ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΕΝΟΣ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΤΩΝ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

Transcript

1 Σαραφίδης ηµήτριος Αγρονόµος και Τοπογράφος Μηχανικός ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΕΝΟΣ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΤΩΝ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ Ι ΑΚΤΟΡΙΚΗ ΙΑΤΡΙΒΗ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2008

2 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Μέσα από αυτές τις λίγες γραµµές θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους όσους µε βοήθησαν να φέρω σε πέρας το έργο της δηµιουργίας αυτής της διατριβής. Όπως κάθε υποψήφιος διδάκτορας, έτσι κι εγώ πέρασα στιγµές απογοήτευσης και πίστεψα κατά καιρούς ότι δε θα µπορέσω να τελειώσω τη διατριβή αυτή. Σύµµαχοι σ αυτή την προσπάθεια στάθηκαν η τριµελής συµβουλευτική επιτροπή που αποτελείται από τους καθηγητή κ. Ιωάννη Παρασχάκη που είναι και ο κύριος υπεύθυνος της επιτροπής, την αναπληρώτρια καθηγήτρια κ. Μαρία Παπαδοπούλου, και τον καθηγητή κ. Απόστολο Αρβανίτη, όχι µόνο για τη συµβουλευτική τους συνεισφορά, αλλά και για την ανθρώπινη. Ιδιαίτερα θα ήθελα να ευχαριστήσω των κ. Παρασχάκη που µου στάθηκε σαν πραγµατικός δάσκαλος και καθοδηγητής σ αυτό το δύσκολο έργο που συνεπάγεται η εκπόνηση µιας διδακτορικής διατριβής. Εκτός από την τριµελή συµβουλευτική επιτροπή θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαιτέρως τον καθηγητή κ. Πέτρο Πατιά για την παρότρυνσή του να ασχοληθώ µε το πρότυπο ISO και την παροχή σχετικού υλικού, τις αναπληρώτριες καθηγήτριες κ. Μαίρη Τσακίρη για τη βοήθειά της σε θέµατα ακρίβειας περιγραφικών χαρακτηριστικών, την κ. Κουσουλάκου Αλεξάνδρα για τη βοήθεια της σε γενικά θέµατα της διατριβής, τον καθηγητή κ. Κατσάµπαλο και τον επίκουρο καθηγητή κ. Κωτσάκη σε θέµατα που αφορούν το σύστηµα HEPOS. Από τις ευχαριστίες δεν θα µπορούσα να παραλείψω τις φίλες και φίλους συνδέρφους Ουρανία Μαυραντζά, έσποινα Βουτσά, Κίµωνα Παπαδηµητρίου και Γιώργο Γριτζά για τη βοήθεια αλλά και για την καταλυτική ηθική υποστήριξη που µου προσέφεραν, καθώς και τη σύζυγό µου Θεώνη Μπρέζα για την υποστήριξη και την συµπαράστασή της. Μια άλλη σηµαντική βοήθεια που είχα τα τέσσερα πρώτα έτη εκπόνησης της διατριβής µου ήταν η υποτροφία που έλαβα από το Ίδρυµα Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ) για εκπόνηση Μεταπτυχιακών Σπουδών εντός Ελλάδος. Γι αυτό το λόγο ευχαριστώ θερµά το ΙΚΥ που χάρη στη συνεισφορά του µέσω της υποτροφίας αυτής άρχισα αλλά και συνέχισα την την παρούσα διατριβή.

3 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το Ελληνικό Εθνικό Κτηµατολόγιο (ΕΚ) αποτελεί ένα από τα µεγαλύτερα και πιο θεµελιώδη αναπτυξιακά έργα σε εθνικό επίπεδο. Κατά την ολοκλήρωσή του, τα χωρικά 1 του δεδοµένα θα αποτελούν τη µεγαλύτερη βάση χωρικής πληροφορίας της χώρας. Τα χωρικά δεδοµένα που παράγονται στα πλαίσια λειτουργίας του Κτηµατολογίου διαµορφώνουν ένα ευρύ φάσµα εφαρµογών σε τοµείς όπως η ανάπτυξη γης, ο πολεοδοµικός και αγροτικός σχεδιασµός, η διαχείριση της γης και η παρακολούθηση καταγραφή του περιβάλλοντος, τόσο από το δηµόσιο, όσο και από τον ιδιωτικό τοµέα. Το ευρύ φάσµα εφαρµογών και χρηστών των χωρικών δεδοµένων του Εθνικού Κτηµατολογίου απαιτεί, αφενός µεν την ένταξή τους σε µηχανές αναζήτησης Γεωγραφικής Πληροφορίας ώστε να είναι εύκολα προσβάσιµα και συνεπώς αξιοποιήσιµα, αφετέρου δε, τη γνώση χαρακτηριστικών, όπως του ιστορικού τους, της ποιότητάς τους, καθώς και των οργανισµών από τους οποίους µπορούν να αποκτηθούν. Τα µεταδεδοµένα (metadata) ή δεδοµένα για τα δεδοµένα εµπεριέχουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για την αναζήτηση των γεωγραφικών δεδοµένων, αλλά και αυτές που καθιστούν εφικτή την κατανόηση των χαρακτηριστικών τους από τους επικείµενους χρήστες. Τυποποιηµένες πληροφορίες µεταδεδοµένων σύµφωνα µε διεθνώς αποδεκτά πρότυπα (standards), παρέχουν τη δυνατότητα στους οργανισµούς (φορείς) που παράγουν γεωγραφικά δεδοµένα να τα τεκµηριώνουν και να τα διαθέτουν σε καταλόγους χωρικών δεδοµένων στο διαδίκτυο, ώστε να µπορούν οι ενδιαφερόµενοι χρήστες να βρίσκουν και να χρησιµοποιούν τα δεδοµένα αυτά. Σύµφωνα µε τα παραπάνω, σκοπό και αντικείµενο της παρούσας διδακτορικής διατριβής αποτελεί η δηµιουργία και εφαρµογή ενός σύγχρονου προτύπου µεταδεδοµένων, το οποίο επικεντρώνεται στην τεκµηρίωση των χωρικών δεδοµένων του Εθνικού Κτηµατολογίου. Η λύση που σήµερα υιοθετείται διεθνώς στη δηµιουργία πληροφοριών µεταδεδοµένων από οργανισµούς, υπηρεσίες και φορείς, που παράγουν ή διαχειρίζονται γεωγραφικά δεδοµένα, είναι η δηµιουργία και εφαρµογή κατάλληλα δοµηµένων προτύπων (profiles), που βασίζονται σε κάποιο ήδη υπάρχον και ευρέως αποδεκτό πρότυπο µεταδεδοµένων (π.χ. πρότυπο ISO 19115). Η λύση αυτή υιοθετήθηκε και στην παρούσα διατριβή. Στο εισαγωγικό κεφάλαιο της διατριβής (πρώτο κεφάλαιο) παρουσιάζεται η υφιστάµενη κατάσταση όσον αφορά στα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου. Επιπρόσθετα διατυπώνεται η ανάγκη κατανόησης του περιεχοµένου τους από τους χρήστες, καθώς και οι τρόποι αναζήτησης και διάθεσης των γεωγραφικών δεδοµένων, γενικά. Με βάση 1 Ο όρος «χωρικά δεδοµένα» (spatial data) είναι συνώνυµος µε τον όρο «γεωγραφικά δεδοµένα» (geograhical data) και µε τον µοντέρνο νεολογισµό «γεοχωρικά δεδοµένα» (geospatial data) και αναφέρεται στην πληροφορία για την επιφάνεια της γης ή γύρω από αυτήν (Goodchild et al 2002). Στην παρούσα διατριβή, χρησιµοποιούνται οι δυο πρώτοι όροι. Ο δεύτερος όρος χρησιµοποιείται περισσότερο για να προσδιορίσει τα δεδοµένα του Ελληνικού Εθνικού Κτηµατολογίου για τα οποία έγινε η µελέτη της δηµιουργίας πληροφοριών µεταδεδοµένων στην παρούσα διατριβή. ii

4 την υπάρχουσα κατάσταση αυτή συνάγονται και διατυπώνονται ερευνητικά ερωτήµατα, τα οποία τεκµηριώνουν την αναγκαιότητα της παρούσας έρευνας για τη δηµιουργία και εφαρµογή ενός προτύπου µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα που παράγονται από τη λειτουργία του Εθνικού Κτηµατολογίου. Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται µια γενική επισκόπηση σχετικά µε τα µεταδεδοµένα. Αναλυτικότερα, παρουσιάζονται οι ορισµοί των µεταδεδοµένων, οι λόγοι δηµιουργίας τους, οι κατηγορίες µεταδεδοµένων καθώς και η αναγκαιότητα προτυποποίησής τους. Επιπρόσθετα παρουσιάζονται οι τρόποι οργάνωσης και καταχώρισης των µεταδεδοµένων, καθώς και τα είδη τους ανάλογα µε το είδος των δεδοµένων που τεκµηριώνουν. Στο τρίτο κεφάλαιο δίνεται ιδιαίτερη έµφαση στην κατηγορία µεταδεδοµένων που αφορούν στα γεωγραφικά δεδοµένα. Η δηµιουργία τυποποιηµένων πληροφοριών µεταδεδοµένων για γεωγραφικά δεδοµένα µε χρήση διεθνώς αποδεκτών προτύπων (standards) καθιστά εφικτή τη δυνατότητα ένταξής τους σε υποδοµές χωρικών πληροφοριών (SDI Spatial Data Infrastructures). Ο ρόλος των υποδοµών αυτών είναι πολύ σηµαντικός, διότι παρέχουν υπηρεσίες αναζήτησης και διάθεσης της χωρικής πληροφορίας. Κατόπιν τούτου, παρουσιάζονται λεπτοµερώς οι σηµαντικότερες υποδοµές χωρικών πληροφοριών σε διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Τέλος, στο παρόν κεφάλαιο πραγµατοποιείται σύγκριση και αξιολόγηση µεταξύ των προτύπων αυτών µε σκοπό την επιλογή του καταλληλότερου ως βάσης για τη δηµιουργία πληροφοριών µεταδεδοµένων για την τεκµηρίωση των χωρικών δεδοµένων του Εθνικού Κτηµατολογίου. Λαµβάνοντας υπ όψη τις διεθνείς τάσεις ως προς τη δηµιουργία µεταδεδοµένων για χωρικά δεδοµένα, τη δηµιουργία εθνικών και διεθνών υποδοµών χωρικών δεδοµένων, τις απαιτήσεις σε περιγραφή των χωρικών δεδοµένων του Εθνικού Κτηµατολογίου σύµφωνα µε τις προδιαγραφές σύνταξης τους, ως το καταλληλότερο κρίνεται το πρότυπο ISO Στο τέταρτο κεφάλαιο πραγµατοποιείται µια λεπτοµερής ανάλυση του προτύπου ISO 19115, µε στόχο την κατανόηση της δοµής του, των πληροφοριών µεταδεδοµένων που περιέχει και της µεθοδολογίας οργάνωσης των πληροφοριών µεταδεδοµένων που παράγονται µε την εφαρµογή του εν λόγω προτύπου. Το πρότυπο ISO ορίζει επίσης ένα σύνολο από κανόνες, οι οποίοι θα πρέπει να τηρηθούν ώστε να δηµιουργηθεί µια έγκυρη εκδοχή του (profile) από κάποιον οργανισµό ή φορέα. Οι κανόνες αυτοί παρουσιάζονται και αναλύονται, γεγονός που θεωρείται απαραίτητο για τη δηµιουργία του προτύπου µεταδεδοµένων µε βάση το ISO Το πρότυπο ISO 19115, αν και ορίζει ποιο είναι το περιεχόµενο των πληροφοριών µεταδεδοµένων, δεν προσδιορίζει τον τρόπο δηµιουργίας τους στην πράξη. Για τον λόγο αυτό, στο ίδιο κεφάλαιο παρουσιάζονται και οι µέθοδοι κωδικοποίησης σε ηλεκτρονική µορφή των πληροφοριών δεδοµένων του προτύπου ISO που έχουν βρεθεί από τη µελέτη των προεκδόσεων του προτύπου ISO 19115, όσο και από τις εκδόσεις των προτύπων της σειράς ISO της επιτροπής ISO TC 211. Μεταξύ των µεθόδων αυτών, ως πιο επίκαιρη και έγκυρη κρίνεται η κωδικοποίηση µε τη χρήση του νέου προτύπου ISO 19139: Geographic information Metadata XML schema implementation (Απρίλιος 2007). Τέλος πραγµατοποιείται µια συνοπτική παρουσίαση του νέου προτύπου ISO iii

5 19139 µε στόχο την καλύτερη κατανόηση της κωδικοποίησης των πληροφοριών δεδοµένων µε τη χρήση του προτύπου αυτού. Στο πέµπτο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα σηµαντικότερα και πιο σύγχρονα πρότυπα µεταδεδοµένων µε βάση το πρότυπο ISO 19115, τα οποία έχουν ανά τον κόσµο δηµιουργηθεί από φορείς και οργανισµούς που παράγουν ή διαχειρίζονται χωρικά δεδοµένα. Τα πρότυπα αυτά αναλύονται ως προς ένα σύνολο παραµέτρων, οι οποίες κρίνονται απαραίτητες για την κατανόηση της δηµιουργίας ενός προτύπου µεταδεδοµένων µε βάση το ISO Οι παράµετροι αυτές αφορούν στο επίπεδο ιεραρχίας των χωρικών δεδοµένων, το οποίο περιγράφεται από κάθε πρότυπο, στην υποστήριξη καταχώρισης πληροφοριών µεταδεδοµένων σε περισσότερες από µια γλώσσες οµιλίας, καθώς και στις αλλαγές που έχουν πραγµατοποιηθεί σε κάθε πρότυπο σε σχέση µε το αρχικό ISO Στο ίδιο κεφάλαιο διερευνάται ποια από τις µεθοδολογίες εφαρµογής του ISO χρησιµοποιεί κάθε ένα από τα πρότυπα που παρουσιάστηκαν ως προς την εφαρµογή του στη γλώσσα XML καθώς και λεπτοµέρειες σχετικά µε την εφαρµογή αυτής. Η παρουσίαση και ανάλυση των προτύπων αυτών διεξάγεται µε στόχο την εξαγωγή συµπερασµάτων, τα οποία δυνητικά θα χρησιµεύσουν στη δηµιουργία του προτύπου µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου, µε βάση το ISO Το έκτο κεφάλαιο πραγµατεύεται την παρουσίαση των χωρικών δεδοµένων του Εθνικού Κτηµατολογίου και των µεταδεδοµένων τους. Πραγµατοποιείται µια γενική αναφορά στο υφιστάµενο έργο του Εθνικού Κτηµατολογίου και παρουσιάζονται τα γεωγραφικά προϊόντα του (φωτογραµµετρικά, τοπογραφικά και κτηµατολογικά χωρικά δεδοµένα). Στη συνέχεια εντοπίζονται και διερευνώνται οι ανάγκες σε µεταδεδοµένα των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του Εθνικού Κτηµατολογίου, τα οποία αφορούν στην αναγνώριση των δεδοµένων αυτών, στην ποιότητα, την χωρική αναπαράσταση, στο σύστηµα αναφοράς τους, το περιεχόµενό τους και στις πληροφορίες διανοµής των δεδοµένων αυτών. Κατόπιν παραθέτονται οι υπάρχουσες προδιαγραφές για τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου, οι οποίες και αξιολογούνται για την επικείµενη δηµιουργία µεταδεδοµένων των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του. Στη συνέχεια παραθέτονται και αξιολογούνται οι µέχρι σήµερα υλοποιήσεις των µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου (π.χ. πρότυπο ΕΠΑΓΕ ). Εν κατακλείδι διατυπώνονται τα τελικά συµπεράσµατα, από τα οποία προκύπτει ότι το πρόβληµα της δηµιουργίας πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου δεν έχει αντιµετωπιστεί µέχρι σήµερα µε αποτελεσµατικότητα, διότι, τόσο οι απαιτήσεις ως προς την ένταξη των χωρικών δεδοµένων του Εθνικού Κτηµατολογίου σε υπηρεσίες αναζήτησης χωρικών πληροφοριών, όσο και ως προς την κατανόηση των χαρακτηριστικών των χωρικών δεδοµένων από τους επικείµενους χρήστες τους, απαιτούν µια σύγχρονη και διαχρονική λύση στο θέµα της δηµιουργίας µεταδεδοµένων, η οποία δυνητικά να εξασφαλίζει τη διαλειτουργικότητα των χωρικών δεδοµένων του Εθνικού Κτηµατολογίου. Το έβδοµο κεφάλαιο πραγµατεύεται τη δηµιουργία του Προτύπου (profile) Μεταδεδοµένων του Εθνικού Κτηµατολογίου (Hellenic Cadastre Metadata Profile), το οποίο αποτελεί και το βασικό ερευνητικό αντικείµενο της διατριβής. Το HC Metadata Profile αποτελεί ένα νέο πρότυπο, του iv

6 οποίου το εννοιολογικό / µεθοδολογικό πλαίσιο στηρίχθηκε στα συµπεράσµατα από τη µελέτη του προτύπου ISO και της εφαρµογής του, από τη µελέτη και αξιολόγηση των σύγχρονων προτύπων µεταδεδοµένων, καθώς και από την έρευνα γύρω από τα απαραίτητα µεταδεδοµένα για την τεκµηρίωση των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του Εθνικού Κτηµατολογίου. Το πρότυπο αυτό επικεντρώθηκε στη δηµιουργία πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα διανυσµατικά ψηφιακά χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου. Στα πλαίσια της δηµιουργίας του προτύπου ερευνήθηκε επιπρόσθετα και η µεθοδολογία καταχώρισης των πληροφοριών µεταδεδοµένων, µε σκοπό την κάλυψη όλου του φάσµατος των πληροφοριών που αφορούν στα ψηφιακά χωρικά δεδοµένα, αλλά παράλληλα και την αποφυγή -όπου είναι δυνατόν- της πολυπλοκότητας της δοµής των πληροφοριών µεταδεδοµένων του αρχικού ISO Το πρότυπο HC Metadata Profile είναι ουσιαστικά ένα υποσύνολο του προτύπου ISO 19115, το οποίο ακολουθεί τις σύγχρονες εξελίξεις στη δηµιουργία προτύπων βασισµένων στο ISO Στο ίδιο κεφάλαιο, παρουσιάζονται τα περιεχόµενα του HC Metadata Profile µε την εφαρµογή των ίδιων µεθόδων που χρησιµοποιούνται και στο πρότυπο ISO Στο όγδοο κεφάλαιο παρουσιάζεται αναλυτικά η εφαρµογή του HC Metadata Profile. Η εφαρµογή του προτύπου περιλαµβάνει: α.) την κωδικοποίηση του θεωρητικού του µοντέλου σε µια δοµή, η οποία να χρησιµοποιείται για την περιγραφή και τον έλεγχο πληροφοριών µεταδεδοµένων σε ηλεκτρονική µορφή (αρχεία σε γλώσσα XML) µε βάση την εγκυρότερη και πιο σύγχρονη µέθοδο κωδικοποίησης του προτύπου ISO (χρήση του προτύπου ISO 19139). Κριτήριο στη µέθοδο της κωδικοποίησης του προτύπου είναι να διασφάλιση της διαλειτουργικότητας των πληροφοριών µεταδεδοµένων του προτύπου, αλλά και των χωρικών δεδοµένων του Εθνικού Κτηµατολογίου (στη µελέτη κωδικοποίησης του HC Metadata Profile ελήφθη υπόψη η µεθοδολογία κωδικοποίησης των σύγχρονων προτύπων µεταδεδοµένων, τα οποία που παρουσιάστηκαν αναλυτικά στο πέµπτο κεφάλαιο). β.) τον σχεδιασµό και την υλοποίηση µιας εφαρµογής σε περιβάλλον συστηµάτων γεωγραφικών πληροφοριών (ArcGIS) µε σκοπό τη δηµιουργία, επεξεργασία, ενηµέρωση και τον έλεγχο των πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα ψηφιακά χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου σύµφωνα µε το HC Metadata Profile, γ.) την πιλοτική δηµιουργία πληροφοριών µεταδεδοµένων για µια περιοχή στον Ελληνικό χώρο, η οποία έχει κτηµατογραφηθεί στα πλαίσια της λειτουργίας του Εθνικού Κτηµατολογίου, και δ.) τη δηµιουργία ενός δικτυακού τόπου για το πρότυπο HC metadata profile, ο οποίος δύναται να παράσχει πληροφορίες για το πρότυπο, καθώς και επιπρόσθετες πληροφορίες µεταδεδοµένων, οι οποίες γενικά εµπεριέχονται στα σύγχρονα πρότυπα µεταδεδοµένων, τα οποία διερευνήθηκαν. Εν κατακλείδι, στο τελευταίο (ένατο) κεφάλαιο της διδακτορικής διατριβής πραγµατοποιείται ανακεφαλαίωση όλων των πεπραγµένων της, όπου αναδεικνύονται τα σηµαντικότερα σηµεία και διατυπώνονται τα συµπεράσµατα από όλα τα διαδικαστικά στάδια της εκπόνησής της. Τέλος, παρουσιάζονται τα στοιχεία πρωτοτυπίας της παρούσας διατριβής, η v

7 διαχρονικότητα της, καθώς και σηµεία τα οποία δύναται να αποτελέσουν αντικείµενο / προοπτική επικείµενης έρευνας. vi

8 CREATION AND IMPLEMENTATION OF A METADATA STANDARD FOR DOUCUMENTING DIGITAL SPATIAL DATA OF THE HELLENIC NATIONAL CADASTRE SUMMARY The Hellenic National Cadastre (HC) is one of the biggest and most fundamental evolutionary projects on a national level. After its completion, its geographic data will be the greatest geographic database in the country. Cadastral geographic data can be used in various areas such as land development, urban and rural planning, land management and environmental observation and registration. The wide range of applications, as well as the different kinds of cadastral data users require, not only their inclusion in search engines specialized in geographic information, so that the data can be easily and immediately accessible, but also the knowledge of certain elements, such as their background (history), their quality, as well as the organisations where they can be acquired (origin). Metadata or data about data include all the information needed to search for geographic data, and additionally the information which allow potential users to comprehend their characteristics. Standardised metadata information according to internationally accepted standards provide organizations to document and distribute their data to geographic data catalogues through internet, enabling their potential users to find and use them. According to the current state previously mentioned, the aim and the objective of the present Doctoral thesis is the creation and the application of a contemporary metadata profile, which is focused on the National Cadastre s geographic data. Currently, the solution concerning metadata creation that is internationally adopted by organisms, services and institutions that produce or manage geographic information, is the creation of a profile, based on an already existing and widely accepted metadata standard. (ISO for instance). This solution is adopted in this Doctoral thesis too. In the introductory chapter (first chapter) of the present Thesis, the state-of-art regarding National Cadastre s spatial data is presented. Moreover, the users need to comprehend their content, as well as the procedures of searching, browsing and distributing spatial data is treated in a more general manner. Based on the state of the art, scientific issues arise and are formulated, which document the necessity of this present research to create and apply a metadata standard for spatial data produced during the operational stage of National Cadastre. The second chapter is referred to a general review of metadata. More analytically, this chapter presents a thorough description of metadata definitions, the grounds of their creation, the categories of metadata, as well as the necessity of their standardization. In addition, methods of metadata organization and registration, as well as metadata vii

9 types are presented, regarding the type of data, which these metadata document. The third chapter lays emphasis on the category of metadata of geographic data. The creation of standardized metadata information for geographic data with the adoption of internationally accepted standards enables their integration into SDIs (Geographic Data Infrastructures). The role of SDIs is very important, because they provide searching / browsing and distribution services of geographic data. Furthermore, there is a detailed presentation of the most important infrastructures of geographic data on an international, European and national level. Finally, in the current chapter, these standards are compared and evaluated, in order for the most appropriate one to be selected, and in turn to form the basis for the creation of metadata information used for the documentation of the Hellenic National Cadastre s spatial data. Taking the international tendencies regarding the creation of metadata for geographic data into consideration, the creation of national and international SDIs, as well as the requirements for the description of the National Cadastre s geographic data according to their structural specifications, the ISO standard is considered to be the most suitable one. In the fourth chapter a thorough description and analysis of the ISO Standard is performed, aiming at the comprehension of its structure, the contained metadata information and the methodology for organizing the metadata information produced from the Standard s application. The ISO Standard also determines a set of rules that should be followed in order for an organisation or an institution to create a valid version of a metadata profile. These rules are presented and analyzed, which is considered to be fundamental for the creation of a metadata profile based on the ISO Standard. The ISO Standard, even though it specifies the content of the metadata information, practically, it does not determine the method of their creation. For this reason, in the present chapter the methods for the encoding (in electronic form) of the data information of the ISO Standard are presented, which have been derived both from the study of the ISO s Standard previous editions and also from the editions of the Standard series ISO of the ISO TC211 Committee. Among these methods, the encoding using the new ISO Standard: Geographic information Metadata XML schema implementation (April 2007) is considered to be the most up-to-date and valid one. Finally, the new ISO Standard is briefly presented, in order to increase the comprehension of the encoding of data information using this Standard. In the fifth chapter, the most significant and contemporary metadata profiles based on ISO are presented. These profiles are analyzed regarding to parameter set, which is considered to be crucial for the comprehension of their creation. These parameters include the level of the hierarchy of spatial data described by each profile, the supporting of metadata information entries in more than one language, as well as the detection of the changes of this profile compared with the original ISO Moreover, the current chapter investigates the type of application methodology of the ISO Standard that is adopted by each above presented profile regarding XML language, as well as the relative details of viii

10 this application. The presentation and analysis of these profiles are carried out with the aim of drawing conclusions, which will potentially prove to be useful in the creation of the metadata profile for the National Cadastre s spatial data, which is based on ISO The sixth chapter deals with the presentation of the National Cadastre s geographic data and metadata. A general review on the National Cadastre s on-going project and its geographic products (photogrammetric, surveying and cadastral data) is conducted. Moreover, the requirements for metadata of the National Cadastre s digital geographic data that concern the recognition of the data, the quality, the geographic representation, the datum, their content and the information of the distribution of this data, are tracked down and further investigated. After that, the existing specifications of the national cadastral data are indicated and evaluated for the potential creation of their metadata. Furthermore, the up-to-date implementation frameworks of cadastral metadata (e.g. EPAGED) are presented and assessed. Finally, as final conclusion it is derived that the issues relative to the creation of metadata information for national cadastral data have not been treated effectively so far. Both the requirements for the integration of the national cadastral data in geographic information search services and the comprehension of the spatial data elements from their potential users, require a contemporary and diachronic solution to the metadata creation problem, which will potentially ensure the interoperability of the National Cadastre s spatial data. In the seventh chapter, the creation of the Hellenic Cadastre (HC) Metadata Profile, which constitutes the basic researching subject of the present Doctoral Thesis, is analytically presented. Τhe HC Metadata Profile constitutes a novel standard, whose semantic methodological framework was based on the conclusions derived from (a) the study of ISO Standard and its application, (b) the study and the evaluation of current metadata profiles, and (c) the review of essential metadata for the documentation of national cadastral data. This profile was focused on the creation of metadata information for the cadastral data in vector format. Additionally, in the framework of the profile creation, furthermore investigation has been conducted concerning the methodology of the metadata information registration. This investigation aimed at the coverage of the entire range of data information, and simultaneously at the prevention from the structure s complexity of the initial ISO metadata information, wherever possible. Substantially, the HC Metadata Profile is considered as a subset of the ISO Standard that follows the current advances in the creation of profiles based on ISO Finally, in the current chapter, the contents of HC Metadata Profile are presented that were derived from the application of the same methods used by the ISO Standard. In the eighth chapter, the application of HC Metadata Profile is thoroughly presented. The profile s implementation includes: a) The profile s encoding based on the most valid and currently adopted encoding method provided by the ISO Standard (Use of the ISO Standard), so that the interoperability of both the profile s metadata information and the national cadastral data is ensured (in the ix

11 study of HC s Metadata Profile encoding, the encoding methodology of the contemporary metadata standards that were thoroughly presented in the fifth chapter was taken into account), b) the design and the implementation of an application in a GIS environment (ArcGIS), aiming at the creation, processing, updating and control of national cadastral metadata information according to HC Metadata Profile, c) the pilot creation of metadata information for a specified region in Greece, that has been surveyed during the National Cadastre s operational stage, and d) the design of a website for the HC metadata Profile, that is capable of providing profile-related information, as well as additional metadata information, which are generally embedded in the previously investigated contemporary metadata profiles. In conclusion, in the last (ninth) chapter of the present Doctoral Thesis, an overall review of the methodology followed is conducted, where all most important aspects were indicated and final conclusions were formulated. Finally, all the diachronic and innovative points of the present Thesis are indicated, which also constitute perspectives of future research.. x

12 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ... i ΠΕΡΙΛΗΨΗ...ii SUMMARY...vii ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ...xi 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ εθνικου ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΤΑ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΚΑΙ Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥΣ Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ Της ΠΑΡΟΥΣΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΑ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΓΕΝΙΚΑ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΓΙΑΤΙ ΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝΤΑΙ ΤΑ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ Η ΑΝΑΓΚΗ ΠΡΟΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΕΙ Η ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΟ ΕΙ ΟΣ ΤΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΠΟΥ ΤΕΚΜΗΡΙΩΝΟΥΝ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΗ ΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΓΙΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΓΙΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΥΠΟ ΟΜΕΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ Υποδοµές χωρικών δεδοµένων σε παγκόσµιο επίπεδο Υποδοµές χωρικών δεδοµένων σε πανευρωπαϊκό επίπεδο Υποδοµές χωρικών δεδοµένων σε Εθνικό επίπεδο ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΓΙΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ Ε ΟΜΕΝΑ Tο ευρωπαϊκό πρότυπο CEN - ENV To πρότυπο FGDC-STD Metadata Standard To διεθνές πρότυπο ISO ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΤΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΤΟΥ ΕΚ Σύγκριση προτύπων ως προς την υποστήριξη ελληνικής γλώσσας Σύγκριση προτύπων ως προς την υποστήριξη δηµιουργίας προφίλ µεταδεδοµένων Σύγκριση προτύπων ως προς την καταχώριση πληροφοριών µεταδεδοµένων διαφόρων κατηγοριών Σύγκριση προτύπων ως προς την διαλειτουργικότητα Συµπεράσµατα από τη αξιολόγηση των προτύπων µεταδεδοµένων ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ ISO ΚΑΙ Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ISO ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ Όροι και ορισµοί Περιγραφή του µοντέλου του προτύπου ISO µε στατικά διαγράµµατα δοµής Περιγραφή του µοντέλου του προτύπου ISO µε πίνακες δεδοµένων Επίπεδα ιεραρχίας µεταδεδοµένων xi

13 4.2.5 Πληροφορία εφαρµογής µεταδεδοµένων Στοιχεία του πυρήνα µεταδεδοµένων ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΣΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ISO Πακέτο Πληροφορία συνόλου οντοτήτων µεταδεδοµένων (Metadata Entity Set Information) Πακέτο Πληροφορίες Αναγνώρισης (Identification Information) Πακέτο Πληροφορία Περιορισµού πρόσβασης (Constraint Information) Πακέτο Πληροφορία Ποιότητας εδοµένων (Data Quality Information) Πακέτο Πληροφορία Συντήρησης (Maintenance Information) Πακέτο Πληροφορία Χωρικής Αναπαράστασης (Spatial representation information): Πακέτο Πληροφορία συστήµατος αναφοράς (Reference system information) Πακέτο Πληροφορία περιεχοµένου (Content information) Πακέτο Κατάλογος πληροφοριών απεικόνισης (Portrayal catalogue information) Πακέτο Πληροφορία ιανοµής (Distribution information) Πακέτο Πληροφορία Επέκτασης Μεταδεδοµένων (Metadata extension information) Πακέτο Πληροφορία σχήµατος εφαρµογής (Application schema information) Τύπος δεδοµένων Πληροφορία Έκτασης (Extent information) Τύπος δεδοµένων Πληροφορίες Παραποµπής και Υπεύθυνου Φορέα (Citation and responsible party information) ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ΒΑΣΙΣΜΕΝΟ ΣΤΟ ISO Βασικό προφίλ µεταδεδοµένων (Comprehensive metadata profile) Γενικοί κανόνες για τη δηµιουργία προτύπου µεταδεδοµένων βασισµένο στο ISO H ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ISO κωδικοποίηση του ISO µε χρήση document type definition (DTD) Η κωδικοποίηση του ISO µε την χρήση XML schemas Η ΚΩ ΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ISO ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ TΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ISO Χώροι ονοµάτων (namespaces) Σχέσεις µεταξύ των χώρων ονοµάτων Ο χώρος ονοµάτων gmd Έλεγχος των µεταδεδοµένων µε χρήση του µοντέλου του ISO Κωδικοποίηση των κανόνων επέκτασης και περιορισµού του προτύπου ISO στο προτύπο ISO Συµπεράσµατα από τη κωδικοποίηση του ISO µε το πρότυπο ISO ΕΞΕΤΑΣΗ ΤΩΝ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΒΑΣΙΣΜΕΝΩΝ ΣΤΟ ISO ΠΡΟΤΥΠΑ ΒΑΣΙΣΜΕΝΑ ΣΤΟ ISO xii

14 5.1.1 Τα σηµαντικότερα πρότυπα µεταδεδοµένων στον κόσµο βασισµένα στο ISO Σηµεία εστίασης στα πρότυπα που βασίζονται στο ISO ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ANZLIC Υποστήριξη επιπέδου ιεραρχίας χωρικών δεδοµένων Γλώσσες Αλλαγές σε στοιχεία του ISO Κωδικοποίηση του προτύπου ANZLIC σε γλώσσα XML ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ NORTH AMERICAN METADATA PROFILE Υποστήριξη επιπέδου ιεραρχίας χωρικών δεδοµένων Γλώσσες Αλλαγές σε στοιχεία του ISO Κωδικοποίηση του προτύπου NAP ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΤΗΣ Ο ΗΓΙΑΣ INSPIRE Υποστήριξη επιπέδου ιεραρχίας χωρικών δεδοµένων Γλώσσες Αλλαγές σε στοιχεία του ISO Κωδικοποίηση του προτύπου INSPIRE σε γλώσσα XML ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ FRANCE METADATA PROFILE Υποστήριξη επιπέδου ιεραρχίας χωρικών δεδοµένων Γλώσσες Αλλαγές σε στοιχεία του ISO Κωδικοποίηση του προτύπου France metadata profile σε γλώσσα XML ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ΕΥΓΕΠ Υποστήριξη επιπέδου ιεραρχίας χωρικών δεδοµένων Γλώσσες Αλλαγές σε στοιχεία του ISO Κωδικοποίηση του προτύπου της ΕΥΓΕΠ σε γλώσσα XML ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ TΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ISO ΣΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΠΟΥ ΒΑΣΙΖΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ISO Εφαρµογή του προτύπου ISO στο ANZLIC metadata profile Εφαρµογή του προτύπου ISO στο NAP metadata profile Εφαρµογή του προτύπου ISO στο INSPIRE metadata profile Εφαρµογή του προτύπου ISO στο France metadata profile Συµπεράσµατα από την εφαρµογή του προτύπου ISO στα σύγχρονα πρότυπα µεταδεδοµένων ΤΑ ΧΩΡΙΚΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΤΟΥΣ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΤΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΤΟΥ ΕΚ ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΝΑΓΚΩΝ ΣΕ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΤΩΝ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΤΟΥ ΕΚ Μεταδεδοµένα για την αναγνώριση των κτηµατολογικών ψηφιακών χωρικών δεδοµένων xiii

15 Μεταδεδοµένα για την ποιότητα των κτηµατολογικών ψηφιακών χωρικών δεδοµένων Μεταδεδοµένα για την χωρική αναπαράσταση των κτηµατολογικών ψηφιακών δεδοµένων Μεταδεδοµένα για το σύστηµα αναφοράς των κτηµατολογικών ψηφιακών δεδοµένων Μεταδεδοµένα για το περιεχόµενο των κτηµατολογικών ψηφιακών δεδοµένων Μεταδεδοµένα για τις πληροφορίες διανοµής των κτηµατολογικών ψηφιακών δεδοµένων Συµπεράσµατα από τη διερεύνηση των αναγκών σε πληροφορίες µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΤΟΥ ΕΚ- ΥΠΑΡΧΟΥΣΕΣ ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΕΣ Μεταδεδοµένα για τα κτηµατολογικά δεδοµένα Μεταδεδοµένα για τα δεδοµένα των µεσοπαραλλήλων των δρόµων Μεταδεδοµένα για τα δεδοµένα των στοιχείων σηµείων Οικοδοµικών Τετραγώνων Αξιολόγηση των προδιαγραφών για τις πληροφορίες µεταδεδοµένων των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΤΟΥ ΕΚ- ΥΛΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ Το πρότυπο ΕΠΑΓΕ Το πρότυπο µεταδεδοµένων της ΕΥΓΕΠ ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ HELLENIC CADASTRE METADATA PROFILE ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ HC METADATA PROFILE ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ HC METADATA PROFILE Επίπεδα καταγραφής µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ στο HC metadata profile Τεχνικά χαρακτηριστικά του HC metadata profile Κριτήρια για την υλοποίηση του προτύπου Κανόνες µεθοδολογίας στην υλοποίηση του προτύπου Η ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΤΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ HC METADATA PROFILE Πακέτο Πληροφορίες οντότητας µεταδεδοµένων Πακέτο Πληροφορίες αναγνώρισης Πακέτο Πληροφορία Περιορισµού πρόσβασης για τα χωρικά δεδοµένα Πακέτο Πληροφορία Ποιότητας εδοµένων Πακέτο Πληροφορίες Χωρικής Αναπαράστασης Πακέτο Πληροφορίες συστήµατος αναφοράς Πακέτο Πληροφορίες περιεχοµένου Πακέτο Πληροφορία ιανοµής Τύπος δεδοµένων Πληροφορία Έκτασης Τύποι δεδοµένων Πληροφορίες Παραποµπής και Υπεύθυνου Φορέα ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΕ ΜΟΡΦΗ UML ΤΩΝ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΤΟΥ HC METADATA PROFILE xiv

16 7.5 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΤΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ HC METADATA PROFILE ΜΕ ΠΙΝΑΚΕΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ Λίστες κωδικών (Code lists) και απαριθµήσεις (enumerations) στο HC metadata profile ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ HC METADATA PROFILE ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ HELLENIC CADASTRE METADATA PROFILE ΚΩ ΙΚΟΠΟΙΗΣΗ TΟΥ HC METADATA PROFILE ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ISO Συµπεράσµατα από την κωδικοποίηση του HC metadata profile ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ISO Ανάγκη δηµιουργίας εφαρµογών για τη δηµιουργία µεταδεδοµένων σύµφωνα µε το HC metadata profile Υπάρχουσες εφαρµογές για τη δηµιουργία µεταδεδοµένων Εµπορικές εφαρµογές σε περιβάλλον συστηµάτων γεωγραφικών πληροφοριών Συµπεράσµατα από τη µελέτη των υλοποιήσεων για τη δηµιουργία µεταδεδοµένων Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ HC METAΤOOL Περιγραφή της εφαρµογής HC metaτool Τεχνικές λεπτοµέρειες της εφαρµογής HC metadata tool Προγραµµατιστικές λεπτοµέρειες της εφαρµογής HC metadata tool Έλεγχος των αρχείων XML της εφαρµογής HC matatool µε τα XML schemas του ISO Μορφοποίηση των αρχείων XML της εφαρµογής HC matatool µε χρήση της γλώσσας XSL Συµπεράσµατα από τη δηµιουργία της εφαρµογής HC metatool Ο ΙΚΤΥΑΚΟΣ ΤΟΠΟΣ ΤΟΥ HC METADATA PROFILE Αρχική σελίδα Περί µεταδεδοµένων Γεωγραφικά χαρακτηριστικά Συστήµατα αναφοράς ιαγράµµατα UML Στοιχεία ΟΤΑ XML schemas Σύνδεσµοι (links) Συµπεράσµατα από τη δηµιουργία του δικτυακού τόπου του HC metadata profile ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Οφέλη για τους οργανισµούς που σχετίζονται µε το Εθνικό Κτηµατολόγιο Οφέλη για τους χρήστες των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ xv

17 Παράδειγµα πληροφοριών µεταδεδοµένων του προτύπου HC metadata profile ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ξενόγλωσση βιβλιογραφία Βιβλιογραφία στην ελληνική γλώσσα xvi

18 1. Εισαγωγή 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αντικείµενο της παρούσας διατριβής είναι η δηµιουργία και η εφαρµογή ενός προτύπου µεταδεδοµένων για την τεκµηρίωση των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του Εθνικού Κτηµατολογίου, βασισµένο στο διεθνές πρότυπο ISO ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ Ένα από τα µεγαλύτερα έργα στον Ελληνικό χώρο είναι αυτό του Εθνικού Κτηµατολογίου (EK). Τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου στην ολοκλήρωση του θα αποτελούν τη µεγαλύτερη βάση χωρικής πληροφορίας στη χώρα (Hatzilakos et al 2000). Στα πλαίσια σύνταξης του ΕΚ, παράγεται µια µεγάλη ποικιλία χωρικών δεδοµένων όπως κτηµατολογικά, τοπογραφικά, και ορθοφωτοχάρτες, για το σύνολο του Ελληνικού χώρου. Ως αποτέλεσµα αυτού, τα κτηµατολογικά δεδοµένα έχουν ένα ευρύ φάσµα εφαρµογών σε τοµείς όπως η ανάπτυξη της γης, ο πολεοδοµικός και αγροτικός σχεδιασµός, η διαχείριση της γης και η παρακολούθηση του περιβάλλοντος τόσο από το δηµόσιο όσο και από τον ιδιωτικό τοµέα (Αρβανίτης 1999). Μεγάλοι δηµόσιοι οργανισµοί, τοπική αυτοδιοίκηση, ιδιωτικές επιχειρήσεις αλλά και απλοί πολίτες αποτελούν ενδεχόµενους χρήστες των γεωγραφικών προϊόντων του ΕΚ (Κάβουρας και Μπαντέκας 1999). 1.2 ΤΑ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΚΑΙ Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥΣ Το ευρύ φάσµα εφαρµογών και χρηστών των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ, απαιτεί την ανάλογη αξιοποίησή τους, κάτι που µπορεί να επιτευχθεί µε την ένταξή τους σε µια υπηρεσία για την εξερεύνησή τους, δηλαδή µια µηχανή αναζήτησης Γεωγραφικών Πληροφοριών, ώστε να είναι εύκολα προσβάσιµα. Η κοινότητα των Γεωγραφικών Πληροφοριών έχει κατά καιρούς δώσει διάφορα ονόµατα στο σκοπό αυτό, όπως είναι για παράδειγµα ο όρος "υπηρεσίες καταλόγου" (OpenGIS Consortium), ο όρος "κατάλογος χωρικών δεδοµένων" (Australian Spatial Data Infrastructure) και ο όρος "Clearinghouse" (FGDC ΗΠΑ) (ΕΥΓΕΠ 2004). Εκτός από την αναζήτηση και εξερεύνηση των γεωγραφικών δεδοµένων, πολύ σηµαντική είναι και η δυνατότητα κατανόησης των χαρακτηριστικών τους όπως και της ποιότητάς τους. Τα µεταδεδοµένα 1

19 1. Εισαγωγή (metadata) ή δεδοµένα για τα δεδοµένα παρέχουν τις απαραίτητες πληροφορίες για την αναζήτηση των γεωγραφικών δεδοµένων, αλλά και πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά τους, το ιστορικό τους, την ποιότητα καθώς και τους οργανισµούς από τους οποίους µπορούν να αποκτηθούν. Τυποποιηµένες πληροφορίες µεταδεδοµένων παρέχουν τη δυνατότητα στους οργανισµούς που παράγουν γεωγραφικά δεδοµένα να τα τεκµηριώνουν και να τα διαθέτουν σε καταλόγους χωρικών δεδοµένων στο διαδίκτυο, ώστε να µπορούν οι χρήστες να βρίσκουν και να χρησιµοποιούν τα δεδοµένα αυτά αλλά και να κατανοούν το περιεχόµενο τους (Crompvoets 2006). Πολλές χώρες έχουν επενδύσει αξιοσηµείωτους πόρους τα τελευταία χρόνια για τη δηµιουργία εθνικών υποδοµών γεωγραφικών πληροφοριών (Spatial Data Infrastructures). Ένα από τα κυριότερα χαρακτηριστικά αυτών των υποδοµών αυτών είναι οι υπηρεσίες καταλόγων, για την πρόσβαση στα χωρικά δεδοµένα και παροχή συµπληρωµατικών υπηρεσιών. (Crompvoets et al 2004). Η σηµαντικότερη πρωτοβουλία για µια εννιαία υποδοµή γεωγραφικών πληροφοριών στην Ευρώπη, έρχεται από την οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης INSPIRE - Infrastructure for Spatial Information in Europe. Η οδηγία INSPIRE οραµατίζεται µια πανευρωπαïκή δοµή χωρικών δεδοµένων περιλαµβάνοντας τη σύνδεση µεταξύ εθνικών ή / και περιφερειακών υποδοµών γεωγραφικών πληροφοριών ανάµεσα στα κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. H σύνδεση αυτή µπορεί να επιτευχθεί µόνο εάν οι υποδοµές κάθε κράτους που θα περιλάβει η Ευρωπαϊκή γεωγραφική υποδοµή µπορεί να επικοινωνήσει µέσω µιας κοινής υποδοµής. Η οδηγία INSPIRE έχει εκδοθεί από το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο και δηλώνει την ανάγκη χρήσης διεθνών πρότυπων για την καταγραφή και δηµοσίευση µεταδεδοµένων για τα γεωγραφικά δεδοµένα σε όλα τα επίπεδα, από το τοπικό µέχρι το εθνικό (Longhorn 2005, INSPIRE 2007). Σε Εθνικό επίπεδο ο Οργανισµός Κτηµατολογίου και Χαρτογραφήσεων Ελλάδος (ΟΚΧΕ) το έτος 2000 πρότεινε τη δηµιουργία της Ελληνικής SDI µε το όνοµα ΕΥΓΕΠ (Εθνική Υποδοµή Γεωγραφικών Πληροφοριών) για την εξυπηρέτηση διοικητικών, οικονοµικών, κοινωνικών, περιβαλλοντικών και αναπτυξιακών στόχων. Η δράση της ΕΥΓΕΠ αφορά στη δηµιουργία βάσεων Γεωγραφικών δεδοµένων (ξηράς και θάλασσας) για το σύνολο της χώρας (Alexiadou and Rajabifard 2006). Τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου αποτελούν βασικότατο επίπεδο της ΕΥΓΕΠ (Κάβουρας και Μπαντέκας 1999). 1.3 Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Σύµφωνα µε την ανάγκες ως προς τη διάθεση των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ αλλά και ως προς την κατανόηση του περιεχοµένου τους, µπορούν να εξαχθούν τα παρακάτω συµπεράσµατα: Η διάθεση των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ στους ενδεχόµενους χρήστες τους και συνεπώς η αξιοποίησή τους, µπορεί να γίνει µέσω της ένταξής τους σε υποδοµές γεωγραφικών πληροφοριών σε εθνικό και σε διεθνές επίπεδο 2

20 1. Εισαγωγή Η ένταξη σε υποδοµές χωρικών πληροφοριών προϋποθέτει τη δηµιουργία τυποποιηµένων πληροφοριών µεταδεδοµένων βάσει ενός ευρέως αποδεκτού προτύπου µεταδεδοµένων για τα δεδοµένα αυτά η κατανόηση των χαρακτηριστικών τους και της ποιότητάς τους από τους επικείµενους χρήστες, απαιτεί επίσης τη δηµιουργία τυποποιηµένων πληροφοριών µεταδεδοµένων βάσει ενός προτύπου µεταδεδοµένων. Η λύση που υιοθετείται διεθνώς από οργανισµούς, υπηρεσίες και φορείς που παράγουν ή διαχειρίζονται γεωγραφικά δεδοµένα σήµερα για την δηµιουργία µεταδεδοµένων, είναι η δηµιουργία και η εφαρµογή ενός κατάλληλα δοµηµένου προτύπου που βασίζεται σε ένα υπάρχον, σύγχρονο και ευρέως αποδεκτό πρότυπο µεταδεδοµένων (ΕΥΓΕΠ 2004). Μέχρι σήµερα, δεν έχει γίνει κάποια ενέργεια από τους φορείς που εµπλέκονται στο Εθνικό Κτηµατολόγιο στο θέµα της δηµιουργίας ή της υιοθέτησης κάποιου προτύπου µεταδεδοµένων µε σκοπό τη δηµιουργία µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα που παράγονται στα πλαίσια της εκπόνησής του. Γι αυτό τον λόγο η έρευνα στην παρούσα διατριβή στράφηκε προς αυτή την κατεύθυνση. Ακολουθώντας τις διεθνείς τάσεις στη δηµιουργία προτύπων µεταδεδοµένων (να βασίζοµαι σε υπάρχοντα πρότυπα µεταδεδοµένων δηλαδή), η επιλογή του προτύπου που θα διαµορφωθεί κατάλληλα για την περιγραφή των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ, θα πρέπει πληροί τα παρακάτω κριτήρια να εξασφαλίζει µε τον καλύτερο τρόπο τη διαλειτουργικότητα των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ στις σύγχρονες υποδοµές γεωγραφικών δεδοµένων τόσο σε εθνικό, όσο και σε διεθνές επίπεδο να καλύπτει τις ανάγκες τεκµηρίωσης των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του να µπορεί να επεκταθεί µε τα κατάλληλα χαρακτηριστικά ώστε να καλύψει ιδιαιτερότητες τεκµηρίωσης των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ Μετά από µια αξιολόγηση στην παρούσα διατριβή µεταξύ των τριών σηµαντικότερων προτύπων µεταδεδοµένων (ENV 12657, FGDC, ISO 19115), το πρότυπο που πληροί όλες τις παραπάνω προϋποθέσεις µε τον καλύτερο τρόπο, είναι το διεθνές πρότυπο µεταδεδοµένων ISO της επιτροπής ISO/TC 211. Έτσι, η έρευνα στην παρούσα διατριβή στράφηκε στη δηµιουργία ενός κατάλληλα δοµηµένου προτύπου για τις ανάγκες τεκµηρίωσης των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ, το οποίο βασίζεται στο πρότυπο ISO Εκτός από το σχεδιασµό σε θεωρητικό επίπεδο του εν λόγω προτύπου, αντικείµενο της διατριβής είναι η εφαρµογή του θεωρητικού µοντέλου του προτύπου αυτού στην πράξη µε βάση µια τυποποιηµένη µεθοδολογία, ώστε οι πληροφορίες 3

21 1. Εισαγωγή των µεταδεδοµένων να µπορούν να καταχωριστούν χρησιµοποιώντας την γλώσσα XML 2. Η δηµιουργία µιας εφαρµογής σε ηλεκτρονικό υπολογιστή που να παρέχει ένα εύχρηστο περιβάλλον στο χρήστη για την δηµιουργία µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ σύµφωνα µε το εν λόγω πρότυπο. Η δηµιουργία πληροφοριών µεταδεδοµένων σε πιλοτικό επίπεδο για µια περιοχή που έχει κτηµατογραφηθεί στα πλαίσια της λειτουργίας του ΕΚ, για την καλύτερη κατανόηση του προτύπου Η δηµιουργία δικτυακού τόπου που να παρέχει πληροφορίες για το πρότυπο µεταδεδοµένων σε όποιον επιθυµεί να το χρησιµοποιήσει, αλλά και πρόσθετες πληροφορίες µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ. 2 Η γλώσσα XML είναι η γλώσσα που χρησιµοποιείται κατ εξοχήν σήµερα για την καταχώριση δεδοµένων στο διαδίκτυο. 4

22 2. Τα µεταδεδοµένα γενικά 2 ΤΑ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΓΕΝΙΚΑ 2.1 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Τα µεταδεδοµένα (µετάφραση του όρου metadata, ο οποίος σχηµατίζεται από την ελληνική λέξη µετά και τη λατινική λέξη data "δεδοµένα") είναι δεδοµένα τα οποία περιγράφουν άλλα δεδοµένα. (Aalders 2005) Ο όρος «µεταδεδοµένα» (metadata) χρησιµοποιήθηκε για πρώτη φορά στην βιβλιογραφία της επιστήµης της πληροφορικής το Αρχικά για τον όρο «µεταδεδοµένα» χρησιµοποιούνταν στην αγγλική γλώσσα µια από τις παρακάτω µορφές: metadata, η meta-data ή meta data. Τη δεκαετία του 70 στην ευρωπαϊκή βιβλιογραφία και µετέπειτα στην βιβλιογραφία των ΗΠΑ, επικράτησε ο όρος ως µια λέξη (metadata) (Aalders 2005) Τα µεταδεδοµένα χρησιµοποιούνται για διαφορετικούς λόγους σε κάθε κοινότητα (community). Στο περιβάλλον των βιβλιοθηκών, τα µεταδεδοµένα χρησιµοποιούνται συχνά για κάθε οργανωµένη περιγραφή ενός πόρου 3, για αντικείµενα (objects) σε ψηφιακή ή µη µορφή. Η παραδοσιακή τήρηση καταλόγων σε µια βιβλιοθήκη, είναι µια µορφή µεταδεδοµένων. Άλλες µορφές µεταδεδοµένων εξελίχτηκαν για την περιγραφή αντικειµένων είτε σε µορφή κειµένου είτε όχι, όπως βιβλία που έχουν εκδοθεί, ηλεκτρονικά έγγραφα, υπηρεσίες εύρεσης αρχείων, έργα τέχνης, εκπαιδευτικό υλικό, και επιστηµονικά δεδοµένα (Gilliland 2000, NISO 2004). Τα µεταδεδοµένα είναι το κλειδί που εξασφαλίζει ότι η πληροφορία θα επιζήσει και θα είναι προσβάσιµη στο µέλλον (NISO 2004). 2.2 ΓΙΑΤΙ ΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝΤΑΙ ΤΑ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Ένας σηµαντικός λόγος για τη δηµιουργία µεταδεδοµένων είναι η διευκόλυνση στην αναζήτηση πληροφοριών. Εκτός από την αναζήτηση πληροφοριών, τα µεταδεδοµένα µπορούν να βοηθήσουν στην οργάνωση ηλεκτρονικών πηγών και στη διευκόλυνση της διαλειτουργικότητας, δηλαδή να παρέχουν ψηφιακή ταυτοποίηση και υποστήριξη αρχειοθέτησης και συντήρησης (NISO 2004). 3 Ως πηγή ή πόρος (resource) στη βιβλιογραφία γύρω από τα µεταδεδοµένα καλείται οποιοδήποτε στοιχείο ή µέσο ικανοποιεί µια απαίτηση (ISO TC ). Πηγή ή πόρος στην επιστήµη της πληροφορικής µπορεί να είναι ένα έγγραφο σε ψηφιακή ή αναλογική µορφή, ψηφιακά δεδοµένα σε οποιαδήποτε µορφή, µια ρουτίνα από ένα πρόγραµµα, µια υπηρεσία στον παγκόσµιο ιστό (ISO TC , Webopedia 2007). 5

23 2. Τα µεταδεδοµένα γενικά Αναζήτηση πληροφοριών. Τα µεταδεδοµένα εξυπηρετούν στην αναζήτηση πληροφοριών (Τοράκη 2005) επιτρέποντας την αναζήτηση πηγών µε ορισµένα κριτήρια, ταυτοποιώντας πηγές, παρουσιάζοντας µαζί συναφείς µεταξύ τους πηγές, ξεχωρίζοντας πηγές που είναι διαφορετικές µεταξύ τους και δίνοντας πληροφορίες θέσης Οργάνωση ηλεκτρονικών πηγών. Καθώς ο αριθµός των πηγών στο διαδίκτυο αυξάνεται εκθετικά, δικτυακοί τόποι όπως δικτυακές πύλες (portals) και µηχανές αναζήτησης (search engines) είναι ιδιαίτερα χρήσιµες στην οργάνωση συνδέσµων (links) σε πηγές µε βάση µια θεµατική ενότητα. Καταχωρίζοντας και οργανώνοντας τα µεταδεδοµένα των πηγών σε βάσεις δεδοµένων, υπάρχει δυνατότητα µε το κατάλληλο λογισµικό να οργανώνονται και να µορφοποιούνται εκ νέου οι πληροφορίες που αφορούν τις πηγές (NISO 2004). ιαλειτουργικότητα. Περιγράφοντας µια πηγή µε µεταδεδοµένα, δίνεται η δυνατότητα να κατανοηθεί το περιεχόµενό της και από ανθρώπους και από µηχανές µε τρόπους που προωθούν τη διαλειτουργικότητα (NISO 2004). ιαλειτουργικότητα είναι η δυνατότητα πολλαπλών συστηµάτων µε διαφορετικές πλατφόρµες υλικού και λογισµικού, δοµές δεδοµένων και περιβάλλοντα επικοινωνίας να ανταλλάσσουν δεδοµένα µε την µικρότερη απώλεια περιεχοµένου και λειτουργικότητας (NISO 2004). Χρησιµοποιώντας προτυποποιηµένα σχήµατα µεταδεδοµένων και κοινών πρωτοκόλλων µεταφοράς, η αναζήτηση των πηγών στο διαδίκτυο µπορεί να γίνει αποτελεσµατικότερη (Τοράκη 2005). Αρχειοθέτηση και συντήρηση. Εξαιτίας της πρόσφατης αναγνώρισης της σηµαντικότητας των µεταδεδοµένων, τα περισσότερα δεδοµένα περιγράφουν πηγές που έχουν δηµιουργηθεί τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο υπάρχει µια αυξανόµενη ανησυχία ότι οι ψηφιακές πηγές δεν θα επιζήσουν µε µια µορφή που µπορεί να χρησιµοποιηθεί στο µέλλον. Η ψηφιακή πληροφορία είναι ευαίσθητη. Μπορεί να καταστραφεί η να αλλοιωθεί είτε κατά λάθος είτε σκόπιµα ή µπορεί να καταστεί άχρηστη ως µέσο αποθήκευσης καθώς οι τεχνολογίες του υλικού και του λογισµικού αλλάζουν. Τα µεταδεδοµένα είναι το κλειδί που εξασφαλίζει ότι οι πηγές θα επιζήσουν και ότι θα συνεχίσουν να είναι προσβάσιµες στο µέλλον (NISO 2004). Η αρχειοθέτηση και η συντήρηση απαιτούν την καταγραφή ειδικών πληροφοριών όπως του ιστορικού του και των φυσικών χαρακτηριστικών του ώστε να µπορεί να εξοµοιωθεί σε µελλοντικές τεχνολογίες 2.3 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ Στη διεθνή βιβλιογραφία συναντώνται τρεις κατηγορίες µεταδεδοµένων µε κριτήριο το περιεχόµενο τους (Gilliland 2000, NISO 2004, EYE 2005) Περιγραφικά (descriptive). Ο κύριος ρόλος των περιγραφικών µεταδεδοµένων είναι η περιγραφή και προσδιορισµός κάποιας πηγής. 6

24 2. Τα µεταδεδοµένα γενικά Σε τοπικό σύστηµα ή σε επίπεδο δικτύου επιτρέπει την αναζήτηση και ανάκτηση (π.χ. αναζήτηση ψηφιακών δεδοµένων µε συγκεκριµένο θέµα) οµικά (structural): οµικά µεταδεδοµένα χρησιµοποιούνται για να περιγράψουν ή να απεικονίσουν την εσωτερική δοµή ψηφιακών πηγών και τη σχέση µεταξύ των επιµέρους τµηµάτων των πηγών αυτών. Χρησιµοποιούνται επίσης για να διευκολύνουν την πλοήγηση και την παρουσίαση µιας πηγής σε ψηφιακή µορφή. ιαχειριστικά (administrative): Τα διαχειριστικά µεταδεδοµένα χρησιµοποιούνται για να διευκολύνουν τη διαχείριση, την παρακολούθηση, την ανταλλαγή και την επαναχρησιµοποίηση ψηφιακών πηγών. Στοιχεία για τη δηµιουργία, τον ποιοτικό έλεγχο, τα δικαιώµατα και τη συντήρηση των πηγών είναι πληροφορίες που περιλαµβάνουν τα διαχειριστικά µεταδεδοµένα. 2.4 Η ΑΝΑΓΚΗ ΠΡΟΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ Πρότυπα µεταδεδοµένων αναπτύσσονται και υιοθετούνται µε σκοπό την επίτευξη του µέγιστου βαθµού διαλειτουργικότητας καθώς και για την εξασφάλιση αξιοπιστίας στη διάχυση της πληροφορίας. Κάθε πρότυπο µεταδεδοµένων αποτελεί ένα σύνολο όρων, ορισµών και τρόπων δόµησης οι οποίοι χρησιµοποιούνται για την κωδικοποίηση, διακίνηση και αναζήτηση δεδοµένων (Καπιδάκης 2005). εν υπάρχει ένα µοναδικό διεθνές πρότυπο για µεταδεδοµένα. Κάθε ένα από τα υπάρχοντα πρότυπα έχει διαφορετικά επίπεδα πολυπλοκότητας, από πλούσιες µέχρι απλές µορφές. Τα πρότυπα µεταδεδοµένων βελτιστοποιούνται για να τεκµηριώνουν καλύτερα συγκεκριµένες κατηγορίες πηγών. Υπάρχει ένας αρκετά µεγάλος αριθµός προτύπων ανάλογα µε τις πηγές αλλά και τις απαιτήσεις (Καπιδάκης 2005). 2.5 ΕΙ Η ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΟ ΕΙ ΟΣ ΤΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΠΟΥ ΤΕΚΜΗΡΙΩΝΟΥΝ Ανάλογα µε το είδος των δεδοµένων που τεκµηριώνουν, τα µεταδεδοµένα χωρίζονται σε τέσσερεις επιµέρους κατηγορίες (Τοράκη 2005) Ηλεκτρονικά Βιβλιογραφικά. Βιβλιογραφικά είναι τα µεταδεδο- µένα που τεκµηριώνουν βιβλία, περιοδικά και γενικά οτιδήποτε εκτυπωµένο υλικό. Με την ραγδαία εξέλιξη των ηλεκτρονικών υπολογιστών, τα βιβλιογραφικά δεδοµένα εντάσσονται και οποιαδήποτε έγγραφα σε ηλεκτρονική µορφή. Ηλεκτρονικά δεδοµένα είναι γενικά αυτά που βρίσκονται σε ηλεκτρονική µορφή και στα οποία η πρόσβαση επιτυγχάνεται µε τη βοήθεια της τεχνολογίας υπολογιστών (Τοράκη 2005). Τα ηλεκτρονικά δεδοµένα µπορεί να είναι κείµενα, εικόνες, κινούµενες εικόνες, ήχος, video, ιστοσελίδες, προγράµµατα κλπ. 7

25 2. Τα µεταδεδοµένα γενικά Πολιτιστικά. Η πολιτιστική πληροφορία ή γνώση παράγεται από το περιβάλλον ή από τον πολιτισµό. Στην πολιτιστική πληροφορία περιλαµβάνονται έργα και αντικείµενα καλλιτεχνικά και µη, καθώς και οι αναπαραστάσεις τους σε διάφορες µορφές (φωτογραφίες, σλάϊντς, ψηφιακά αρχεία, σχέδια, καρτ-ποσταλ) (Pachet 2005, Τοράκη 2005) Κυβερνητικά. Κυβερνητικά είναι τα µεταδεδοµένα τα οποία περιγράφουν πηγές από κρατικές υπηρεσίες και οργανισµούς. Τα κυβερνητικά µεταδεδοµένα εξυπηρετούν στην αναζήτηση και απόκτηση πληροφοριών από κρατικές υπηρεσίες και οργανισµούς και λειτουργούν σαν ένα εργαλείο αναβάθµισης στη διαχείριση των ηλεκτρονικών τους εγγραφών (Moen et al 1997). Γεωγραφικά. Τα γεωγραφικά µεταδεδοµένα αφορούν σε δεδοµένα που αναπαριστούν τον πραγµατικό κόσµο είτε σε ψηφιακή µορφή είτε σε αναλογική µορφή (χάρτες) (Aalders 2005). Τα µεταδεδοµένα για γεωγραφικά δεδοµένα επιτρέπουν την πλήρη περιγραφή τους έτσι ώστε οι χρήστες του να µπορούν να κατανοήσουν τις παραδοχές του και τους περιορισµούς του και να αξιολογήσουν την καταλληλότητα τους για την χρήση που προσδοκούν (ISO TC ). Στην παρούσα διατριβή τα γεωγραφικά δεδοµένα είναι το αντικείµενο µελέτης και έρευνας και γι αυτό και θα γίνει εστίαση στα γεωγραφικά µεταδεδοµένα. 2.6 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΗ ΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ Σε ένα κόσµο όπου οι πληροφορίες παρέχονται µέσω του παγκόσµιου διαδικτύου, τα έγγραφα πρέπει να είναι εύκολα προσβάσιµα, µεταφέρσιµα και ευέλικτα. Πρέπει επίσης να είναι ανεξάρτητα οποιουδήποτε συστήµατος και περιεχοµένου. Οι γλώσσες που έχουν τέτοια χαρακτηριστικά σήµερα είναι η HTML (HyperText Markup Language), η SGML (Standard Generalized Markup Language) και η XML (Extensible Markup Language) ( αραβέλης 2001, NISO 2004, W3C 2007). Η γλώσσα SGML, η αναπτύχθηκε στις αρχές της δεκαετίας του '80, τυποποιήθηκε από τον ISO το 1986, και χρησιµοποιήθηκε ευρέως σε προγράµµατα µε εκτεταµένη τεκµηρίωση. Η ανάπτυξη της HTML ξεκίνησε το 1990 (W3C 2007). Οι σχεδιαστές της γλώσσας XML επέλεξαν τα καλύτερα τµήµατα της SGML, χρησιµοποίησαν την εµπειρία που είχαν αποκτήσει κατά την ανάπτυξη της HTML και παρήγαγαν µία γλώσσα η οποία δεν είναι λιγότερο ισχυρή από την SGML, αλλά είναι πιο κανονικοποιηµένη και πολύ πιο εύχρηστη. Αξίζει να σηµειωθεί, τέλος, ότι ενώ η SGML χρησιµοποιείται κυρίως για τεχνική τεκµηρίωση, και πολύ λιγότερο για δεδοµένα άλλου είδους, για την XML ισχύει ακριβώς το αντίθετο (W3C 2007) Η γλώσσα XML είναι η κατεξοχήν µορφή (format) µε την οποία διακινούνται δεδοµένα τεκµηρίωσης (µεταδεδοµένα) στο διαδίκτυο σήµερα. 8

26 2. Τα µεταδεδοµένα γενικά Επιτρέπει την ιεραρχική δοµή της πληροφορίας µέσα σε ένα έγγραφο, χαρακτηριστικό που εξυπηρετεί τους απλούς χρήστες στις περισσότερες καθηµερινές εργασίες. Η µορφή XML δίνει τη δυνατότητα της περιγραφής των στοιχείων σε ιεραρχική µορφή και µάλιστα µε έναν τρόπο ανεξάρτητο από πλατφόρµες λειτουργικών συστηµάτων. Πρόκειται για ένα ενδιαφέρον όσο και εύχρηστο χαρακτηριστικό, που φέρνει τη νέα τεχνολογία πιο κοντά στον τρόπο που σκέφτεται ο τελικός χρήστης (Vander Veer and Mengle 2000, Καρακατσάνης 2000). 9

27 3. Μεταδεδοµένα για γεωγραφικά δεδοµένα Σύγκριση και αξιολόγηση προτύπων 3 ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΓΙΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΡΟΤΥΠΩΝ 3.1 ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΓΙΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Ο ρόλος των µεταδεδοµένων στα σύγχρονα συστήµατα δεδοµένων µε χωρική αναφορά είναι εξαιρετικά σηµαντικός καθώς σε αυτά στηρίζεται κάθε ολοκληρωµένο περιβάλλον ανταλλαγής, διακίνησης και διαµοιρασµού γεωγραφικής πληροφορίας. Τα µεταδεδοµένα αποτελούν το κύριο εργαλείο ανάπτυξης υποδοµών χωρικών πληροφοριών στα οποία είναι δυνατή η αναζήτηση, ο εντοπισµός, η σύγκριση και τελικά η προσπέλαση δεδοµένων. Κάθε σύνολο µεταδεδοµένων µπορεί να αποτελείται από µια πολύ απλή λίστα βασικών πληροφοριών µέχρι και ένα πολύπλοκο και λεπτοµερειακό σύστηµα πλήρους τεκµηρίωσής κάποιου συνόλου γεωγραφικών δεδοµένων. Το κύριο πλεονέκτηµα των µεταδεδοµένων είναι ότι παρέχει στον τελικό χρήστη / εφαρµογή µια ολοκληρωµένη περιγραφή των χαρακτηριστικών γνωρισµάτων, του τρόπου κατασκευής αλλά και όλων των τροποποιήσεων των δεδοµένων στα οποία αναφέρονται. Εποµένως, τα µεταδεδοµένα αποτελούν το κύριο µέσο αναζήτησης και αξιολόγησης χωρικής πληροφορίας (ΕΥΓΕΠ 2004). Πλήρως δοµηµένα και οργανωµένα συστήµατα µεταδεδοµένων παρέχουν επιπλέον την ευχέρεια διατύπωσης χωρικών κριτηρίων αναζήτησης µε αποτέλεσµα την επιστροφή απαντήσεων οι οποίες να ικανοποιούν τις ανάγκες των χρηστών σε µεγαλύτερο βαθµό (Crompvoets 2006). Οργανισµοί που παράγουν ή διαχειρίζονται γεωγραφική πληροφορία, χρησιµοποιούν τα µεταδεδοµένα για να περιγράψουν τα γεωγραφικά τους δεδοµένα, ώστε να είναι εφικτή η γνώση χαρακτηριστικών γι αυτά όπως του ιστορικού τους και της ποιότητάς τους από τους επικείµενους χρήστες, αλλά και η διάθεσή τους σε καταλόγους χωρικών δεδοµένων στο διαδίκτυο (Aalders et al 2005). 3.2 ΥΠΟ ΟΜΕΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ Η αναζήτηση γεωγραφικών πληροφοριών απαιτεί µια υπηρεσία για την εξερεύνησή τους, την µηχανή αναζήτησης Γεωγραφικών Πληροφοριών. Η κοινότητα των Γεωγραφικών Πληροφοριών έχει κατά καιρούς δώσει διάφορα ονόµατα για το σκοπό αυτό, όπως είναι για παράδειγµα ο όρος "υπηρεσίες καταλόγου" (OpenGIS Consortium), ο όρος "κατάλογος χωρικών δεδοµένων" (Australian Spatial Data Infrastructure) και ο όρος "Clearinghouse" (FGDC ΗΠΑ). Αν και έχουν διαφορετικά ονόµατα, κοινός στόχος αποτελεί η εξερεύνηση των χωρικών δεδοµένων µέσω των ιδιοτήτων των µεταδεδοµένων τους. Αυτές γενικά οι υπηρεσίες 10

28 3. Μεταδεδοµένα για γεωγραφικά δεδοµένα Σύγκριση και αξιολόγηση προτύπων αναφέρονται ως "υπηρεσίες καταλόγου" (catalogue services) και θα πρέπει να υποστηρίζουν πολυγλωσσικές αναζητήσεις όπου αυτό απαιτείται. Πολλές χώρες έχουν ξοδέψει αξιοσηµείωτα ποσά τα τελευταία χρόνια για τη δηµιουργία υποδοµών χωρικών δεδοµένων (SDI µετέπειτα στο κείµενο από τα αρχικά Spatial Data Infrastructure) (Crompvoets et al 2004, ΕΥΓΕΠ 2004). Το 1994 εµφανίστηκαν οι πρώτες υποδοµές χωρικών δεδοµένων σε εθνικό επίπεδο. Από τις πρώτες χώρες στη δηµιουργία τέτοιων υποδοµών ήταν οι ΗΠΑ και ο Καναδάς. Το έτος 2004, οι χώρες µε SDI αριθµούσαν τις 120 (Crompvoets et al 2004) Υποδοµές χωρικών δεδοµένων σε παγκόσµιο επίπεδο Σε παγκόσµιο επίπεδο, δυο είναι οι σηµαντικότερες υποδοµές γεωγραφικών πληροφοριών που παρέχουν υπηρεσίες πρόσβασης γεωγραφικές πληροφορίες: Η υποδοµή GSDI (Global Spatial Data Infrastucture) και η United Nations Spatial Data Infrastructure (UNSDI) GSDI (Global Spatial Data Infrastucture). Ο οργανισµός Global Spatial Data Infrastucture Association απαρτίζεται από οργανισµούς, φορείς και άτοµα από όλο τον κόσµο. Σκοπός του είναι να προωθήσει τη διεθνή συνεργασία και υποστήριξη σε εφαρµογές υποδοµών χωρικών δεδοµένων σε τοπικό, εθνικό και ιεθνές επίπεδο ώστε να επιτρέψει τα έθνη να αντιµετωπίσουν καλύτερα σηµαντικά κοινωνικά, οικονοµικά, και περιβαλλοντικά ζητήµατα (GSDI 2007). H υποδοµή γεωγραφικών πληροφοριών GDSI υποστηρίζει εθνικές υποδοµές σε διάφορα κράτη όπως οι NSDI των ΗΠΑ, SNIG της Πορτογαλίας, ASDI της Αυστραλίας, NaLIS της Μαλαισίας, NSIF της Νότιας Αµερικής, αλλά και την πολυεθνική πρωτοβουλία INSPIRE στην Ευρώπη (GSDI 2004). UNSDI (United Nations Spatial Data Infrastructure). Στο ετήσιο συνέδριο του οργανισµού United Nations Geographical Information Working Group, αποφασίστηκε η δηµιουργία της υποδοµής UNSDI. Η UNSDI έχει την υποστήριξη πολλών τµηµάτων των Ηνωµένων Εθνών, οργανισµών, και υποστήριξη από τις διάφορες κυβερνητικές και µη κυβερνητικές οργανώσεις, τα ερευνητικά ιδρύµατα και βιοµηχανίες (UNGIWG 2008). Το όραµα της UNSDI είναι η δηµιουργία ενός αποκεντρωµένου γεωγραφικού πλαισίου πληροφοριών που να διευκολύνει τη λήψη αποφάσεων σε διάφορα επίπεδα, µε την πρόσβαση, ανάκτηση και διάδοση της γεωγραφικής πληροφορίας µε ένα γρήγορο και ασφαλή τρόπο (UNGIWG 2008). 11

29 3. Μεταδεδοµένα για γεωγραφικά δεδοµένα Σύγκριση και αξιολόγηση προτύπων Υποδοµές χωρικών δεδοµένων σε πανευρωπαϊκό επίπεδο Παρακάτω αναφέρονται οι σηµαντικότερες υποδοµές γεωγραφικών πληροφοριών που λαµβάνουν χώρα σε πανευρωπαϊκό επίπεδο (Aalders et al 2005). EteMII. Ένα από τα έργα που δηµιουργήθηκε από την Ευρωπαική Ενωση είναι το ETeMII (European Territorial Management Information Infrastructure). Οι στόχοι της υποδοµής ETeMII είναι η καλύτερη πρόσβαση στα γεωγραφικά δεδοµένα του Ευρωπαϊκού χώρου, ο προσδιορισµός µιας σαφέστερης πολιτικής διάθεσης των γεωγραφικών δεδοµένων, ο ορισµός ενός κοινού πλαισίου για την αναβάθµιση της διαλειτουργικότητας και η εκτεταµένη χρήση µεταδεδοµένων για την περιγραφή των γεωγραφικών δεδοµένων. CDDD. Η υπηρεσία µεταδεδοµένων CDDD (Geographical Data Description Directory) παρέχει πληροφορίες για 250 χαρτογραφικά υπόβαθρα που είναι διαθέσιµα από εθνικές χαρτογραφικές υπηρεσίες εικοσιτριών ευρωπαϊκών χωρών. Η υπηρεσία CDDD ήταν η πρώτη υποδοµή που βασίστηκε στο ευρωπαϊκό πρότυπο µεταδεδοµένων prenv της επιτροπής CEN /TC 287. Η υποδοµή CDDD ήταν από τις πρώτες υποδοµές γεωγραφικών πληροφοριών τόσο σε ευρωπαϊκό, όσο και σε παγκόσµιο επίπεδο. Με την δηµιουργία του παγκοσµίου ιστού World Wide Web (WWW), έγινε περισσότερο γνωστή παρέχοντας τις υπηρεσίες της µέσω και του παγκοσµίου ιστού. GEIXS. Η υποδοµή γεωγραφικών πληροφοριών Geo-Scientific Electronic Information Exchange System (GEIXS) έχει ως σκοπό την παροχή γεωγραφικών πληροφοριών για µεταλλεύµατα, πετρέλαιο και αέριο, υπόγεια νερά και φυσικές καταστροφές στην Ευρώπη. Η GEIXS είναι η υποδοµή που παρέχει γενικότερα γεωλογικά δεδοµένα για την Ευρώπη. Η αναζήτηση γεωγραφικών δεδοµένων είναι δυνατόν να γίνει µε χωρικά και περιγραφικά κριτήρια ταυτόχρονα. GEOSERVE. Η υποδοµή GEOSERVE (Geographic data access Services) αναπτύσσει ένα σύστηµα «µεσιτείας» (brokering system) που επιτρέπει στο χρήστη να προσδιορίσει τα γεωγραφικά δεδοµένα που επιθυµεί από έναν κατάλογο δεδοµένων πολλών προµηθευτών στην Ευρώπη και να τα αποκτήσει στη µορφή (format) που επιθυµεί. Η υποδοµή χρησιµοποιεί το πρότυπο µεταδεδοµένων ENV INSPIRE. Η ανάγκη να καταστούν διαθέσιµες και αξιοποιήσιµες οι γεωγραφικές πληροφορίες κάθε κράτους µέλους της Ευρωπαϊκής ένωσης τόσο σε εθνικό, όσο και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, οδήγησαν την Ευρωπαίκή Ένωση στη δηµιουργία της ευρωπαϊκής υποδοµής γεωγραφικών πληροφοριών µε το όνοµα INSPIRE- Infrastructure for Spatial Information in Europe. Η πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης INSPIRE οραµατίζεται µια πανευρωπαïκή δοµή χωρικών δεδοµένων περιλαµβάνοντας τη σύνδεση µεταξύ εθνικών ή / και περιφερειακών υποδοµών γεωγραφικών πληροφοριών ανάµεσα στα κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Longhorn 2005). 12

30 3. Μεταδεδοµένα για γεωγραφικά δεδοµένα Σύγκριση και αξιολόγηση προτύπων Το νοµικό πλαίσιο, η δηµιουργία και η λειτουργία της υποδοµής INSPIRE ορίζεται από την οδηγία 2007/2/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και δηλώνει την ανάγκη χρήσης διεθνών πρότυπων για την καταγραφή και δηµοσίευση µεταδεδοµένων για τα γεωγραφικά δεδοµένα σε όλα τα επίπεδα, από το τοπικό µέχρι το εθνικό. Το τωρινό πρότυπο που χρησιµοποιείται είναι το ISO 19115, το οποίο εγκρίθηκε από το INSPIRE για τα µεταδεδοµένα (INSPIRE 2007). Η οδηγία INSPIRE εφόσον έχει εκδοθεί από το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, αφορά και την Ελλάδα (ως µέλος της ευρωπαϊκής ένωσης), κάτι που καθιστά αναγκαίο τη χρήση διεθνών προτύπων που υποδεικνύει η οδηγία και στα γεωγραφικά δεδοµένα του Ελληνικού χώρου. Σήµερα, η υποδοµή INSPIRE- Infrastructure for Spatial Information in Europe παρέχει ένα σύνολο από δυνατότητες στους εγγεγραµµένους χρήστες όπως δηµοσίευση χαρτών, διάθεση (download) γεωγραφικών δεδοµένων, διάθεση περιγραφικών πληροφοριών και µεταδεδοµένων και άλλες δραστηριότητες που σχετίζονται µε τη γεωγραφική πληροφορία (εικ. 3.1) (INSPIRE, 2008). Εικόνα 3.1. Άποψη του περιβάλλοντος αναζήτησης γεωγραφικών πληροφοριών µέσα από το δικτυακό τόπο της υποδοµής γεωγραφικών πληροφοριών INSPIRE Παρόλο που στην πλειοψηφία των υποδοµών γεωγραφικών πληροφοριών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο γινόταν ή γίνεται χρήση του 13

31 3. Μεταδεδοµένα για γεωγραφικά δεδοµένα Σύγκριση και αξιολόγηση προτύπων πρότυπου µεταδεδοµένων ENV 12657, οι υποδοµές αυτές είτε έχουν µετατρέψει είτε σχεδιάζουν να µετατρέψουν τις πληροφορίες µεταδεδοµένων σύµφωνα µε το πρότυπο µεταδεδοµένων της επιτροπής ISO TC 211, ISO (Aalders et al 2005) Υποδοµές χωρικών δεδοµένων σε Εθνικό επίπεδο Πολλές χώρες έχουν επενδύσει αξιοσηµείωτους πόρους τα τελευταία χρόνια για τη δηµιουργία εθνικών υποδοµών γεωγραφικών πληροφοριών. Ένα από τα κυριότερα χαρακτηριστικά αυτών των υποδοµών αυτών είναι οι υπηρεσίες καταλόγων, για την πρόσβαση στα χωρικά δεδοµένα και παροχή συµπληρωµατικών υπηρεσιών. (Crompvoets et al 2004). Στην Ελλάδα, ο Οργανισµός Κτηµατολογίου και Χαρτογραφήσεων Ελλάδος (ΟΚΧΕ) πρότεινε το έτος 2000 τη δηµιουργία της Ελληνικής Yποδοµής Γεωγραφικών Πληροφοριών µε το όνοµα ΕΥΓΕΠ (Εθνική Υποδοµή Γεωγραφικών Πληροφοριών) για την εξυπηρέτηση διοικητικών, οικονοµικών, κοινωνικών, περιβαλλοντικών και αναπτυξιακών στόχων. Η δράση της ΕΥΓΕΠ αφορά στη δηµιουργία βάσεων Γεωγραφικών δεδοµένων (ξηράς και θάλασσας) για το σύνολο της χώρας (Alexiadou and Rajabifard 2006). Ο ολοκληρωµένος και πλήρης σχεδιασµός και η υλοποίηση της Εθνικής Υποδοµής Γεωγραφικών Πληροφοριών (ΕΥΓΕΠ) απαιτεί την παράλληλη ανάπτυξη του υποσυστήµατος µεταδεδοµένων που θα την υποστηρίζει και το οποίο θα είναι υπεύθυνο για τη διαχείριση και προσπέλαση των µεταδεδοµένων (ΕΥΓΕΠ 2004). Στο πλαίσιο του Υποέργου 2 του µέτρου 2.4 του Επιχειρησιακού Προγράµµατος «Κοινωνία της Πληροφορίας» ένας από τους στόχους της ΕΥΓΕΠ ήταν η δηµιουργία ενός προτύπου µεταδεδοµένων προσαρµοσµένου στις ελληνικές απαιτήσεις, αλλά και στα δεδοµένα τα οποία θα παραχθούν από τις διαδικασίες προσκλήσεων που ανήκουν στο µέτρο 2.4. Ένα άλλο κριτήριο είναι για το πρότυπο αυτό ήταν να παρουσιάζει τη µέγιστη συµβατότητα µε όλα τα διεθνή πρότυπα µεταδεδοµένων υποδοµών γεωγραφικών δεδοµένων και κυρίως µε το πρότυπο ISO (ΕΥΓΕΠ 2004). Στα πλαίσια του µέτρου 2.4 του Επιχειρησιακού Προγράµµατος «Κοινωνία της Πληροφορίας» εντάσσεται και το έργο του καθορισµού της Πολιτικής ιάθεσης και Επαναχρησιµοποίησης των εδοµένων της ΕΥΓΕΠ, καθώς και του καθορισµό της οργανωτικής δοµής της. Η λειτουργία της ΕΥΓΕΠ έχει εξαιρετική σηµασία για τη ηµόσια ιοίκηση διότι η λειτουργία της σχετίζεται µε την προσαρµογή της Ελλάδας στις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφορικά µε τις µεθόδους οργάνωσης και διάθεσης γεωγραφικών πληροφοριών στο ιαδίκτυο (Κοινωνία της Πληροφορίας, 2008). 14

