γίνεται, οι άνδρες οι οποίοι δεν κουράζονται να µας µιλούν για τους «έρωτές τους» ακόµη και στα πολιτικά τους έντυπα Όσα συµβαίνουν σήµερα δείχνουν προφανώς ότι κυριαρχεί η γυναικεία σιωπή. Αλλά ας µη βιαστούν κάποιοι/-ες να κατηγορήσουν και πάλι τις γυναίκες για τη σιωπή τους αυτή (αντιστρέφοντας τη σχέση θύµατος-θύτη). Πρέπει να θυµόµαστε ότι υπάρχει κάτι χειρότερο (και ενισχυτικό) από τη γυναικεία σιωπή και αυτό δεν µπορεί παρά να είναι ο ανδρικός λόγος (που την επιβάλει). β) Να υπάρχει αλληλοβοήθεια σε καθηµερινά πρακτικά ζητήµατα που προφανώς οι άνδρες του χώρου δεν τα σκέφτονται γιατί δεν τους αφορούν άµεσα µιας και ποτέ δεν µπαίνουν στην ψυχολογία να σκεφτούν τι σκέφτεται µια συντρόφισσα (πχ πως θα γυρίσει

5 σπίτι το βράδυ). Η βοήθεια θα έπρεπε να είναι αυτονόητη και όχι µια κίνηση που αποζητά αντάλλαγµα. Αυτή η βοήθεια είναι µόνο µια στιγµή της ετερότητας, του ότι µπορώ να πλησιάσω έναν άλλον άνθρωπο, στην ουσία ένα έτερο κοινωνικό φύλο. υστυχώς, αντ αυτού, σήµερα ακούµε οι άνδρες του χώρου να µιλούν συχνότερα «για αντίστροφο σεξισµό», «για καταπίεση των ανδρών εξίσου», ότι «οι φεµινίστριες είναι κολληµένες µε το ζήτηµα του σεξισµού» ή «ότι θέλουν να γίνουν ίδιες ή να κυριαρχήσουν τους άνδρες» κτλ επιχειρήµατα που απλώς δείχνουν ότι υπάρχει περισσότερη διάθεση για προβοκάτσια παρά για ετερότητα. γ) Να πλαισιώσουµε τις πορείες και τις εκδηλώσεις που γίνονται στην πόλη µας ή άλλου, κάθε χρόνο, για το θέµα της βίας εναντίον των γυναικών. Αυτές οι πορείες να ενθαρρυνθούν και όχι να καπελωθούν, βέβαια, µε αγριοφωνάρες που θα φωνάζουν µε µάτσο τρόπο κάποια «ενάντια στη βία» συνθήµατα. Σε πορείες γυναικών πρώτο λόγο έχουν οι γυναίκες. Για αυτό και τα υποτιµητικά σχόλια πχ για τις πορείες µε τους πυρσούς καλό θα ήταν να τα κρατήσει ο καθένας για τον εαυτό του. Το γυναικείο κίνηµα, µετά από έναν αιώνα ύπαρξης, δεν περίµενε κάποιον «έξυπνο» 20χρονο ή 30χρονο το 2006 να του πει πώς να δράσει και να σκεφτεί. δ) Να ανοίξει το θέµα της βίας εναντίον των γυναικών στις κεντρικές συνελεύσεις των οµάδων και να επινοηθούν µικρά ή µεγαλύτερα πράγµατα (ακτιβισµοί κτλ) για την αντιµετώπισή του. Όταν υπάρχει διάθεση, η δηµιουργικότητά µας δε βρίσκει όρια ε) Να ενθαρρυνθούν οµάδες αυτοάµυνας για γυναίκες δίχως άντρες και δίχως καµία δόση µάτσο συµπεριφοράς. Όσα προτείνουµε εδώ δεν αποτελούν πανάκεια για το θέµα της βίας εναντίον των γυναικών στο χώρο ή έξω από αυτόν. Εξάλλου, ο αγώνας ενάντια στη βία εις βάρος των γυναικών είναι στην ουσία ο αγώνας ενάντια στο ίδιο το σύστηµα που τη γεννά. Χρειάζονται τόσο διεξοδικές αναλύσεις όσο και µια τεράστια προσπάθεια για να έρθει το θέµα στο προσκήνιο. Προσπαθήσαµε εδώ απλώς να δώσουµε κάποιες κατευθυντήριες γραµµές και τροφή για σκέψη. Σε αυτό τον αγώνα για όλες και όλους µας υπάρχει ένας ρόλος. Το ότι δεν επιλέγουµε, δε, να θεσµίσουµε κάποιες δικές µας δοµές για ένα ζήτηµα που διατρέχει όλο το κοινωνικό φάσµα και τις δικές µας οργανώσεις, σηµαίνει από την άλλη ότι καταφάσκουµε στις ήδη υπάρχουσες δοµές για το θέµα, την πατριαρχική οργάνωση της κοινωνίας. Terminal 119 για την κοινωνική και ατοµική Αυτονοµία [1] Εδώ να διευκρινίσουµε ότι µιλάµε για το κοινωνικό φαντασιακό της βίας, όπως εκφράζεται υλικά και καθηµερινά, το οποίο εµποτίζει σε κάθε στιγµή τις σηµερινές ερωτικές σχέσεις: διάθεση εξουσίασης (µε τη µορφή της προστασίας ή της επιβολής), µη αναγνώριση ενός γυναικείου υποκειµένου, ρητή βία εντός της σχέσης σε όλα τα επίπεδα, υπάρχουσα διαδεδοµένη έννοια των σεξουαλικών πράξεων (οργασµοκεντρικών και µη συναινετικών συνήθως, µε προφανή άγνοια γύρω από τις µεθόδους αντισύλληψης κτλ), επιβολή σιωπής γύρω από τα θέµατα taboo, κτητική ζήλεια κτλ. Το αν σήµερα πουλάει εξίσου καλά ο «πανηδονισµός» όσο και η κλασική «οικογενειακή δοµή» δεν έχει σηµασία, µιας και ο πυρήνας της βίας µένει άθικτος.