32 3. Μεταδεδοµένα για γεωγραφικά δεδοµένα Σύγκριση και αξιολόγηση προτύπων 3.3 ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΓΙΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ Ε ΟΜΕΝΑ Η ανάγκη τυποποίησης πληροφοριών µεταδεδοµένων για τη γεωγραφική πληροφορία, αρχίζει στο τέλος της δεκαετίας του 80 µε την ραγδαία ανάπτυξη των Συστηµάτων Γεωγραφικών Πληροφοριών (GIS). Την εποχή αυτή, εµφανίζονται και τα πρώτα πρότυπα ανταλλαγής γεωγραφικής πληροφορίας, που παρέχουν και τη δυνατότητα καταχώρισης πληροφοριών µεταδεδοµένων. Το παλαιότερο αυτών φέρεται να είναι το (NASA 2007) Directory Interchange Format (DIF) της National Aeronautics and Space Administration (NASA) που παρουσιάστηκε το έτος Μερικά από τα πρότυπα ανταλλαγής πληροφοριών που εµφανίστηκαν στο τέλος της δεκαετίας του 80 και στις αρχές της δεκαετίας του 90 µε δυνατότητα καταχώρισης πληροφοριών µεταδεδοµένων είναι (ΕΠΑΓΕ 1997) τα Digital Geographic Information Exchange Standards (DIGEST), Spatial Data Transfer Standard (SDTS) και Neutral Transfer Format (NTF). Ταυτόχρονα µε τη δηµιουργία των πρώτων υποδοµών γεωγραφικών πληροφοριών, παρατηρείται και η δηµιουργία των πρώτων πρότυπων για την καταχώρηση αποκλειστικά πληροφοριών µεταδεδοµένων. Τα πρώτα πρότυπα µεταδεδοµένων που δηµιουργήθηκαν περίπου την ίδια εποχή ήταν τα Content Standard for Digital Geospatial Metadata (CSDGM) του οργανισµού Federal Geographic Data Committee (FGDC) στις ΗΠΑ και CAN/CGSB Directory Information Describing Digital GEO- Referenced Data Sets στον Καναδά (Aalders 2005). Η αρχική τάση στη δηµιουργία υποδοµών γεωγραφικών πληροφοριών σε κάθε χώρα ή σύνολο χωρών ήταν να συνοδεύεται και από τη δηµιουργία ενός προτύπου µεταδεδοµένων. Παρακάτω αναφέρονται µερικά από τα πρότυπα µεταδεδοµένων που έχουν χρησιµοποιηθεί σε υποδοµές γεωγραφικών πληροφοριών ή οργανισµούς που παράγουν γεωγραφικά δεδοµένα σε διάφορες χώρες (εκτός των ΗΠΑ και του Καναδά) ήταν τα ακόλουθα (Aalders 2005): Το ευρωπαϊκό πρότυπο ENV του οργανισµού CEN/TC 287 που χρησιµοποιήθηκε από πολλές χώρες της Ευρώπης Το πρότυπο ANZLIC metadata standard που χρησιµοποιήθηκε στις χώρες της Ωκεανίας Το πρότυπο Data Node Project που χρησιµοποιήθηκε σε χώρες της Ασίας (Peranent Committee on GIS Infrastructure for Asia and Pacific PC GIAP) Το πρότυπο CB/T που χρησιµοποιήθηκε στην Κίνα Το πρότυπο State Standard of the Russian Federation COST R που χρησιµοποιήθηκε στη Ρωσία Παρόλο το πλήθος των προτύπων µεταδεδοµένων που έχουν δηµιουργηθεί από υποδοµές γεωγραφικών πληροφοριών ανά τον κόσµο, τρία πρότυπα µεταδεδοµένων ξεχωρίζουν και χρησιµοποιούνται σε ένα πλήθος υποδοµών γεωγραφικών πληροφοριών και σε οργανισµούς που παράγουν γεωγραφικά δεδοµένα. Τα πρότυπα αυτά είτε χρησιµοποιούνται αυτούσια (χωρίς κάποιες αλλαγές στη δοµή τους), είτε µε κάποιες 15

33 3. Μεταδεδοµένα για γεωγραφικά δεδοµένα Σύγκριση και αξιολόγηση προτύπων περιορισµένης έκτασης αλλαγές (profiles) (ΕΥΓΕΠ 2004, GSDI 2004, Longhorn 2005): Το ευρωπαϊκό πρότυπο CEN - ENV Geographic Information - Data description Metadata που δηµιουργήθηκε από την επιτροπή CEN/TC 287 το έτος 1998 Το πρότυπο ISO DIS που δηµιουργήθηκε από την επιτροπή ISO/TC 211 το έτος 2003 Το πρότυπο FGDC-STD Metadata που δηµιουργήθηκε από την επιτροπή FGDC (Federal Geographic Data Committee) Στις παρακάτω παραγράφους θα γίνει µια συνοπτική παρουσίαση των χαρακτηριστικών για κάθε ένα από τα πρότυπα µεταδεδοµένα που αναφέρθηκαν Tο ευρωπαϊκό πρότυπο CEN - ENV H Ευρωπαϊκή Τεχνική Επιτροπή 287 για την προτυποποίηση (Comité Européen de Normalisation - CEN/TC 287) δηµιουργήθηκε τον Οκτώβριο του 1991 και ενσωµάτωσε 22 χώρες. Τα διάφορα έγγραφα που παράχθηκαν από την επιτροπή αυτή, παρέχουν µεθόδους για την παρουσίαση της γεωγραφικής πληροφορίας τους απαραίτητους µηχανισµούς και ορισµούς ώστε τα γεωγραφικά δεδοµένα να χρησιµοποιηθούν από διαφορετικά συγκροτήµατα ηλεκτρονικών υπολογιστών, διαφορετικά περιβάλλοντα και σε διαφορετικές εφαρµογές. Ένα από τα έγγραφα αυτά, ήταν και η προέκδοση του πρότυπου ENV Geographic Information Data description Metadata ορίζει ένα εννοιολογικό σχήµα για τον ορισµό των µεταδεδοµένων για γεωγραφικά δεδοµένα. Περιέχει πληροφορίες για το περιεχόµενο την οργάνωσή την έκταση (γεωγραφική και χρονική) το σύστηµα αναφοράς την ποιότητα τη διαχείρισή Στο πρότυπο αυτό ορίζονται στοιχεία ως υποχρεωτικά για την περιγραφή των χωρικών δεδοµένων και τα οποία αποτελούν το ελάχιστο σύνολο µεταδεδοµένων που απαιτούνται για την περιγραφή των χωρικών δεδοµένων (Salge 2005). Το πρότυπο ENV χρησιµοποιεί για την περιγραφή της δοµής του δυο τρόπους (Timpf et al 1996): τη διαγραµµατική γλώσσα EXPRESS-G, όπου τα στοιχεία µεταδεδοµένων του προτύπου καθώς και οι σχέσεις µεταξύ τους αποδίδονται γραφικά. 16

34 3. Μεταδεδοµένα για γεωγραφικά δεδοµένα Σύγκριση και αξιολόγηση προτύπων πίνακες περιγραφής των στοιχείων και των σχέσεων του προτύπου Εικόνα 3.2. Απόσπασµα του προτύπου µεταδεδοµένων prenv στη διαγραµµατική γλώσσα EXPRESS-G (Timpf et al 1996) Ένα χαρακτηριστικό της γλώσσας EXPRESS-G είναι ότι µπορεί να περιγραφεί πλήρως µε ένα σύνολο εντολών σε µορφή κειµένου (Ruzicka 2003) Εικόνα 3.3. Απόσπασµα του προτύπου µεταδεδοµένων prenv σε πίνακες περιγραφής των στοιχείων του (Timpf et al 1996) 17

35 3. Μεταδεδοµένα για γεωγραφικά δεδοµένα Σύγκριση και αξιολόγηση προτύπων Μετά από την έκδοση του προτύπου, η Επιτροπή αυτή αδράνησε µε την τελευταία συνεδρίασή της να έχει γίνει στο τέλος του έτους 1998 (Gouveia et al 2001, Müller 2002) To πρότυπο FGDC-STD Metadata Standard Το πρότυπο Content Standard for Digital Geospatial Metadata (CSDGM) δηµιουργήθηκε από τον οργανισµό Federal Geographic Data Committee (FGDC) Στην πρώτη έκδοση του δηµιουργήθηκε στις 8 Ιουνίου Το πρότυπο επανεξετάστηκε και το 1998 ακολούθησε η δεύτερη έκδοση του. Το πρότυπο CSDGM αποτέλεσε τη βάση για τη δηµιουργία της εθνικής υποδοµής γεωγραφικών πληροφοριών των Ηνωµένων Πολιτειών και ταυτόχρονα το πρώτο Εθνικό πρότυπο µεταδεδοµένων για χωρικά δεδοµένα. Το πρότυπο αυτό είχε πολύ γρήγορα µεγάλη εξάπλωση πέρα από τα σύνορα των Ηνωµένων Πολιτειών και επηρέασε στην εξέλιξη και άλλων εθνικών και διεθνών πρωτοτύπων όπως του ISO (FGDC 1998, Piepel 2001). Εικόνα 3.4. Απόσπασµα από την περιγραφή των στοιχείων του προτύπου FGDC σε µορφή κειµένου(fgdc 1998) Το πρότυπο CSDGM (που συχνά αναφέρεται και ως FGDC) περιλαµβάνει τον ορισµό πάνω από 300 στοιχείων µεταδεδοµένων για ψηφιακά χωρικά δεδοµένα, τα οποία τα διαχωρίζει σε 10 κατηγορίες. Οι κατηγορίες αυτές είναι οι (FGDC 1998) 18

36 3. Μεταδεδοµένα για γεωγραφικά δεδοµένα Σύγκριση και αξιολόγηση προτύπων Πληροφορίες αναγνώρισης Ποιότητας δεδοµένων Οργάνωση δεδοµένων Έκταση Γεωγραφικά και περιγραφικά χαρακτηριστικά Πληροφορίες απόκτήσης των δεδοµένων Πληροφορίες για τα µεταδεδοµένα Πληροφορίες παραποµπής Χρονική αναφορά Πληροφορίες επικοινωνίας Οι πρώτες εφτά κατηγορίες θεωρούνται οι πιο σηµαντικές και γι αυτό θα πρέπει να συµπληρωθούν υποχρεωτικά από το άτοµο ή τον οργανισµό για τα χωρικά δεδοµένα που τεκµηριώνονται. Οι υπόλοιπες κατηγορίες χαρακτηρίζονται ως προαιρετικές. Για την περιγραφή των στοιχείων του προτύπου χρησιµοποιείται κείµενο (και όχι κάποια διαγραµµατική γλώσσα όπως στα πρότυπα των CEN και ISO) Το πρότυπο CSDGM είναι αυτή τη στιγµή ένα από τα ευρύτερα διαδεδοµένα πρότυπα µεταδεδοµένων για χωρικά δεδοµένα. Το πρότυπο αυτό επηρέασε πολύ στην εξέλιξη του µεταγενέστερου προτύπου µεταδεδοµένων ISO (Piepel 2001) To διεθνές πρότυπο ISO Τον Μάιο του 2003 η Επιτροπή ISO/TC 211 εξέδωσε το πρότυπο µεταδεδοµένων ISO ως αποτέλεσµα εντατικών διαβουλεύσεων των οργανώσεων που καινοτοµούν σ αυτόν τον τοµέα. Μεταξύ αυτών κύριο ρόλο είχαν οι US Federal Geographic Data Committee (FGDC), οι Technical Committee 287 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τυποποίησης (Comité Européen de Normalisation) (CEN/TC287) και άλλα µέλη του OpenGIS Consortium. Η εξέλιξή του επηρεάστηκε από µερικά πρότυπα µεταξύ αυτών τα FGDC και ANZLIC αλλά είναι πολύ πιο λεπτοµερές από αυτά (GRDC 2006). Το πρότυπο ISO ορίζει περισσότερα από 300 στοιχεία µεταδεδοµένων (86 κλάσεις, 282 χαρακτηριστικά, 56 σχέσεις), τα περισσότερα των οποίων µπορούν να εφαρµοστούν προαιρετικά. Στο υψηλότερο επίπεδο των κλάσεων (ή οντοτήτων) οµαδοποιούνται σε 14 πακέτα (packages). Η σύνθετη, ιεραρχική δοµή και οι σχέσεις µεταξύ των κλάσεων παρουσιάζονται χρησιµοποιώντας 16 διαγράµµατα UML. Επιπλέον, οι ορισµοί όλων των κλάσεων, χαρακτηριστικών και σχέσεων παρατίθενται σε ένα ταξινοµηµένο σε πίνακες λεξικό. Και τα διαγράµµατα UML και το λεξικό δεδοµένων είναι προτυποποιηµένο. 19

37 3. Μεταδεδοµένα για γεωγραφικά δεδοµένα Σύγκριση και αξιολόγηση προτύπων Ένα άλλο χαρακτηριστικό του προτύπου είναι η δυνατότητα δηµιουργίας εκδοχών του (profiles). Η καταχώριση των µεταδεδοµένων γίνεται µε τη χρήση της γλώσσας XML (ISO/TC , GRDC 2006). 3.4 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΤΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΤΟΥ ΕΚ Το βασικό αντικείµενο έρευνας στην παρούσα διατριβή, είναι η δηµιουργία τυποποιηµένων πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα ψηφιακά χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου (ΕΚ). Το πρόβληµα της δηµιουργίας τυποποιηµένων πληροφοριών µεταδοµένων για γεωγραφικά δεδοµένα αντιµετωπίζεται σε οργανισµούς, υπηρεσίες, φορείς και υποδοµές γεωγραφικών πληροφοριών που παράγουν ή διαχειρίζονται γεωγραφικά δεδοµένα. Η λύση που υιοθετείται διεθνώς σήµερα στο πρόβληµα αυτό, είναι η δηµιουργία κατάλληλα διαµορφωµένων προτύπων (profiles), τα οποία βασίζονται σε υπάρχοντα και ευρέως αποδεκτά πρότυπα µεταδεδοµένων και η χρήση τους για την περιγραφή των γεωγραφικών δεδοµένων (Crompvoets et al 2004, Longhorn 2005). Για την εφαρµογή της λύσης αναφέρθηκε στο θέµα της δηµιουργίας τυποποιηµένων πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα ψηφιακά χωρικά δεδοµένα του ΕΚ, απαιτείται η εύρεση του κατάλληλου προτύπου µεταδεδοµένων που θα χρησιµοποιηθεί για το σκοπό αυτόν. Η αναζήτηση του κατάλληλου προτύπου µεταδεδοµένων θα πρέπει να γίνει µεταξύ των τριών προτύπων µεταδεδοµένων που παρουσιάστηκαν στην παράγραφο 3.3, διότι αυτά είναι διεθνώς τα τρία ευρύτερα αποδεκτά πρότυπα µεταδεδοµένων για γεωγραφικά δεδοµένα. Για την αξιολόγηση των τριών αυτών προτύπων ως προς τις ανάγκες τεκµηρίωσης των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ, ορίστηκαν κάποια κριτήρια που πρέπει να ικανοποιεί το πρότυπο που θα επιλεγεί. Τα κριτήρια αυτά ορίστηκαν λαµβάνοντας υπ όψη τις διεθνείς τάσεις ως προς την τεκµηρίωση των χωρικών δεδοµένων µε σκοπό την ένταξή τους σε υποδοµές γεωγραφικών πληροφοριών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. τις απαιτήσεις σε τεκµηρίωση των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ σύµφωνα µε τις προδιαγραφές σύνταξης τους. Τα κριτήρια αυτά όπως και η αξιολόγηση κάθε προτύπου ως προς αυτά, παρουσιάζεται στις παρακάτω παραγράφους. 20

38 3. Μεταδεδοµένα για γεωγραφικά δεδοµένα Σύγκριση και αξιολόγηση προτύπων Σύγκριση προτύπων ως προς την υποστήριξη ελληνικής γλώσσας Το πρότυπο µεταδεδοµένων που θα επιλεχτεί θα πρέπει να υποστηρίζει την ελληνική γλώσσα. Αυτό σηµαίνει ότι θα πρέπει να µπορεί να παρέχει πληροφορίες ως προς τη γλώσσα που χρησιµοποιείται στις πληροφορίες των µεταδεδοµένων, αλλά και τη γλώσσα που χρησιµοποιείται στα γεωγραφικά δεδοµένα που τεκµηριώνονται. Αυτό είναι απαραίτητο για να γνωρίζει ο χρήστης οποιασδήποτε εθνικότητας τις πληροφορίες αυτές. Τα πρότυπα CEN TC 287 και ISO παρέχουν τη δυνατότητα τεκµηρίωσης της γλώσσας που χρησιµοποιείται και στα µεταδεδοµένα αλλά και στα γεωγραφικά δεδοµένα που τεκµηριώνονται, σε αντίθεση µε το πρότυπο FGDC που δεν παρέχει τη δυνατότητα καταχώρισης τέτοιων πληροφοριών µεταδεδοµένων. Επιπρόσθετα, το πρότυπο ISO παρέχει την επιπλέον δυνατότητα καταχώρισης του κωδικού σετ χαρακτήρων κατά ISO, κάτι που δίνει τη δυνατότητα σε λογισµικά στο διαδίκτυο να γίνει κατανοητή η γλώσσα που χρησιµοποιείται Σύγκριση προτύπων ως προς την υποστήριξη δηµιουργίας προφίλ µεταδεδοµένων Το πρότυπο µεταδεδοµένων που θα επιλεχτεί θα πρέπει να υποστηρίζει τη δυνατότητα δηµιουργίας εξειδικευµένων προτύπων (profiles) µεταδεδοµένων που να βασίζονται σ αυτό. Και τα τρία πρότυπα τεκµηρίωσης της γεωγραφικής πληροφορίας, δηµιουργήθηκαν για να καλύψουν τις ανάγκες για τεκµηρίωση όλων των τύπων γεωγραφικής πληροφορίας. Ένα προφίλ ενός προτύπου µεταδεδοµένων είναι ένα νέο πρότυπο µεταδεδοµένων που βασίζεται σε κάποιο υπάρχον, παραµετροποιηµένο κατάλληλα έτσι ώστε να ικανοποιεί τις απαιτήσεις σε τεκµηρίωση γεωγραφικών δεδοµένων που παράγονται από κάποιον οργανισµό ή φορέα (ISO TC ). Η παραµετροποίηση αυτή πρέπει να γίνει βάσει κάποιων κανόνων που έχουν οριστεί από το αρχικό πρότυπο. Στη συγκεκριµένη περίπτωση, το εν λόγω προφίλ θα πρέπει να βασίζεται σε κάποιο ευρέως αποδεκτό πρότυπο µεταδεδοµένων, παραµετροποιηµένο κατάλληλα, ώστε να περιέχει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες που απαιτούνται για την επαρκή τεκµηρίωση των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Και τα τρία πρότυπα υποστηρίζουν τη δηµιουργία προφίλ µεταδεδοµένων και παρέχουν κανόνες που πρέπει να ακολουθηθούν για να γίνει αυτό. Επίσης ορίζουν έναν ελάχιστο αριθµό στοιχείων του αρχικού προτύπου που υποχρεωτικά θα πρέπει να συµπεριλαµβάνονται στο προφίλ. Ενώ τα πρότυπα FGDC και ISO υποστηρίζουν τον ορισµό πρόσθετων στοιχείων στα προφίλ που βασίζονται σ αυτά, το πρότυπο ENV δεν υποστηρίζει τον ορισµό νέων στοιχείων. 21

39 3. Μεταδεδοµένα για γεωγραφικά δεδοµένα Σύγκριση και αξιολόγηση προτύπων Σύγκριση προτύπων ως προς την καταχώριση πληροφοριών µεταδεδοµένων διαφόρων κατηγοριών Τα παρακάτω κριτήρια που εξετάζονται τα τρία προαναφερθέντα πρότυπα αφορούν στην καταχώριση πληροφοριών µεταδεδοµένων διαφόρων κατηγοριών για τα ίδια τα γεωγραφικά δεδοµένα. Οι κατηγορίες των πληροφοριών µεταδεδοµένων που υποστηρίζουν και τα τρία πρότυπα µεταδεδοµένων και εξετάζονται για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ συνοψίζονται στις ακόλουθες Πληροφορίες αναγνώρισης. Και τα τρία πρότυπα παρέχουν τη δυνατότητα καταχώρισης πληροφοριών αναγνώρισης (όνοµα, έκδοση, περίληψη, τύπος δεδοµένων) όπως το όνοµα των γεωγραφικών δεδοµένων, η έκδοσή του, µια περίληψη που προσδιορίζει την ταυτότητά του. Στα πρότυπα FGDC και ISO υπάρχει η δυνατότητα προσδιορισµού του τύπου των δεδοµένων µέσω τυποποιηµένων κατηγοριών τύπων δεδοµένων (όπως vector γεωγραφικά δεδοµένα, raster γεωγραφικά δεδοµένα, video, audio). Πληροφορίες ποιότητας δεδοµένων. Ένας από τους σηµαντικότερους ρόλους των γεωγραφικών µεταδεδοµένων είναι η δυνατότητα να παρέχουν πληροφορίες για την ποιότητα των δεδοµένων µε σκοπό την αξιολόγησή τους από τους ενδεχόµενους χρήστες τους. Έτσι σύµφωνα µε αυτό το θέµα, ένα χαρακτηριστικό που θα πρέπει να έχει το πρότυπο µεταδεδοµένων που θα επιλεγεί είναι η δυνατότητα καταχώρισης χαρακτηριστικών της ποιότητας δεδοµένων που ορίζονται για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του, ώστε να επιτρέπει την όσο το δυνατόν καλύτερη αξιολόγησή τους. Σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του ΕΚ, τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ ελέγχονται ως προς την ακρίβεια θέσης, λογική συνέπεια και πληρότητα (Κτηµατολόγιο ΑΕ 2007). Οι έλεγχοι για την ποιότητα των δεδοµένων αφορούν σε κάθε τυποποιηµένο φύλλο χάρτη που παράγεται στα πλαίσια της κτηµατογράφησης των περιοχών του Ελληνικού χώρου. Σύµφωνα µε τα παραπάνω, το πρότυπο που πρόκειται να επιλεγεί, θα πρέπει να παρέχει τη δυνατότητα να οριστεί η περιοχή που καταλαµβάνει κάθε φύλλο χάρτη του ΕΚ που ελέγχεται ως προς τις προαναφερθείσες παραµέτρους ποιότητας έχει τη δυνατότητα καταχώρισης των προαναφερθέντων παραµέτρων ποιότητας σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του ΕΚ για την περιοχή αυτή Τα πρότυπα CEN TC 287 και ISO πληρούν τις παραπάνω προϋποθέσεις. Το πρότυπο FGDC υποστηρίζει την καταχώριση των παραµέτρων ποιότητας που αναφέρθηκαν για όλη την έκταση των γεωγραφικών δεδοµένων που τεκµηριώνονται, χωρίς να παρέχει τη 22

40 3. Μεταδεδοµένα για γεωγραφικά δεδοµένα Σύγκριση και αξιολόγηση προτύπων δυνατότητα για επιµέρους περιοχές εντός των γεωγραφικών δεδοµένων να καταχωρίζονται διαφορετικές τιµές για αυτές τις παραµέτρους ποιότητας. Πληροφορίες έκτασης. Τα τρία πρότυπα παρέχουν τη δυνατότητα προσδιορισµού της έκτασης µε συναφή τρόπο. Η έκταση προσδιορίζεται µε ένα ορθογώνιο παραλληλόγραµµο ή πολύγωνο ή δίνοντας την ονοµασία της περιοχής. Τα πρότυπα ISO και FGDC απαιτούν γεωγραφικές συντεταγµένες. Το πρότυπο CEN επιτρέπει τον προσδιορισµό µε καρτεσιανές συντεταγµένες σε ένα σύστηµα αναφοράς, αρκεί αυτό να έχει οριστεί. Και τα τρία πρότυπα ορίζουν στοιχεία για την περιγραφή της έκτασης χρονικά αλλά και κάθετα. Το πρότυπο ISO δίνει τη δυνατότητα περιγραφής της έκτασης χωροχρονικά. Πληροφορίες συστήµατος αναφοράς. Και τα τρία πρότυπα παρέχουν παρόµοιες δυνατότητες καταχώρισης πληροφοριών. Στα πρότυπα ISO και FGDC υπάρχει η δυνατότητα επιλογής προβολών χάρτη, ελλειψοειδών από λίστες, ενώ στο πρότυπο CEN η συµπλήρωση των πληροφοριών αυτών γίνεται µε ελεύθερο κείµενο. Και στα τρία πρότυπα µπορεί να οριστεί σαφώς το Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστηµα Αναφοράς που χρησιµοποιείται ως σύστηµα αναφοράς στα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ. Πληροφορίες περιεχοµένου. Το πρότυπο CEN παρέχει τη δυνατότητα περιγραφής του περιεχοµένου µε τη χρήση ελευθέρου κειµένου (free text), αλλά και τη δυνατότητα περαιτέρω περιγραφής της δοµής των γεωγραφικών δεδοµένων. Κάθε γεωγραφικό χαρακτηριστικό µπορεί να κατηγοριοποιηθεί µε µια λέξη-κλειδί (thesaurus) Το πρότυπο ISO παρέχει τη δυνατότητα αναφοράς σε έναν εξωτερικό κατάλογο περιγραφής του περιεχοµένου. Και στο πρότυπο ISO κάθε γεωγραφικό χαρακτηριστικό µπορεί να κατηγοριοποιηθεί µε µια λέξη-κλειδί (thesaurus). Το πρότυπο FGDC υποστηρίζει τον ορισµό του περιεχοµένου είτε επιγραµµατικά, είτε λεπτοµερώς. εν παρέχει τη δυνατότητα κάθε γεωγραφικό χαρακτηριστικό µπορεί να κατηγοριοποιηθεί µε µια λέξη-κλειδί Τα πρότυπα CEN και ISO δίνοντας τη δυνατότητα κατηγοριοποίησης των γεωγραφικών χαρακτηριστικών µε λέξεις κλειδιά, διευκολύνουν τα συστήµατα πληροφοριών καταλόγου στην αναζήτηση. Πληροφορίες για τα µεταδεδοµένα. Και τα τρία πρότυπα παρέχουν τη δυνατότητα καταχώρισης πληροφοριών για τα µεταδεδοµένα όπως η ηµεροµηνία έκδοσης των µεταδεδοµένων και στοιχεία του συγγραφέα ιαχειριστικά µεταδεδοµένα. Και τα τρία πρότυπα παρέχουν τη δυνατότητα καταχώρισης πληροφοριών για διαχειριστικά δεδοµένα (οργανισµοί, επικοινωνία, διανοµή). Η διαφορά βρίσκεται στο ότι στο πρότυπο CEN σε πληροφορίες όπως τα «στοιχεία επικοινωνίας», «περιορισµοί χρήσης των δεδοµένων», «µορφή (format) δεδοµένων» και «πληροφορίες on-line» είναι τύπου ελευθέρου κειµένου (free text) και όχι κάποιου σαφώς δοµηµένου τύπου δεδοµένων όπως στα πρότυπα ISO και FGDC. 23

41 3. Μεταδεδοµένα για γεωγραφικά δεδοµένα Σύγκριση και αξιολόγηση προτύπων Το πρότυπο ISO χρησιµοποιεί σαφέστερα ορισµένα πεδία ως προς τους τύπους δεδοµένων τους και µε περισσότερη λεπτοµέρεια (ορισµός πεδίου τιµών) για την καταχώριση των πληροφοριών Σύγκριση προτύπων ως προς την διαλειτουργικότητα Ένα άλλο σηµαντικό χαρακτηριστικό που θα πρέπει να έχει το πρότυπο µεταδεδοµένων που θα επιλεγεί, είναι η δυνατότητα να εξασφαλίζει το µέγιστο βαθµό διαλειτουργικότητας των µεταδεδοµένων αλλά και των γεωγραφικών δεδοµένων που περιγράφονται σε υποδοµές χωρικών πληροφοριών και πληροφοριακών συστηµάτων, ώστε να είναι δυνατή η αναζήτηση, ο εντοπισµός, η σύγκριση και τελικά η προσπέλαση σ αυτά. Για την αξιολόγηση της διαλειτουργικότητας των γεωγραφικών δεδοµένων που παρέχεται από τα τρία πρότυπα που εξετάζονται, ορίζονται τα παρακάτω κριτήρια: Το ευρύτερα διαδεδοµένο πρότυπο. Σύµφωνα µε προηγούµενη παράγραφο, τα µεταδεδοµένα των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ, θα πρέπει να δύνανται να καταχωριστούν σε εθνικές και διεθνείς υποδοµές γεωγραφικών πληροφοριών όπως η Εθνική Υποδοµή Γεωγραφικών πληροφοριών και η πρωτοβουλία INSPIRE. Το κύριο πρότυπο που εφαρµόζεται σήµερα στην κοινότητα των Γεωγραφικών Πληροφοριακών Συστηµάτων έρχεται από τον ιεθνή οργανισµό (ISO) Technical Committee Geomatics/Geographic Information (που συνήθως αναφέρεται ως TC 211 ), και είναι το πρότυπο (Eurogeographics 2004, ΕΥΓΕΠ 2004, Longhorn 2005) Το πρότυπο ISO έχει επιλεγεί επίσης και από την διεθνή ευρωπαϊκή SDI µε την επωνυµία INSPIRE αλλά και από την ελληνική SDI µε το όνοµα (ΕΥΓΕΠ). Το πρότυπο ISO έχει υιοθετηθεί και από τον ιεθνή οργανισµό Open Geospatial Consortium (OGC) ως το πρότυπο για τη δηµιουργία µεταδεδοµένων για γεωγραφικά δεδοµένα και για υπηρεσίες ιστού (Web services) (OGC 2003). Ο οργανισµός OGC είναι ένας διεθνής εµπορικός οργανισµός που αντιπροσωπεύει τους κατασκευαστές λογισµικού (software) και υλικού (hardware) Συστηµάτων Γεωγραφικών Πληροφοριών (GIS) καθώς και οργανισµούς που παράγουν γεωγραφικά δεδοµένα. Ο OGC έχει σηµαντική επίδραση στις µελλοντικές λύσεις λογισµικών GIS. Ο OGC λειτουργεί προς τη θέσπιση ανοικτών προτύπων, που επιτρέπουν τη διαλειτουργικότητα µεταξύ των διαφορετικών συστηµάτων GIS (OGC 2003). 24

42 3. Μεταδεδοµένα για γεωγραφικά δεδοµένα Σύγκριση και αξιολόγηση προτύπων Τεκµηρίωση µετάβασης µεταξύ προτύπων. Η παροχή πληροφοριών µετάβασης µεταξύ διαφορετικών προτύπων µεταδεδοµένων (crosswalks), παρέχει τη δυνατότητα περιγραφής των γεωγραφικών δεδοµένων µε χρήση περισσοτέρων του ενός προτύπων. Παρέχει επίσης τη δυνατότητα δηµιουργίας εφαρµογών µετατροπής, έτσι ώστε να δηµιουργούνται αυτοµατοποιηµένα οι πληροφορίες µεταδεδοµένων µε βάση διαφορετικά πρότυπα. Και για τα τρία πρότυπα που αξιολογούνται, έχουν δηµιουργηθεί οδηγοί αντιστοίχισης στοιχείων µεταδεδοµένων που µετατρέπουν την µετάβαση από το ένα πρότυπο στο άλλο. Χρήση της γλώσσας XML. Σύµφωνα µε την παράγραφο 2.7, η ευρύτερα αποδεκτή γλώσσα καταχώρισης µεταδεδοµένων σήµερα, είναι η γλώσσα XML. Μόνο στην επίσηµη περιγραφή του προτύπου ISO (και στο συµπληρωµατικό του πρότυπο ISO 19139) ορίζεται η µεθοδολογία δηµιουργίας πληροφοριών µεταδεδοµένων σε γλώσσα XML. Στην τεκµηρίωση των άλλων δυο προτύπων δεν ορίζεται τέτοια µεθοδολογία. Ωστόσο, οργανισµοί που έχουν χρησιµοποιήσει τα πρότυπα CEN και FGDC, έχουν δηµιουργήσει δικά τους XML σχήµατα, τα οποία δεν είναι απαραίτητα συµβατά µεταξύ τους. Χρήση κλάσεων και δοµών. Η χρήση κλάσεων (classes) και οργανωµένων δοµών αντί ελευθέρου κειµένου στην καταχώριση των πληροφοριών µεταδεδοµένων, καθιστά δυνατή την ευκολότερη εισαγωγή και χρήση των µεταδεδοµένων σε καταλόγους χωρικών δεδοµένων. Από τα τρία πρότυπα που εξετάζονται, τα πρότυπα FGDC και ISO κάνουν περισσότερη χρήση κλάσεων και οργανωµένων δοµών σε σύγκριση µε το πρότυπο CEN που πολλά στοιχεία του ορίζονται ως ελεύθερο κείµενο, κάτι που καθιστά δυσκολότερη την εισαγωγή και χρήση των µεταδεδοµένων σε καταλόγους χωρικών δεδοµένων και σε µηχανές αναζήτησης γενικότερα. 25

43 Πολύγλωσσικότητα Πληροφορίες αναγνώρισης Πληροφορίες για τα γεωγραφικά δεδοµένα Ποιότητα δεδοµένων Πληροφορίες περιεχοµένου Πληροφορίες έκτασης ιαλειτουργικότητα 26 Γλώσσα µεταδεδοµένων Σετ χαρακτήρων µεταδεδοµένων Γλώσσα στα γεωγραφικά δεδοµένα Σετ χαρακτήρων στα γεωγραφικά δεδοµένα Υποστήριξη δηµιουργίας εκδοχών (profiles) Όνοµα Έκδοση Περίληψη Κατηγορία γεωγραφικών δεδοµένων Προέλευση Ακρίβεια θέσης Ακρίβεια χαρακτηριστικών Πληρότητα Καταχώριση παραµέτρων ποιότητας για επιµέρους περιοχές των γεωγραφικών δεδοµένων Καταχώριση συστήµατος ΕΓΣΑ 87 Περιγραφή δοµής Περιγραφή µε λέξεις-κλειδιά Αναφορά σε εξωτερικό κατάλογο δοµής Καταχώριση πληροφοριών για τα µεταδεδοµένα Με ορθογώνιο παραλληλόγραµµο Με πολύγωνο Με γεωγραφικές συντεταγµένες Με καρτεσιανές συντεταγµένες Με περιγραφή της περιοχής Καταχώριση πληροφοριών διαχειριστικών µεταdεδοµένων. Ευρύτερα χρησιµοποιούµενο πρότυπο Τεκµηρίωση µετάβασης µεταξύ προτύπων Κωδικοποίηση σε γλώσσα XML Ευρεία χρήση κλάσεων και δοµών Υιοθέτηση από τον οργανισµό OGC Υιοθέτηση από την πρωτοβουλία INSPIRE Υιοθέτηση από την ΕΥΓΕΠ ISO ENV FGDC Πίνακας 3.1.Σύνοψη σύγκρισης µεταξύ των προτύπων µεταδεδοµένων ISO 19115, ENV και FGDC

44 3. Μεταδεδοµένα για γεωγραφικά δεδοµένα Σύγκριση και αξιολόγηση προτύπων Συµπεράσµατα από τη αξιολόγηση των προτύπων µεταδεδοµένων Συνοψίζοντας τη σύγκριση µεταξύ των τριών σηµαντικότερων προτύπων µεταδεδοµένων CEN, ISO και FGDC ως προς τα κριτήρια που τέθηκαν υπό το πρισµα της δηµιουργίας πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ, προκύπτουν ένα σύνολο από σηµαντικά συµπεράσµατα στο θέµα της επιλογής του καταλληλότερου προτύπου: Κατά τη σύγκριση των τριών προτύπων όσον αφορά την υποστήριξη της ελληνικής γλώσσας, προκύπτει ότι τα πρότυπα CEN TC 287 και ISO παρέχουν τη δυνατότητα τεκµηρίωσης της γλώσσας που χρησιµοποιείται και στα µεταδεδοµένα αλλά και στα γεωγραφικά δεδοµένα που τεκµηριώνονται, σε αντίθεση µε το πρότυπο FGDC που δεν παρέχει τη δυνατότητα καταχώρισης τέτοιων πληροφοριών µεταδεδοµένων. Επιπρόσθετα, το πρότυπο ISO παρέχει την επιπλέον δυνατότητα καταχώρισης του κωδικού σετ χαρακτήρων κατά ISO. Κατά συνέπεια το πρότυπο ISO περιγράφει µε περισσότερη πληρότητα τις γλώσσες που χρησιµοποιούνται στα γεωγραφικά δεδοµένα που περιγράφονται, αλλά και στις πληροφορίες µεταδεδοµένων και συνεπώς παρέχει πληρέστερη υποστήριξη της ελληνικής γλώσσας. Κατά τη σύγκριση των τριών προτύπων όσον αφορά στην υποστήριξη δηµιουργίας εκδοχών τους (profiles), προκύπτει ότι και τα τρία πρότυπα υποστηρίζουν τη δηµιουργία εκδοχών τους και παρέχουν κανόνες που πρέπει να ακολουθηθούν για να γίνει αυτό. Επίσης ορίζουν έναν ελάχιστο αριθµό στοιχείων του αρχικού προτύπου που υποχρεωτικά θα πρέπει να συµπεριλαµβάνονται στο προφίλ. Ενώ τα πρότυπα FGDC και ISO υποστηρίζουν τον ορισµό πρόσθετων στοιχείων στα προφίλ που βασίζονται σ αυτά, το πρότυπο ENV δεν υποστηρίζει τον ορισµό νέων στοιχείων. Κατά συνέπεια το πρότυπο ISO και FGDC παρουσιάζουν µεγαλύτερη ευελιξία στη δηµιουργία εκδοχών τους. Κατά τη σύγκριση των τριών προτύπων όσον αφορά καταχώριση πληροφοριών µεταδεδοµένων διαφόρων κατηγοριών, προκύπτει ότι και τα τρία πρότυπα υποστηρίζουν την καταχώριση πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα γεωγραφικά δεδοµένα για α) την αναγνώριση των δεδοµένων β) την ποιότητα τους γ) την έκταση τους δ) το σύστηµα αναφοράς τους ε) το περιεχόµενό τους στ) τα ίδια τα µεταδεδοµένα ζ) διαχειριστικές πληροφορίες. Το πρότυπο FGDC υστερεί κυρίως στην αδυναµία καταχώρισης πληροφοριών έκτασης και ποιότητας δεδοµένων για επιµέρους εκτάσεις των γεωγραφικών δεδοµένων που περιγράφονται, ενώ το πρότυπο ENV δεν παρουσιάζει ουσιαστικές ελλείψεις. Το πρότυπο ISO καλύπτει τη δηµιουργία µεταδεδοµένων µε µεγάλο επίπεδο λεπτοµέρειας όλες τις προαναφερθείσες κατηγορίες, µε µόνο σηµείο αδυναµίας την έλλειψη της δυνατότητας περιγραφής µιας έκτασης µε χρήση καρτεσιανών συντεταγµένων. 27

45 3. Μεταδεδοµένα για γεωγραφικά δεδοµένα Σύγκριση και αξιολόγηση προτύπων Για την αξιολόγηση της διαλειτουργικότητας που επιτυγχάνεται από τα τρία σηµαντικότερα πρότυπα µεταδεδοµένων τέθηκαν τα κριτήρια α) ποιο από τα τρία πρότυπα είναι το πιο διαδεδοµένο β) σε ποιο βαθµό τεκµηριώνεται η µετάβαση µεταξύ διαφορετικών προτύπων µεταδεδοµένων γ) χρήση της γλώσσας XML και δ) χρήση κλάσεων και δοµών. Και τα τρία πρότυπα µεταδεδοµένων, παρέχουν πληροφορίες για την µετάβαση των πληροφοριών µεταδεδοµένων τους σε διαφορετικά πρότυπα µεταδεδοµένων. Το πρότυπο που ικανοποιεί όλα τα παραπάνω κριτήρια µε ιδιαίτερη βαρύτητα στο κριτήριο του πιο διαδεδοµένου προτύπου µεταδεδοµένων, βρέθηκε να είναι το ISO Σύµφωνα µε τα παραπάνω το πρότυπο ISO φαίνεται να υπερτερεί σε σύγκριση µε τα υπόλοιπα πρότυπα µεταξύ των οποίων γίνεται η σύγκριση, και συνεπώς είναι το καταλληλότερο για τη δηµιουργία πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ. Παρόλα αυτά το πρότυπο αυτό καθαυτό παρουσιάζει κάποιες εγγενείς αδυναµίες. Οι αδυναµίες αυτές είναι (Ruzicka 2003, GRDC 2006): Είναι ένα γενικό πρότυπο Παρουσιάζει πολυπλοκότητα στη δοµή του Ορίζει ένα πολύ µεγάλο αριθµό στοιχείων µεταδεδοµένων εν περιγράφει επαρκώς εκτάσεις χωρικών δεδοµένων µε βάση καρτεσιανές συντεταγµένες Οι αδυναµίες αυτές καθιστούν δύσκολη την εφαρµογή του ISO χωρίς κάποια κατάλληλη διαµόρφωση του ώστε να ξεπεραστούν. Γι αυτό το λόγο, η λύση που υιοθετείται για τη δηµιουργία πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα ψηφιακά χωρικά δεδοµένα του ΕΚ, είναι η δηµιουργία ενός κατάλληλα διαµορφωµένου προτύπου (profile) του ISO 19115, και τη χρήση του µε αυτή τη µορφή για τη δηµιουργία πληροφοριών µεταδεδοµένων. Υιοθετώντας τη λύση αυτή, ξεπερνιούνται οι αδυναµίες που αναφέρθηκαν. Επιπρόσθετα, οι πληροφορίες µεταδεδοµένων που θα δηµιουργούνται µε βάση το κατάλληλα διαµορφωµένο πρότυπο, θα είναι σύµφωνες µε τους κανόνες του ISO

46 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του 4 ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ ISO ΚΑΙ Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ 4.1 ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ISO Τον Μάιο του 2003 η Επιτροπή ISO/TC 211 εξέδωσε το πρότυπο µεταδεδοµένων ISO ως αποτέλεσµα εντατικών διαβουλεύσεων των οργανώσεων που καινοτοµούν σ αυτόν τον τοµέα. Μεταξύ αυτών κύριο ρόλο είχαν οι US Federal Geographic Data Committee (FGDC), οι Technical Committee 287 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τυποποίησης (Comité Européen de Normalisation) (CEN/TC287) και άλλα µέλη του OpenGIS Consortium. Η εξέλιξή του επηρεάστηκε από µερικά πρότυπα µεταξύ αυτών τα FGDC και ANZLIC αλλά είναι πολύ πιο λεπτοµερές από αυτά (GRDC 2006). Άλλοι σηµαντικοί οργανισµοί ανά τον κόσµο που εµπλέκονται µε τη δηµιουργία του προτύπου είναι οι (TC ) CEOS, Committee on Earth Observation Satellites DGIWG, Digital Geographic Information Working Group EPSG, European Petroleum Survey Group FIG, International Federation of Surveyors GSDI, Global Spatial Data Infrastructure IAG, International Association of Geodesy ICA, International Cartographic Association ICAO, International Civil Aviation Organization IEEE Geoscience and Remote Sensing Society IHB, International Hydrographic Bureau ISCGM, International Steering Committee for Global Mapping ISPRS, International Society for Photogrammetry and Remote Sensing JRC, Joint Research Centre, European Commission OGC, Open GIS Consortium, Incorporated PCGIAP, The Permanent Committee on GIS Infrastructure for Asia and the Pacific UN Economic Commission for Europe, Statistical Division 29

47 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του UNGIWG, United Nations Geographic Information Working Group WMO, World Meteorological Organization PC IDEA, Permanent Committee on Spatial Data Infrastructure for the Americas SCAR, Scientific Committee on Antarctic Research UNGEGN, United Nations Group of Experts on Geographical Names Το πρότυπο ISO ανήκει σε µια ευρύτερη σειρά προτύπων µε κωδικούς 191ΧΧ (ή αλλιώς σειρά 19100, όπως αναφέρεται εντός του προτύπου) που έχει εκδώσει η επιτροπή ISO/TC 211 και σχετίζονται µε τα γεωγραφικά δεδοµένα. Αρκετά τµήµατα του προτύπου ISO έχουν υλοποιηθεί σε άλλα πρότυπα της σειράς 191ΧΧ. Πρότυπο Reference model Πρότυπο Qualifications and Certification of personnel Reference model - Part 2: Imagery Conceptual schema language Terminology Introduction Conformance and testing Schema for coverage geometry and functions Imagery and gridded data components Simple feature access - Part 1: Common architecture Simple feature access - Part 2: SQL option Profiles Profile - FACC Data Dictionary Spatial schema Geodetic codes and parameters Temporal schema Web Map server interface Rules for applicaiton schema Methodology for feature cataloguing Spatial referencing by coordinates Spatial referencing by geographic identifiers Imagery, gridded and coverage data framework Sensor and data models for imagery and gridded data Data product specifications Location based services - Reference model Quality principles Location based services - Tracking and navigation Quality evaluation procedures Metadata Multimodal location based services for routing and navigation Procedures for registration of geographical information items 30

48 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Metadata - Part 2: Extensions for imagery and gridded Geography Markup Language data Positioning services Generally used profiles of the spatial schema and of similar important other schemas Portrayal Data quality measures Encoding Metadata - Implementation specification Services Technical amendment to the ISO 191** Geographic information series of standards for harmonization and enhancements Functional standards Schema for moving features Imagery and gridded data Πίνακας 4.1. Τα πρότυπα της σειράς ISO 191XX (ISO/TC ) 4.2 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ Το µοντέλο του προτύπου ISO περιγράφεται µε δυο µεθόδους (ISO TC/ ): Με στατικά διαγράµµατα δοµής (static structure diagrams) Τα διαγράµµατα που χρησιµοποιούνται στο πρότυπο ISO δηµιουργήθηκαν χρησιµοποιώντας την στατική δοµή διαγραµµάτων σύµφωνα µε το πρότυπο της Unified Modelling Language (UML) και µαζί µε τους βασικούς τύπους της ISO Interface Definition Language (IDL) και την UML Object Constraint Language (OCL) ως την εννοιολογική γλώσσα σχηµάτων Με πίνακεςή λεξικά δεδοµένων (data dictionaries). Στους πίνακες δεδοµένων παρουσιάζονται όλα τα στοιχεία που εµφανίζονται στα στατικά διαγράµµατα δοµής σε µορφή πινάκων δίνοντας περισσότερη βαρύτητα στα χαρακτηριστικά που περιγράφουν κάθε στοιχείο. Οι πίνακες δεδοµένων συµπληρώνουν τα στατικά διαγράµµατα δοµής Όροι και ορισµοί Για την κατανόηση του προτύπου είναι σηµαντικό αρχικά να γίνει µια αναφορά στους όρους που χρησιµοποιούνται εντός του προτύπου. Οι όροι και οι ορισµοί που δίδονται από το πρότυπο ISO 19104, εφαρµόζονται και στο πρότυπο ISO για τα µεταδεδοµένα (ISO TC , ΕΥΓΕΠ 2004). 31

49 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Τύπος δεδοµένων (data type). Ο προσδιορισµός µιας έγκυρης τιµής που επιτρέπεται να υπάρχει µέσα από κάποιο συγκεκριµένο πεδίο ορισµού τιµών. Παραδείγµατα τύπων δεδοµένων που χρησιµοποιούνται στο πρότυπο ISO είναι: Integer, Real, Boolean, String, Date, SG_Point. Οι τύποι δεδοµένων που χρησιµοποιούνται στο πρότυπο ISO ορίζονται σε ένα άλλο πρότυπο της επιτροπής ISO TC 211 το ISO Σύνολο δεδοµένων (dataset). Ο όρος σύνολο δεδοµένων στο πρότυπο ISO ορίζεται ως αναγνωρίσιµη συλλογή δεδοµένων. Ο όρος αυτός συναντάται ευρύτατα στην τεκµηρίωση του προτύπου. Ένα σύνολο δεδοµένων µπορεί να είναι µια µικρότερη συλλογή δεδοµένων που να υπόκειται σε κάποιο περιορισµό (είτε χωρικά είτε να περιέχει µόνο κάποιο συγκεκριµένο γεωγραφικό χαρακτηριστικό) και να βρίσκεται εντός ενός µεγαλύτερου συνόλου δεδοµένων. Παράδειγµα σε αναλογική µορφή ένα σύνολο δεδοµένων είναι ένα φύλλο χάρτη 1:50000 της ΓΥΣ. Ένα ψηφιακό αρχείο που περιέχει το οδικό δίκτυο του Νοµού Θεσσαλονίκης είναι ένα παράδειγµα συνόλου δεδοµένων σε ψηφιακή µορφή. Σειρές συνόλων δεδοµένων (dataset series). Οι συλλογές συνόλων δεδοµένων αποτελούνται από περισσότερα από ένα σύνολα δεδοµένων που µοιράζονται την ίδια προδιαγραφή προϊόντος. Παράδειγµα σειράς συνόλων δεδοµένων είναι η σειρά φύλλων χαρτών 1:50000 της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού (Γ.Υ.Σ) Στοιχείο µεταδεδοµένων (metadata element). Το στοιχείο µεταδεδοµένων είναι ξεχωριστή µονάδα µεταδεδοµένων. Ισοδύναµο µε ένα χαρακτηριστικό (attribute) στην ορολογία της γλώσσας UML. Στους πίνακες δεδοµένων αναφέρεται ως στοιχείο. Oντότητα µεταδεδοµένων (metadata entity). Μια οντότητα είναι ένα σύνολο από στοιχεία µεταδεδοµένων που περιγράφουν την ίδια έννοια στα δεδοµένα. Μια οντότητα µεταδεδοµένων µπορεί να περιέχει µια ή περισσότερες οντότητες. Ισοδύναµο µε µια κατηγορία ή κλάση (class) στην ορολογία της γλώσσας UML Τµήµα µεταδεδοµένων (metadata section). Τµήµα µεταδεδοµένων είναι το υποσύνολο µεταδεδοµένων που αποτελείται από µια συλλογή οντοτήτων που σχετίζονται µεταξύ τους στοιχείων µεταδεδοµένων. Ο όρος τµήµα µεταδεδοµένων είναι ισοδύναµος µε τον όρο πακέτο στη γλώσσα UML Περιγραφή του µοντέλου του προτύπου ISO µε στατικά διαγράµµατα δοµής Τα διαγράµµατα που χρησιµοποιούνται για την τεκµηρίωση του µοντέλου του προτύπου ISO ονοµάζονται στατικά διαγράµµατα δοµής και έχουν δηµιουργηθεί χρησιµοποιώντας την Ενοποιηµένη Γλώσσα Μοντελοποίησης (Unified Modeling Language UML). Παρακάτω αναφέρονται οι έννοιες και οι συµβολισµοί που χρησιµοποιούνται στα 32

50 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του στατικά διαγράµµατα δοµής για την περιγραφή του µοντέλου του προτύπου (ISO/TC ): Η κλάση (class) είναι η περιγραφή ενός συνόλου χαρακτηριστικών (attributes) που έχουν όµοιες ιδιότητες, κοινές λειτουργίες και κοινές συσχετίσεις µε άλλες κλάσεις. Η συσχέτιση (association) χρησιµοποιείται για να περιγράψει τη σχέση µεταξύ δυο ή περισσοτέρων κλάσεων. Στην UML ορίζονται τρεις διαφορετικοί τύποι συσχετίσεων: Η απλή συσχέτιση (association), η συνάθροιση ή συσσωµάτωση (aggregation) και η σύνθεση (composition). Η απλή συσχέτιση χρησιµοποιείται για να αντιπροσωπεύσει µια γενική σχέση µεταξύ δυο κλάσεων. Οι σχέσεις της συνάθροισης και της σύνθεσης χρησιµοποιούνται για να δηµιουργήσουν σχέση µέρος - σύνολου (part - whole) µεταξύ δυο κλάσεων. Η κατεύθυνση µιας συσχέτισης πρέπει να διευκρινιστεί. Εάν η κατεύθυνση δεν διευκρινίζεται, υποτίθεται ότι είναι συσχέτιση διπλής κατεύθυνσης. Για να οριστεί η κατεύθυνση µιας µονόδροµης συσχέτισης πρέπει να µαρκαριστεί µε ένα βέλος το τέλος της γραµµής που συµβολίζει τη συσχέτιση. Η συνάθροιση ή συσσωµάτωση (aggregation) είναι µια σχέση µεταξύ δυο κλάσεων στην οποία η µια κλάση περιέχει και η άλλη περιέχεται. Η σχέση της σύνθεσης είναι µια ισχυρή συνάθροιση. Εάν η ενοποιηµένη κλάση διαγραφεί, τότε και όλες οι περιεχόµενες κλάσεις θα διαγραφούν επίσης. Η σύνθεση θα πρέπει να χρησιµοποιείται όταν οι επιµέρους κλάσεις δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν χωρίς την ενοποιηµένη κλάση Συσχέτιση (Association) Συνάθροιση (aggregation) Σύνθεση (composition) Κληρονοµικότητα (inheritance) Εξάρτηση (Dependency) Εικόνα 4.1 Συµβολισµοί που χρησιµοποιούνται για την απόδοση των σχέσεων µεταξύ κλάσεων στο πρότυπο ISO (ISO/TC/ ) Γενίκευση (generalization) είναι η σχέση µεταξύ µιας κύριας κλάσης και των υποκλάσεων της οι οποίες όµως µπορούν να υποκαταστήσουν την κύρια κλάση. Η κύρια κλάση είναι η γενικευµένη κλάση και οι υποκλάσεις είναι ορισµένες κλάσεις. 33

51 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Εξάρτηση (dependency) είναι η σχέση που υποδεικνύει ότι µια επιµέρους κλάση εξαρτάται από µια κύρια κλάση για την παροχή κάποιων λειτουργιών όπως πρόσβαση σε τιµή µιας µεταβλητής που είναι ορισµένη στην κύρια κλάση. Ρόλοι (roles). Αν µια συσχέτιση ορίζεται από µια συγκεκριµένη κατεύθυνση, στο µοντέλο θα πρέπει να της δοθεί ένα όνοµα ρόλου που είναι απαραίτητο για τον προσδιορισµό του ρόλου της επιµέρους κλάσης σε σχέση µε την κύρια κλάση. Στις συσχετίσεις που δεν ορίζεται κατεύθυνση θα πρέπει να αναφερθούν δυο ονόµατα ρόλων. Συσχέτιση µεταξύ κλάσεων Όνοµα συσχέτισης Κλάση 1 Κλάση 2 Ρόλος 1 Ρόλος 2 Αριθµός συσχετίσεων Ακριβώς µια Μηδέν ή περισσότερες Μια ή παραπάνω Συγκεκριµένος αριθµός Προαιρετική Εικόνα 4.2. Ρόλοι στην UML (ISO/TC/ ) Στερεότυπα (stereotypes). Τα στερεότυπα στη UML είναι επιπρόσθετοι χαρακτηρισµοί στις υπάρχοντα έννοιες της UML. Χρησιµοποιούνται µε σκοπό την επέκταση των µηχανισµών ταξινόµησης του ήδη υπάρχοντος µοντέλου ιεράρχησης των κλάσεων. Τύπος (Type). Είναι µια κλάση που χρησιµοποιείται για τον ορισµό στοιχείων µαζί µε τις λειτουργίες (operations) που εφαρµόζονται σε αυτά. Απαρίθµηση (Enumeration). Είναι τύπος δεδοµένων που αποτελείται από µια λίστα από σαφώς ορισµένες τιµές Τύπος δεδοµένων (DataType). Ορίζει ένα σύνολο από απλούς (primitive) τύπους δεδοµένων ορισµένους εκ των προτέρων (όπως οι τύποι string, integer ή boolean) ή τύπους απαρίθµησης ορισµένους από τον χρήστη (user defined). Λίστα κωδικών (CodeList). Είναι τύπος δεδοµένων που ορίζει µια λίστα από ενδεχόµενες τιµές. Ο τύπος αυτός είναι πιο ελαστικό από τον τύπο της απαρίθµησης 34

52 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Ενωση (Union). Ορίζει µια συλλογή από τύπους δεδοµένων ή κλάσεων χωρίς την ανάγκη να δηµιουργηθεί µια ενοποιηµένη κλάση (super class) Σύνοψη (Abstract). Είναι µια κλάση που δεν είναι δυνατόν να οριστεί σαφώς. Τέτοιες κλάσεις προκύπτουν από γενίκευση µιας ή περισσοτέρων κλάσεων. Πακέτο (Package). Είναι µια συλλογή από επιµέρους κλάσεις που συνδέονται λογικά. Μπορεί να περιέχουν και επιµέρους πακέτα. Φύλλο (leaf). Είναι ένα πακέτο που περιέχει ορισµός χωρίς επιµέρους πακέτα ιασύνδεση (interface) είναι µια κλάση που δεν έχει υλοποίηση και απλά καθορίζει ένα σύνολο λειτουργιών. Πρόκειται δηλαδή για τον ορισµό ενός τύπου. Παράδειγµα συµβολισµού του είδους ενός στερεοτύπου είναι το ακόλουθο: <<Enumeration>> Το είδος στερεοτύπου <<Type>> επειδή είναι ο πιο συχνά συναντώµενο στο πρότυπο, δεν αναγράφεται στα διαγράµµατα UML του προτύπου Εικόνα 4.3. Περιγραφή του µοντέλου ISO µε τη χρήση στατικών διαγραµµάτων UML (ISO TC ) 35

53 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Περιγραφή του µοντέλου του προτύπου ISO µε πίνακες δεδοµένων Στους πίνακες δεδοµένων παρουσιάζονται όλα τα στοιχεία, οι οντότητες και οι σχέσεις που εµφανίζονται στα στατικά διαγράµµατα ροής UML σε µορφή πινάκων δίνοντας πρόσθετες πληροφορίες που δεν εµφανίζονται στα διαγράµµατα UML. Οι πίνακες δεδοµένων µαζί µε τα διαγράµµατα UML ορίζουν πλήρως το µοντέλο των µεταδεδοµένων. Κάθε διάγραµµα UML συµπληρώνεται από έναν πίνακα δεδοµένων. Στους πίνακες δεδοµένων οι σκιασµένες σειρές ορίζουν τις οντότητες. Οι οντότητες και τα στοιχεία ορίζονται από ακόλουθα πεδία: Όνοµα / όνοµα ρόλου (Name / role name). Σε κάθε Οντότητα ή στοιχείο αντιστοιχεί και ένα όνοµα. Τα ονόµατα των οντοτήτων είναι µοναδικά σε ολόκληρο των πίνακα δεδοµένων. Τα ονόµατα των στοιχείων είναι µοναδικά εντός µιας οντότητας και όχι σε όλο των πίνακα δεδοµένων. Τα ονόµατα ρόλων αναφέρονται στις συσχετίσεις του µοντέλου µεταδεδοµένων και αναφέρονται έτσι για να ξεχωρίζουν από τα ονόµατα των οντοτήτων και των στοιχείων. Σύντοµο όνοµα και κωδικός περιοχής (Short name and domain code). Για κάθε στοιχείο που δεν αποτελεί λίστα κωδικών ή απαρίθµηση, δίνεται ένα σύντοµο όνοµα. Το σύντοµο όνοµα είναι µοναδικό σε όλο τον πίνακα δεδοµένων και µπορεί να χρησιµοποιηθεί µε τη γλώσσα XML Ορισµός (Definition). Η περιγραφή της οντότητας, του στοιχείου ή της συσχέτισης. Υποχρέωση / συνθήκη (Obligation/Condition). Στο πεδίο αυτό καταχωρίζεται µια περιγραφή που αναφέρεται πότε µια οντότητα ή ένα στοιχείο µεταδεδοµένων πρέπει να συµπληρώνεται στα µεταδεδοµένα ή / και υπό ποιες συνθήκες. Μπορούν να καταχωριστούν τρείς τιµές σ αυτό το πεδίο. Υποχρεωτικό (Μ από τον όρο Mandatory), Υπό συνθήκη (C από τον όρο Conditional) και προαιρετικό (Ο από τον όρο Optional) Μέγιστος αριθµός αναφορών (Maximum occurrence). Στο πεδίο αυτό καταχωρίζεται ο µέγιστος αριθµός αναφορών µιας οντότητας ή ενός στοιχείου µεταδεδοµένων. Μια αναφορά αντιστοιχεί στον αριθµό 1, µη ορισµένος ως προς το µέγιστο αριθµός αναφορών αντιστοιχεί στο γράµµα Ν. Συγκεκριµένος αριθµός αναφορών αντιστοιχεί σε ορισµένο αριθµό όπως 2 ή 3 Τύπος δεδοµένων (Data type). Ορίζει τον τύπο δεδοµένων ενός στοιχείου. Τιµές που καταχωρίζονται σ αυτό το πεδίο είναι integer, real, string, DateTime, και Boolean. Στο πεδίο αυτό ορίζονται επίσης οι οντότητες, τα στερεότυπα και οι συσχετίσεις. Πεδίο τιµών (Domain). Στο πεδίο αυτό ορίζεται για ένα στοιχείο µεταδεδοµένων οι επιτρεπτές τιµές που µπορεί να δεχτεί ή η καταχώριση ελεύθερου κειµένου (free text). 36

54 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Πακέτο (Package) ιάγραµµα UML Κλάση (Class) (γενικευµένη ή καθορισµένη) Χαρακτηριστικό, Συσχέτιση (Attribute, Association) Πίνακας δεδοµένων Τµήµα (Section) Οντότητα (Entity) Στοιχείο (Element) Πινακας 4.2. Αντιστοίχιση όρων που χρησιµοποιούνται στα διαγράµµατα UML και στους πίνακες δεδοµένων Πίνακας 4.3. Απόσπασµα από τον πίνακα δεδοµένων του προτύπου ISO Επίπεδα ιεραρχίας µεταδεδοµένων Ένα σηµαντικό χαρακτηριστικό του προτύπου ISO είναι ότι ότι υποστηρίζει την καταχώριση µεταδεδοµένων για διάφορα επίπεδα ιεραρχίας στα χωρικά δεδοµένα. Τα επίπεδα αυτά σύµφωνα µε το πρότυπο περιγράφονται παρακάτω: Σειρές συνόλων δεδοµένων (dataset series). Η σειρά δεδοµένων είναι µια συλλογή από χωρικά δεδοµένα που µοιράζονται συναφή χαρακτηριστικά όπως θέµα, ηµεροµηνία δηµιουργίας, ανάλυση και µεθοδολογία. Ο ακριβής ορισµός του τι αποτελεί µια σειρά ορίζεται από τον οργανισµό που παρέχει τα δεδοµένα. Παραδείγµατα εγγραφών µεταδεδοµένων µπορεί να περιέχουν 37

55 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Μια γραµµή πτήσης ψηφιακών φωτογραφιών που συλλέχθηκε κατά τη διάρκεια µιας πτήσης µε µία κάµερα και τύπο φιλµ. Μια συλλογή από χαρτογραφικά δεδοµένα ράστερ που συλλέχθηκαν από µια τυπική σειρά αναλογικών χαρτών Μια συλλογή από διανυσµατικά σύνολα δεδοµένων που απεικονίζουν την υδρογραφία στο επίπεδο µε συσχετισµένα περιγραφικά χαρακτηριστικά για πολλές διοικητικές περιοχές µέσα σε µια χώρα Η δηµιουργία µεταδεδοµένων για το επίπεδο σειράς δεδοµένων είναι µια προαιρετική λειτουργία που επιτρέπει τους χρήστες να συµβουλεύονται πληροφορίες µεταδεδοµένων υψηλότερου επιπέδου µε σκοπό την αναζήτηση δεδοµένων. Ο ορισµός αυτού του τύπου δεδοµένων µπορεί να είναι ικανοποιητικός για τον αρχικό χαρακτηρισµό των διαθέσιµων χωρικών δεδοµένων, µπορεί να µην είναι ικανοποιητικός για λεπτοµερή αξιολόγηση της ποιότητας δεδοµένων των συγκεκριµένων δεδοµένων Σύνολα δεδοµένων (datasets). Κατά το πρότυπο ISO ένα σύνολο δεδοµένων µπορεί να είναι ένα ορισµένο σύνολο χωρικών δεδοµένων που µπορεί να δηµιουργηθεί ή είναι διαθέσιµο από έναν οργανισµό. Το σύνολο δεδοµένων µπορεί να είναι µέλος µιας σειράς δεδοµένων, όπως ορίστηκε στην προηγούµενη παράγραφο. Τα µεταδεδοµένα για τα οποία δεν αναφέρεται το επίπεδο ιεραρχίας ερµηνεύονται ως µεταδεδοµένα για το σύνολο δεδοµένων. Τύποι γεωγραφικών χαρακτηριστικών (feature types). Χαρακτηριστικά στην επιφάνεια του εδάφους ή ανθρώπινες κατασκευές που µοιράζονται κοινά γεωγραφικά χαρακτηριστικά οµαδοποιούνται σε τύπους γεωγραφικών χαρακτηριστικών. Τα µεταδεδοµένα για τους τύπους γεωγραφικών χαρακτηριστικών συνοψίζονται στα µεταδεδοµένα για το σύνολο δεδοµένων και είναι προαιρετικά. Μεµονωµένα γεωγραφικά χαρακτηριστικά (feature instances). Ένα µεµονωµένο γεωγραφικό χαρακτηριστικό είναι ένα προσδιορίσιµο αντικείµενο στο έδαφος ή η αναπαράσταση του ψηφιακά. Τα µεταδεδοµένα για τύπους γεωγραφικών χαρακτηριστικών, τύπους περιγραφικών χαρακτηριστικών, µεµονωµένα γεωγραφικά χαρακτηριστικά και µεµονωµένα περιγραφικά χαρακτηριστικά συνοψίζονται σε σύνολα δεδοµένων. Τα µεταδεδοµένα για µεµονωµένα γεωγραφικά χαρακτηριστικά είναι προαιρετικά. Τύποι περιγραφικών χαρακτηριστικών (attribute types). Οι τύποι περιγραφικών χαρακτηριστικών είναι πληροφορίες για µια συγκεκριµένη παράµετρο που αφορά σε γεωγραφικά χαρακτηριστικά. Τα µεταδεδοµένα για τους τύπους περιγραφικών χαρακτηριστικών είναι προαιρετικά. Μεµονωµένα περιγραφικά χαρακτηριστικά (attribute istanes). Ένα µεµονωµένο περιγραφικό χαρακτηριστικό είναι πληροφορία µιας συγκεκριµένης παραµέτρου για ένα µεµονωµένο γεωγραφικό. Τα µεταδεδοµένα για µεµονωµένα περιγραφικά χαρακτηριστικά είναι προαιρετικά. 38

56 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Σειρά συνόλων δεδοµένων Σύνολο δεδοµένων Σύνολο δεδοµένων τύπος γεωγραφικών χαρακτηριστικών τύπος περιγραφικών χαρακτηριστικών µεµονωµένο γεωγραφικό χαρακτηριστικά µεµονωµένο περιγραφικό χαρακτηριστικά Εικόνα 4.4. Ιεραρχία µεταδεδοµένων που υποστηρίζεται στο πρότυπο ISO (ISO TC ) Πληροφορία εφαρµογής µεταδεδοµένων Το πρότυπο ISO ορίζει το µοντέλο σύµφωνα µε το οποίο περιγράφονται οι κατηγορίες της γεωγραφικής πληροφορίας µε µεταδεδοµένα. Η περιγραφή του µοντέλου αποδίδεται µε το στατικό διάγραµµα ροής της εικόνας 4.5. Σύµφωνα µε το µοντέλο αυτό (ISO/TC ) Εικόνα 4.5. Στατικό διάγραµµα σε UML της εφαρµογής µεταδεδοµένων σύµφωνα µε το πρότυπο ISO (ISO/TC ) 39

57 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του ένα σύνολο γεωγραφικών δεδοµένων πρέπει να έχει µία ή περισσότερες οντότητες µεταδεδοµένων (MD_Metadata στο διάγραµµα UML) σχετιζόµενες µε αυτό. τα µεταδεδοµένα µπορούν ενδεχοµένως να σχετίζονται µε o o o o τύπους γεωγραφικών χαρακτηριστικών (GF_FeatureType στο διάγραµµα UML) τύπους περιγραφικών χαρακτηριστικών (GF_AttributeType στο διάγραµµα UML) γεωγραφικά χαρακτηριστικά και περιγραφικά χαρακτηριστικά (GF_PropertyType στο διάγραµµα) µε συλλογές από σύνολα δεδοµένων (DS_Aggregate στο διάγραµµα). Μια συλλογή από σύνολα δεδοµένων (DS_Aggregate) µπορεί να αποτελείται από ένα ή περισσότερα σύνολα δεδοµένων (ρόλος composedof και partof στο διάγραµµα). Μπορεί επίσης να είναι υποσύνολο ή να ανήκει σε άλλες συλλογές δεδοµένων (ρόλος MultipleAggregation). Οι συλλογές συνόλων δεδοµένων µπορούν να οριστούν ως o o o Σειρές δεδοµένων (DS_Series) Λοιπές συλλογές (DS_OtherAggregate) Ειδικές δραστηριότητες (DS_Initiative) Στοιχεία του πυρήνα µεταδεδοµένων Το πρότυπο ISO ορίζει ένα εξαιρετικά εκτεταµένο σύνολο δεδοµένων τεκµηρίωσης που αποτελείται από τριακόσια στοιχεία περίπου, από τα οποία ως επί το πλείστον µόνο ένα τµήµα τους χρησιµοποιείται. Ωστόσο, είναι σηµαντικό να τηρείται ένα βασικό ελάχιστο µέρος τους, που απαντάει στα ερωτήµατα τι περιέχει ένα σύνολο χωρικών δεδοµένων, που δηλαδή ποιο µέρος της γης αφορά, πότε δηµιουργήθηκε, ποιός το δηµιούργησε. Το βασικό µοντέλο των δεδοµένων τεκµηρίωσης για τα συνόλα δεδοµένων που εφαρµόζουν το πρότυπο ISO θα πρέπει να περιέχουν αυτόν τα βασικά αυτά στοιχεία (ISO TC ). Στοιχείο µεταδεδοµένων Τίτλος συνόλου δεδοµένων (Υ) (Dataset title ) Ηµεροµηνία αναφοράς (Υ) (Dataset reference date ) Αρµόδιος οργανισµός (Π) (Dataset responsible party ) Γεωγραφική θέση (Σ) (Geographic location of the dataset ) Γλώσσα που χρησιµοποιείται (Υ) (Dataset language ) Θέση στο πρότυπο MD_Metadata > MD_DataIdentification.citation > CI_Citation.title MD_Metadata > MD_DataIdentification.citation > CI_Citation.date MD_Metadata > MD_DataIdentification.pointOfContact > CI_ResponsibleParty MD_Metadata > MD_DataIdentification.extent > EX_Extent > EX_GeographicExtent > EX_GeographicBoundingBox or EX_GeographicDescription MD_Metadata > MD_DataIdentification.language 40

58 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Σετ χαρακτήρων (Σ) (Dataset character set ) Κατηγορία δεδοµένων (Υ) (Dataset topic category ) Επίπεδο λεπτοµέρειας (Σ) (Spatial resolution of the dataset ) Σύντοµη περιγραφή (Υ) (Abstract describing the dataset ) Χωρική αντιπροσώπευση (Π) (Spatial representation type ) Μορφή διανοµής (Π) (Distribution format ) Πρόσθετες πληροφορίες έκτασης (Π) (Additional extent information ) Υλικό διαθέσιµο on-line (Π) (On-line resource ) Σύστηµα αναφοράς (Π) (Reference system ) Γενεαλογία (Π) (Lineage ) Πληροφορίες επικοινωνίας για τα µεταδεδοµένα (Υ) (Metadata point of contact ) Κωδικός αρχείου µεταδεδοµένων (Π) (Metadata file identifier ) Ονοµα προτύπου µεταδεδοµένων (Π) (Metadata standard name ) Εκδοση προτύπου µεταδεδοµένων (Π) (Metadata standard version ) Γλώσσα µεταδεδοµένων (Σ) (Metadata language ) Σετ χαρακτήρων µεταδεδοµένων (Σ) (Metadata character set) Hµεροµηνία µεταδεδοµένων (Υ) (Metadata date stamp ) MD_Metadata > MD_DataIdentification.characterSet MD_Metadata > MD_DataIdentification.topicCategory MD_Metadata > MD_DataIdentification.spatialResolution > MD_Resolution.equivalentScale or MD_Resolution.distance MD_Metadata > MD_DataIdentification.abstract MD_Metadata > MD_DataIdentification.spatialRepresentationType MD_Metadata > MD_Distribution > MD_Format.name and MD_Format.version MD_Metadata > MD_DataIdentification.extent > EX_Extent > EX_TemporalExtent or EX_VerticalExtent MD_Metadata > MD_Distribution > MD_DigitalTransferOption.onLine > CI_OnlineResource MD_Metadata > MD_ReferenceSystem MD_Metadata > DQ_DataQuality.lineage > LI_Lineage MD_Metadata.contact > CI_ResponsibleParty MD_Metadata.fileIdentifier MD_Metadata.metadataStandardName MD_Metadata.metadataStandardVersion MD_Metadata.language MD_Metadata.characterSet MD_Metadata.dateStamp Πίνακας 4.4.Τα βασικά συστατικά που συνθέτουν τον πυρήνα των δεδοµένων τεκµηρίωσης σύµφωνα µε το πρότυπο ISO Τα στοιχεία µε το γράµµα (Υ) δεξιά τους είναι υποχρεωτικό να αναφερθούν. Τα στοιχεία µε το γράµµα (Π) προαιρετικά, ενώ τα στοιχεία µε τα γράµµα (Σ) υποχρεωτικά κάτω από ορισµένες συνθήκες. 4.3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΣΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ISO Στο πρότυπο ISO τα µεταδεδοµένα παρουσιάζονται σε πακέτα UML (UML packages). Κάθε πακέτο περιέχει µια ή περισσότερες κλάσεις οι οποίες είτε αποτελούνται από επιµέρους κλάσεις, είτε προκύπτουν από γενίκευση άλλων κλάσεων. Οι κλάσεις περιέχουν χαρακτηριστικά τα οποία αποτελούν τις ξεχωριστές µονάδες µεταδεδοµένων. Οι κλάσεις µπορεί να συσχετίζονται µε µια ή περισσότερες κλάσεις. Οι κλάσεις µπορεί να συναθροίζονται (aggregate) ή να επαναλαµβάνονται µέσα στο πρότυπο, όπως ορίζουν τα διαγράµµατα UML του προτύπου (ISO TC ). Η αντιστοιχία µεταξύ των ονοµάτων των πακέτων δεδοµένων και των ονοµάτων των κύριων κλάσεων που προκύπτουν από τη συνάθροιση των επιµέρους κλάσεων µέσα στο πακέτο, παρουσιάζεται στον πίνακα

59 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Πακέτο Metadata entity set information Identification information Constraint information Data quality information Maintenance information Spatial representation information Reference system information Content information Portrayal catalogue information Distribution information Metadata extension information Application schema information Extent information Citation and responsible party information Απόδοση στα ελληνικά Πληροφορία συνόλου οντοτήτων µεταδεδοµένων Πληροφορία Αναγνώρισης Πληροφορία Περιορισµού Πληροφορία Ποιότητας εδοµένων Πληροφορία Συντήρησης Πληροφορία Χωρικής Εµφάνισης Πληροφορία συστήµατος αναφοράς Πληροφορία περιεχοµένων Πληροφορία απεικόνισης δεδοµένων Πληροφορία ιανοµής Πληροφορία Επέκτασης Μεταδεδοµένων Πληροφορία σχήµατος εφαρµογής Πληροφορία έκτασης Πληροφορία παραποµπής και υπεύθυνου φορέα Κύρια κλάση MD_Metadata MD_Identification MD_Constraints DQ_DataQuality MD_MaintenanceInformation MD_SpatialRepresentation MD_ReferenceSystem MD_ContentInformation MD_PortrayalCatalogueReference MD_Distribution MD_MetadataExtensionInformation MD_ApplicationSchemaInformation EX_Extent CI_Citation CI_ResponsibleParty Πίνακας 4 5. Αντιστοίχιση ονοµάτων πακέτων και κύριων κλάσεων στο πρότυπο ISO

60 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Εικόνα 4.6 Τα πακέτα µεταδεδοµένων στο πρότυπο ISO Συντµήσεις δύο γραµµάτων ως αρχικά των κλάσεων χρησιµοποιούνται για να δείξουν το πακέτο όπου περιέχεται µια κλάση. Οι συντµήσεις αυτές προηγούνται των ονοµάτων των κλάσεων, που συνδέονται µε τον χαρακτήρα "_". Το πρότυπο ISO που βρίσκονται οι κλάσεις αυτές υποδεικνύεται εντός των παρενθέσεων. Σύντµηση Ερµηνεία CI Citation (ISO 19115) DQ Data quality (ISO 19115) DS Dataset (ISO 19115) EX Extent (ISO 19115) GF General Feature (ISO 19109) GM Geometry (ISO 19107) 43

61 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του LI Lineage (ISO 19115) MD Metadata (ISO 19115) RS Reference System (ISO 19115) SC Spatial Coordinates (ISO 19111) SV Services (ISO 19119) TM Temporal (ISO 19108) Πίνακας 4.6. Συντµήσεις στα ονόµατα των κυρίων κλάσεων των πακέτων στο πρότυπο ISO Στις παρακάτω παραγράφους γίνεται µια παρουσίαση των περιεχοµένων του κάθε πακέτου του προτύπου µε εστίαση στα χαρακτηριστικά που ενδιαφέρουν περισσότερο µε κριτήρια την κατανόηση του προτύπου ISO σε τοµείς όπως της οργάνωσης των δεδοµένων την µεθοδολογία οργάνωσης σηµαντικών πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα γεωγραφικά δεδοµένα όπως αυτών της ποιότητας δεδοµένων των σηµαντικών χαρακτηριστικών µεταδεδοµένων για την περιγραφή των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ Για κάθε πακέτο, παρουσιάζεται και το αντίστοιχο στατικό διάγραµµα UML, για καλύτερη κατανόηση της δοµής του. Οι πληροφορίες των πακέτων που θα παρουσιαστούν, αφορούν το περιεχόµενο του πρότυπου ISO όπως διαµορφώθηκε από τις τελευταίες διορθώσεις που έχουν γίνει από τον οργανισµό ISO TC 211 το έτος Πακέτο Πληροφορία συνόλου οντοτήτων µεταδεδοµένων (Metadata Entity Set Information) Το πακέτο αυτό αποτελεί πρακτικά τη συνάθροιση της πληροφορίας που προέρχεται από τα υπόλοιπα πακέτα. Αποτελείται από την κλάση MD_Metadata, η οποία είναι υποχρεωτική και περιέχει πληροφορίες για τα ίδια τα µεταδεδοµένα. Η κλάση MD_Metadata περιλαµβάνει υποχρεωτικά και προαιρετικά στοιχεία µεταδεδοµένων (UML attributes). Η κλάση MD_Metadata είναι µια συνάθροιση των ακόλουθων τµηµάτων (ή πακέτων στην ορολογία UML) 44

62 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Εικόνα 4.7. Στατικό διάγραµµα UML του πακέτου βασικής οντότητας µεταδεδοµένων στο πρότυπο ISO (ISO TC ) Πληροφορία Αναγνώρισης (Identification Information): Πληροφορία Περιορισµού Πόρων (Constraint Information) Πληροφορία Ποιότητας εδοµένων (Data Quality Information) Πληροφορία Χωρικής Εµφάνισης (Spatial representation information) Πληροφορία συστήµατος αναφοράς (Reference system information) Πληροφορία περιεχοµένων (Content information) Πληροφορία ιανοµής (Distribution information) Πληροφορία Επέκτασης Μεταδεδοµένων (Metadata extension information) Κατάλογος πληροφοριών απεικόνισης (Portrayal catalogue information) Πληροφορία σχήµατος εφαρµογής (Application schema information) Πληροφορία Συντήρησης (Maintenance Information) 45

63 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Όπως αναφέρθηκε και στην παράγραφο του παρόντος κεφαλαίου, το πρότυπο ISO υποστηρίζει τη δηµιουργία µεταδεδοµένων για διάφορα επίπεδα ιεραρχίας των γεωγραφικών δεδοµένων. Παρόλα αυτά, δεν ξεκαθαρίζεται µέσα στο κείµενο περιγραφής του προτύπου µε ποια µορφή δηµιουργούνται τα µεταδεδοµένα για κάθε επίπεδο ιεραρχίας και πως ακριβώς συνδέονται τα επίπεδα ιεραρχίας των µεταδεδοµένων µέσα από τα στοιχεία του προτύπου. Το πρότυπο ISO χρησιµοποιεί τα ακόλουθα στοιχεία που ανήκουν στην κεντρική κλάση MD_Metadata στο πακέτο αυτό για τη σύνδεση των διαφόρων επιπέδων ιεραρχίας µεταδεδοµένων (TSMAD-WG 2005, EuroRoads 2005): fileidentifier µοναδικό προσδιοριστικό για το αρχείο που περιέχει τις πληροφορίες µεταδεδοµένων. Ορίζεται ως ελεύθερο κείµενο (free text) parentidentifier µοναδικό προσδιοριστικό ενός ευρύτερου αρχείου µεταδεδοµένων (γονέας) του οποίου στην οποία τα µεταδεδοµένα είναι ένα υποσύνολο (παιδί). Ορίζεται ως ελεύθερο κείµενο (free text) hierarchylevel κωδικοποιµένο επίπεδο ιεραρχίας που ανήκουν τα µεταδεδοµένα (παρ ). Παίρνει τιµές τους κωδικούς της κλάσης τύπου λίστας κωδικών (codelist) µε όνοµα MD_ScopeCode. Τα χαρακτηριστικά αυτά δείχνουν κάθε επίπεδο ιεραρχίας µεταδεδοµένων µπορεί να αντιστοιχεί σε ένα διαφορετικό αρχείο µεταδεδοµένων. Επίσης κάθε αρχείο µεταδεδοµένων µπορεί να έχει µόνο έναν «γονέα» (Ο µέγιστος αριθµός αναφορών του χαρακτηριστικού parentidentifier είναι 1). Τα µεταδεδοµένα µπορούν να καταχωριστούν σε αρχεία µορφής XML (ISO TC ). Στην ίδια κλάση MD_Metadata ορίζονται και κάποια άλλα χαρακτηριστικά για την καταχώριση σηµαντικών πληροφοριών για τα µεταδεδοµένα όπως language: Γλώσσα που χρησιµοποιείται στις πληροφορίες των µεταδεοδοµένων characterset: Σετ χαρακτήρων που χρησιµοποιείται στις πληροφορίες των µεταδεδοµένων metadatastandardname: Όνοµα του προτύπου δεδοµένων που χρησιµοποιείται metadatastandardversion: Έκδοση του προτύπου Οι πληροφορίες των χαρακτηριστικών language και characterset είναι σηµαντικές από την άποψη ότι δίνουν πληροφορίες για την γλώσσα που χρησιµοποιήθηκε στις πληροφορίες µεταδεδοµένων, κάτι που επιτρέπει τον ορισµό της ελληνικής γλώσσας ως γλώσσας µεταδεδοµένων, κάτι που δεν συναντάται σε άλλα πρότυπα µεταδεδοµένων όπως διαπιστώθηκε στην έρευνα που έγινε στο 2 ο κεφάλαιο της εργασίας αυτής. 46

64 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Τα χαρακτηριστικά metadatastandardname, και metadatastandardversion είναι επίσης σηµαντικά από την άποψη ότι δίνουν πληροφορίες σηµαντικές για τα ίδια τα µεταδεδοµένα. Τα χαρακτηριστικά αυτά ανήκουν και στα βασικά στοιχεία µεταδεδοµένων του προτύπου Πακέτο Πληροφορίες Αναγνώρισης (Identification Information) Το πακέτο αυτό περιέχει πληροφορίες που ταυτοποιούν τα χωρικά δεδοµένα µε µοναδικό τρόπο. Αποτελεί και αυτό συνάθροιση ορισµένων πακέτων και περιέχει και πληροφορίες που χαρακτηρίζουν τα δεδοµένα όπως παραποµπή στον αρµόδιο οργανισµό που είναι υπεύθυνος για τα χωρικά δεδοµένα που περιγράφονται, περίληψη του περιεχοµένου τους, και την υφιστάµενη κατάσταση τους. Η οντότητα MD_Identification µπορεί να οριστεί είτε ως MD_DataIdentification όταν χρησιµοποιείται για να προσδιορίσει τα δεδοµένα και ως MD_ServiceIdentification όταν χρησιµοποιείται για να προσδιορίσει µια υπηρεσία καταλόγου µεταδεδοµένων. Το πακέτο Πληροφορίες Ταυτότητας χαρακτηρίζεται υποχρεωτικό και αποτελείται από τις ακόλουθες οντότητες: MD_Format, µορφή (format) των δεδοµένων MD_BrowseGraphic, γραφική επισκόπηση των δεδοµένων MD_Usage, συγκεκριµένες χρήσεις των δεδοµένων MD_Constraints, περιορισµοί που τέθηκαν στα δεδοµένα MD_Keywords, λέξεις κλειδιά που περιγράφουν τα δεδοµένα MD_MaintenanceInformation, πόσο συχνά σχεδιάζεται για να ενηµερώνονται τα δεδοµένα και ο σκοπός για τον οποίον ενηµερώνονται MD_AggregateInformation, πληροφορίες για τα σύνολα δεδοµένων που είναι επιµέρους τµήµατα του συνόλου δεδοµένων που τα µεταδεδοµένα περιγράφουν 47

65 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Εικόνα.4.8. Στατικό διάγραµµα UML του πακέτου πληροφορίες αναγνώρισης στο πρότυπο ISO (ISO TC ) Τα χαρακτηριστικά extent, topiccategory, spatialresolution της κλάσης MD_DataIdentification καθώς και το χαρακτηριστικό descriptivekeywords συµβάλλουν στην καταχώριση πληροφοριών απαραίτητες για την αναζήτηση γεωγραφικών δεδοµένων µε κριτήρια 48

66 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του στους καταλόγους γεωγραφικών δεδοµένων αλλά και σε ψηφιακές βιβλιοθήκες (Nougeras-Iso et al 2005). Το χαρακτηριστικό extent περιγράφει την έκταση χωρικά αλλά και χρονικά των γεωγραφικών δεδοµένων. Ο τύπος δεδοµένων του χαρακτηριστικού extent είναι το EX_Extent (και θα αναλυθεί σε επόµενη παράγραφο). Το χαρακτηριστικό extent είναι υποχρεωτικό υπό τη συνθήκη να καταχωριστεί η πληροφορία έκτασης είτε µε γεωγραφικές συντεταγµένες (EX_GeographicBoundingBox), είτε µε περιγραφή της καταλαµβανόµενης έκτασης (EX_GeographicDescription). Το χαρακτηριστικό αυτό ανήκει στα βασικά στοιχεία µεταδεδοµένων. Το χαρακτηριστικό topiccategory που παρέχει πληροφορίες για την κατηγορία ή τις κατηγορίες που ανήκουν θεµατικά τα γεωγραφικά δεδοµένα ανάλογα µε το περιεχόµενό τους, παίρνει τιµές κωδικούς της κλάσης τύπου λίστας κωδικών (codelist) µε όνοµα MD_TopicCategoryCode. Το χαρακτηριστικό αυτό ανήκει επίσης στα βασικά στοιχεία µεταδεδοµένων Το χαρακτηριστικό descriptivekeywords είναι τύπου MD_Keywords. H MD_Keywords είναι µια κλάση που περιέχει χαρακτηριστικά για την καταχώριση λέξεων-κλειδιών που περιγράφουν τα γεωγραφικά δεδοµένα. Το χαρακτηριστικό spatialresolution είναι τύπου MD_Resolution. Η MD_Resolution είναι µια κλάση που περιέχει χαρακτηριστικά για µια αρχική εκτίµηση της ποιότητας των γεωγραφικών δεδοµένων µε δύο τρόπους: Με την καταχώριση της κλίµακας που αντιστοιχεί στα χωρικά δεδοµένα συγκρινόµενα µε έναν αναλογικό χάρτη Με την καταχώριση της ελάχιστης απόστασης που αντιστοιχεί στο έδαφος Πακέτο Πληροφορία Περιορισµού πρόσβασης (Constraint Information) Το πακέτο αυτό περιέχει πληροφορίες που αφορούν στους περιορισµούς πρόσβασης στα γεωργαφικά δεδοµένα που περιγράφονται. Η κεντρική κλάση MD_Constraints είναι προαιρετική και µπορεί να οριστεί είτε ως MD_LegalConstraints, (περιορισµοί και προϋποθέσεις χρήσης που ορίζονται νοµικά), είτε ως MD_SecurityConstraints (περιορισµοί χρήσης λόγω εθνικής ασφάλειας) 49

67 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Εικόνα 4.9. Στατικό διάγραµµα UML του πακέτου Πληροφορία Περιορισµού Πόρων στο πρότυπο ISO (ISO TC ) Πακέτο Πληροφορία Ποιότητας εδοµένων (Data Quality Information) Το πακέτο αυτό περιέχει πληροφορίες για την ποιότητα των χωρικών δεδοµένων που περιγράφονται, και είναι προαιρετικό. Το πακέτο αυτό αποτελεί συνάθροιση δυο επιµέρους οντοτήτων. Της γενικευµένης οντότητας DQ_Element για την καταχώριση παραµέτρων ποιότητας. Η οντότητα DQ_Element µπορεί να οριστεί ως ακρίβεια θέσης (DQ_PositionalAccuracy). Με τη σειρά της η ακρίβεια θέσης µπορεί να οριστεί ως o o o Απόλυτη ακρίβεια θέσης (DQ_AbsoluteExternalPositionalAccuracy) Σχετική ακρίβεια θέσης (DQ_RelativeInternalPositionalAccuracy) Ακρίβεια θέσης δεδοµένων ψηφιδωτής µορφής (DQ_GriddedDataPositionalAccuracy) 50

68 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του ακρίβεια χαρακτηριστικών (DQ_ThematicAccuracy). Με τη σειρά της η ακρίβεια χαρακτηριστικών µπορεί να οριστεί ως o o o Ποσοτική ακρίβεια χαρακτηριστικών (DQ_QuantitativeAttributeAccuracy) Μη ποσοτική ακρίβεια χαρακτηριστικών (DQ_NonQuantitativeAttributeAccuracy) ιόρθωση ποσοτικής ταξινόµησης (DQ_ThematicClassificationCorrectness) Πληρότητα (DQ_Completeness). Με τη σειρά της η πληρότητα µπορεί να οριστεί ως o o Πληρότητα παράληψης (DQ_CompletenessOmission) Πληρότητα περίσσειας (DQ_CompletenessCommission) Λογική συνέπεια (DQ_LogicalConsistency). Με τη σειρά της η λογική συνέπεια µπορεί να οριστεί ως o o o o Τοπολογική συνέπεια (DQ_TopologicalConsistency) Συνέπεια µορφής (DQ_FormatConsistency) Συνέπεια επιτρεπτών τιµών (DQ_DomainConsistency) Εννοιολογική συνέπεια (DQ_ConceptualConsistency) Χρονική ακρίβειας (DQ_TemporalAccuracy). Με τη σειρά της η χρονική ακρίβεια µπορεί να οριστεί ως o o o Χρονική εγκυρότητα (DQ_TemporalValidity) Χρονική συνέπεια (DQ_TemporalConsistency) Ακρίβεια µετρησης χρονικών τιµών (DQ_AccuracyOfATimeMeasurement) Της οντότητας LI_Lineage για την καταχώριση πληροφοριών γενεαλογίας για τα χωρικά δεδοµένα. Οι πληροφορίες γενεαλογίας που µπορούν αν καταχωριστούν αφορούν Το πηγαίο υλικό (LI_Source) που χρησιµοποιήθηκε για την παραγωγή των γεωγραφικών δεδοµένων Τα στάδια επεξεργασίας (LI_ProcessStep) που έχει υποστεί το πηγαίο υλικό Οι πληροφορίες για τη γενεαλογία των γεωγραφικών δεδοµένων ανήκει στα βασικά στοιχεία µεταδεδοµένων του προτύπου. 51

69 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Εικόνα Στατικό διάγραµµα UML του πακέτου Πληροφορία Ποιότητας εδοµένων στο πρότυπο ISO (ISO TC ) Εικόνα Στατικό διάγραµµα UML της πληροφορίας γενεαλογίας (ISO TC a) 52

70 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Εικόνα Στατικό διάγραµµα UML των παραµέτρων της ποιότητας δεδοµένων (ISO TC ) Ενδιαφέρον παρουσιάζει η µεθοδολογία που χρησιµοποιεί το πρότυπο ISO για την τεκµηρίωση της ποιότητας ενός συνόλου χωρικών δεδοµένων. Όπως γράφτηκε και στο τρίτο κεφάλαιο της εργασίας αυτής, το πρότυπο ISO υποστηρίζει την καταχώριση πληροφοριών ποιότητας ενός συνόλου χωρικών δεδοµένων είτε για το σύνολο της έκτασης του, είτε για επιµέρους περιοχές του. Αυτό επιτυγχάνεται µε την καταχώριση της έκτασης για κάθε αναφορά ποιότητας (κλάση DQ_DataQuality) στα µεταδεδοµένα µέσω του χαρακτηριστικού extent (DQ_DataQuality > DQ_Scope.extent). Στο χαρακτηριστικό extent µπορεί να οριστεί µε τρεις µεθόδους η επιµέρους έκταση για την οποία γίνεται η αναφορά ποιότητας. Με σύντοµη περιγραφή της έκτασης Με γεωγραφικές συντεταγµένες στο νοτιοανατολικότερο και στο βορειοδυτικότερο άκρο της έκτασης 53

71 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Με ένα πολύγωνο που περιγράφει την έκταση Συνεπώς για κάθε τέτοια έκταση µπορούν να καταχωριστούν Πληροφορίες για τις παραµέτρους ποιότητας που αναφέρθηκαν Πληροφορίες για τη γενεαλογία Στις πληροφορίες γενεαλογίας µπορεί να καταχωριστεί επίσης η έκταση για κάθε πηγαίο υλικό που χρησιµοποιήθηκε στο χαρακτηριστικό sourceextent (LI_Lineage > LI_Source. sourceextent) ΠΟΙΟΤΗΤΑ Ε. Γενεαλογία, ακρίβεια θέσης, ακρίβεια χαρακτηριστικών, πληρότητα.. ΠΟΙΟΤΗΤΑ Ε. Γενεαλογία, ακρίβεια θέσης, ακρίβεια χαρακτηριστικών, πληρότητα.. ΠΟΙΟΤΗΤΑ Ε. Γενεαλογία, ακρίβεια θέσης, ακρίβεια χαρακτηριστικών, πληρότητα.. Εικόνα 4.13 Σχηµατική παράσταση της µεθοδολογίας καταχώρισης της ποιότητας για ένα σύνολο χωρικών δεδοµένων στο πρότυπο ISO Το πολύγωνο µπλε χρώµατος αναπαριστά την έκταση που καταλαµβάνει το σύνολο γεωγραφικών δεδοµένων. Κάθε ορθογώνιο παραλληλόγραµµο και πολυγωνικό πλαίσιο αναπαριστά την κάθε επιµέρους έκταση για την οποία καταχωρίζονται οι πληροφορίες ποιότητας στα µεταδεδοµένα Πακέτο Πληροφορία Συντήρησης (Maintenance Information) Αυτό το πακέτο περιέχει πληροφορίες για τον σκοπό και την συχνότητα ενηµέρωσης των γεωγραφικών δεδοµένων. Το εν λόγω πακέτο περιέχει λεπτοµερείς πληροφορίες ενηµέρωσης όπως η συχνότητα ενηµέρωσης, ηµεροµηνία επόµενης ενηµέρωσης, ή το υποσύνολο των χωρικών δεδοµένων που πρόκειται να ενηµερωθεί. Το πακέτο αυτό είναι προαιρετικό. 54

72 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Εικόνα Στατικό διάγραµµα UML του πακέτου Πληροφορία Συντήρησης στο πρότυπο ISO (ISO TC ) Πακέτο Πληροφορία Χωρικής Αναπαράστασης (Spatial representation information): Το πακέτο αυτό περιέχει την πληροφορία που αφορά τους µηχανισµούς που χρησιµοποιούνται για την αναπαράσταση της χωρικής πληροφορία ενός συνόλου δεδοµένων. Η κύρια κλάση του πακέτου µε όνοµα MD_SpatialRepresentation µπορεί να οριστεί ως MD_VectorSpatialRepresentation (χωρική αντιπροσώπευση για δεδοµένα διανυσµατικής µορφής) εφόσον περιγράφονται δεδοµένα διανυσµατικής µορφής είτε ως MD_GridSpatialRepresentation (χωρική αντιπροσώπευση για δεδοµένα ψηφιδωτής µορφής) εφόσον περιγράφονται δεδοµένα ψηφιδωτής µορφής. Η κλάση αυτή µπορεί να οριστεί επίσης ανάλογα µε την γεωαναφορά της ως o MD_Georectified (για κάθε ψηφίδα έχουν οριστεί γεωγραφικές συντεταγµένες) o MD_Georeferenceable (έχει οριστεί ένα σύστηµα συντεταγµένων για το σύνολο των δεδοµένων ψηφιδωτής µορφής) 55

73 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Τα µεταδεδοµένα για την χωρική αντιπροσώπευση των δεδοµένων προήλθε από το πρότυπο ISO Εδώ πρέπει να σηµειωθεί ότι το πρότυπο ISO δεν καλύπτει πλήρως την τεκµηρίωση των χωρικών δεδοµένων ψηφιδωτής µορφής. Γι αυτό τον λόγο, η επιτροπή ISO TC 211 (που έχει δηµιουργήσει το πρότυπο ISO 19115) εργάζεται πάνω σε ένα νέο πρότυπο που επεκτείνει το πρότυπο ISO µε πρόσθετα µεταδεδοµένα για χωρικά δεδοµένα ψηφιδωτής µορφής και δορυφορικά δεδοµένα µε κωδικό ISO (Sarafidis et al 2007) Εικόνα Στατικό διάγραµµα UML του πακέτου Πληροφορία Χωρικής Αντιπροσώπευσης στο πρότυπο ISO (ISO TC ) 56

74 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Πακέτο Πληροφορία συστήµατος αναφοράς (Reference system information) Το πακέτο αυτό περιέχει την περιγραφή των χωρικών και των προσωρινών συστηµάτων αναφοράς που χρησιµοποιούνται σε ένα γεωγραφικό σύνολο δεδοµένων. Το πακέτο αυτό χρησιµοποιείται µέσα στο πρότυπο ISO σε δυο περιπτώσεις: για την καταχώριση πληροφοριών µεταδεδοµένων για το προβολικό σύστηµα των γεωγραφικών δεδοµένων που περιγράφουν τα µεταδεδοµένα (συνδέεται µέσω του ρόλου referencesysteminfo µε την κλάση βασικών πληροφοριών µεταδεδοµένων (MD_Metadata)). για την καταχώριση πληροφοριών µεταδεδοµένων για το προβολικό σύστηµα του πηγαίου υλικού στις πληροφορίες γενεαλογίας των γεωγραφικών δεδοµένων που περιγράφονται (Ορίζεται ως τύπος δεδοµένων στο στοιχείο sourcereferencesystem της κλάσης πληροφοριών για το πηγαίο υλικό (LI_Source)). Η κύρια κλάση MD_ReferenceSystem (σύστηµα αναφοράς) περιέχει στοιχεία όπου µπορεί να δηλωθεί το όνοµα του συστήµατος αναφοράς που χρησιµοποιείται στα χωρικά δεδοµένα που περιγράφονται, και παραποµπή σε εξωτερική πηγή (έναν δικτυακό τόπο για παράδειγµα) όπου παρέχονται οι παράµετροι του συστήµατος αναφοράς που αναφέρεται. Εικόνα Στατικό διάγραµµα UML του πακέτου Πληροφορία συστήµατος αναφοράς στο πρότυπο ISO (ISO TC ) 57

75 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Πακέτο Πληροφορία περιεχοµένου (Content information) Το πακέτο αυτό περιέχει πληροφορίες που αφορούν το περιεχόµενο των γεωγραφικών δεδοµένων που τεκµηριώνονται. Η κεντρική κλάση MD_ContentInformation µπορεί να οριστεί ως Εικόνα Στατικό διάγραµµα UML του πακέτου Πληροφορία περιεχοµένων στο πρότυπο ISO (ISO TC ) MD_FeatureCatalogueDescription (περιγραφή καταλόγου γεωγραφικών χαρακτηριστικών). Η κλάση αυτή χρησιµοποιείται όταν τα χωρικά δεδοµένα που περιγράφονται είναι διανυσµατικής 58

76 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του µορφής. Στην κλάση αυτή γίνεται αναφορά σε έναν κατάλογο περιγραφής των γεωγραφικών χαρακτηριστικών (εφόσον έχει δηµιουργηθεί) εκτός των µεταδεδοµένων. Ο εξωτερικός κατάλογος αυτός των γεωγραφικών χαρακτηριστικών µπορεί να δηµιουργηθεί είτε σύµφωνα µε το πρότυπο ISO «Γεωγραφική πληροφορία Μεθοδολογία δηµιουργίας καταλόγων γεωγραφικών χαρακτηριστικών», είτε όχι. MD_CoverageDescription (περιγραφή κάλυψης). Η κλάση αυτή χρησιµοποιείται για την περιγραφή χωρικών δεδοµένων ψηφιδωτής µορφής. Όπως και στο πακέτο «Πληροφορίες αναπαράστασης» το πρότυπο ISO δεν καλύπτει πλήρως την τεκµηρίωση των χωρικών δεδοµένων ψηφιδωτής µορφής. Γι αυτό τον λόγο, η επιτροπή ISO TC 211 δηµιουργεί ένα νέο πρότυπο που επεκτείνει το πρότυπο ISO µε πρόσθετα µεταδεδοµένα για χωρικά δεδοµένα ψηφιδωτής µορφής και δορυφορικά δεδοµένα µε κωδικό ISO Το πρότυπο αυτό περιέχει και πρόσθετα χαρακτηριστικά και για µεταδεδοµένα περιγραφής περιεχοµένου (Sarafidis et al 2007) Πακέτο Κατάλογος πληροφοριών απεικόνισης (Portrayal catalogue information) Το πακέτο αυτό περιέχει αναφορά σε τεχνικές πληροφορίες για την απεικόνιση των γεωγραφικών χαρακτηριστικών του συνόλου των γεωγραφικών δεδοµένων που τεκµηριώνονται. Το πακέτο αυτό περιέχει µια κλάση που περιλαµβάνει στοιχεία παραποµπής σε έναν ή περισσότερους καταλόγους πληροφοριών απεικόνισης που δοµούνται σύµφωνα µε τις οδηγίες του προτύπου ISO (πληροφορίες απεικόνισης γεωγραφικών χαρακτηριστικών - Feature Portrayal). Εικόνα Στατικό διάγραµµα UML του πακέτου Κατάλογος πληροφοριών απεικόνισης στο πρότυπο ISO (ISO TC ) 59

77 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Πακέτο Πληροφορία ιανοµής (Distribution information) Το πακέτο αυτό περιέχει την πληροφορία σχετικά µε την διανοµή των δεδοµένων και τις ενδεχόµενες επιλογές που αφορούν στην απόκτηση τους. Το πακέτο αυτό περιέχει την κεντρική κλάση MD_Distribution. Η κλάση αυτή αποτελεί συνάθροιση των παρακάτω κλάσεων Εικόνα Στατικό διάγραµµα UML του πακέτου Πληροφορία διανοµής στο πρότυπο ISO (ISO TC ) πληροφοριών για την ψηφιακή διανοµή του συνόλου δεδοµένων (MD_DigitalTransferOptions). Η κλάση αυτή περιέχει πληροφορίες για το µέσο που χρησιµοποιείται για τη διανοµή (MD_Medium) του συνόλου χωρικών δεδοµένων πληροφορίες για τον διανοµέα (MD_Distributor) που αποτελεί τη συνάθροιση και της πληροφορίας της διαδικασίας της παραγγελίας (MD_StandardOrderProcess). 60

78 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του πληροφοριών για τη µορφή (format) των δεδοµένων που διανέµονται (MD_Format) Πακέτο Πληροφορία Επέκτασης Μεταδεδοµένων (Metadata extension information) Το πακέτο αυτό περιέχει την πληροφορία για την περιγραφή των χαρακτηριστικών που έχουν προστεθεί στο πρότυπο ISO στην περίπτωση που έχει δηµιουργηθεί ένα πρότυπο µεταδεδοµένων (profile) βασισµένο σ αυτό. Εικόνα Στατικό διάγραµµα UML του πακέτου Πληροφορία επέκτασης µεταδεδοµένων στο πρότυπο ISO (ISO TC ) Πακέτο Πληροφορία σχήµατος εφαρµογής (Application schema information) Το πακέτο αυτό περιέχει πληροφορίες σχετικά µε το µοντέλο (schema) της εφαρµογής που χρησιµοποιήθηκε για να δηµιουργηθεί το σύνολο δεδοµένων που περιγράφεται. 61

79 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Εικόνα Στατικό διάγραµµα UML του πακέτου Πληροφορία σχήµατος εφαρµογής στο πρότυπο ISO (ISO TC ) Τύπος δεδοµένων Πληροφορία Έκτασης (Extent information) Το τύπος δεδοµένων Πληροφορίες έκτασης περιγράφει την χωρική και χρονική έκταση σε όποια κλάση χρησιµοποιείται. Η κύρια κλάση EX_Extent αποτελεί συνάθροιση των EX_GeographicExtent (πληροφορίες έκτασης ως προς την επιφάνεια), EX_TemporalExtent (πληροφορίες έκτασης ως προς το χρόνο), EX_VerticalExtent (πληροφορίες έκτασης ως προς το κατακόρυφο επίπεδο). Εικόνα Στατικό διάγραµµα UML του τύπου δεδοµένων Πληροφορίες έκτασης στο πρότυπο ISO (ISO TC ) 62

80 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Ειδικότερα οι πληροφορίες έκτασης ως προς την επιφάνεια (γενικευµένη κλάση EX_GeographicExtent) µπορούν να οριστούν µε µια από τις τρεις µεθόδους (η γενικευµένη κλάση µπορεί να οριστεί ως µια από τις επιµέρους κλάσεις που περιγράφονται παρακάτω). Περιγραφή µιας έκτασης µε καταχώριση των κορυφών του πολυγώνου που την περιγράφει χρησιµοποιώντας τη γλώσσα GML (επιµέρους κλάση EX_BoundingPolygon) Περιγραφή µιας έκτασης µε την αναφορά γεωγραφικών συντεταγµένων ενός ορθογωνίου παραλληλογράµµου που περιγράφει την εν λόγω έκταση (επιµέρους κλάση EX_GeographicBoundingBox) Περιγραφή της έκτασης δίνοντας κάποιο όνοµα της περιοχής και παραπέµποντας σε κάποια πηγή που έχει περισσότερες πληροφορίες για την περιοχή αυτή µε βάση το όνοµα που έχει καταχωριστεί (επιµέρους κλάση EX_GeographicDescription). Οι αναφορές στην κλάση «πληροφορίες έκτασης ως προς την επιφάνεια» (ρόλος geographicelement, εικόνα 4.22) µπορεί να είναι από µηδέν έως θεωρητικά άπειρες. Για κάθε αναφορά σε µια επιφάνεια υπάρχει δυνατότητα να ορίζεται αν υπάρχουν ή όχι δεδοµένα (χαρακτηριστικό extenttypecode της κλάσης EX_GeographicExtent). Έτσι µπορεί να γίνει αναφορά σε πλήθος εκτάσεων αλλά και σε εκτάσεις οι οποίες να περιέχουν εκτάσεις που δεν αναφέρονται στα χωρικά δεδοµένα που περιγράφονται. Το χαρακτηριστικό αυτό δίνει την ευελιξία περιγραφής µε ακρίβεια οποιασδήποτε έκτασης στην επιφάνεια του εδάφους Εικόνα Ορισµός επιφανειών για τα γεωγραφικά δεδοµένα που περιγράφονται µε τη χρήση της κλάσης πληροφοριών έκτασης ως προς την επιφάνεια (EX_GeographicExtent) στο πρότυπο ISO Οι επιφάνειες µε γκρίζο χρώµα αναφέρονται σε περιοχές χωρικών δεδοµένων (χαρακτηριστικό extenttypecode=1) ενώ αυτές µε άσπρο χρώµα σε περιοχές που εξαιρούνται από τα χωρικά δεδοµένα που περιγράφονται (χαρακτηριστικό extenttypecode=0). Στο σχήµα 1 χρησιµοποιούνται ένα σύνολο από ορθογώνια παραλληλόγραµµα για την περιοχή των χωρικών δεδοµένων (κλάση EX_GeographicBoundingBox). Τα ορθογώνια παραλληλόγραµµα µε άσπρο χρώµα αναφέρονται σε περιοχές που δεν ανήκουν στα χωρικά δεδοµένα που περιγράφονται. Στο σχήµα 2 το εξωτερικό πολύγωνο (κλάση EX_BoundingPolygon) αναφέρεται στα γεωγραφικά δεδοµένα και το εσωτερικό σε περιοχή που εξαιρείται από τα γεωγραφικά δεδοµένα που περιγράφονται. Στο σχήµα 3 χρησιµοποιούνται δυο πολύγωνα (κλάση EX_BoundingPolygon) σε δυο διαφορετικές περιοχές για να περιγράψουν δυο διαφορετικές εκτάσεις που ανήκουν σε ένα σετ γεωγραφικών δεδοµένων. Για την 63

81 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του περιγραφή της περιοχής ενός σετ χωρικών δεδοµένων µπορούν να χρησιµοποιηθούν ταυτόχρονα και οι τρεις περιπτώσεις των σχηµάτων 1,2, Τύπος δεδοµένων Πληροφορίες Παραποµπής και Υπεύθυνου Φορέα (Citation and responsible party information) Οι τύποι δεδοµένων Πληροφορίες Παραποµπής (κλάση CI_Citation) και Πληροφορίες υπευθύνου φορέα (κλάση CI_ResponsiblePrty) παρέχουν µία προτυποποιηµένη µέθοδο για την οργανωµένη καταχώριση πληροφοριών παραποµπής για κάποιο πόρο (στο ISO όρος «πόρος» χρησιµοποιείται για τα ίδια τα µεταδεδοµένα, για σύνολα γεωγραφικών δεδοµένων ή για τις πληροφορίες ποιότητας δεδοµένων κ.α). Εικόνα Στατικό διάγραµµα UML του τύπου δεδοµένων Πληροφορίες Παραποµπής και Υπεύθυνου Φορέα στο πρότυπο ISO (ISO TC ) Για κάποιον υπεύθυνο οργανισµό ή φορέα (µέσα στο πρότυπο χρησιµοποιείται για τον φορέα υπεύθυνο για τη δηµιουργία των 64

82 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του µεταδεδοµένων, φορέα δηµιουργίας των γεωγραφικών δεδοµένων, φορέα που είναι υπεύθυνος για την διάθεση των γεωγραφικών δεδοµένων κ.α) 4.4 ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ΒΑΣΙΣΜΕΝΟ ΣΤΟ ISO Βασικό προφίλ µεταδεδοµένων (Comprehensive metadata profile) Στο ίδιο το κείµενο του προτύπου ISO ορίζεται ένα υποσύνολο του προτύπου ISO που ονοµάζεται βασικό προφίλ µεταδεδοµένων. Το βασικό προφίλ µεταδεδοµένων παρέχει ένα διεθνές τυποποιηµένο προφίλ εφαρµόσιµο σε ένα ευρύ φάσµα κοινοτήτων πληροφοριών. Σύµφωνα µε το κείµενο του προτύπου ISO 19115, η χρήση αυτού του προφίλ θα προωθήσει τη διαλειτουργικότητα µεταξύ των κοινοτήτων πληροφοριών. Το βασικό προφίλ µεταδεδοµένων είναι ένα υποσύνολο των πακέτων, κλάσεων, στοιχείων και σχέσεων που καθορίζονται στο κείµενο του προτύπου ISO Στο προφίλ αυτό υπάρχουν µόνο οι κλάσεις, τα στοιχεία και οι σχέσεις που είναι απαραίτητες για την ικανοποίηση απαιτήσεων για δηµιουργία γενικής χρήσης µεταδεδοµένων για σύνολα δεδοµένων. Παρακάτω περιγράφονται οι αλλαγές που έγιναν ώστε να προκύψει το βασικό προφίλ µεταδεδοµένων σε σχέση µε το πρότυπο ISO ιαγραφή της κλάσης MD_ServiceIdentification από το πακέτο Πληροφορίες προσδιορισµού (Identification information) Αντικατάσταση των απλών τύπων (Binary, Boolean, CharacterString, Date, DateTime, GenericName,Integer, και RecordType) µε τους αντίστοιχους τύπους από το πρότυπο ISO Αντικατάσταση του απλού τύπου CharacterString, µε τον πρόσφατα ορισµένο τύπο από τη γλώσσα XML, nonnullstring (που βασίζεται µε τη σειρά του στον τύπο CharacterString που ορίστηκε στο ISO/TS 19103), στην περίπτωση που το χαρακτηριστικό δε χαρακτηρίζεται προαιρετικό. Αντικατάσταση του απλού τύπου Real µε τους πρόσφατα ορισµένους τύπους (decimallatitude, decimallongitude, nonnegativedecimal, και positivedecimal), που βασίζονται στους τύπους όπως έχουν οριστεί στο ISO/TS Αντικατάσταση του απλού τύπου TM_PeriodDuration µε τον αντίστοιχο τύπο από τα αρχεία τύπου XML schema definition (XSD) µε όνοµα duration Αντικατάσταση των σύνθετων τύπων MemberName και Record µε αντίστοιχους τύπους του ISO/TS Αντικατάσταση των σύνθετων τύπων GF_AttributeType και GF_FeatureType µε αντίστοιχους τύπους του ISO/TS

83 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Αντικατάσταση των σύνθετων τύπων (Angle, Distance, GM_Object, GM_Point, Measure, TM_Primitive και UomLength ) µε αντίστοιχους τύπους που έχουν οριστεί στη γλώσσα XML. ιαγραφή του πακέτου της εφαρµογής µεταδεδοµένων (το οποίο περιέχει τις κατηγορίες της γεωγραφικής πληροφορίας που εφαρµόζονται τα µεταδεδοµένα όπως οι DS_Aggregate, DS_Dataset, DS_Initiative, DS_OtherAggregate) ιαγραφή της σχέσης συνάθροισης µεταξύ των κλάσεων MD_Distribution και MD_Format Περιορισµός του χαρακτηριστικού polygon της κλάσης EX_BoundingPolygon. Το χαρακτηριστικό αυτό µπορεί να οριστεί µόνο ως Box ή ως Polygon. Αλλαγή όλων των µη εφαρµόσιµων συσχετίσεων µεταξύ κλάσεων (όπως συσχετίσεις δυο κατευθύνσεων, συναθροίσεις µη ορισµένες) σε σχέσεις συνάθροισης µιας κατεύθυνσης ByValue. Αυτές οι συσχετίσεις είναι οι o o sourcestep και source µεταξύ των κλάσεων LI_Source και LI_ProcessStep (εικ. 4.10) distributorformat και formatdistributor µεταξύ των κλάσεων MD_Format και MD_Distributor (εικ. 4.18) Με τις αλλαγές αυτές, η χρήση του περιεκτικού προφίλ µεταδεδοµένων γίνεται ευκολότερη αφού απαλλάσσεται από µεγάλο µέρος της πολυπλοκότητας του θεωρητικού µοντέλου του ISO Το ίδιο το προφίλ γίνεται ευκολότερα εφαρµόσιµο στην πράξη µε τη χρήση της γλώσσας XML, καθώς η δοµή του γίνεται ιεραρχική Γενικοί κανόνες για τη δηµιουργία προτύπου µεταδεδοµένων βασισµένο στο ISO Στο πρότυπο ISO ορίζονται περίπου 300 χαρακτηριστικά µεταδεδοµένων, τα περισσότερα από τα οποία είναι ορισµένα ως προαιρετικά. Οργανισµοί κρατών, κοινότητες χρηστών, υπηρεσίες γεωγραφικών δεδοµένων, µπορούν να αναπτύξουν µια δική τους εκδοχή (profile) του προτύπου αυτού. Μπορούν για παράδειγµα να αλλάξουν τον ορισµό κάποιων χαρακτηριστικών από προαιρετικά σε υποχρεωτικά και να προσθέσουν νέα χαρακτηριστικά για την πληρέστερη περιγραφή των δεδοµένων τους (ISO TC ). 66

84 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Στοιχεία πυρήνα metadata Πρόσθετα metadata Σύνολο στοιχείων νέου προτύπου Σύνολο στοιχείων του βασικού προφίλ Εικόνα Σύνολο στοιχείων που αποτελούν ένα νέο πρότυπο (profile) µεταδεδοµένων βασισµένο στο ISO Ο εσωτερικός κύκλος περιέχει τα βασικά στοιχεία µεταδεδοµένων του προτύπου. Ό,τι περικλείει η διακεκοµµένη γραµµή, είναι τα στοιχεία του νέου προτύπου. Η επιφάνεια µε γκρίζο χρώµα εντός της διακεκοµµένης γραµµής, συµβολίζει τα πρόσθετα στοιχεία µεταδεδοµένων που έχουν οριστεί στο νέο πρότυπο (ISO TC/ a) Σtο πρότυπο ISO ορίζονται κάποιοι κανόνες που θα πρέπει να ακολουθήσει οποιοσδήποτε επιθυµεί να ορίσει ένα πρότυπο µεταδεδοµένων για χωρικά δεδοµένα βασισµένο σ αυτό Οι κανόνες αυτοί είναι οι ακόλουθοι (ISO/TC a). 1. Πριν τη δηµιουργία ενός νέου προτύπου δεδοµένων τεκµηρίωσης θα πρέπει να µελετηθούν πιστοποιηµένα πρότυπα κατά το ISO Το νέο πρότυπο θα πρέπει να ακολουθεί τους κανόνες πρόσθετων στοιχείων δεδοµένων τεκµηρίωσης (metadata extensions) του ISO εν επιτρέπεται να αλλαχτεί το όνοµα, ο ορισµός ή ο τύπος δεδοµένων ενός στοιχείου δεδοµένων τεκµηρίωσης του ISO Το νέο πρότυπο θα πρέπει να περιέχει a) Τα στοιχεία που συνθέτουν τον πυρήνα των δεδοµένων τεκµηρίωσης όπως αυτά ορίζονται στο ISO b) Όλα τα στοιχεία του ISO που χαρακτηρίζονται ως υποχρεωτικά c) όλα τα υπό όρους στοιχεία µεταδεδοµένων σε όλα τα υποχρεωτικά τµήµατα (sections), εάν το σύνολο δεδοµένων ικανοποιεί τον όρο που απαιτείται από το συγκεκριµένο στοιχείο d) όλα τα υποχρεωτικά στοιχεία σε όλα τα υπό όρους τµήµατα, εάν το σύνολο δεδοµένων ικανοποιεί τον όρο που απαιτείται από το τµήµα 67

85 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του e) όλα τα υπό όρους στοιχεία µεταδεδοµένων σε όλα τα υπό όρους τµήµατα, εάν το σύνολο δεδοµένων ικανοποιεί τον όρο που απαιτείται από το στοιχείο µεταδεδοµένων και το τµήµα 5. Θα πρέπει να οριστούν οι σχέσεις (relationships) µεταξύ των στοιχείων ή των τµηµάτων του προτύπου έτσι ώστε να µπορεί να προσδιοριστεί η δοµή του µοντέλου (schema) του προτύπου 6. Το πρότυπο θα πρέπει να είναι διαθέσιµο σε οποιονδήποτε λαµβάνει δεδοµένα τεκµηρίωσης οργανωµένα σύµφωνα µε αυτό. 4.5 H ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ISO Το πρότυπο ISO παρέχει µια δοµή για την περιγραφή ψηφιακών γεωγραφικών δεδοµένων ορίζοντας στοιχεία µεταδεδοµένων και διαδικασίες επέκτασης τους, καθώς και ένα σύνολο όρων που πρέπει να πληρούν τα µεταδεδοµένα. Το πρότυπο αυτό αν και παρέχει µια εικόνα των µεταδεδοµένων που σχετίζονται µε τη γεωγραφική πληροφορία, δεν δίνει επαρκείς πληροφορίες για την κωδικοποίησή τους (encoding) πέρα από τη χρήση της γλώσσας XML. Αυτό σηµαίνει ότι κάθε οργανισµός ή φορέας που δηµιουργεί µεταδεδοµένα µε βάση το ISO ή κάποια εκδοχή του (profile), µπορεί να ερµηνεύει διαφορετικά την εφαρµογή του (ISO TC ). Όπως γράφτηκε και στο δεύτερο κεφάλαιο της εργασίας αυτής, η γλώσσα XML είναι η κατεξοχήν µορφή (format) µε την οποία διακινούνται δεδοµένα τεκµηρίωσης στο διαδίκτυο σήµερα. Έτσι, και στη περίπτωση δηµιουργίας πληροφοριών µεταδεδοµένων σύµφωνα µε το πρότυπο ISO 19115, η γλώσσα XML είναι αυτή που χρησιµοποιείται για τη δηµιουργία των πληροφοριών µεταδεδοµένων (ISO TC ). Το πρόβληµα στη συγκεκριµένη περίπτωση είναι η µεθοδολογία κωδικοποίησης του θεωρητικού µοντέλου του πρότυπου ISO από τη γλώσσα UML, σε µια κατάλληλη µορφή, ώστε να ορίζεται η δοµή και να ελέγχεται η εγκυρότητα των πληροφοριών µεταδεδοµένων σε γλώσσα XML. Μελετώντας τις προεκδόσεις του προτύπου ISO αλλά και τις εκδόσεις της σειράς ISO 191ΧΧ της επιτροπής ISO TC 211, παρατηρούνται δυο προσεγγίσεις στο πρόβληµα αυτό: Η εφαρµογή του ISO µε χρήση της µορφής document type definition (DTD). η εφαρµογή µε τη χρήση του προτύπου ISO Geographic information Metadata XML schema implementation (Γεωγραφική πληροφορία Μεταδεδοµένα Εφαρµογή σε σχήµα XML). Στις παρακάτω παραγράφους παρουσιάζονται οι δυο αυτές προσεγγίσεις. 68

86 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του κωδικοποίηση του ISO µε χρήση document type definition (DTD) Η παλαιότερη µορφή ορισµού της δοµής ενός εγγράφου XML είναι η µορφή Document Type Definition (DTD), που προέρχεται από τη γλώσσα SGML. ηµιουργώντας αρχεία τύπου DTD, υπάρχει δυνατότητα περιγραφής κλάσεων, τύπων και περιορισµών στη δοµή εγγράφων XML. Λόγω της παλαιότητας της η µορφή DTD έχει κάποια µειονεκτήµατα. Τα σηµαντικότερα από αυτά είναι τα ακόλουθα (Vander Veer and Mengle 2000, Simon 2001): δεν υποστηρίζει κάποιες νέες λειτουργίες της γλώσσας XML µε τη σηµαντικότερη από αυτές τους χώρους ονοµάτων (namespaces) 4 Ορισµένοι κανόνες που ορίζουν τη µορφή ενός εγγράφου XML δεν µπορούν να αποδοθούν µε τη χρήση της µορφής DTD Χρησιµοποιεί µια σύνταξη που δεν είναι XML (προέρχεται από τη γλώσσα SGML) για να περιγράψει τη δοµή ενός εγγράφου XML. Ως πλεονέκτηµα θεωρείται η συµπαγής σύνταξή της µε συνέπεια να δηµιουργούνται αρχεία µορφής DTD µικρού µεγέθους (Simon 2001) <!--Metadata Entity--> <!ENTITY % Metadata '(mdfileid?, mdlang?, mdchar?, mdparentid?, mdhrlv*, mdhrlvname*, mdcontact, mddatest, mdstanname?, mdstanver?, distinfo?, dataidinfo+, appschinfo*, porcatinfo*, mdmaint?, mdconst*, dqinfo*, spatrepinfo*, refsysinfo*, continfo*, mdextinfo*)'> <!ELEMENT Metadata %Metadata;> <!ELEMENT mdfileid (#PCDATA)> <!ELEMENT mdlang (languagecode)> <!ELEMENT mdchar (CharSetCd)> <!ELEMENT mdparentid (#PCDATA)> <!ELEMENT mdhrlv (ScopeCd)> <!ELEMENT mdhrlvname (#PCDATA)> <!ELEMENT mdcontact %RespParty;> <!ELEMENT mddatest %Date;> <!ELEMENT mdstanname (#PCDATA)> <!ELEMENT mdstanver (#PCDATA)> Εικόνα 4.26 Απόσπασµα από το αρχείο µορφής DTD της προέκδοσης του έτους 2001 του προτύπου ISO Στον κώδικα που εικονίζεται ορίζεται η κλάση της βασικής οντότητας µεταδεδοµένων του ISO και τα στοιχεία που περιέχει. 4 Ο Χώρος Ονοµάτων XML (XML Namespaces) είναι µια συλλογή από ονόµατα που προσδιορίζονται από µια αναφορά URI και χρησιµοποιούνται στα έγγραφα XML ως ονόµατα στοιχείων και ονόµατα χαρακτηριστικών. (ISO TC ) 69

87 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Πριν την επίσηµη έκδοση του προτύπου ISO το έτος 2003, ο οργανισµός είχε παρουσιάσει αρκετές προεκδόσεις (drafts) του προτύπου. Μέχρι και την τελευταία προέκδοση του (final draft), (2001) στο κείµενο του προτύπου αναφερόταν ότι η εφαρµογή του σε γλώσσα XML γίνεται µε τη χρήση ενός ηλεκτρονικού εγγράφου µορφής Document Type Defintion (DTD). Κάποιοι οργανισµοί που εργάστηκαν στη δηµιουργία µεταδεδοµένων µε βάση το ISO 19115, έκαναν χρήση του DTD που παρουσιάστηκε µαζί µε τις προεκδόσεις του προτύπου. Οργανισµοί που έκαναν χρήση της µορφής DTD της προέκδοσης του ISO είναι Ο οργανισµός Portuguese National Geographic Information Infrastructure (SNIG) (Gouveia et al 2001) Ο οργανισµός Εθνική Υποδοµή Γεωγραφικών Πληροφοριών (ΕΥΓΕΠ) (2004) Κάποιοι οργανισµοί επέλεξαν να δηµιουργήσουν τη δική τους εκδοχή της εφαρµογής του ISO µε τη µορφή DTD. Τέτοιοι οργανισµοί είναι Ο οργανισµός Australian New Zeeland Land Information Council (ANZLIC) στον αρχικό σχεδιασµό του προτύπου του (ANZLIC 2001) Η εταιρία κατασκευής λογισµικού συστηµάτων γεωγραφικών πληροφοριών ESRI στο λογισµικό ArcGIS έκδοσης 8.Χ και 9.Χ (ESRI 2007) Το έτος 2003, ο οργανισµός ISO εξέδωσε το πρότυπο ISO στην τελική του µορφή, όπου δεν υπάρχει αναφορά εφαρµογής του µε χρήση του εγγράφου ορισµού δοµής DTD Η κωδικοποίηση του ISO µε την χρήση XML schemas Σε αντίθεση µε τη µορφή DTD που έχει ιστορία 20 περίπου ετών, η περιγραφή της δοµής εγγράφων XML µε τη µορφή XML schema δηµιουργήθηκε από τον οργανισµό World Wide Web Consortium πολύ πιο πρόσφατα, στα τέλη της δεκαετίας του 1990 (Vander Veer and Mengle 2000, ISO TC ). Όπως και µε τη µορφή DTD, η µορφή XML schema περιγράφει κλάσεις, τύπους και περιορισµούς στη δοµή εγγράφων XML. Ωστόσο, ο ορισµός της δοµής εγγράφων µε τη χρήση XML schema, δεν έχει τα µειονεκτήµατα της µορφής DTD. Κάνοντας χρήση της γλώσσας XML στη µορφή XML schema, οι ορισµοί των στοιχείων µπορούν να έχουν πλουσιότερες και πιο σύνθετες δοµές από ότι στη µορφή DTD. Οι σχεδιαστές XML schemas µπορούν να εκµεταλλευτούν την ιεραρχική δοµή της XML και να προσθέσουν ακόµη περισσότερες πληροφορίες όπου είναι απαραίτητο, ακόµη και πληροφορίες τεκµηρίωσης των στοιχείων (Simon 2001). Μετά την έκδοση του προτύπου ISO το έτος 2003, οργανισµός ISO άρχισε να εργάζεται πάνω στη δηµιουργία ενός νέου προτύπου µε κωδικό ISO και στόχο την εφαρµογή του προτύπου µε 70

88 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του τη χρήση XML schemas (GRDC 2007). Το πρότυπο αυτό ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο του έτους 2007, και παρέχει ένα σύνολο κανόνων µε στόχο την προτυποποιηµένη κωδικοποίηση του ISO σε γλώσσα XML. Από τη στιγµή της έκδοσης του, το πρότυπο ISO αποτελεί την προτυποποιηµένη και συνεπώς την εγκυρότερη µέθοδο κωδικοποίησης του προτύπου ISO Η ΚΩ ΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ISO ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ TΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ISO Με τη χρήση του προτύπου ISO για την εφαρµογή του ISO 19115, ενισχύεται η διαλειτουργικότητα εφόσον υπάρχουν κοινές προδιαγραφές για την περιγραφή, την επικύρωση και την ανταλλαγή των µεταδεδοµένων για τα γεωγραφικά δεδοµένα (ISO TC ). Το πρότυπο ISO Geographic information - Metadata - XML schema implementation (Γεωγραφική πληροφορία Μεταδεδοµένα εφαρµογή XML schema) δηµιουργήθηκε από την επιτροπή ISO TC 211 παρέχει ένα σύνολο από XML schemas για την περιγραφή, επικύρωση και την ανταλλαγή των µεταδεδοµένων σε γλώσσα XML για τα γεωγραφικά δεδοµένα. Στο πρότυπο ISO 19139, γίνεται χρήση των κανόνων για τη δηµιουργία XML schemas που ορίζονται στο πρότυπο ISO Geographic information Encoding (Γεωγραφική πληροφορία - κωδικοποίηση). Με τη χρήση των κανόνων αυτών, παράγονται XML schemas από τα µοντέλα στατικής γλώσσας UML του προτύπου ISO Στις παρακάτω παραγράφους θα γίνει µια σύντοµη περιγραφή του περιεχοµένου του προτύπου ISO και των ελέγχων που µπορεί να γίνουν σε έγγραφα µεταδεδοµένων µορφής XML Χώροι ονοµάτων (namespaces) Όπως αναφέρθηκε και προηγουµένως, για την κωδικοποίηση του θεωρητικού προτύπου ISO σε γλώσσα XML, παρέχονται στα πλαίσια της δηµιουργίας του προτύπου ISO ένα σύνολο από XML schemas. Τα XML schemas είναι οργανωµένα στο διαδίκτυο σε χώρους ονοµάτων. Ως χώρος ονόµατων (namespace) στη γλώσσα XML είναι γενικά µια συλλογή από ονόµατα που ορίζονται από µια αναφορά URI (π.χ και χρησιµοποιούνται σε έγγραφα XML ως ονόµατα στοιχείων (element names) και ονόµατα χαρακτηριστικών (attribute names). Στο πρότυπο ISO 19139, σε κάθε χώρο ονοµάτων περιέχονται ένα σύνολο από αντικείµενα XML (αρχεία σε γλώσσα XML τύπου XML Schema Defintion ή για συντοµία XSD). 71

89 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Πρόθεµα χώρου ονοµάτων Gco Gmd Gml gmx gss gsr gts xlink xs Περιγραφή (Αγγλικά) Geographic COmmon extensible markup language Geographic MetaData extensible markup language Geography Markup Language Geographic Metadata XML Schema Geographic Spatial Schema extensible markup language Geographic Spatial Referencing extensible markup language Geographic Temporal Schema extensible markup language xml linking language W3C XML base schemas ιεύθυνση URI Πίνακας 4.7. Χώροι ονοµάτων που ορίζονται ή γίνεται χρήση τους εντός του προτύπου ISO Σχέσεις µεταξύ των χώρων ονοµάτων Στο θεωρητικό πρότυπο ISO περιέχονται τµήµατα και από άλλα πρότυπα της σειράς ISO Γι αυτό τον λόγο στην κωδικοποίησή του σε γλώσσα XML, περιλαµβάνονται επίσης τµήµατα προτύπων της σειράς ISO Παρακάτω, αναλύονται οι σχέσεις µεταξύ των προτύπων της σειράς ISO και των χώρων ονοµάτων, καθώς και των χώρων ονοµάτων µεταξύ τους στο πρότυπο ISO Ένας χώρος ονοµάτων µπορεί να εφαρµόζει (implement) σε αντικείµενα XML ένα θεωρητικό πρότυπο της σειράς ISO Όταν όλα τα αντικείµενα XML ενός χώρου ονοµάτων εισάγονται σε έναν άλλο χώρο ονοµάτων, τότε η σχέση µεταξύ τους χαρακτηρίζεται ως εισαγωγή (import) του ενός χώρου ονοµάτων στον άλλον. 72

90 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Σχέση συµπερίληψης µεταξύ δυο XML αντικειµένων υφίσταται όταν κάποιο XML αντικείµενο περιλαµβάνει (include) ένα άλλο XML αντικείµενο. Όπως φαίνεται και στην εικόνα 4.27, ο χώρος ονοµάτων µε πρόθεµα gmd είναι ο βασικός χώρος ονοµάτων που περιέχει την κωδικοποίηση του ISO Η κωδικοποίηση του ISO απαιτεί κάποια στοιχεία από το πρότυπο ISO Geographic information - Spatial schema (εντός του ISO στο πακέτο των πληροφοριών χωρικής αντιπροσώπευσης). Ο χώρος ονοµάτων µε πρόθεµα gss (geographic spatial schema) περιέχει την κωδικοποίηση του προτύπου ISO Ο χώρος ονοµάτων gss εισάγεται στον χώρο ονοµάτων gmd. Η κωδικοποίηση του ISO απαιτεί κάποια στοιχεία από το πρότυπο ISO Geographic information - Temporal schema (εντός του ISO τύπος δεδοµένων TM_Primitive και TM_PeriodDuration εντός του τύπου δεδοµένων πληροφοριών έκτασης). Εντός του χώρου ονοµάτων µε πρόθεµα gts (geographic temporal schema) περιέχει την κωδικοποίηση του προτύπου ISO Αντικείµενα XML του χώρου ονοµάτων gts περιέχονται εντός αντικειµένων XML στο χώρο ονοµάτων gmd. Εικόνα Στατικό διάγραµµα σε γλώσσα UML των χώρων ονοµάτων που χρησιµοποιήθηκαν για την κωδικοποίηση του ISO (παρουσιάζονται µε το συµβολισµό του πακέτου σε χρώµα γκρι) και η σχέση τους µε τα πρότυπα της σειράς ISO (παρουσιάζονται µε το συµβολισµό του πακέτου σε χρώµα άσπρο) 73

91 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Η κωδικοποίηση του ISO απαιτεί κάποια στοιχεία από το πρότυπο ISO Geographic information - Spatial referencing by coordinates (εντός του ISO τύπος δεδοµένων SC_VerticalDatum εντός του τύπου δεδοµένων πληροφοριών έκτασης). Ο χώρος ονοµάτων µε πρόθεµα gsr (geographic spatial referencing) περιέχει την κωδικοποίηση του προτύπου ISO Ο χώρος ονοµάτων gss εισάγεται στον χώρο ονοµάτων gmd. Η κωδικοποίηση του ISO απαιτεί τους βασικούς τύπους δεδοµένων που έχουν οριστεί στο πρότυπο ISO Geographic information Conceptual schema language. Ο χώρος ονοµάτων µε πρόθεµα gco (geographic common objects) περιέχει την κωδικοποίηση του προτύπου ISO Ο χώρος ονοµάτων gco εισάγεται στον χώρο ονοµάτων gmd. Ο χώρος ονοµάτων µε πρόθεµα gmx (geographic metadata XML schema), περιέχει τον ορισµό των τύπων XML που είναι απαραίτητοι για τη δηµιουργία και διαχείριση αρχείων µεταδεδοµένων σε γλώσσα XML, καθώς και επέκταση βασικών τύπων δεδοµένων που έχουν οριστεί στον χώρο ονοµάτων gco, ο οποίος εισάγεται στο χώρο gmx. XML αντικείµενα του χώρου ονοµάτων gmd συµπεριλαµβάνονται σε αντικείµενα XML του χώρου gmx Ο χώρος ονοµάτων gmd Ο χώρος ονοµάτων gmd είναι ο πιο σηµαντικός που έχει οριστεί από το πρότυπο ISO διότι περιέχει την κωδικοποίηση του προτύπου ISO Το βασικό αντικείµενο XML του χώρου αυτού είναι το gmd.xsd. Εικόνα Τα περιεχόµενα του χώρου ονοµάτων gmd όπως φαίνονται στο λογισµικό πλοήγησης ιστοσελίδων internet explorer 74

92 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Εικόνα Στατικό διάγραµµα σε γλώσσα UML που δείχνει πιο πακέτο εφαρµόζει σε XML κάθε αντικείµενο XML που ανήκει στο χώρο ονοµάτων gmd. Κάθε αντικείµενο XML που περιέχει ο χώρος ονοµάτων gmd, αντιστοιχεί στην κωδικοποίηση κάθε πακέτου που έχει οριστεί εντός του προτύπου ISO σε XML Έλεγχος των µεταδεδοµένων µε χρήση του µοντέλου του ISO Οι χώροι ονοµάτων που έχουν δηµιουργηθεί στα πλαίσια του ISO 19139, έχουν σαν σκοπό να περιγράψουν τη δοµή των πληροφοριών δεδοµένων που καταχωρίζονται σε αρχεία µορφής XML µε βάση το πρότυπο ISO Οι ίδιοι χώροι ονοµάτων χρησιµοποιούνται επίσης και για να γίνει έλεγχος της ορθότητας και της εγκυρότητας των αρχείων XML που δηµιουργούνται. Ο έλεγχος των αρχείων µεταδεδοµένων µορφής XML σε σχέση µε τα XML schemas των χώρων ονοµάτων γίνεται µε κατάλληλες εφαρµογές που ονοµάζονται εφαρµογές ελέγχου XML schema (XML schema validators). Με τη χρήση των XML schemas των χώρων ονοµάτων, µπορεί να ελεγχθεί το περιεχόµενο ενός αρχείου XML µε πληροφορίες µεταδεδοµένων ως προς τα ακόλουθα σηµεία: Αν καταχωρίζονται πληροφορίες µεταδεδοµένων για κάθε στοιχείο σύµφωνα µε τα χαρακτηριστικά που έχουν οριστεί γι αυτό στο πρότυπο ISO Τα χαρακτηριστικά που ελέγχονται για κάθε στοιχείο είναι 75

93 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του o o o o Το όνοµα του στοιχείου Εάν η αναφορά του είναι υποχρεωτική ή όχι Ο τύπος του στοιχείου (αριθµός double, χαρακτήρας, τύπος αληθές/ψευδές) Έλεγχος ως προς το πεδίο τιµών που έχει οριστεί για το στοιχείο. Ως προς τη δοµή του περιεχοµένου του. Κάθε πακέτο και κάθε κλάση περιέχει συγκεκριµένα στοιχεία που πρέπει να αναφέρονται σε µια συγκεκριµένη θέση εντός του αρχείου πληροφοριών µεταδεδοµένων. Στην έκδοση 1.0 της γλώσσας XML (και συνεπώς µε τη χρήση των XML schemas του προτύπου ISO 19139) δεν υποστηρίζεται ο έλεγχος κάποιων τύπων κανόνων. Οι κανόνες αυτοί αφορούν κυρίως στην υποχρέωση αναφοράς κάποιου στοιχείου υπό συνθήκες. Παράδειγµα τέτοιου κανόνα που υφίσταται στο πρότυπο ISO είναι για το στοιχείο topiccategory (τυποποιηµένη κατηγορία που ανήκουν τα δεδοµένα). Το στοιχείο topiccategory είναι υποχρεωτικό µόνον αν το στοιχείο MD_Metadata.hierarchyLevel δεν έχει τιµή "dataset". Για το πρότυπο ISO οι κανόνες αυτοί αναγράφονται υπό µορφή σηµειώσεων στα στατικά διαγράµµατα UML του προτύπου στο τρίτο κεφάλαιο της εργασίας αυτής. Οι κανόνες αυτοί συνοψίζονται στον πίνακα 6.2. Κλάση που εφαρµόζεται ο Κανόνας κανόνας MD_Metadata language: είναι υποχρεωτικό εάν δεν ορίζεται η γλώσσα των µεταδεδοµένων στο έγγραφο που κωδικοποιούνται τα µεταδεδοµένα MD_Metadata characterset: είναι υποχρεωτικό εάν δεν ορίζεται το σετ χαρακτήρων των µεταδεδοµένων στο έγγραφο που κωδικοποιούνται τα µεταδεδοµένα ή δεν χρησιµοποιείται το ISO/IEC MD_DataIdentification characterset: είναι υποχρεωτικό εάν δεν χρησιµοποιείται το ISO/IEC MD_DataIdentification Εάν το στοιχείο MD_Metadata.hierarchyLevel = "dataset" τότε το σύνολο (extent.geographicelement.ex_geographicboundingbox) + σύνολο (extent.geographicelement.ex_geographicdescription) >=1 MD_DataIdentification Εάν MD_Metadata.hierarchyLevel # "dataset" τότε topiccategory δεν είναι υποχρεωτικό MD_AggregateInformation Ένα από τα στοιχεία "aggregatedatasetname" ή "aggregatedatasetidentifier" είναι υποχρεωτικό MD_LegalConstraints otherconstraints: είναι υποχρεωτικό εάν accessconstraints ή useconstraints = "otherrestrictions" DQ_DataQuality Ο ρόλος"report" ή ο ρόλος "lineage" είναι υποχρεωτικός εάν το scope.dq_scope.level = 'dataset' DQ_Scope "leveldescription" είναι υποχρεωτικό "level" # 'dataset' ή # 'series' LI_Lineage Εάν (σύνολο(source) + σύνολο(processstep) =0) και (DQ_DataQuality.scope.level = 'dataset' ή 'series') τότε το στοιχείο statement είναι υποχρεωτικό LI_Lineage Ο ρόλος "source" είναι υποχρεωτικός εάν οι ρόλοι LI_Lineage.statement και "processstep" δεν έχουν συµπληρωθεί LI_Lineage Ο ρόλος "processstep" είναι υποχρεωτικός εάν οι ρόλοι LI_Lineage.statement και "source" δεν έχουν συµπληρωθεί LI_Source Το στοιχείο "description" είναι υποχρεωτικό "sourceextent" is not documented LI_Source Το στοιχείο "sourceextent" είναι υποχρεωτικό εάν το "description" δεν έχει συµπληρωθεί MD_Georectified Το στοιχείο "checkpointdescription" είναι υποχρεωτικό εάν "checkpointavailability" = 1 76

94 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του MD_Band Το στοιχείο "units" είναι υποχρεωτικό εάν το "maxvalue" ή το "minvalue" έχει συµπληρωθεί MD_Medium Το στοιχείο "densityunits" είναι υποχρεωτικό εάν "density" έχει συµπληρωθεί MD_Distribution / MD_Format Το σύνολο (distributionformat + distributorformat) > 0" MD_ExtendedElementInformation Εάν το στοιχείο "datatype" # 'codelist', 'enumeration' ή 'codelistelement' τότε τα "obligation", "maximumoccurence" και "domainvalue" είναι υποχρεωτικά MD_ExtendedElementInformation Εάν το στοιχείο "obligation" = 'conditional' τότε το "condition" είναι υποχρεωτικό MD_ExtendedElementInformation Εάν το στοιχείο "datatype" = 'codelistelement' τότε το "domaincode" είναι υποχρεωτικό MD_ExtendedElementInformation Εάν το "datatype" # 'codelistelement' τότε το"shortname" είναι υποχρεωτικό EX_Extent Το σύνολο (description + geographicelement + temporalelement + verticalelement) >0 CI_ResponsibleParty Το σύνολο (individualname + organisationname + positionname) Distance > 0 Το στοιχείο uom του τύπου Distance πρέπει να συµπληρώνεται µε τη χρήση του UomLength_PropertyType Length Το στοιχείο uom του τύπου Length Type πρέπει να συµπληρώνεται µε τη χρήση του UomLength_PropertyType Scale Το στοιχείο uom του τύπου Scale Type πρέπει να συµπληρώνεται µε τη χρήση του UomScale_PropertyType Angle Το στοιχείο uom του τύπου Angle Type πρέπει να συµπληρώνεται µε τη χρήση του UomAngle_PropertyType Πίνακας 4.8. Κανόνες του προτύπου ISO που δεν µπορούν να εφαρµοστούν µε τη χρήση XML schemas. Στο κείµενο του προτύπου ISO αναφέρεται ότι υπάρχει µεγάλος αριθµός από εφαρµογές ελέγχου XML schema, ωστόσο πρέπει να προτιµηθούν εκείνες οι εφαρµογές που υποστηρίζουν πλήρως το πρότυπο XML schema όπως ορίστηκε από τον οργανισµό W3C Κωδικοποίηση των κανόνων επέκτασης και περιορισµού του προτύπου ISO στο προτύπο ISO Στα πλαίσια δηµιουργίας ενός νέου προτύπου (profile) που έχει ως βάση το πρότύπο ISO 19115, ορίζονται ένα σύνολο από κανόνες µεταβολής στις προδιαγραφές του οι οποίοι θα πρέπει να ακολουθηθούν. Οι κανόνες αυτοί µπορούν να διαχωριστούν σε κανόνες επέκτασης κανόνες περιορισµού των περιεχοµένων του. Στο κείµενο του προτύπου ISO 19139, περιγράφεται η µεθοδολογία κωδικοποίησης για την συµπερίληψη των κανόνων αυτών στο µοντέλο του. Οι κανόνες που ορίζονται στο πρότυπο ISO και η κωδικοποίησή τους στο µοντέλο του ISO περιγράφονται στις παρακάτω παραγράφους. Εκτός από την κωδικοποίηση των κανόνων επέκτασης και περιορισµού στο µοντέλο XML schema, το πρότυπο ISO ορίζει και 77

95 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του την εφαρµογή των κανόνων αυτών στη γλώσσα UML, συµπληρώνοντας το ISO Κανόνες επέκτασης Στην περίπτωση που ένα νέο προτύπο (profile) που έχει ως βάση το πρότύπο ISO 19115, περιέχει πρόσθετα στοιχεία σε σχέση µε το ISO 19115, τότε τα πρόσθετα στοιχεία πρέπει να υπόκεινται στους κανόνες επέκτασης του ISO και να κωδικοποιούνται µε τη σχετική µεθοδολογία του ISO σε µορφή XML schemas. Παρακάτω, παρουσιάζεται η µεθοδολογία κωδικοποίησής των κανόνων επέκτασης του προτύπου ISO σε µορφή XML schemas του ISO σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του δεύτερου. ηµιουργία νέων πακέτων. Στην περίπτωση δηµιουργίας νέων πακέτων θα πρέπει να δηµιουργηθεί ένας νέος χώρος ονοµάτων και να προστεθούν εκεί τα περιεχόµενα του νέου πακέτου, ακολουθώντας τους κανόνες κωδικοποίησης που περιγράφονται εντός του προτύπου ISO ηµιουργία νέων κλάσεων. Στην περίπτωση δηµιουργίας νέων κλάσεων θα πρέπει να δηµιουργηθεί ένας νέος χώρος ονοµάτων και να προστεθούν εκεί τα περιεχόµενα των νέων κλάσεων, ακολουθώντας τους κανόνες κωδικοποίησης που περιγράφονται εντός του προτύπου ISO ηµιουργία νέων στοιχείων µεταδεδοµένων. Σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του προτύπου ISO 19139, δεν επιτρέπεται η δηµιουργία νέων στοιχείων µεταδεδοµένων σε µια υπάρχουσα κλάση του προτύπου ISO Η δηµιουργία νέων στοιχείων µεταδεδοµένων επιτρέπεται µόνο εάν δηµιουργούνται επιµέρους κλάσεις (sub-classes) των κλάσεων που ήδη έχουν οριστεί στο πρότυπο, οι οποίες περιέχουν τα στοιχεία αυτά. Η µεθοδολογία αυτή ισχύει και στην αναφορά των νέων στοιχείων στα διαγράµµατα της γλώσσα UML. Στην περίπτωση αυτή, ισχύει ο κανόνας για τη δηµιουργία νέων κλάσεων. Επέκταση υπάρχουσας λίστας δεδοµένων. Η επέκταση µιας ήδη υπάρχουσας στο πρότυπο ISO λίστας δεδοµένων, γίνεται µε την προσθήκη των νέων στοιχείων στα αρχεία τύπου XML που περιέχουν τα υπάρχοντα στοιχεία των λιστών δεδοµένων. Η σύνταξη των αρχείων αυτών περιγράφεται στο πρότυπο ISO Το βασικό αρχείο XML που περιέχει τις λίστες κωδικών που ορίζονται στο πρότυπο είναι το αρχείο gmxcodelists.xml εντός της διεύθυνσης URI Προφανώς δεν µεταβάλλεται το αρχείο που βρίσκεται στην παραπάνω διεύθυνση αλλά ένα αντίγραφό του. 78

96 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του Εικόνα Απόσπασµα από το στατικό διάγραµµα σε γλώσσα UML του προτύπου France metadata όπου γίνεται χρήση των κανόνων επέκτασης του ISO Για την προσθήκη του στοιχείου relatedcitation στην κλάση MD_DataIdentification, δηµιουργήθηκε η επιµέρους κλάση FRA_DataIdentification που περιέχει το στοιχείο αυτό (Republique Français 2006). ηµιουργία νέων λιστών κωδικών για την αντικατάσταση των πεδίων τιµών στοιχείων χαρακτηρισµένων ως ελεύθερο κείµενο. Στην περίπτωση της δηµιουργίας νέων λιστών κωδικών δηµιουργούνται νέα αρχεία XML, η σύνταξη των οποίων περιγράφεται εντός του προτύπου ISO Καµιά αλλαγή δεν προβλέπεται στον ορισµό του στοιχείου που δέχεται τιµές από τη λίστα κωδικών Κανόνες περιορισµού. Στην περίπτωση που ένα νέο προτύπο (profile) που έχει ως βάση το πρότύπο ISO 19115, περιέχει ένα υποσύνολο των στοιχείων του ISO ή ορίζει κάποιους περιορισµούς σε κάποια υπάρχοντα στοιχεία του, τότε οι περιορισµοί αυτοί πρέπει να υπόκεινται στους σχετικούς κανόνες του ISO και να κωδικοποιούνται µε τη σχετική µεθοδολογία του ISO σε µορφή XML schemas. Σύµφωνα µε τη µεθοδολογία κωδικοποίησής των κανόνων περιορισµού του προτύπου ISO στο µοντέλο του ISO (XML schema), δεν εφαρµόζονται κάποιες αλλαγές στα χαρακτηριστικά των στοιχείων, κλάσεων ή σχέσεων στα διαγράµµατα της γλώσσας UML του προφίλ. Οι αλλαγές αυτές εµφανίζονται στα στατικά διαγράµµατα UML υπό µορφή σηµειώσεων (annotations). Εφόσον δεν εφαρµόζονται οι αλλαγές στα διαγράµµατα UML του προφίλ, δεν εφαρµόζονται και στα XML schemas του µοντέλου του ISO Στο κείµενο του προτύπου ISO αφήνεται ανοιχτό το ενδεχόµενο χρήσης πρόσθετων εργαλείων (πέρα από τα εργαλεία ελέγχου XML schema) και µεθοδολογιών για τον έλεγχο των περιορισµών στα αρχεία µεταδεδοµένων που έχουν δηµιουργηθεί σύµφωνα µε κάποιο 79

97 4. Το πρότυπο ISO και η εφαρµογή του προφίλ µεταδεδοµένων. Ωστόσο δεν κατονοµάζεται, ούτε περιγράφεται κάποιο συγκεκριµένο εργαλείο ή µεθοδολογία Συµπεράσµατα από τη κωδικοποίηση του ISO µε το πρότυπο ISO Το πρότυπο ISO εφόσον εκδόθηκε από την επιτροπή ISO/TC 211 αποτελεί την επίσηµη µεθοδολογία κωδικοποίησης των πληροφοριών µεταδεδοµένων του ISO στη γλώσσα XML. Με βάση τη µελέτη της κωδικοποίησης των κανόνων περιορισµού και επέκτασης του ISO µε τη χρήση του ISO 19139, το βασικό συµπέρασµα που προκύπτει είναι ότι δεν εφαρµόζεται καµία αλλαγή στο ίδιο το µοντέλο σε µορφή XML schemas του ISO 19139, ακόµη και στην περίπτωση της εφαρµογής των κανόνων επέκτασης του ISO Αυτό συνεπάγεται ότι κάθε νέο πρότυπο µεταδεδοµένων που δηµιουργείται µε βάση το ISO 19115, κρατάει ακέραιο το µοτέλο του προτύπου ISO Στην περίπτωση εφαρµογής των τεσσάρων πρώτων κανόνων επέκτασης όσον αφορά στη δηµιουργία ενός προτύπου (profile) µεταδεδοµένων βασισµένο στο ISO 19115, η εγκυρότητα των αρχείων µεταδεδοµένων XML που δηµιουργούνται µπορεί να ελεγχθεί µε χρήση εφαρµογών ελέγχου XML schema, διότι οι επεκτάσεις καταγράφονται σε XML schemas. Στην περίπτωση δηµιουργίας νέων λιστών κωδικών για την αντικατάσταση των πεδίων τιµών στοιχείων χαρακτηρισµένων ως ελεύθερο κείµενο, αν και προβλέπεται η δηµιουργία νέων λιστών δεδοµένων, δεν προβλέπεται κάποια αλλαγή στο πεδίο τιµών του στοιχείου εντός των XML schemas. Αυτό δεν επιτρέπει τον έλεγχο των εγκυρότητας των πληροφοριών µεταδεδοµένων που συµπληρώνονται µε βάση τέτοιες λίστες δεδοµένων εντός αρχείων µεταδεδοµένων XML. Επίσης, οι κανόνες περιορισµού στην περίπτωση δηµιουργίας ενός προτύπου (profile) µεταδεδοµένων στα περιεχόµενα του προτύπου ISO δεν εφαρµόζονται και στα XML schemas του µοντέλου του ISO Αυτό δεν επιτρέπει επίσης τον έλεγχο των εγκυρότητας των πληροφοριών µεταδεδοµένων που συµπληρώνονται µε βάση των κανόνων περιορισµού εντός αρχείων µεταδεδοµένων XML. 80

98 5. Εξέταση των σύχρονων προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένων στο ISO ΕΞΕΤΑΣΗ ΤΩΝ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΒΑΣΙΣΜΕΝΩΝ ΣΤΟ ISO ΠΡΟΤΥΠΑ ΒΑΣΙΣΜΕΝΑ ΣΤΟ ISO Σύµφωνα µε το διεθνές πρότυπο ISO 19106, ένα πρότυπο µπορεί να προκύψει από ένα σύνολο από στοιχεία από ένα ή περισσότερα πρότυπα ή υποσύνολά τους (2004). Στην περίπτωση αυτή χρησιµοποιείται και ο όρος προφίλ (profile) 5. Ένα πρότυπο βασισµένο σε άλλα πρότυπα µπορεί να δηµιουργηθεί για τους ακόλουθους λόγους: Να επιτελέσει ορισµένες λειτουργίες για κάποιους λόγους όπως η διαλειτουργικότητα Να αυξήσει τις δυνατότητες εφαρµογής των υπαρχόντων προτύπων σε πραγµατικές συνθήκες Να προωθήσει την οµοιοµορφία στην εξέλιξη των ελέγχων συµβατότητας στα συστήµατα που εφαρµόζονται τα προφίλ Το πρότυπο ISO στις προδιαγραφές του υποδεικνύει σε όποιον επιθυµεί να δηµιουργήσει ένα πρότυπο βασισµένο στο ίδιο, τη µελέτη άλλων τέτοιων πιστοποιηµένων προτύπων που έχουν δηµιουργηθεί από άλλους φορείς. Ο λόγος που υποδεικνύεται κάτι τέτοιο, είναι η καλύτερη κατανόηση των κανόνων που αναφέρονται στις προδιαγραφές του για τη δηµιουργία τέτοιων προτύπων (ISO/TC ) Τα σηµαντικότερα πρότυπα µεταδεδοµένων στον κόσµο βασισµένα στο ISO Ένας µεγάλος αριθµός από οργανισµούς παγκοσµίως έχει δηµιουργήσει πρότυπα µεταδεδοµένων ή βρίσκεται στη διαδικασία δηµιουργίας προτύπων βασισµένων στο ISO (Crompvoets et al 2004). Τα σηµαντικότερα πρότυπα µεταδεδοµένων βασισµένα στο ISO που έχουν εξελιχτεί είναι (Danko 2006, Tom 2006) Στην Ασία: 5 Επειδή ο όρος προφίλ (profile) ερµηνεύεται συνήθως ως κατατοµή, πλάγια όψη, περίγραµµα, σιλουέτα, υπάρχει ενδεχόµενο να µην κατανοηθεί σωστά από τον αναγνώστη. Γι αυτό τον λόγο στην παρούσα διατριβή ο όρος «προφίλ του προτύπου Χ» αντικαθίσταται από την περιφραστική του ερµηνεία «πρότυπο βασισµένο στο Χ». 81

99 5. Εξέταση των σύχρονων προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένων στο ISO Permanent Committee on GIS Infrastructure for Asia and the Pacific( PCGIAP ) Στην Ωκεανία: ANZLIC metadata profile Στην Αµερική: North American Metadata profile (NAP) NATO metadata profile Latin metadata profile Στην Ευρώπη: INSPIRE metadata profile France metadata profile Για την Ελλάδα, στα πλαίσια της υλοποίησης της Εθνικής Υποδοµής Γεωγραφικών Πληροφοριών (ΕΥΓΕΠ) έχει γίνει µια αρχική έρευνα στο θέµα της δηµιουργίας µεταδεδοµένων για τα χαρτογραφικά υπόβαθρα του Ελληνικού χώρου και έχει δηµιουργηθεί ένα πρότυπο µεταδεδοµένων βασισµένο στο πρότυπο ISO (ΕΥΓΕΠ 2004) Σηµεία εστίασης στα πρότυπα που βασίζονται στο ISO Η µελέτη προτύπων µεταδεδοµένων που δηµιουργήθηκαν µε βάση το πρότυπο µεταδεδοµένων ISO θα βοηθήσει σηµαντικά στη δηµιουργία του προτύπου µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ, διότι δίνει πολύτιµες πληροφορίες σε θέµατα όπως Πρόσθετες ερµηνείες για τα χαρακτηριστικά µεταδεδοµένων που περιέχει. Σε πολλές περιπτώσεις (όπως αυτή της τεκµηρίωσης της ποιότητας δεδοµένων ή της καταγραφής της ιεραρχίας µεταδεδοµένων) οι πληροφορίες του κειµένου του ίδιου του προτύπου ISO είναι ασαφείς Καλύτερη κατανόηση του µηχανισµού επέκτασης των µεταδεδοµένων του προτύπου ISO Παρόλο που στο κείµενο του ISO υπάρχει η µεθοδολογία επέκτασης των χαρακτηριστικών µεταδεδοµένων του και ένα µικρό παράδειγµα επέκτασης, είναι απαραίτητο να µελετηθούν τα χαρακτηριστικά που προσθέτει ο κάθε οργανισµός ανάλογα µε τις ανάγκες τεκµηρίωσης των γεωγραφικών δεδοµένων πουπαράγει ή διαχειρίζεται. Περισσότερα παραδείγµατα εφαρµογών στην πράξη του προτύπου. Ένα θεωρητικό µοντέλο µεταδεδοµένων όπως το ISO που ορίζονται ένα σύνολο από 300 περίπου χαρακτηριστικά, είναι απαραίτητο να µελετηθεί πως εφαρµόζεται στην πράξη. Από τα πρότυπα µεταδεδοµένων που βασίστηκαν στο ISO και αναφέρθηκαν στην παράγραφο 5.1.1, θα αναλυθούν στη συνέχεια του κεφαλαίου τα παρακάτω: ANZLIC metadata profile 82

100 5. Εξέταση των σύχρονων προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένων στο ISO North American Metadata profile (NAP) INSPIRE metadata profile France metadata profile Το πρότυπο µεταδεδοµένων της ΕΥΓΕΠ αν και έχει δηµιουργηθεί πιλοτικά, είναι µια καλή πηγή πληροφοριών τόσο για την ερµηνεία του προτύπου ISO 19115, όσο και για την κωδικοποίησή του σε γλώσσα XML. Τα παραπάνω πρότυπα µεταδεδοµένων επιλέχτηκαν διότι ικανοποιούν τα εξής κριτήρια: Έχουν δηµιουργηθεί ή ενηµερωθεί πρόσφατα. Τεκµηριώνουν επαρκώς τις αλλαγές στη δοµή τους σε σύγκριση µε το αρχικό πρότυπο ISO Παρέχουν παραδείγµατα µεταδεδοµένων σύµφωνα µε το θεωρητικό τους µοντέλο Κωδικοποίηση σε γλώσσα XML των προτύπων, σύµφωνα µε τις σύγχρονες εξελίξεις στον τοµέα αυτόν. Έχουν (έστω έµµεση) σχέση µε χωρικά δεδοµένα που αφορούν γενικότερα τη διαχείριση γης. Οι παράµετροι που θα αναλυθούν τα προαναφερθέντα πρότυπα είναι οι ακόλουθες: Υποστήριξη επιπέδου ιεραρχίας χωρικών δεδοµένων. Σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του θεωρητικού προτύπου ISO 19115, τα επίπεδα ιεραρχίας των χωρικών δεδοµένων για τα οποία µπορούν να καταγραφούν πληροφοριές µεταδεδοµένων είναι οι (βλέπε και παρ ) σειρές συνόλων δεδοµένων (dataset series), σύνολα δεδοµένων (datasets), τύποι γεωγραφικών χαρακτηριστικών (feature types), µεµονωµένα γεωγραφικά χαρακτηριστικά (feature instances), τύποι περιγραφικών χαρακτηριστικών (attribute types), µεµονωµένα περιγραφικά χαρακτηριστικά (attribute istances). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το επίπεδο ιεραρχίας που υποστηρίζει κάθε πρότυπο βασισµένο στο ISO λόγω του ότι η εφαρµογή του ξεφεύγει από το θεωρητικό πλαίσιο του ISO και δείχνει στην πράξη τα επίπεδα ιεραρχίας των χωρικών δεδοµένων που τεκµηριώνονται. Γλώσσες. Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει η καταχώριση πληροφοριών µεταδεδοµένων εκτός της Αγγλικής που χρησιµοποιείται στα παραδείγµατα του κειµένου του προτύπου ISO 19115, ή καταχώριση πληροφοριών µεταδεδοµένων σε περισσότερες από µια γλώσσες. Αλλαγές σε στοιχεία του ISO Όπως αναφέρθηκε και στο τρίτο κεφάλαιο της εργασίας αυτής, το πρότυπο ISO είναι ένα θεωρητικό πρότυπο που δηµιουργήθηκε για να καλύψει όλο το φάσµα αναγκών τεκµηρίωσης δεδοµένων. Εκτός από τα χωρικά δεδοµένα, χρησιµοποιώντας το πρότυπο µπορούν να τεκµηριωθούν και άλλα είδη δεδοµένων όπως πίνακες δεδοµένων σε ηλεκτρονική και αναλογική µορφή, κινούµενη εικόνα µε ήχο (video) και λογισµικό. Εκτός από τα είδη δεδοµένων, κάνοντας χρήση του ISO 83

101 5. Εξέταση των σύχρονων προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένων στο ISO µπορούν να τεκµηριωθούν και υπηρεσίες καταλόγου µεταδεδοµένων. Για την τεκµηρίωση αυτού του ευρύτατου φάσµατος δεδοµένων και υπηρεσιών χρησιµοποιούνται στο ISO δεκατέσσερεις θεµατικές ενότητες (ή πακέτα στην ορολογία του προτύπου) και πάνω από τριακόσια στοιχεία (86 κλάσεις, 282 χαρακτηριστικά, 56 σχέσεις) πολλά από τα οποία εξαιρούνται στα προφιλ µεταδεδοµένων, ανάλογα µε τις ανάγκες σε τεκµηρίωση. Επίσης λόγω της ιδιαιτερότητας σε τεκµηρίωση των εκάστοτε αναγκών κάθε οργανισµού που δηµιουργεί ένα πρότυπο µεταδεδοµένων, νέα στοιχεία δηµιουργούνται για την κάλυψη αυτών των αναγκών. Σηµεία εστίασης στις αλλαγές του περιεχοµένου των προτύπων σε σχέση µε το ISO είναι τα ακόλουθα: o o o o ποια πακέτα και ποια στοιχεία εξαιρούνται τι στοιχεία προστίθενται πως εφαρµόζονται οι κανόνες ονοµατολογίας που ορίζονται στο πρότυπο ISO στην προσθήκη κάθε στοιχείου. πως περιγράφονται αυτές οι αλλαγές στα νέα πρότυπα Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης σε κάθε εξεταζόµενο πρότυπο και η µεθοδολογία αναφοράς των αλλαγών του σε σχέση µε το περιεχόµενο του ISO στη στατική γλώσσα διαγραµµάτων UML. Η µεθοδολογία αναφοράς των αλλαγών, σχετίζεται άµεσα µε τη µεθοδολογία που ακολουθεί κάθε πρότυπο στην κωδικοποίησή του στη γλώσσα XML. Παραδείγµατα µεταδεδοµένων. Στο πρότυπο ISO παρουσιάζονται δυο παραδείγµατα εφαρµογής του προτύπου. Το πρώτο αφορά τη δηµιουργία µεταδεδοµένων και το δεύτερο την επέκταση του προτύπου µε νέα στοιχεία µεταδεδοµένων. Τα παραδείγµατα αυτά δεν είναι αρκετά για την πλήρη κατανόηση της µεθοδολογίας δηµιουργίας πληροφοριών µεταδεδοµένων. Στοιχεία που υπάρχει ανάγκη κατανόησης είναι: o o o Τι πληροφορία καταχωρίζεται σε κάθε στοιχείο του προτύπου τους κανόνες υποχρέωσης συµπλήρωσης κάποιων στοιχείων αριθµός καταχωρίσεων σε κάθε στοιχείο. Κωδικοποίηση του προτύπου. Το πρότυπο ISO παρέχει µια δοµή για την περιγραφή ψηφιακών γεωγραφικών δεδοµένων ορίζοντας στοιχεία µεταδεδοµένων και διαδικασίες επέκτασης τους, καθώς και ένα σύνολο όρων για τα µεταδεδοµένα. Το πρότυπο αυτό αν και παρέχει µια εικόνα των µεταδεδοµένων που σχετίζονται µε τη γεωγραφική πληροφορία, δεν δίνει πληροφορίες για την κωδικοποίησή τους. Αυτό σηµαίνει ότι κάθε οργανισµός ή φορέας που δηµιουργεί µεταδεδοµένα µε βάση το ISO ή ένα πρότυπο βασισµένο σ αυτό, µπορεί να ερµηνεύει διαφορετικά την εφαρµογή του (ISO TC ). Μελετώντας τις επιλογές στην κωδικοποίηση των πληροφοριών µεταδεδοµένων σε κάθε πρότυπο βασισµένο στο ISO 19115, κατανοούνται οι τάσεις και η µεθοδολογία που εφαρµόζεται διεθνώς στο θέµα της κωδικοποίησης σε γλώσσα XML του ISO στην πράξη. Ένα άλλο στοιχείο που 84

102 5. Εξέταση των σύχρονων προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένων στο ISO εξετάζεται για κάθε πρότυπο είναι το αν γίνεται χρήση κάποιων εργαλείων για τη δηµιουργία µεταδεδοµένων και για τον έλεγχό της εγκυρότητας τους 5.2 ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ANZLIC Ο οργανισµός ANZLIC (Australia New Zealand Land Information Council) είναι ένας µη κυβερνητικός οργανισµός που παρέχει υπηρεσίες συλλογής, διαχείρισης και χρήσης της χωρικής πληροφορίας στην Αυστραλία και στη Νέα Ζηλανδία (ANZLIC 2007). Ο οργανισµός ANZLIC έχει αναπτύξει από το 1996 το δικό του πρότυπο µεταδεδοµένων (ANZLIC 2001) και έχει παίξει σηµαντικό ρόλο στην εξέλιξη του προτύπου ISO (GRDC 2007). Μετά έναρξη των διαδικασιών από την επιτροπή ISO TC 211 για την έκδοση του προτύπου ISO 19115, ο οργανισµός δηµιούργησε το δικό του πρότυπο µεταδεδοµένων βασισµένο στο ISO (ANZLIC 2007). Το πρότυπο µεταδεδοµένων του οργανισµού ANZLIC έχει δυο βασικές εκδόχές: Η εκδοχή που βασίζεται στην προέκδοση του προτύπου ISO το έτος 2001 Η εκδοχή που βασίζεται στην τελευταία διόρθωση του προτύπου ISO (2006) το έτος 2007, η οποία δεν έχει πάρει την τελική της µορφή. Στις παρακάτω παραγράφους θα αναλυθεί µεταγενέστερη εκδοχή του προτύπου του οργανισµού προέδοση (draft) 1.1, 1/8/ Υποστήριξη επιπέδου ιεραρχίας χωρικών δεδοµένων Τα επίπεδα ιεραρχίας χωρικών δεδοµένων που υποστηρίζει το πρότυπο µεταδεδοµένων του οργανισµού ANZLIC είναι τα επίπεδα συλλογής συνόλων χωρικών δεδοµένων (dataset series) και συνόλων χωρικών δεδοµένων (datasets). Στις προδιαγραφές του προτύπου διευκρινίζεται σαφώς ότι αν και η πλειοψηφία των πληροφοριών µεταδεδοµένων εστιάζεται στο επίπεδο του συνόλου χωρικών δεδοµένων, προτείνεται αν το σύνολο ανήκει σε µια ευρύτερη συλλογή, να καταγράφονται και πληροφορίες για το επίπεδο συλλογής των συνόλων χωρικών δεδοµένων που ανήκει (ANZLIC 2007) Γλώσσες Η γλώσσα που χρησιµοποιείται για την περιγραφή των χωρικών δεδοµένων στο προτύπου µεταδεδοµένων ANZLIC είναι η αγγλική. Επιπρόσθετα, στα περιεχόµενα του προτύπου εντάσσεται και το νέο 85

103 5. Εξέταση των σύχρονων προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένων στο ISO στοιχείο για υποστήριξη πολλών γλωσσών που έχει οριστεί στην τελευταία διόρθωση του προτύπου ISO (ISO TC ) και ονοµάζεται locale στην κλάση της βασικής οντότητας µεταδεδοµένων MD_Metadata Αλλαγές σε στοιχεία του ISO Γενικά, τα πρότυπα µεταδεδοµένων που βασίζονται στο ISO 19115, µπορούν να διαχωριστούν σε δυο γενικές κατηγορίες (CSIRO 2007) Σε αυτά που ακολουθούν το ISO αλλά εφαρµόζουν πρόσθετους περιορισµούς κυρίως o Ορίζοντας τις συνθήκες αναφοράς κάποιων στοιχείων αυστηρότερα σε σχέση µε το αρχικό πρότυπο o Χρησιµοποιώντας συγκεκριµένα λεξικά ή λίστες µε κωδικούς για τα στοιχεία που το ISO δεν είναι συγκεκριµένο Στα πρότυπα που εκτός από τους πρόσθετους περιορισµούς που εφαρµόζουν, ορίζουν και πρόσθετα στοιχεία που δεν περιλαµβάνονται στο ISO Το πρότυπο µεταδεδοµένων του οργανισµού ANZLIC ανήκει στην πρώτη κατηγορία. Μια γενική αξιολόγηση του προτύπου του οργανισµού ANZLIC, είναι ότι έχει ορίσει ένα σύνολο από στοιχεία του ISO που αποτελούν το ελάχιστο σύνολο πληροφοριών µεταδεδοµένων για ένα σύνολο γεωγραφικών δεδοµένων ώστε να είναι συµβατό µε αυτό. Τα στοιχεία αυτά είναι περισσότερα από αυτά που ορίζονται στον πυρήνα δεδοµένων του ISO Η µόνη αλλαγή σε σχέση µε τον ορισµό αναφοράς των στοιχείων σε σχέση µε το ISO που αναφέρεται είναι ο χαρακτηρισµός του στοιχείου fileidentifier (όνοµα αρχείου µεταδεδοµένων που το προσδιορίζει µοναδικά). Το στοιχείο αυτό στο πρότυπο του ANZLIC χαρακτηρίζεται ως υποχρεωτικό σε αντίθεση µε το ISO όπου χαρακτηρίζεται ως προαιρετικό. Άλλες αλλαγές σε σχέση µε το ISO έχουν να κάνουν µε τον ορισµό λιστών κωδικών από τις οποίες λαµβάνουν τιµές κάποια στοιχεία του ISO που το περιεχόµενο τους είναι ορισµένο ως κείµενο γενικού περιεχοµένου. Τέτοιες λίστες είναι ο ορισµός Λέξεων κλειδιών (στοιχείο keywords της κλάσης MD_Keywords του ISO 19115) Τοπονυµίων (στοιχείο description της κλάσης EX_Extent του ISO 19115) ιοικητικών Περιοχών (στοιχείο administrativearea της κλάσης CI_Citation του ISO 19115) 86

104 5. Εξέταση των σύχρονων προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένων στο ISO Εικόνα. 5.1 Απόσπασµα από το πρότυπο µεταδεδοµένων του οργανισµού ANZLIC σε στατικό διάγραµµα γλώσσας UML. Τα σκιασµένα µέρη αφορούν στα τµήµατα που έχουν προστεθεί ή αλλαχτεί στο πρότυπο σε σχέση µε το ISO (ANZLIC 2006) Εντός του προτύπου ANZLIC, περιλαµβάνονται όλες οι θεµατικές ενότητες (πακέτα) του ISO Ωστόσο, µε τον εκτεταµένο πυρήνα πληροφοριών µεταδεδοµένων που ορίζεται στο πρότυπο, αξιολογεί κάποιες θεµατικές ενότητες του αρχικού ISO ως δευτερεύουσας σηµασίας. Αυτές οι θεµατικές ενότητες είναι: Πληροφορία Επέκτασης Μεταδεδοµένων (Metadata extension information) Κατάλογος πληροφοριών απεικόνισης (Portrayal catalogue information) Πληροφορία σχήµατος εφαρµογής (Application schema information) Ένα ακόµη σηµείο παρατήρησης αφορά στην προσθήκη του προθέµατος ANZ_ σε οτιδήποτε χαρακτηριστικό παραπέµπει στα στοιχεία του προτύπου ANZLIC σε σχέση µε τα στοιχεία του ISO 19115, ακολουθώντας τους κανόνες ονοµατολογίας που ορίζονται στο πρότυπο ISO (εικ. 5.1). 87

105 5. Εξέταση των σύχρονων προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένων στο ISO Ένα άλλο σηµείο προσοχής στο πρότυπο ANZLIC, είναι η µεθοδολογία περιγραφής των αλλαγών σε σχέση µε το ISO στα στατικά διαγράµµατα µορφής UML. Το πρότυπο του ANZLIC, ανήκει στην κατηγορία προτύπων βασισµένων στο ISO 19115, στα οποία oi αλλαγές σε σχέση µε το αυτό, αφορούν περιορισµούς στους ορισµούς των στοιχείων του. Η περιγραφή των περιορισµών αυτών, γίνεται µε τη χρήση της Object Constraint Languge (γλώσσας περιορισµού αντικειµένων OCL) 6. Η περιγραφή των περιορισµών ενός προτύπου σε σχέση µε το ISO µε τη χρήση της γλώσσας OCL, δεν αναφέρεται ούτε στο κείµενο του προτύπου ISO 19115, ούτε στο κείµενο του προτύπου ISO Κωδικοποίηση του προτύπου ANZLIC σε γλώσσα XML. Στην αρχική υλοποίηση του προτύπου ANZLIC, (2001) η κωδικοποίηση του γινόταν σε γλώσσα XML µε την παροχή από τον οργανισµό αρχείων δοµής τύπου document type definition (DTD) από το δικτυακό του τόπο Τα αρχεία αυτά δηµιουργήθηκαν από τον ίδιο τον οργανισµό και βασίστηκαν στα αρχεία δοµής τύπου DTD που παρείχε στις πρώτες του προεκδόσεις το ISO Η εφαρµογή του προτύπου του οργανισµού ANZLIC στη σηµερινή εκδοχή του γίνεται µε τη χρήση του νέου προτύπου του οργανισµού ISO Geographic information Metadata XML schema implementation (Γεωγραφική πληροφορία Μεταδεδοµένα Εφαρµογή σε σχήµα XML) σε γλώσσα XML. Εντός του δικτυακού τόπου twiki/bin/view/infosrvices/anzlicisometadata?rev=12 παρέχεται ένα σύνολο από στοιχεία για την εφαρµογή του προτύπου σε γλώσσα XML. Αυτά είναι Τα αρχεία σχήµατος XML (XML schemas) Πολλά παραδείγµατα πληροφοριών µεταδεδοµένων σε µορφή XML οδηγίες για τη δοµή των αρχείων σχήµατος XML εργαλεία ελέγχου της εγκυρότητας των αρχείων µεταδεδοµένων που δηµιουργούνται µε βάση το πρότυπο µεταδεδοµένων και οδηγίες για τον έλεγχο τους 5.3 ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ NORTH AMERICAN METADATA PROFILE Ο οργανισµός FGDC metadata work group εξέδωσε το North American Metadata Profile (NAP) βασισµένο στο ISO Στην εξέλιξη 6 Η OCL είναι µια γλώσσα που χρησιµοποιείται σε συνεργασία µε τη γλώσσα UML για να περιγράψει περιορισµούς (restrictions) στα στοιχεία των διαγραµµάτων της γλώσσας UML, χωρίς να γίνει επέµβαση στο ίδιο το περιεχόµενο των διαγραµµάτων. Περισσότερα για την περιγραφή των αλλαγών ενός προφίλ µε τη χρήση της OCL ο αναγνώστης µπορεί να βρει στο έβδοµο κεφάλαιο της εργασίας αυτής 88

106 5. Εξέταση των σύχρονων προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένων στο ISO του προτύπου έχουν συµµετάσχει διάφοροι οργανισµοί από τις ΗΠΑ και τον Καναδά (NAP 2007). To North American Metadata Profile σχεδιάστηκε για να καλύψει την τεκµηρίωση των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων στις χώρες των ΗΠΑ και του Καναδά και µελλοντικά του Μεξικού. Το πρότυπο αυτό βρίσκεται στο τελικό στάδιο εξέλιξής του και προορίζεται από τους οργανισµούς που το δηµιουργούν να αντικαταστήσει δυο προγενέστερα πρότυπα µεταδεδοµένων: Το καναδικό πρότυπο δηµιουργίας µεταδεδοµένων CAN/CGSB , και το πρότυπο FGDC-STD 1998 (Brodeur 2007). Το North American Metadata Profile δεν έχει πάρει την τελική µορφή του. Η προέκδοση (draft) που αναλύεται στις παρακάτω παραγράφους είναι η 1.1 (26/7/2007) Υποστήριξη επιπέδου ιεραρχίας χωρικών δεδοµένων Στις προδιαγραφές του προτύπου αναφέρεται ότι η πλειοψηφία των πληροφοριών µεταδεδοµένων εστιάζεται στο επίπεδο του συνόλου χωρικών δεδοµένων. Εντός του προτύπου αναφέρεται ότι υποστηρίζεται η περιγραφή όλων των επιπέδων ιεραρχίας χωρικών δεδοµένων όπως αναφέρθηκαν στο κείµενο του ISO Γλώσσες Η γλώσσες που χρησιµοποιούνται για την περιγραφή των χωρικών δεδοµένων στο πρότυπο NAP είναι η αγγλική, η γαλλική και η ισπανική. Όπως και στο πρότυπο ANZLIC, στα περιεχόµενα του εντάσσεται και το νέο στοιχείο για υποστήριξη πολλών γλωσσών που έχει οριστεί στην τελευταία διόρθωση του προτύπου ISO (ISO TC ) και ονοµάζεται locale στην κλάση της βασικής οντότητας µεταδεδοµένων MD_Metadata. Αλλαγές που έχουν γίνει στο πρότυπο σε σχέση µε το ISO όσον αφορά την υποστήριξη γλωσσών είναι Η αλλαγή της συνθήκης του στοιχείου language εντός της κλάσης της βασικής οντότητας µεταδεδοµένων MD_Metadata από υποχρεωτική υπό συνθήκες σε υποχρεωτική Την καταχώριση στο στοιχείο language του προτύπου που είναι χαρακτηρισµένο ως ελεύθερο κείµενο στο ISO παραπάνω από µια γλώσσες. Αυτό γίνεται µε την αναφορά των κωδικών κατά ISO 639 της κάθε γλώσσας διαχωρισµένες µε το σύµβολο «;» και κενό. (Π.χ FRA; CAN) Αλλαγές σε στοιχεία του ISO Το πρότυπο NAP ανήκει στην πρώτη κατηγορία προτύπων βασισµένων στο ISO (όπως αυτές παρουσιάστηκαν στην παράγραφο 89

107 5. Εξέταση των σύχρονων προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένων στο ISO ), κάτι που σηµαίνει ότι εντός του προτύπου NAP δεν υπάρχουν νέα στοιχεία, εκτός από αυτά του ISO Εικόνα. 5.2 Απόσπασµα από το πρότυπο µεταδεδοµένων NAP σε στατικό διάγραµµα γλώσσας UML. Τα σηµεία που επισηµαίνονται µε κυκλίσκους εντός της οντότητας MD_Metadata, αφορούν µεταβολές των στοιχείων ως προς την συνθήκη παρουσίας τους. Τα σκιασµένα µέρη αφορούν στα τµήµατα που έχουν προστεθεί ή αλλαχτεί στο πρότυπο σε σχέση µε το ISO Τα µέρη που απεικονίζονται µε αχνό γκρίζο χρώµα αφορούν θεµατικές ενότητες (ή πακέτα) του ISO που δεν συµπεριλήφθηκαν στο πρότυπο NAP (Brien et al 2006, NAP 2007) Ειδικότερα οι αλλαγές που έχει γίνει σε σχέση µε το αρχικό πρότυπο ISO είναι οι ακόλουθες: Επεκτάσεις στις λίστες κωδικών (code lists) του ISO ώστε να περιέχουν νέα στοιχεία. Παράδειγµα επέκτασης λίστας κωδικών στο πρότυπο NAP είναι Στοιχεία µε το περιεχόµενό τους χαρακτηρισµένο ως ελεύθερο κείµενο (free text) στο ISO 19115, ορίζονται στο πρότυπο NAP να λαµβάνουν τιµές είτε από υπάρχουσες στο ISO λίστες κωδικών, είτε από νέες λίστες κωδικών που ορίζονται εντός του προτύπου. Στοιχεία του ISO που είναι χαρακτηρισµένα ως προαιρετικά, στο πρότυπο NAP χαρακτηρίζονται ως υποχρεωτικά ή ως υποχρεωτικά υπό κάποια συνθήκη. 90

108 5. Εξέταση των σύχρονων προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένων στο ISO Μια άλλη αλλαγή που παρατηρείται στο πρότυπο σε σχέση µε το αρχικό πρότυπο ISO είναι ότι καταργεί όλες τις συσχετίσεις που υπάρχουν στο ISO και χαρακτηρίζονται στο βασικό προφίλ µεταδεδοµένων (παρ ) µη εφαρµόσιµες (όπως συσχετίσεις δυο κατευθύνσεων, συναθροίσεις µη ορισµένες). Τέτοιες συσχετίσεις είναι οι sourcestep και source µεταξύ των κλάσεων LI_Source και LI_ProcessStep distributorformat και formatdistributor µεταξύ των κλάσεων MD_Format και MD_Distributor Εκτός από τις χαρακτηρισµένες ως µη εφαρµόσιµες συσχετίσεις, στο πρότυπο NAP καταργείται και η συσχέτιση distributortransferoptions µεταξύ των κλάσεων MD_DigitalTransferOptions και MD_Distributor (εικ. 4.18). Μια µεθοδολογία που εφαρµόζεται στο πρότυπο NAP για την καταχώριση περισσότερης από µιας πληροφορίες µεταδεδοµένων σε στοιχεία που είναι χαρακτηρισµένα ως ελεύθερο κείµενο, είναι η καταχώριση των πληροφοριών αυτών διαχωριζόµενων µε το σύµβολο «;» και το κενό. Η µεθοδολογία αυτή ήδη αναφέρθηκε στην παρ για την καταχώριση των κωδικών περισσότερων της µιας γλωσσών µεταδεδοµένων. H µόνη θεµατική ενότητα (πακέτο) του ISO που δεν περιλαµβάνεται στο πρότυπο NAP είναι η Πληροφορία Επέκτασης Μεταδεδοµένων (Metadata extension information) Η προσθήκη που χρησιµοποιείται εντός του προτύπου NAP σε οτιδήποτε χαρακτηριστικό παραπέµπει στο πρότυπο σε σχέση µε τα στοιχεία του ISO είναι το πρόθεµα NAP_ ακολουθώντας τους κανόνες ονοµατολογίας που ορίζονται στο πρότυπο ISO (εικ. 5.1) Tο πρότυπο NAP, ανήκει στην κατηγορία προτύπων, στα οποία oi αλλαγές σε σχέση µε το αρχικό πρότυπο ISO αφορούν περιορισµούς στους ορισµούς των στοιχείων του. Επιπρόσθετα (σε σχέση µε το πρότυπο ANZLIC) εντός του NAP, εξαιρούνται και κάποιες κλάσεις και πακέτα σε σχέση µε το αρχικό πρότυπο ISO Η περιγραφή των αλλαγών αυτών στα στατικά διαγράµµατα σε γλώσσα UML, γίνεται µε τη χρήση σηµειώσεων (annotations). Η περιγραφή των περιορισµών ενός προτύπου σε σχέση µε το ISO µε τη χρήση σηµειώσεων, δεν αναφέρεται στο κείµενο του προτύπου ISO 19115, αναφέρεται στο κείµενο του προτύπου ISO Κωδικοποίηση του προτύπου NAP. Η κωδικοποίηση του προτύπου του οργανισµού NAP γίνεται µετά την έκδοση του νέου προτύπου του οργανισµού ISO Geographic information Metadata XML schema implementation (Γεωγραφική πληροφορία Μεταδεδοµένα Εφαρµογή σε σχήµα XML) σε γλώσσα XML µε τη χρήση του. Ένα σύνολο από στοιχεία για την εφαρµογή του προτύπου σε γλώσσα XML πρόκειται να είναι διαθέσιµα, όπως αρχεία σχήµατος XML 91

109 5. Εξέταση των σύχρονων προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένων στο ISO (XML schemas), οδηγίες για τη δοµή των αρχείων σχήµατος XML, εργαλεία ελέγχου της εγκυρότητας των αρχείων µεταδεδοµένων που δηµιουργούνται µε βάση το πρότυπο NAP και οδηγίες για τον έλεγχο τους. Ο δικτυακός τόπος που πρόκειται παρέχει όλες αυτές τις πληροφορίες είναι ο (NAP 2007, Brodeur 2007) 5.4 ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΤΗΣ Ο ΗΓΙΑΣ INSPIRE Το INSPIRE (Infrastructure for Spatial Information in Europe) είναι η οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη δηµιουργία µιας πανευρωπαïκής υποδοµής χωρικών δεδοµένων που θα περιλαµβάνει τη σύνδεση µεταξύ εθνικών ή / και περιφερειακών υποδοµών χωρικών δεδοµένων ανάµεσα στα κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αναγνωρίζοντας την µεγάλη σηµασία των µεταδεδοµένων στη δηµιουργία µιας υποδοµής γεωγραφικών πληροφοριών, το INSPIRE δηµιούργησε το δικό του πρότυπο µεταδεδοµένων βασισµένο στο ISO Το πρότυπο αυτό δεν είναι στην τελική µορφή του. Το πρότυπο INSPIRE ορίζει τα στοιχεία των µεταδεδοµένων ως προς τη χρησιµότητά τους και ως προς το επίπεδο των χρηστών τους (Εικ. 5.3). Ως προς τη χρησιµότητα τους ορίζει τρία επίπεδα: Εξερεύνηση (discovery). Αφορά το ελάχιστο σύνολο στοιχείων µεταδεδοµένων µε πληροφορίες για τη φύση και το περιεχόµενων των δεδοµένων που περιγράφουν. Το επίπεδο της εξερεύνησης είναι το ελάχιστο απαιτούµενο επίπεδο πληροφοριών µεταδεδοµένων σύµφωνα µε το πρότυπο INSPIRE. Αξιολόγηση (evaluation). Αφορά το σύνολο των στοιχείων µεταδεδοµένων µε πληροφορίες για την εξακρίβωση των δεδοµένων αν είναι κατάλληλα για κάποια ορισµένη χρήση, για την αξιολόγησή των χαρακτηριστικών τους και παροχή κάποιων πληροφοριών επικοινωνίας για περισσότερες πληροφορίες. Χρήση (use). Αφορά το σύνολο των στοιχείων µεταδεδοµένων που είναι απαραίτητα µε πληροφορίες για την πρόσβαση στα δεδοµένα που περιγράφονται, τη µεταφορά τους, την επεξεργασία τους και την εφαρµογή µε την οποία αξιοποιούνται. Ως προς το επίπεδο των χρηστών των µεταδεδοµένων ορίζει δυο επίπεδα: Το επίπεδο 1, όπου ικανοποιούνται οι βασικές ανάγκες των χρηστών µεταδεδοµένων και απευθύνεται σε µη έµπειρους χρήστες Το επίπεδο 2, όπου υπάρχει από τους χρήστες µεγαλύτερη ανάγκη γνώσης των χωρικών δεδοµένων και αξιολόγησής τους Με βάση των διαχωρισµό των χρηστών σε αυτά τα δυο επίπεδα, ορίζει το βασικό σύνολο στοιχείων µεταδεδοµένων για κάθε επίπεδο. 92

110 5. Εξέταση των σύχρονων προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένων στο ISO Εικόνα. 5.3 Σχηµατική παράσταση των επιπέδων µεταδεδοµένωνως προς τους χρήστες, (επίπεδο 1 Level 1, επίπεδο 2 Level 2), τη χρήση τους (εξερεύνηση - discovery, αξιολόγηση - evaluation, χρησιµοποίηση - use), και τη συνθήκη αναφοράς τους (υποχρεωτική - mandatory,υποχρεωτική υπό όρους - conditional, προαιρετική - optional) (INSPIRE 2007) Το πρότυπο INSPIRE δεν έχει πάρει την τελική µορφή του. Η προέκδοση (draft) που αναλύεται στις παρακάτω παραγράφους έχει ηµεροµηνία εκδοσης την 2/2/ Υποστήριξη επιπέδου ιεραρχίας χωρικών δεδοµένων Τα επίπεδα ιεραρχίας χωρικών δεδοµένων που υποστηρίζει το πρότυπο INSPIRE είναι τα επίπεδα συλλογής συνόλων χωρικών δεδοµένων (dataset series) και συνόλων χωρικών δεδοµένων (datasets) και υπηρεσιών (services). Στις προδιαγραφές του προτύπου διευκρινίζεται ότι αν και η πλειοψηφία των πληροφοριών µεταδεδοµένων εστιάζεται στο επίπεδο του συνόλου χωρικών δεδοµένων, προτείνεται αν το σύνολο ανήκει σε µια ευρύτερη συλλογή, να καταγράφονται και πληροφορίες για το επίπεδο συλλογής των συνόλων χωρικών δεδοµένων που ανήκει (INSPIRE 2007). 93

111 5. Εξέταση των σύχρονων προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένων στο ISO Γλώσσες Tο πρότυπο της οδηγίας INSPIRE αφορά όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συνεπώς την υποστήριξη δηµιουργίας µεταδεδοµένων στις γλώσσες των χωρών αυτών. Όπως και στα δυο προηγούµενα πρότυπα που εξετάστηκαν, στα περιεχόµενα του προτύπου INPIRE εντάσσεται και το νέο στοιχείο για υποστήριξη πολλών γλωσσών που έχει οριστεί στην τελευταία διόρθωση του προτύπου ISO (ISO TC ) και ονοµάζεται locale στην κλάση της βασικής οντότητας µεταδεδοµένων MD_Metadata. Εντός του προτύπου, υπάρχουν αναλυτικές οδηγίες για την καταχώριση µεταδεδοµένων σε περισσότερες από µια γλώσσες Αλλαγές σε στοιχεία του ISO Το πρότυπο INSPIRE ανήκει στην πρώτη κατηγορία προτύπων µεταδεδοµένων που βασίζονται στο ISO (όπως αυτές παρουσιάστηκαν στην παράγραφο 5.2.4), κάτι που σηµαίνει ότι εντός του προτύπου δεν υπάρχουν νέα στοιχεία, πέρα από αυτά του ISO Το πρότυπο INSPIRE δεν έχει κάποια αλλαγή στα χαρακτηριστικά των στοιχείων του σε σχέση µε το ISO Η µόνη αλλαγή που αναφέρεται αφορά στη λίστα κωδικών του στοιχείου MD_ScopeCode (κωδικός επιπέδου ιεραρχίας µεταδεδοµένων) Πίνακας Ελάχιστα στοιχεία µεταδεδοµένων που απαιτούνται σύµφωνα µε το πρότυπο INSPIRE Στα στοιχεία µεταδεδοµένων που θεωρούνται τα ελάχιστα για τα οποία απαιτούνται πληροφορίες, υπάρχει διαφοροποίηση σε σχέση µε το αρχικό πρότυπο ISO Τα πρόσθετα υποχρεωτικά στοιχεία που θα πρέπει να περιλαµβάνονται σύµφωνα µε το πρότυπο INSPIRE σε σχέση µε αυτά του ISO (παρ ) είναι 94

112 5. Εξέταση των σύχρονων προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένων στο ISO Λέξεις κλειδιά Τύπος υπηρεσίας (Εάν τα µεταδεδοµένα αφορούν κάποια υπηρεσία) Στο πρότυπο INSPIRE δεν χρησιµοποιείται κάποιο πρόθεµα όπως στα προηγούµενα πρότυπα που εξετάστηκαν εφόσον δεν έχουν γίνει κάποιες αλλαγές στα στοιχεία του σε σχέση µε το ISO Κωδικοποίηση του προτύπου INSPIRE σε γλώσσα XML. Η κωδικοποίηση του προτύπου INSPIRE γίνεται µε τη χρήση του προτύπου του οργανισµού ISO Geographic information Metadata XML schema implementation (Γεωγραφική πληροφορία Μεταδεδοµένα Εφαρµογή σε σχήµα XML) σε γλώσσα XML. <abstract xsi:type="pt_freetext_propertytype"> <gco:characterstring> Brief summary of the content of the resource </gco:characterstring> <!--== Alternative value ==--> <PT_FreeText> <textgroup> <LocalisedCharacterString locale="#locale-fr"> Résumé succinct du contenu de la ressource </LocalisedCharacterString> </textgroup> </PT_FreeText> </abstract> Εικόνα 5.4. Παράδειγµα καταχώρισης σε γλώσσα XML πληροφορίας σε περισσότερες από µια γλώσσες ακολουθώντας τους κανόνες του προτύπου ISO / ISO Το παράδειγµα αφορά το στοιχείο abstract. Η πρώτη καταχώριση (Brief summary of the content of the resource) είναι στη γλώσσα που είναι δηλωµένη ως γλώσσα µεταδεδοµένων (στο συγκεκριµένο παράδειγµα η αγγλική). Η δεύτερη καταχώριση (Résumé succinct du contenu de la ressource) είναι στη γαλλική γλώσσα (INSPIRE 2007) Εντός του κειµένου του προτύπου υπάρχουν για κάθε στοιχείο του παράδειγµα πληροφοριών µεταδεδοµένων καθώς και ένα πλήθος από παραδείγµατα κωδικοποίησης σε γλώσσα XML. Ένα σύνολο από στοιχεία για την εφαρµογή του προτύπου INSPIRE σε γλώσσα XML πρόκειται να είναι διαθέσιµα, όπως αρχεία σχήµατος XML (XML schemas), οδηγίες για τη δοµή των αρχείων σχήµατος XML, εργαλεία ελέγχου της εγκυρότητας των αρχείων µεταδεδοµένων που δηµιουργούνται µε βάση το πρότυπο και οδηγίες για τον έλεγχο τους. Ο δικτυακός τόπος που θα παρέχει όλες αυτές τις πληροφορίες είναι ο (INSPIRE 2007) 95

113 5. Εξέταση των σύχρονων προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένων στο ISO ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ FRANCE METADATA PROFILE Το πρότυπο France metadata profile έχει δηµιουργηθεί από τον οργανισµό CNIG - Conseil national de l'information géographique (Εθνικό συµβούλιο για τη γεωγραφική πληροφορία), µε σκοπό την περιγραφή των γεωγραφικών δεδοµένων για το Γαλλικό κράτος. Το έτος 1998, ο οργανισµός CNIG, χρησιµοποίησε το ευρωπαϊκό πρότυπο ENv για τη δηµιουργία µεταδεδοµένων. Με την έκδοση του προτύπου ISO και µε την ανάγκη εναρµονισµού µε την οδηγία INSPIRE, ο οργανισµός ασπάστηκε το πρότυπο ISO και δηµιούργησε την δική του εκδοχή. Παράλληλα, έχει δηµιουργήσει µια σειρά από εργαλεία για την µετάφραση των πληροφοριών µεταδεδοµένων από το πρότυπο ENv στο νέο πρότυπο που βασίζεται πλέον στο ISO (ADAE 2006). Το πρότυπο France metadata profile που εξετάζεται, εκδόθηκε το έτος 2006 και έχει οριστικοποιηθεί Υποστήριξη επιπέδου ιεραρχίας χωρικών δεδοµένων Τα επίπεδα ιεραρχίας χωρικών δεδοµένων που υποστηρίζει το πρότυπο France metadata profile είναι τα επίπεδα συλλογής συνόλων χωρικών δεδοµένων (dataset series) και συνόλων χωρικών δεδοµένων (datasets) Γλώσσες Η κύρια γλώσσα που χρησιµοποιείται για την περιγραφή των χωρικών δεδοµένων στο πρότυπο France metadata profile είναι η γαλλική. Όπως και στα προηγούµενα πρότυπα που εξετάστηκαν, στα περιεχόµενα του προτύπου France metadata profile εντάσσεται και το νέο στοιχείο για υποστήριξη πολλών γλωσσών που έχει οριστεί στην τελευταία διόρθωση του προτύπου ISO (ISO TC ) και ονοµάζεται locale στην κλάση της βασικής οντότητας µεταδεδοµένων MD_Metadata. Η αλλαγή που έχει γίνει στο πρότυπο France metadata profile σε σχέση µε το ISO όσον αφορά την υποστήριξη γλωσσών αφορά στην υποχρέωση αναφοράς του στοιχείου language εντός της κλάσης της βασικής οντότητας µεταδεδοµένων MD_Metadata από υποχρεωτική υπό συνθήκες σε υποχρεωτική Αλλαγές σε στοιχεία του ISO Το πρότυπο France metadata profile ανήκει στην δεύτερη κατηγορία προφιλς µεταδεδοµένων (όπως αυτές παρουσιάστηκαν στην παράγραφο 96

114 5. Εξέταση των σύχρονων προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένων στο ISO ), κάτι που σηµαίνει ότι εντός του προτύπου ορίζονται νέα στοιχεία, εκτός από αυτά του ISO Ειδικότερα οι αλλαγές που έχουν γίνει και αφορούν περιορισµούς σε σχέση µε το αρχικό πρότυπο ISO και είναι οι ακόλουθες: Περιορισµούς στα στοιχεία µε περιεχόµενο χαρακτηρισµένο ως ελεύθερο κείµενο. Στοιχεία µε το περιεχόµενό τους χαρακτηρισµένο ως ελεύθερο κείµενο (free text) στο ISO 19115, ορίζονται στο πρότυπο France metadata profile να λαµβάνουν τιµές είτε από υπάρχουσες στο ISO λίστες κωδικών, είτε από νέες λίστες κωδικών που ορίζονται εντός του προτύπου. Περιορισµούς στις συνθήκες αναφοράς στοιχείων. Στοιχεία του ISO που είναι χαρακτηρισµένα ως προαιρετικά, στο πρότυπο France metadata profile χαρακτηρίζονται ως υποχρεωτικά ή ως υποχρεωτικά υπό κάποια συνθήκη. Οι αλλαγές που έχουν γίνει και αφορούν επεκτάσεις σε σχέση µε το αρχικό πρότυπο ISO είναι οι ακόλουθες: Επεκτάσεις στις λίστες κωδικών (code lists) του ISO ώστε να περιέχουν νέα στοιχεία. Παράδειγµα επέκτασης λίστας κωδικών στο πρότυπο France metadata profile είναι ηµιουργία νέων στοιχείων. Νέα στοιχεία έχουν δηµιουργηθεί σε µια σύνολο από κλάσεις του αρχικού ISO ηµιουργία νέων κλάσεων. Οι κλάσεις που έχουν προστεθεί στο πρότυπο France metadata profile προέρχονται από την προέκδοση του προτύπου ISO για την πληρέστερη περιγραφή των χωρικών δεδοµένων ψηφιδωτής µορφής. Oi θεµατικές ενότητες (πακέτα) του ISO που δεν περιλαµβάνονται στο πρότυπο France metadata profile είναι η Πληροφορία Επέκτασης Μεταδεδοµένων (Metadata extension information) η πληροφορία σχήµατος εφαρµογής (Metadata Application Schema) η πληροφορία συντήρησης (Maintenance Information) Κατάλογος πληροφοριών απεικόνισης (Portrayal catalogue information) Η προσθήκη που χρησιµοποιείται εντός του προτύπου France metadata profile σε οτιδήποτε χαρακτηριστικό παραπέµπει σε αλλαγές σε σχέση µε τα στοιχεία του ISO είναι το πρόθεµα FRA_ ακολουθώντας τους κανόνες ονοµατολογίας που ορίζονται στο πρότυπο ISO (εικ. 5.1) Η περιγραφή των αλλαγών στο France metadata profile στα στατικά διαγράµµατα σε γλώσσα UML, γίνεται µε τη χρήση σηµειώσεων (annotations). Η περιγραφή των περιορισµών ενός προτύπου σε σχέση µε το ISO µε τη χρήση σηµειώσεων, δεν αναφέρεται στο κείµενο του προτύπου ISO 19115, αναφέρεται στο κείµενο του προτύπου ISO

115 5. Εξέταση των σύχρονων προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένων στο ISO Κωδικοποίηση του προτύπου France metadata profile σε γλώσσα XML. Η κωδικοποίηση του προτύπου France metadata profile γίνεται µε τη χρήση του νέου προτύπου του οργανισµού ISO Geographic information Metadata XML schema implementation (Γεωγραφική πληροφορία Μεταδεδοµένα Εφαρµογή σε σχήµα XML) σε γλώσσα XML. Εντός του δικτυακού τόπου xsd/fra/ /view παρέχονται τα αρχεία σχήµατος XML (XML schemas). Εντός του κειµένου του προτύπου, δίνονται πληροφορίες για τη µεθοδολογία δηµιουργίας των αρχείων αυτών για το πρότυπο. 5.6 ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ΕΥΓΕΠ Σε Εθνικό επίπεδο ο Οργανισµός Κτηµατολογίου και Χαρτογραφήσεων Ελλάδος (ΟΚΧΕ) το έτος 2000 πρότεινε τη δηµιουργία της Ελληνικής εθνικής υποδοµής γεωγραφικών πληροφοριών µε το όνοµα ΕΥΓΕΠ (Εθνική Υποδοµή Γεωγραφικών Πληροφοριών) για την εξυπηρέτηση διοικητικών, οικονοµικών, κοινωνικών, περιβαλλοντικών και αναπτυξιακών στόχων. Η δράση της ΕΥΓΕΠ αφορά στη δηµιουργία βάσεων Γεωγραφικών δεδοµένων (ξηράς και θάλασσας) για το σύνολο της χώρας (Alexiadou and Rajabifard 2006). Τα γεωγραφικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου αποτελούν βασικότατο επίπεδο της ΕΥΓΕΠ (Κάβουρας και Μπαντέκας 1999). Στο θέµα των µεταδεδοµένων, η ΕΥΓΕΠ έχει κάνει µια αρχική έρευνα όπου έχει αναγνωρίσει τη σηµαντικότητα των µεταδεδοµένων και έχει δηµιουργήσει το δικό της πρότυπο µεταδεδοµένων βασισµένο στο ISO (ΕΥΓΕΠ 2004) Υποστήριξη επιπέδου ιεραρχίας χωρικών δεδοµένων Τα επίπεδα ιεραρχίας χωρικών δεδοµένων που υποστηρίζει το πρότυπο της ΕΥΓΕΠ είναι το επίπεδο συνόλων χωρικών δεδοµένων (datasets) Γλώσσες Tο πρότυπο της ΕΥΓΕΠ αφορά την Ελλάδα και κατά συνέπεια την υποστήριξη δηµιουργίας µεταδεδοµένων στην ελληνική γλώσσα. Λόγω του ότι το πρότυπο έχει δηµιουργηθεί το έτος 2004 και δεν έχει ενηµερωθεί από τότε, δεν εντάσσεται στα περιεχόµενα του το νέο στοιχείο για υποστήριξη πολλών γλωσσών που έχει οριστεί στην τελευταία διόρθωση του προτύπου ISO (ISO TC ) και ονοµάζεται locale στην κλάση της βασικής οντότητας µεταδεδοµένων MD_Metadata. 98

116 5. Εξέταση των σύχρονων προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένων στο ISO Αλλαγές σε στοιχεία του ISO Tο πρότυπο µεταδεδοµένων της ΕΥΓΕΠ αποτελείται από τα ίδια στοιχεία µεταδεδοµένων που ορίζονται στο βασικό πυρήνα µεταδεδοµένων του προτύπου ISO 19115, εξαιρουµένων των πληροφοριών για την υψοµετρία και την χρονική έκταση των χωρικών δεδοµένων που περιγράφονται. Επεκτάσεις στις λίστες κωδικών (code lists) του ISO που παρατηρήθηκαν ως αλλαγές στα προηγούµενα πρότυπα που εξετάστηκαν δεν αναφέρονται όπως και αλλαγές σε στοιχεία σε σχέση µε το ISO που το περιεχόµενό τους χαρακτηρισµένο ως ελεύθερο κείµενο (free text). Dataset title (Υ) Dataset reference date (Υ) Dataset responsible party (Π) Geographic location of the dataset (by four coordinates or by geographic identifier) (Σ) Dataset language (Υ) Dataset character set (Σ) Dataset topic category (Υ) Scale of the dataset (Π) Abstract describing the dataset (Υ) Dataset format name (Π) Dataset format version (Π) Spatial representation type (Π) Reference system (Π) Lineage statement (Π) On-line resource (Π) Metadata file identifier (Π) Metadata standard name (Π) Metadata standard version (Π) Metadata language (Σ) Metadata character set (Σ) Metadata point of contact (Υ) Metadata time stamp (Υ) Πίνακας Στοιχεία που αποτελούν το πρότυπο της ΕΥΓΕΠ. Τα γράµµατα Υ,Π,Σ σε κάθε στοιχείο µεταδεδοµένων αποδίδουν τη σύνθήκη αναφοράς πληροφοριών για το στοιχείο αυτο όπου (Υ): Υποχρεωτικό, (Π): Προαιρετικό, (Σ) Υπό συνθήκες αναφερόµενο Οι θεµατικές ενότητες (πακέτα) του ISO που δεν περιλαµβάνεται στο πρότυπο της ΕΥΓΕΠ είναι Πληροφορία Επέκτασης Μεταδεδοµένων (Metadata extension information) Κατάλογος πληροφοριών απεικόνισης (Portrayal catalogue information) 99

117 5. Εξέταση των σύχρονων προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένων στο ISO Πληροφορία σχήµατος εφαρµογής (Application schema information) Πληροφορία Χωρικής Εµφάνισης (Spatial representation information) Πληροφορία Συντήρησης (Maintenance Information) Κωδικοποίηση του προτύπου της ΕΥΓΕΠ σε γλώσσα XML. Η κωδικοποίηση του προτύπου της ΕΥΓΕΠ γίνεται σε γλώσσα XML µε την παροχή από τον οργανισµό αρχείων document type definition (DTD) από το δικτυακό τόπο FINAL%20Deliverable%202.2.htm. Τα αρχεία του τύπου αυτού παρέχουν τη δυνατότητα ορισµού αρχικά και ελέγχου µετέπειτα της δοµής των αρχείων XML που παράγονται, όχι όµως και του περιεχοµένου των. Τα αρχεία αυτά δηµιουργήθηκαν από τον ίδιο τον οργανισµό χωρίς να βασίζονται σε κάποιο υπάρχον πρότυπο. Στον ίδιο δικτυακό τόπο που αναφέρθηκε στην προηγούµενη παράγραφο, παρέχονται παραδείγµατα πληροφοριών µεταδεδοµένων για κάθε θεµατική ενότητα σε µορφή XML. 5.7 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ Ένα πλήθος από συµπεράσµατα προκύπτουν από τη µελέτη των παραπάνω προτύπων που έχουν σαν βάση το ISO και µπορούν να χρησιµοποιηθούν στη δηµιουργία ενός προτύπου µεταδεδοµένων και στην περίπτωση της διατριβής αυτής για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ. Τα σηµαντικότερα από αυτά είναι: Περιορισµένης έκτασης αλλαγές σε σχέση µε το αρχικό πρότυπο µεταδεδοµένων ISO Τέσσερα από τα πέντε συνολικά πρότυπα µεταδεδοµένων που εξετάστηκαν, εφαρµόζουν περιορισµένης έκτασης αλλαγές σε σχέση µε το πρότυπο ISO Οι αλλαγές αυτές αφορούν κυρίως o o Ορισµό συνθηκών αναφοράς κάποιων στοιχείων αυστηρότερο σε σχέση µε το αρχικό πρότυπο Χρήση συγκεκριµένων λεξικών ή λιστών µε κωδικούς για τα στοιχεία που το αρχικό πρότυπο δεν είναι συγκεκριµένο o Ορισµό ενός συνόλου µε στοιχεία µεταδεδοµένων του ISO που αποτελούν το ελάχιστο σύνολο πληροφοριών µεταδεδοµένων για ένα σύνολο γεωγραφικών δεδοµένων Επίπεδα ιεραρχίας χωρικών δεδοµένων που περιγράφονται. Τα επίπεδα ιεραρχίας χωρικών δεδοµένων που υποστηρίζονται δεν είναι τα ίδια σε κάθε πρότυπο µεταδεδοµένων που εξετάστηκε. Το πρότυπο NAP υποστηρίζει όλα τα επίπεδα χωρικών δεδοµένων του ISO Ωστόσο το πρότυπο αυτό προορίζεται ως αντικαταστάτης του προτύπου µεταδεδοµένων του οργανισµού FGDC και γι αυτό τον λόγο να επιδιώκεται η κάλυψη όλων των δυνατών περιπτώσεων που 100

118 5. Εξέταση των σύχρονων προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένων στο ISO συναντώνται. Τα πρότυπα των οργανισµών ANZLIC, INSPIRE και CNIG, εστιάζουν στα επίπεδα συλλογής συνόλων χωρικών δεδοµένων (dataset series) και συνόλων χωρικών δεδοµένων (datasets). Το πρότυπο της ΕΥΓΕΠ αναφέρεται στην περιγραφή µόνο µεµονωµένων συνόλων δεδοµένων. Χρήση προθέµατος του οργανισµού στα στοιχεία του προτύπου που αλλάζουν. Σε όλα τα πρότυπα µεταδεδοµένων που εξετάστηκαν και έχουν γίνει αλλαγές, χρησιµοποιείται η προσθήκη των αρχικών ονοµάτων του οργανισµού στην ονοµατολογία ακολουθώντας τους κανόνες ονοµατολογίας που ορίζονται στο πρότυπο ISO (εικ. 5.1) Θεµατικές ενότητες (πακέτα) του ISO που δεν περιλαµβάνονται στα πρότυπα µεταδεδοµένων που εξετάστηκαν. Στον πίνακα 5.4 συνοψίζονται οι θεµατικές ενότητες που δεν χρησιµοποιήθηκαν σε κάθε πρότυπο µεταδεδοµένων. Θεµατικές ενότητες µεταδεδοµένων που χρησιµοποιούνται λιγότερο είναι οι πληροφορίες επέκτασης µεταδεδοµένων και πληροφορίες σχήµατος εφαρµογής. Όσον αφορά στην περιγραφή των αλλαγών των περιεχοµένων των προτύπων µε στατικά διαγράµµατα γλώσσας UML σε σχέση µε το περιεχόµενο του ISO 19115, παρατηρούνται δυο διαφορετικές προσεγγίσεις: o o Με χρήση της Object Constraint Languge (OCL) Με χρήση σηµειώσεων (annotations) Κωδικοποίηση των προτύπων σε γλώσσα XML. Στο θέµα της εφαρµογής σε γλώσσα XML, παρατηρήθηκαν δυο λύσεις ανάλογα µε τον χρόνο υλοποίησης των προτύπων. o o Στα παλαιότερα πρότυπα (προγενέστερη εκδοχή του προτύπου ANZLIC το έτος 2001 και το πρότυπο της ΕΥΓΕΠ το έτος 2004), η εφαρµογή γίνεται σε γλώσσα XML µε τον ορισµό αρχείων document type definition (DTD). Τα αρχεία του τύπου αυτού παρέχουν τη δυνατότητα ορισµού αρχικά και ελέγχου µετέπειτα της δοµής των αρχείων XML που παράγονται, όχι όµως και του περιεχοµένου των. Στα µεταγενέστερα πρότυπα (µεταγενέστερη εκδοχή του προτύπου ANZLIC έτος 2006, πρότυπο NAP έτος 2007, πρότυπο INSPIRE έτος 2007, france metadata profile), η εφαρµογή σε γλώσσα XML πραγµατοποιείται µε τη χρήση του προτύπου ISO Geographic information Metadata XML schema implementation. Προεκδόσεις προτύπων. Τα περισσότερα πρότυπα µεταδεδοµένων που εξετάστηκαν, δεν έχουν πάρει ακόµη την τελική τους µορφή. Ωστόσο οι προεκδόσεις τους δίνουν πολύτιµες πληροφορίες όσον αφορά o στις λύσεις που δίνουν οι διάφοροι οργανισµοί στο θέµα της δηµιουργίας προτύπων βασισµένων στις τελευταίες διορθώσεις του ISO που έχουν γίνει µε βάση το πρότυπο ISO

119 5. Εξέταση των σύχρονων προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένων στο ISO o στην κωδικοποίηση τους σε γλώσσα XML Πακέτο Πληροφορία οντοτήτων µεταδεδοµένων Πληροφορία Ταυτότητας Πρότυπο ABZLIC NAP INSPIRE FRANCE ΕΥΓΕΠ Πληροφορία Περιορισµού Πληροφορία Ποιότητας εδοµένων Πληροφορία Συντήρησης Πληροφορία Χωρικής Εµφάνισης Πληροφορία συστήµατος αναφοράς Πληροφορία περιεχοµένων Κατάλογος πληροφοριών απεικόνισης Πληροφορία ιανοµής Πληροφορία Επέκτασης Μεταδεδοµένων Πληροφορία σχήµατος εφαρµογής Όλα τα περιεχόµενα του πακέτου εντάσσονται στο πρότυπο Τµήµατα του πακέτου εντάσσονται στο πρότυπο Το πακέτο δεν εντάσσεται καθόλου στο πρότυπο Πίνακας Θεµάτικές ενότητες (πακέτα) του ISO που περιλαµβάνει το κάθε πρότυπο µεταδεδοµένων που µελετήθηκε. 102

120 5. Εξέταση των σύχρονων προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένων στο ISO ABZLIC NAP INSPIRE FRANCE ΕΥΓΕΠ Χρήση επεκτάσεων OXI OXI OXI ΝΑΙ OXI Επίπεδα ιεραρχίας SERIES DATASET ISO SERIES DATASET SERVICE SERIES DATASET DATASET Χρήση προθέµατος Κωδικοποίηση σε XML ιάθεση αρχείων κωδικοποίησης ANZ_ NAP_ - FRA_ - ISO ISO ISO ISO DTD ΝΑΙ ΝΑΙ* ΝΑΙ* ΝΑΙ ΝΑΙ ιάθεση DTD ΝΑΙ** ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ ΝΑΙ * διαθέσιµο στο µέλλον ** η πρώτη έκδοση του προτύπου Πίνακας Σύνοψη των συµπερασµάτων για τα πρότυπα µεταδεδοµένων που µελετήθηκαν. 5.8 ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ TΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ISO ΣΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΠΟΥ ΒΑΣΙΖΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ISO Στο τέταρτο κεφάλαιο της παρούσας διατριβής έγινε µια παρουσίαση του προτύπου ISO αλλά και των µεθόδων που έχουν χρησιµοποιηθεί για την κωδικοποίησή του σε γλώσσα XML. Στο κεφάλαιο αυτό διαπιστώθηκε ότι η επίσηµη (κατά την επιτροπή προτυποποίησης της γεωγραφικής πληροφορίας ISO/TC 211) µεθοδολογία κωδικοποίησης των πληροφοριών µεταδεδοµένων του ISO στη γλώσσα XML γίνεται µε τη χρήση του προτύπου ISO Στο παρόν κεφάλαιο, στην εξέταση των σηµαντικότερων προτύπων µεταδεδοµένων που βασίζονται στο ISO 19115, διαπιστώθηκε επίσης ότι η µεθοδολογία κωδικοποίησης τους στη γλώσσα XML γίνεται στα πιο σύγχρονα από αυτά µε τη χρήση του προτύπου ISO Η περαιτέρω µελέτη των προτύπων αυτών ως προς την κωδικοποίηση τους µε τη χρήση του µοντέλου του προτύπου ISO θα βοηθήσει σηµαντικά στην εξαγωγή πολύτιµων συµπερασµάτων για την δηµιουργία και την υλοποίηση του προτύπου µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ. Από τα τέσσερα σύγχρονα πρότυπα µεταδεδοµένων βασισµένα στο ISO που παρουσιάστηκαν, τα δυο (ANZLIC profile και France metadata profile) παρέχουν τους χώρους ονοµάτων µε τα XML schemas του προτύπου. Ωστόσο, παρατηρώντας την περιγραφή τους στα στατικά διαγράµµατα γλώσσας UML, µπορούν να βγουν συµπεράσµατα για τον 103

121 5. Εξέταση των σύχρονων προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένων στο ISO τρόπο εφαρµογής τους σε XML schemas. Η εφαρµογή των τεσσάρων προτύπων µεταδεδοµένων αναλύεται όσον αφορά τους κανόνες περιορισµού και κανόνες επέκτασης του ISO 19115, όπως παρουσιάστηκαν στην παράγραφο στο τρίτο κεφάλαιο της διατριβής Εφαρµογή του προτύπου ISO στο ANZLIC metadata profile Όπως αναφέρθηκε και στην ανάλυση του ANZLIC metadata profile, οι αλλαγές σε σχέση µε το αρχικό ISO αφορούν στους κανόνες περιορισµού στη δηµιουργία νέων λιστών κωδικών για την αντικατάσταση των πεδίων τιµών στοιχείων χαρακτηρισµένων ως ελεύθερο κείµενο Στο πρότυπο αυτό, δεν ακολουθείται η µεθοδολογία αναφοράς των περιορισµών υπό µορφή σηµειώσεων στα διαγράµµατα UML όπως υποδεικνύεται στο ISO Στο ANZLIC metadata profile οι περιορισµοί στα διαγράµµατα UML σηµειώνονται µε τη χρήση της γλώσσας Object Constraint Language (OCL), κάτι που δεν συµβαδίζει µε το ISO Εικόνα 5.5. Απόσπασµα από το στατικό διάγραµµα σε γλώσσα UML του προτύπου ANZLIC metadata, όπου σε συνεργασία µε τη γλώσσα OCL, αποδίδονται οι περιορισµοί του προτύπου. Στο συγκεκριµένο απόσπασµα, ορίζεται το στοιχείο fileidentifier της κλάσης MD_Metadata ως υποχρεωτικό (ενώ στο αρχικό πρότυπο ISO είναι ορισµένο ως προαιρετικό)(anlic 2007) 104

122 5. Εξέταση των σύχρονων προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένων στο ISO Οι περιορισµοί αυτοί, εφαρµόζονται είτε µε τις αντίστοιχες αλλαγές στο XML schema του ISO 19139, είτε µεταφραζόµενοι ως κανόνες περιορισµού µε τη χρήση της γλώσσας schematron. Η γλώσσα schematron είναι προτυποποιηµένη µε το ISO/IEC :2006 Schematron και είναι γλώσσα περιορισµών για τη γλώσσα XML. Εκτός από τους περιορισµούς, µε τη χρήση της γλώσσας schematron, µπορούν να εκφραστούν και οι κανόνες του προτύπου ISO που δε µπορεί να γίνει ο έλεγχος τους µε τη χρήση XML schemas του ISO (παρ , πιν. 4.2). Μαζί µε το XML schema του ISO 19139, παρέχονται σε γλώσσα από τον οργανισµό ANZLIC και οι κανόνες περιορισµού και οι µη εφαρµόσιµοι κανόνες σε XML schema του ISO Ο έλεγχος εγκυρότητας των αρχείων XML γίνεται µε εφαρµογές ελέγχου XML schema σε σχέση µε την εκδοχή του XML schema του προτύπου αρχικά και έπειτα σε σχέση µε τους περιορισµούς που εκφράστηκαν µε τη χρήση της γλώσσας schematron µε τις κατάλληλες εφαρµογές λογισµικού Εφαρµογή του προτύπου ISO στο NAP metadata profile. Όπως αναφέρθηκε και στην ανάλυση του NAP metadata profile, οι αλλαγές στο πρότυπο σε σχέση µε το αρχικό ISO αφορούν σε κανόνες περιορισµού δηµιουργίας νέων λιστών κωδικών για την αντικατάσταση των πεδίων τιµών στοιχείων χαρακτηρισµένων ως ελεύθερο κείµενο Στα στατικά διαγράµµατα UML του προτύπου NAP, οι αλλαγές περιορισµού στα στοιχεία του προτύπου επισηµαίνονται µε σηµειώσεις σύµφωνα µε το ISO Παράλληλα, οι αλλαγές περιορισµού εµφανίζονται και στα στοιχεία των διαγραµµάτων κάτι που δεν είναι σύµφωνο µε το ISO Εµφανίζονται επίσης µε αχνό γκρί χρώµα, οι κλάσεις και τα πακέτα του ISO που δεν περιλαµβάνονται στο πρότυπο. 105

123 5. Εξέταση των σύχρονων προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένων στο ISO Εικόνα 5.6. Απόσπασµα από το πρότυπο µεταδεδοµένων NAP σε στατικό διάγραµµα γλώσσας UML. Τα σηµεία που επισηµαίνονται µε κυκλίσκους εντός της οντότητας MD_Metadata, αφορούν µεταβολές των στοιχείων ως προς την συνθήκη παρουσίας τους. Οι περιορισµοί αυτοί εκφράζονται εντός των διαγραµµάτων UML. Παράλληλα, επισηµαίνονται και µε τη χρήση σηµειώσεων (κάτω και αριστερή σηµείωση σκιασµένη µε χρώµα γκρι στην εικόνα). Οι κλάσεις και τα πακέτα του ISO που δεν περιλαµβάνονται στο πρότυπο, αποδίδονται µε αχνό γκρί χρώµα (NAP 2007). Εφόσον οι αλλαγές περιορισµού εµφανίζονται εντός των διαγραµµάτων UML, οι αλλαγές αυτές θα υπάρχουν και στα XML schemas του προτύπου. Ωστόσο, µέχρι τη χρονική στιγµή ολοκλήρωσης της εργασίας αυτής (12 ος /2007), δεν ήταν διαθέσιµα τα XML schemas κατά ISO του προτύπου Εφαρµογή του προτύπου ISO στο INSPIRE metadata profile. Εντός του INSPIRE metadata profile, δεν υπάρχουν ούτε αλλαγές περιορισµού ούτε επέκτασης, συνεπώς το περιεχόµενό του είναι ίδιο µε αυτό του ISO Στα παραδείγµατα που περιέχει το πρότυπο σε γλώσσα XML, γίνεται παραποµπή στα XML schemas του προτύπου ISO

124 5. Εξέταση των σύχρονων προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένων στο ISO Εφαρµογή του προτύπου ISO στο France metadata profile. Όπως αναφέρθηκε και στην ανάλυση του France metadata profile το πρότυπο αυτό είναι το µοναδικό όπου υπάρχει επέκταση του περιεχοµένου του προτύπου ISO µε στοιχεία µεταδεδοµένων. Οι αλλαγές στο πρότυπο, αφορούν σε ηµιουργία νέων κλάσεων ηµιουργία νέων στοιχείων µεταδεδοµένων κανόνες περιορισµού δηµιουργίας νέων λιστών κωδικών για την αντικατάσταση των πεδίων τιµών στοιχείων χαρακτηρισµένων ως ελεύθερο κείµενο Εικόνα 5.7. Απόσπασµα από το στατικό διάγραµµα σε γλώσσα UML του προτύπου France metadata profile. Οι περιορισµοί στα στοιχεία του προτύπου, επισηµαίνονται µόνο µε τη χρήση σηµειώσεων(republique Français 2006) Στα στατικά διαγράµµατα του France metadata profile, οι αλλαγές περιορισµού στα στοιχεία του προτύπου εµφανίζονται µόνο ως σηµειώσεις όπου επισηµαίνονται οι αλλαγές σύµφωνα µε το ISO Εµφανίζονται επίσης µε αχνό γκρι χρώµα, οι κλάσεις και τα πακέτα του ISO που δεν περιλαµβάνονται στο πρότυπο. Οι αλλαγές επέκτασης στο περιεχόµενο του προτύπου ISO επισηµαίνονται όπως ορίζεται στους κανόνες επέκτασης του προτύπου ISO Στην περίπτωση δηµιουργίας νέων στοιχείων, δηµιουργούνται επιµέρους κλάσεις (sub-classes) των κλάσεων που ήδη έχουν οριστεί στο πρότυπο, οι οποίες περιέχουν τα στοιχεία αυτά (εικ. 6.1). Στην περίπτωση δηµιουργίας νέων κλάσεων, οι νέες κλάσεις εµφανίζονται στα διαγράµµατα UML. Τα XML schemas του προτύπου είναι διαθέσιµα στο διαδίκτυο από τον οργανισµό CNIG. 107

125 5. Εξέταση των σύχρονων προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένων στο ISO Εφόσον οι αλλαγές περιορισµού δεν εµφανίζονται εντός των διαγραµµάτων UML, οι αλλαγές αυτές δεν υπάρχουν και στα XML schemas του προτύπου. Για την κωδικοποίηση σε XML schemas των αλλαγών επέκτασης, ορίζεται ένας νέος χώρος ονοµάτων µε πρόθεµα FRA όπου κωδικοποιούνται σε XML schema οι αλλαγές επέκτασης του προτύπου Συµπεράσµατα από την εφαρµογή του προτύπου ISO στα σύγχρονα πρότυπα µεταδεδοµένων Από την εφαρµογή των σύγχρονων προτύπων µεταδεδοµένων σε διαγράµµατα UML αλλα και σε XML schemas, προκύπτουν σηµαντικά συµπεράσµατα στο θέµα της εφαρµογής ενός προτύπου µεταδεδοµένων βασισµένο στο πρότυπο ISO µε χρήση του προτύπου ISO Τα συµπεράσµατα αυτά είναι πολύ χρήσιµα για την εφαρµογή του προτύπου HC metadata profile που το θεωρητικό του µέρος παρουσιάστηκε στο 5 ο κεφάλαιο της εργασίας αυτής. Ένα σηµαντικό συµπέρασµα είναι ότι λόγω κάποιων ασαφειών του προτύπου ISO ιδιαίτερα στην κωδικοποίηση των περιορισµών ενός προτύπου µεταδεδοµένων, κάποια από τα σύγχρονα πρότυπα µεταδεδοµένων δεν ακολουθούν τις οδηγίες ως προς την περιγραφή των αλλαγών αυτών σε γλώσσα UML και την µε κωδικοποίηση των περιορισµών αυτών σε XML schemas. Ενδιαφέρουσες λύσεις δίνονται στο πρότυπο του οργανισµού ANZLIC, όπου γίνεται σε σχέση µε το ISO ένα βήµα µπροστά, κωδικοποιώντας τους περιορισµούς του προτύπου σε γλώσσα schematron και δίνοντας µε αυτόν τον τρόπο λύση στο θέµα του ελέγχου αρχείων µεταδεδοµένων XML όχι µόνο σε σχέση µε τους κανόνες περιορισµού του προτύπου, αλλά και σε σχέση µε τους κανόνες που έχουν οριστεί στο ISO και δεν µπορούν να ελεγχθούν µε τη χρήση XML schema. Λόγω της νεότητας του προτύπου ISO (4/2007), δεν υπάρχουν προς το παρόν αρκετές εφαρµογές του από πρότυπα µεταδεδοµένων που να έχουν ακολουθήσει τους κανόνες κωδικοποίησής του. Ωστόσο, οι εφαρµογές των προτύπων που µελετήθηκαν, κρίνονται επαρκείς για την εξαγωγή σηµαντικών συµπερασµάτων που θα εφαρµοστούν στην κωδικοποίηση του προτύπου για την περιγραφή των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ που δηµιουργήθηκε στα πλαίσια της παρούσας διατριβής. 108

126 6. Τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου και τα µεταδεδοµένα τους 6 ΤΑ ΧΩΡΙΚΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΤΟΥΣ 6.1 ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ Ένα από τα µεγαλύτερα έργα στον Ελληνικό χώρο είναι αυτό του Εθνικού Κτηµατολογίου. Το Εθνικό Κτηµατολόγιο είναι µια τεράστια πρόκληση από άποψη τόσο µεγέθους του έργου κόστους οργάνωσης και ανάπτυξης, όσο και από το χρονικό διάστηµα υλοποίησής του. Η εκπόνηση του Κτηµατολογίου γίνεται από ιδιωτικά γραφεία υπό την ευθύνη της εταιρίας ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε., η οποία διαχειρίζεται το πρόγραµµα του Εθνικού Κτηµατολογίου (Αρβανίτης 2000). Οι κτηµατολογικές αποτυπώσεις βασίζονται κυρίως στη φωτογραµµετρία και προβλέπονται δυο βασικές κλίµακες: 1:1000 για τις αστικές περιοχές και 1:5000 για τις αγροτικές περιοχές, µε µερικές διαφοροποιήσεις για τις αγροτικές περιοχές µε µεγάλη πυκνότητα γεωτεµαχίων και υψηλή κατάτµηση γης και επίσης κάποιες µεγαλύτερες κλίµακες για κάποιες αστικές περιοχές µε πολύ µικρά γεωτεµάχια (Αρβανίτης 2000). Τα γεωγραφικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου στην ολοκλήρωση του θα αποτελούν το µεγαλύτερο αρχείο χωρικών πληροφοριών στη χώρα (Hatzilakos et al 2000). Στα πλαίσια υλοποίησης του ΕΚ, δηµιουργούνται ένα σύνολο από χαρτογραφικά υπόβαθρα όπως κτηµατολογικά, τοπογραφικά, και ορθοφωτοχάρτες, για το σύνολο του Ελληνικού χώρου. Ως αποτέλεσµα αυτού, τα κτηµατολογικά δεδοµένα έχουν ένα ευρύ φάσµα χρήσεων σε τοµείς όπως η ανάπτυξη της γης, ο πολεοδοµικός και αγροτικός σχεδιασµός, η διαχείριση της γης και η παρακολούθηση του περιβάλλοντος τόσο από το δηµόσιο όσο και από τον ιδιωτικό τοµέα (Αρβανίτης 2000). Μεγάλοι δηµόσιοι οργανισµοί, τοπική αυτοδιοίκηση, ιδιωτικές επιχειρήσεις αλλά και απλοί πολίτες αποτελούν ενδεχόµενους χρήστες των γεωγραφικών προϊόντων του ΕΚ (Κάβουρας και Μπαντέκας 1999). 6.2 ΤΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΤΟΥ ΕΚ Στα πλαίσια εκπόνησης του Εθνικού Κτηµατολογίου, παράγεται µια µεγάλη ποικιλία γεωγραφικά δεδοµένα των οποίων οι προδιαγραφές σύνταξης των δεδοµένων ορίζονται από την ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε. Τα γεωγραφικά δεδοµένα παράγονται σε αναλογική και σε ψηφιακή µορφή. Σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του ΕΚ, τα γεωγραφικά δεδοµένα του µπορούν να συνοψιστούν στις παρακάτω κατηγορίες: 109

127 6. Τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου και τα µεταδεδοµένα τους Φωτογραµµετρικά δεδοµένα Τοπογραφικά δεδοµένα Ψηφιακά µοντέλα εδάφους και ισοϋψείς καµπύλες. Κτηµατολογικά χωρικά δεδοµένα Φωτογραµµετρικά δεδοµένα Τα φωτογραµµετρικά δεδοµένα αποτελούνται τα ορθοφωτοµωσαϊκά που παράγονται σε ψηφιακή µορφή και από τους ορθοφωτοχάρτες και τα φωτογραµµετρικά διαγράµµατα σε αναλογική µορφή. Τα ορθοφωτοµωσαϊκά είναι χωρικά δεδοµένα ψηφιακή µορφή (µορφή raster) και δηµιουργούνται από την επεξεργασία των αντίστοιχων αεροφωτογραφιών που προέκυψαν από τις φωτοληψίες που έγιναν στα πλαίσια των µελετών κτηµατογράφησης. Oι ορθοφωτοχάρτες είναι διαγράµµατα σε αναλογική µορφή περιέχουν τα ορθοφωτοµωσαϊκά όπου προστίθεται κάνναβος συντεταγµένων, υπόµνηµα, φωτοσταθερά και τοπωνύµια. Η κλίµακα εκτύπωσης των ορθοφωτοχαρτών σε αναλογική µορφή (χαρτί) είναι 1:5000 στις διαστάσεις της εγκεκριµένης για την αντίστοιχη κλίµακα πινακίδας του OKXE. O ορθοφωτοχάρτης απεικονίζει όλες τις τοπογραφικές και άλλες λεπτοµέρειες που φαίνονται στις αεροφωτογραφίες, καθώς και τα φωτοσταθερά. Στα Φωτογραµµετρικά διαγράµµατα (αναλογική µορφή) απεικονίζονται οι απαραίτητες για τη σύνταξη Τοπογραφικών και Κτηµατολογικών ιαγραµµάτων τοπογραφικές λεπτοµέρειες, οι οποίες µπορούν να αποδοθούν από τις αεροφωτογραφίες. Τα φωτογραµµετρικά διαγράµµατα παράγονται σε αναλογική µορφή εκτυπωµένα σε χαρτί σε κλίµακα 1:1000 στις διαστάσεις της εγκεκριµένης για την αντίστοιχη κλίµακα πινακίδας του OKXE Τοπογραφικά δεδοµένα Τα τοπογραφικά δεδοµένα δηµιουργούνται σε ψηφιακή διανυσµατική µορφή µε βάση τις τοπογραφικές λεπτοµέρειες που φαίνονται µε σαφήνεια στους ορθοφωτοχάρτες και συµπληρώνονται από επίγεια αποτύπωση όπου αυτό είναι απαραίτητο. Η οριζοντιογραφική ακρίβεια των δεδοµένων αντιστοιχεί σε χάρτη ή διάγραµµα κλίµακας 1:1000. Τα τοπογραφικά δεδοµένα αποδίδονται σε αναλογική µορφή σε τοπογραφικά διαγράµµατα κλίµακας 1:1000 σε χαρτί ή αδιάσταλτη διαφάνεια όπου απεικονίζονται οι τοπογραφικές λεπτοµέρειες µε κατάλληλο συµβολισµό, όπως ορίζεται στις προδιαγραφές του Εθνικού Κτηµατολογίου. Οι διαστάσεις των διαγραµµάτων είναι αυτές που ορίζονται από τον OKXE για τις πινακίδες κλίµακας 1:1000 (ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε 2007). 110

128 6. Τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου και τα µεταδεδοµένα τους Η χωρική πληροφορία που περιέχουν τα τοπογραφικά δεδοµένα και απεικονίζεται στα παραγόµενα από αυτά τοπογραφικά διαγράµµατα είναι: Σηµεία τοπογραφικού ελέγχου Κτίρια Όρια ρόµοι, πλατείες, σιδηρόδροµοι, πυλώνες, αγωγοί Ποτάµια, ρέµατα, υδραυλικά έργα, λίµνες, ακτές Aλση και αρχαιολογικοί χώροι Yψοµετρικές λεπτοµέρειες Yψοµετρικά σηµεία Ψηφιακά µοντέλα εδάφους (DTM) και ισοϋψείς καµπύλες. Τα ψηφιακά µοντέλα εδάφους (DTM) που δηµιουργούνται στα πλαίσια εκπόνησης των µελετών κτηµατογράφησης, περιέχουν πληροφορίες συλλέγονται µε τη µορφή συντεταγµένων X,Y,Z σε κόµβους µε διάταξη κανάβου από στερεοσκοπικά µοντέλα αεροφωτογραφιών. Tο µέγεθος του κανάβου συλλογής των στοιχείων των DTM εξαρτάται από την κλίµακα της αεροφωτογραφίας, τη διαµόρφωση εδάφους (πεδινό, ορεινό, πτυχωµένο ή µη κλπ) και το λογισµικό που χρησιµοποιείται για την επεξεργασία του DTM. Ορίζεται πάντως ότι το µέγεθος του κανάβου συλλογής στοιχείων DTM στην αεροφωτογραφία δεν πρέπει να είναι µεγαλύτερο από εκείνο που αντιστοιχεί σε 2.0 cm στην κλίµακα του ορθοφωτοχάρτη για κλίµακες 1:1 000 και 1:2 000 και σε 1.5 cm για κλίµακες 1:5 000 και 1: (Κτηµατολόγιο Α.Ε 2007). Οι ισοϋψείς καµπύλες προκύπτουν από την επεξεργασία των ψηφιακών µοντέλων εδάφους και σχεδιάζονται ανά 4 µέτρα για κλίµακα 1:5 000 και ανά 2 µέτρα για κλίµακα 1:2 000, ανάλογα µε τα τοπογραφικά χαρακτηριστικά του εδάφους στους ορθοφωτοχάρτες σε αναλογική µορφή. Για κλίµακα 1:10000 οι ισοϋψείς σχεδιάζονται ανά 10 µέτρα και για κλίµακα 1:20000 ανά 20 µέτρα. Όταν, εξαιτίας δένδρων, βλάστησης, ή άλλων εµποδίων, το έδαφος δεν είναι ορατό στις αεροφωτογραφίες, ή δεν είναι προσιτό κατά την επίγεια αποτύπωση, τότε οι ισοϋψείς καµπύλες σχεδιάζονται µε διαφορετική γραµµή (καµπύλες αµφιβόλου ακριβείας) (Κτηµατολόγιο Α.Ε 2007) Κτηµατολογικά χωρικά δεδοµένα Τα κτηµατολογικά χωρικά δεδοµένα σε ψηφιακή µορφή, προκύπτουν την επεξεργασία της χωρικής πληροφορίας που συλλέγεται κατά την διάρκεια της κτηµατογράφησης έως την περαίωση της. Για τη δηµιουργία των ψηφιακών κτηµατολογικών δεδοµένων χρησιµοποιούνται τα φωτογραµµετρικά, και τοπογραφικά δεδοµένα που δηµιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια της κτηµατογράφησης. Η χωρική πληροφορία των κτηµατολογικών δεδοµένων µπορεί ενηµερωθεί και από άλλα χαρτογραφικά υπόβαθρα όπου είναι απαραίτητο. Ειδικά σε αστικές και περιαστικές περιοχές µπορούν να χρησιµοποιηθούν επιπρόσθετα και άλλα υπόβαθρα όπως (ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε 2007) 111

129 6. Τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου και τα µεταδεδοµένα τους τοπογραφικά διαγράµµατα συντάσσονται από τον µελετητή µε επίγειες τοπογραφικές µεθόδους, σε ψηφιακή µορφή υπάρχοντα αξιόπιστα τοπογραφικά διαγράµµατα, τα οποία έχουν συνταχθεί µε επίγειες ή µε φωτογραµµετρικές µεθόδους υπάρχοντα αξιόπιστα κτηµατογραφικά διαγράµµατα, που συντάχτηκαν στα πλαίσια συναφών δραστηριοτήτων (π.χ. πράξεις εφαρµογής της EΠA). Στη δηµιουργία των κτηµατολογικών δεδοµένων για τις αγροτικές περιοχές, µπορούν να χρησιµοποιηθούν επιπρόσθετα και άλλα υπόβαθρα όπως (ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε 2007) υπάρχοντα αξιόπιστα τοπογραφικά διαγράµµατα υπάρχοντα αξιόπιστα κτηµατογραφικά διαγράµµατα. Τα κτηµατολογικά χωρικά δεδοµένα δηµιουργούνται µε οριζοντιογραφική ακρίβεια που αντιστοιχεί σε κλίµακα 1.1:000 για αστικές και περιαστικές περιοχές, σε κλίµακα 1:5000 για αγροτικές περιοχές και σε κλίµακες 1:10000 ή 1:20000 για τις υπόλοιπες περιοχές (ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε 2007) Τα Κτηµατολογικά χωρικά δεδοµένα περιέχουν τις εξής πληροφορίες (ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε 2007): Όρια γεωτεµαχίων Όρια καθέτων ιδιοκτησιών, ορίων δουλειών και αµφισβητούµενων ζωνών Όρια Κτηµατολογικών υποδιαιρέσεων (Όρια Κτηµατολογικών ενοτήτων, Όρια Κτηµατολογικών τοµέων) Όρια ιοικητικών υποδιαιρέσεων (Όρια ήµου ή κοινότητας, Όρια Νοµού /Περιφέρειας /Κράτους) Κτίρια (Κτίρια, Κτίρια υπό κατασκευή, Ερείπια, Υπόγεια κτίσµατα, Αρχαία µνηµεία) Τοπωνύµια, ονόµατα οδών Από τα κτηµατολογικά ψηφιακά χωρικά δεδοµένα παράγονται τα κτηµατολογικά διαγράµµατα σε αναλογική µορφή (χαρτί ή αδιάσταλτη διαφάνεια). Οι διαστάσεις των διαγραµµάτων είναι αυτές που ορίζονται από τον OKXE ανάλογα µε την κλίµακα της κάθε πινακίδας. Οι αστικές και περιαστικές περιοχές αποδίδονται σε διαγράµµατα κλίµακας 1.1:000, οι αγροτικές περιοχές σε διαγράµµατα κλίµακας 1:5000 και οι υπόλοιπες περιοχές σε κλίµακες 1:10000 ή 1: Τα κτηµατολογικά διανυσµατικά δεδοµένα καταχωρίζονται στην ενιαία για όλη την Ελλάδα χωρική βάση δεδοµένων του ΕΚ και είναι αυτά που µεταφέρουν κατά κύριο λόγο την τοπολογία και τις πληροφορίες διασύνδεσης των οντοτήτων µεταξύ τους. Μέσω των διανυσµατικών δεδοµένων και χρησιµοποιώντας συνήθη γεωµετρικά αρχέτυπα (σηµεία, γραµµές και επιφάνειες), περιγράφονται πλήθος χωρικών οντοτήτων στις οποίες στηρίζεται η δοµή της κτηµατολογικής βάσης (ΕΠΑΓΕ 1997). 112

130 6. Τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου και τα µεταδεδοµένα τους Όπως προκύπτει από την παρουσίαση των γεωγραφικών προϊόντων του ΕΚ, τα ψηφιακά κτηµατολογικά χωρικά δεδοµένα σε διανυσµατική µορφή είναι τα σηµαντικότερα γεωγραφικά προϊόντα του ΕΚ διότι είναι αυτά που προκύπτουν από την επεξεργασία όλων των άλλων χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. η χωρική πληροφορία που περιέχουν (όρια γεωτεµάχιων, κάθετων ιδιοκτησιών, δουλειών, ειδικών εκτάσεων) κατοχυρώνει τα όρια των ιδιοκτησιών των πολιτών η πληροφορία των Κτηµατολογικών αριθµών (ΚΑΕΚ) που περιέχουν τα διανυσµατικά χωρικά δεδοµένα, επιτρέπει την άµεση αναφορά στην περιγραφική πληροφορία των δηλώσεων ιδιοκτησίας των πολιτών η πληροφορία των εµβαδών των γεωτεµάχιων, κάθετων ιδιοκτησιών, δουλειών, ειδικών εκτάσεων, κτιρίων, προκύπτει άµεσα από τα διανυσµατικά χωρικά δεδοµένα του ΕΚ, σχετίζεται άµεσα µε την αξία των ιδιοκτησιών είναι αυτά που έχουν το ευρύτερο φάσµα εφαρµογών από όλα τα υπόλοιπα χωρικά δεδοµένα σε τοµείς όπως η ανάπτυξη γης, ο πολεοδοµικός και αγροτικός σχεδιασµός, η διαχείριση της γης και η παρακολούθηση καταγραφή του περιβάλλοντος, τόσο από το δηµόσιο, όσο και από τον ιδιωτικό τοµέα. 6.3 ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΝΑΓΚΩΝ ΣΕ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΤΩΝ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΤΟΥ ΕΚ Λόγω της σηµαντικότητας των κτηµατολογικών χωρικών δεδοµένων σε διανυσµατική µορφή για το ΕΚ, ως αντικείµενο της παρούσας διατριβής επιλέχτηκε η δηµιουργία πληροφοριών µεταδεδοµένων για το δεδοµένα αυτά. Για το λόγο αυτό, κρίνεται απαραίτητη µια διερεύνηση γύρω από τις ανάγκες περιγραφής µε πληροφορίες µεταδεδοµένων των ψηφιακών κτηµατολογικών χωρικών δεδοµένων σε διανυσµατική µορφή. Η διερεύνηση που ακολουθεί, γίνεται µε γνώµονα δυο βασικά κριτήρια που είναι ταυτόχρονα και τα βασικά οφέλη από τη δηµιουργία πληροφοριών µεταδεδοµένων για χωρικά δεδοµένα γενικά: ιερεύνηση των πληροφοριών µεταδεδοµένων που είναι απαραίτητες για την αναζήτηση των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ σε υπηρεσίες αναζήτησης γεωγραφικών πληροφοριών ιερεύνηση των πληροφοριών µεταδεδοµένων που είναι απαραίτητες για την κατανόηση των χαρακτηριστικών των χωρικών δεδοµένων από τους επικείµενους χρήστες τους. Οι πληροφορίες µεταδεδοµένων που προκύπτουν από τη διερεύνηση αυτή, οργανώνονται σε θεµατικές ενότητες σύµφωνα µε τις κατηγορίες µεταδεδοµένων που συναντώνται στα σύγχρονα πρότυπα µεταδεδοµένων γενικότερα, και ειδικότερα στο πρότυπο ISO Η ανάγκες σε µεταδεδοµένα των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ που παρουσιάζονται στις παρακάτω παραγράφους, προέκυψαν από τη µελέτη 113

131 6. Τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου και τα µεταδεδοµένα τους των προδιαγραφών σύνταξής των ψηφιακών κτηµατολογικών χωρικών δεδοµένων, αλλά και από υλικό που έχει συγκεντρωθεί από υπάρχουσες µελέτες κτηµατογράφησης. Η διερεύνηση των αναγκών των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ σε πληροφορίες µεταδεδοµένων, είναι απαραίτητη για τους παρακάτω λόγους: Την αξιολόγηση των προδιαγραφών του ΕΚ για τη δηµιουργία µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα, για να εξακριβωθεί αν και σε ποιο βαθµό πληρούν τις ανάγκες σε περιγραφή πληροφοριών µεταδεδοµένων Την αξιολόγηση των έργων που έχουν γίνει µέχρι σήµερα στο θέµα της δηµιουργίας πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα ψηφιακά χωρικά δεδοµένα του ΕΚ, ώστε να ερευνηθεί το έργο που έχει γίνει προς αυτή την κατεύθυνση Την προσέγγιση του προβλήµατος της δηµιουργίας πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ, ώστε να δοθεί λύση στο πρόβληµα της περιγραφής των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ Μεταδεδοµένα για την αναγνώριση των κτηµατολογικών ψηφιακών χωρικών δεδοµένων Στη θεµατική αυτή ενότητα περιλαµβάνονται πληροφορίες µεταδεδοµένων που προσδιορίζουν τα χωρικά δεδοµένα µε µοναδικό τρόπο. Οι πληροφορίες αναγνώρισης των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ µπορούν να διαχωριστούν σε δυο επιµέρους κατηγορίες: τα µεταδεδοµένα που αφορούν το σύνολο της βάσης των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ για τον Ελληνικό χώρο τα µεταδεδοµένα που αφορούν επιµέρους περιοχές των χωρικών δεδοµένων Πληροφορίες αναγνώρισης για το σύνολο της βάσης των χωρικών δεδοµένων. Οι πληροφορίες αυτές αφορούν στο σύνολο των χωρικών δεδοµένων είναι Γλώσσα που χρησιµοποιείται στα χωρικά δεδοµένα Αρµόδιος οργανισµός για τη σύνταξη των γεωγραφικών δεδοµένων Έκταση που καταλαµβάνουν Κλίµακες που χρησιµοποιούνται στη σύνταξη τους. Λέξεις κλειδιά που περιγράφουν τα χωρικά δεδοµένα Πληροφορίες αναγνώρισης για επιµέρους περιοχές των γεωγραφικών δεδοµένων. Επικεντρώνοντας στη βάση των διανυσµατικών δεδοµένων του ΕΚ, είναι σηµαντικό να καταχωριστούν πληροφορίες µεταδεδοµένων για τις περιοχές όπου 114

132 6. Τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου και τα µεταδεδοµένα τους υπάρχει διαφοροποίηση στις προδιαγραφές κτηµατογράφησης τους. Τέτοιες περιοχές είναι οι o o αστικές. Σύµφωνα µε τις προδιαγραφές κτηµατογράφησης, οι περιοχές αυτές συντάσσονται για να αποδοθούν σε φύλλα χάρτη (ή αλλιώς κτηµατολογικά διαγράµµατα σύµφωνα µε την ορολογία του ΕΚ). Η βασική κλίµακα που χρησιµοποιείται για τη σύνταξη των διαγραµµάτων είναι η 1:1000, µπορεί όµως να χρησιµοποιηθεί σε ειδικές περιπτώσεις και κλίµακα 1:500. Αγροτικές και λοιπές. Σύµφωνα µε τις προδιαγραφές κτηµατογράφησης, οι περιοχές αυτές συντάσσονται για να αποδοθούν σε κτηµατολογικά διαγράµµατα. Η βασική κλίµακα που χρησιµοποιείται για τη σύνταξη των διαγραµµάτων είναι η 1:5000, µπορεί όµως να χρησιµοποιηθεί σε ειδικές περιπτώσεις και κλίµακα 1:2000 για τις αγροτικές περιοχές και 1:10000 και 1:20000 για τις λοιπές περιοχές. υπάρχουν πρόσθετες πληροφορίες γι αυτές. Οι περιοχές αυτές αφορούν σε κάθε περιοχή κτηµατογράφησης που έχει οριστεί µέσω των συµβάσεων κτηµατογράφησης από τον αρµόδιο οργανισµό για τη σύνταξη των γεωγραφικών δεδοµένων του ΕΚ, αλλά και για κάθε οργανισµό τοπικής αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) που περιλαµβάνει η σύµβαση αυτή. Οι πρόσθετες πληροφορίες για κάθε σύµβαση αφορούν o o τα στοιχεία του φορέα (ανάδοχου µελετητή) που δηµιούργησε τα γεωγραφικά δεδοµένα για τις περιοχές αυτές. τη χρονική περίοδο που δηµιουργήθηκαν τα γεωγραφικά δεδοµένα. Η πληροφορία αυτή είναι πολύ σηµαντική εάν ληφθούν υπ όψη υπόψη τα διάφορα γεωδυναµικά φαινόµενα που επηρεάζουν σηµαντικά την γεωµετρία του Ελληνικού χώρου σε διάφορες χρονικές και χωρικές κλίµακες (Κωτσάκης και Κατσάµπαλος, 2006). Οι πρόσθετες πληροφορίες για κάθε ΟΤΑ αφορούν o Το όνοµα, ο κωδικός και η περιοχή κάθε ΟΤΑ που έχει κτηµατογραφηθεί Μεταδεδοµένα για την ποιότητα των κτηµατολογικών ψηφιακών χωρικών δεδοµένων Στη θεµατική αυτή ενότητα περιλαµβάνονται οι πληροφορίες µεταδεδοµένων για την ποιότητα των χωρικών δεδοµένων. Στα σύγχρονα πρότυπα µεταδεδοµένων (FGDC, ENV 12657, ISO 19115) οι ποιότητα δεδοµένων διαχωρίζεται σε δυο επιµέρους κατηγορίες: Στην κατηγορία όπου η ποιότητα των χωρικών δεδοµένων προσδιορίζεται µε κάποιους ελέγχους, και στην κατηγορία όπου η ποιότητα των χωρικών δεδοµένων αποδίδεται µε στοιχεία για την προέλευσή τους. 115

133 6. Τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου και τα µεταδεδοµένα τους Οι πληροφορίες µεταδεδοµένων για την ποιότητα των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ µπορούν να διαχωριστούν σε δυο επιµέρους κατηγορίες. Στις πληροφορίες των παραµέτρων που ορίζουν την ποιότητα των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ µε ελέγχους ως προς κάποιες τυποποιηµένες παραµέτρους Στις πληροφορίες για την προέλευση τους Πληροφορίες για την ποιότητα δεδοµένων. Σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του ΕΚ, οι έλεγχοι για την ποιότητα των δεδοµένων αφορούν τις εξής παραµέτρους ποιότητας την ακρίβεια θέσης τους (absolute positional accuracy) την λογική συνέπεια τους (logical consistency) την πληρότητα τους (completeness) Για τις άλλες παραµέτρους της ποιότητας των γεωγραφικών δεδοµένων όπως ορίζονται στο πρότυπο ISO (ακρίβεια χαρακτηριστικών, χρονική ακρίβεια), δεν υπάρχει κάποια αναφορά στις προδιαγραφές του ΕΚ. Ακρίβεια θέσης. Η ακρίβεια θέσης ελέγχεται ανά περιοχή σύµβασης κτηµατογράφησης όπως αυτή έχει οριστεί από τον αρµόδιο φορέα του ΕΚ (Η περιοχή που ορίζεται σε κάθε σύµβαση κτηµατογράφησης µπορεί να αποτελείται από έναν ή περισσότερους ΟΤΑ) (ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ A.E 2007). Σε κάθε περιοχή σύµβασης κτηµατογράφησης, ελέγχονται ξεχωριστά οι αστικές και οι λοιπές περιοχές. Στην περίπτωση που η σύµβαση περιλαµβάνει περισσότερους του ενός µη όµορους Ο.Τ.Α., η διαδικασία του δειγµατοληπτικού ελέγχου θα διενεργείται ξεχωριστά για κάθε κατηγορία περιοχής ξεχωριστά (αστική ή λοιπή) και για κάθε οµάδα οµόρων Ο.Τ.Α. της σύµβασης. Ο έλεγχος διενεργείται συγκριτικά µεταξύ επιλεγµένων σηµείων στις εν λόγω περιοχές και των αντίστοιχων σηµείων µετρηµένων στο έδαφος. Οι τιµές των συντεταγµένων των σηµείων που θα προκύψουν από τα κτηµατολογικά διαγράµµατα που καλύπτουν τις περιοχές αυτές, συγκρίνονται µε αυτές που προκύπτουν από τις µετρήσεις των σηµείων στο έδαφος, µε σκοπό τον υπολογισµό των σχετικών στατιστικών µεγεθών που προσδιορίζουν το επίπεδο ακρίβειας των περιοχών αυτών. Για κάθε πολύγωνο που ορίζει την προς έλεγχο περιοχή υπολογίζεται το ελάχιστο περιβάλλον ορθογώνιο. Στο ορθογώνιο που θα προκύψει, τουλάχιστον το 20% των σηµείων ελέγχου θα πρέπει να κατανέµεται σε κάθε τεταρτηµόριο του. Η πυκνότητα µεταξύ των σηµείων ελέγχου θα αντιστοιχεί περίπου στο 1/10 του µήκους της διαγωνίου του γεωµετρικού σχήµατος της περιοχής. Το µέγεθος του δείγµατος εξαρτάται από το µέγεθος της υπό εξέταση περιοχής (εµβαδόν σε στρέµµατα) και την κατηγορία του περιοχής (αστική ή λοιπή). 116

134 6. Τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου και τα µεταδεδοµένα τους Από τις τιµές των συντεταγµένων των ανεξάρτητων σηµείων ελέγχου και των συντεταγµένων που προκύπτουν από τα κτηµατολογικά διαγράµµατα, προκύπτουν τα στατιστικά µεγέθη Μέσο τετραγωνικό σφάλµα κατά Χ (RMSE X ) Μέσο τετραγωνικό σφάλµα κατά Υ (RMSE Y ) Μέσο τετραγωνικό σφάλµα (RMSE XY ) Η ακρίβεια η οποία ορίζεται ως το γινόµενο της τιµής του RMSΕ µε τον συντελεστή τα οποία συγκρίνονται µε αυτά του πίνακα 6.1. Είδος Ελέγχου Αστικές περιοχές Λοιπές περιοχές 1 RMSE xy όπως αυτό προκύπτει από τη σύγκριση σηµείων γνωστών συντεταγµένων στο έδαφος µε τις συντεταγµένες των ίδιων σηµείων στα κτηµατολογικά διαγράµµατα. RMSE x < 0.50 µ RMSE y < 0.50 µ RMSE xy < 0.71 µ RMSE x < 1.25 µ RMSE y < 1.25 µ RMSE xy < 1.77 µ 2 Απόλυτη Ακρίβεια (RMSE xy *1.7308) < 1.22 µ < 3.06 µ Πίνακας 6.1. Κριτήρια συµµόρφωσης ακρίβειας θέσης των περιοχών κτηµατογράφησης σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του ΕΚ. Ο έλεγχος της ακρίβειας θέσης που διενεργείται στα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ σύµφωνα µε τη βιβλιογραφία αφορά την απόλυτη ακρίβεια θέσης (Drummond 1995, ISO TC ) Λογική συνέπεια. Οι έλεγχοι ως προς τη λογική συνέπεια των ψηφιακών χωρικών κτηµατολογικών δεδοµένων γίνονται στο σύνολο τους. Οι έλεγχοι λογικής συνέπειας των γεωγραφικών δεδοµένων του ΕΚ ως προς την τοπολογία τους είναι οι ακόλουθοι (Προδιαγραφές 2006): Οι κορυφές πρέπει να απέχουν απόσταση µεγαλύτερη από 2 εκατοστά µεταξύ τους είτε ανήκουν στο ίδιο σχήµα είτε όχι εν επιτρέπονται γραµµές µηδενικού µήκους και πολύγωνα µηδενικού εµβαδού. εν επιτρέπονται κενά ανάµεσα στα πολύγωνα που οφείλονται σε εσφαλµένη ψηφιοποίηση ή τοπολογική επεξεργασία και δεν προβλέπονται από την κτηµατογράφηση. εν επιτρέπονται τριχοειδή πολύγωνα τα οποία δεν προβλέπονται από την κτηµατογράφηση. εν επιτρέπονται σύνθετα πολύγωνα-πολυπολύγωνα (πολύγωνα µε παραπάνω από ένα εξωτερικά τµήµατα). Σύµφωνα µε τη βιβλιογραφία (ICA 1995, ISO/TC ) οι έλεγχοι λογικής συνέπειας που αναφέρονται, αφορούν στο µέρος της τοπολογικής συνέπειας των χωρικών δεδοµένων. Έλεγχοι λογικής συνέπειας γίνονται επίσης και σύµφωνα µε τους κανόνες του εννοιολογικού σχήµατος της βάσης των χωρικών δεδοµένων 117

135 6. Τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου και τα µεταδεδοµένα τους του ΕΚ και αφορά στην εννοιολογική συνέπεια των χωρικών δεδοµένων. Τέτοιοι κανόνες είναι οι ακόλουθοι (Προδιαγραφές 2006): το πολύγωνο των Ο.Τ.Α. περιέχουν ή περιέχουν και συγχρόνως εφάπτονται µε τα πολύγωνα των τοµέων, τα πολύγωνα των τοµέων περιέχουν ή περιέχουν και συγχρόνως εφάπτονται µε τα πολύγωνα των ενοτήτων κανένα πολύγωνο τοµέα, δεν επικαλύπτει το πολύγωνο της αστικής περιοχής εντός των Ο.Τ.Α που κτηµατογραφούνται Κάθε έλεγχος των κτηµατολογικών δεδοµένων του ΕΚ ως προς τη λογική συνέπεια σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του πρέπει να είναι επιτυχής 100%. Για παράδειγµα όλα τα πολύγωνα των κτηµατολογικών τοµέων πρέπει να περιέχονται ή να εφάπτονται µε το πολύγωνο που ορίζει έναν ΟΤΑ. Έλεγχοι λογικής συνέπειας γίνονται επίσης και σύµφωνα µε τη µορφή (format) των χωρικών δεδοµένων, αφορά όµως τα χωρικά δεδοµένα που παραδίδονται για κάθε Ο.Τ.Α που κτηµατογραφείται και όχι το σύνολο της βάσης των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Οι έλεγχοι αυτοί αφορούν την παράµετρο της λογικής συνέπειας που ονοµάζεται συνέπεια µορφής Πληρότητα. Οι έλεγχοι ως προς την πληρότητα των ψηφιακών χωρικών κτηµατολογικών δεδοµένων σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του ΕΚ, γίνονται στο σύνολο τους και αφορά την πλεονάζουσα γεωγραφική πληροφορία που περιλαµβάνεται εκτός των ορίων κάθε Ο.Τ.Α που κτηµατογραφείται περιοχές που δεν περιέχουν γεωγραφική πληροφορία (είναι κενές από πληροφορία) εντός των ορίων του Ο.Τ.Α. που κτηµατογραφείται. Παρόλο που οι έλεγχοι αυτοί ονοµάζονται από τις προδιαγραφές του ΕΚ ως έλεγχοι πληρότητας των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων, στην πραγµατικότητα αφορούν την λογική συνέπειά τους. Επιπλέον, οι έλεγχοι αυτοί δεν απαιτούν σύγκριση των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ που ελέγχονται µε µετρήσεις στο έδαφος ή µε κάποια πηγή µεγαλύτερης ακρίβειας όπως ορίζονται για την πληρότητα σύµφωνα µε το πρότυπο ISO Geographic Information Quality principles (2002a) και ISO Geographic Information Quality evaluation procedures (2002b) των χωρικών δεδοµένων. Η µεθοδολογία καταγραφής µεταδεδοµένων για την ποιότητα των χωρικών δεδοµένων του ISO 19115, στηρίζεται στα δυο προαναφερθέντα πρότυπα Η πλεονάζουσα γεωγραφική πληροφορία εκτός των ορίων κάθε Ο.Τ.Α είναι µέρος του ελέγχου της εννοιολογικής συνέπειας διότι ο κανόνας του εννοιολογικού σχήµατος των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ, υπαγορεύει ότι κάθε οντότητα που ανήκει σε έναν Ο.Τ.Α, πρέπει να βρίσκεται εντός των ορίων του. Ο έλεγχος των κενών περιοχών αποτελεί σύµφωνα µε την βιβλιογραφία (Kainz 1995, ISO TC ) κανόνα για τον έλεγχο της τοπολογικής συνέπειας. 118

136 6. Τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου και τα µεταδεδοµένα τους Για τους παραπάνω λόγους θεωρείται ότι δεν γίνονται στα ψηφιακά χωρικά δεδοµένα του ΕΚ έλεγχοι ως προς την ποιοτική παράµετρο της πληρότητας. Πληροφορίες προέλευσης. Σύµφωνα µε τις προδιαγραφές σύνταξης του των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ, θα πρέπει να αναφερθούν πληροφορίες για την προέλευση και τη µέθοδο συλλογής τους, χωρίς όµως να ορίζεται µια τυποποιηµένη µορφή για τη συµπλήρωση των πληροφοριών αυτών. Οι πληροφορίες προέλευσης των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων γενικά χωρίζονται σε δυο κατηγορίες (ISO TC ): Στο πηγαίο υλικό που χρησιµοποιήθηκε για τη σύνταξη των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων και στα στάδια επεξεργασίας που έχουν εφαρµοστεί στο πηγαίο υλικό. Στην περίπτωση των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ, οι πληροφορίες προέλευσης αφορούν Το πηγαίο υλικό που χρησιµοποιήθηκε. Γενικά, το πηγαίο υλικό που χρησιµοποιείται για τα ψηφιακά χωρικά δεδοµένα του ΕΚ είναι (ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε 2007) o o o Υπάρχοντες χάρτες και διαγράµµατα Φωτογραµµετρικά διαγράµµατα και ορθοφωτοχάρτες Επίγειες αποτυπώσεις Τα στάδια επεξεργασίας που έχουν εφαρµοστεί στο πηγαίο υλικό, ώστε να προκύψει το τελικό προϊόν. Γενικά, τα στάδια επεξεργασίας που εφαρµόζονται στο πηγαίο υλικό των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ είναι o o Μετασχηµατισµοί συντεταγµένων από το προβολικό σύστηµα του πηγαίου χαρτογραφικού υλικού στο σύστηµα συντεταγµένων των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ που είναι το σύστηµα ΕΓΣΑ 87 Ψηφιοποίηση γεωγραφικών χαρακτηριστικών σε διανυσµατική µορφή από το πηγαίο υλικό Μεταδεδοµένα για την χωρική αναπαράσταση των κτηµατολογικών ψηφιακών δεδοµένων Στη θεµατική αυτή ενότητα περιλαµβάνονται οι πληροφορίες µεταδεδοµένων για τη µορφή (format) που καταχωρίζονται τα ψηφιακά χωρικά δεδοµένα του ΕΚ, αλλά και πρόσθετες πληροφορίες (όπως επίπεδο τοπλογίας που είναι οργανωµένα τα διανυσµατικά χωρικά δεδοµένα) για τη δοµή τους. Τα ψηφιακά χωρικά δεδοµένα του ΕΚ καταχωρίζονται σε διανυσµατική µορφή στη βάση των χωρικών δεδοµένων. Τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ σύµφωνα µε προγενέστερες αλλά και τις παροντικές προδιαγραφές του ΕΚ συναντώνται σε δυο µορφές δυανυσµατικής µορφής. 119

137 6. Τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου και τα µεταδεδοµένα τους Σε µορφή shapefiles. Η µορφή shapefiles έχει οριστεί από τον αρµόδιο οργανισµό για τη δηµιουργία των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ ως η µορφή παράδοσης των χωρικών δεδοµένων από τους φορείς µελετητές που έχουν αναλάβει µελέτες κτηµατογράφησης. Η µορφή αυτή των αρχείων περιέχει τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ οργανωµένα ξεχωριστά αρχεία, ανάλογα µε τον τύπο τους. Αν ένα γεωµετρικό αντικείµενο είναι χαρακτηρισµένο µε άνω του ενός τύπους γεωγραφικών χαρακτηριστικών (για παράδειγµα εάν ένα όριο ιδιοκτησίας είναι και ταυτόχρονα όριο κτιρίου), τότε αυτό επαναλαµβάνεται τόσες φορές, όσες και οι τύποι γεωγραφικών χαρακτηριστικών που αντιπροσωπεύει. (Κτηµατολόγιο Α.Ε 2007). Αυτό σηµαίνει ότι τα γεωγραφικά αν και πληρούν τους κανόνες λογικής συνέπειας των προδιαγραφών των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ, δεν περιέχουν πληροφορίες τοπολογίας εφόσον δεν περιέχουν πληροφορίες για τη σχέση τους µε τα γειτονικά αντικείµενα. Σε µορφή γεωχωρικής βάσης δεδοµένων. Το σύνολο των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ, είναι οργανωµένα σε µια γεωχωρική βάση δεδοµένων. Στη µορφή αυτή κάθε γεωµετρικό αντικείµενο µπορεί να αντιπροσωπεύει πολλούς τύπους γεωγραφικών χαρακτηριστικών. Επιπλέον, κάθε τέτοιο αντικείµενο περιέχει τοπολογική πληροφορία δηλαδή τη σχέση του µε τα γειτονικά αντικείµενα Μεταδεδοµένα για το σύστηµα αναφοράς των κτηµατολογικών ψηφιακών δεδοµένων Στη θεµατική αυτή ενότητα περιλαµβάνονται οι πληροφορίες µεταδεδοµένων για το σύστηµα ή τα συστήµατα αναφοράς που χρησιµοποιούνται στα χωρικά δεδοµένα που περιγράφονται. ΕΓΣΑ 87. Tο σύστηµα αναφοράς που χρησιµοποιείται σήµερα στο Eθνικό Kτηµατολόγιο είναι το Eλληνικό Γεωδαιτικό Σύστηµα Aναφοράς του 1987 (EΓΣA' 87) µε ελλειψοειδές αναφοράς το GRS80 (ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε 1997). Tο θεµελιώδες σηµείο του συστήµατος αυτού είναι το κεντρικό βάθρο του ορυφορικού Σταθµού ιονύσου µε συµβατικές συντεταγµένες: φ = 38 0 λ = ' 33''.8107 B 55' 51''.0095 A Στο σύστηµα αναφοράς του Eθνικού Kτηµατολογίου εφαρµόζεται η εγκάρσια µερκατορική προβολή (TM) µιας ζώνης µε τα εξής χαρακτηριστικά (Λιβιεράτος και Φωτίου 1993, Κτηµατολόγιο Α.Ε 1997): κεντρικός µεσηµβρινός : λ 0 = 24 0 συντελεστής κλίµακας σε λ0 = 24 0 : k = πλάτος αναφοράς : φ 0 = 00000'.00'' προσθετική σταθερά στο X : X 0 = µέτρα προσθετική σταθερά στο Y : Y 0 = µέτρα 120

138 6. Τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου και τα µεταδεδοµένα τους HEPOS. Η χρήση του υφιστάµενου επίσηµου Ελληνικού Γεωδαιτικού Συστήµατος Αναφοράς ΕΓΣΑ 87 κρίνεται πλέον ανεπαρκής για την πλήρη κάλυψη των γεωδαιτικών, τοπογραφικών και χαρτογραφικών αναγκών της χώρας (Κωτσάκης και Κατσάµπαλος, 2006). Το νέο σύστηµα που θα αποτελέσει τη βάση για τις νέες χαρτογραφήσεις, ονοµάζεται Ελληνικό Σύστηµα Εντοπισµού (HEPOS), είναι τρισδιάστατο (σε αντίθεση µε το ΕΓΣΑ 87 που είναι δισδιάστατο) και χρησιµοποιεί τεχνολογίες GPS για να προσδιορίσει σε µικρό χρονικό διάστηµα, µε µικρό κόστος και µε µεγάλη ακρίβεια (ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε, 2008). Σύµφωνα µε τα παραπάνω κρίνεται απαραίτητη και η αναφορά στο νέο σύστηµα αναφοράς HEPOS που θα υιοθετηθεί από στη σύνταξη των νέων χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Ως datum (µε την ευρεία έννοια του όρου) στο νέο σύστηµα έχει επιλεγεί το ETRS89 (πλαίσιο ETRF2005) στη µέση εποχή των παρατηρήσεων για τη δηµιουργία του HEPOS (epoch ) (Κατσάµπαλος, 2007). Η γεωµετρική πληροφορία µέσω των µετρήσεων µε σύστηµα GPS του HEPOS, µπορεί να µετασχηµατιστεί σε οποιοδήποτε προβολικό σύστηµα συντεταγµένων. Το σύστηµα που προτείνεται από την ερευνητική οµάδα του HEPOS είναι (χωρίς να υπάρχει κάποια επίσηµη επιλογή) ένα σύστηµα αναφοράς όπου εφαρµόζεται η εγκάρσια µερκατορική προβολή (TM) µιας ζώνης όπως στο σύτηµα ΕΓΣΑ 87 - µε τα εξής χαρακτηριστικά (Κατσάµπαλος, 2007): κεντρικός µεσηµβρινός : λ 0 = 24 0 συντελεστής κλίµακας σε λ0 = 24 0 : k = πλάτος αναφοράς : φ 0 = 00000'.00'' προσθετική σταθερά στο X : X 0 = µέτρα προσθετική σταθερά στο Y : Y 0 = µέτρα Όπως και στο ΕΓΣΑ 87, ως ελλειψοειδές αναφοράς χρησιµοποιείται το GRS80. Η θέση του κέντρου του ελλειψοειδούς είναι πλέον πρακτικά στο γεώκεντρο, ταυτίζεται δηλαδή µε το κέντρο του ETRS89. Παλαιότερα συστήµατα. Εκτός από το σύστηµα αναφοράς που χρησιµοποιείται ή πρόκειται να χρησιµοποιηθεί στα ψηφιακά χωρικά δεδοµένα του ΕΚ, είναι σηµαντικό να ερευνηθούν και τα συστήµατα αναφοράς των χαρτογραφικών υποβάθρων που χρησιµοποιήθηκαν ως πηγαίο υλικό για τη δηµιουργία των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Η πληροφορία αυτή, µπορεί να καταχωριστεί ως συστατικό των πληροφοριών προέλευσης για τα πηγαία υπόβαθρα. Για την δηµιουργία των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ, χρησιµοποιήθηκαν ως πηγαίο υλικό χαρτογραφικά υπόβαθρα µεγάλων και µεσαίων κλιµάκων. Τα υπόβαθρα που χρησιµοποιήθηκαν ως πηγαίο υλικό για τη σύνταξη των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ είναι διαγράµµατα της Τοπογραφικής Υπηρεσίας και της Επιχείρησης Πολεοδοµικής Ανασυγκρότησης (ΕΠΑ). Τα στοιχεία των συστηµάτων που έχουν χρησιµοποιηθεί για τη σύνταξή τους, καταχωρίζονται επίσης ως πληροφορίες προέλευσης για κάθε υπόβαθρο. Τα συστήµατα που έχουν 121

139 6. Τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου και τα µεταδεδοµένα τους χρησιµοποιηθεί για τη σύνταξη των υποβάθρων αυτών είναι (Λιβιεράτος και Φωτίου 1993): Το παλαιό Bessel. Χρησιµοποιήθηκε από την Τοπογραφική Υπηρεσία του Υπουργείου Γεωργίας. Τα χαρακτηριστικά του παλαιού ελληνικού datum είναι: Ελλειψοειδές: Bessel θεµελιώδες σηµείο: βάθρο Αστεροσκοπείου Αθηνών (φ= , λ= ) Χρησιµοποιήθηκε σε συνδυασµό µε την αζιµουθιακή ισαπέχουσα προβολή (Hatt). Τα χαρακτηριστικά της προβολής Hatt αναφέρονται παρακάτω: Κέντρο φύλλου χάρτη : διανοµών 30 Χ 30 ή 6 Χ 6 συντελεστής κλίµακας : k = 1,00000 προσθετική σταθερά στο X : X 0 = µέτρα προσθετική σταθερά στο Y : Y 0 = µέτρα Το νέο Bessel. Εφαρµόστηκε κυρίως µετά το έτος 1982 (Επιχείρηση Πολεοδοµικής Ανασυγκρότησης ή ΕΠΑ). Το θεµελειώδες σηµείο και το ελλειψοειδές είναι το ίδιο µε του παλαιού Bessel. Το νέο Bessel εφαρµόστηκε σε συνδυασµό µε την εγκάρσια Μερκατορική προβολή τριών µοιρών (ΤΜ3). Τα χαρακτηριστικά της προβολής ΤΜ3 αναφέρονται παρακάτω: κεντρικοί µεσηµβρινοί : λ 0 = -3 0,0 0,+3 0,σε σχέση µε τις γεωγραφικές συντεταγµένες του θεµελειώδους σηµείου συντελεστής κλίµακας : k = 1,00000 πλάτος αναφοράς : φ 0 = '.00'' προσθετική σταθερά στο X : X 0 = µέτρα προσθετική σταθερά στο Y : Y 0 = µέτρα Άλλα συστήµατα αναφοράς που έχουν χρησιµοποιηθεί για δηµιουργία υποβάθρων στον Ελληνικό χώρο είναι το ED50 που χρησιµοποιήθηκε από την Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού και την Υπηρεσία Πολεµικού Ναυτικού το WGS84 που χρησιµοποιείται στο παγκόσµιο σύστηµα προσδιορισµού θέσης (GPS) Μεταδεδοµένα για το περιεχόµενο των κτηµατολογικών ψηφιακών δεδοµένων Σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του ΕΚ, ορίζονται τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά τα οποία πρέπει να περιέχει η βάση των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι (ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε 2007) Γεωτεµάχια 122

140 6. Τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου και τα µεταδεδοµένα τους Όρια ήµων κοινοτήτων Κτηµατολογικοί τοµείς κτηµατολογικές ενότητες Μεταλλεία Σηµεία Οικοδοµικών Τετραγώνων Χώροι αποκλειστικής χρήσης Ζώνες δουλείας Κτίρια Αστικές εκτάσεις Επιφανειακά χαρακτηριστικά Ειδικών Ιδιοκτησιακών Αντικειµένων τα οποία κείτονται άνωθεν ή κάτωθεν άλλων γεωτεµαχίων Σηµειακά αυτοτελή Ειδικά Ιδιοκτησιακά Αντικειµένα Μεσοπαράλληλοι των δρόµων Όρια των οριοθετηµένων οικισµών / οικισµών προ του 1923 Όρια του σχεδίου πόλεως Όρια των ιοικητικών πράξεων Όρια των ασικών πολυγώνων Μεταδεδοµένα για τις πληροφορίες διανοµής των κτηµατολογικών ψηφιακών δεδοµένων εν υπάρχουν πληροφορίες για τη διανοµή της βάσης των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ σύµφωνα µε τις προδιαγραφές σύνταξης των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Πληροφορίες υπάρχουν µόνο για τη µορφή παράδοσης των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ από τους µελετητές που έχουν εκπονήσει µελέτες κτηµατογράφησης Συµπεράσµατα από τη διερεύνηση των αναγκών σε πληροφορίες µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ Μελετώντας τις πληροφορίες µεταδεδοµένων που κρίθηκαν απαραίτητες για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ µετά από τη διερεύνηση που έγινε στην παράγραφο 6.3, προκύπτει ότι το πρόβληµα της οργάνωσης και καταχώρισης των πληροφοριών αυτών είναι πολυδιάστατο, και δεν αντιµετωπίζεται µε µια απλή καταγραφή. Τα συµπεράσµατα από τη µελέτη των πληροφοριών αυτών είναι. Υπάρχουν περισσότερα από ένα επίπεδα πληροφοριών µεταδεδοµένων. o Το επίπεδο που αφορά τις πληροφορίες µεταδεδοµένων που είναι κοινές για το σύνολο της χωρικής βάσης του ΕΚ. 123

141 6. Τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου και τα µεταδεδοµένα τους o o Το επίπεδο που αφορά τις πληροφορίες µεταδεδοµένων (πληροφορίες αναγνώρισης) που αφορούν τους οργανισµούς τοπικής αυτοδιοίκησης που έχουν κτηµατογραφηθεί Το επίπεδο που αφορά τις πληροφορίες µεταδεδοµένων (πληροφορίες για την ποιότητα δεδοµένων) που αφορούν την έκταση που καταλαµβάνει η εκάστοτε µελέτη κτηµατογράφησης Υπάρχουν ιδιαιτερότητες ως προς την καταχώριση των πληροφοριών για την ελληνική γλώσσα και των συστηµάτων αναφοράς Υπάρχουν ιδιαιτερότητες ως προς την καταχώριση πληροφοριών για την προέλευση των χωρικών δεδοµένων ` Το γενικό συµπέρασµα είναι ότι λόγω της ιδιαιτερότητας των πολλών επιπέδων πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα ψηφιακά χωρικά δεδοµένα του ΕΚ, απαιτείται διερεύνηση της µεθοδολογίας καταχώρισής τους, κάτι που γίνεται στο πέµπτο κεφάλαιο της εργασίας αυτής. 6.4 ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΤΟΥ ΕΚ- ΥΠΑΡΧΟΥΣΕΣ ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΕΣ Γενικά, τόσο σε παλιότερες όσο και στις πιο πρόσφατες προδιαγραφές σύνταξης των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ, οι απαιτήσεις δηµιουργίας µεταδεδοµένων αλλά και οι αναφορές στο θέµα αυτό είναι περιορισµένες. Στις παρακάτω παραγράφους παρουσιάζονται και αξιολογούνται οι πιο πρόσφατες (09/08/2007) προδιαγραφές σύνταξης των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ ως προς τη δηµιουργία πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα δεδοµένα αυτά. Σύµφωνα µε την τελευταία έκδοση των προδιαγραφών του ΕΚ, οι πληροφορίες µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ συντάσσονται για κάθε µελέτη κτηµατογράφησης. Τα ψηφιακά χωρικά δεδοµένα που παραδίδονται σε κάθε µελέτη, συνοδεύονται από τρία αρχεία µορφής XML 1. Για τα µεταδεδοµένα που περιγράφουν τα κτηµατολογικά δεδοµένα 2. Για τα µεταδεδοµένα που περιγράφουν τα δεδοµένα των µεσοπαραλλήλων των δρόµων 3. Για τα µεταδεδοµένα που περιγράφουν τα δεδοµένα των στοιχείων σηµείων Οικοδοµικών Τετραγώνων Μεταδεδοµένα για τα κτηµατολογικά δεδοµένα Τα µεταδεδοµένα για τα κτηµατολογικά δεδοµένα καταχωρίζονται σε ένα αρχείο µορφής XML µε όνοµα GEO_METADATA.XML. Οι πληροφορίες που περιέχει το εν λόγω αρχείο µεταδεδοµένων είναι οι παρακάτω: Κωδικός περιοχής µελέτης Ηµεροµηνία παράδοσης Ανάδοχος Παρατηρήσεις 124

142 6. Τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου και τα µεταδεδοµένα τους Για τη σύνταξη του εν λόγω αρχείου µεταδεδοµένων δεν ορίζεται η δοµή του µε κάποια τυποποιηµένη µέθοδο (όπως µε χρήση DTD ή XML schema) 7. Αυτό που δίνεται είναι ένα παράδειγµα ενός τέτοιου αρχείου µεταδεδοµένων, το οποίο κατονοµάζεται στις προδιαγραφές ως «πρότυπο» Εικόνα 6.1. Παράδειγµα πληροφοριών µεταδεδοµένων για τη σύνταξη του αρχείου µεταδεδοµένων GEO_METADATA.XML που περιγράφει τα ψηφιακά χωρικά δεδοµένα του ΕΚ σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του (ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε. 2007) Στις προδιαγραφές δίνεται επίσης µια επεξήγηση των χαρακτηριστικών των πληροφοριών µεταδεδοµένων που αναφέρονται στο παράδειγµα των µεταδεδοµένων µε αγγλικούς όρους: Κωδικός περιοχής µελέτης (<CODE_OKXE>): αναφέρεται ο κωδικός ΟΤΑ της περιοχής µελέτης. Ηµεροµηνία παράδοσης<deliverydate>: αναφέρεται η ηµεροµηνία στην οποία ισχύουν οι πληροφορίες που περιέχονται στον οπτικό δίσκο (ΗΗ/ΜΜ/ΕΕΕΕ). Ανάδοχος<Contractor>: αναφέρονται το όνοµα της εταιρείας που διεξήγαγε την συγκεκριµένη µελέτη, η έδρα της, η διεύθυνσή της, το τηλέφωνο, fax και . Παρατηρήσεις<Comments>: αναγράφονται τυχόν παρατηρήσεις του µελετητή σχετικά µε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής Μεταδεδοµένα για τα δεδοµένα των µεσοπαραλλήλων των δρόµων Τα δεδοµένα του δικτύου των µεσοπαράλληλων των δρόµων συνοδεύονται από το αρχείο µεταδεδοµένων µε όνοµα 7 Όπως αναφέρθηκε στο τρίτο κεφάλαιο της διατριβής (παρ και ), οι δυο ευρύτερα χρησιµοποιούµενες µέθοδοι ορισµού της δοµής των αρχείων µορφής XML είναι µε τη χρήση αρχείων τύπου Document Type Definition (DTD), και µε τη χρήση αρχείων XML schemas. 125

143 6. Τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου και τα µεταδεδοµένα τους ROADS_METADATA.XML. Οι πληροφορίες που περιέχει το εν λόγω αρχείο µεταδεδοµένων είναι οι παρακάτω: Κωδικός περιοχής µελέτης Ηµεροµηνία παράδοσης Ανάδοχος Πηγές δεδοµένων Παρατηρήσεις Όπως και στην περίπτωση του αρχείου µεταδεδοµένων για τα κτηµατολογικά δεδοµένα, δεν ορίζεται η δοµή του µε κάποια τυποποιηµένη µέθοδο, αλλά µε ένα παράδειγµα ενός τέτοιου αρχείου µεταδεδοµένων, το οποίο κατονοµάζεται στις προδιαγραφές ως «πρότυπο» Εικόνα 6.2. Παράδειγµα πληροφοριών µεταδεδοµένων για τη σύνταξη του αρχείου µεταδεδοµένων ROADS_METADATA.XML που περιγράφει τα ψηφιακά χωρικά δεδοµένα του ΕΚ σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του (ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε. 2007) Στις προδιαγραφές δίνεται επίσης µια επεξήγηση των χαρακτηριστικών των πληροφοριών µεταδεδοµένων που αναφέρονται στο παράδειγµα των µεταδεδοµένων µε αγγλικούς όρους: Κωδικός περιοχής µελέτης (<CODE_OKXE>): αναφέρεται ο κωδικός ΟΤΑ της περιοχής µελέτης. Ηµεροµηνία παράδοσης<deliverydate>: αναφέρεται η ηµεροµηνία στην οποία ισχύουν οι πληροφορίες που περιέχονται στον οπτικό δίσκο (ΗΗ/ΜΜ/ΕΕΕΕ). Ανάδοχος<Contractor>: αναφέρονται το όνοµα της εταιρείας που διεξήγαγε την συγκεκριµένη µελέτη, η έδρα της, η διεύθυνσή της, το τηλέφωνο, fax και . Πηγές δεδοµένων <Source>: αναγράφονται οι πηγές που χρησιµοποιήθηκαν για τη σύνταξη των δεδοµένων 126

144 6. Τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου και τα µεταδεδοµένα τους Παρατηρήσεις<Comments>: αναγράφονται τυχόν παρατηρήσεις του µελετητή σχετικά µε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής Μεταδεδοµένα για τα δεδοµένα των στοιχείων σηµείων Οικοδοµικών Τετραγώνων Τα δεδοµένα των στοιχείων σηµείων Οικοδοµικών Τετραγώνων συνοδεύονται από το αρχείο µεταδεδοµένων µε όνοµα BLOCK_PNT _METADATA.XML. Οι πληροφορίες που περιέχει το εν λόγω αρχείο µεταδεδοµένων είναι οι παρακάτω: Κωδικός περιοχής µελέτης Μέθοδος συλλογής Ηµεροµηνία παράδοσης Ανάδοχος Παρατηρήσεις Εξοπλισµός Εικόνα 6.3. Παράδειγµα πληροφοριών µεταδεδοµένων για τη σύνταξη του αρχείου µεταδεδοµένων BLOCK_PNT _METADATA.XML που περιγράφει τα ψηφιακά χωρικά δεδοµένα του ΕΚ σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του (ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε. 2007) Όπως και στην περίπτωση των αρχείων µεταδεδοµένων για τα κτηµατολογικά δεδοµένα και τα δεδοµένα των µεσοπαραλλήλων των δρόµων, δεν ορίζεται η δοµή του µε κάποια τυποποιηµένη µέθοδο, αλλά µε ένα παράδειγµα ενός τέτοιου αρχείου µεταδεδοµένων, το οποίο κατονοµάζεται στις προδιαγραφές ως «πρότυπο» 127

145 6. Τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου και τα µεταδεδοµένα τους Στις προδιαγραφές δίνεται επίσης µια επεξήγηση των χαρακτηριστικών των πληροφοριών µεταδεδοµένων που αναφέρονται στο παράδειγµα των µεταδεδοµένων µε αγγλικούς όρους: Κωδικός περιοχής µελέτης (<CODE_OKXE>): αναφέρεται ο κωδικός ΟΤΑ της περιοχής µελέτης. Μέθοδος συλλογής: αναφέρεται η µέθοδος συλλογής των στοιχείων Ηµεροµηνία παράδοσης<deliverydate>: αναφέρεται η ηµεροµηνία στην οποία ισχύουν οι πληροφορίες που περιέχονται στον οπτικό δίσκο (ΗΗ/ΜΜ/ΕΕΕΕ). Ανάδοχος<Contractor>: αναφέρονται το όνοµα της εταιρείας που διεξήγαγε την συγκεκριµένη µελέτη, η έδρα της, η διεύθυνσή της, το τηλέφωνο, fax και . Παρατηρήσεις<Comments>: αναγράφονται τυχόν παρατηρήσεις του µελετητή σχετικά µε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής Εξοπλισµός<<Equipment Id= >): αναφέρεται ο εξοπλισµός που χρησιµοποιήθηκε για τις µετρήσεις. Στοιχεία που χρησιµοποιούνται είναι <Name> για το όνοµα και έκδοση του εξοπλισµού και <Accuracy> όπου αναφέρεται η ονοµαστική ακρίβεια του εξοπλισµού. Στο παράδειγµα των πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα δεδοµένα των στοιχείων σηµείων Οικοδοµικών Τετραγώνων (εικ. 6.3), δεν αναφέρεται η πληροφορία για τη µέθοδο συλλογής, παρόλο που αναφέρεται ως πληροφορία µεταδεδοµένων στις προδιαγραφές Αξιολόγηση των προδιαγραφών για τις πληροφορίες µεταδεδοµένων των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ Συγκρίνοντας τις προδιαγραφές του ΕΚ ως προς τη δηµιουργία πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα ψηφιακά χωρικά δεδοµένα, µε τις πραγµατικές τους ανάγκες σε τεκµηρίωση (παρ. 6.3) αλλά και µε τις διεθνείς τάσεις στο θέµα της δηµιουργίας µεταδεδοµένων για γεωγραφικά δεδοµένα (παρ. 2,4, κεφ. 3), προκύπτουν τα παρακάτω συµπεράσµατα: Οι πληροφορίες µεταδεδοµένων για τα ψηφιακά χωρικά δεδοµένα σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του ΕΚ, αποτελούν ένα πολύ µικρό µέρος αυτών που είναι πραγµατικά αναγκαίες για την περιγραφή τους σύµφωνα µε τα κριτήρια που τέθηκαν στην παράγραφο 6.3 Οι προδιαγραφές του ΕΚ για τη δηµιουργία πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα ψηφιακά χωρικά δεδοµένα δεν ακολουθούν κάποιο πρότυπο για τη δηµιουργία πληροφοριών µεταδεδοµένων για γεωγραφικά δεδοµένα. Στις προδιαγραφές του ΕΚ για τη δηµιουργία πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα ψηφιακά χωρικά δεδοµένα δεν δίνονται επαρκείς οδηγίες για τη δηµιουργία αρχείων µεταδεδοµένων µορφής XML. 128

146 6. Τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου και τα µεταδεδοµένα τους Συνέπεια των παραπάνω συµπερασµάτων είναι ότι οι προδιαγραφές του ΕΚ για τη δηµιουργία πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα ψηφιακά χωρικά δεδοµένα, δεν αρκούν για να πληροφορήσουν έναν επικείµενο χρήστη για στοιχειώσεις πληροφορίες που θα τον βοηθήσουν να κατανοήσει το περιεχόµενό τους, την ποιότητά τους και να αποφασίσει αν τα δεδοµένα αυτά είναι κατάλληλα για τη χρήση που επιθυµεί. Οι πληροφορίες αυτές δεν είναι ικανές για την ένταξη των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ σε µια υποδοµή γεωγραφικών πληροφοριών διότι δεν ακολουθούν κάποιο από τα διεθνώς αποδεκτά πρότυπα µεταδεδοµένων (κεφ.3, παρ. 2.8) κατάλληλα για το σκοπό αυτόν. 6.5 ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΤΟΥ ΕΚ- ΥΛΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ Μέχρι σήµερα, δεν έχει γίνει κάποια επίσηµη έρευνα που να επικεντρώνει στο θέµα της δηµιουργίας τυποποιηµένων πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ. Οι σηµαντικότερες έρευνες που έχουν γίνει µέχρι σήµερα και σχετίζονται έµµεσα µε το θέµα της δηµιουργίας τυποποιηµένων πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα γεωγραφικά δεδοµένα του ΕΚ, ήταν η πρόταση για το Ελληνικό πρότυπο Ανταλλαγής Γεωγραφικών δεδοµένων (ΕΠΑΓΕ ) το Το πιλοτικό πρότυπο µεταδεδοµένων βασισµένο στο ISO της ΕΥΓΕΠ για την περιγραφή των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του Ελληνικού χώρου Το πρότυπο ΕΠΑΓΕ Αναγνωρίζοντας τις αυξανόµενες ανάγκες για αποτελεσµατική και εύκολη πρόσβαση στις γεωγραφικές πληροφορίες του ΕΚ, η εταιρία ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε ανάθεσε το έτος 1997 σε µια ερευνητική οµάδα διακεκριµένων επιστηµόνων τη µελέτη και πρόταση καθορισµού µιας ενιαίας πρότυπης δοµής για την ανταλλαγή γεωγραφικών δεδοµένων µεταξύ ετερογενών συστηµάτων. Κύριοι στόχοι του ερευνητικού αυτού προγράµµατος ήταν η εξυπηρέτηση των αναγκών του Εθνικού Κτηµατολογίου αλλά και των γενικότερων εφαρµογών Γεωπληροφορικής (ΕΠΑΓΕ 1997). Παρόλο που ολοκληρώθηκε η δηµιουργία του προτύπου και δηµιουργήθηκε πιλοτικά και λογισµικό δηµιουργίας γεωγραφικών κτηµατολογικών δεδοµένων µε βάση το πρότυπο ΕΠΑΓΕ 97 (ΕΠΑΓΕ 1997), δεν χρησιµοποιήθηκε στην πράξη, ούτε συµπεριλήφθηκε στις προδιαγραφές σύνταξης του ΕΚ. 129

147 6. Τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου και τα µεταδεδοµένα τους Το έργο της δηµιουργίας του προτύπου Το έργο της δηµιουργίας του προτύπου ΕΠΑΓΕ αντιµετωπίστηκε σε δύο φάσεις. Η πρώτη φάση του προγράµµατος περιελάµβανε (ΕΠΑΓΕ 1997) την µελέτη της δοµής των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ την καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης στον Ελληνικό, Ευρωπαϊκό και ιεθνή χώρο από απόψεως προτύπων ανταλλαγής ψηφιακών γεωγραφικών δεδοµένων. Τα πρότυπα που εξετάσθηκαν ήταν τα CEN/TC 287, ISO/TC 211, OpenGIS, SAIF, DIGEST και SDTS την αξιολόγηση των προτύπων αυτών µε βάση τη δυνατότητα εφαρµογής τους στην Ελλάδα, σε αναφορά µε τις ανάγκες του Εθνικού Κτηµατολογίου όπως αυτές είναι ευρύτερα γνωστές αλλά και όπως περιγράφονται στις τεχνικές προδιαγραφές του. την επιλογή του προτύπου DIGEST-C µε την υλοποίησή του για εφαρµογές µεγάλων κλιµάκων γνωστή ως Urban VMAP (UVMap) ως επικρατέστερο για υιοθέτηση πρότυπο. Η δεύτερη φάση του προγράµµατος περιελάµβανε: την εξειδίκευση του προτύπου DIGEST-C UVMap για τις ανάγκες του Εθνικού Κτηµατολογίου. Το πρότυπο που προέκυψε από την εξειδίκευση (profile-product) αυτή, ονοµάστηκε Εθνικό Πρότυπο Ανταλλαγής Γεωγραφικών εδοµένων (ΕΠΑΓΕ ) την πλήρη περιγραφή της διαδικασίας µετατροπής (translation procedure) σε φυσικό επίπεδο την τεκµηρίωση των αποτελεσµάτων του έργου Πληροφορίες µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ στο πρότυπο ΕΠΑΓΕ Όπως γράφτηκε και στην προηγούµενη παράγραφο, το πρότυπο ΕΠΑΓΕ προέκυψε από την εξειδίκευση του προτύπου DIGEST-C UVMap. Οι πληροφορίες µεταδεδοµένων που προβλεπόταν να καταχωρίζονται για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ είναι αυτές που έχουν οριστεί στο αρχικό πρότυπο. Οι πληροφορίες αυτές είναι (ΕΠΑΓΕ 1997) Γλώσσα περιγραφής χωρικών δεδοµένων Τεκµηρίωση µορφής διανυσµατικών δεδοµένων και τοπολογικής οργάνωσής τους Πληροφορίες έκτασης χωρικών δεδοµένων Περιγραφή χωρικών δεδοµένων µε λέξεις-κλειδιά Τεκµηρίωση της δοµής δεδοµένων 130

148 6. Τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου και τα µεταδεδοµένα τους Πληροφορίες αρµόδιου οργανισµού και άδειας χρήσης των δεδοµένων (copyright) Πληροφορίες συστήµατος αναφοράς Πληροφορίες ποιότητας δεδοµένων για o o o o o o Ακρίβεια θέσης Ακρίβεια περιγραφικών χαρακτηριστικών Λογική συνέπεια Πληρότητα Χρόνος συλλογής Προέλευση Οι πληροφορίες µεταδεδοµένων καταχωρίζονται µαζί µε τα χωρικά δεδοµένα στο πρότυπο µε την µορφή (format) που ορίζει το πρότυπο DIGEST-C UVMap. Όπως προκύπτει από τις πληροφορίες µεταδεδοµένων που υποστηρίζονται στο πρότυπο ΕΠΑΓΕ, καλύπτεται ένα ευρύ φάσµα πληροφοριών µεταδεδοµένων στις θεµατικές ενότητες των πληροφοριών αναγνώρισης πληροφοριών µορφής (format) χωρικών δεδοµένων πληροφοριών συστήµατος αναφοράς πληροφοριών ποιότητας δεδοµένων που συναντώνται και στα σύγχρονα πρότυπα µεταδεδοµένων (όπως παρουσιάστηκαν στο τρίτο κεφάλαιο της διατριβής). Λαµβάνοντας όµως υπ όψη την πολυπλοκότητα των πληροφοριών µεταδεδοµένων που είναι απαραίτητες για την τεκµηρίωση των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ, δεν έγινε κάποια διερεύνηση στο πρότυπο ΕΠΑΓΕ ως προς τη µεθοδολογία καταχώρισης των πληροφοριών αυτών Αξιολόγηση του πρότυπου ΕΠΑΓΕ Η δηµιουργία του προτύπου ΕΠΑΓΕ ήταν µια αξιόλογη εργασία που κινήθηκε στη σωστή κατεύθυνση στο θέµα της προτυποποίησης στην πρόσβαση και διακίνηση γεωγραφικών πληροφοριών του ΕΚ. Παράλληλα το πρότυπο υποστήριζε και τη δηµιουργία πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο λεπτοµέρειας καλύπτοντας ένα µεγάλο µέρος από πληροφορίες µεταδεδοµένων που συναντώνται στα σύγχρονα πρότυπα. Παρόλα τα θετικά στοιχεία του προτύπου, αξιολογώντας το µε βάση την επικαιρότητα σε θέµατα διαλειτουργικότητας αλλά και των αναγκών στη δηµιουργία µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ που παρουσιάστηκαν στην παράγραφο 6.3, παρουσιάζει τις ακόλουθες αδυναµίες: 131

149 6. Τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου και τα µεταδεδοµένα τους εν χρησιµοποιείται η γλώσσα XML ως γλώσσα για την ανταλλαγή των δεδοµένων και των µεταδεδοµένων τους. Όπως αναφέρθηκε στο δεύτερο κεφάλαιο της διατριβής, η γλώσσα XML είναι σήµερα η ευρύτερα χρησιµοποιούµενη γλώσσα για την δηµιουργία πληροφοριών µεταδεδοµένων εν παρουσιάζεται κάποια µεθοδολογία για την καταχώριση των πληροφοριών µεταδεδοµένων. Όπως προκύπτει από τη διερεύνηση των αναγκών σε µεταδεδοµένα των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ, απαιτείται η µελέτη µιας µεθοδολογίας για την καταχώριση των διαφορετικών επιπέδων πληροφορίας των πληροφοριών µεταδεδοµένων. Το πρότυπο ΕΠΑΓΕ αρκείται σε µια απλή αναφορά των πληροφοριών µεταδεδοµένων που είναι δυνατόν να καταχωριστούν στο πρότυπο χωρίς να εµβαθύνει στη µεθοδολογία καταχώρισής τους. To πρότυπο DIGEST δεν είναι σύγχρονο. Το πρότυπο ΕΠΑΓΕ, βασίστηκε στην εξειδίκευση του προτύπου ανταλλαγής δεδοµένων DIGEST UVMAP. Η εξέλιξη του προτύπου αυτού έχει σταµατήσει το έτος 1998, κάτι που σηµαίνει ότι δεν είναι ενηµερωµένο σύµφωνα µε τις σύγχρονες εξελίξεις στο χώρο της γεωπληροφορικής. Σαν αποτέλεσµα αυτού, το πρότυπο αυτό δεν χρησιµοποιείται σήµερα στις σύγχρονες υλοποιήσεις ούτε για την ανταλλαγή χωρικής πληροφορίας, αλλά ούτε για τη δηµιουργία πληροφοριών µεταδεδοµένων (κεφ. 3) Το πρότυπο µεταδεδοµένων της ΕΥΓΕΠ Στα πλαίσια του έργου που ανατέθηκε από την Ειδική Υπηρεσία ιαχείρισης Επιχειρησιακού Προγράµµατος «Κοινωνία της Πληροφορίας» µε στόχο την υλοποίηση της Εθνικής Υποδοµής Γεωγραφικών Πληροφοριών (ΕΥΓΕΠ), έχει δηµιουργηθεί ένα πρότυπο µεταδεδοµένων βασισµένο στο πρότυπο ISO για την περιγραφή των γεωγραφικών δεδοµένων του Ελληνικού χώρου. Ένα σηµαντικό µέρος των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του Ελληνικού χώρου, αποτελούν τα δεδοµένα του ΕΚ (ΕΥΓΕΠ 2004). Τα χαρακτηριστικά του πρότυπου µεταδεδοµένων της Εθνικής Υποδοµής Γεωγραφικών Πληροφοριών (ΕΥΓΕΠ) παρουσιάστηκε στο πέµπτο κεφάλαιο της εργασίας αυτής στα πλαίσια της έρευνας για τα χαρακτηριστικά των σύγχρονων προτύπων µεταδεδοµένων. Αναφορά στο στην ταυτότητα και στο έργο της ΕΥΓΕΠ υπάρχει και το τρίτο κεφάλαιο της διατριβής (παρ ) Αξιολόγηση του πρότυπου της ΕΥΓΕΠ Tο πρότυπο µεταδεδοµένων της ΕΥΓΕΠ αποτελείται από τα ίδια στοιχεία µεταδεδοµένων που ορίζονται στο βασικό πυρήνα µεταδεδοµένων του προτύπου ISO 19115, εξαιρουµένων των πληροφοριών για την υψοµετρία και την χρονική έκταση των χωρικών δεδοµένων που περιγράφονται. 132

150 6. Τα χωρικά δεδοµένα του Εθνικού Κτηµατολογίου και τα µεταδεδοµένα τους Η υιοθέτηση µόνο των περιορισµένων στοιχείων που συνθέτουν τον πυρήνα µεταδεδοµένων του προτύπου ISO στο πρότυπο της ΕΥΓΕΠ, καθιστά φανερό ότι δεν έχει γίνει κάποια περαιτέρω έρευνα γύρω από τις ανάγκες σε πληροφορίες µεταδεδοµένων των γεωγραφικών δεδοµένων του Ελληνικού χώρου. Στην αρχική έρευνα υλοποίησης της ΕΥΓΕΠ το έτος 2004, η κωδικοποίηση του προτύπου της σε γλώσσα XML γίνεται µε την χρήση αρχείων ορισµού δοµής document type definition (DTD). Όπως διαπιστώθηκε στο τέταρτο και στο πέµπτο κεφάλαιο της διατριβής, η πιο σύγχρονη και εγκεκριµένη από την επιτροπή ISO/TC 211 µεθοδολογία για την είναι η χρήση του ISO Αυτό σηµαίνει ότι η κωδικοποίηση του προτύπου της ΕΥΓΕΠ σε γλώσσα XML, δεν ακολουθεί τις σύγχρονες εξελίξεις στο θέµα της κωδικοποίησης των προτύπων µεταδεδοµένων που βασίζονται στο ISO ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Σύµφωνα µε την αξιολόγηση τόσο των προδιαγραφών του ΕΚ ως προς τη δηµιουργία πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ, όσο και των παλιότερων έργων στο θέµα αυτό, δεν έχει αντιµετωπιστεί αποτελεσµατικά το πρόβληµα της δηµιουργίας πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ. Και οι τρεις προτάσεις δηµιουργίας και οργάνωσης µεταδεδοµένων (των προδιαγραφών του ΕΚ, του προτύπου ΕΠΑΓΕ, και του προτύπου της ΕΥΓΕΠ) δεν ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες για τη δηµιουργία πληροφοριών µεταδεδοµένων. Τόσο οι απαιτήσεις ως προς την ένταξη των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ σε υπηρεσίες αναζήτησης γεωγραφικών πληροφοριών, όσο και ως προς την κατανόηση των χαρακτηριστικών των χωρικών δεδοµένων από τους επικείµενους χρήστες τους, απαιτούν µια σύγχρονη λύση στο θέµα της δηµιουργίας µεταδεδοµένων, διαχρονική, που να εξασφαλίζει τη διαλειτουργικότητα των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Σύµφωνα µε αξιολόγηση των µέχρι σήµερα υλοποιήσεων στο θέµα της δηµιουργίας µεταδεδοµένων για τα ψηφιακά χωρικά δεδοµένα του ΕΚ, δεν δοθεί η λύση αυτή. Λόγω της έλλειψης µιας σύγχρονης λύσης στο πρόβληµα της τεκµηρίωσης των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ, η διδακτορική αυτή διατριβή επικεντρώνεται στη δηµιουργία ενός κατάλληλα διαµορφωµένου προτύπου µεταδεδοµένων για την κάλυψη των αναγκών δηµιουργίας τυποποιηµένων πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα δεδοµένα αυτά. Το πρότυπο αυτό παρουσιάζεται στο επόµενο (έβδοµο) κεφάλαιο της διατριβής. 133

151 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile 7 ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ HELLENIC CADASTRE METADATA PROFILE 7.1 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ HC METADATA PROFILE Στο προηγούµενο (έκτο) κεφάλαιο της παρούσας διατριβής διαπιστώθηκε ότι µέχρι σήµερα δεν έχει γίνει κάποια επίσηµη έρευνα ή έργο που να επικεντρώνει στο θέµα της δηµιουργίας τυποποιηµένων πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ. Τόσο στις υπάρχουσες προδιαγραφές του ΕΚ, όσο και στα έργα που έχουν γίνει και σχετίζονται έµµεσα µε το θέµα αυτό, δεν έχει πραγµατοποιηθεί κάποια έρευνα σε βάθος γύρω από τις ανάγκες σε πληροφορίες µεταδεδοµένων ή τη µεθοδολογία οργάνωσης των πληροφοριών αυτών µε κάποια τυποποιηµένη µέθοδο για τα γεωγραφικά δεδοµένα του ΕΚ. Για τους παραπάνω λόγους η διδακτορική αυτή διατριβή επικεντρώνεται στη δηµιουργία ενός κατάλληλα διαµορφωµένου προτύπου µεταδεδοµένων για την κάλυψη των αναγκών δηµιουργίας τυποποιηµένων πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα ψηφιακά χωρικά δεδοµένα του ΕΚ. Σύµφωνα µε τη λύση που υιοθετούν σήµερα διεθνώς οργανισµοί που διαχειρίζονται γεωγραφικά δεδοµένα στο πρόβληµα της δηµιουργίας προτύπων µεταδεδοµένων (παρ. 3.4), το πρότυπο αυτό πρέπει να έχει ως βάση ένα υπάρχον και ευρέως αποδεκτό πρότυπο µεταδεδοµένων. Σύµφωνα µε την διερεύνηση που παρουσιάστηκε στο τρίτο κεφάλαιο, το κύριο πρότυπο που εφαρµόζεται σήµερα στην κοινότητα των Γεωγραφικών Πληροφοριακών Συστηµάτων αλλά και αυτό που προσεγγίζει µε τον καλύτερο τρόπο το πρόβληµα της τεκµηρίωσης των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ, είναι το ISO Έτσι, ακολουθώντας τις διεθνείς πρακτικές για την επίτευξη του καλύτερου δυνατού αποτελέσµατος στην τυποποιηµένη τεκµηρίωση των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ, το πρότυπο µεταδεδοµένων που δηµιουργείται γι αυτό το σκοπό, είναι µια κατάλληλα διαµορφωµένη εκδοχή (profile) του προτύπου ISO Το όνοµα του προτύπου. Στα πρότυπα της σειράς ISO 191ΧΧ που εξέδωσε η επιτροπή ISO/TC 211, δεν καθορίζονται κάποιοι κανόνες για το όνοµα που πρέπει να έχουν τα νέα πρότυπα που βασίζονται σε κάποιο βασικό πρότυπο της εν λόγω σειράς. Γι αυτό το λόγο το όνοµα του νέου προτύπου µεταδεδοµένων που παρουσιάζεται στο παρόν κεφάλαιο δηµιουργήθηκε έτσι ώστε ακολουθεί τις σύγχρονες τάσεις στο όνοµα των προτύπων που βασίζονται στο ISO Παρατηρώντας τα ονόµατα των σύγχρονων προτύπων δεδοµένων που βασίζονται στο ISO που 134

152 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile παρουσιάστηκαν στο πέµπτο κεφάλαιο της εργασίας αυτής 8, προκύπτει το παρακάτω συµπέρασµα: Κάθε όνοµα αποτελείται από δυο επιµέρους τµήµατα: o o Το πρώτο αποτελείται είτε από το όνοµα του οργανισµού που το εξέδωσε ή από µια συντοµογραφία του ονόµατός του. Το δεύτερο τµήµα είναι ίδιο σε όλα τα πρότυπα και είναι ο όρος metadata profile που υποδηλώνει ότι το εν λόγω πρότυπο µεταδεδοµένων είναι µια εκδοχή ή διαµόρφωση (profile) ενός βασικού προτύπου µεταδεδοµένων. Εφαρµόζοντας το συµπέρασµα αυτό. το όνοµα του νέου προτύπου που δηµιουργήθηκε στην παρούσα διατριβή ορίστηκε ως Hellenic Cadastre metadata profile ή για συντοµία HC metadata profile. Το πρώτο τµήµα του ονόµατος του προτύπου αναφέρεται στο έργο του Εθνικού Κτηµατολογίου στην αγγλική γλώσσα, και το δεύτερο τµήµα (όπως και στα ονόµατα των άλλων προτύπων), υποδηλώνει ότι το παρόν πρότυπο είναι µια εκδοχή (profile) ενός βασικού προτύπου µεταδεδοµένων. Γεωγραφικά δεδοµένα που τεκµηριώνονται. Το HC metadata profile δηµιουργήθηκε µε σκοπό την τεκµηρίωση των κτηµατολογικών χωρικών δεδοµένα του ΕΚ σε ψηφιακή διανυσµατική µορφή. Η επιλογή αυτή έγινε στην παρούσα διατριβή διότι τα κτηµατολογικά χωρικά δεδοµένα σε ψηφιακή διανυσµατική µορφή αποτελούν τα πιο σηµαντικό δεδοµένα του ΕΚ (παρ ). Τα δεδοµένα αυτά προκύπτουν από την επεξεργασία όλων των άλλων χωρικών δεδοµένων του ΕΚ σε ψηφιακή µορφή και έχουν το ευρύτερο φάσµα χρήσεων από όλα τα άλλα γεωγραφικά προϊόντα του. Στόχοι. Το HC metadata profile δηµιουργήθηκε ακολουθώντας τις σύγχρονες πρακτικές στη δηµιουργία προτύπων µεταδεδοµένων µε στόχο να τεκµηριώσει µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα ψηφιακά χωρικά δεδοµένα του ΕΚ. Οι γενικότεροι στόχοι που τέθηκαν για τη δηµιουργία του HC metadata profile είναι οι ακόλουθοι: Να µπορούν να ενταχθούν τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ σε χωρικές υποδοµές γεωγραφικών πληροφοριών ώστε να είναι άµεσα προσβάσιµα µέσω του διαδικτύου. Η δυνατότητα αυτή είναι πολύ σηµαντική λόγω του ευρέως φάσµατος χρηστών και εφαρµογών των γεωγραφικών δεδοµένων του ΕΚ. Να µπορούν οι επικείµενοι χρήστες να έχουν τις απαραίτητες πληροφορίες για την κατανόηση των χαρακτηριστικών τους του ιστορικού τους και της ποιότητάς τους. Οι ειδικότεροι στόχοι που σχετίζονται µε τη δηµιουργία του προτύπου είναι η διερεύνηση της µεθοδολογίας καταχώρισής των επιπέδων πληροφοριών µεταδεδοµένων των ψηφιακών κτηµατολογικών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ σε διανυσµατική µορφή (παρ. 6.3) µε βάση τη δοµή του βασικού προτύπου ISO Τα ονόµατα των προτύπων που εξετάστηκαν στο πέµπτο κεφάλαιο της εργασίας αυτής ήταν τα ANZLIC metadata profile, North American Metadata profile, INSPIRE metadata profile και France metadata profile. Το πρότυπο µεταδεδοµένων της ΕΥΓΕΠ δεν του είχε δοθεί από τον οργανισµό κάποιο όνοµα 135

153 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile η διαµόρφωση της δοµής του προτύπου ISO µε την εξειδίκευση του για την τεκµηρίωση των ψηφιακών χωρικών κτηµατολογικών δεδοµένων µε βάση τη µεθοδολογία καταχώρισης των απαραίτητων πληροφοριών µεταδεδοµένων. Αυτό σηµαίνει o o o απλοποίηση της δοµής του µε την συµπερίληψη µόνο των απαραίτητων στοιχείων του ISO στην τεκµηρίωση των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ στο HC metadata profile δηµιουργία κατάλληλων στοιχείων για την επαρκή τεκµηρίωση των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. εξειδίκευση των στοιχείων του που δέχονται πληροφορίες γενικής φύσης µε τέτοιον τρόπο ώστε να δεχθούν τις πληροφορίες µεταδεδοµένων των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. 7.2 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ HC METADATA PROFILE Στις παρακάτω παραγράφους παρουσιάζονται κάποια γενικά χαρακτηριστικά του προτύπου HC metadata profile. Τα χαρακτηριστικά αυτά προέκυψαν από τη µελέτη των αναγκών σε πληροφορίες µεταδεδοµένων των διανυσµατικών ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ από τις διεθνείς πρακτικές στη δηµιουργία σύγχρονων προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένα στο ISO 19115, όπως αυτές προέκυψαν από τη µελέτη των πιο σηµαντικών από αυτά στο πέµπτο κεφάλαιο της διατριβής Επίπεδα καταγραφής µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ στο HC metadata profile Όπως αναφέρεται στο κείµενο του προτύπου ISO 19115, (και αναλύθηκε λεπτοµερώς στο τέταρτο κεφάλαιο της εργασίας αυτής) το πρότυπο ιεραρχεί τα γεωγραφικά δεδοµένα σε συλλογές συνόλων δεδοµένων (dataset series), σύνολα δεδοµένων (datasets), τύπους γεωγραφικών χαρακτηριστικών (feature types), µεµονωµένα γεωγραφικά χαρακτηριστικά (feature instances), τύπους περιγραφικών χαρακτηριστικών (attribute types) και µεµονωµένα περιγραφικά χαρακτηριστικά (attribute instances). Επίπεδο συλλογής συνόλων δεδοµένων. Σύµφωνα µε το κείµενο του ISO 19115, η συλλογή δεδοµένων είναι µια συλλογή από χωρικά δεδοµένα που µοιράζονται συναφή χαρακτηριστικά όπως θέµα, ηµεροµηνία δηµιουργίας, ανάλυση και µεθοδολογία. Τα µεταδεδοµένα που περιγράφουν συλλογές χωρικών δεδοµένων περιέχουν κοινές ή συναφείς πληροφορίες µεταδεδοµένων για όλα τα επιµέρους γεωγραφικά δεδοµένα που ανήκουν στη συλλογή. Αυτές οι πληροφορίες µπορούν να κληρονοµηθούν σε µεταδεδοµένα που περιγράφουν χωρικά δεδοµένα που ανήκουν στη συλλογή. Λογισµικά ενηµέρωσης µεταδεδοµένων που υποστηρίζουν την κληρονοµικότητα στα µεταδεδοµένα, µπορούν να 136

154 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile απλοποιήσουν τη διαδικασία εισαγωγής, ενηµέρωσης και αναφοράς των µεταδεδοµένων (ISO TC ). Στην περίπτωση του ΕΚ, η συλλογή συνόλων δεδοµένων προσδιορίζει τη συλλογή των γεωγραφικών προϊόντων του ΕΚ. Στην περίπτωση του HC metadata profile, η δηµιουργία µεταδεδοµένων για τη συλλογή των γεωγραφικών προϊόντων του ΕΚ, µπορεί να περιέχει όλες τις πληροφορίες µεταδεδοµένων που είναι κοινές για όλα τα γεωγραφικά του προϊόντα. Τέτοιες πληροφορίες είναι Πληροφορίες για τη γλώσσα που χρησιµοποιείται στις πληροφορίες µεταδεδοµένων και στα γεωγραφικά δεδοµένα Πληροφορίες έκτασης για τον Ελληνικό χώρο Πληροφορίες για τον αρµόδιο φορέα για τη σύνταξη των µεταδεδοµένων και των γεωγραφικών δεδοµένων Πληροφορίες για το προβολικό σύστηµα συντεταγµένων Πληροφορίες για το περιεχόµενο των γεωγραφικών δεδοµένων Γενικές πληροφορίες για τους ελέγχους ποιότητας δεδοµένων ηµιουργώντας τις κοινές πληροφορίες µεταδεδοµένων για τη συλλογή των γεωγραφικών προϊόντων του ΕΚ, οι πληροφορίες αυτές µπορούν να «κληρονοµηθούν» στα µεταδεδοµένα για το επίπεδο του συνόλου χωρικών δεδοµένων, δηλαδή για τη χωρική βάση των διανυσµατικών χωρικών δεδοµένων του. Λόγω της δυνατότητας αυτής, στο HC metadata profile υποστηρίζεται η δηµιουργία µεταδεδοµένων για τη συλλογή των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Επίπεδο συνόλων δεδοµένων. Στο κείµενο του προτύπου ISO 19115, ένα σύνολο ή σετ δεδοµένων ορίζεται ως µια ευπροσδιόριστη συλλογή δεδοµένων. Η χωρική βάση των ψηφιακών διανυσµατικών δεδοµένων του ΕΚ αποτελεί µια ευπροσδιόριστη συλλογή δεδοµένων διότι Όλα τα συστατικά της έχουν συνταχθεί µε τις ίδιες προδιαγραφές ως προς o o o o o την ποιότητα δεδοµένων, το γεωγραφικό σύστηµα συντεταγµένων τη µορφή (format) που είναι οργανωµένα το περιεχόµενό τους τη διανοµή τους Βρίσκονται οργανωµένα σε µια χωρική βάση δεδοµένων Σύµφωνα µε τα παραπάνω, η βάση των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ ή κάποιο υποσύνολό της που αφορά µια συγκεκριµένη περιοχή, µπορεί οριστεί ως ένα σύνολο δεδοµένων. Συνεπώς, η καταγραφή µεταδεδοµένων για τη βάση των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ ή κάποιο υποσύνολό της, γίνεται στο επίπεδο του συνόλου δεδοµένων. Υπόλοιπα επίπεδα ιεραρχίας. Το πρότυπο ISO είναι σχεδιασµένο ώστε να καλύπτει τεκµηρίωση µέχρι και για µεµονωµένα γεωγραφικά χαρακτηριστικά (όπως το όριο ενός γεωτεµαχίου για παράδειγµα) και για 137

155 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile µεµονωµένα περιγραφικά χαρακτηριστικά (όπως ο αριθµός ορόφων για ένα κτίριο για παράδειγµα). Το επίπεδο όµως λεπτοµέρειας τέτοιων πληροφοριών µεταδεδοµένων είναι εξαιρετικά λεπτοµερές και όχι χρήσιµο ως πληροφορία µεταδεδοµένων για τα γεωγραφικά δεδοµένα του ΕΚ υπό το πρίσµα του ότι τα µεταδεδοµένα εξυπηρετούν στο να γνωρίσουν οι ενδεχόµενοι χρήστες τους τα χαρακτηριστικά των γεωγραφικών δεδοµένων που περιγράφονται τα µεταδεδοµένα εξυπηρετούν στην ένταξη των χωρικών δεδοµένων σε χωρικές υποδοµές γεωγραφικών πληροφοριών µε στόχο την εύκολη αναζήτησή τους Στην πράξη, οι οργανισµοί που τεκµηριώνουν τα χωρικά τους δεδοµένα µε τη χρήση κάποιου προτύπου µεταδεδοµένων (και όχι απαραίτητα του ISO µόνο) φτάνουν µέχρι το επίπεδο του συνόλου δεδοµένων. Για του λόγους που αναφέρθηκαν, το HC metadata profile δεν υποστηρίζει την καταγραφή δεδοµένων χαµηλότερης ιεραρχίας από το επίπεδο του συνόλου δεδοµένων, όπως έχει οριστεί στο ISO Τα επίπεδα ιεραρχίας χωρικών δεδοµένων για την καταγραφή µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ είναι επαρκή και από την άποψη ότι είναι τα ίδια µε αυτά που υποστηρίζονται και από το πρότυπο µεταδεδοµένων του INSPIRE Τεχνικά χαρακτηριστικά του HC metadata profile Το πρότυπο HC metadata profile ακολουθεί τις σύγχρονες τάσεις και πρακτικές στη δηµιουργία προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένα στο ISO Ακολουθώντας τις πρακτικές αυτές, το πρότυπο ενσωµατώνει τα παρακάτω χαρακτηριστικά: Περιορισµένης έκτασης αλλαγές σε σχέση µε το αρχικό πρότυπο µεταδεδοµένων ISO Στο πρότυπο HC metadata profile δεν περιέχονται στοιχεία του αρχικού ISO για τα οποία δεν υπάρχουν πληροφορίες µεταδεδοµένων για τα διανυσµατικά χωρικά δεδοµένα του ΕΚ. Εκτός αυτού, ελάχιστες αλλαγές πραγµατοποιούνται στους ορισµούς των στοιχείων του προτύπου. Στα περιεχόµενα του HC metadata profile δεν προστίθενται νέα στοιχεία σε σχέση µε αυτά του βασικού προτύπου ISO 19115, γίνεται όµως δηµιουργία και χρήση συγκεκριµένων λεξικών ή λιστών µε κωδικούς για τα στοιχεία που το βασικό πρότυπο δεν είναι συγκεκριµένο. Χρήση προθέµατος του οργανισµού HC_ στα στοιχεία του προτύπου που αλλάζουν. Όπως σε όλα τα πρότυπα µεταδεδοµένων που είχαν ως βάση το ISO και µελετήθηκαν στο πέµπτο κεφάλαιο της διατριβής, έτσι και στο HC metadata profile αποφασίστηκε χρησιµοποιείται το πρόθεµα HC_ όπου έγιναν αλλαγές στα στοιχεία του σε σχέση µε το ISO Το πρόθεµα HC_ είναι επίσης σύµφωνα και µε τους κανόνες ονοµατολογίας που διατυπώνονται στο ISO και αφορά στα 138

156 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile διαφοροποιηµένα στοιχεία ενός πρότύπου βασισµένο σε ένα βασικό πρότυπο της σειράς 191ΧΧ. Απόδοση των αλλαγών του προτύπου στη γλώσσα UML. Όπως και στο πρότυπο ISO 19115, τα περιεχόµενα του προτύπου HC metadata profile αποδίδονται µε τη χρήση στατικών διαγραµµάτων σε γλώσσα UML. Οι κλάσεις, οι ρόλοι και τα στοιχεία του προτύπου ISO που εξαιρούνται από το HC metadata profile, εικονίζονται µε γκρίζο χρώµα. Η απεικόνιση των στοιχείων που εξαιρούνται µε γκρίζο χρώµα παρατηρήθηκε στο πρότυπο µεταδεδοµένων North American Metadata Profile (NAP 2007) και υιοθετείται και στα διαγράµµατα του HC metadata profile. Τα στοιχεία που εµφανίζονται υπογραµµισµένα έχουν υποστεί αλλαγές σε σχέση µε τον ορισµό τους στο HC metadata profile. Οι κλάσεις µε σκούρο χρώµα γεµίσµατος στα διαγράµµατα, είναι κλάσεις που έχουν δηµιουργηθεί στο HC metadata profile και δεν υπάρχουν στο ISO Στοιχεία που συνθέτουν τον πυρήνα των στοιχείων του ISO Γενικά, στα περιεχόµενα του HC metadata profile περιέχονται όλα τα χαρακτηρισµένα ως υποχρεωτικά και προαιρετικά στοιχεία που συνθέτουν τον πυρήνα µεταδεδοµένων του προτύπου ISO Το µόνο στοιχείο του πυρήνα του ISO που εξαιρείται από το HC metadata profile, είναι το στοιχείο για τις πρόσθετες πληροφορίες έκτασης που αφορούν στην υψοµετρία των χωρικών δεδοµένων που περιγράφονται (πίν. 4.3). Αυτό συµβαίνει επειδή δεν έχει οριστεί στο Εθνικό κτηµατολόγιο κατακόρυφο datum. Η εξαίρεση των στοιχείων για τις πρόσθετες πληροφορίες έκτασης που αφορούν στην υψοµετρία των χωρικών δεδοµένων έγινε και στο πρότυπο µεταδεδοµένων της ΕΥΓΕΠ Κριτήρια για την υλοποίηση του προτύπου Στο πρότυπο ISO ορίζονται περίπου 300 στοιχεία µεταδεδοµένων (86 κλάσεις, 282 χαρακτηριστικά, 56 σχέσεις), κάτι που κάνει αρκετά πολύπλοκη τη δοµή του, αλλά και δυσχεραίνει την εφαρµογή του στη γλώσσα XML. Τα περισσότερα από τα στοιχεία αυτά είναι ορισµένα ως προαιρετικά, κάτι που δίνει την ευελιξία σε οργανισµούς οι φορείς που επιθυµούν να διαµορφώσουν µια δικιά τους εκδοχή του προτύπου, να εξαιρέσουν στοιχεία που δεν είναι χρήσιµα αλλά και προσθέτοντας νέα για την πληρέστερη περιγραφή των γεωγραφικών δεδοµένων τους. Έχοντας υπ όψη τις ανάγκες που οδηγούν στη δηµιουργία του HC metadata profile, συνοψίζονται παρακάτω τα κριτήρια που πρέπει να πληρούνται στο νέο αυτό πρότυπο: Το πρότυπο HC metadata profile θα πρέπει να καλύπτει όλα τα στοιχεία µεταδεδοµένων που είναι απαραίτητα για την τεκµηρίωση των γεωγραφικών δεδοµένων του ΕΚ. Γι αυτό τον λόγο είναι απαραίτητη και η διερεύνηση της µεθοδολογίας καταχώρισής των πολλών επιπέδων πληροφοριών µεταδεδοµένων των ψηφιακών κτηµατολογικών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ σε διανυσµατική µορφή. Η δοµή του πρότυπου θα πρέπει να µην περιλαµβάνει στοιχεία του ISO για τα οποία δεν υπάρχουν πληροφορίες µεταδεδοµένων. 139

157 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Γι αυτό τον σκοπό, όλα τα χαρακτηριστικά του προτύπου ISO που δεν είναι απαραίτητα για την τεκµηρίωση των γεωγραφικών δεδοµένων του ΕΚ, εξαιρούνται από το πρότυπο. Χρησιµοποιώντας το HC metadata profile θα πρέπει να είναι δυνατή η περιγραφή οποιουδήποτε µέρους του συνόλου των ψηφιακών διανυσµατικών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ, είτε το πλήρες σύνολο τους για όλο τον Ελληνικό χώρο. Το πρότυπο θα πρέπει να είναι εφαρµόσιµο σε µοντέλο ορισµού δοµής XML (XML Schema Definition) σύµφωνα µε το πρόσφατο πρότυπο (Απρίλιος 2007) του οργανισµού ISO TC 211 (ISO 19139) που περιλαµβάνει τους κανόνες για τον ορισµό ενός µοντέλου ορισµού δοµής XML για το ISO Γι αυτό τον λόγο στο HC metadata profile έχει συµπεριλάβει και τις διορθώσεις της τελευταίας έκδοση του προτύπου ISO του έτους 2006, στις οποίες αναφέρεται και το πρότυπο ISO Το πρότυπο θα πρέπει να ακολουθεί όλους τους κανόνες που ορίστηκαν στο αρχικό ISO ώστε να θεωρείται ως µια έγκυρη εκδοχή του. Το πρότυπο θα πρέπει να ακολουθεί τους κανόνες του προτύπου µεταδεδοµένων της οδηγίας INSPIRE Όπως γράφτηκε και στο τρίτο κεφάλαιο της εργασίας αυτής, στο πρότυπο ISO τα χαρακτηριστικά και οι κλάσεις του µε συναφές θεµατικό αντικείµενο συνοψίζονται σε πακέτα. Το πρότυπο ISO περιέχει 15 πακέτα Κανόνες µεθοδολογίας στην υλοποίηση του προτύπου Για να γίνει περισσότερο κατανοητή η υλοποίηση του προτύπου HC metadata profile, κρίνεται απαραίτητη η ανάλυση των κανόνων µεθοδολογίας που ορίστηκαν στην παρούσα διατριβή και ακολουθήθηκαν στην υλοποίησή του. Οι αρχές αυτές παρουσιάζονται παρακάτω: ιαχωρισµός της ύλης του προτύπου σε θεµατικές ενότητες (ή πακέτα). Η περιγραφή του θεωρητικού µοντέλου του προτύπου HC metadata profile χωρίζεται σε θεµατικές ενότητες (πακέτα κατά την ορολογία του ISO 19115) ανάλογα µε το αντικείµενο που αφορούν τα στοιχεία των µεταδεδοµένων που περιλαµβάνονται. Ο διαχωρισµός των πακέτων στο HC metadata profile είναι ο ίδιος που έχει οριστεί και στο βασικό πρότυπο ISO Ο διαχωρισµός της υλοποίησης σε πακέτα πληροφοριών µεταδεδοµένων συναντάται τόσο στις προδιαγραφές του προτύπου ISO 19115, όσο και σε παρουσιάσεις της ύλης άλλων προτύπων µεταδεδοµένων που βασίζονται στο ISO Σε κάθε πακέτο µεταδεδοµένων του προτύπου HC metadata profile περιλαµβάνονται οι εργασίες που έγιναν και αφορούν: 140

158 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Μια συνοπτική παρουσίαση των περιεχοµένων του πακέτου όπως έχει οριστεί στο αρχικό πρότυπο ISO Μια συνοπτική παρουσίαση των αναγκών σε µεταδεδοµένα των ψηφιακών διανυσµατικών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ που εντάσσονται στη συγκεκριµένο πακέτο 10 Μια διερεύνηση της µεθοδολογίας καταχώρισης των πληροφοριών µεταδεδοµένων των διανυσµατικών κτηµατολογικών δεδοµένων του ΕΚ µε βάση τη δοµή του βασικού προτύπου ISO που ορίζεται σε κάθε πακέτο. Η δοµή του κάθε πακέτου ορίζεται από τα στατικά διαγράµµατα σε γλώσσα UML. Η διερεύνηση αυτή είναι πολύ σηµαντική αλλά και αναγκαία για τους παρακάτω λόγους: o Να καταχωριστούν όλα τα επίπεδα πληροφοριών µεταδεδοµένων που αφορούν τα ψηφιακά διανυσµατικά χωρικά δεδοµένα του ΕΚ, χωρίς να παραληφθούν σηµαντικές πληροφορίες µεταδεδοµένων για το κάθε επίπεδο. o Να αποφευχθούν άσκοπες επαναλήψεις πληροφοριών µεταδεδοµένων Παραδείγµατα καταχώρισης πληροφοριών µεταδεδοµένων τα οποία συνοδεύουν τη µεθοδολογία καταχώρισης των πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα ψηφιακά διανυσµατικά χωρικά δεδοµένα του ΕΚ σε κάθε πακέτο, µε σκοπό την καλύτερη κατανόηση της (πιν. 7.1 και 7.2). Στα παραδείγµατα καταχώρισης πληροφοριών µεταδεδοµένων δίνεται µεγάλη βαρύτητα τόσο στον συµβολισµό των στοιχείων µεταδεδοµένων (πιν. 7.1) όσο και στην απόδοση της ιεραρχίας στις πληροφορίες µεταδεδοµένων. Η µεθοδολογία που ακολουθείται στα παραδείγµατα καταχώρισης πληροφοριών µεταδεδοµένων, παρουσιάζεται στον πίνακα 7.2. Σύµβολο Ερµηνεία Πακέτο Κλάση στοιχείο (σύνθετος τύπος δεδοµένων) Στοιχείο (απλός τύπος δεδοµένων) Στοιχείο (Λίστα δεδοµένων ή απαρίθµηση) Πίνακας 7.1. Σύµβολα που χρησιµοποιούνται στο παράδειγµα καταχώρισης µεταδεδοµένων 9 Η πλήρη παρουσίαση των πακέτων του ISO και των περιεχοµένων τους έχει γίνει στο τέταρτο κεφάλαιο της εργασίας αυτής 10 Η πλήρης παρουσίαση των αναγκών σε µεταδεδοµένα των ψηφιακών διανυσµατικών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ ανά θεµατική ενότητα όπως έχει οριστεί στο ISO 19115, έχει γίνει στο έκτο κεφάλαιο της εργασίας αυτής 141

159 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile MD_Metadata - Βασική οντότητα µεταδεδοµένων fileidentifier - Κωδικός αρχείου µεταδεδοµένων «HC _ _M001» language - Γλώσσα µεταδεδοµένων «el» Κάθε πακέτο ή κλάση απεικονίζεται µε το δικό του σύµβολο. Μετά το σύµβολο ακολουθεί το όνοµα της κλάσης κατά το ISO Μετά την παύλα ή της βασικές κλάσεις, ακολουθεί το κείµενο της περιγραφής. Για τα πακέτα χρησιµοποιούνται τονισµένοι χααρακτήρες. Το characterset κενό που υποδεικνύεται σηµαίνει ότι τα - Σετ Χαρακτήρων «usc2» parentidentifier - Κωδικός αρχείου µεταδεδοµένων ανώτερης ιεραρχίας στοιχεία που ακολουθούν, Κάθε κλάση ή στοιχείο απεικονίζεται µε το «HCSER_MTD» περιέ-χονται στο πακέτο ή δικό του σύµβολο. Μετά το σύµβολο την κλάση που προηγείται ακολουθεί το όνοµα της κλάσης κατά το ISO contact - Αρµόδιος οργανισµός για τα µεταδεδοµένα (ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΕ..) Μετά την παύλα ακολουθεί το datestamp - Ηµεροµηνία µεταδεδοµένων ( ) κείµενο της περιγραφής. Μέσα σε αποσιοποιητικά αναφέρεται παράδειγµα πληροφοριών µεταδεδοµέ-νων. Όπου MD_Identification - Πληροφορίες αναγνώρισης κρίνεται απαραίτητο, µετά το παράδειγµα ακολουθεί επεξήγηση µέσα σε παρένθεση MD_Distribution - Πληροφορίες διανοµής Πίνακας 7.2. Απόσπασµα από παράδειγµα καταχώρισης πληροφοριών µεταδεδοµένων και επεξήγηση Με βάση τη µεθοδολογία καταχώρισης των πληροφοριών µεταδεδοµένων που ορίστηκε σε κάθε πακέτο, παρουσιάζονται οι αλλαγές που έγιναν στη δοµή και στα στοιχεία του ISO Οι αλλαγές αυτές διαχωρίζονται σε o o Πακέτα και κλάσεις του ISO που δεν περιλαµβάνονται στο πακέτο. Για κάθε πακέτο αναφέρονται τα πακέτα και οι κλάσεις του βασικού προτύπου ISO που δεν περιλαµβάνονται στο HC metadata profile και αιτιολογείται ο λόγος που έγινε αυτή η ενέργεια. Προσθήκες στα στοιχεία του πακέτου. Για κάθε πακέτο αναφέρονται τα στοιχεία που προστέθηκαν στο HC metadata profile τα οποία δεν υπάρχουν στο αρχικό πρότυπο ISO Αιτιολογείται ο λόγος που έγινε αυτή η ενέργεια. o ιαγραφές στοιχείων του πακέτου. Για κάθε πακέτο αναφέρονται τα στοιχεία του βασικού πρότυπου ISO που δεν συµπεριλήφθηκαν στο HC metadata profile. Αιτιολογείται ο λόγος που έγινε αυτή η ενέργεια. o Λοιπές αλλαγές. Για κάθε πακέτο αναφέρονται τα στοιχεία του βασικού πρότυπου ISO στα οποία έχουν γίνει αλλαγές και περιέχονται µε τις αλλαγές αυτές στο HC metadata profile. Αιτιολογείται ο λόγος που έγινε αυτή η ενέργεια. Παρουσίαση των στοιχείων του προτύπου ανά πακέτο σε στατικά διαγράµµατα γλώσσας UML. Όπως και στο πρότυπο ISO 19115, τα περιεχόµενα του προτύπου HC metadata profile, όπως προέκυψαν από την υλοποίηση του προτύπου, αποδίδονται µε τη χρήση στατικών διαγραµµάτων σε γλώσσα UML. Παρουσίαση των στοιχείων του προτύπου ανά πακέτο σε πίνακες δεδοµένων. Όπως και στο πρότυπο ISO η δεύτερη µορφή µε την 142

160 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile οποία αποδίδονται τα περιεχόµενα του προτύπου HC metadata profile, όπως προέκυψαν από την υλοποίηση του προτύπου, µε λεξικά ή πίνακες δεδοµένων (data dictionaries). 7.3 Η ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΤΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ HC METADATA PROFILE Στις παρακάτω παραγράφους παρουσιάζεται τα περιεχόµενα του HC metadata profile ανά πακέτο στοιχείων µεταδεδοµένων σύµφωνα µε τους κανόνες µεθοδολογίας που ορίστηκαν στην παράγραφο Πακέτο Πληροφορίες οντότητας µεταδεδοµένων Το πακέτο αυτό στο πρότυπο ISO αποτελεί πρακτικά τη συνάθροιση της πληροφορίας που προέρχεται από τα υπόλοιπα πακέτα που αποτελούν το πρότυπο ISO Περιέχει πληροφορίες για τα ίδια τα µεταδεδοµένα δηλαδή µεταδεδοµένα για τα µεταδεδοµένα. Σύµφωνα µε τις προδιαγραφές σύνταξης των γεωγραφικών δεδοµένων του ΕΚ, δεν υπάρχουν οδηγίες για σύνταξη πληροφοριών που αφορούν στα µεταδεδοµένα για τα γεωγραφικά δεδοµένα του ΕΚ Μεθοδολογία και παραδείγµατα καταχώρισης πληροφοριών βασικής οντότητας µεταδοµένων στο HC metadata profile Στο πακέτο των πληροφοριών της βασικής οντότητας µεταδεδοµένων, η κλάση των βασικών πληροφοριών µεταδεδοµένων εµφανίζεται µια φορά µέσα στα µεταδεδοµένα µε περιεχόµενα τις πληροφορίες που αφορούν τα ίδια τα µεταδεδοµένα. Στην κλάση αυτή συναθροίζονται όλα τα υπόλοιπα πακέτα µεταδεδοµένων. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η κωδικοποίηση των πληροφοριών µεταδεδοµένων που αφορούν στον κωδικό αρχείου που περιέχει τις πληροφορίες µεταδεδοµένων για το επίπεδο συλλογής των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ και για το επίπεδο των χωρικών δεδοµένων. Ας σηµειωθεί εδώ ότι στο πρότυπο ISO δεν ορίζεται κάποιος κανόνας ονοµατολογίας των αρχείων πληροφοριών µεταδεδοµένων. Έτσι ακολουθήθηκε µια µεθοδολογία κωδικοποίησης που δε βασίζεται σε κάποιον προτυποποιηµένο κανόνα. Στην περίπτωση της συλλογής συνόλων χωρικών δεδοµένων, τότε αυτός ο κωδικός θα πρέπει να αναφέρεται σε αυτό το επίπεδο ιεραρχίας των χωρικών δεδοµένων. Ο κωδικός αυτός ορίζεται στην παρούσα διατριβή ο HCSER_MTD. Στα πρώτα δύο γράµµατα αναφέρονται τα αρχικά HC (Hellenic Cadastre Ελληνικό (Εθνικό) Κτηµατολόγιο), έπειτα αναφέρεται το επίπεδο ιεραρχίας SER στην αγγλική γλώσσα για τον προσδιορισµό ότι οι πληροφορίες µεταδεδοµένων αναφέρονται στo επίπεδο συλλογής (series) των 143

161 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile χωρικών δεδοµένων και έπειτα η λέξη MTD (συντοµογραφία της λέξης metadata) που αναφέρεται στις πληροφορίες µεταδεδοµένων στην αγγλική γλώσσα. Στην περίπτωση συνόλων χωρικών δεδοµένων, ο κωδικός προσδιορισµού πρέπει να είναι επίσης µοναδικά τα µεταδεδοµένα για κάθε σύνολο χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Ο κωδικός αυτός ορίζεται µε την παρακάτω µορφή: HCDTSET_MTD_ΕΕΕΕΝΝΝΝΝ_ΕΕΕΕΝΝΝΝΝ_MΧΧΧΧ_ΝΝΟΟΟ. Τα πρώτα δυο γράµµατα HC είναι ίδια µε τον κωδικό του αρχείου µεταδεδοµένων για το επίπεδο συλλογής µεταδεδοµένων. Τα επόµενα τέσσερα DTSET είναι συντοµογραφία της αγγλικής λέξης dataset για τον προσδιορισµό ότι οι πληροφορίες µεταδεδοµένων αναφέρονται στo επίπεδο συνόλου των χωρικών δεδοµένων. Η λέξη MTD (συντοµογραφία της λέξης metadata) που αναφέρεται στις πληροφορίες µεταδεδοµένων στην αγγλική γλώσσα. Από το σηµείο αυτό του κωδικού και έπειτα ακολουθείται η ίδια µεθοδολογία που χρησιµοποιείται για τον σχηµατισµό των πληροφοριών του στοιχείου description εντός της κλάσης των πληροφoριών έκτασης (παρ ). o o o o o o Τα επόµενα 4 στοιχεία ΕΕΕΕ αναφέρονται στα πρώτα τέσσερα ψηφία της τετµηµένης Ε σε συντεταγµένες του συστήµατος ΕΓΣΑ 87 του νοτιοανατολικότερου άκρου του ορθογωνίου πλαισίου που περιγράφει τα χωρικά δεδοµένα που τεκµηριώνονται. Τα επόµενα 5 στοιχεία ΝΝΝΝΝ αναφέρονται στα πρώτα πέντε ψηφία της τεταγµένης Ν σε συντεταγµένες του συστήµατος ΕΓΣΑ 87 του νοτιοανατολικότερου άκρου του ορθογωνίου πλαισίου που περιγράφει τα χωρικά δεδοµένα. Τα επόµενα 4 στοιχεία ΕΕΕΕ αναφέρονται στα πρώτα τέσσερα ψηφία της τετµηµένης Ε σε συντεταγµένες του συστήµατος ΕΓΣΑ 87 του βορειοδυτικότερου άκρου του ορθογωνίου πλαισίου που περιγράφει τα χωρικά δεδοµένα που τεκµηριώνονται. Τα επόµενα 5 στοιχεία ΝΝΝΝΝ αναφέρονται στα πρώτα πέντε ψηφία της τεταγµένης Ν σε συντεταγµένες του συστήµατος ΕΓΣΑ 87 του βορειοδυτικότερου άκρου του ορθογωνίου πλαισίου που περιγράφει τα χωρικά δεδοµένα. Τα επόµενα 5 στοιχεία MΧΧΧΧ αναφέρονται στον κωδικό µελέτης κτηµατογράφησης ο οποίος είναι ορισµένος από τον οργανισµό που είναι υπεύθυνος για τα ψηφιακά χωρικά δεδοµένα του ΕΚ. Σε περίπτωση που η έκταση των χωρικών δεδοµένων που περιγράφεται περιέχει περισσότερο από µια περιοχή µελέτης κτηµατογράφησης, ο αριθµός του κωδικού της σύµβασης δεν αναφέρεται. Τα επόµενα 5 στοιχεία ΝΝΟΟΟ αναφέρονται στον κωδικό νοµού (ΝΝ) και στον κωδικό του ΟΤΑ (ΟΟΟ) όπως έχουν οριστεί από τον οργανισµό που είναι υπεύθυνος για τα ψηφιακά χωρικά δεδοµένα του ΕΚ. Σε περίπτωση που η 144

162 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile έκταση των χωρικών δεδοµένων που περιγράφεται περιέχει περισσότερο έναν ΟΤΑ, ο αριθµός του κωδικού νοµού και ΟΤΑ δεν αναφέρεται Με τη χρήση της κωδικοποίησης που αναφέρθηκε για τους κωδικούς που προσδιορίζουν τις πληροφορίες µεταδεδοµένων επιτυγχάνεται Η άµεση αναγνώριση του επιπέδου ιεραρχίας που αναφέρονται οι πληροφορίες µεταδεδοµένων Η έκταση των χωρικών δεδοµένων που περιγράφονται στο σύστηµα ΕΓΣΑ 87 και άρα η ευκολότερη αναγνώρισή τους ως προς την έκταση που περιγράφουν Η εύκολη ταξινόµησή τους µε βάση τον κωδικό µελέτης τους Η εύκολη ταξινόµησή τους µε βάση τον κωδικό του ΟΤΑ τους. MD_Metadata - Βασική οντότητα µεταδεδοµένων (επίπεδο συλλογής δεδοµένων) fileidentifier - Κωδικός αρχείου µεταδεδοµένων «HCSER_MTD» language - Γλώσσα µεταδεδοµένων «el» characterset - Σετ Χαρακτήρων «usc2» hierarchylevel - Επίπεδο ιεραρχίας µεταδεδοµένων «series» contact - Αρµόδιος οργανισµός για τα µεταδεδοµένα «ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΕ..» 11 datestamp - Ηµεροµηνία µεταδεδοµένων « » MD_Identification - Πληροφορίες αναγνώρισης MD_Distribution - Πληροφορίες διανοµής MD_ContentInformation - Πληροφορίες περιεχοµένου DQ_DataQuality - Πληροφορίες ποιότητας δεδοµένων MD_ReferenceSystem - Πληροφορίες συστήµατος αναφοράς MD_SpatialRepresentation - Πληροφορίες χωρικής εµφάνισης Πίνακας 7.3. Μεθοδολογία και παράδειγµα καταχώρισης πληροφοριών µεταδεδοµένων στο πακέτο βασικής οντότητας µεταδεδοµένων για τη συλλογή χωρικών δεδοµένων του ΕΚ στο HC metadata profile. Στα παραδείγµατα των πινάκων 7.3 και 7.4 µπορεί να παρατηρηθεί πως οργανώνονται οι πληροφορίες µεταδεδοµένων για τη συλλογή των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ (πίνακας 7.3) και για το σύνολο (dataset) διανυσµατικών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ (πίνακας 7.4). 11 Λεπτοµερείς πληροφορίας καθώς και παράδειγµα καταχώρισης αρµόδιων οργανισµών, υπάρχει την παρ του κεφαλαίου αυτού 145

163 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile MD_Metadata - Βασική οντότητα µεταδεδοµένων fileidentifier - Κωδικός αρχείου µεταδεδοµένων «HC _ _M001» language - Γλώσσα µεταδεδοµένων «el» characterset - Σετ Χαρακτήρων «usc2» parentidentifier - Κωδικός αρχείου µεταδεδοµένων ανώτερης ιεραρχίας «HCSER_MTD» contact - Αρµόδιος οργανισµός για τα µεταδεδοµένα «ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΕ..» datestamp - Ηµεροµηνία µεταδεδοµένων « » MD_Identification - Πληροφορίες αναγνώρισης MD_Distribution - Πληροφορίες διανοµής MD_ContentInformation - Πληροφορίες περιεχοµένου DQ_DataQuality - Πληροφορίες ποιότητας δεδοµένων MD_ReferenceSystem - Πληροφορίες συστήµατος αναφοράς MD_SpatialRepresentation - Πληροφορίες χωρικής εµφάνισης Πίνακας 7.4. Μεθοδολογία και παράδειγµα καταχώρισης πληροφοριών µεταδεδοµένων στο πακέτο βασικής οντότητας µεταδεδοµένων για τη βάση των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ στο HC metadata profile. Στο συγκεκριµένο παράδειγµα φαίνεται η αναφορά στις πληροφορίες µεταδεδοµένων της συλλογής των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ στο στοιχείο «Κωδικός αρχείου µεταδεδοµένων ανώτερης ιεραρχίας» όπου αναφέρεται ο κωδικός του αρχείου µεταδεδοµένων τουπίνακα Πακέτα και κλάσεις του ISO που δεν περιλαµβάνονται στο πακέτο Το πακέτο Πληροφορία Περιορισµού Πρόσβασης (MD_Constraints) για τα µεταδεδοµένα που περιλαµβάνεται στο πακέτο «Πληροφορία συνόλου οντοτήτων µεταδεδοµένων» στο ISO 19115, περιέχει στοιχεία για καταχώριση πληροφοριών µεταδεδοµένων που αφορούν στους όρους που πρέπει να πληρούνται ώστε να είναι προσβάσιµες οι πληροφορίες των µεταδεδοµένων των γεωγραφικών δεδοµένων που περιγράφονται. Σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του ΕΚ, δεν δίνονται πληροφορίες για τους περιορισµούς πρόσβασης στα µεταδεδοµένα 12 των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Επιπρόσθετα η πληροφρία περιορισµού πρόσβασης στα µεταδεδοµένα, αξιολογείται εξαιρετικά λεπτοµερής, και γι αυτό αξιολογείται ως µη απαραίτητη. Για το λόγο αυτόν το πακέτο αυτό του προτύπου ISO Οι πληροφορίες περιορισµού πρόσβασης σύµφωνα µε το πρότυπο ISO αναφέρονται σε δυο περιπτώσεις: Στα ίδια τα µεταδεδοµένα και ατα γεωγραφικά δεδοµένα που περιγράφονται. Από το τα περιεχόµενα του προτύπου HC metadata profile εξαιρούνται οι πληροφορίες περιορισµού πρόσβασης µόνο για τα µεταδεδοµένα και όχι για τα γεωγραφικά δεδοµένα. 146

164 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile δεν εντάχθηκε στο HC metadata profile. Αυτό µπορεί να γίνει διότι η κλάση αυτή δεν περιέχει κάποιο στοιχείο που να είναι χαρακτηρισµένο υποχρεωτικό και να ανήκει στον πυρήνα µεταδεδοµένων του ISO 19115, οπότε είναι επιτρεπτό στη δηµιουργία προτύπου σύµφωνα µε το ISO Το πακέτο Κατάλογος πληροφοριών απεικόνισης (MD_PortrayalCatalogueReference) που περιλαµβάνεται επίσης στο πακέτο «Πληροφορία συνόλου οντοτήτων µεταδεδοµένων» στο ISO 19115, περιέχει αναφορά σε τεχνικές πληροφορίες για την απεικόνιση των γεωγραφικών χαρακτηριστικών των γεωγραφικών δεδοµένων που περιγράφονται. Το πακέτο αυτό περιέχει µια κλάση που περιλαµβάνει στοιχεία παραποµπής σε έναν ή περισσότερους καταλόγους πληροφοριών απεικόνισης που δοµούνται σύµφωνα µε τις οδηγίες του προτύπου ISO (πληροφορίες απεικόνισης γεωγραφικών χαρακτηριστικών - Feature Portrayal). Μελετώντας τις προδιαγραφές του ΕΚ, πληροφορίες για την απεικόνιση των γεωγραφικών δεδοµένων αναφέρονται µόνο για τη σύνταξη των κτηµατολογικών διαγραµµάτων σε αναλογική µορφή, κάτι που συνεπάγεται ότι για τα ψηφιακά χωρικά κτηµατολογικά δεδοµένα, δεν είναι απαραίτητη η πληροφορία αυτή. Για το λόγο αυτόν το πακέτο αυτό του προτύπου ISO δεν εντάχθηκε στο HC metadata profile. Αυτό µπορεί να γίνει διότι η κλάση αυτή δεν περιέχει κάποιο στοιχείο που να είναι χαρακτηρισµένο υποχρεωτικό και να ανήκει στον πυρήνα µεταδεδοµένων, οπότε είναι επιτρεπτό στη δηµιουργία προτύπου σύµφωνα µε το ISO Το πακέτο Πληροφορία σχήµατος εφαρµογής (MD_ApplicationSchemaInformation) που περιλαµβάνεται επίσης στο πακέτο «Πληροφορία συνόλου οντοτήτων µεταδεδοµένων» στο ISO 19115, περιέχει την πληροφορία σχετικά µε το µοντέλο (schema) της εφαρµογής που χρησιµοποιείται για να δηµιουργηθεί το σύνολο δεδοµένων που τεκµηριώνεται. Μελετώντας τις προδιαγραφές του ΕΚ, δεν αναφέρονται πληροφορίες για τo µοντέλο της εφαρµογής για τη δηµιουργία των κτηµατολογικών γεωγραφικών. Για το λόγο αυτόν το πακέτο αυτό του προτύπου ISO δεν εντάχθηκε στο HC metadata profile. Αυτό µπορεί να γίνει διότι η κλάση αυτή δεν περιέχει κάποιο στοιχείο που να είναι χαρακτηρισµένο υποχρεωτικό και να ανήκει στον πυρήνα µεταδεδοµένων, οπότε είναι επιτρεπτό στη δηµιουργία προτύπου σύµφωνα µε το ISO Το πακέτο Πληροφορία Συντήρησης (Maintenance Information) για τα µεταδεδοµένα που περιλαµβάνεται επίσης στο πακέτο «Πληροφορία συνόλου οντοτήτων µεταδεδοµένων» στο ISO Περιέχει πληροφορίες για τον σκοπό και την συχνότητα συντήρησης ή επικαιροποίησης των µεταδεδοµένων. Ωστόσο, η βασική πληροφορία για τη δηµιουργία ή την ενηµέρωση των µεταδεδοµένων, καταχωρίζεται στο στοιχείο datestamp (τύπου Date) που ανήκει στην κλάση της βασικής οντότητας µεταδεδοµένων MD_Metadata. Το εν λόγω πακέτο περιέχει λεπτοµερείς πληροφορίες ενηµέρωσης όπως η προβλεπόµενη συχνότητα ενηµέρωσης των µεταδεδοµένων, η προβλεπόµενη ηµεροµηνία επόµενης ενηµέρωσης, ο σκοπός ενηµέρωσης, περιγραφή του τι ενηµερώνεται καθώς και στοιχεία του υπεύθυνου φορέα για την ενηµέρωση. Για το λόγο ότι 147

165 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile η πληροφορία δηµιουργίας ή ενηµέρωσης για τα µεταδεδοµένα µπορούν να καταχωριστούν εκτός του πακέτου αυτού, δεν είναι γνωστό εάν υπάρχουν τόσο λεπτοµερείς πληροφορίες για την ενηµέρωση των µεταδεδοµένων η κλάση αυτή δεν περιλαµβάνεται επίσης στο HC metadata profile. Αυτό µπορεί να γίνει διότι η κλάση αυτή δεν περιέχει κάποιο στοιχείο που να είναι χαρακτηρισµένο υποχρεωτικό και να ανήκει στον πυρήνα µεταδεδοµένων, οπότε είναι επιτρεπτό στη δηµιουργία προτύπων σύµφωνα µε το ISO Το πακέτο Πληροφορία Επέκτασης Μεταδεδοµένων (MD_MetadataExtensionInformation) περιέχει στοιχεία για την καταχώριση πληροφοριών που αφορούν στα νέα στοιχεία µεταδεδοµένων που έχουν προστεθεί σε ένα πρότυπο µεταδεδοµένων. Η κλάση αυτή δεν περιλαµβάνεται στον πυρήνα µεταδεδοµένων του προτύπου ISO και σε πρότυπα µεταδεδοµένων βασισµένων στο ISO όπως το North American Metadata Prodile και το πρότυπο της ΕΥΓΕΠ, κάτι που υποδεικνύει ότι η πληροφορία αυτή θεωρείται όχι πρωτεύουσας σηµασίας. Για τον ίδιο λόγο, η κλάση αυτή εξαιρέθηκε και από το HC metadata profile. Αυτό µπορεί να γίνει διότι η κλάση αυτή δεν περιέχει κάποιο στοιχείο που να είναι χαρακτηρισµένο υποχρεωτικό και να ανήκει στα στοιχεία του πυρήνα µεταδεδοµένων, οπότε είναι επιτρεπτό στη δηµιουργία προτύπου σύµφωνα µε το ISO Προσθήκες ή διαγραφές στα στοιχεία του πακέτου Καµία προσθήκη δεν έχει γίνει στο περιεχόµενο του πακέτου Πληροφορίες οντότητας µεταδεδοµένων του HC metadata profile σε σχέση µε το περιεχόµενο του πακέτου όπως έχει οριστεί στο βασικό πρότυπο ISO Επίσης, καµία διαγραφή δεν έχει γίνει στο περιεχόµενο του πακέτου Πληροφορίες οντότητας µεταδεδοµένων του HC metadata profile σε σχέση µε το περιεχόµενο του πακέτου όπως έχει οριστεί στο βασικό πρότυπο ISO Λοιπές αλλαγές Κλάση MD_Metadata. Το στοιχείο fileidentifier (µοναδικό προσδιοριστικό για το αρχείο που περιέχει τις πληροφορίες µεταδεδοµένων) χαρακτηρίζεται ως υποχρεωτικό (αντί προαιρετικό στο ISO 19115). Η αλλαγή αυτή της συνθήκης του στοιχείου αυτού συναντάται σε πολλά πρότυπα µεταδεδοµένων που είναι βασισµένα στο ISO (όπως του οργανισµού ANZLIC (2007), του οργανισµού IHO (2005) και του NAP (2007)). Η αλλαγή αυτή έγινε ώστε το στοιχείο αυτό να περιέχεται πάντα στις πληροφορίες µεταδεδοµένων το προσδιοριστικό που ορίζει µοναδικά το αρχείο µεταδεδοµένων. Αυτό είναι χρήσιµο για τη συσχέτιση του αρχείου µεταδεδοµένων µε τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ που 148

166 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile τεκµηριώνονται, αλλά και την εύκολη παραποµπή από άλλες πηγές στο εν λόγω αρχείο. Το στοιχείο language (γλώσσα που χρησιµοποιείται στην καταχώριση µεταδεδοµένων) χαρακτηρίζεται ως υποχρεωτικό (αντί υποχρεωτικό υπό συνθήκη στο ISO 19115) διότι δεν υπονοείται ως χρησιµοποιούµενη γλώσσα η αγγλική όπως στο ISO Ως προεπιλεγµένη τιµή ορίζεται η τιµή el σύµφωνα µε το πρότυπο ISO 639 που υποδηλώνει ότι χρησιµοποιείται η ελληνική γλώσσα στο profile. Το στοιχείο characterset χαρακτηρίζεται ως υποχρεωτικό (αντί υποχρεωτικό υπό συνθήκη στο ISO 19115) διότι δεν υπονοείται ως χρησιµοποιούµενη γλώσσα η αγγλική όπως στο ISO Ως προεπιλεγµένη τιµή ορίζεται προεπιλεγµένη τιµή usc2 σύµφωνα µε τα περιεχόµενα της λίστας MD_CharacterSetCode που υποδηλώνει ότι χρησιµοποιείται σετ χαρακτήρων 16 bit που υποστηρίζουν την ελληνική γλώσσα Το στοιχείο hierachylevel (επίπεδο ιεραρχίας χωρικών δεδοµένων που περιγράφονται) χαρακτηρίζεται ως υποχρεωτικό (αντί προαιρετικό στο ISO 19115). Η αλλαγή αυτή της συνθήκης του στοιχείου αυτού συναντάται σε πρότυπα µεταδοµένων που είναι βασισµένα στο ISO όπως αυτό του οργανισµού ANZLIC. Η αλλαγή αυτή έγινε ώστε το στοιχείο αυτό να περιέχεται πάντα στις πληροφορίες µεταδεδοµένων το επίπεδο ιεραρχίας χωρικών δεδοµένων που αφορούν οι πληροφορίες µεταδεδοµένων. Αυτό είναι απαραίτητο εφόσον στο HC metadata profile υποστηρίζονται περισσότερα από ένα επίπεδα ιεραρχίας στην περιγραφή των χωρικών δεδοµένων, οπότε πρέπει έχει την σχετική πληροφορία ο χρήστης των µεταδεδοµένων, ώστε να γνωρίζει σε ποιο επίπεδο ιεραρχίας αναφέρονται τα µεταδεδοµένα Πακέτο Πληροφορίες αναγνώρισης Το πακέτο αυτό στο πρότυπο ISO περιέχει πληροφορίες που ταυτοποιούν τα χωρικά δεδοµένα µε µοναδικό τρόπο. Αποτελεί και αυτό συνάθροιση ορισµένων πακέτων και κλάσεων και περιέχει πληροφορίες που χαρακτηρίζουν τα δεδοµένα όπως παραποµπή στον αρµόδιο οργανισµό που είναι υπεύθυνος για τα χωρικά δεδοµένα που περιγράφονται, περίληψη του περιεχοµένου τους, και την υφιστάµενη κατάσταση τους. Οι πληροφορίες µεταδεδοµένων πληροφοριών αναγνώρισης για τα διανυσµατικά γεωγραφικά δεδοµένα του ΕΚ µπορούν να διαχωριστούν σε δυο κατηγορίες: µεταδεδοµένα για το σύνολο των γεωγραφικών δεδοµένων του ΕΚ. Οι πληροφορίες αυτές αφορούν τον αρµόδιο οργανισµό για τη σύνταξη των γεωγραφικών δεδοµένων του ΕΚ, την έκταση που καταλαµβάνουν, τη γλώσσα που χρησιµοποιείται στα γεωγραφικά δεδοµένα, τις κλίµακες που χρησιµοποιούνται. Μεταδεδοµένα για επιµέρους περιοχές των γεωγραφικών δεδοµένων. Οι πληροφορίες αυτές αφορούν τις αστικές και τις αγροτικές και λοιπές περιοχές που έχουν κτηµατογραφηθεί για κάθε 149

167 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile οργανισµό τοπικής αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ). Για κάθε µια από τις περιοχές αυτές, υπάρχει διαφοροποίηση στις προδιαγραφές κτηµατογράφησης τους. ιαφοροποίηση ως προς τις πληροφορίες αναγνώρισης υπάρχει και για τις περιοχές που αφορούν σε κάθε περιοχή κτηµατογράφησης που έχει οριστεί µέσω των συµβάσεων κτηµατογράφησης από τον αρµόδιο οργανισµό για τη σύνταξη των γεωγραφικών δεδοµένων του ΕΚ, αλλά και για κάθε οργανισµό τοπικής αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) που περιλαµβάνει η σύµβαση αυτή. Οι πληροφορίες µεταδεδοµένων για την αναγνώριση των γεωγραφικών διανυσµατικών δεδοµένων του ΕΚ, αναλύονται πλήρως στην παράγραφο Μεθοδολογία και παραδείγµατα καταχώρισης πληροφοριών αναγνώρισης στο HC metadata profile Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η οργάνωση των πληροφοριών αναγνώρισης των επιπέδων πληροφοριών για τα χωρικά κτηµατολογικά δεδοµένα, όπως παρουσιάστηκαν στην παρ στο HC metadata profile, ειδικότερα στο θέµα της οργάνωσης των πληροφοριών όπου υπάρχουν πληροφορίες για επιµέρους τµήµατα του. Οι πληροφορίες αυτές αφορούν Τις κλίµακες απόδοσης κάθε περιοχής κτηµατογράφησης Τις εκτάσεις των ΟΤΑ που έχουν κτηµατογραφηθεί Τους µελετητές που έχουν κτηµατογραφήσει κάθε έκταση Το ενδιαφέρον εστιάζεται στην καταχώριση των πληροφοριών αυτών σύµφωνα µε τη δοµή και τους κανόνες του προτύπου ISO 19115, χωρίς να παραληφθεί κάποια σηµαντική πληροφορία για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ. Αν και το πρότυπο ISO επιτρέπει την επέκτασή του µε τη δηµιουργία νέων στοιχείων για την καταχώριση πληροφοριών µεταδεδοµένων, εντούτοις είναι πολύ αυστηρό ως προς τους κανόνες που πρέπει να πληρούν τα νέα στοιχεία αυτά. Ο σηµαντικότερος κανόνας που θέτει το πρότυπο όσον αφορά την επέκτασή του, είναι ο έλεγχος ύπαρξης στοιχείων εντός του προτύπου που µπορούν να καταχωριστούν οι πληροφορίες αυτές. εδοµένου του µεγάλου αριθµού στοιχείων που περιέχει το πρότυπο του γενικευµένου ορισµού κάθε στοιχείου του προτύπου (για την κάλυψη όσο το δυνατόν µεγαλύτερου φάσµατος πληροφοριών) η διαδικασία εύρεσης των κατάλληλων στοιχείων του προτύπου για την καταχώριση όλων των πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ είναι αρκετά δύσκολη. Στην περίπτωση των πληροφοριών αναγνώρισης των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ, (αλλά και στο σύνολο των πληροφοριών µεταδεδοµένων) δεν δηµιουργήθηκαν κάποια νέα στοιχεία στο HC metadata profile για τον λόγο ότι τα υπάρχοντα στοιχεία του ISO καλύπτουν τις ανάγκες καταχώρισης των πληροφοριών αυτών. 150

168 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Η οργάνωση των πληροφοριών αναγνώρισης θα πρέπει να γίνει σε συνδυασµό µε την οργάνωση των πληροφοριών για την ποιότητα τους. Αυτό θα πρέπει να γίνει διότι οι έλεγχοι για την ποιότητα δεδοµένων και συγκεκριµένα για την ακρίβεια θέσης (παρ ) γίνονται για τις αστικές και τις λοιπές περιοχές κάθε σύµβασης κτηµατογράφησης, οπότε η έκταση που καταλαµβάνουν οι αστικές και οι λοιπές περιοχές καταχωρίζονται στις πληροφορίες µεταδεδοµένων για την ποιότητα. Λαµβάνοντας υπ όψη την καταχώριση των παραπάνω πληροφοριών αναγνώρισης στις πληροφορίες ποιότητας των δεδοµένων, η οργάνωση των λοιπών πληροφοριών αναγνώρισης που καλύπτει µε τον καλύτερο τρόπο τις ανάγκες επιγραφής των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ, αναλύεται στις παρακάτω παραγράφους. Αν και το αρχικό πρότυπο ISO 19115, επιτρέπει µία ή και περισσότερες καταχωρίσεις µεταδεδοµένων του πακέτου πληροφοριών αναγνώρισης, στο HC metadata profile, καταχωρίζεται µια εγγραφή πληροφοριών αναγνώρισης (γενικευµένη κλάση MD_Identification και επιµέρους κλάση MD_DataIdentification) για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ. Αυτό έγινε διότι τα στοιχεία και οι κλάσεις όπου καταχωρίζονται οι πληροφορίες για τα χωρικά δεδοµένα που απαιτούν περισσότερες από µια καταχωρίσεις, περιέχονται εντός των πληροφοριών αναγνώρισης. Με την οργάνωση των πληροφοριών αναγνώρισης των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ σε µια εγγραφή αποφεύγεται η πολυπλοκότητα της δοµής των αρχείων µεταδεδοµένων που θα προκύψουν η επανάληψη πληροφοριών αναγνώρισης που χαρακτηρίζονται υποχρεωτικές στο ISO Στοιχεία και κλάσεις που αφορούν σε γενικές πληροφορίες τα διανυσµατικά γεωγραφικά δεδοµένα του ΕΚ. Εντός της εγγραφής των πληροφοριών αναγνώρισης καταχωρίζεται µια εγγραφή για τα στοιχεία και κλάσεις που αφορούν σε γενικές πληροφορίες τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ. Τα στοιχεία αυτά είναι Ο τίτλος των χωρικών δεδοµένων (π.χ «χωρικά δεδοµένα Εθνικού Κτηµατολογίου» στοιχείο citation\title) η γλώσσα που χρησιµοποιείται στα χωρικά δεδοµένα (στοιχείο language) περίληψη των περιεχοµένων των χωρικών δεδοµένων (στοιχείο abstract) σετ χαρακτήρων (στοιχείο characterset) που χρησιµοποιείται στα χωρικά δεδοµένα τυποποιηµένη κατηγορία χωρικών δεδοµένων (στοιχείο topiccategory) η χρήση των χωρικών δεδοµένων (κλάση MD_Usage) η κλάση όπου καταχωρίζονται λέξεις κλειδιά που περιγράφουν τα χωρικά δεδοµένα (κλάση MD_Keywords) αρχείο γραφικών που περιέχει µια εικόνα (χωρίς γεωαναφορά) των χωρικών δεδοµένων (στοιχείο MD_BrowseGraphic) 151

169 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Οι αρµόδιοι οργανισµοί για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ εντάσσονται επίσης στις γενικές πληροφορίες για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ και καταχωρίζονται στο στοιχείο για τον αρµόδιο οργανισµό (στοιχείο CI_Citation\citedResponsibleParty) εντός των πληροφοριών παραποµπής που ανήκουν στις πληροφορίες αναγνώρισης (στοιχείο citation τύπου δεδοµένων CI_Citation). Οι αρµόδιοι οργανισµοί χωρίζονται σε δυο κατηγορίες. Στους οργανισµούς που είναι υπεύθυνοι για τη διαχείριση των χωρικών δεδοµένων. Οι οργανισµοί αυτοί είναι δυο: Η Κτηµατολόγιο Α.Ε και ο ΟΚΧΕ. Οι δυο αυτοί οργανισµοί καταχωρίζονται ο καθένας σε µια εγγραφή εντός των πληροφοριών παραποµπής. Παράδειγµα καταχώρισης πληροφοριών για τον οργανισµό «ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε» υπάρχει στον πίνακα Στους οργανισµούς (ή µελετητικές εταιρίες) που δηµιούργησαν τα δεδοµένα. Ο αριθµός των µελετητών που έχουν συµµετάσχει στην κτηµατογράφηση περιοχών των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ είναι πολύ µεγάλος (όσον και ο αριθµός των συµβάσεων κτηµατογράφησης), γι αυτό και δεν καταχωρίζεται ως πληροφορία µεταδεδοµένων αν τα µεταδεδοµένα αφορούν το σύνολο των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ διότι θα προέκυπτε πολύ µεγάλος όγκος πληροφοριών. Αντί αυτού, καταχωρίζεται µια εγγραφή που αφορά όλους τους µελετητές µε παραποµπή όµως στον δικτυακό τόπο του HC metadata profile όπου υπάρχουν καταγεγραµµένοι όλοι οι µελετητές, καθώς και οι κωδικοί των µελετών κτηµατογράφησης που έχουν εκπονήσει (παράδειγµα καταχώρισης υπάρχει στον πίνακα 5.23). Στην περίπτωση όµως που οι πληροφορίες µεταδεδοµένων που δηµιουργούνται µε βάση το HC metadata profile αφορούν µια σύµβαση κτηµατογράφησης, τότε καταχωρίζονται τα στοιχεία του µελετητή που έχουν εκπονήσει τη σύµβαση κτηµατογράφησης σε µια εγγραφή. Η µεθοδολογία παραποµπής σε πληροφορίες µεταδεδοµένων σε εξωτερικές πηγές, εφαρµόζεται σε πολλές περιπτώσεις και εντός του προτύπου ISO (πληροφορίες συστήµατος αναφοράς παρ και 5.5.5) αλλά και σε πρότυπα βασισµένα στο πρότυπο ISO 19115, όπως το πρότυπο µεταδεδοµένων του οργανισµού ANZLIC. Στοιχεία και κλάσεις που αφορούν σε πληροφορίες επιµέρους τµηµάτων των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Στοιχεία και κλάσεις που αφορούν σε πληροφορίες επιµέρους τµηµάτων των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ καταχωρίζονται ανάλογα µε την περίπτωση σε µια ή περισσότερες εγγραφές στοιχείων εντός των πληροφοριών αναγνώρισης. Επιµέρους περιοχές των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ µπορεί να είναι οποιαδήποτε έκταση του Ελληνικού χώρου που περιέχει έναν ή περισσότερους ΟΤΑ ή επιµέρους περιοχές τους. Τα στοιχεία αυτά είναι οι κλίµακες που έχουν χρησιµοποιηθεί για την απόδοση των χωρικών δεδοµένων (π.χ 1:1000, 1:2000, 1:5000, 1:10000, 1: στοιχείο spatialresolution), µια εγγραφή για κάθε κλίµακα (Πιν.7.4 και 5.5). η έκταση που καταλαµβάνει ο κάθε ΟΤΑ που έχει κτηµατογραφηθεί καθώς και η χρονική περίοδος που πραγµατοποιήθηκε η 152

170 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile κτηµατογράφησή του. Στην περίπτωση αυτή, καταχωρίζεται εντός των πληροφοριών αναγνώρισης τόσες εγγραφές πληροφοριών έκτασης (στοιχείο extent, τύπος δεδοµένων EX_Extent), όσοι και οι ΟΤΑ που έχουν κτηµατογραφηθεί και περιέχονται εντός των χωρικών δεδοµένων που περιγράφονται. Ο τύπος δεδοµένων EX_Extent (κεφ. 4, παρ ) υποστηρίζει καταχώριση πληροφοριών έκτασης σε χωρικό και σε χρονικό επίπεδο., κάτι που επιτρέπει και την καταχώριση πληροφοριών και για την χρονική περίοδο που έχει κτηµατογραφηθεί κάθε ΟΤΑ. (Περισσότερες πληροφορίες για τη µεθοδολογία καταχώρισης των πληροφοριών των εκτάσεων των ΟΤΑ, υπάρχουν στην παρ ) MD_Metadata - Βασική οντότητα µεταδεδοµένων (συλλογής δεδοµένων) MD_DataIdentification - Πληροφορίες αναγνώρισης χωρικών δεδοµένων του ΕΚ citation - Πληροφορίες παραποµπής title - Τίτλος «Ψηφιακά χωρικά δεδοµένα του ΕΚ» date - Ηµεροµηνία έκδοσης χωρικών δεδοµένων « » citedresponsibleparty - Αρµόδιος Οργανισµός για τα χωρικά δεδοµένα «ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε..» 13 citedresponsibleparty - Αρµόδιος Οργανισµός για τα χωρικά δεδοµένα «Σύνδεσµος Εταιρειών Γεωπληροφορικής και Κτηµατολογιου..» abstract - Περίληψη «Ψηφιακά Χωρικά δεδοµένα Εθνικού Κτηµατολογίου» language - Γλώσσα χωρικών δεδοµένων «el» characterset Σετ χαρακτήρων «ucs2» topiccategory Κωδικός κατηγορίας χωρικών δεδοµένων «planningcadastre» (Χωροταξία Κτηµατολόγιο) spatialresolution - Κλίµακα «1000» spatialresolution Κλίµακα «2000» spatialresolution Κλίµακα «5000» spatialresolution Κλίµακα «10000» spatialresolution Κλίµακα «20000» extent Έκταση ελληνικού χώρου MD_Keywords Λέξεις κλειδιά keyword Λέξη κλειδί «ΕΘΝΙΚΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ» keyword Λέξη κλειδί «ΧΩΡΙΚΑ Ε ΟΜΕΝΑ» MD_Usage Χρήση των χωρικών δεδοµένων specificusage Χρήση χωρικών δεδοµένων «ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ, ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ» MD_BrowseGraphic Αρχείο γραφικών των χωρικών δεδοµένων filename Όνοµα αρχείου « 13 Λεπτοµερείς πληροφορίας καθώς και παράδειγµα καταχώρισης αρµόδιων οργανισµών, υπάρχει την παρ του κεφαλαίου αυτού 153

171 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Πίνακας 7.5. Μεθοδολογία και παράδειγµα καταχώρισης πληροφοριών αναγνώρισης στο HC metadata profile για το επίπεδο συλλογής δεδοµένων των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Στο επίπεδο συλλογής καταχωρίζονται µε πλήρη λεπτοµέρεια τα στοιχεία του αρµόδιο οργανισµού για τα χωρικά δεδοµένα καθώς και στις πληροφορίες έκτασης (στοιχείο extent) γίνεται αναφορά σε όλη την έκταση της Ελλάδας MD_Metadata - Βασική οντότητα µεταδεδοµένων MD_DataIdentification - Πληροφορίες αναγνώρισης χωρικών δεδοµένων του ΕΚ citation - Πληροφορίες παραποµπής title - Τίτλος «Ψηφιακά χωρικά δεδοµένα του ΕΚ» date - Ηµεροµηνία έκδοσης χωρικών δεδοµένων « » citedresponsibleparty - Αρµόδιος Οργανισµός για τα χωρικά δεδοµένα «ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε..» citedresponsibleparty - Αρµόδιος Οργανισµός για τα χωρικά δεδοµένα «Σαραφίδης ηµήτριος Αγρανόµος & Τοπογράφος Μηχανικός..» (επαναλαµβάνεται τόσες φορές όσες και οι οργανισµοί που δηµιούργησαν τα δεδοµένα που περιγράφονται) abstract - Περίληψη «Ψηφιακά Χωρικά δεδοµένα Εθνικού Κτηµατολογίου» language - Γλώσσα χωρικών δεδοµένων «el» spatialresolution - Κλίµακα «1000» spatialresolution Κλίµακα «2000» spatialresolution Κλίµακα «5000» spatialresolution Κλίµακα «10000» spatialresolution Κλίµακα «20000» extent - Περιοχή κτηµατογράφησης για τον ΟΤΑ Ν επαναλαµβάνεται Ν φορές, όσες και οι ΟΤΑ που έχουν κτηµατογραφηθεί 14 MD_Keywords Λέξεις κλειδιά keyword Λέξη κλειδί «ΕΘΝΙΚΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ» keyword Λέξη κλειδί «ΧΩΡΙΚΑ Ε ΟΜΕΝΑ» MD_Usage Χρήση των χωρικών δεδοµένων specificusage Χρήση χωρικών δεδοµένων «ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ, ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ» MD_BrowseGraphic Αρχείο γραφικών µε µια εικόνα των δεδοµένων filename Όνοµα αρχείου « Πίνακας 7.6. Μεθοδολογία και παράδειγµα καταχώρισης πληροφοριών αναγνώρισης στο HC metadata profile. Στο επίπεδο χωρικών δεδοµένων δεν είναι 14 Παράδειγµα καταχώρισης πληροφοριών έκτασης για κάθε ΟΤΑ που έχει κτηµατογραφηθεί και περιλαµβάνεται στα χωρικά που περιγράφονται, υπάρχει στον πίνακα

172 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile απαραίτητη η αναφορά µε πλήρη λεπτοµέρεια στις πληροφορίες του αρµόδιου οργανισµού. Η αναφορά έκτασης αφορά την έκταση κάθε ΟΤΑ που έχει κτηµατογραφηθεί Πακέτα και κλάσεις του ISO που δεν περιλαµβάνονται στο πακέτο πληροφοριών αναγνώρισης To πρότυπο HC metadata profile χρησιµοποιείται µόνο για την τεκµηρίωση γεωγραφικών δεδοµένων, γι αυτό και δεν περιλαµβάνεται το ενδεχόµενο να περιέχει η κλάση MD_Identification πληροφορίες υπηρεσίας καταλόγου. Γι αυτό τον λόγο δεν περιλαµβάνεται στο HC metadata profile η κλάση MD_ServiceIdentification. Η κλάση αυτή δεν περιλαµβάνεται και στο βασικό πρότυπο µεταδεδοµένων. Η κλάση MD_AggregateInformation, που περιλαµβάνεται επίσης στο πακέτο «Πληροφορίες ταυτότητας» στο ISO 19115, περιέχει πληροφορίες για τα σύνολα δεδοµένων που είναι επιµέρους τµήµατα του συνόλου δεδοµένων που τα µεταδεδοµένα περιγράφουν. Εφόσον τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ δεν περιλαµβάνουν επιµέρους τµήµατα χωρικών δεδοµένων, η κλάση αυτή δεν περιλαµβάνεται στο HC metadata profile. Αυτό µπορεί να γίνει διότι η κλάση αυτή δεν περιέχει κάποιο στοιχείο που να είναι χαρακτηρισµένο υποχρεωτικό και να ανήκει στον πυρήνα µεταδεδοµένων, οπότε είναι επιτρεπτό στη δηµιουργία προτύπου σύµφωνα µε το ISO To πακέτο Maintenance Information (Πληροφορία Συντήρησης) για τα χωρικά δεδοµένα περιλαµβάνεται επίσης στο πακέτο «Πληροφορίες ταυτότητας» στο ISO Περιέχει πληροφορίες για τον σκοπό και την συχνότητα συντήρησης ή επικαιροποίησης των χωρικών δεδοµένων που περιγράφονται. Ωστόσο, οι βασικές πληροφορίες µεταδεδοµένων για την επικαιροποίηση των χωρικών δεδοµένων καταχωρίζονται στα περιεχόµενα του στοιχείου citation της κλάση MD_Identification (τα περιεχόµενά του ορίζονται στην κλάση CI_Citation - πληροφορίες παραποµπής) που βρίσκεται εκτός του πακέτου αυτού. Μέσα στην κλάση αυτή µπορούν να καταχωριστούν ηµεροµηνίες για τη δηµιουργία των γεωγραφικών δεδοµένων, την διάθεσή τους και την ενηµέρωσή τους. Το εν λόγω πακέτο περιέχει λεπτοµερείς πληροφορίες ενηµέρωσης όπως η προβλεπόµενη συχνότητα ενηµέρωσης των γεωγραφικών δεδοµένων, η προβλεπόµενη ηµεροµηνία επόµενης ενηµέρωσης, ο σκοπός ενηµέρωσης, περιγραφή του τι ενηµερώνεται καθώς και στοιχεία του υπεύθυνου φορέα για την ενηµέρωση. Γι το λόγο ότι πληροφορίες ενηµέρωσης και επικαιροποίησης για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ µπορούν να καταχωριστούν εκτός του πακέτου αυτού, δεν είναι γνωστό εάν υπάρχουν τόσο λεπτοµερείς πληροφορίες για τη συντήρηση των χωρικών δεδοµένων 155

173 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile η κλάση αυτή δεν περιλαµβάνεται επίσης στο HC metadata profile. Αυτό µπορεί να γίνει διότι η κλάση αυτή δεν περιέχει κάποιο στοιχείο που να είναι χαρακτηρισµένο υποχρεωτικό και να ανήκει στον πυρήνα µεταδεδοµένων, οπότε είναι επιτρεπτό στη δηµιουργία προτύπου σύµφωνα µε το ISO Η κλάση MD_Format για τα χωρικά δεδοµένα περιλαµβάνεται επίσης στο πακέτο «Πληροφορίες ταυτότητας» στο ISO Περιέχει πληροφορίες για τη µορφή (format) που είναι διαθέσιµα τα χωρικά δεδοµένα. Ωστόσο πληροφορίες για τη µορφή των χωρικών δεδοµένων υπάρχουν και στο πακέτο της «πληροφοριών διανοµής» για τα χωρικά δεδοµένα. Γι αυτό τον λόγο η κλάση αυτή εξαιρέθηκε από το πακέτο πληροφοριών αναγνώρισης του HC metadata profile. Το στοιχείο αυτό έχει εξαιρεθεί επίσης και από το North American Metadata Profile Πακέτα και κλάσεις του ISO που δεν περιλαµβάνονται στο πακέτο πληροφοριών αναγνώρισης Κλάση MD_Identification (πληροφορίες αναγνώρισης). Στο στοιχείο credit (ευχαριστίες στον οργανισµό ή στα άτοµα που συνεισέφεραν στη δηµιουργία των γεωγραφικών δεδοµένων που περιγράφονται) καταχωρίζεται εξαιρετικά λεπτοµερής πληροφορία και γι αυτό αξιολογείται ως µη απαραίτητη για την περιγραφή των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Γι αυτό τον λόγο το στοιχείο αυτό δεν περιλαµβάνεται στην κλάση MD_Identification του HC metadata profile. Κλάση MD_Keywords (Λέξεις - κλειδιά). Στο στοιχείο ThesaurusName (παραποµπή σε µια έγκυρη πηγή που περιέχει λέξεις κλειδιά συναφείς µε τις λέξεις κλειδιά που καταχωρίζονται για την περιγραφή των γεωγραφικών δεδοµένων) καταχωρίζεται εξαιρετικά λεπτοµερής πληροφορία και γι αυτό αξιολογείται ως µη απαραίτητη για την περιγραφή των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Γι αυτό τον λόγο το στοιχείο αυτό δεν περιλαµβάνεται στην κλάση MD_Identification του HC metadata profile Προσθήκες και διαγραφές στοιχείων Καµία προσθήκη δεν έχει γίνει στο περιεχόµενο του πακέτου Πληροφορίες αναγνώρισης του HC metadata profile σε σχέση µε το περιεχόµενο του πακέτου όπως έχει οριστεί στο βασικό πρότυπο ISO Επίσης, καµία διαγραφή δεν έχει γίνει στο περιεχόµενο του πακέτου Πληροφορίες αναγνώρισης του HC metadata profile σε σχέση µε το περιεχόµενο του πακέτου όπως έχει οριστεί στο βασικό πρότυπο ISO

174 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Λοιπές αλλαγές Καµία άλλη αλλαγή δεν έχει γίνει στο περιεχόµενο και στα χαρακτηριστικά των στοιχείων του HC metadata profile στο πακέτο Πληροφορίες αναγνώρισης σε σχέση µε το περιεχόµενο και τα χαρακτηριστικά των στοιχείων του πακέτου όπως έχει οριστεί στο βασικό πρότυπο ISO 19115, εκτός από τις αλλαγές που παρουσιάστηκαν στις προηγούµενες παραγράφους Πακέτο Πληροφορία Περιορισµού πρόσβασης για τα χωρικά δεδοµένα Το πακέτο Πληροφορία Περιορισµού Πρόσβασης (MD_Constraints), περιέχει στοιχεία για καταχώριση πληροφοριών µεταδεδοµένων που αφορούν στους όρους που πρέπει να πληρούνται ώστε να είναι προσβάσιµες οι πληροφορίες α) των µεταδεδοµένων και β) των γεωγραφικών δεδοµένων που περιγράφονται. Το πακέτο ως πληροφορίες περιορισµού πρόσβασης για τα µεταδεδοµένα έχει εξαιρεθεί από το HC metadata profile για τους λόγους που αναφέρθηκαν στην παράγραφο Το πακέτο περιέχεται στο HC metadata profile για την περιγραφή των πληροφοριών πρόσβασης για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ. Σύµφωνα µε τις προδιαγραφές σύνταξης των γεωγραφικών δεδοµένων του ΕΚ, δεν υπάρχουν πληροφορίες που να αφορούν περιορισµούς στην πρόσβαση στα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ, εκτός από το ότι τα χωρικά δεδοµένα είναι πνευµατική ιδιοκτησία του οργανισµού Κτηµατολογιο Α.Ε. Παρόλο που δεν ορίζονται από τις προδιαγραφές του ΕΚ πληροφορίες περιορισµού, το πακέτο πληροφοριών πρόσβασης περιλαµβάνεται στο HC metadata profile. Ο λόγος που έγινε η επιλογή αυτή είναι επειδή στην οδηγία INSPIRE (Άρθρο 5 Μεταδεδοµένα) (INSPIRE 2007) αναφέρεται ότι στις πληροφορίες µεταδεδοµένων για χωρικά δεδοµένα, πρέπει να περιλαµβάνονται πληροφορίες για τους περιορισµούς πρόσβασης σ αυτά Μεθοδολογία και παραδείγµατα καταχώρισης πληροφοριών περιορισµού πρόσβασης στο HC metadata profile Στην καταχώριση πληροφοριών πρόσβασης για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ λόγω πνευµατικής ιδιοκτησίας των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ, αφορά νοµικούς περιοριµούς πρόσβασης (legal constraints). Για τον λόγο αυτό, οι πληροφορίες περιορισµού πρόσβασης για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ ορίζονται ως πληροφορίες πρόσβασης µε περιεχόµενο νοµικούς περιορισµούς και όχι ως πληροφορίες πρόσβασης µε περιεχόµενο περιορισµούς για λόγους ασφαλείας (ο δεύτερος εναλλακτικός ορισµός των περιορισµών πρόσβασης σύµφωνα µε το ISO 19115). Οι πληροφορίες για τον αρµόδιο οργανισµό που έχει τα πνευµατικά δικαιώµατα των χωρικών 157

175 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile δεδοµένων του ΕΚ που περιγράφεται, αναφέρονται στο πακέτο των πληροφοριών αναγνώρισης των µεταδεδοµένων. MD_Identification - Πληροφορίες αναγνώρισης χωρικών δεδοµένων του ΕΚ MD_LegalConstraints - Πληροφορίες περιορισµού χωρικών δεδοµένων του ΕΚ (επίπεδο συλλογής και χωρικών δεδοµένων) uselimitation Περιγραφή των περιορισµών χρήσης των χωρικών δεδοµένων «εν επιτρέπεται η χρήση των δεδοµένων χωρίς την άδεια της Κτηµατολόγιο Α.Ε» accessconstraints Κωδικός περιορισµού πρόσβασης στα δεδοµένα «copyright» (πνευµατική ιδιοκτησία) useconstraints Κωδικός περιορισµού χρήσης των δεδοµένων «copyright» (πνευµατική ιδιοκτησία) Πίνακας 7.7. Μεθοδολογία και παράδειγµα καταχώρισης πληροφοριών περιορισµού πρόσβασης στο HC metadata profile Πακέτα και κλάσεις του ISO που δεν περιλαµβάνονται στο πακέτο πληροφοριών περιορισµού Κλάση MD_SecurityConstraints (Περιορισµοί για λόγους ασφαλείας). Η κλάση αυτή χρησιµοποιείται για καταχώριση πληροφοριών µεταδεδοµένων για τους περιορισµούς που επιβάλλονται στα χωρικά δεδοµένα για λόγους εθνικής ασφάλειας. Σύµφωνα µε τις πληροφορίες µεταδεδοµένων για τον περιορισµό στην πρόσβαση και χρήση των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ δεν τίθενται περιορισµοί για λόγους εθνικής ασφάλειας, διότι η πρόσβαση στα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ δεν θίγει την εθνική ασφάλεια. Για τον λόγο αυτό, η κλάση αυτή εξαιρέθηκε από το πακέτο περιορισµού πρόσβασης στο HC metadata profile Προσθήκες ή διαγραφές στοιχείων Καµία προσθήκη δεν έχει γίνει στο περιεχόµενο του πακέτου Πληροφορίες περιορισµού του HC metadata profile σε σχέση µε το περιεχόµενο του πακέτου όπως έχει οριστεί στο βασικό πρότυπο ISO Επίσης, καµία διαγραφή δεν έχει γίνει στο περιεχόµενο του πακέτου Πληροφορίες περιορισµού του HC metadata profile σε σχέση µε το περιεχόµενο του πακέτου όπως έχει οριστεί στο βασικό πρότυπο ISO

176 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Λοιπές αλλαγές Καµία άλλη αλλαγή δεν έχει γίνει στο περιεχόµενο και στα χαρακτηριστικά των στοιχείων του HC metadata profile στο πακέτο Πληροφορίες περιορισµού σε σχέση µε το περιεχόµενο και τα χαρακτηριστικά των στοιχείων του πακέτου όπως έχει οριστεί στο βασικό πρότυπο ISO 19115, εκτός από τις αλλαγές που παρουσιάστηκαν στις προηγούµενες παραγράφους Πακέτο Πληροφορία Ποιότητας εδοµένων Οι πληροφορίες για την ποιότητα των γεωγραφικών δεδοµένων, είναι από τις σηµαντικότερες πληροφορίες µεταδεδοµένων, διότι βοηθούν τους ενδεχόµενους χρήστες τους να αξιολογήσουν αν τα γεωγραφικά δεδοµένα που περιγράφονται είναι κατάλληλα για τη χρήση που επιθυµούν. Το πακέτο πληροφορίες ποιότητας δεδοµένων στο πρότυπο ISO περιέχει στοιχεία για την καταχώριση πληροφοριών µεταδεδοµένων για την ποιότητα των γεωγραφικών δεδοµένων. Σύµφωνα µε το πρότυπο οι πληροφορίες της ποιότητας δεδοµένων χωρίζονται σε δυο επιµέρους κατηγορίες: τις πληροφορίες που αφορούν τις παραµέτρους της ποιότητας δεδοµένων της ακρίβειας θέσης, ακρίβειας περιγραφικών χαρακτηριστικών, λογικής συνέπειας, της πληρότητας και της χρονικής ακρίβειας. (γενικευµένη κλάση DQ_Element). Οι υπόλοιπες παράµετροι της ποιότητας δεδοµένων είναι τις πληροφορίες που αφορούν την προέλευση των γεωγραφικών δεδοµένων που περιγράφονται (κλάση LI_Lineage) Οι πληροφορίες µεταδεδοµένων για την ποιότητα των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ µπορούν να διαχωριστούν σύµφωνα µε τις κατηγορίες που έχουν οριστεί στο πρότυπο ISO Στις πληροφορίες των παραµέτρων που ορίζουν τις παραµέτρους της ποιότητας των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ εκτός της προέλευσης. Σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του ΕΚ, οι πληροφορίες για την ποιότητα των χωρικών διανυσµατικών δεδοµένων του ΕΚ, αφορούν την ακρίβεια θέσης και τη λογική συνέπεια τους. Στις πληροφορίες προέλευσης. Οι πληροφορίες για τα χαρτογραφικά υπόβαθρα που χρησιµοποιήθηκαν για την σύνταξη των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ καθώς οι πληροφορίες για την επεξεργασία που έχουν υποστεί τα υπόβαθρα αυτά για να χρησιµοποιηθούν ως πηγαίο υλικό, αποτελούν τις πληροφορίες προέλευσης των χωρικών διανυσµατικών δεδοµένων του ΕΚ. 159

177 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Οι πληροφορίες µεταδεδοµένων για την ποιότητα των γεωγραφικών διανυσµατικών δεδοµένων του ΕΚ, αναλύονται πλήρως στην παράγραφο Μεθοδολογία και παραδείγµατα καταχώρισης πληροφοριών ποιότητας δεδοµένων στο HC metadata profile Η οργάνωση των πληροφοριών µεταδεδοµένων για την ποιότητα των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ χωρίζεται σε δυο επιµέρους σηµεία. Στην οργάνωση των παραµέτρων που ορίζουν την ποιότητα των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ Στην οργάνωση των πληροφοριών προέλευσης Οργάνωση παραµέτρων ποιότητας και παραδείγµατα. Όπως αναφέρθηκε και στην προηγούµενη παράγραφο, οι έλεγχοι για την ποιότητα των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ αφορούν την ακρίβεια θέσης και τη λογική συνέπεια. Ακρίβεια θέσης. Όπως διαπιστώθηκε και στη διερεύνηση των πληροφοριών µεταδεδοµένων για την ποιότητα των ψηφιακών διανυσµατικών δεδοµένων του ΕΚ, οι έλεγχοι ποιότητας ως προς την απόλυτη ακρίβεια θέσης γίνονται ξεχωριστά στις όµορες αστικές και στις όµορες λοιπές περιοχές ανά περιοχή σύµβασης κτηµατογράφησης. Αυτό συνεπάγεται ότι εντός των πληροφοριών ποιότητας δεδοµένων θα υπάρχουν τόσες εγγραφές για την αναφορά της απόλυτης ακρίβειας θέσης για κάθε σύµβαση κτηµατογράφησης, όσος και ο αριθµός των οικισµών εντός της περιοχής συν τις περιοχές που ορίζουν οι όµοροι ΟΤΑ. Οι αστικές και οι λοιπές περιοχές εντός της κάθε περιοχής σύµβασης κτηµατογράφησης µπορούν να οριστούν είτε από το πολύγωνο που ορίζει τα όριά της, είτε για λόγους απλούστερης δοµής στις πληροφορίες µεταδεδοµένων από το ελάχιστο περιβάλλον ορθογώνιο της (στοιχείο DQ_DataQuality. scope> DQ_Scope.extent). Τα χαρακτηριστικά όπου καταχωρίζονται διαφορετικές πληροφορίες για κάθε µέτρηση (αποτέλεσµα µέτρησης - result, ηµεροµηνία µέτρησης - datetime) είναι αυτά που περιέχουν πληροφορίες µεταδεδοµένων για κάθε µέτρηση ακρίβειας θέσης (πίν. 6.1). Εδώ πρέπει να αναλυθεί η µεθοδολογία καταχώρισης του αποτελέσµατος της µέτρησης στο HC metadata profile. Ο τύπος δεδοµένων DQ_Result (το στοιχείο result είναι τύπου DQ_Result) µπορεί να οριστεί είτε ως DQ_ConformanceResult (συµφωνία ή όχι µε κάποια προδιαγραφή), είτε ως DQ_QuantitativeResult (ποσοτικό αποτέλεσµα της µέτρησης). Ο µέγιστος αριθµός αναφορών του χαρακτηριστικού result είναι 2, οπότε µπορούν να καταχωριστούν µέγιστο δυο αποτελέσµατα µετρήσεων για την ακρίβεια θέσης (και για οποιαδήποτε παράµετρο της ποιότητα δεδοµένων γενικά). Σύµφωνα µε τα παραπάνω, µπορούν να καταχωριστούν είτε δυο ποσοτικά αποτελέσµατα µιας µέτρησης είτε ένα ποσοτικό και ένα συµφωνίας µε κάποια προδιαγραφή. Στην περίπτωση των ελέγχων για την ακρίβεια θέσης των κτηµατολογικών δεδοµένων του ΕΚ, είναι σηµαντικό να εµφανίζεται στις πληροφορίες µεταδεδοµένων για την ακρίβεια θέσης 160

178 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile αν µια περιοχή κτηµατογράφησης είναι σύµφωνη µε τις προδιαγραφές ακρίβειας θέσης των προδιαγραφών του ΕΚ, το ποσοτικό αποτέλεσµα του ελέγχου για καλύτερη αξιολόγηση ως προς την ακρίβεια θέσης της εν λόγω περιοχής Έτσι, για τις πληροφορίες των ελέγχων για την ακρίβεια θέσης στο HC metadata profile γίνονται δυο αναφορές του χαρακτηριστικού result: ορισµένο ως ποσοτικό αποτέλεσµα µέτρησης για την καταχώριση του αποτελέσµατος του ελέγχου της ακρίβειας θέσης για την περιοχή που ελέγχεται ορισµένο ως συµφωνία ή µε κάποια προδιαγραφή όπου αναφέρεται η συµµόρφωση ή όχι µε τις προδιαγραφές ακρίβειας θέσης του ΕΚ Όπως φαίνεται στον πίνακα 5.7, για κάθε περιοχή που εξετάζεται ως προς την ακρίβεια θέσης, ελέγχονται τέσσερα στατιστικά µεγέθη. Ωστόσο, σύµφωνα µε το πρότυπο ISO µόνο ένα στατιστικό µέγεθος µπορεί να αναφερθεί ως ποσοτικό αποτέλεσµα µέτρησης. Στην βιβλιογραφία (Drummond 1995, ISO 1TC ), το ευρύτερα χρησιµοποιούµενο µέγεθος για τη µέτρηση της ακρίβειας θέσης είναι το µέσο τετραγωνικό σφάλµα (RMSE) που ελέγχεται για κάποιο επίπεδο εµπιστοσύνης, που εκφράζεται µε κάποιο ποσοστό. Συγκεκριµένα για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ το RMSE ελέγχεται για επίπεδο εµπιστοσύνης 95%, οπότε ελέγχεται το γινόµενο της τιµής του µε τον αριθµό Γι αυτό τον λόγο ως ποσοτικό αποτέλεσµα ελέγχου της µέτρησης της ακρίβειας θέσης, αναφέρεται το γινόµενο RMSE επί το συντελεστή Λογική συνέπεια. Οι έλεγχοι λογικής συνέπειας εφαρµόζονται στο σύνολο των ψηφιακών δεδοµένων του ΕΚ. Λόγω αυτού, οι πληροφορίες για την λογική συνέπεια δεν καταχωρίζονται στις εγγραφές της ποιότητας δεδοµένων µαζί µε τις πληροφορίες για την ακρίβεια θέσης και την προέλευση, διότι αυτές καταχωρίζονται ανά περιοχή σύµβασης κτηµατογράφησης. Οι πληροφορίες για την λογική συνέπεια καταχωρίζονται σε µια ξεχωριστή εγγραφή της ποιότητας δεδοµένων εντός των πληροφοριών µεταδεδοµένων. Εντός της εγγραφής αυτής θα υπάρχουν τόσες εγγραφές για την παράµετρο της λογικής συνέπειας, όσοι και οι έλεγχοι λογικής συνέπειας που έχουν γίνει στα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ. Οι πληροφορίες κάθε έλεγχου για τη λογική συνέπεια καταχωρίζονται στα χαρακτηριστικά της κλάσης DQ_Element. Αυτά είναι τα ακόλουθα: όνοµα µέτρησης - nameofmeasure, περιγραφή µέτρησης - measuredescription, µεθοδολογία αξιολόγησης evaluationmethoddescription. Κάθε έλεγχος των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ ως προς τη λογική συνέπεια πρέπει να είναι επιτυχής 100%. Αυτό σηµαίνει ότι δεν χρειάζεται η αναφορά ποσοτικού αποτελέσµατος στο στοιχείο result της κλάσης DQ_Element σε αντίθεση µε τους ελέγχους ακρίβειας θέσης. Έτσι, καταχωρίζεται µόνο το αποτέλεσµα του κάθε ελέγχου λογικής συνέπειας αν είναι επιτυχές ή όχι (το στοιχείο result που είναι τύπου DQ_Result) ορίζεται ως DQ_ConformanceResult (συµφωνία ή όχι µε κάποια προδιαγραφή) 161

179 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Οργάνωση πληροφοριών προέλευσης και παραδείγµατα. Όπως αναφέρθηκε και στην προηγούµενη παράγραφο, οι πληροφορίες µεταδεδοµένων για την ακρίβεια θέσης καταχωρίζονται σε µια εγγραφή για την ποιότητα δεδοµένων στην οποία η περιοχή αναφοράς είναι οι αστικές και οι λοιπές εκτάσεις κάθε σύµβασης κτηµατογράφησης. Στην ίδια εγγραφή της ποιότητας δεδοµένων για κάθε έκταση της σύµβασης κτηµατογράφησης, είναι δυνατόν να καταγραφούν και οι πληροφορίες προέλευσης. Οι πληροφορίες προέλευσης αφορούν στις πληροφορίες για το πηγαίο υπόβαθρο που χρησιµοποιήθηκε για τη δηµιουργία των χωρικών δεδοµένων της έκτασης που αφορά η σύµβαση κτηµατογράφησης. Οι πληροφορίες αυτές καταχωρίζονται στην κλάση LI_Source. Όπως διαπιστώθηκε και στην ανάλυση των πληροφοριών προέλευσης των ψηφιακών διανυσµατικών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ, τρία είδη πηγαίων υποβάθρων έχουν χρησιµοποιηθεί για τη δηµιουργία των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Κάθε ένα από αυτά περιέχει διαφορετικά γεωγραφικά χαρακτηριστικά και έχει δηµιουργηθεί µε διαφορετικές προδιαγραφές ποιότητας. Γνωρίζοντας το είδος του πηγαίου υποβάθρου, ο χρήστης των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ, µπορεί να κάνει µια πρόσθετη εκτίµηση της ποιότητας των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ, ειδικά για τις περιοχές που έχουν προκύψει από επίγεια αποτύπωση. Στις περιοχές αυτές είναι αναµενόµενη η ακρίβεια θέσης των γεωγραφικών χαρακτηριστικών σε επίπεδο εκατοστού (cm) και γι αυτό είναι απαραίτητο να είναι γνωστές. Σύµφωνα µε τα παραπάνω, θα πρέπει να είναι άµεσα αναγνωρίσιµο το είδος του πηγαίου υποβάθρου από το χρήστη των χωρικών δεδοµένων, κάτι όµως που δεν είναι εφικτό σύµφωνα µε την υπάρχουσα δοµή της κλάσης LI_Source στο ISO Για τον λόγο αυτό στο HC metadata profile έγιναν οι απαραίτητες αλλαγές σε σχέση µε το ISO 19115, ώστε οι πληροφορίες µεταδεδοµένων για το πηγαίο υπόβαθρο καταχωρίζονται µε βάση τα τρία είδη πηγαίων υποβάθρων που προαναφέρθηκαν. Οι αλλαγές αυτές έχουν να κάνουν µε Τον ορισµό ενός τύπου δεδοµένων λίστας κωδικών που να περιέχει σε κωδικούς τα τρία είδη πηγαίων υποβάθρων. Ο τύπος δεδοµένων ονοµάζεται HC_lineageSourceType και αναλύεται στην παράγραφο Την αλλαγή του τύπου δεδοµένων του στοιχείου description της κλάσης LI_Source από τύπο «ελευθέρου κειµένου στον τύπο HC_lineageSourceType ώστε να παίρνει τιµές από τη λίστα κωδικών των ειδών του πηγαίου υποβάθρου. Η αλλαγή αυτή αναλύεται λεπτοµερώς στην παράγραφο Στην κλάση LI_ProcessStep καταχωρίζονται τα στάδια επεξεργασίας που έχουν υποστεί είτε τα χωρικά δεδοµένα (ρόλος processstep στο ISO 19115), είτε κάθε πηγαίο υλικό που χρησιµοποιήθηκε για τη δηµιουργία της χωρικής βάσης δεδοµένων του ΕΚ (ρόλος sourcestep). Λόγω του µεγάλου αριθµού των σταδίων επεξεργασίας που έχει υποστεί κάθε πηγαίο υπόβαθρο για την σύνταξή των χωρικών δεδοµένων, δεν είναι δυνατόν να έχει γίνει η καταγραφή τους. Γι αυτό τον λόγο, στο HC metadata profile. καταχωρίζεται µια γενική περιγραφή της επεξεργασίας που έχει υποστεί κάθε είδος πηγαίου υλικού. Ως συνέπεια αυτού καταργείται ο ρόλος source 162

180 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile sourcestep στο HC metadata profile (το σχετικό διάγραµµα UML είναι στην εικ. 7.6). Η αλλαγή αυτή σε σχέση µε το ISO έχει γίνει και σε άλλα πρότυπα µεταδεδοµένων βασισµένα στο ISO (North American Metadata Profile). MD_Metadata - Βασική οντότητα µεταδεδοµένων DQ_DataQuality - Πληροφορίες για την ποιότητα των χωρικών δεδοµένων Επαναλαµβάνεται τόσες φορές, όσες και οι συµβάσεις κτηµατογράφησης επί δυο scope Πληροφορίες για τα δεδοµένα για τα οποία γίνεται η αναφορά της ποιότητας δεδοµένων level Επίπεδο αναφοράς της ποιότητας δεδοµένων «dataset» extent Περιοχή που αφορά η αναφορά της ποιότητας δεδοµένων (Ορισµός της περιοχής σύµβασης κτηµατογράφησης για 1. αστικές και 2. λοιπές περιοχές) DQ_AbsoluteExternalPositionalAccuracy Πληροφορίες ελέγχου απόλυτης ακρίβειας θέσης datetime Ηµεροµηνία ελέγχου « » result Αποτέλεσµα µέτρησης ποσοτικό valueunit Μονάδες µέτρησης αποτελέσµατος «meter» value Τιµή «1.05» result Αποτέλεσµα συµφωνίας µε κάποια προδιαγραφή specification Αναφορά στην προδιαγραφή σύµφωνα µε την οποία γίνεται ο έλεγχος title - Τίτλος «Προδιαγραφές για τον έλεγχο της οριζοντιογραφικής ακρίβειας θέσης των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ» date - Ηµεροµηνία έκδοσης προδιαγραφών « » explanation Ερµηνεία «Το γινόµενο της τιµής του RMSE µε τον αριθµό πρέπει σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του ΕΚ να είναι µικρότερο των 1.22µ για τις αστικές περιοχές και 3.06µ για τις λοιπές περιοχές για κάθε περιοχή αναφοράς» pass Συµφωνία ή όχι µε την προδιαγραφή «1» (Συµφωνία) LI_Lineage - Πληροφορίες προέλευσης LI_Source Στοιχεία προέλευσης για το χαρτογραφικό υπόβαθρο που χρησιµοποιήθηκε για την περιοχή της σύµβασης κτηµατογράφησης επαναλαµβάνεται τόσες φορές, όσος είναι ο αριθµός του πηγαίων υποβάθρων που χρησιµοποιήθηκαν για τη σύνταξη της περιοχής κτηµατογράφησης description Περιγραφή για τα στοιχεία προέλευσης «analogmap» (Χάρτης σε αναλογική µορφή) scaledenominator - Κλίµακα «1000» sourcereferencesystem Σύστηµα αναφοράς πηγαίου υλικού «Παλαιό Bessel..» sourcecitation Στοιχεία παραποµπής πηγαίου υλικού title - Τίτλος πηγαίου υλικού «Οριστική διανοµή οικισµού Μεσιάς» date - Ηµεροµηνία σύνταξης πηγαίου υλικού « » 163

181 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile citedresponsibleparty - Αρµόδιος Οργανισµός για το πηγαίο υπόβαθρο «Τοπογραφική Υπηρεσία Υπουργείου Γεωργίας..» sourceextent Έκταση πηγαίου υποβάθρου LI_ProcessStep Στάδια επεξεργασίας επαναλαµβάνεται τόσες φορές, όσος είναι ο αριθµός των ειδών του πηγαίου υλικού που χρησιµοποιήθηκε description Περιγραφή «Σάρωση του φύλλου της διανοµής σε σαρωτή Canon Colortrac 270 µε ανάλυση 300 dpi..» Πίνακας 7.8. Μεθοδολογία και παράδειγµα καταχώρισης πληροφοριών για την ποιότητα δεδοµένων των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ (πληροφορίες ελέγχων ακρίβειας θέσης και προέλευσης) στο HC metadata profile. MD_Metadata - Βασική οντότητα µεταδεδοµένων DQ_DataQuality - Πληροφορίες για την ποιότητα των χωρικών δεδοµένων (Πληροφορίες για τη λογική συνέπεια. Επίπεδο συλλογής δεδοµένων και επίπεδο χωρικών δεδοµένων) DQ_DataQuality - Πληροφορίες για την ποιότητα των χωρικών δεδοµένων (λογική συνέπεια) scope Πληροφορίες για τα δεδοµένα για τα οποία γίνεται η αναφορά της ποιότητας δεδοµένων level Επίπεδο αναφοράς της ποιότητας δεδοµένων «dataset» DQ_TopologicalConsistency ή DQ_ConceptualConsistency Πληροφορίες ελέγχου τοπολογικής συνέπειας ή πληροφορίες ελέγχου εννοιολογικής συνέπειας Επαναλαµβάνεται τόσες φορές, όσοι και οι έλεγχοι για τη λογική συνέπεια nameofmeasure Όνοµα µέτρησης «Έλεγχος τοπολογικής συνέπειας» measuredescription Περιγραφή της µέτρησης «Αποδοχή / απόρριψη» evaluationmethodtype Κωδικός µεθόδου µέτρησης «directinternal» Απόλυτη εσωτερική (εντός των χωρικών δεδοµένων) µέτρηση evaluationmethoddescription Περιγραφή της µεθόδου µέτρησης «Έλεγχος των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων ως προς την τοπολογική συνέπεια τους..» result Αποτέλεσµα συµφωνίας µε κάποια προδιαγραφή Specification Αναφορά στην προδιαγραφή σύµφωνα µε την οποία γίνεται ο έλεγχος title - Τίτλος «Προδιαγραφές για τον έλεγχο λογικής συνέπειας των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ» date - Ηµεροµηνία έκδοσης προδιαγραφών « » explanation Ερµηνεία «Τα χωρικά δεδοµένα που ελέγχονται θα πρέπει να έχουν µηδενικά σφάλµατα στους ελέγχους τοπολογίας» pass Συµφωνία ή όχι µε την προδιαγραφή «1» Συµφωνία µε την προδιαγραφή Πίνακας 7.9. Μεθοδολογία και παράδειγµα καταχώρισης πληροφοριών για την ποιότητα δεδοµένων (πληροφορίες ελέγχων λογικής συνέπειας) των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ στο HC metadata profile. Οι πληροφορίες λογικής 164

182 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile συνέπειας είναι ίδιες και για το επίπεδο συλλογής δεδοµένων και για το επίπεδο χωρικών δεδοµένων διότι ισχύουν για το σύνολο των χωρικών δεδοµένων και δεν υπάρχουν διαφοροποιήσεις στους ελέγχους χωρικά Πακέτα και κλάσεις του ISO που δεν περιλαµβάνονται στο πακέτο Στο HC metadata profile δεν περιλαµβάνονται όλες οι κλάσεις του προτύπου ISO για την ποιότητα των δεδοµένων για τις οποίες δεν γίνονται έλεγχοι ποιότητας των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Σύµφωνα µε τα παραπάνω, η ακρίβεια θέσης στο HC metadata profile µπορεί να οριστεί ως απόλυτη ακρίβεια θέσης. Οι κλάσεις για τη σχετική ακρίβεια θέσης (DQ_RelativeInternalPositionalAccuracy) και για την ακρίβεια θέσης δεδοµένων ψηφιδωτής µορφής (DQ_GriddedDataPositionalAccuracy) δεν συµπεριλαµβάνονται στο HC metadata profile. Η κλάση για την ακρίβεια χαρακτηριστικών (DQ_ThematicAccuracy) µαζί µε όλες τις κλάσεις που µπορεί να οριστεί, δεν περιλαµβάνονται στρ HC metadata profile εφόσον δεν γίνονται έλεγχοι για τα περιγραφικά χαρακτηριστικά των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ σύµφωνα µε τις προδιαγραφές τους. Λόγω του ότι δεν γίνονται επίσης έλεγχοι στα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ σύµφωνα µε τις προδιαγραφές τους στις παραµέτρους της πληρότητας και της χρονικής ακρίβειας, εξαιρούνται από το HC metadata profile και οι αντίστοιχες κλάσεις του ISO για την καταχώριση πληροφοριών γι αυτές τις παραµέτρους ποιότητας. Οι κλάσεις αυτές είναι οι DQ_Completeness για την πληρότητα και DQ_TemporalAccuracy και για τη χρονική ακρίβεια Προσθήκες στα στοιχεία του πακέτου Καµία προσθήκη δεν έχει γίνει στο περιεχόµενο του πακέτου Πληροφορίες ποιότητας δεδοµένων του HC metadata profile σε σχέση µε το περιεχόµενο του πακέτου όπως έχει οριστεί στο βασικό πρότυπο ISO ιαγραφές στα στοιχεία του πακέτου Κλάση DQ_Scope. Η κλάση DQ_Scope περιέχει χαρακτηριστικά για την καταχώριση πληροφοριών µεταδεδοµένων για την έκταση και τα επίπεδο ιεραρχίας των χωρικών δεδοµένων αφορά µια αναφορά ποιότητας δεδοµένων. Στο στοιχείο leveldescription σύµφωνα µε το ISO καταχωρίζονται λεπτοµερείς πληροφορίες για το επίπεδο ιεραρχίας των χωρικών δεδοµένων που αφορά η αναφορά της ποιότητας δεδοµένων. Σύµφωνα µε το ISO 19115, το στοιχείο συµπληρώνεται µόνο εάν το 165

183 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile επίπεδο αυτό είναι χαµηλότερο από το επίπεδο συνόλου δεδοµένων. Εφόσον το πιο χαµηλό επίπεδο καταγραφής µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ στο HC metadata profile είναι το επίπεδο συνόλου δεδοµένων, το στοιχείο leveldescription είναι περιττό, διότι δεν υπάρχει πληροφορία να καταχωριστεί σ αυτό. Γι αυτό τον λόγο το στοιχείο αυτό εξαιρέθηκε από την κλάση DQ_Scope στο HC metadata profile Λοιπές αλλαγές Κλάση LI_Source. Η κλάση LI_Source περιέχει χαρακτηριστικά για την καταχώριση πληροφοριών µεταδεδοµένων στοιχείων προέλευσης για τα χωρικά δεδοµένα. Το στοιχείο description της κλάσης είναι ορισµένο σύµφωνα µε το πρότυπο ISO για καταχώριση λεπτοµερούς περιγραφής για το στοιχείο προέλευσης που καταχωρίζεται στην κλάση LI_Source. Όνοµα HC_lineageSourceType Κωδικός τιµών Ορισµός Τύπος πηγαίου υποβάθρου analogmap 001 Χάρτης σε αναλογική µορφή photogrammetricimage 002 Ορθοφωτοχάρτης ή αεροφωτογραφία topographicdepiction 003 Επίγεια αποτύπωση Πίνακας Λίστα κωδικών HC_lineageSourceType µε τους τύπους στοιχείων προέλευσης στο HC metadata profile Όπως αναφέρθηκε και στη µεθοδολογία καταχώρισης πληροφοριών ποιότητας δεδοµένων, είναι σηµαντικό να εµφανίζεται σε κάθε εγγραφή στοιχείου προέλευσης ο τύπος του στοιχείου προέλευσης. Το στοιχείο description είναι τύπου ελευθέρου κειµένου (CharakterString στην ορολογία του ISO 19115). Στο στοιχείο αυτό σύµφωνα µε το ISO µπορεί να καταχωριστεί µια γενική περιγραφή του πηγαίου υποβάθρου. Σύµφωνα µε τις οδηγίες του προτύπου ISO 19115, επιτρέπεται η αλλαγή του τύπου δεδοµένων στοιχείων ορισµένων ως ελεύθερο κείµενο µε σκοπό το στοιχείο αυτό να παίρνει τιµές από µια λίστα κωδικών. Στο HC metadata profile το στοιχείο description είναι τύπου δεδοµένων HC_lineageSourceType. Στον πίνακα 5.11 αναφέρεται η λίστα κωδικών που περιλαµβάνει τα στοιχεία προέλευσης στο HC metadata profile. 166

184 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Πακέτο Πληροφορίες Χωρικής Αναπαράστασης Το πακέτο Πληροφορία Χωρικής Αναπαράστασης στο πρότυπο ISO περιέχει στοιχεία για την καταχώριση πληροφοριών µεταδεδοµένων για την µορφή που είναι οργανωµένη η χωρική πληροφορία στα γεωγραφικά δεδοµένα που περιγράφονται. Τα ψηφιακά χωρικά δεδοµένα του ΕΚ καταχωρίζονται σε διανυσµατική µορφή στη βάση των χωρικών δεδοµένων. Τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ σύµφωνα µε προγενέστερες αλλά και τις παροντικές προδιαγραφές του ΕΚ συναντώνται σε δυο µορφές δυανυσµατικής µορφής. Σε µορφή shapefiles. Η µορφή shapefiles έχει οριστεί από τον αρµόδιο οργανισµό για τη δηµιουργία των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ ως η µορφή παράδοσης των χωρικών δεδοµένων από τους φορείς µελετητές που έχουν αναλάβει µελέτες κτηµατογράφησης. Σε µορφή χωρικής βάσης δεδοµένων. Το σύνολο των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ, είναι οργανωµένα σε µια χωρική βάση δεδοµένων. Στη µορφή αυτή κάθε γεωµετρικό αντικείµενο µπορεί να αντιπροσωπεύει πολλούς τύπους γεωγραφικών χαρακτηριστικών. Επιπλέον, κάθε τέτοιο αντικείµενο περιέχει τοπολογική πληροφορία δηλαδή τη σχέση του µε τα γειτονικά αντικείµενα. Οι πληροφορίες µεταδεδοµένων για την χωρική αναπαράσταση των γεωγραφικών διανυσµατικών δεδοµένων του ΕΚ, αναλύονται πλήρως στην παράγραφο Μεθοδολογία και παραδείγµατα καταχώρισης χωρικής αναπαράστασης στο HC metadata profile Η µεθοδολογία καταχώρισης των πληροφοριών µεταδεδοµένων χωρικής αναπαράστασης δεν έχει κάποια ιδιαιτερότητα. Ανάλογα µε τη µορφή (format) των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ που τεκµηριώνονται, επιλέγεται και ο τύπος της χωρικής αναπαράστασης τους (στοιχείο topologylevel της κλάσης MD_VectorSpatial Representation). Ο τύπος επιλέγεται από µια λίστα κωδικών που αποδίδει τα πιθανά επίπεδα τοπολογίας που είναι οργανωµένα τα δεδοµένα (πίν. 5.11). Όνοµα Κωδικός τιµών Ορισµός MD_TopologyLevelCode geometryonly 001 Γεωµετρικά αντικείµενα χωρίς πρόσθετη δοµή που να περιγράφει την τοπολογία topology1d 002 Τοπολογικό σύνθετο (topological complex) µιας διάστασης συνήθως καλείται «τοπολογία αλυσίδας κόµβου» planargraph 003 Τοπολογικό σύνθετο µιας διάστασης που είναι επίπεδο (planar) fullplanargraph 004 Τοπολογικό σύνθετο δυο διαστάσεων που είναι επίπεδο (Συνήθως καλείται ως πλήρης τοπολογία σε ένα χαρτογραφικό περιβάλλον) 167

185 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile surfacegraph 005 Τοπολογικό σύνθετο µιας διάστασης το οποίο είναι ισόµορφο σε ένα υποσύνολο ενός επιπέδου fullsurfacegraph 006 Τοπολογικό σύνθετο δυο διάστασεων το οποίο είναι ισόµορφο σε ένα υποσύνολο ενός επιπέδου topology3d 007 Τοπολογικό σύνθετο τριών διάστασεων fulltopology3d 008 Πλήρης κάλυψη ενός ευκλείδιου χώρου τριών διαστάσεων abstract 009 Τοπολογικό σύνθετο χωρίς κάποια ορισµένη υλοποίηση Πίνακας 7.11.Λίστα κωδικών MD_TopologyLevelCode του προτύπου ISO για την περιγραφή του επιπέδου τοπολογίας των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. MD_Metadata - Βασική οντότητα µεταδεδοµένων (επίπεδο χωρικών δεδοµένων) MD_VectorSpatialRepresentation - Πληροφορίες για την χωρική αναπαράσταση (διανυσµατική µορφή) topologylevel Επίπεδο τοπολογίας των χωρικών δεδοµένων «fullplanargraph» πλήρης τοπολογία (για χωρικά δεδοµένα οργανωµένα σε γεωχωρική βάση δεδοµένων Πίνακας Μεθοδολογία και παράδειγµα καταχώρισης πληροφοριών για τη χωρική αναπαράσταση των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Η µεθοδολογία είναι κοινή για το επίπεδο συλλογής και επίπεδο χωρικών δεδοµένων Πακέτα και κλάσεις του ISO που δεν περιλαµβάνονται στο πακέτο Κλάση MD_GridSpatialRepresentation (πληροφορίες χωρικής αντιπροσώπευσης δεδοµένων µορφής raster). Η δηµιουργία του HC metadata profile έχει σαν στόχο την καταγραφή πληροφοριών µεταδεδοµένων για τη βάση των γεωγραφικών δεδοµένων του ΕΚ σε διανυσµατική µορφή. Γι αυτό τον λόγο στις πληροφορίες χωρικής αντιπροσώπευσης του προτύπου, δεν περιλαµβάνονται οι κλάσεις του ISO για καταγραφή πληροφοριών µεταδεδοµένων για γεωγραφικά δεδοµένα σε ψηφιδωτή µορφή (raster). Γι αυτό τον λόγο, η γενικευµένη κλάση MD_GridSpatialRepresentation (χωρική αντιπροσώπευση για δεδοµένα ψηφιδωτής µορφής) δεν περιλαµβάνεται στο πρότυπο. Επίσης δεν περιλαµβάνονται οι κλάσεις που ορίζουν την κλάση αυτή. Οι κλάσεις αυτές είναι οι MD_Georectified και MD_Georeferenceable. 168

186 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Προσθήκες στα στοιχεία του πακέτου Καµία προσθήκη δεν έχει γίνει στο περιεχόµενο του πακέτου Πληροφορίες Χωρικής Αναπαράστασης του HC metadata profile σε σχέση µε το περιεχόµενο του πακέτου όπως έχει οριστεί στο βασικό πρότυπο ISO ιαγραφές στα στοιχεία του πακέτου Κλάση MD_VectorSpatialRepresentation (πληροφορίες για διανυσµατικά δεδοµένα). Στο στοιχείο geometricobjects της κλάσης, µπορούν να καταγραφούν πληροφορίες µεταδεδοµένων για τα γεωµετρικά αντικείµενα των γεωγραφικών δεδοµένων που τεκµηριώνονται. Οι πληροφορίες αυτές είναι ο τύπος των γεωµετρικών αντικειµένων που περιέχονται στα γεωµετρικά δεδοµένα (όπως σηµεία, καµπύλες, πολύπλοκα γεωµετρικά σχήµατα) και ο αριθµός των αντικειµένων για κάθε τύπο. Η πληροφορία αυτή θεωρείται εξαιρετικά λεπτοµερής και γι' αυτό αξιολογείται ως µη απαραίτητη για την περιγραφή των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Γι' αυτό τον λόγο το στοιχείο αυτό δεν περιλαµβάνεται στην κλάση VectorSpatialRepresentation του HC metadata profile Λοιπές αλλαγές Καµία άλλη αλλαγή δεν έχει γίνει στο περιεχόµενο και στα χαρακτηριστικά των στοιχείων του HC metadata profile στο πακέτο Πληροφορίες χωρικής αναπαράστασης σε σχέση µε το περιεχόµενο και τα χαρακτηριστικά των στοιχείων του πακέτου όπως έχει οριστεί στο βασικό πρότυπο ISO 19115, εκτός από τις αλλαγές που παρουσιάστηκαν στις προηγούµενες παραγράφους Πακέτο Πληροφορίες συστήµατος αναφοράς Το πακέτο αυτό περιέχει την περιγραφή των συστηµάτων αναφοράς που χρησιµοποιούνται σε ένα γεωγραφικό σύνολο δεδοµένων. Το πακέτο αυτό χρησιµοποιείται µέσα στο πρότυπο ISO σε δυο περιπτώσεις: για την καταχώριση πληροφοριών µεταδεδοµένων για το προβολικό σύστηµα των γεωγραφικών δεδοµένων που περιγράφουν τα µεταδεδοµένα (συνδέεται µέσω του ρόλου referencesysteminfo µε την κλάση βασικών πληροφοριών µεταδεδοµένων (MD_Metadata)). για την καταχώριση πληροφοριών µεταδεδοµένων για το προβολικό σύστηµα του πηγαίου υλικού εντός των πληροφοριών γενεαλογίας των γεωγραφικών δεδοµένων που περιγράφονται (Ορίζεται ως 169

187 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile τύπος δεδοµένων στο στοιχείο sourcereferencesystem της κλάσης πληροφοριών για το πηγαίο υλικό (LI_Source)). Το σύστηµα αναφοράς που εφαρµόζεται στα ψηφιακά χωρικά δεδοµένα του ΕΚ είναι το Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστηµα Αναφοράς του 1987 (EΓΣA' 87) µε ελλειψοειδές αναφοράς το GRS 80 (ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε 1997). Για την δηµιουργία των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ, χρησιµοποιήθηκαν ως πηγαίο υλικό χαρτογραφικά υπόβαθρα µεγάλων και µεσαίων κλιµάκων. Τα στοιχεία των συστηµάτων που έχουν χρησιµοποιηθεί για τη σύνταξή τους, καταχωρίζονται ως πληροφορίες συστήµατος αναφοράς εντός των πληροφοριών προέλευσης για κάθε υπόβαθρο. Τα συστήµατα που έχουν χρησιµοποιηθεί για τη σύνταξη των υποβάθρων αυτών είναι το παλαιό Bessel και το νέο Bessel. Οι πληροφορίες µεταδεδοµένων για τις πληροφορίες συστήµατος αναφοράς των γεωγραφικών διανυσµατικών δεδοµένων του ΕΚ, αναλύονται πλήρως στην παράγραφο Μεθοδολογία και παραδείγµατα καταχώρισης πληροφοριών συστήµατος αναφοράς στο HC metadata profile Η πληροφορία για το όνοµα του συστήµατος αναφοράς καταχωρίζεται στο στοιχείο referencesystemidentifier της κλάσης MD_ReferenceSystem. Στο στοιχείο αυτό µπορεί να καταχωριστεί επίσης εκτός από το όνοµα του και παραποµπή στον οργανισµό που παρέχει πληροφορίες για το σύστηµα αναφοράς. (Το στοιχείο referencesystemidentifier είναι τύπου RS_Identifier που περιέχει µε τη σειρά του τα χαρακτηριστικά για την καταχώριση των πληροφοριών αυτών). Σύµφωνα µε τη βιβλιογραφία. (AGI 2006) τα ονόµατα του συστήµατος αναφοράς όπως και τα ονόµατα της προβολής, του ελλειψοειδούς και του datum, λαµβάνονται από οργανισµούς που µέσα από δικτυακούς τόπους παρέχουν τις πληροφορίες αυτές. Ο οργανισµός European Environment Information and Observation Network παρέχει µια λίστα µε τους οργανισµούς που διαθέτουν πληροφορίες για τα συστήµατα αναφοράς (Eionet 2007). Μετά από έρευνα της λίστας αυτής ο οργανισµός που παρέχει τις πληρέστερες πληροφορίες για τα συστήµατα αναφοράς που χρησιµοποιούνται στον Ελληνικό χώρο είναι ο International Association of Oil & Gas producers (OGP) γνωστή και ως European Petroleum Survey Group (EPSG) ( 170

188 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Εικόνα 7.1. Απόσπασµα από τη φόρµα της βάσης δεδοµένων που συντηρεί ο οργανισµός International Association of Oil & Gas producers µε τα στοιχεία όλων στων συστηµάτων αναφοράς παγκοσµίως. Στο απόσπασµα εµφανίζονται οι πληροφορίες για το Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστηµα Αναφοράς ΕΓΣΑ 87 Μελετώντας τα περιεχόµενα της βάσης δεδοµένων του οργανισµού OGP, φαίνεται ότι είναι σαφώς ορισµένο το σύστηµα ΕΓΣΑ 87, κάτι που σηµαίνει ότι δεν είναι απαραίτητη η συµπλήρωση πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα στοιχεία του ελλειψοειδούς, του χρησιµοποιούµενου προβολικού συστήµατος και του datum. Το σύστηµα ΕΓΣΑ 87 είναι καταχωρισµένο στη βάση δεδοµένων ως GGRS87 / Greek Grid. Τα στοιχεία για το ελληνικό datum είναι σαφώς ορισµένα, όχι όµως και των προβολικών συστηµάτων ΤΜ3 και Hatt, όπως χρησιµοποιούνται στα χαρτογραφικά υπόβαθρα που χρησιµοποιούνται ως πηγαίο υλικό. Στην ίδια βάση, δεν είναι επίσης ορισµένα και τα στοιχείαι του νέου συστήµατος HEPOS. Λόγω του ότι δεν βρέθηκε κάποια πηγή στο διαδίκτυο που να παρέχει πλήρεις πληροφορίες για τα ελληνικά συστήµατα αναφοράς, δηµιουργήθηκε µια νέα λίστα κωδικών στο HC metadata profile που περιέχει κωδικοποιηµένα όλα τα ονόµατα των κυρίων συστηµάτων αναφοράς που χρησιµοποιούνται στον Ελληνικό χώρο. Επιπρόσθετα στον δικτυακό τόπο του HC metadata profile 15 παρέχονται πληροφορίες για το κάθε ένα από τα συστήµατα αναφοράς που αναφέρονται στη λίστα κωδικών. Το στοιχείο όπου συµπληρώνεται ο κωδικός του συστήµατος 15 Στα πλαίσια της δηµιουργίας του HC metadata profile, δηµιουργήθηκε σχετικός δικτυακός τόπος µε διεύθυνση URL Περισσότερες πληροφορίες για τον δικτυακό τόπο ο αναγνώσης µπορεί να βρεί στο όγδοο κεφάλαιο της εργασίας αυτής 171

189 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile αναφοράς είναι το code της κλάσης MD_Identifier (για παράδειγµα πίνακες 5.12 εώς 5.15). Η ιδέα της δηµιουργίας λίστας κωδικών που να περιέχει όλα τα συστήµατα αναφοράς για τον Ελληνικό χώρο, έχει εφαρµοστεί αρχικά στο πρότυπο µεταδεδοµένων New Zealand Government Geospatial Metadata Standard ver. 1.2 (2004) που έχει δηµιουργήσει αντίστοιχη λίστα κωδικών για τα συστήµατα αναφοράς συντεταγµένων για τη χώρα της Νέας Ζηλανδίας. Όνοµα HC_ReferenceSystems Κωδικός τιµών Ορισµός GGRS87 / Greek Grid 001 Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστηµα Αναφοράς (ΕΓΣΑ 87) Greek Old Bessel 002 Σύστηµα αναφοράς «παλαιό Bessel» σε συνδυασµό µε την προβολή Hatt Greek new Bessel 003 Σύστηµα αναφοράς «νέο Bessel» σε συνδυασµό µε την προβολή ΤΜ3 ο HEPOS 004 Σύστηµα αναφοράς HEPOS Πίνακας Λίστα κωδικών που περιέχει τους κωδικούς των κύριων συστηµάτων αναφοράς που χρησιµοποιούνται στον Ελληνικό χώρο Η καταχώριση των πληροφοριών συστήµατος αναφοράς µπορεί να γίνει και σε επίπεδο συλλογής χωρικών δεδοµένων και σε επίπεδο χωρικών δεδοµένων. Σε επίπεδο συλλογής χωρικών δεδοµένων µπορούν να καταγραφούν πληροφορίες µεταδεδοµένων για το σύστηµα ΕΓΣΑ 87 που χρησιµοποιείται σε όλα τα γεωγραφικά προϊόντα του Εθνικού Κτηµατολογίου. Σε επίπεδο χωρικών δεδοµένων, εκτός από τις πληροφορίες του συστήµατος ΕΓΣΑ 87 που αφορούν τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ, πληροφορίες για το σύστηµα αναφοράς καταχωρίζονται και για το πηγαίο υλικό που χρησιµοποιήθηκε για τη σύνταξη των χωρικών δεδοµένων (πληροφορίες προέλευσης εντός του πακέτου της ποιότητας χωρικών δεδοµένων) MD_ReferenceSystem - Πληροφορίες συστήµατος αναφοράς referencesystemidentifier Σύστηµα αναφοράς authority Οργανισµός που παρέχει πληροφορίες συστήµατος αναφοράς title - Τίτλος «Στοιχεία δικτυακού τόπου που παρέχει πληροφορίες συστήµατος αναφοράς» date - Ηµεροµηνία « » citedresponsibleparty - Αρµόδιος Οργανισµός ή πρόσωπο individualname Όνοµα αρµόδιου προσώπου «ηµήτριος Σαραφίδης» 172

190 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile contactinfo Πληροφορίες επικοινωνίας onlineresource Πληροφορίες στο διαδίκτυο linkage Ηλεκτρονική διεύθυνση « code Κωδικός συστήµατος «GGRS87 / Greek Grid» codespace Αναφορά στο δικτυακό τόπο µε σχετικές πληροφορίες για τον κωδικό « Πίνακας Μεθοδολογία και παράδειγµα καταχώρισης πληροφοριών για συστήµατος αναφοράς για το σύστηµα ΕΓΣΑ 87 των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ στα µεταδεδοµένα για το επίπεδο συλλογής των χωρικών δεδοµένων. Στο επίπεδο συλλογής χωρικών δεδοµένων. Οι ίδιες πληροφορίες «κληρονοµούνται» και στα µεταδεδοµένα για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ. MD_ReferenceSystem - Πληροφορίες συστήµατος αναφοράς (επίπεδο χωρικών δεδοµένων) referencesystemidentifier Σύστηµα αναφοράς code Κωδικός συστήµατος «greekoldbessel» codespace Αναφορά στη λίστα κωδικών όπου υπάρχουν πληροφορίες για τον κωδικό « Πίνακας Μεθοδολογία και παράδειγµα καταχώρισης πληροφοριών συστήµατος αναφοράς για το σύστηµα παλαιό Bessel στις πληροφορίες συστήµατος αναφοράς για το πηγαίο υλικό. Στο επίπεδο χωρικών δεδοµένων, µπορεί για συντοµία να αναφερθεί µόνο ο σύνδεσµος (link) στη βάση δεδοµένων όπου είναι καταχωρισµένες οι πληροφορίες για το σύστηµα αναφοράς. MD_ReferenceSystem - Πληροφορίες συστήµατος αναφοράς (επίπεδο χωρικών δεδοµένων) referencesystemidentifier Σύστηµα αναφοράς code Κωδικός συστήµατος «greekoldbessel» codespace Αναφορά στη λίστα κωδικών όπου υπάρχουν πληροφορίες για τον κωδικό « Πίνακας Μεθοδολογία και παράδειγµα καταχώρισης πληροφοριών συστήµατος αναφοράς για το σύστηµα νέο Bessel στις πληροφορίες συστήµατος αναφοράς για το πηγαίο υλικό. Στο επίπεδο χωρικών δεδοµένων, µπορεί για συντοµία να αναφερθεί µόνο ο σύνδεσµος (link) στη βάση δεδοµένων όπου είναι καταχωρισµένες οι πληροφορίες για το σύστηµα αναφοράς Πακέτα και κλάσεις του ISO που δεν περιλαµβάνονται στο πακέτο Καµία αλλαγή δεν έχει γίνει στο περιεχόµενο του πακέτου Πληροφορίες συστήµατος αναφοράς του HC metadata profile όσον αφορά τις κλάσεις που περιέχονται στο πακέτο αυτό, σε σχέση µε το περιεχόµενο του πακέτου όπως έχει οριστεί στο βασικό πρότυπο ISO

191 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Προσθήκες και διαγραφές στα στοιχεία του πακέτου Καµία προσθήκη δεν έχει γίνει στο περιεχόµενο του πακέτου Πληροφορίες συστήµατος αναφοράς του HC metadata profile σε σχέση µε το περιεχόµενο του πακέτου όπως έχει οριστεί στο βασικό πρότυπο ISO Επίσης καµία διαγραφή δεν έχει γίνει στο περιεχόµενο του πακέτου Πληροφορίες συστήµατος αναφοράς του HC metadata profile σε σχέση µε το περιεχόµενο του πακέτου όπως έχει οριστεί στο βασικό πρότυπο ISO Λοιπές αλλαγές Η µόνη αλλαγή που έγινε σε σχέση µε τα περιεχόµενα του ISO στο πακέτο των πληροφοριών συστήµατος αναφοράς, είναι η δηµιουργία της λίστας κωδικών HC_ReferenceSystems όπου υπάρχουν οι κωδικοί των συστηµάτων αναφοράς που χρησιµοποιούνται στα χαρτογραφικά υπόβαθρα που έχουν συνταχθεί για τον Ελληνικό χώρο (Πιν. 7.12) Πακέτο Πληροφορίες περιεχοµένου Το πακέτο αυτό σύµφωνα µε το πρότυπο ISO περιέχει πληροφορίες που αφορούν το περιεχόµενο των γεωγραφικών δεδοµένων που περιγράφονται. Σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του ΕΚ, ορίζονται τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά τα οποία πρέπει να περιέχει η βάση των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ Μεθοδολογία και παραδείγµατα καταχώρισης πληροφοριών περιεχοµένου στο HC metadata profile Για την τεκµηρίωση των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ, χρησιµοποιείται η γενικευµένη κλάση MD_ContentInformation (κλάση πληροφοριών περιεχοµένου) που ορίζεται ως MD_FeatureCatalogueDescription (κλάση περιγραφής καταλόγου γεωγραφικών χαρακτηριστικών). Αυτό γίνεται διότι τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ βρίσκονται σε διανυσµατική µορφή και τα περιεχόµενά τους είναι γεωγραφικά χαρακτηριστικά. Οι κλάση MD_CoverageDescription αφορά την περιγραφή περιεχοµένων µορφής raster, και γι αυτό δεν επιλέγεται. Όπως αναφέρθηκε και την παρ , στο πρότυπο ISO 19115, ο κατάλογος µε τα στοιχεία των γεωγραφικών χαρακτηριστικών που περιέχει ένα σύνολο δεδοµένων, δεν περιλαµβάνεται στις πληροφορίες µεταδεδοµένων, αλλά εκτός αυτού. Ο εξωτερικός κατάλογος αυτός των γεωγραφικών χαρακτηριστικών µπορεί να έχει δηµιουργηθεί (σύµφωνα µε 174

192 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile τις προδιαγραφές του ISO 19115) είτε µε το πρότυπο ISO «Γεωγραφική πληροφορία Μεθοδολογία δηµιουργίας καταλόγων γεωγραφικών χαρακτηριστικών» είτε όχι. Η πληροφορία αυτή καταχωρίζεται στο στοιχείο compliancecode. Μέσα στα περιεχόµενα των µεταδεδοµένων, παρέχεται µόνο η δυνατότητα καταγραφής των ονοµάτων γεωγραφικών χαρακτηριστικών που περιλαµβάνονται στα χωρικά δεδοµένα που τεκµηριώνονται, χωρίς όµως κάποια πρόσθετη πληροφορία γι αυτά. Η πληροφορία των ονοµάτων γεωγραφικών χαρακτηριστικών καταχωρίζεται στο στοιχείο featuretypes. Έτσι παρόλο που ο κατάλογος των γεωγραφικών χαρακτηριστικών βρίσκεται εκτός πληροφοριών µεταδεδοµένων, ο χρήστης των µεταδεδοµένων έχει στη διάθεσή του µια λίστα µε τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά που περιλαµβάνονται εντός των γεωγραφικών δεδοµένων που περιγράφονται. MD_Metadata - Βασική οντότητα µεταδεδοµένων MD_FeatureCatalogueDescription - Πληροφορίες για τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά (διανυσµατική µορφή) compliancecode Ο κατάλογος γεωγραφικών χαρακτηριστικών που παραπέµπεται είναι σύµφωνος µε το ISO 19110; (1=Ναι, 0= Όχι) «0» δεν είναι σύµφωνος µε το ISO language - Γλώσσα καταλόγου «el» includewithdataset Περιέχεται ο κατάλογος στα γεωγραφικά δεδοµένα; (1=Ναι, 0= Όχι) «0» Όχι featuretypes Όνοµα γεωγραφικού χαρακτηριστικού που περιέχεται στα γεωγραφικά δεδοµένα «Γεωτεµάχια» featuretypes - «Όρια ήµων κοινοτήτων» featuretypes - «Όρια ήµων κοινοτήτων» featuretypes - «Κτηµατολογικοί τοµείς» featuretypes - «..» επαναλαµβάνεται τόσες φορές όσα και τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά που περιέχονται στα γεωγραφικά δεδοµένα featurecataloguecitation Παραποµπή στον κατάλογο γεωγραφικών χαρακτηριστικών title - Τίτλος «Κατάλογος γεωγραφικών χαρακτηριστικών ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ» date - Ηµεροµηνία έκδοσης « » othercitationdetails Λοιπές πληροφορίες παραποµπής « Πίνακας Μεθοδολογία και παράδειγµα καταχώρισης πληροφοριών για τη χωρική αναπαράσταση των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ Για περισσότερες πληροφορίες γύρω από τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά, ο χρήστης µεταδεδοµένων παραπέµπετε µέσω του στοιχείου featurecataloguecitation (στοιχεία παραποµπής στον κατάλογο των γεωγραφικών χαρακτηριστικών) στον κατάλογο των γεωγραφικών 175

193 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile χαρακτηριστικών εντός του δικτυακού τόπου του HC metadata profile, ο οποίος δεν ακολουθεί όµως το πρότυπο ISO (Πιν. 7.16) Πακέτα και κλάσεις του ISO που δεν περιλαµβάνονται στο πακέτο Κλάση MD_CoverageDescription (Περιγραφή γεωγραφικών δεδοµένων ψηφιδωτής µορφής). Το πρότυπο µεταδεδοµένων HC metadata profile metadata profile δηµιουργείται για την καταγραφή πληροφοριών µεταδεδοµένων για τη βάση των γεωγραφικών δεδοµένων του ΕΚ σε διανυσµατική µορφή. Γι αυτό τον λόγο στις πληροφορίες περιεχοµένου του προτύπου, δεν περιλαµβάνονται οι κλάσεις του ISO για καταγραφή πληροφοριών µεταδεδοµένων για γεωγραφικά δεδοµένα σε ψηφιδωτή µορφή (raster). Για το λόγο αυτό, η κλάση MD_CoverageDescription δεν περιλαµβάνεται στο πρότυπο HC metadata profile. Επίσης δεν περιλαµβάνονται οι κλάσεις που συνδέονται µε την κλάση MD_CoverageDescription, διότι και αυτές αφορούν σε δεδοµένα ψηφιδωτής µορφής και συµπληρώνουν το περιεχόµενό της. Οι κλάσεις αυτές είναι οι MD_ImageDescription, MD_RangeDimension, MD_Band Προσθήκες και διαγραφές στα στοιχεία του πακέτου Καµία προσθήκη δεν έχει γίνει στο περιεχόµενο του πακέτου Πληροφορίες περιεχοµένου του HC metadata profile σε σχέση µε το περιεχόµενο του πακέτου όπως έχει οριστεί στο βασικό πρότυπο ISO Επίσης, καµία διαγραφή δεν έχει γίνει στο περιεχόµενο του πακέτου Πληροφορίες περιεχοµένου του HC metadata profile σε σχέση µε το περιεχόµενο του πακέτου όπως έχει οριστεί στο βασικό πρότυπο ISO Λοιπές αλλαγές Κλάση MD_FeatureCatalogueDescription. Η κλάση αυτή περιέχει πληροφορίες για τον κατάλογο που µε τη σειρά του περιέχει πληροφορίες για τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά που περιέχουν τα γεωγραφικά δεδοµένα που περιγράφονται. Στο στοιχείο language της κλάσης, καταχωρίζεται η πληροφορία για την γλώσσα που χρησιµοποιείται στον κατάλογο µε τις πληροφορίες των γεωγραφικών χαρακτηριστικών. Το στοιχείο αυτό είναι χαρακτηρισµένο ως προαιρετικό. Εφόσον χρησιµοποιείται η ελληνική γλώσσα, είναι απαραίτητη η αναφορά της, ώστε να γνωρίζουν οι χρήστες των µεταδεδοµένων τη γλώσσα σύνταξη του καταλόγου γεωγραφικών χαρακτηριστικών. Για το λόγο αυτό στο HC metadata profile ο χαρακτηρισµός του στοιχείου αυτού αλλάζει ως προς τη συνθήκη του από προαιρετικό σε υποχρεωτικό. 176

194 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Πακέτο Πληροφορία ιανοµής Το πακέτο αυτό στο πρότυπο ISO περιέχει την πληροφορία σχετικά µε την διανοµή των δεδοµένων και τις ενδεχόµενες επιλογές που αφορούν στην απόκτηση τους. Το πακέτο αυτό περιέχει πληροφορίες για την ψηφιακή διανοµή των γεωγραφικών δεδοµένων που περιγράφονται, για τον οργανισµό που διανέµει τα γεωγραφικά δεδοµένα και για τη µορφή (format) που διανέµονται τα δεδοµένα εν υπάρχουν πληροφορίες για τη διανοµή των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Πληροφορίες υπάρχουν µόνο για τη µορφή παράδοσης των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ από τους µελετητές που έχουν εκπονήσει µελέτες κτηµατογράφησης Μεθοδολογία και παραδείγµατα καταχώρισης πληροφοριών διανοµής στο HC metadata profile Στο HC metadata profile, στο πακέτο πληροφοριών διανοµής καταχωρίζονται αρχικά οι πληροφορίες για τον οργανισµό ή οργανισµούς που διανέµουν τα χωρικά δεδοµένα. Για κάθε οργανισµό, καταχωρίζεται η µορφή (format) που διανέµει τα δεδοµένα καθώς και οι πληροφορίες ψηφιακής µεταφοράς του. MD_Metadata - Βασική οντότητα µεταδεδοµένων MD_Distribution - Πληροφορίες για τη διανοµή των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ (διανυσµατική µορφή) MD_Distributor - Πληροφορίες για το φορέα που διανέµει τα χωρικά δεδοµένα distributorcontact Φορέας διανοµής των χωρικών δεδοµένων «Κτηµατολόγιο Α.Ε...» MD_Format Πληροφορίες για τη µορφή (format) των χωρικών δεδοµένων name Όνοµα (format) των χωρικών δεδοµένων «ESRI shapefiles» version Έκδοση «2.0» MD_DigitalTransferOptions Πληροφορίες για τη ψηφιακή µεταφορά των χωρικών δεδοµένων online ικτυακός τόπος που βρίσκονται τα χωρικά δεδοµένα « offline Μέσο αποθήκευσης των δεδοµένων όταν εκτός διαδικτύου name Όνοµα µέσου «CD-ROM» MD_StandardOrderProcess Τυποποιηµένη διαδικασία παραγγελίας orderinginstructions Πληροφορίες για την παραγγελία των χωρικών δεδοµένων «υνατότητα παραγγελίας online από τον δικτυακό τόπο του αρµόδιου οργανισµού Κτηµατολόγιο Α.Ε» Πίνακας Μεθοδολογία και παράδειγµα καταχώρισης πληροφοριών για τη διανοµή των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Το παράδειγµα αφορά τη µορφή shapefiles των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. 177

195 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Αλλαγές στο πακέτο Πληροφορία ιανοµής Επειδή µέσα από τις προδιαγραφές του ΕΚ δεν είναι γνωστές οι πληροφορίες για τη µορφή των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ που θα διατίθενται, αλλά και λεπτοµέρειες που αφορούν στη διανοµή τους, δεν έχουν γίνει κάποιες αλλαγές στο πακέτο αυτό, εκτός από αυτές που υπαγορεύει το βασικό προφίλ µεταδεδοµένων του ISO (κεφ. 3, παρ ). Οι αλλαγές αυτές αφορούν στις σχέσεις µεταξύ των περιεχόµενων κλάσεων του πακέτου και είναι οι ακόλουθες: ιαγραφή της σχέσης συνάθροισης µεταξύ των κλάσεων MD_Distribution και MD_Format Αλλαγή της µη εφαρµόσιµης συσχέτισης µεταξύ των κλάσεων MD_Distributor και MD_Format από συσχέτιση δυο κατευθύνσεων σε σχέση συνάθροισης µιας κατεύθυνσης Οι αλλαγές αυτές στην πράξη σηµαίνουν ότι η βασική πληροφορία µεταδεδοµένων στο πακέτο πληροφοριών διανοµής είναι στην κλάση MD_Distributor δηλαδή πληροφορίες για τον φορέα που διανέµει τα χωρικά δεδοµένα (αντί της MD_Format δηλαδή της µορφής των χωρικών δεδοµένων στο αρχικό ISO 19115). Μια άλλη αλλαγή που έχει να κάνει µε τις σχέσεις µεταξύ των κλάσεων του πακέτου είναι η διαγραφή της σχέσης συνάθροισης µεταξύ της κλάσης MD_Distributor και της MD_DigitalTransferOptions (πληροφορίες για τη ψηφιακή µεταφορά των δεδοµένων). Η αλλαγή αυτή υπάρχει και στο πρότυπο µεταδεδοµένων που βασίζεται στο ISO του οργανισµού ANZLIC. Η αλλαγή αυτή έγινε ώστε να γίνει απλούστερη η δοµή του HC metadata profile οι πληροφορίες για τη ψηφιακή µεταφορά των δεδοµένων να καταχωρίζονται µόνο σε σχέση µε τον διανοµέα των χωρικών δεδοµένων (στο αρχικό ISO πληροφορίες ψηφιακής µεταφοράς µπορούσαν να καταχωριστούν γενικές πληροφορίες ψηφιακής µεταφοράς, ανεξάρτητα από το διανοµέα των χωρικών δεδοµένων) Τύπος δεδοµένων Πληροφορία Έκτασης Η καταχώριση των πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα γεωγραφικά δεδοµένα που περιγράφονται µπορεί να γίνει ως προς την επιφάνεια τους, ως προς το χρόνο και ως προς το κατακόρυφο επίπεδο, σύµφωνα µε τον τύπο δεδοµένων πληροφορία έκτασης όπως έχει οριστεί εντός του ISO Οι ανάγκες σε µεταδεδοµένα πληροφοριών έκτασης στα γεωγραφικά διανυσµατικά δεδοµένα του ΕΚ υπάρχουν στις παρακάτω περιπτώσεις: Εντός των πληροφοριών αναγνώρισης των χωρικών δεδοµένων, όπου ορίζεται η έκταση που καταλαµβάνουν τα χωρικά δεδοµένα. 178

196 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Εντός των πληροφοριών ποιότητας δεδοµένων και συγκεκριµένα στις πληροφορίες για την ακρίβεια θέσης γίνεται αναφορά της περιοχής που αφορά η αναφορά της ποιότητας δεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα. Εντός των πληροφοριών προέλευσης (εντός του πακέτου ποιότητας δεδοµένων) όπου αφορά την έκταση που καταλαµβάνει το πηγαίο υλικό που χρησιµοποιήθηκε για τη δηµιουργία των χωρικών δεδοµένων Μεθοδολογία και παραδείγµατα καταχώρισης πληροφοριών έκτασης στο HC metadata profile Για κάθε περίπτωση χρήσης του τύπου δεδοµένων πληροφοριών έκτασης, υπάρχει διαφορετική µεθοδολογία καταχώρισης της έκτασης. Αυτό που δεν διαφοροποιείται είναι η µεθοδολογία καταχώρισης γενικών πληροφοριών για κάθε πληροφορία έκτασης, όπου και να χρησιµοποιείται εντός του HC metadata profile. Στη µεθοδολογία καταχώρισης πληροφοριών έκτασης γίνεται αρχικά µια διερεύνηση ως προς τη µεθοδολογία καταχώρισης πληροφοριών έκτασης µε χρήση συντεταγµένων στο σύστηµα ΕΓΣΑ 87. Ακολουθεί η ανάλυση της µεθοδολογίας καταχώρισης πληροφοριών έκτασης στο HC metadata profile σε κάθε περίπτωση που είναι αναγκαίο εντός των πληροφοριών µεταδεδοµένων. Μεθοδολογία της περιοχής αναφοράς µε συντεταγµένες συστήµατος ΕΓΣΑ 87. Σύµφωνα µε την υπάρχουσα δοµή του τύπου δεδοµένων πληροφοριών έκτασης του προτύπου ISO προδιορισµός των εκτάσεων υποστηρίζεται µόνο µε τη χρήση γεωγραφικών συντεταγµένων. εν υπάρχει δυνατότητα καταχώρισης πληροφοριών έκτασης µε χρήση προβολικών συντεταγµένων (projected coordinates). Συνέπεια αυτού είναι ότι δεν µπορούν να χρησιµοποιηθούν για την περιγραφή των εκτάσεων συντεταγµένες στο Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστηµα Αναφοράς ΕΓΣΑ 87. Οι λόγοι για τους οποίους θα πρέπει να γίνεται η αναφορά των εκτάσεων µε συντεταγµένες στο σύστηµα ΕΓΣΑ 87 είναι Το σύστηµα ΕΓΣΑ 87 είναι το σύστηµα αναφοράς του Eλληνικού Kτηµατολογίου Το σύστηµα ΕΓΣΑ 87 χρησιµοποιείται στη σύνταξη κάθε σύγχρονου χαρτογραφικού υποβάθρου στην Ελλάδα από τη χρονική στιγµή της δηµιουργίας του (1987) και έπειτα Με την αναφορά των συντεταγµένων που περιγράφονται οι εκτάσεις στο σύστηµα ΕΓΣΑ 87, οι χρήστες των µεταδεδοµένων απαλλάσσονται από µετασχηµατισµούς συντεταγµένων για την µετατροπή των πληροφοριών από γεωγραφικές συντεταγµένες σε συντεταγµένες ΕΓΣΑ 87 για να προσδιορίσουν σε ποια περιοχή αναφέρεται η εν λόγω έκταση. Το ίδιο το πρότυπο ISO δεν επιτρέπει τον ορισµό νέων στοιχείων εντός του τύπου δεδοµένων των πληροφοριών έκτασης για καταχώριση πληροφοριών σε συντεταγµένες ενός προβολικού συστήµατος, 179

197 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile διότι έτσι παραβαίνεται ο κανόνας της µοναδικότητας ενός υπάρχοντος στοιχείου του προτύπου (υπάρχουν ήδη τα στοιχεία της κλάσης EX_GeographicBoundingBox). Γι αυτό τον λόγο, στα πρότυπα µεταδεδοµένων βασισµένα στο ISO που µελετήθηκαν, δεν έχουν γίνει προσθήκες στον τύπο δεδοµένων πληροφοριών έκτασης όσον αφορά την αναφορά συντεταγµένων σε κάποιο προβολικό σύστηµα. Εξετάζοντας τα στοιχεία του τύπου δεδοµένων των πληροφοριών έκτασης (EX_Extent) φαίνεται ότι το στοιχείο description της κλάσης EX_Extent σύµφωνα µε το ISO µπορεί να καταχωριστεί µια γενική περιγραφή της έκτασης. Το στοιχείο αυτό είναι τύπου κειµένου (CharacterString στην ορολογία του ISO 19115). Το στοιχείο αυτό λόγω του ότι µπορεί να δεχτεί µη τυποποιηµένες πληροφορίες σύµφωνα µε το ISO 19115, µπορεί να οριστεί στο HC metadata profile για καταχώριση πληροφοριών έκτασης που να περιέχουν κατάλληλα κωδικοποιηµένη αναφορά συντεταγµένων στο σύστηµα ΕΓΣΑ 87. Η µεθοδολογία που βρέθηκε να είναι η πιο σύντοµη αλλά και η πιο περιεκτική είναι η µέθοδος που χρησιµοποιείται στο Εθνικό Κτηµατολόγιο για την αναφορά των συντεταγµένων του νοτιοανατολικού άκρου των τυποποιηµένων πινακίδων στο σύστηµα ΕΓΣΑ 87. Στην τυποποιηµένη αυτή αναφορά, ένα ζεύγος συντεταγµένων εκφράζεται µε έναν αριθµό που αποτελείται από εννιά ψηφία του οποίου τα τέσσερα πρώτα ψηφία είναι από την συντεταγµένη Ε, τα πέντε υπόλοιπα από τη συντεταγµένη Ν. Με αυτή τη µεθοδολογία, ένα ζεύγος συντεταγµένων (Ε,Ν) στο σύστηµα ΕΓΣΑ 87 εκφράζεται µε αβεβαιότητα 100 µέτρων. Έτσι ένα ορθογώνιο πλαίσιο που ορίζει µια έκταση µπορεί να εκφραστεί µε δυο τέτοιους αριθµούς, έναν για το νοτιοανατολικότερο άκρο του και ένα για το βοριοδυτικότερο άκρο του. Εκτός από την κωδικοποιηµένη αναφορά των συντεταγµένων της έκτασης αναφοράς στο σύστηµα ΕΓΣΑ 87, στο στοιχείο description µπορούν να καταχωριστούν και άλλες πληροφορίες που απαραίτητες για την πλήρη αναφορά µιας έκτασης. εύτερο στοιχείο απαραίτητο για τον προσδιορισµό µιας έκτασης, είναι ο κωδικός της µελέτης κτηµατογράφησης που αναφέρεται. Ο κωδικός της µελέτης κτηµατογράφησης είναι ένας πενταψήφιος αριθµός ορισµένος από τον αρµόδιο οργανισµό για το Κτηµατολόγιο στον Ελληνικό χώρο. Σε περίπτωση που η εκταση αναφοράς περιέχει περισσότερο από µια περιοχή µελέτης κτηµατογράφησης, ο αριθµός του κωδικού της σύµβασης δεν αναφέρεται. Τρίτο στοιχείο απαραίτητο, είναι ο κωδικός του ΟΤΑ που κτηµατογραφείται ο οποίος είναι επίσης ένας πενταψήφιος αριθµός ορισµένος από τον ίδιο οργανισµό. Στην περίπτωση που η έκταση αναφοράς καταλαµβάνει έκταση µεγαλύτερη από την έκταση ενός ΟΤΑ, τότε ο αριθµός του κωδικού ΟΤΑ δεν αναφέρεται. Η προδιαγραφή καταγραφής πληροφοριών σε στοιχεία µε τύπο δεδοµένων κείµενο, όπως αυτή του χαρακτηριστικού description, χρησιµοποιείται και στο North American Metadata Profile, που είναι επίσης 180

198 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile βασισµένο στο ISO (NAP 2007), αλλά και στο ίδιο το πρότυπο ISO Καταχώριση πληροφοριών έκτασης εντός των πληροφοριών αναγνώρισης. Στις πληροφορίες αναγνώρισης των χωρικών δεδοµένων, καταχωρίζονται τόσες εγγραφές πληροφοριών έκτασης, όσοι και οι ΟΤΑ που περιέχονται εντός των χωρικών δεδοµένων που περιγράφονται. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η καταχώριση των πληροφοριών του ΟΤΑ, όσο και η καταχώριση της πληροφορίας της χρονικής περιόδου που έχουν δηµιουργηθεί τα χωρικά του δεδοµένα. Όπως αναφέρθηκε και στο τέταρτο κεφάλαιο της εργασίας αυτής, στο ISO η γενικευµένη κλάση EX_GeographicExtent, µπορεί να οριστεί είτε ως EX_BoundingPolygon για περιγραφή µιας έκτασης µε καταχώριση των κορυφών του πολυγώνου που την περιγράφει χρησιµοποιώντας τη γλώσσα GML EX_GeographicBoundingBox για περιγραφή µιας έκτασης µε την αναφορά γεωγραφικών συντεταγµένων ενός ορθογωνίου παραλληλογράµµου που περιγράφει τον ΟΤΑ EX_GeographicDescription για περιγραφή της έκτασης δίνοντας κάποιο όνοµα της περιοχής και παραπέµποντας σε κάποια πηγή που έχει περισσότερες πληροφορίες για την περιοχή αυτή µε βάση το όνοµα που έχει καταχωριστεί. Στην περίπτωση της καταχώρισης των πληροφοριών έκτασης για κάθε ΟΤΑ, η αναφορά γίνεται µε τον τρίτο εναλλακτικό τρόπο περιγραφής της έκτασης, δηλαδή µε αναφορά του ονόµατος του ΟΤΑ και παραποµπή στο δικτυακό τόπο του HC metadata profile, όπου υπάρχουν καταχωρισµένες πληροφορίες έκτασης για κάθε ΟΤΑ που έχει κτηµατογραφηθεί. Εκτός από τις πληροφορίες έκτασης για κάθε ΟΤΑ, από τον δικτυακό τόπο του HC metadata profile, παρέχονται και πρόσθετες πληροφορίες όπως ο κωδικός µελέτης που εντάσσεται ο κάθε ΟΤΑ, καθώς και τα στοιχεία του µελετητή που έχει δηµιουργήσει τα χωρικά δεδοµένα κάθε ΟΤΑ. Με αυτό τον τρόπο, δίνεται λύση και στο πρόβληµα της αναφοράς των πληροφοριών αναγνώρισης για κάθε ΟΤΑ ως προς τον µελετητή που έχει δηµιουργήσει τα χωρικά δεδοµένα του. Στην ίδια εγγραφή καταχώρισης πληροφοριών έκτασης για τον κάθε ΟΤΑ, καταχωρίζεται και η πληροφορία της χρονικής έκτασης κατά την οποία δηµιουργήθηκαν τα χωρικά δεδοµένα του ΟΤΑ. Η δυνατότητα αυτή υπάρχει εντός του τύπου δεδοµένων πληροφοριών έκτασης µε τη χρήση του στοιχείου extent εντός της κλάσης EX_TemporalExtent (πιν. 7.18). Το στοιχείο extent είναι τύπου TM_Primitive. Ο τύπος δεδοµένων αυτος περιγράφεται στο πρότυπο ISO Temporal schema. 16 Χρησιµοποιείται στο στοιχείο individualname (εντός του τύπου δεδοµένων CI_ResponsibleParty) όπου καταχωρίζονται σύµφωνα µε το πρότυπο πληροφορίες για αρµόδιο πρόσωπο χωρισµένες µε κάποιο χαρακτήρα διαχωρισµού «,» ή «;» (όνοµα, επώνυµο, όνοµα πατρός, τίτλος προσώπου) 181

199 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile EX_Extent - Πληροφορίες έκτασης (εντός των πληροφοριών αναγνώρισης) description Περιγραφή έκτασης « , ,M001,26048» (Αναφέρονται οι συντεταγµένες σε ΕΓΣΑ 87 του πλαισίου που καλύπτει όλη την έκταση των χωρικών δεδοµένων που περιγράφονται) EX_GeographicDescription Ορισµός της έκτασης µε το όνοµα της περιοχής + πηγή αναφοράς geographicidentifier Αναφορά ονόµατος περιοχής + πηγής αναφοράς code Όνοµα ΟΤΑ «ΜΕΣΙΑΣ Ν. ΚΙΛΚΙΣ» CodeSpace Αναφορά σε άτοµο ή οργανισµό ή χώρο κωδικών για περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε το όνοµα « EX_TemporalExtent Χρονική έκταση κατά την οποία δηµιουργήθηκαν τα χωρικά δεδοµένα του ΟΤΑ extent Χρονική περίοδος TM_Instant (ISO 19108)- Κλάση χρονικής περιόδου begin Αρχή περιόδου « » end Τέλος περιόδου « » Πίνακας Μεθοδολογία και παράδειγµα καταχώρισης πληροφοριών έκτασης όπως καταχωρίζονται εντός των πληροφοριών αναγνώρισης των ψηφιακών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Η αναφορά στην έκταση γίνεται µε αναφορά του ονόµατος του ΟΤΑ και του δικτυακού τόπου που παρέχει σχετικές πληροφορίες για τους ΟΤΑ. Καταχώριση πληροφοριών έκτασης εντός Πληροφοριών για την ποιότητα. Στις πληροφορίες για την ποιότητα των χωρικών δεδοµένων και συγκεκριµένα στην αναφορά της ακρίβειας θέσης τους, η αναφορά της έκτασης αφορά την κάθε αστική περιοχή εντός της εκάστοτε σύµβασης κτηµατογράφησης. Στην περίπτωση αυτή ο ορισµός της έκτασης γίνεται µε την αναφορά γεωγραφικών συντεταγµένων ενός ορθογωνίου παραλληλογράµµου που περιγράφει την αστική έκταση, ή µε την αναφορά των συντεταγµένων των κορυφών ενός πολυγώνου που περιγράφει τα όριά του τις λοιπές περιοχές κάθε σύµβασης κτηµατογράφησης. Όπως και στις αστικές περιοχές, ο ορισµός της έκτασης γίνεται µε την αναφορά γεωγραφικών συντεταγµένων ενός ορθογωνίου παραλληλογράµµου που περιγράφει την λοιπή έκταση, ή µε την αναφορά των συντεταγµένων των κορυφών ενός πολυγώνου που περιγράφει τα όριά του. 182

200 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile EX_Extent - Πληροφορίες έκτασης (εντός της αναφοράς ακρίβειας θέσης αστική περιοχή) description Περιγραφή έκτασης « , ,02352,19047» (Αναφέρονται οι συντεταγµένες σε ΕΓΣΑ 87 του πλαισίου που καλύπτει όλη την έκταση των χωρικών δεδοµένων που περιγράφονται) EX_GeographicBoundingBox Ορισµός πλαισίου µε γεωγραφικές συντεταγµένες westboundlongitude Γεωγραφικό µήκος δυτικού ορίου του πλαισίου «23,1918» eastboundlongitude Γεωγραφικό µήκος ανατολικού ορίου του πλαισίου «23,1825» southboundlatitude Γεωγραφικό πλάτος νότιου ορίου του πλαισίου «40,4523» northboundlatitude Γεωγραφικό πλάτος βόριου ορίου του πλαισίου «40,4685» Πίνακας Μεθοδολογία και παράδειγµα καταχώρισης πληροφοριών έκτασης όπως καταχωρίζονται εντός της αναφοράς ακρίβειας θέσης για αστική περιοχή EX_Extent - Πληροφορίες έκτασης (εντός της αναφοράς ακρίβειας θέσης λοιπές περιοχές) description Περιγραφή έκτασης « , ,02352» EX_GeographicBoundingBox Ορισµός πλαισίου µε γεωγραφικές συντεταγµένες westboundlongitude Γεωγραφικό µήκος δυτικού ορίου του πλαισίου «23,1918» eastboundlongitude Γεωγραφικό µήκος ανατολικού ορίου του πλαισίου «23,1825» southboundlatitude Γεωγραφικό πλάτος νότιου ορίου του πλαισίου «40,4523» northboundlatitude Γεωγραφικό πλάτος βόριου ορίου του πλαισίου «40,4685» Πίνακας Μεθοδολογία και παράδειγµα καταχώρισης πληροφοριών έκτασης όπως καταχωρίζονται εντός της αναφοράς ακρίβειας θέσης για την λοιπή περιοχή εντός της περιοχής σύµβασης κτηµατογράφησης. Καταχώριση πληροφοριών έκτασης εντός των Πληροφοριών για την προέλευση. Στις πληροφορίες για την προέλευση των χωρικών δεδοµένων και συγκεκριµένα στα στοιχεία του εκάστοτε πηγαίου υπόβαθρου που χρησιµοποιήθηκε για τη δηµιουργία των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ, η αναφορά της έκτασης αφορά την περιοχή που καταλαµβάνει ένα πηγαίο υπόβαθρο. Και στην περίπτωση αυτή όπως και στις πληροφορίες έκτασης εντός των πληροφοριών για την ποιότητα, ο ορισµός της έκτασης γίνεται µε την 183

201 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile αναφορά γεωγραφικών συντεταγµένων ενός ορθογωνίου παραλληλογράµµου που περιγράφει την έκταση που καταλαµβάνει το υπόβαθρο, ή µε την αναφορά των συντεταγµένων των κορυφών ενός πολυγώνου που περιγράφει τα όριά του EX_Extent - Πληροφορίες έκτασης (εντός της αναφοράς ακρίβειας θέσης αστική περιοχή) description Περιγραφή έκτασης « , ,02352,19047» EX_GeographicBoundingBox Ορισµός πλαισίου µε γεωγραφικές συντεταγµένες westboundlongitude Γεωγραφικό µήκος δυτικού ορίου του πλαισίου «23,1918» eastboundlongitude Γεωγραφικό µήκος ανατολικού ορίου του πλαισίου «23,1825» southboundlatitude Γεωγραφικό πλάτος νότιου ορίου του πλαισίου «40,4523» northboundlatitude Γεωγραφικό πλάτος βόριου ορίου του πλαισίου «40,4685» Πίνακας Μεθοδολογία και παράδειγµα καταχώρισης πληροφοριών έκτασης όπως καταχωρίζονται εντός των πληροφοριών προέλευσης για την περιοχή που καταλαµβάνει ένα πηγαίο υπόβαθρο Πακέτα και κλάσεις του ISO που δεν περιλαµβάνονται στο πακέτο Κλάση EX_SpatialTemporalExtent (πληροφορίες για τις αλλαγές των ορίων των γεωγραφικών δεδοµένων σε σχέση µε τον χρόνο). Οι πληροφορίες µεταδεδοµένων που καταχωρίζονται στην κλάση αυτή θεωρούνται εξαιρετικά λεπτοµερείς. Εκτός από αυτό, δεν υπάρχει σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του ΕΚ µέριµνα για συλλογή τέτοιων πληροφοριών µεταδεδοµένων. Για τους λόγους αυτούς η κλάση αυτή δεν περιλαµβάνεται στο παρόν πακέτο στο HC metadata profile. Αυτό είναι δυνατόν διότι η αναφορά της κλάσης αυτής στο πρότυπο ISO χαρακτηρίζεται ως προαιρετική Προσθήκες και διαγραφές στα στοιχεία του πακέτου Καµία προσθήκη δεν έχει γίνει στο περιεχόµενο του τύπου δεδοµένων Πληροφορίες έκτασης του HC metadata profile σε σχέση µε το περιεχόµενο του όπως έχει οριστεί στο βασικό πρότυπο ISO Επίσης, καµία διαγραφή δεν έχει γίνει στο περιεχόµενο του τύπου δεδοµένων Πληροφορίες έκτασης του HC metadata profile σε σχέση µε το περιεχόµενο του όπως έχει οριστεί στο βασικό πρότυπο ISO

202 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Λοιπές αλλαγές Καµία άλλη αλλαγή δεν έχει γίνει στο περιεχόµενο και στα χαρακτηριστικά των στοιχείων του HC metadata profile στον τύπο δεδοµένων Πληροφορίες έκτασης σε σχέση µε το περιεχόµενο και τα χαρακτηριστικά των στοιχείων του τύπου όπως έχει οριστεί στο βασικό πρότυπο ISO 19115, εκτός από τις αλλαγές που παρουσιάστηκαν στις προηγούµενες παραγράφους Τύποι δεδοµένων Πληροφορίες Παραποµπής και Υπεύθυνου Φορέα Οι τύποι δεδοµένων Πληροφορίες Παραποµπής (κλάση CI_Citation) και Πληροφορίες υπευθύνου φορέα παρέχουν µία προτυποποιηµένη µέθοδο για την οργανωµένη καταχώριση πληροφοριών παραποµπής για κάποιο πόρο (στο ISO ο όρος «πόρος» χρησιµοποιείται για τα ίδια τα µεταδεδοµένα, για σύνολα γεωγραφικών δεδοµένων ή για τις πληροφορίες ποιότητας δεδοµένων κ.α). Για κάποιον υπεύθυνο οργανισµό ή φορέα (µέσα στο πρότυπο χρησιµοποιείται για τον φορέα υπεύθυνο για τη δηµιουργία των µεταδεδοµένων, φορέα δηµιουργίας των γεωγραφικών δεδοµένων, φορέα που είναι υπεύθυνος για την διάθεση των γεωγραφικών δεδοµένων κ.α) Οι τύποι δεδοµένων πληροφοριών παραποµπής και υπεύθυνου φορέα χρησιµοποιούνται ευρέως µέσα στο ISO και στο HC metadata profile. Ενδεικτικά αναφέρονται οι πληροφορίες για τον αρµόδιο οργανισµό για τα χωρικά δεδοµένα και οι πληροφορίες παραποµπής, για τα χωρικά δεδοµένα εντός των πληροφοριών αναγνώρισης, πληροφορίες για τον οργανισµό που παρέχει πληροφορίες για το σύστηµα αναφοράς των χωρικών δεδοµένων, πληροφορίες για τον φορέα που είναι υπεύθυνος για κάθε πηγαίο υπόβαθρο που χρησιµοποιήθηκε για τη δηµιουργία των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ Μεθοδολογία και παραδείγµατα καταχώρισης για τις πληροφορίες Παραποµπής και του υπεύθυνου φορέα στο HC metadata profile Σε κάθε περίπτωση, που είναι απαραίτητο να συµπληρωθούν πληροφορίες παραποµπής και πληροφορίες για τον υπεύθυνο φορέα, συµπληρώνονται από τον δηµιουργό των µεταδεδοµένων οι πληροφορίες που θεωρούνται απαραίτητες ανάλογα µε την περίπτωση, µη αγνοώντας τα στοιχεία που είναι ορισµένα σε κάθε ένα από τους τύπους δεδοµένων υποχρεωτικά να συµπληρωθούν. 185

203 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile CI_ResponsibleParty Πληροφορίες Οργανισµού organisationname Όνοµα οργανισµού «ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε» contactinfo Πληροφορίες επικοινωνίας phone Τηλεφωνική επικοινωνία voice Τηλέφωνο « » Facsimile Φάξ « » address Πληροφορίες διεύθυνσης deliverypoint ιεύθυνση έδρας του οργανισµού «Μεσογείων 288» city Πόλη «ΑΘΗΝΑ» adminitrativearea ιοικητική περιοχή «ΝΟΜΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ» postalcode Ταχυδροµικός κώδικας «155 62» country Χώρα «ΕΛΛΑ Α» electronicmailaddress - Ηλεκτρονική διεύθυνση «info@ktimatologio.gr» onlineresource Πληροφορίες στο διαδίκτυο linkage Ηλεκτρονική διεύθυνση « role Κωδικός αρµοδιότητας του οργανισµού «resourceprovider» - Οργανισµός που παρέχει τα δεδοµένα Πίνακας Μεθοδολογία και παράδειγµα καταχώρισης πληροφοριών αρµόδιου οργανισµού. Το παράδειγµα αφορά τα στοιχεία του οργανισµού που είναι υπεύθυνος για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ (ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε). CI_ResponsibleParty Πληροφορίες Οργανισµού organisationname Όνοµα οργανισµού «Μελετητές που έχουν δηµιουργήσει χωρικά δεδοµένα του ΕΚ» contactinfo Πληροφορίες επικοινωνίας onlineresource Πληροφορίες στο διαδίκτυο linkage Ηλεκτρονική διεύθυνση « role Κωδικός αρµοδιότητας του οργανισµού «originator» - Οργανισµός που δηµιούργησε τα δεδοµένα Πίνακας Μεθοδολογία και παράδειγµα καταχώρισης πληροφοριών αρµόδιου οργανισµού. Το παράδειγµα αφορά πληροφορίες για τους µελετητές που έχουν δηµιουργήσει χωρικά δεδοµένα του ΕΚ. 186

204 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Προσθήκες στα στοιχεία του πακέτου Καµία προσθήκη δεν έχει γίνει στο περιεχόµενο των τύπων δεδοµένων Πληροφορίες πληροφορίες παραποµπής και υπεύθυνου φορέα του HC metadata profile σε σχέση µε το περιεχόµενο των τύπων όπως έχει οριστεί στο βασικό πρότυπο ISO ιαγραφές στα στοιχεία του πακέτου Κλάση CI_Citation. Το στοιχείο ISBN αναφέρεται στον διεθνή αριθµό κάποιου βιβλίου. Αυτό θα ήταν χρήσιµο στην περίπτωση που η παραποµπή εκτός από χωρικά δεδοµένα αφορούσε στο HC metadata profile και βιβλία. Επειδή κάτι τέτοιο δεν υφίσταται, το στοιχείο αυτό δεν περιλαµβάνεται στην κλάση CI_Citation του HC metadata profile. Κλάση CI_Contact. Το στοιχείο της κλάσης hoursofservice αναφέρεται στις ώρες που µπορεί κανείς να επικοινωνήσει µε τον οργανισµό που αναφέρονται οι πληροφορίες επικοινωνίας. Η πληροφορία αυτή θεωρείται εξαιρετικά λεπτοµερής και γι' αυτό αξιολογείται ως µη απαραίτητη για την περιγραφή των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Γι' αυτό τον λόγο το στοιχείο αυτό δεν περιλαµβάνεται στην κλάση CI_Contact του HC metadata profile Λοιπές αλλαγές στα στοιχεία του πακέτου Κλάση CI_Citation. Στο στοιχείο othercitationdetails της κλάσης καταχωρίζονται σύµφωνα µε το πρότυπο ISO λοιπές πληροφορίες παραποµπής. Στο HC metadata profile χωρίς να αλλαχτεί ο ορισµός του στοιχείου, καταχωρίζεται διεύθυνση ιστού URL που περιέχει πληροφορίες για την παραποµπή. 7.4 ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΕ ΜΟΡΦΗ UML ΤΩΝ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΤΟΥ HC METADATA PROFILE Στις παρακάτω εικόνες παρουσιάζονται σε στατικά διαγράµµατα δοµής UML τα περιεχόµενα του HC metadata profile µε τις αλλαγές που παρουσιάστηκαν σε σχέση µε το πρότυπο ISO στις προηγούµενες παραγράφους. Στα διαγράµµατα αυτά, οι κλάσεις, οι ρόλοι και τα στοιχεία του προτύπου ISO που εικονίζονται µε γκρίζο χρώµα έχουν εξαιρεθεί από το HC metadata profile. Η ιδέα της απεικόνισης των στοιχείων που έχουν εξαιρεθεί µε γκρίζο χρώµα παρατηρήθηκε στο πρότυπο µεταδεδοµένων North American Metadata Profile (NAP 2007) και υιοθετήθηκε και στα διαγράµµατα του HC metadata profile. Τα στοιχεία που εµφανίζονται υπογραµµισµένα έχουν υποστεί αλλαγές σε σχέση µε τον ορισµό τους στο HC metadata profile. Οι κλάσεις µε σκούρο χρώµα γεµίσµατος στα διαγράµµατα, είναι κλάσεις που έχουν δηµιουργηθεί στο HC metadata profile και δεν υπάρχουν στο ISO

205 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Τα διαγράµµατα δηµιουργήθηκαν µε το λογισµικό Rational Rose Enterprise Edition της IBM. Εικόνα 7.2.Στατικά διάγραµµα δοµής UML του πακέτου Βασική οντότητα µεταδεδοµένων στο HC metadata profile. 188

206 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Εικόνα 7.3.Στατικά διάγραµµα δοµής UML του πακέτου Πληροφορίες αναγνώρισης στο HC metadata profile. 189

207 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Εικόνα 7.4.Στατικά διάγραµµα δοµής UML του πακέτου πληροφορίες περιορισµο υ πρόσβασης στο HC metadata profile. Εικόνα 7.5.Στατικά διάγραµµα δοµής UML του πακέτου Ποιότητα δεδοµένων στο HC metadata profile. 190

208 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Εικόνα 7.6.Στατικά διάγραµµα δοµής UML µε τις πληροφορίες προέλευσης εντός του πακέτου της ποιότητας δεδοµένων στο HC metadata profile. 191

209 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Εικόνα 7.7. Στατικά διάγραµµα δοµής UML µε τις κλάσεις και τις επιµέρους κλάσεις για την αναφορά της ποιότητας δεδοµένων εντός του πακέτου της ποιότητας δεδοµένων στο HC metadata profile. 192

210 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Εικόνα 7.8.Στατικά διάγραµµα δοµής UML του πακέτου Χωρική αναπαράσταση στο HC metadata profile. 193

211 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Εικόνα 7.9.Στατικά διάγραµµα δοµής UML του πακέτου Πληροφορίες συστήµατος αναφοράς στο HC metadata profile. Εικόνα Στατικά διάγραµµα δοµής UML του πακέτου Πληροφορίες περιεχοµένου στο HC metadata profile. 194

212 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Εικόνα 7.11.Στατικά διάγραµµα δοµής UML του πακέτου Πληροφορίες διανοµής στο HC metadata profile. 195

213 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Εικόνα 7.12.Στατικά διάγραµµα δοµής UML του τύπου δεδοµένων Πληροφορίες έκτασης στο HC metadata profile. 196

214 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Εικόνα 7.13.Στατικά διάγραµµα δοµής UML των τύπων δεδοµένων Πληροφορίες παραποµπής και Αρµόδιου φορέα στο HC metadata profile. 197

215 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile 7.5 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΤΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ HC METADATA PROFILE ΜΕ ΠΙΝΑΚΕΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ Στους παρακάτω πίνακες παρουσιάζονται σε µορφή πινάκων δεδοµένων τα περιεχόµενα του HC metadata profile µε τις αλλαγές που παρουσιάστηκαν σε σχέση µε το πρότυπο ISO στις προηγούµενες παραγράφους. Τα στοιχεία του ISO που εξαιρέθηκαν από το HC metadata profile δεν αναφέρονται. Οι αλλαγές που έγιναν στα χαρακτηριστικά των στοιχείων στο HC metadata profile σε σχέση µε τον αρχικό τους ορισµό στο ISO απεικονίζονται στον πίνακα δεδοµένων µε τονισµένους (bold) χαρακτήρες και τα κελιά των πινάκων βαµµένα µε ανοιχτό γκρίζο χρώµα. Οι σειρές των πινάκων που απεικονίζονται µε σκούρο γκρί χρώµα, αντιπροσωπεύουν ορισµούς κλάσεων, και απεικονίζονται µε την ίδια µέθοδο και σοτους πίνακες δεδοµένων του βασικού προτύπου ISO Η στήλη short name (σύντοµο όνοµα στοιχείου) του πίνακα δεδοµένων ενώ ήταν µέρος των πινάκων δεδοµένων του ISO 19115, δεν συµπεριλήφθηκε στους πίνακες δεδοµένων του HC metadata profile. Το σύντοµο όνοµα για κάθε στοιχείο ήταν απαραίτητο σε παλιότερες υλοποιήσεις του ISO σε γλώσσα XML. Στην τελευταία υλοποίηση του ISO (και κατ επέκταση του HC metadata profile) κατά το νέο πρότυπο ISO σε γλώσσα XML, δεν χρησιµοποιείται για την αναφορά των στοιχείων το σύντοµο όνοµα τους. Περισσότερες πληροφορίες για την υλοποίηση του προτύπου ISO και του HC metadata profile σε γλώσσα XML υπάρχουν στο 6 ο κεφάλαιο της εργασίας αυτής. Στη στήλη Υποχρέωση / Συνθήκη χρησιµοποιούνται τα γράµµατα που χρησιµοποιούνται και στον πίνακα δεδοµένων του ISO Για την υποχρεωτική αναφορά ενός στοιχείου εντός µιας κλάσης, χρησιµοποιείται το γράµµα «Μ» αρχικό της λέξης Mandatory (Υποχρεωτικό). Για την προαιρετική αναφορά ενός στοιχείου εντός µιας κλάσης, χρησιµοποιείται το γράµµα «Ο» αρχικό της λέξης Optional (Υποχρεωτικό) Οποιαδήποτε άλλη συνθήκη, αναφέρεται στην ελληνική γλώσσα για κάθε στοιχείο Όνοµα / όνοµα σχέσης Ορισµός Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών MD_ Metadata fileidentifier language Βασική κλάση που ορίζει τα δεδοµένα τεκµηρίωσης για χωρικά δεδοµένα M 1 Class Όνοµα αρχείου µεταδεδοµένων που το προσδιορίζει µοναδικά M 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο Γλώσσα που αποδίδονται τα δεδοµένα τεκµηρίωσης M 1 CharacterString Κωδικός γλώσσας σύµφωνα µε το ISO

216 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile characterset parentidentifier hierarchylevel hierarchylevelname contact datestamp metadatastandardname Σετ χαρακτήρων που αποδίδονται τα δεδοµένα τεκµηρίωσης M 1 Class MD_CharacterSetCode <<enumeration>> Αναφέρεται όταν Κωδικός αρχείου µεταδεδοµένων hierarchylevel # ανώτερης ιεραρχίας dataset 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο Αναφέρεται όταν Επίπεδο ιεραρχίας hierarchylevel # MD_ScopeCode µεταδεδοµένων dataset N Class <<CodeList>> Όνοµα του επιπέδου ιεραρχίας µεταδεδοµένων Αναφέρεται όταν hierarchylevel # dataset N CharacterString Ελεύθερο κείµενο Πληροφορίες επικοινωνίας για τα δεδοµένα τεκµηρίωσης M N Class CI_ ResponsibleParty Date: Κωδικοποίηση της Ηµεροµηνία σύνταξης δεδοµένων ηµεροµηνίας κατά ISO τεκµηρίωσης M 1 Class 8601 Όνοµα προτύπου δεδοµένων τεκµηρίωσης O 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο Έκδοση προτύπου δεδοµένων metadatastandardversion τεκµηρίωσης O 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο ιεύθυνση παγκοσµίου ιστού του dataseturi συνόλου δεδοµένων O 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο Ψηφιακή αναπαράσταση της Ονοµα σχέσης χωρικής πληροφορίας εντός των SpatialRepresentationInfo χωρικών δεδοµένων O Ν Association Ονοµα σχέσης Πληροφορίες για το σύστηµα referencesysteminfo αναφοράς O Ν Association Βασικές πληροφορίες για τα Ονοµα σχέσης χωρικά δεδοµένα που αφορούν τα identificationinfo µεταδεδοµένα O Ν Association Ονοµα σχέσης: ContentInfo Ονοµα distributioninfo Ονοµα dataqualityinfo Πληροφορίες για το περιεχόµενο των χωρικών δεδοµένων O Ν Association Πληροφορίες για τη διανοµή των σχέσης: χωρικών δεδοµένων και για την απόκτησή τους O 1 Association Λεπτοµερής αξιολόγηση της σχέσης: ποιότητας των χωρικών δεδοµένων O Ν Association Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο βασική οντότητα µεταδεδοµένων Όνοµα / όνοµα σχέσης Ορισµός Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς MD_Identification Βασικές πληροφορίες που απαιτούνται για να προσδιοριστούν µοναδικά τα χωρικά δεδοµένα citation Πληροφορίες παραποµπής για τα Μ χωρικά δεδοµένα 1 Class abstract purpose Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών CI_Citation <<DataType>> Σύντοµη περίληψη του Μ 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο περιεχοµένου των δεδοµένων Σύντοµη περιγραφή των λόγων για τους οποίους δηµιουργήθηκαν Ο 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο τα δεδοµένα status Στάδιο που βρίσκονται τα Ο Ν Class δεδοµένα pointofcontact Όνοµα σχέσης: graphicoverview MD_ProgressCode <<CodeList>> Στοιχεία για τα άτοµα και τους CI_ResponsibleParty οργανισµούς που σχετίζονται µε Ο Ν Class <<DataType>> τα δεδοµένα πληροφορίες για ένα αρχείο γραφικών που απεικονίζει τα Ο Ν Association MD_BrowseGraphic δεδοµένα 199

217 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Όνοµα σχέσης: resourceformat Όνοµα σχέσης: descriptivekeywords Όνοµα σχέσης: resourcespecificusage MD_DataIdentification spatialrepresentation Type spatialresolution language Πληροφορίες για τη µορφή Ο Ν Association MD_Format (format) των δεδοµένων Πληροφορίες για τις λέξεις κλειδιά Ο Ν Association MD_Keywords που περιγράφουν τα δεδοµένα Πληροφορίες για τη χρήση που είναι κατάλληλα τα χωρικά Ο Ν Association MD_Usage δεδοµένα Πληροφορίες που απαιτούνται για τον προσδιορισµό των χωρικών δεδοµένων Μέθοδος που χρησιµοποιείται για Class MD_SpatialRepresentation την χωρική αναπαράσταση των O N TypeCode χωρικών δεδοµένων Συντελεστής που δίνει µια γενική Class κατανόηση του επιπέδου O N λεπτοµέρειας των χωρικών MD_Resolution δεδοµένων Γλώσσα που χρησιµοποιείται στα CharacterString Κωδικός γλώσας M N χωρικά δεδοµένα σύµφωνα µε το ISO characterset Σετ χαρακτήρων που χρησιµοποιείται στα χωρικά M δεδοµένα topiccategory Κατηγορία που ανήκουν θεµατικά HierarchyLevel τα χωρικά δεδοµένα = dataset environmentdescription Περιγραφή του περιβάλλοντος όπου δηµιουργήθηκαν τα χωρικά δεδοµένα (όπως λογισµικό, O 1 λειτουργικό σύστηµα υπολογιαστών κλπ) extent Εάν HierarchyLevel = dataset τότε GeographicBoun dingbox ή Έκταση που καταλαµβάνουν τα EX_Geographic N χωρικά δεδοµένα Description του τύπου Extent απαιτείται να συµπληρωθεί N N Class Class CharacterString Class MD_CharacterSetCode MD_TopicCategoryCode Ελεύθερο κείµενο EX_Extent <<DataType>> supplementalinformation Λοιπές πληροφορίες για τα O 1 χωρικά δεδοµένα CharacterString Ελεύθερο κείµενο Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες αναγνώρισης (κλάσεις MD_Identification και σχέσεις µε τις υπόλοιπες κλάσεις του πακέτου, MD_DataIdntification) Όνοµα / όνοµα σχέσης MD_BrowseGraphic filename Ορισµός Αρχείο γραφικών που παρέχει µια απεικόνιση των χωρικών δεδοµένων Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Όνοµα αρχείου Μ 1 CharacterString Πεδίο τιµών Ελεύθερο κείµενο filedescription filetype Περιγραφή της απεικόνισης O 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο Μορφή (format) του αρχείου όπως Ο 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο GIF, JPEG, TIFF, EPS Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες αναγνώρισης (κλάση MD_BrowseGraphic) 200

218 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Όνοµα / όνοµα σχέσης MD_Keywords Ορισµός Λέξεις κλειδιά και πληροφορίες σχετικά µε αυτές Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών keyword Χρησιµοποιούµενες λέξεις που Ελεύθερο κείµενο συνηθίζονται για την περιγραφή Μ 1 CharacterString των χωρικών δεδοµένων Type MD_KeywordTypeCode Τύπος των λέξεων κλειδιών O 1 CharacterString <<CodeList>> ThesaurusName Όνοµα κάποιας αναγνωρισµένης λίστας λέξεων όπου ανήκουν οι Ο 1 CharacterString προαναφερθείσες λέξεις κλειδιά CI_Citation <<DataType>> Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες αναγνώρισης (κλάση MD_Keywords) Όνοµα / όνοµα σχέσης MD_RepresentativeFracti on Ορισµός Πληροφορία κλίµακας Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών denominator Ο παρανοµστής στο κλάσµα που Μ 1 Integer >0 εκφράζει την κλίµακα Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες αναγνώρισης (κλάση MD_RepresentativeFraction) Όνοµα / όνοµα σχέσης MD_Resolution equivalentscale distance Ορισµός Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Επίπεδο λεπτοµέρειας χωρικών δεδοµένων που εκφράζεται µε κλίµακα ή µε απόσταση στο έδαφος Υποχρεωτικό Επίπεδο λεπτοµέρειας χωρικών εάν δεν δεδοµένων που εκφράζεται σε συµπληρώνοντα 1 σχέση µε την κλίµακα ενός ι πληροφορίες Class αναλογικού χάρτη για το στοιχείο distance Υποχρεωτικό εάν δεν Απόσταση στο έδαφος συµπληρώνοντα 1 ι πληροφορίες Class για το στοιχείο equivalentscale Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών MD_Representative Fraction <<DataType>> Distance Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες αναγνώρισης (κλάση MD_Resolution) Όνοµα / όνοµα σχέσης MD_Usage specificusage Ορισµός Σύντοµη περιγραφή της χρήσης των χωρικών δεδοµένων Χρήση των χωρικών δεδοµένων Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών M 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο 201

219 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile usagedatetime Ηµεροµηνία χρήσης O 1 Class DateTime (B.4.2) UserDetermined Εφαρµογές που διαπιστώθηκε O 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο Limitations από τους χρήστες ακαταλληλότητα των δεδοµένων usercontactinfo Πληροφορίες για τους M οργανισµούς που έχουν N Class CI_ResponsibleParty <<DataType>> χρησιµοποιήσει τα δεοµένα Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες αναγνώρισης (κλάση MD_Usage) Όνοµα / όνοµα σχέσης MD_Constraints uselimitation MD_LegalConstraints accessconstraints Ορισµός Πληροφορίες για τους περιορισµούς πρόσβασης και χρήσης των χωρικών δεδοµένων Περιγραφή περιορισµού χρήσης των χωρικών δεδοµένων Νοµικοί περιορισµοί για την πρόσβαση στα δεδοµένα Περιορισµός πρόσβασης (κωδικός) Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών Ο Ν CharacterString Ελεύθερο κείµενο Ο Ν Class MD_RestrictionCode <<CodeList>> useconstraints otherconstraints Περιορισµός χρήσης (κωδικός) Λοιποί περιορισµοί Ο Ν Class MD_RestrictionCode <<CodeList>> Ο Ν CharacterString Ελεύθερο κείµενο Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες περιορισµού (κλάση MD_Constraints) Όνοµα / όνοµα σχέσης DQ_DataQuality scope Ονοµα σχέσης: report Ονοµα σχέσης: lineage Ορισµός Πληροφορίες για την ποιότητα δεδοµένων Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών Ορισµός του µέρους των χωρικών M 1 Class DQ_Scope δεδοµένων που αφορά η <<DataType>> αναφορά της ποιότητας δεδοµένων Υποχρεωτικό Ν Association DQ_Element Πληροφορίες για την ποιότητα εάν δεν έχουν <<Abstract>> δεδοµένων για το µέρος των συµπληρωθεί χωρικών δεδοµένων που πληροφορίες ορίστηκε προέλευσης Υποχρεωτικό 1 Association LI_Lineage εάν δεν έχουν συµπληρωθεί Πληροφορίες για την προέλευση πληροφορίες των χωρικών δεδοµένων αναφοράς ποιότητας δεδοµένων Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες ποιότητας δεδοµένων (κλάση DQ_DataQuality και σχέσεις µε την κλάση) 202

220 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Όνοµα / όνοµα σχέσης LI_Lineage statement Ονοµα σχέσης: processstep Ονοµα σχέσης: source Ορισµός Πληροφορίες για την προέλευση των χωρικών δεδοµένων Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών Υποχρεωτικό 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο Γενικές πληροφορίες για την εάν το επίπεδο προέλευση των χωρικών ιεραρχίας είναι δεδοµένων series ή dataset Υποχρεωτικό Ν Association LI_ProcessStep εάν δεν έχουν Πληροφορίες για τα στάδια συµπληρωθεί τα επεξεργασίας µέχρι την τελική στοιχεία µορφή των χωρικών δεδοµένων statement και source Υποχρεωτικό N Association LI_Source εάν δεν έχουν συµπληρωθεί τα Πληροφορίες για το πηγαίο υλικό στοιχεία statement και processstep Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες ποιότητας δεδοµένων (κλάση LI_Lineage και σχέσεις µε την κλάση) Όνοµα / όνοµα σχέσης Ορισµός LI_ProcessStep Πληροφορίες για τα στάδια επεξεργασίας µέχρι την τελική µορφή των χωρικών δεδοµένων description rationale Περιγραφή του σταδίου επεξεργασίας Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών M 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο O 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο Σκοπός του σταδίου επεξεργασίας datetime processor Ηµεροµηνία ή χρονική περίοδος O 1 Class DateTime (B.4.2) που εφαρµόστηκε το στάδιο επεξεργασίας Πληροφορίες για το άτοµο ή τον O οργανισµό που εφαρµοσε το N Class CI_ResponsibleParty <<DataType>> ( στάδιο επεξεργασίας Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες ποιότητας δεδοµένων (κλάση LI_ProcessStep και σχέσεις µε την κλάση) Όνοµα / όνοµα σχέσης LI_Source description Ορισµός Πληροφορίες για το πηγαίο υλικό που χρησιµοποιήθηκαν στη δηµιουργία του µέρους των χωρικών δεδοµένων ορίστηκε στο στοιχείο scope της αναφοράς ποιότητας δεδοµένων Γενική περιγραφή του πηγαίου υλικού Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών Μ 1 Class HC_lineageSourceType scaledenominator Επίπεδο λεπτοµέρειας του O 1 Class MD_Representative πηγαίου υλικού που εκφράζεται µε κλίµακα ή µε απόσταση στο Fraction <<DataType>> έδαφος sourcereferencesystem Σύστηµα αναφοράς του πηγαίου O 1 Class MD_ReferenceSystem υλικού 203

221 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile sourcecitation sourceextent O 1 Class CI_Citation Παραποµπή σε πρόσθετες <<DataType>> πληροφορίες για το πηγαίο υλικό Υποχρεωτικό Πληροφορίες για την έκταση του εάν δεν πηγαίου υλικού σε χωρικό και συµπληρώνεται χρονικό επίπεδο το στοιχείο description N Class EX_Extent <<DataType>> Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες ποιότητας δεδοµένων (κλάση LI_Source και σχέσεις µε την κλάση) Όνοµα / όνοµα σχέσης DQ_Element nameofmeasure measureidentification measuredescription evaluationmethodtype EvaluationMethod Description evaluationprocedure datetime Ορισµός Πληροφορίες για την παράµετρο της ποιότητας δεδοµένων Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών Όνοµα µέτρησης που O N CharacterString Ελεύθερο κείµενο εφαρµόστηκε στα δεδοµένα Κωδικός που προσδιορίζει µια O 1 Class MD_Identifier τυποποιηµένη διαδικασία <<DataType>> µέτρησης O 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο Περιγραφή της µέτρησης Τύπος της µεθόδου Περιγραφή της µεθόδου αξιολόγησης O 1 Class DQ_EvaluationMethod TypeCode <<CodeList>> O 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο Παραποµπή στη µέθοδο που O 1 Class CI_Citation χρησιµοποιήθηκε <<DataType>> Ηµεροµηνία και χρονική περίοδος O N Class DateTime της εκτέλεσης της µέτρησης result Τιµή ή σύνολο τιµών που M προέκυψαν από τη µέτρηση ή 2 Class DQ_Result <<Abstract>> επιτυχία ή όχι του ελέγχου σε σχέση µε κάποια προδιαγραφή DQ_LogicalConsistency DQ_Conceptual Consistency DQ_Topological Consistency Πληροφορίες για τη Λογική συνέπεια Πληροφορίες για τη εννοιολογική συνέπεια Πληροφορίες για την τοπολογία DQ_PositionalAccuracy DQ_AbsoluteExternal PositionalAccuracy Πληροφορίες για την ακρίβεια θέσης Πληροφορίες για την απόλυτη ακρίβεια θέσης Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες ποιότητας δεδοµένων (γενικευµένη κλάση DQ_Element και οι κλάσεις ορισµού της) Όνοµα / όνοµα σχέσης DQ_Result Ορισµός Γενίκευση δυο κλάσεων για το αποτέλεσµα της ποιότητας Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών 204

222 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile DQ_ConformanceResult Πληροφορίες για το αποτέλεσµα των τιµών µιας µέτρησης σε σχέση µε µια αποδεκτή προδιαγραφή ποιότητας specification Παραποµπή στην προδιαγραφή M 1 Class CI_Citation σε σχέση µε την οπία ελέγχαται η <<DataType>> µέτρηση explanation Ερµηνεία της συµφωνίας µε την προδιαγραφή M 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο pass Συµφωνία ή όχι µε την M 1 Boolean 1= ναι, 0= όχι προδιαγραφή (0= αποτυχία, 1= επιτυχία) DQ_QuantitativeResult Οι τιµές που προέκυψαν από τη µέτρηση τηε ποιότητας valuetype valueunit Είδος της τιµής για την αναφορά O 1 Class RecordType της ποιότητας <<Metaclass>>. Μονάδα µέτρησης της τιµής M 1 Class UnitOfMeasure (B. errorstatistic Στατιστική µέθοδος που O 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο χρησιµοποιήθηκε για τον προσδιορισµό της τιµής value Τιµή ή τιµές που προέκυψαν από M N Class Record (B.4.3) τη διαδικασία αξιολόγησης Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες ποιότητας δεδοµένων (γενικευµένη κλάση DQ_Result και οι κλάσεις ορισµού της) Όνοµα / όνοµα σχέσης DQ_Scope level extent Ορισµός Προσδιορισµός της έκτασης και του επιπέδου των χωρικών δεδοµένων που ισχύει η αναφορά της ποιότητας Επίπεδο ιεραρχίας των δεδοµένων Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών M 1 Class MD_ScopeCode <<CodeList>> Έκταση σε χωρικό και χρονικό O 1 Class EX_Extent επίπεδο <<DataType>> Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες ποιότητας δεδοµένων (κλάση DQ_Scope) Όνοµα / όνοµα σχέσης MD_Spatial Representation MD_VectorSpatial Representation Ορισµός Μηχανισµός που χρησιµοποιήθηκε για την αναπαράσταση των χωρικών δεδοµένων Πληροφορίες για τη διανυσµατική µορφή Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών topologylevel Κωδικός που προσδιορίζει το Ο επίπεδο που είναι οργανωµένα τα 1 Class MD_TopologyLevelCode <<CodeList>> διανυσµατικά δεδοµένα ως προς την τοπολογία τους Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες χωρικής αναπαράστασης (γενικευµένη κλάση MD_SpatialRepresentation και οι κλάσεις που την ορίζουν) 205

223 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Όνοµα / όνοµα σχέσης MD_ReferenceSystem Ορισµός Πληροφορίες για το σύστηµα αναφοράς Υποχρέωση / Συνθήκη referencesystemidentifier Υποχρεωτικό αν δεν έχουν συµπληρωθεί πληροφορίες για τα στοιχεία Όνοµα του συστήµατος αναφοράς projection, Ellipsoid, και datum της κλάσης MD_CRS MD_CRS Λεπτοµεερίς πληροφορίες για το ελλειψοειδές, datum και προβολή Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών projection Ορισµός της προβολής που O 1 Class RS_Identifier (B.2.7.3) χρησιµοποιείται ellipsoid Ορισµός του ελλειψοειδούς που O 1 Class RS_Identifier (B.2.7.3) χρησιµοποιείται datum Ορισµός του datum που O 1 Class RS_Identifier (B.2.7.3) χρησιµοποιείται Ονοµα σχέσης: ellipsoidparameters Ονοµα σχέσης: projectionparameters Σύνολο των παραµέτρων που O 1 Class MD_EllipsoidParameters περιγράφουν το ελλειψοειδές Σύνολο των παραµέτρων που O 1 Association MD_ProjectionParameters περιγράφουν την προβολή RS_ReferenceSystem Περιγραφή των χωρικών και χρονικών συστηµάτων αναφοράς που χρησιµοποιείται στα χωρικά δεδοµένα name domainofvalidity Όνοµα του συστήµατος αναφοράς που χρησιµοποιείται Μ 1 Class RS_Identifier Περιοχή που ισχύει το σύστηµα Ο Ν Class EX_Extent αναφοράς <<DataType>> Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες συστήµατος αναφοράς (κλάση MD_ReferenceSystem και σχέσεις µε την κλάση) Όνοµα / όνοµα σχέσης Ορισµός MD_EllipsoidParameters Σύνολο παραµέτρων που περιγράφουν το ελλειψοειδές semimajoraxis AxisUnits denominatorofflattening Ratio Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Ακτίνα του ισηµερινού άξονα του Μ 1 Real >0,0 ελλειψοειδούς Μονάδες µέτρησης του στοιχείου M 1 Class UomLength semimajoraxis Υποχρεωτικό Λόγος της διαφοράς µεταξύ του εάν δεν ισηµερινού άξονα και του πολικού πρόκειται για άξονα του ελλειψοειδούς σφαιροειδές 1 Real >0,0 Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες συστήµατος αναφοράς (κλάση MD_EllipsoidParameters) Πεδίο τιµών 206

224 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Όνοµα / όνοµα σχέσης MD_Identifier authority code RS_Identifier Ορισµός Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών Τιµή που ορίζει µοναδικά ένα στοιχείο εντός ενός συνόλου ονοµατολογιών Άτοµο ή οργανισµός που είναι O 1 Class CI_Citation αρµόδιος για τη συντήρηση του <<DataType>> συνόλου ονοµατολογιών Αλφαριθµητική τιµή που ορίζει ένα M 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο όνοµα εντός ενός συνόλου ονοµατολογιών Προσδιορισµός του συστήµατος αναφοράς codespace Όνοµα του ατόµου ή του O 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο οργανισµού που ορίζει το σύστηµα αναφοράς version O 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο Έκδοση του συστήµατος Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες συστήµατος αναφοράς (κλάση MD_Identifier) Όνοµα / όνοµα σχέσης MD_Projection Parameters zone standardparallel LongitudeOfCentral Meridian Ορισµός Σύνολο παραµέτρων που περιγράφουν την προβολή Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών Μοναδικός δείκτης για τη ζώνη Ο 1 Integer Ακέραιος αριθµός καννάβου µέτρων Παράλληλος αναφοράς Ο 1 Real Πραγµατικός αριθµός Γεωγραφικό µήκος του κεντρικού Ο 1 Real Πραγµατικός αριθµός µεσηµβρινού latitudeofprojectionorigin Γεωγραφικό πλάτος στο αρχικό Ο 1 Real Πραγµατικός αριθµός σηµείο της προβολής falseeasting Προσθετική σταθερά ανατολικά Ο 1 Real Πραγµατικός αριθµός falsenorthing Προσθετική σταθερά βόρια Ο 1 Real Πραγµατικός αριθµός falseeastingnorthingunits Μονάδες µέτρησης προσθετικών Ο 1 Class UomLength σταθερών scalefactoratequator heightofprospectivepoint AboveSurface LongitudeOfProjection Center LatitudeOfProjection Center scalefactoratcenterline Συντελεστής κλίµακας στο Ο 1 Real > 0,0 Ύψος προβολικού σηµείου από Ο 1 Real > 0,0 το επίπεδο Γεωγραφικό µήκος του κέντρου Ο 1 Real Πραγµατικός αριθµός προβολής Ο Γεωγραφικό µήκος του κέντρου 1 Real Πραγµατικός αριθµός προβολής Συντελεστής κλίµακας O 1 Real Πραγµατικός αριθµός StraightVerticalLongitude FromPole O 1 Real Πραγµατικός αριθµός 207

225 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile ScaleFactorAtProjection Origin Συντελεστής κλίµακας O 1 Real Πραγµατικός αριθµός Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες συστήµατος αναφοράς (κλάση MD_ProjectionParameters) Όνοµα / όνοµα σχέσης Ορισµός MD_ContentInformation Πληροφορίες περιεχοµένου για τα χωρικά δεδοµένα MD_FeatureCatalogue Description Πληροφορίες για τον κατάλογο γεωγραφικών χαρακτηριστικών Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών compliancecode Αναφορά αν ο κατάλογος O 1 Boolean 0-not compliant γεωγραφικών χαρακτηριστικών 1-compliant είναι οργανωµένος σύµφωνα µε το ISO language includedwithdataset Γλώσσα που χρησιµοποιείται στον κατάλογο O N CharacterString ISO 639-2, Αναφορά εάν ο κατάλογος M 1 Boolean 0=όχι, 1=ναι περιέχεται στα χωρικά δεδοµένα featuretypes Αναφορά των γεωγραφικών O N Class GenericName χαρακτηριστικών από τον κατάλογο που περιλαµβάνουν τα χωρικά δεδοµένα featurecataloguecitation Παραποµπή στον κατάλογο των M N Class CI_Citation γεωγραφικών χαρακτηριστικών <<DataType>> Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες περιεχοµένου Όνοµα / όνοµα σχέσης MD_Distribution Ονοµα σχέσης: distributor Ονοµα σχέσης: transferoptions Ορισµός Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Πληροφορίες για την απόκτηση των χωρικών δεδοµένων και πληροφορίες διανοµής τους Πληροφορίες για τον οργανισµό ή πρόσωπο που διανέµει τα χωρικά Ο Ν Σχέση δεδοµένα Πληροφορίες για τα µέσα αποθήκευσης των χωρικών Ο δεδοµένων και τρόπους Ν Σχέση απόκτησής τους από το διαδίκτυο Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών MD_Distributor MD_DigitalTransfer Options Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες διανοµής (κλάση MD_Distribution και σχέσεις της) Όνοµα / όνοµα σχέσης MD_DigitalTransfer Options unitsofdistribution transfersize Ορισµός Πληροφορίες για την ψηφιακή διανοµή των χωρικών δεδοµένων Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών τµήµατα, γεωγραφικά επίπεδα και O 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο περιοχές των γεωγραφικών δεδοµένων που είναι διαθέσιµα Μέγεθος χωρικών δεδοµένων O 1 Real > 0,0 εκφρασµένο σε megabytes 208

226 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile online Πληροφορίες για τους δικτυακούς τόπους που είναι διαθέσιµα τα δεδοµένα offline Πληροφορίες για τα µέσα O 1 Class αποθήκευσης των δεδοµένων µε τα οποία τα χωρικά δεδοµένα µπορούν να ληφθούν O N Class CI_OnlineResource <<DataType>> MD_Medium <<DataType>> Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες διανοµής (κλάση MD_DigitalTransferOptions) Όνοµα / όνοµα σχέσης MD_Distributor distributorcontact Όνοµα σχέσης: distributionorderprocess Ονοµα σχέσης: distributorformat Ορισµός Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών Πληροφορίες για τον οργανισµό ή πρόσωπο που διανέµει τα χωρικά δεδοµένα Πληροφορίες για τον οργανισµό ή Μ 1 Class CI_ResponsibleParty πρόσωπο που διανέµει τα χωρικά <<DataType>> δεδοµένα Πληροφορίες για τη διαδικασία παραγγελίας των χωρικών δεδοµένων Μορφή (format) που είναι διαθέσιµα τα χωρικά δεδοµένα Ο Ν Association MD_StandardOrder Process Ν Association MD_Format Όνοµα σχέσης: Πληροφορίες για τους τρόπους Ο Ν Association MD_DigitalTransfer distributortransferoptions διάθεσης των χωρικών Options δεδοµένων από τον διανοµέα Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες διανοµής (κλάση MD_Distributor) Όνοµα / όνοµα σχέσης MD_Format name Ορισµός Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών Πληροφορίες γύρω από τη µορφή καταχώρισης των χωρικών δεδοµένων σε ηλεκτρονικό υπολογιστή Μ 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο Όνοµα µορφής (format) version Έκδοση Μ 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο amendmentnumber specification FileDecompression Technique Αριθµός τροποποίησης της O 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο έκδοσης Προδιαγραφή πο ορίζει τη µορφή O 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο δεδοµένων Αλγόριθµος αποσυµπίεσης των O 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο δεδοµένων Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες διανοµής (κλάση MD_Format) Όνοµα / όνοµα σχέσης MD_Medium Ορισµός Πληροφορίες γύρω από τα µέσα αποθήκευσης και διανοµής των χωρικών δεδοµένων Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών 209

227 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile name density densityunits Volumes Όνοµα του µέσου αποθήκευσης Ο 1 Class MD_MediumNameCode µε το οποίο διανέµονται τα χωρικά <<CodeList>> δεδοµένα Πυκνότητα µε την οποία έχουν καταγραφεί τα δεδοµένα Μονάδες µέτρησης της πυκνότητας Αριθµός των µέσων αποθήκευσης που ορίστηκαν Ο Ν Real > 0,0 Υποχρεωτικό 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο εάν έχουν συµπληρωθεί πληροφορίες για το στοιχείο density Ο 1 Integer > 0,0 mediumformat Μέθοδος εγγραφής στο µέσο Ο Ν Class MD_MediumFormatCode αποθήκευσης <<CodeList>> mediumnote Άλλες λεπτοµέρειες που αφορούν Ο 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο το µέσο αποθήκευσης Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες διανοµής (κλάση MD_Medium) Όνοµα / όνοµα σχέσης MD_StandardOrder Process fees PlannedAvailableDate Time orderinginstructions turnaround Ορισµός Πλροφορίες για τη διαδικασία που πρέπει να γίνει για να ληφθούν τα χωρικά δεδοµένα Φόροι και άλλα έξοδα για την απόκτηση των δεδοµένων Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών Ο 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο Ηµεροµηνία και ώρα διάθεσης Ο 1 Class DateTime των δεδοµένων Γενικές πληροφορίες για την Ο 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο παραγγελία των δεδοµένων Τυπικός χρόνος που µεσολαβεί Ο 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο µέχρι την απόκτηση των δεδοµένων από τη στιγµή της παραγγελίας τους Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες διανοµής (κλάση MD_StandardOrderProcess) Όνοµα / όνοµα σχέσης EX_Extent description Ονοµα σχέσης: geographicelement Ορισµός Πληροφορίες για την έκταση σε χωρική και χρονική διάσταση Περιγραφή της έκτασης Έκταση σε χωρική διάσταση Υποχρέωση / Συνθήκη Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών Μέγιστος αριθµός αναφοράς Υποχρεωτικό 1 CharacterString Συµπλήρωσή του εάν δεν µεβάση τις οδηγίες της συµπληρώνον παραγράφου ται πληροφορίες για geographic Element και temporalelement Υποχρεωτικό N Association EX_GeographicExtent εάν δεν <<Abstract>> συµπληρώνονται πληροφορίες για description και temporalelement 210

228 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Ονοµα σχέσης: temporalelement Έκταση σε χρονική διάσταση Υποχρεωτικό N Association EX_TemporalExtent εάν δεν συµπληρώνον ται πληροφορίες για description και geographic Element Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες έκτασης (κλάση EX_Extent) Όνοµα / όνοµα σχέσης EX_GeographicExtent Ορισµός Έκταση στη χωρική διάσταση Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών extenttypecode Ένδειξη εάν η επιµέρους έκταση που αναφέρεται εξαιρείται ή όχι από µια ευρύτερη έκταση EX_BoundingPolygon Όριο της έκτασης εκφρασµένο µε ένα κλειστό σύνολο από ζεύγη συντεταγµένων (X,Y) ενός πολυγώνου polygon EX_GeographicBounding Box westboundlongitude eastboundlongitude southboundlatitude northboundlatitude EX_Geographic Description geographicidentifier Σύνολο σηµείων που ορίζουν το πολύγωνο Έκταση εκφρασµένη µε ένα ορθογώνιο πλαίσιο που τα άκρα του ορίζονται από γεωγραφικές συντεταγµένες Γεωγραφικό µήκος δυτικού ορίου του πλαισίου Ο 1 Boolean 1-περιέχεται, 0= δεν περιέχεται Μ Ν Class GM_Object M 1 Class Γωνία από 180 εώς 180 µοίρες Γεωγραφικό µήκος ανατολικού M 1 Class Γωνία από 180 εώς 180 ορίου του πλαισίου µοίρες Γεωγραφικό πλάτος νότιου ορίου M 1 Class Γωνία από 90 εώς 90 του πλαισίου µοίρες Γεωγραφικό πλάτος βόριου ορίου M 1 Class Γωνία από 90 εώς 90 του πλαισίου µοίρες Περιγραφή της έκτασης µε αναφορά ονοµάτων από µια αποδετκή πηγή Μ 1 Class MD_Identifier Αναφορά στο όνοµα και την πηγή Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες έκτασης (γενικευµένη κλάση EX_GeographicExtent και κλάσεις που την ορίζουν) Όνοµα / όνοµα σχέσης EX_TemporalExtent Ορισµός Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών extent Ηµεροµηνία και ώρα για το M 1 Class TM_Primitive περιεχόµενο των χωρικών δεδοµένων Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες έκτασης (κλάση EX_TemporalExtent) 211

229 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Όνοµα / όνοµα σχέσης CI_Citation Ορισµός Τυποποιηµένη παραποµπή σε κάποιο πόρο (resource) Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών title Όνοµα µε το οποίο ο O N Class Ελεύθερο κείµενο αναφερόµενος πόρος είναι γνωστός alternatetitle Εναλλακτικό όνοµα µε το οποίο ο O N Class Ελεύθερο κείµενο αναφερόµενος πόρος είναι γνωστός date Ηµεροµηνία αναφοράς για τον O N Class CI_Date πόρο <<DataType>> edition Έκδοση του πόρου O 1 Class Ελεύθερο κείµενο editiondate Ηµεροµηνία της έκδοσης O 1 Class Date identifier citedresponsibleparty presentationform series othercitationdetails Τιµή που προσδιορίζει µοναδικά O τον πόρο σε ένα σύνολο 1 Class MD_Identifier <<DataType>> ονοµατολογιών Πληροφορίες για τον οργανισµό που είναι υπεύθυνος για τον πόρο O 1 Class CI_ResponsibleParty <<DataType>> Μορφή µε την οποία ο πόρος O 1 Class CI_PresentationFormCode παρουσιάζεται <<CodeList>> Πληροφορίες για τη συλλογή ή O ενός ευρύτερου συνόλου N Class CI_Series <<DataType>> δεδοµένων των οποίων τα δεδοµένα είναι µέρος O N CharacterString Ελεύθερο κείµενο Λοιπές πληροφορίες για τον πόρο collectivetitle Τίτλος συλλογής O N CharacterString Ελεύθερο κείµενο ISSN CI_ResponsibleParty ιεθνής τυποποιηµένος αριθµός O 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο (ISSN) individualname organisationname positionname contactinfo role Υποχρεωτικό 1 εάν δεν έχουν συµπληρωθεί Όνοµα αρµόδιου ατόµου τα στοιχεία organisationnam e και positionname Υποχρεωτικό 1 εάν δεν έχουν συµπληρωθεί Όνοµα αρµόδιου οργανισµού τα στοιχεία individualname και positionname Υποχρεωτικό 1 Class CI_Contact εάν δεν έχουν <<DataType>> συµπληρωθεί Θέση αρµοδίου ατόµου τα στοιχεία individualname και positionname ιεύθυνση του αρµόδιου O 1 Class CI_Contact οργανισµού <<DataType>> Λειτουργία που εκτελέστηκε από M 1 Class CI_RoleCode τον αρµόδιο οργανισµό <<CodeList>> 212

230 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες παραποµπής και αρµόδιου οργανισµού (κλάσεις CI_Citation και CI_ResponsibleParty) Όνοµα / όνοµα σχέσης CI_Address deliverypoint Ορισµός Πληροφορίες για την έδρα του αρµόδιου οργανισµού ιεύθυνση του οργανισµού Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών O N CharacterString Ελεύθερο κείµενο city administrativearea postalcode country electronicmailaddress Πόλη Όνοµα περιοχής (π.χ Νοµός) Ταχυδροµικός κώδικας Χώρα Ηλεκτρονική διεύθυνση O 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο O 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο O 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο O 1 CharacterString ISO O N CharacterString Ελεύθερο κείµενο Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες παραποµπής και αρµόδιου οργανισµού (κλάση CI_Address) Όνοµα / όνοµα σχέσης CI_Contact phone Ορισµός Πληροφορίες για την επικοινωνία µε τον αρµόδιο οργανισµό Τηλέφωνο Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών O 1 Class CI_Telephone <<DataType>> address ιεύθυνση O 1 Class CI_Address <<DataType>> onlineresource Πληροφορίες on line που O 1 Class CI_OnlineResource µπορούν να χρησιµοποιηθούν για <<DataType>> την επικοινωνία hoursofservice O 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο Ωρες επικοινωνίας contactinstructions Πρόσθετες πληροφορίες για την O 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο επικοινωνία µε τον οργανισµό Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες παραποµπής και αρµόδιου οργανισµού (κλάση CI_Contact) Όνοµα / όνοµα σχέσης Ορισµός Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων CI_Date Ηµεροµηνία αναφοράς και γεγονός που σχετίζεται µε την ηµεροµηνία date Μ 1 Class Date (B.4.2) Ηµεροµηνία αναφοράς Πεδίο τιµών datetype Τυποποιηµένο γεγονός που Μ 1 Class CI_DateTypeCode σχετίζεται µε την ηµεροµηνία <<CodeList>> (δηµιουργία / έκδοση /ενηµέρωση) 213

231 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες παραποµπής και αρµόδιου οργανισµού (κλάση CI_Date) Όνοµα / όνοµα σχέσης CI_OnlineResource linkage Ορισµός Πληροφορίες για πηγές που είναι on line Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων M 1 Class URL Σύνδεσµος στο διαδίκτυο Πεδίο τιµών protocol Πρωτόκολλο σύνδεσης που O 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο χρησιµοποιείται applicationprofile εφαρµογή που πρέπει να O 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο χρησιµοποιείται για την πρόσβαση στον σύνδεσµο name O 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο Όνοµα του συνδέσµου description function Λεπτοµερής περιγραφή για το O 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο σύνδεσµο Λειτουργίες που εκτελούνται από O 1 Class CI_OnLineFunctionCode τον σύνδεσµο <<CodeList>> Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες παραποµπής και αρµόδιου οργανισµού (κλάση CI_OnlineResource) Όνοµα / όνοµα σχέσης Ορισµός Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών CI_Series Πληροφορίες για τη συλλογή δεδοµένων που ανήκουν τα χωρικά δεδοµένα που περιγράφονται name Όνοµα σειράς δεδοµένων των O 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο οποίων τα χωρικά δεδοµένα είναι µέρος issueidentification Πληροφορίες για τον O 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο προσδιορισµό της έκδοσης των δεδοµένων συλλογής page (αν πρόκειται για άρθρο) αναφορά O 1 CharacterString Ελεύθερο κείµενο των σελίδων του βιβλίου που ανήκει Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες παραποµπής και αρµόδιου οργανισµού (κλάση CI_Series) 214

232 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Όνοµα / όνοµα σχέσης Ορισµός Υποχρέωση / Συνθήκη Μέγιστος αριθµός αναφοράς Τύπος δεδοµένων Πεδίο τιµών CI_Telephone Τηλεφωνικά νούµερα για επικοινωνία µε τον αρµόδιο οργανισµό voice O N CharacterString Ελεύθερο κείµενο Τηλεφωνικό νούµερο facsimile Νούµερο fax O N CharacterString Ελεύθερο κείµενο Πίνακας Πίνακας δεδοµένων για το πακέτο Πληροφορίες παραποµπής και αρµόδιου οργανισµού (κλάση CI_Telephone) Λίστες κωδικών (Code lists) και απαριθµήσεις (enumerations) στο HC metadata profile Στους παρακάτω πίνακες παρουσιάζονται οι κλάσεις που είναι χαρακτηρισµένες µε τα στερεότυπα (stereotype) «λίστα κωδικών» και «απαρίθµηση». CI_DateTypeCode <<CodeList>> Όνοµα Κωδικός τιµών Ορισµός Γεγονός που σχετίζεται µε τα δεδοµένα creation 001 ηµιουργία των δεδοµένων publication 002 Έκδοση των δεδοµένων revision 003 ιόρθωση / επανεξέταση των δεδοµένων Πίνακας Λίστα κωδικών CI_DateTypeCode Όνοµα CI_OnLineFunctionCode <<CodeList>> Κωδικός τιµών Ορισµός Λειτουργία που υποστηρίζει κάποιος πόρος (resource) download 001 Πληροφορίες on line για λήψη των δεδοµένων information 002 Πληροφορίες on line για τον πόρο offlineaccess 003 Πληροφορίες για τον τρόπο προµήθειας δεδοµένων από τον αρµόδιο φορέα order 004 Πληροφορίες για την on line παραγγελία των δεδοµένων search 005 Παροχή υπηρεσιών αναζήτησης δεδοµένων Πίνακας Λίστα κωδικών CI_OnLineFunctionCode Όνοµα CI_PresentationFormCode <<CodeList>> Κωδικός τιµών Ορισµός Τρόπος παρουσίασης δεδοµένων documentdigital 001 Έγγραφο σε ψηφιακή µορφή documenthardcopy 002 Έγγραφο σε αναλογική µορφή (χαρτί) imagedigital 003 Εικόνα από δορυφόρο ή από φωτογραµµετρία σε ψηφιακή µορφή imagehardcopy 004 Εικόνα από δορυφόρο ή από φωτογραµµετρία σε αναλογική µορφή mapdigital 005 Χάρτης σε ψηφιακή µορφή maphardcopy 006 Χάρτης σε αναλογική µορφή 215

233 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile modeldigital 007 Μοντέλο σε τρεις διαστάσεις σε ψηφιακή µορφή modelhardcopy 008 Μοντέλο σε τρεις διαστάσεις σε αναλογική µορφή profiledigital 009 Εγκάρσια διατοµή σε ψηφιακή µορφή profilehardcopy 010 Εγκάρσια διατοµή σε αναλογική µορφή tabledigital 011 Πίνακας σε ψηφιακή µορφή tablehardcopy 012 Πίνακας σε αναλογική µορφή videodigital 013 Κινούµενη εικόνα µε ήχο σε ψηφιακή µορφή videohardcopy 014 Κινούµενη εικόνα µε ήχο σε αναλογική µορφή Πίνακας Λίστα κωδικών CI_PresentationFormCode CI_RoleCode <<CodeList>> Όνοµα Κωδικός τιµών Ορισµός Ρόλος φορέα που σχετίζεται µε τα δεδοµένα resourceprovider 001 Φορέας που παρέχει τα δεδοµένα custodian 002 Φορέας που είναι υπεύθυνος για τα δεδοµένα την εγκυρότητα και τη συντήρησή τους owner 003 Φορέας που του ανήκουν τα δεδοµένα user 004 Φορέας που είναι Χρήστης των δεδοµένων distributor 005 Φορέας που διανέµει τα δεδοµένα originator 006 Φορέας που δηµιούργησε τα δεδοµένα pointofcontact 007 Φορέας που παρέχει πληροφορίες για τα δεδοµένα principalinvestigator 008 Κύριος φορέας που συλλέγει πληροφορίες και κάνει έρευνα processor 009 Φορέας που έχει επεξεργαστεί τα δεδοµένα publisher 010 Φορέας που έχει εκδόσει τα δεδοµένα author 011 Φορέας που έχει συγγράψει τα δεδοµένα Πίνακας Λίστα κωδικών CI_RoleCode Όνοµα DQ_EvaluationMethodTypeCode <<CodeList>> Κωδικός τιµών Ορισµός Μέθοδος αξιολόγησης της ποιότητας των δεδοµένων directinternal 001 Μέθοδος αξιολόγησης που βασίζεται σε παρατήρηση των στοιχείων εντός των δεδοµένων directexternal 002 Μέθοδος αξιολόγησης που βασίζεται σε παρατήρηση των στοιχείων εντός των δεδοµένων σε σύγκριση µε εξωτερικές πηγές indirect 003 Μέθοδος αξιολόγησης που βασίζεται σε εξωτερική γνώση Πίνακας Λίστα κωδικών DQ_EvaluationMethodTypeCode Όνοµα MD_CharacterSetCode <<CodeList>> Κωδικός τιµών Σετ κωδικών χαρακτήρων Ορισµός ucs bit fixed size Universal Character Set ucs bit fixed size Universal Character Set utf bit variable size UCS Transfer Format utf bit variable size UCS Transfer Format utf bit variable size UCS Transfer Format 8859part1 006 ISO/IEC part2 007 ISO/IEC part3 008 ISO/IEC part4 009 ISO/IEC part5 010 ISO/IEC part6 011 ISO/IEC part7 012 ISO/IEC

234 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile 8859part8 013 ISO/IEC part9 014 ISO/IEC part ISO/IEC part ISO/IEC part ISO/IEC part ISO/IEC part ISO/IEC part ISO/IEC shiftjis 022 japanese code set used for electronic transmission eucjp 023 japanese code set used on MS-DOS usascii 024 japanese code set used on UNIX ebcdic 025 united states ASCII code set euckr 026 ibm mainframe code set big5 027 korean code set GB traditional Chinese code set used in Taiwan 8859part simplified Chinese code set Πίνακας Λίστα κωδικών MD_CharacterSetCode Όνοµα Κωδικός τιµών Ορισµός MD_KeywordTypeCode <<CodeList>> Τύπος κωδικών λέξεων κλειδιών discipline 001 λέξη που ορίζει µια οδηγία ή εξειδικευµένη εκµάθηση place 002 Λέξη που ορίζει τοποθεσία stratum 003 Λέξη που ορίζει το επίπεδο οποιασδήποτε καταχωρισµένης έννοιας temporal 004 Λέξη που ορίζει χρονική περίοδο theme 005 Λέξη που ορίζει ένα θέµα ή κατηγορία Πίνακας Λίστα κωδικών MD_KeywordTypeCode Όνοµα Κωδικός τιµών Ορισµός MD_MaintenanceFrequencyCode <<CodeList>> Συχνότητα ενηµέρωσης δεδοµένων continual 001 Τα δεδοµένα ενηµερώνονται συχνά και κατ επαναληψη daily 002 Τα δεδοµένα ενηµερώνονται καθηµερινά weekly 003 Τα δεδοµένα ενηµερώνονται κάθε εβδοµάδα fortnightly 004 Τα δεδοµένα ενηµερώνονται κάθε δυο εβδοµάδες monthly 005 Τα δεδοµένα ενηµερώνονται κάθε µήνα quarterly 006 Τα δεδοµένα ενηµερώνονται κάθε τετράµηνο biannually 007 Τα δεδοµένα ενηµερώνονται κάθε εξάµηνο annually 008 Τα δεδοµένα ενηµερώνονται κάθε έτος asneeded 009 Τα δεδοµένα ενηµερώνονται όποτε κρίνεται αναγκαίο irregular 010 Τα δεδοµένα ενηµερώνονται σε µη τακτά διαστήµατα notplanned 011 εν υπάρχει µέριµνα για ενηµέρωση των δεδοµένων unknown 012 Άγνωστο αν ενηµερώνονται ή όχι τα δεδοµένα Πίνακας Λίστα κωδικών MD_MaintenanceFrequencyCode Όνοµα Κωδικός τιµών Ορισµός MD_MediumFormatCode Μέθοδος εγγραφής δεδοµένων <<CodeList>> cpio 001 CoPy In / Out (UNIX file format and command) tar 002 Tape Archive 217

235 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile highsierra 003 high sierra file system iso Εγγραφή σε CD-ROM iso9660rockridge 005 rock ridge interchange protocol (UNIX) iso9660applehfs 006 hierarchical file system (Macintosh) Πίνακας Λίστα κωδικών MD_MediumFormatCode Όνοµα MD_MediumNameCode <<CodeList>> Κωδικός τιµών Ορισµός Μέσο αποθήκευσης δεδοµένων cdrom 001 Οπτικός δίσκος µόνο για ανάγνωση dvd 002 digital versatile disk (dvd) dvdrom 003 digital versatile disk, µόνο για ανάγνωση 3halfInchFloppy 004 3,5 inch δισκέττα 5quarterInchFloppy 005 5,25 inch δισκέττα 7trackTape track µαγνητική κασέτα 9trackTape track µαγνητική κασέτα 3480Cartridge cartridge οδηγός κασέτας 3490Cartridge cartridge οδηγός κασέτας 3580Cartridge cartridge οδηγός κασέτας 4mmCartridgeTape millimetre µαγνητική κασέτα 8mmCartridgeTape millimetre µαγνητική κασέτα 1quarterInchCartridgeTape 013 0,25 inch µαγνητική κασέτα digitallineartape 014 0,5 inch cartridge streaming tape drive online 015 Σύνδεση on line µε τον υπολογιστή που έχει τα δεδοµένα satellite 016 Σύνδεση µέσω δορυφορικού συστήµατος telephonelink 017 Επικοινωνία µέσω δικτύου τηλεφώνου hardcopy 018 Σε όχι ηλεκτρονικό µέσο αποθήκευσης Πίνακας Λίστα κωδικών MD_MediumNameCode MD_ProgressCode <<CodeList>> Όνοµα Κωδικός τιµών Ορισµός Φάση ολοκλήρωσης δεδοµένων completed 001 Η παραγωγή των δεδοµένων έχει ολοκληρωθεί historicalarchive 002 Τα δεδοµένα αποτελούν ιστορικό αρχείο obsolete 003 Τα δεδοµένα δεν χρησιµοποιούνται ongoing 004 Τα δεδοµένα ενηµερώνονται διαρκώς planned 005 Τα δεδοµένα πρόκειται να ενηµερωθούν required 006 Τα δεδοµένα χρίζουν ενηµέρωσης underdevelopment 007 Τα δεδοµένα είναι σε διαδικασία παραγωγής Πίνακας Λίστα κωδικών MD_ProgressCode MD_ScopeCode <<CodeList>> Όνοµα Κωδικός τιµών Ορισµός Επίπεδο ιεραρχίας χωρικών δεδοµένων attribute 001 Το επίπεδο ιεραρχίας αφορά σε περιγραφικό χαρακτηριστικό attributetype 002 Το επίπεδο ιεραρχίας αφορά σε τύπο περιγραφικών χαρακτηριστικών collectionhardware 003 Το επίπεδο ιεραρχίας αφορά σε υλικό (hardware) collectionsession 004 Το επίπεδο ιεραρχίας αφορά στη φάση συλλογής πληροφοριών dataset 005 Το επίπεδο ιεραρχίας αφορά σε σύνολο δεδοµένων series 006 Το επίπεδο ιεραρχίας αφορά σε σειρά συνόλων δεδοµένων 218

236 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile nongeographicdataset 007 Το επίπεδο ιεραρχίας αφορά σε σύνολο µη γεωγραφικών δεδοµένων dimensiongroup 008 Η πληροφορία µεταδεδοµένων αφορά σε συλλογή διαστάσεων (dimension group) feature 009 Το επίπεδο ιεραρχίας αφορά σε σύνολο δεδοµένων featuretype 010 Το επίπεδο ιεραρχίας αφορά σε περιγραφικό χαρακτηριστικό propertytype 011 Το επίπεδο ιεραρχίας αφορά σε τύπο κυριότητας (property type) fieldsession 012 Το επίπεδο ιεραρχίας αφορά σε σύνοδο πεδίων software 013 Το επίπεδο ιεραρχίας αφορά σε λογισµικό ή ρουτίνα service 014 Το επίπεδο ιεραρχίας αφορά σε υπηρεσία model 015 Το επίπεδο ιεραρχίας αφορά σε ένα υπάρχον ή υποθετικό µοντέλο tile 016 Το επίπεδο ιεραρχίας αφορά σε ένα µέρος ή υποσύνολο χωρικών δεδοµένων Πίνακας Λίστα κωδικών MD_ScopeCode Όνοµα MD_SpatialRepresentationTypeCode <<CodeList>> Κωδικός τιµών Ορισµός Τύπος χωρικής αντιπροσώπευσης των δεδοµένων vector 001 Χωρικά δεδοµένα σε διανυσµατική µορφή grid 002 Χωρικά δεδοµένα σε ψηφιδωτή µορφή texttable 003 Πίνακας σε µορφή κειµένου tin 004 Υψόµετρα σε µορφή tin stereomodel 005 Τρισδιάστατο µοντέλο video 006 Κινούµενη εικόνα µε ήχο Πίνακας Λίστα κωδικών MD_SpatialRepresentationTypeCode Όνοµα MD_TopicCategoryCode << Enumeration>> Κωδικός τιµών Ορισµός Κατηγορία που εντάσσονται τα δεδοµένα ανάλογα µε το περιεχόµενό τους farming 001 Γεωργία κτηνοτροφία biota 002 Χλωρίδα και πανίδα boundaries 003 Όρια µεταξύ περιοχών climatologymeteorologyatmosphere 004 Πληροφορίες για το κλίµα την µετεωρολογία και την ατµόσφαιρα economy 005 Οικονοµία elevation 006 Πληροφορίες για υψοµετρία environment 007 Πληροφορίες για το περιβάλλον geoscientificinformation 008 Γεωλογικές Πληροφορίες health 009 Πληροφορίες για την υγεία imagerybasemapsearthcover 010 Βασικοί χάρτες που απεικονίζουν χρήσεις γής και τοπογραφικές λεπτοµέρειες intelligencemilitary 011 Πληροφορίες που αφορούν το στρατό inlandwaters 012 Πληροφορίες για υδρολογία location 013 Πληροφορίες για θέσεις όπως γεωδαιτικά δίκτυα και σηµεία ελέγχου oceans 014 Πληροφορίες για ωκεανογραφία planningcadastre 015 Χωροταξία κτηµατολόγιο society 016 Πληροφορίες για την κοινωνία και τον πολιτισµό structure 017 Πληροφορίες για ανθρώπινες κατασκευές transportation 018 Πληροφορίες για µεταφορές utilitiescommunication 019 Πληροφορίες για την ενέργεια και το νερό Πίνακας Λίστα κωδικών MD_TopicCategoryCode 219

237 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Όνοµα MD_TopologyLevelCode <<CodeList>> Κωδικός τιµών Ορισµός Επίπεδο τοπολογίας των δεδοµένων geometryonly 001 Γεωµετρικά αντικείµενα χωρίς πρόσθετη δοµή που να περιγράφει την τοπολογία topology1d 002 Τοπολογικό σύνθετο (topological complex) µιας διάστασης συνήθως καλείται «τοπολογία αλυσίδας κόµβου» planargraph 003 Τοπολογικό σύνθετο µιας διάστασης που είναι επίπεδο (planar) fullplanargraph 004 Τοπολογικό σύνθετο δυο διαστάσεων που είναι επίπεδο (Συνήθως καλείται ως πλήρης τοπολογία σε ένα χαρτογραφικό περιβάλλον) surfacegraph 005 Τοπολογικό σύνθετο µιας διάστασης το οποίο είναι ισόµορφο σε ένα υποσύνολο ενός επιπέδου fullsurfacegraph 006 Τοπολογικό σύνθετο δυο διαστάσεων το οποίο είναι ισόµορφο σε ένα υποσύνολο ενός επιπέδου topology3d 007 Τοπολογικό σύνθετο τριών διαστάσεων fulltopology3d 008 Πλήρης κάλυψη ενός ευκλείδειου χώρου τριών διαστάσεων abstract 009 Τοπολογικό σύνθετο χωρίς κάποια ορισµένη υλοποίηση Πίνακας Λίστα κωδικών MD_TopologyLevelCode Όνοµα MD_RestrictionCode <<CodeList>> Κωδικός τιµών Ορισµός Τύπος πηγαίου υποβάθρου copyright 001 Πνευµατική ιδιοκτησία patent 002 Προίόν που προστατεύεται µε ευρασιτεχνία patentpending 003 Προϊόν που αναµένται να προστατεύτει µε ευρασιτεχνία trademark 004 Όνοµα ή σύµβολο επίσηµα καταχωρισµένο license 005 Άδεια χρήσης intellectualpropertyrights 006 Πνευµατικά δικαιώµατα ιδιοκτησίας restricted 007 Περιορισµένη πρόσβαση otherrestrictions 008 Άλλου τύπου περιορισµός Πίνακας Λίστα κωδικών MD_TopologyLevelCode Όνοµα HC_lineageSourceType <<CodeList>> Κωδικός τιµών Ορισµός Τύπος πηγαίου υποβάθρου analogmap 001 Χάρτης σε αναλογική µορφή photogrammetricimage 002 Ορθοφωτοχάρτης ή αεροφωτογραφία topographicdepiction 003 Επίγεια αποτύπωση Πίνακας Λίστα κωδικών HC_lineageSourceType (προστέθηκε στο HC metadata profile) 220

238 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile Όνοµα HC_ReferenceSystems <<CodeList>> Κωδικός τιµών Ορισµός Συστήµατα αναφοράς συντεταγµένων στον Ελληνικό χώρο ggrs87greekgrid 001 Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστηµα Αναφοράς (ΕΓΣΑ 87) greekoldbessel 002 Σύστηµα αναφοράς «παλαιό Bessel» σε συνδυασµό µε την προβολή Hatt greeknewbessel 003 Σύστηµα αναφοράς «νέο Bessel» σε συνδυασµό µε την προβολή ΤΜ3 ο Πίνακας Λίστα κωδικών HC_lineageSourceType (προστέθηκε στο HC metadata profile) 7.6 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ HC METADATA PROFILE Η υλοποίηση του θεωρητικού µοντέλου του προτύπου HC metadata profile στην παρούσα διατριβή, πραγµατώνει τους στόχους που τέθηκαν στην αρχή του κεφαλαίου µε τη δηµιουργία ενός ευέλικτου και συµπαγούς µοντέλου για την τεκµηρίωση των διανυσµατικών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Μέσα από την υλοποίηση του προτύπου HC metadata profile προκύπτουν τα παρακάτω συµπεράσµατα: Το HC metadata profile αν και βασίζεται στο πρότυπο ISO 19115, δεν έχει τα µειονεκτήµατά του (γενικό πρότυπο, πολυπλοκότητα δοµής, µεγάλος αριθµός στοιχείων µεταδεδοµένων, αδυναµία περιγραφής συντεταγµένων προβολικού συστήµατος) ενώ παράλληλα µπορεί να δηµιουργήσει πληροφορίες µεταδεδοµένων συµβατές µε το πρότυπο ISO Μέσα από την εργασία υλοποίησης του προτύπου πραγµατοποιήθηκε και διερεύνηση ως προς τη µεθοδολογία καταχώρισής των επιπέδων πληροφοριών µεταδεδοµένων των ψηφιακών διανυσµατικών χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιµο διότι εξετάστηκαν και παρουσιάστηκαν όλες οι εναλλακτικές µέθοδοι καταχώρισης πληροφοριών µεταδεδοµένων που παρέχει η δοµή του ISO ιδιαίτερα στις κατηγορίες των πληροφοριών της αναγνώρισης και της ποιότητας των γεωγραφικών διανυσµατικών δεδοµένων, κάτι που δεν έχει παρατηρηθεί σε κανένα πρότυπο µεταδεδοµένων βασισµένο στο ISO 19115, αλλά ούτε στην ελληνική ή στην ξενόγλωσση βιβλιογραφία. Με τη χρήση του προτύπου υπάρχει η δυνατότητα δηµιουργίας πληροφοριών µεταδεδοµένων για οποιουδήποτε τµήµα της χωρικής βάσης των ψηφιακών διανυσµατικών δεδοµένων του ΕΚ, αλλά για το σύνολό της. Το πρότυπο HC metadata profile ακολουθεί τις σύγχρονες τάσεις και πρακτικές στη δηµιουργία προτύπων µεταδεδοµένων βασισµένα στο ISO Το χαρακτηριστικό αυτό παρέχει στο HC metadata profile αυξηµένη διαλειτουργικότητα στις σύγχρονες υποδοµές γεωγραφικών πληροφοριών, αλλά και τη δυνατότητα κωδικοποίησης 221

239 7. Το πρότυπο µεταδεδοµένων Hellenic Cadastre Metadata Profile των πληροφοριών µεταδεδοµένων που παράγονται µε τη χρήση του προτύπου µε τις πιο σύγχρονες µεθόδους στη γλώσσα XML. Το πρότυπο ακολουθεί όλους τους κανόνες που ορίστηκαν στο αρχικό ISO ώστε να θεωρείται µια έγκυρη εκδοχή του. Το πρότυπο ακολουθεί τους κανόνες ως προς τη δηµιουργία πληροφοριών µεταδεδοµένων της οδηγίας INSPIRE Το HC metadata profile είναι ένα πρότυπο το οποίο ανοίγει νέες προοπτικές στο θέµα της δηµιουργίας τυποποιηµένων πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα γεωγραφικά δεδοµένα στον Ελληνικό χώρο. Οι προοπτικές αυτές περιγράφονται παρακάτω: Το πρότυπο HC metadata profile µπορεί να επεκταθεί για να καλύψει την τεκµηρίωση όλων των γεωγραφικών προϊόντων του ΕΚ, µε την προσθήκη νέων στοιχείων µεταδεδοµένων από το νέο πρότυπο ISO Geographic information - Metadata -- Part 2: Extensions for imagery and gridded data της επιτροπής ISO/TC 211 για την τεκµηρίωση και των γεωγραφικών δεδοµένων του ΕΚ σε ψηφιδωτή µορφή. Το πρότυπο µπορεί να αποτελέσει βάση για τη δηµιουργία ενός ευρύτερου προτύπου µεταδεδοµένων για όλα τα γεωγραφικά δεδοµένα του Ελληνικού χώρου, διότι µέσα από τη διερεύνηση της µεθοδολογίας καταχώρισης των γεωγραφικών δεδοµένων του ΕΚ αντιµετωπίστηκαν ποικίλα προβλήµατα που είναι κοινά για όλα τα γεωγραφικά δεδοµένα του Ελληνικού χώρου. Τέτοια προβλήµατα αφορούν την καταχώριση πληροφοριών των συστηµάτων αναφοράς στον Ελληνικό χώρο, των τύπων των γεωγραφικών χαρακτηριστικών, των συντεταγµένων σε προβολικά συστήµατα και των πληροφοριών για την ποιότητα των δεδοµένων. Το πρότυπο HC metadata profile παρέχοντας την τεχνογνωσία στο θέµα της δηµιουργίας προτύπων µεταδεδοµένων που βασίζονται στο πρότυπο ISO 19115, µπορεί το ίδιο να αποτελέσει ως βάση για τη δηµιουργία νέων προτύπων µεταδεδοµένων από οργανισµούς που παράγουν ή διαχειρίζονται γεωγραφικά δεδοµένα στον Ελληνικό χώρο για την περιγραφή των δεδοµένων τους. Οργανισµοί όπως η Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού (ΓΥΣ), η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος (ΕΣΥΕ), το Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ) µπορούν να χρησιµοποιήσουν το HC metadata profile για το σκοπό αυτόν. 222

240 8. Εφαρµογή του προτύπου Hellenic Cadastre Metadata Profile 8 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ HELLENIC CADASTRE METADATA PROFILE 8.1 ΚΩ ΙΚΟΠΟΙΗΣΗ TΟΥ HC METADATA PROFILE ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ISO Στο προηγούµενο κεφάλαιο της διατριβής, παρουσιάστηκε το θεωρητικό µοντέλο του προτύπου HC metadata profile. Στο θεωρητικό αυτό µοντέλο παρέχεται µια δοµή για την περιγραφή των διανυσµατικών ψηφιακών γεωγραφικών δεδοµένων του ΕΚ ορίζοντας τα στοιχεία µεταδεδοµένων που περιέχει καθώς και τη µεθοδολογία καταχώρισης τους. Για τη δηµιουργία πληροφοριών µεταδεδοµένων σύµφωνα µε το πρότυπο HC metadata profile, είναι απαραίτητη η κωδικοποίηση του θεωρητικού του µοντέλου σε µια δοµή, η οποία να χρησιµοποιείται για την περιγραφή και τον έλεγχο πληροφοριών µεταδεδοµένων σε γλώσσα XML. Η σύγχρονες πρακτικές στο θέµα της κωδικοποίησης των σύγχρονων προτύπων µεταδεδοµένων που βασίζονται στο ISO 19115, αλλά και του ίδιου του ISO 19115, υποδεικνύουν τη χρήση του προτύπου ISO για το σκοπό αυτόν. Για τους λόγους αυτούς, η κωδικοποίηση και του προτύπου HC metadata profile ακολουθεί του κανόνες κωδικοποίησης που ορίζονται στο πρότυπο ISO Το HC metadata profile, κατατάσσεται στην κατηγορία προτύπων (παρ ) που βασίζονται στο ISO τα οποία εφαρµόζουν πρόσθετους περιορισµούς ορίζοντας τις συνθήκες αναφοράς κάποιων στοιχείων αυστηρότερα σε σχέση µε το αρχικό πρότυπο και εξαιρώντας κάποια πακέτα και κλάσεις του προτύπου ISO (κανόνες περιορισµού) απαιτώντας τη χρήση συγκεκριµένων λεξικών ή λιστών µε κωδικούς για τα στοιχεία που το αρχικό πρότυπο δεν είναι συγκεκριµένο Σύµφωνα µε τις οδηγίες του προτύπου ISO (παρ 4.6), ως προς το πρώτο σκέλος των περιορισµών που αναφέρθηκαν, δεν είναι απαραίτητη κάποια αλλαγή στα XML schemas που παρέχονται από το πρότυπο ISO Οι αλλαγές του HC metadata profile στα στατικά διαγράµµατα σε γλώσσα UML, δεν έγιναν στα χαρακτηριστικά των στοιχείων, κλάσεων ή σχέσεων στα διαγράµµατα της γλώσσας UML του προτύπου (όπως στο NAP metadata profile εικ. 5.5), αλλά παρουσιάστηκαν υπό µορφή σηµειώσεων (annotations) όπως υποδεικνύει το πρότυπο ISO (εικ. 7.2 εώς 7.13). Όσον αφορά στο δεύτερο σκέλος των περιορισµών, δεν είναι απαραίτητη κάποια αλλαγή στα XML schemas που παρέχονται από το 223

241 8. Εφαρµογή του προτύπου Hellenic Cadastre Metadata Profile πρότυπο ISO (παρ. 4.6). Το µόνο που απαιτείται σύµφωνα µε το πρότυπο ISO είναι η δηµιουργία των νέων λιστών κωδικών σε αρχεία XML, η σύνταξη των οποίων περιγράφεται εντός του προτύπου ISO ηµιουργία λιστών κωδικών σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του HC metadata profile. Σύµφωνα µε το έβδοµο κεφάλαιο της εργασίας αυτής όπου παρουσιάζεται λεπτοµερώς το HC metadata profile, οι λίστες κωδικών που δηµιουργήθηκαν για να καλύψουν τις πρόσθετες ανάγκες σε περιγραφή των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ, δίνονται στους πίνακες 8.1 και 8.2. Όνοµα HC_lineageSourceType <<CodeList>> Κωδικός τιµών Ορισµός Τύπος πηγαίου υποβάθρου analogmap 001 Χάρτης σε αναλογική µορφή photogrammetricimage 002 Ορθοφωτοχάρτης ή αεροφωτογραφία topographicdepiction 003 Επίγεια αποτύπωση Πίνακας 8.1. Η λίστα κωδικών HC_lineageSourceType που προστέθηκε στο HC metadata profile Όνοµα HC_ReferenceSystems <<CodeList>> Κωδικός τιµών Ορισµός Συστήµατα αναφοράς συντεταγµένων στον Ελληνικό χώρο ggrs87greekgrid 001 Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστηµα Αναφοράς (ΕΓΣΑ 87) greekoldbessel 002 Σύστηµα αναφοράς «παλαιό Bessel» σε συνδυασµό µε την προβολή Hatt greeknewbessel 003 Σύστηµα αναφοράς «νέο Bessel» σε συνδυασµό µε την προβολή ΤΜ3 ο Πίνακας 8.2. Η λίστα κωδικών HC_ReferenceSystems που προστέθηκε στο HC metadata profile Η σύνταξη του αρχείου XML που θα φιλοξενήσει τις λίστες κωδικών ορίζεται από τα XML schemas εντός του χώρου ονοµάτων gmx και ειδικότερα το αρχείο XML schema µε όνοµα codelistitem.xsd. Το αρχείο αυτό εφαρµόζει την κωδικοποίηση µέρους του προτύπου ISO Geographic Information Geography Markup Language (GML) που αφορά 224

242 8. Εφαρµογή του προτύπου Hellenic Cadastre Metadata Profile τη σύνταξη καταλόγων µε λίστες κωδικών σε µια ή και περισσότερες γλώσσες. Για την καλύτερη κατανόηση των περιεχοµένων στις λίστες κωδικών του HC metadata profile µελετήθηκαν τα αρχεία οργάνωσης λιστών κωδικών από το πρότυπο ISO το αρχείο XML gmxcodelists.xml (διεύθυνση URI που περιέχει τις λίστες κωδικών του προτύπου ISO στην αγγλική γλώσσα, από το πρότυπο ANZLIC τα αρχεία anzlic-theme.xml και anzlicallgens.xml (διεύθυνση URI Το όνοµα του αρχείου που φιλοξενεί τις λίστες κωδικών που ορίστηκαν εντός του HC metadata profile ορίστηκε το HC_codelLists.xml όπου καταχωρίστηκαν οι λίστες κωδικών του HC metadata profile στην ελληνική γλώσσα. Το αρχείο αυτό είναι διαθέσιµο στο δικτυακό τόπο του HC metadata profile στη διεύθυνση hc_metadata_profile. Ο έλεγχος της ορθότητας της δοµής και του περιεχοµένου του αρχείου HC_codelLists.xml αλλά και γενικότερα των αρχείων γλώσσας XML σε σχέση µε µε του χώρους ονοµάτων και τα XML schemas που ορίζουν το περιεχόµενό τους, γίνεται µε τη χρήση εφαρµογών ελέγχου XML schema. Οι χώροι αυτοί ονοµάτων και τα XML schemas ορίζονται στην κεφαλίδα (header) του αρχείου (εικ. 8.1). Εφόσον δεν έχουν γίνει κάποιες αλλαγές ούτε προσθήκες στους χώρους ονοµάτων στα πλαίσια κωδικοποίησης του HC metadata profile ορίζονται αυτοί που παρέχονται από το πρότυπο ISO <?xml version="1.0" encoding="windows-1253"?> <CT_CodelistCatalogue xmlns=" xmlns:gco=" xmlns:gmd=" xmlns:gml=" xmlns:xlink=" xmlns:xsi=" xsi:schemalocation=" Εικόνα 8.1. Άποψη της κεφαλίδας (header) του αρχείου HC_codelLists.xml όπου δηλώνονται οι χώροι ονοµάτων και τα XML schemas που ορίζουν τη δοµή του περιεχοµένου του. 225

243 8. Εφαρµογή του προτύπου Hellenic Cadastre Metadata Profile Στο πρότυπο ISO αναφέρεται ότι υπάρχει µεγάλος αριθµός από εφαρµογές ελέγχου XML schema, ωστόσο πρέπει να προτιµηθούν εκείνες οι εφαρµογές που υποστηρίζουν πλήρως το πρότυπο XML schema όπως ορίστηκε από τον οργανισµό W3C. Από τις εγκυρότερες εφαρµογές λογισµικού που κάνουν τον έλεγχο αυτό ( είναι η Stylus Studio 2007 XML Professional Suite και Altova XML Spy. Ο έλεγχος του αρχείου HC_codelLists.xml σε σχέση µε XML schemas πραγµατοποιήθηκε µε τις εκδόσεις των εφαρµογών για περιορισµένο χρονικό διάστηµα (evaluation versions) Συµπεράσµατα από την κωδικοποίηση του HC metadata profile. Σύµφωνα µε τις οδηγίες του προτύπου ISO δεν είναι απαραίτητη κάποια αλλαγή στα XML schemas που παρέχονται από το πρότυπο ISO Κατά συνέπεια, η κωδικοποίηση του προτύπου γίνεται µε βάση το τα XML schemas του πρότυπου ISO και του αρχείου XML schema που περιέχει τις πρόσθετες λίστες κωδικών που δηµιουργήθηκαν στο HC metadata profile και περιγράφονται στην παράγραφο ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ISO Ανάγκη δηµιουργίας εφαρµογών για τη δηµιουργία µεταδεδοµένων σύµφωνα µε το HC metadata profile. Στις προηγούµενες παραγράφους πραγµατοποιήθηκε η έρευνα για την κωδικοποίηση του προτύπου HC metadata profile και ορίστηκε η δοµή του σε µορφή XML schema µε βάση το πρότυπο ISO Η δοµή αυτή που δηµιουργήθηκε αν και παρέχει τη δυνατότητα περιγραφής της δοµής των αρχείων µεταδεδοµένων σε µορφή XML και του ελέγχου της εγκυρότητας τους (ISO/TC ) δεν παρέχει τη δυνατότητα δηµιουργίας των ίδιων των πληροφοριών µεταδεδοµένων. Για τη δηµιουργία των πληροφοριών µεταδεδοµένων σε µορφή XML είτε πρόκειται για το HC metadata profile ή οποιοδήποτε άλλο πρότυπο βασίζεται στο ISO 19115, είτε για το ίδιο το πρότυπο ISO 19115, είναι απαραίτητη η δηµιουργία εφαρµογών σε ηλεκτρονικό υπολογιστή για το σκοπό αυτόν. Υπό το πρίσµα της δηµιουργίας µιας εφαρµογής για τη δηµιουργία πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα διανυσµατικά γεωγραφικά δεδοµένα του ΕΚ µε βάση το HC metadata profile στα πλαίσια εκπόνησης της παρούσας διατριβής, κρίθηκε απαραίτητη µια διερεύνηση σε υπάρχουσες εφαρµογές που δηµιουργούν πληροφορίες µεταδεδοµένων βάσει του 226

244 8. Εφαρµογή του προτύπου Hellenic Cadastre Metadata Profile προτύπου ISO και κωδικοποιηµένες σύµφωνα µε το ISO Οι εφαρµογές αυτές µπορούν να διαχωριστούν σε δυο βασικές κατηγορίες: σε υπάρχουσες εφαρµογές που έχουν δηµιουργηθεί από οργανισµούς ή ερευνητές. Ο σκοπός διερεύνησης των εφαρµογών αυτών είναι η συλλογή πληροφοριών για τα προγραµµατιστικά εργαλεία ή για υπάρχουσες εφαρµογές που χρησιµοποιήθηκαν για τη δηµιουργία τους. σε εµπορικές εφαρµογές σε περιβάλλον συστηµάτων γεωγραφικών πληροφοριών (GIS) που υποστηρίζουν καταχώριση πληροφοριών µεταδεδοµένων. Ο σκοπός διερεύνησης των εφαρµογών αυτών έγινε µε στόχο να κριθεί η καταλληλότητα των συστηµάτων αυτών για την ανάπτυξη της εφαρµογής δηµιουργίας των πληροφοριών µεταδεδοµένων του HC metadata profile Υπάρχουσες εφαρµογές για τη δηµιουργία µεταδεδοµένων Παρόλο που έχουν δηµιουργηθεί αρκετά εργαλεία και εφαρµογές που υποστηρίζουν την εισαγωγή και ενηµέρωση πληροφοριών µεταδεδοµένων γενικά, λίγα είναι αυτά που υποστηρίζουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: Καταχώριση πληροφοριών µεταδεδοµένων πέρα από αυτές που έχουν οριστεί στον πυρήνα µεταδεδοµένων του προτύπου ISO Υποστήριξη του προτύπου ISO υνατότητα καταχώρισης πολλών εγγραφών για κάποιες σηµαντικές πληροφορίες µεταδεδοµένων, όπως πληροφορίες για περισσότερους από έναν αρµόδιους οργανισµούς για τα χωρικά δεδοµένα που περιγράφονται, η περισσότερες από µια αναφορές για την ποιότητά τους Οι σηµαντικότερες και πιο πλήρεις εφαρµογές από ερευνητές και οργανισµούς που βρέθηκαν για την καταχώριση πληροφοριών µεταδεδοµένων σύµφωνα µε το πρότυπο ISO και την υποστήριξη του προτύπου ISO είναι οι (MPCER 2004, Phillips 2006) ISO Metadata Editor (IME). Η εφαρµογή αυτή δηµιουργήθηκε από τον οργανισµό INTA (NATIONAL INSTITUTE FOR AEROSPACE TECHNOLOGY) µε σκοπό τη δηµιουργία πληροφοριών µεταδεδοµένων περισσότερο για δορυφορικές εικόνες. Η εφαρµογή έχει δηµιουργηθεί σε γλώσσα Java, έχει φιλικό περιβάλλον προς τον χρήστη και υποστηρίζει και τα τρία χαρακτηριστικά που αναφέρθηκαν. Εντός της εφαρµογής, υπάρχουν αρκετά χαρακτηριστικά που διευκολύνουν το έργο της δηµιουργίας πληροφοριών µεταδεδοµένων για τον χρήστη, όπως έτοιµες πληροφορίες για αρµόδιους οργανισµούς που σχετίζονται µε τα χωρικά δεδοµένα, λίστες κωδικών που σχετίζονται µε δορυφορικά δεδοµένα, παρουσίαση των πληροφοριών σε ιεραρχική µορφή (INTA 2007). 227

245 8. Εφαρµογή του προτύπου Hellenic Cadastre Metadata Profile Εικόνα 8.2. Άποψη του περιβάλλοντος της εφαρµογής ISO Metadata Editor CatMDEdit. Η εφαρµογή αυτή δηµιουργήθηκε από τον οργανισµό TeIDE Consortium και αφορά δηµιουργία πληροφοριών µεταδεδοµένων για γεωγραφικά δεδοµένα προσανατολισµένο στα γεωγραφικά υπόβαθρα της Ισπανίας. Η εφαρµογή έχει δηµιουργηθεί σε γλώσσα Java, έχει φιλικό περιβάλλον προς τον χρήστη και υποστηρίζει και τα τρία χαρακτηριστικά που αναφέρθηκαν. Όπως και στην προηγούµενη εφαρµογή ο χρήστης έχει στη διάθεσή του ένα φιλικό περιβάλλον όπου υπάρχουν έτοιµες πληροφορίες µεταδεδοµένων για οργανισµούς που σχετίζονται µε χαρτογραφικά υπόβαθρα της Ισπανίας, και ιεραρχική δοµή (TeIDE Consortium 2007). MetaD. Η εφαρµογή αυτή δηµιουργήθηκε από τον οργανισµό IDEC (Infrastructura de Dades Espacials de Catalunya) και αφορά δηµιουργία πληροφοριών µεταδεδοµένων για γεωγραφικά δεδοµένα προσανατολισµένο στα γεωγραφικά υπόβαθρα της Ισπανίας. Η εφαρµογή έχει δηµιουργηθεί σε γλώσσα Visual Basic, έχει φιλικό περιβάλλον προς τον χρήστη και υποστηρίζει και τα πρώτα δυο από τα τρία χαρακτηριστικά που αναφέρθηκαν (IDEC 2007). Η εφαρµογή αυτή είναι απλούστερη από τις δυο προηγούµενες, ο χρήστης έχει στη διάθεσή του ένα φιλικό περιβάλλον όπου υπάρχουν έτοιµες πληροφορίες µεταδεδοµένων για οργανισµούς που σχετίζονται µε χαρτογραφικά υπόβαθρα της Ισπανίας, και ιεραρχική δοµή. Ένα άλλο σηµαντικό χαρακτηριστικό της είναι παρέχει τη δυνατότητα δηµιουργίας πληροφοριών µεταδεδοµένων για συλλογές χωρικών δεδοµένων αλλά και για ξεχωριστά χωρικά δεδοµένα. 228

246 8. Εφαρµογή του προτύπου Hellenic Cadastre Metadata Profile Εικόνα 8.3. Άποψη του περιβάλλοντος της εφαρµογής MetaD Εµπορικές εφαρµογές σε περιβάλλον συστηµάτων γεωγραφικών πληροφοριών Παρόλη τη σηµαντικότητα των µεταδεδοµένων, ελάχιστες είναι οι εµπορικές εφαρµογές συστηµάτων γεωγραφικών πληροφοριών που υποστηρίζουν τη δηµιουργία, ενηµέρωση και διαχείριση πληροφοριών µεταδεδοµένων γενικά και ειδικά τυποποιηµένες πληροφορίες µεταδεδοµένων σύµφωνα µε το πρότυπο ISO Οι εφαρµογές συστηµάτων γεωγραφικών πληροφοριών µε την παραπάνω δυνατότητα είναι οι ArcGIS της εταιρίας ESRI Geomedia της εταιρίας Intergraph. ArcGIS. Εντός του λογισµικού ArcGIS (έκδοση 9.2), η επιµέρους εφαρµογή ArcCatalog υποστηρίζει τις λειτουργίες της δηµιουργίας διαχείρισης και ενηµέρωσης πληροφοριών µεταδεδοµένων για όλους τους τύπους χωρικών δεδοµένων που υποστηρίζονται από το λογισµικό ArcGIS. Η εφαρµογή µπορεί να δηµιουργήσει και να ενηµερώσει αυτοµατοποιηµένα τις πληροφορίες µεταδεδοµένων που σχετίζονται µε χαρακτηριστικά ψηφιακών αρχείων χωρικών δεδοµένων όπως η ηµεροµηνία δηµιουργίας τους, το µέγεθός τους και το επίπεδο τοπολογίας τους. Παρέχει επίσης ένα περιβάλλον καταχώρισης από τον χρήστη πληροφοριών µεταδεδοµένων για 229

247 8. Εφαρµογή του προτύπου Hellenic Cadastre Metadata Profile τα στοιχεία που περιλαµβάνονται στον πυρήνα µεταδεδοµένων του ISO Οι πληροφορίες µεταδεδοµένων που δηµιουργούνται, µπορούν να αποθηκευτούν σε αρχεία µορφής XML, είτε µε βάση αρχείων ορισµού data definition files (DTD) της µορφής τους, είτε µε βάση τα XML schemas του πρότυπου ISO Η εφαρµογή ArcGIS παρέχει επίσης προγραµµατιστικά εργαλεία για τη δηµιουργία κάθετων εφαρµογών στο περιβάλλον του. Geomedia. Εντός του λογισµικού Geomedia (έκδοση 6) υπάρχει όπως και στο λογισµικό ArcGIS η επιµέρους εφαρµογή Geomedia Catalog όπου παρέχεται δυνατότητες δηµιουργίας ενηµέρωσης και διαχείρισης πληροφοριών µεταδεδοµένων παραπλήσιες µε αυτές της εφαρµογής. Και στην περίπτωση της εφαρµογής Geomedia, παρέχεται επίσης προγραµµατιστικά εργαλεία για τη δηµιουργία κάθετων εφαρµογών στο περιβάλλον του Συµπεράσµατα από τη µελέτη των υλοποιήσεων για τη δηµιουργία µεταδεδοµένων Τα συµπεράσµατα που προκύπτουν από τη µελέτη των εφαρµογών από οργανισµούς ή ερευνητές αλλά και των δυνατοτήτων των εµπορικών εφαρµογών στο θέµα της δηµιουργία µεταδεδοµένων εµπορικών είναι Οι υπάρχουσες εφαρµογές από οργανισµούς ή ερευνητές είναι ανεξάρτητες από λογισµικά συστηµάτων γεωγραφικών πληροφοριών Οι υπάρχουσες εφαρµογές από οργανισµούς ή ερευνητές παρέχουν στο χρήστη που απευθύνονται ένα φιλικό περιβάλλον το οποίο είναι βελτιστοποιηµένο για την καταχώριση πληροφοριών µεταδεδοµένων που σχετίζονται µε τα χωρικά δεδοµένα που παράγει ή διαχειρίζεται ο εκάστοτε οργανισµός που δηµιούργησε την εφαρµογή Οι υπάρχουσες εφαρµογές από οργανισµούς ή ερευνητές δεν παρέχουν τη δυνατότητα δηµιουργίας και ενηµέρωσης αυτοµατοποιηµένα πληροφοριών µεταδεδοµένων που σχετίζονται µε ψηφιακά αρχεία χωρικών δεδοµένων όπως η ηµεροµηνία δηµιουργίας τους, το µέγεθός τους και το επίπεδο τοπολογίας τους, σε αντίθεση µε τις εµπορικές εφαρµογές. Οι εµπορικές εφαρµογές παρέχουν εκτός από την πρόσβαση σε ένα ευρύ σύνολο από διαφορετικές µορφές (formats) χωρικών δεδοµένων, δίνουν τη δυνατότητα ενηµέρωσης µε αυτοµατοποιηµένο τρόπο πληροφοριών µεταδεδοµένων που σχετίζονται µε τα αρχεία αυτά. Οι εµπορικές εφαρµογές, αν και παρέχουν περιβάλλοντα καταχώρισης βασικών πληροφοριών µεταδεδοµένων, παρέχουν εργαλεία (όπως γλώσσες προγραµµατισµού) για τη δηµιουργία κάθετων εφαρµογών. Έχοντας υπ όψη τα παραπάνω, αποφασίστηκε στα πλαίσια εκπόνησης της παρούσας διατριβής, η ανάπτυξη µιας εφαρµογής καταχώρισης πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ σύµφωνα µε το HC metadata profile στο περιβάλλον ενός λογισµικού GIS. 230

248 8. Εφαρµογή του προτύπου Hellenic Cadastre Metadata Profile Η επιλογή αυτή συνδυάζει τα πλεονεκτήµατα και των δυο κατηγοριών εφαρµογών που παρουσιάστηκαν. Η δηµιουργία ενός εύχρηστου περιβάλλοντος επικοινωνίας µε το χρήστη µε τη χρήση γλώσσας προγραµµατισµού που υποστηρίζεται από το λογισµικό συστήµατος γεωγραφικών πληροφοριών Η βελτιστοποίηση του περιβάλλοντος αυτού ώστε να καταχωρίζονται εύκολα και χωρίς σφάλµατα οι πληροφορίες µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ, σύµφωνα µε τη µεθοδολογία καταχώρησής τους που παρουσιάστηκε στο έβδοµο κεφάλαιο Η καταχώριση πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα (όπως πληροφορίες για την έκτασή τους) από τον χρήστη της εφαρµογής εντός του περιβάλλοντος της εφαρµογής Η καταχώριση πληροφοριών µεταδεδοµένων πέρα από αυτές που έχουν οριστεί στον πυρήνα µεταδεδοµένων του προτύπου ISO Υποστήριξη του προτύπου ISO υνατότητα καταχώρισης πολλών εγγραφών για κάποιες σηµαντικές πληροφορίες µεταδεδοµένων, όπως πληροφορίες για περισσότερους από έναν αρµόδιους οργανισµούς για τα χωρικά δεδοµένα που περιγράφονται, η περισσότερες από µια αναφορές για την ποιότητά τους 8.3. Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ HC METAΤOOL Με σκοπό δηµιουργία έγκυρων πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα διανυσµατικά χωρικά δεδοµένα του ΕΚ µε βάση το πρότυπο HC metadata profile, δηµιουργήθηκε στα πλαίσια εκπόνησης της παρούσας διατριβής, µια εφαρµογή σε περιβάλλον συστηµάτων γεωγραφικών πληροφοριών (GIS). Η εν λόγω εφαρµογή δηµιουργήθηκε εντός του περιβάλλοντος του λογισµικού ArcGIS της εταιρίας ESRI, λόγω των πλεονεκτηµάτων που συνεπάγεται η ανάπτυξη µιας εφαρµογής δηµιουργίας πληροφοριών µεταδεδοµένων εντός ενός λογισµικού GIS (όπως παρουσιάστηκαν στην προηγούµενη παράγραφο), και λόγω της πολύ καλής γνώσης του λογισµικού αυτού από το συγγραφέα της διατριβής. Συγκεκριµένα, η εφαρµογή αναπτύχθηκε µε χρήση της γλώσσας προγραµµατισµού Visual Basic for Applications (VBA) εντός της επιµέρους εφαρµογής ArcCatalog εντός του λογισµικού ArcGIS. Η εφαρµογή ονοµάστηκε HC metaτool που προκύπτει από το όνοµα του προτύπου µεταδεδοµένων HC metadata profile και τη λέξη tool που σηµαίνει εργαλείο στην αγγλική γλώσσα (εικ. 8.4). 231

249 8. Εφαρµογή του προτύπου Hellenic Cadastre Metadata Profile Εικόνα 8.4. Άποψη της αρχικής οθόνης της εφαρµογής HC metatool εντός της εφαρµογής ArcCatalog Περιγραφή της εφαρµογής HC metaτool Η εφαρµογή HC metatool δηµιουργεί και ελέγχει πληροφορίες µεταδεδοµένων για χωρικά δεδοµένα στα οποία έχει πρόσβαση µέσω της εφαρµογής ArcCatalog. Η εφαρµογή έχει για πολλά στοιχεία µεταδεδοµένων συµπληρωµένες πληροφορίες που προέρχονται από τις πληροφορίες µεταδεδοµένων για τη συλλογή των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Η λογική της λειτουργίας της εφαρµογής είναι η εξής (εικ. 8.5) Ο χρήστης επιλέγει µέσα από την εφαρµογή ArcCatalog το σετ χωρικών δεδοµένων του ΕΚ για τα οποία επιθυµεί να δηµιουργήσει πληροφορίες µεταδεδοµένων. Ο χρήστης επιλέγει µέσα από τη γραµµή εργαλείων της εφαρµογής HC metadata tool το εικονίδιο που ανοίγει τη βασική φόρµα όπου καταχωρίζονται οι πληροφορίες µεταδεδοµένων Ο χρήστης οδηγείται βήµα προς βήµα στη συµπλήρωση των πληροφοριών µεταδεδοµένων κατά τα πρότυπα των οδηγών (wizards) που έχει δηµιουργήσει η εταιρία Microsoft στα περιβάλλοντα των εφαρµογών της. Τελειώνοντας ο χρήστης την καταχώριση των πληροφοριών µεταδεδοµένων, ελέγχεται από την εφαρµογή εάν τηρούνται οι κανόνες για τη συµπλήρωση των πληροφοριών µεταδεδοµένων σύµφωνα µε το πρότυπο ISO και το HC metadata profile και του επισηµαίνει τις διορθώσεις ή τις παραλήψεις του. 232

250 8. Εφαρµογή του προτύπου Hellenic Cadastre Metadata Profile 2. Ο χρήστης επιλέγει το εργαλείο που ανοίγει τη φόρµα για την καταχώριση των πληροφοριών µεταδεδοµένων 1. Ο χρήστης επιλέγει τα χωρικά δεδοµένα για τα οποία επιθυµεί να δηµιουργήσει µεταδεδοµένα 3. Ο χρήστης οδηγείται βήµα προς βήµα στη συµπλήρωση των πληροφοριών µεταδεδοµένων Εικόνα 8.5. Λειτουργία της εφαρµογής HC metatool. Οι πληροφορίες των πληροφοριών µεταδδοµένων που πρέπει να συµπληρωθούν, χωρίζονται σε 5 επιµέρους βήµατα. Το πρώτο βήµα αφορά στη συµπλήρωση των πληροφοριών για τα ίδια τα µεταδεδοµένα (εικ. 8.6). Εικόνα 8.6. Το πρώτο βήµα συµπλήρωσης πληροφοριών µεταδεδοµένων της εφαρµογής HC metatool. 233

251 8. Εφαρµογή του προτύπου Hellenic Cadastre Metadata Profile Εικόνα 8.7. Το δεύτερο βήµα συµπλήρωσης πληροφοριών µεταδεδοµένων της εφαρµογής HC metatool. 2. Ο χρήστης ορίζει την έκταση που καταλαµ-βάνουν τα χωρικά δεδοµένα σχεδιάζοντας ένα πλαίσιο 1. Ο χρήστης επιλέγει µέσα από την εφαρµογή το εργαλείο για τον ορισµό του πλαισίου που ορίζει την έκταση που καταλαµβάνουν τα χωρικά δεδοµένα 3. Με το τέλος του σχεδιασµού του πλαισίου, ενηµερώνεται το κατάλληλο πεδίο µε τις συντεταγ- µένες σε ΕΓΣΑ 87 Εικόνα 8.8. Η λειτουργία ενηµέρωσης πληροφοριών έκτασης εντός των πληροφοριών αναγνώρισης στο HC metatool µε ορισµό πλαισίου από το χρήστη της έκτασης στα χωρικά δεδοµένα που εικονίζονται. Απεικονίζεται επίσης και το 234

252 8. Εφαρµογή του προτύπου Hellenic Cadastre Metadata Profile τρίτο βήµα συµπλήρωσης πληροφοριών µεταδεδοµένων της εφαρµογής HC metatool Στο δεύτερο βήµα συµπληρώνονται οι πληροφορίες που αφορούν πληροφορίες αναγνώρισης µεταδεδοµένων όπως τίτλος, ηµεροµηνία, σύντοµη περιγραφή και αρµόδιοι οργανισµοί για τα χωρικά δεδοµένα. Οι πληροφορίες για τους αρµόδιους οργανισµούς είναι ήδη συµπληρωµένες και προέρχονται από τις πληροφορίες µεταδεδοµένων για τη συλλογή των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Ο χρήστης εάν επιθυµεί, µπορεί να αλλάξει οποιεσδήποτε πληροφορίες για τους αρµόδιους οργανισµούς είναι συµπληρωµένες εκ των προτέρων (εικ. 8.7). Συµπληρώνονται επίσης κάθε µια από τις κλίµακες απόδοσης των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Ο χρήστης έχει να επιλέξει από µια λίστα από τις κλίµακες που χρησιµοποιούνται για την απόδοση των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Στο τρίτο βήµα συµπληρώνονται οι υπόλοιπες πληροφορίες αναγνώρισης όπως λέξεις κλειδιά που χαρακτηρίζουν τα χωρικά δεδοµένα (συµπληρωµένες εκ των προτέρων κάποιες λέξεις κλειδιά), τυποποιηµένες κατηγορίες που ανήκουν τα χωρικά δεδοµένα (προεπιλεγµένη κατηγορία Χωροταξία Κτηµατολόγιο) και πληροφορίες έκτασης για τα χωρικά δεδοµένα. Ειδικότερα, στη συµπλήρωση των πληροφοριών έκτασης ακολουθείται η µεθοδολογία συµπλήρωσης της έκτασης εντός των πληροφοριών αναγνώρισης, όπως περιγράφεται στο έβδοµο κεφάλαιο της εργασίας αυτής. Εδώ λαµβάνεται ένα τµήµα των πληροφοριών από χωρικά δεδοµένα µέσα από την εφαρµογή ArcCatalog. Ο χρήστης ορίζει το πλαίσιο που καταλαµβάνουν τα χωρικά δεδοµένα µέσα στο παράθυρο της εφαρµογής ArcCatalog και η εφαρµογή ενηµερώνεται µε τις ελάχιστες και µέγιστες συντεταγµένες στο σύστηµα ΕΓΣΑ 87 (εικ. 8.8). Εικόνα 8.9. Το τέταρτο βήµα συµπλήρωσης πληροφοριών µεταδεδοµένων της εφαρµογής HC metatool. 235

253 8. Εφαρµογή του προτύπου Hellenic Cadastre Metadata Profile Στο τέταρτο βήµα συµπληρώνεται το πρώτο µέρος των πληροφοριών για την ποιότητα των δεδοµένων και συγκεκριµένα για την ακρίβεια θέσης και την γενεαλογία. Οι παράµετροι αυτές της ποιότητας σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του HC metadata profile αφορούν την εκάστοτε αστική ή λοιπή περιοχή για κάθε µελέτη κτηµατογράφησης. Στην περίπτωση ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να ορίσει πολλές εγγραφές για την ποιότητα δεδοµένων, µια για κάθε επιµέρους περιοχή. Ο χρήστης αρχικά ορίζει µια νέα εγγραφή για την ποιότητα δεδοµένων. Ορίζει έπειτα στον ψηφιακό χάρτη το πλαίσιο που περιγράφει την έκταση που αφορά η αναφορά της ποιότητας. Έπειτα συµπληρώνει τις πληροφορίες για την προέλευση και τις πληροφορίες για την ακρίβεια θέσης για την εν λόγω έκταση (εικ. 8.9). Εικόνα Το πέµπτο βήµα συµπλήρωσης πληροφοριών µεταδεδοµένων της εφαρµογής HC metatool. Στο πέµπτο βήµα συµπληρώνονται οι πληροφορίες που αφορούν τους ελέγχους για την ποιότητα των χωρικών δεδοµένων που περιγράφονται και αφορούν το σύνολό τους. Οι Πληροφορίες αυτές αφορούν τους ελέγχους λογικής συνοχής. Και σ αυτή την περίπτωση η περιγραφή των ελέγχων για τη λογική συνέπεια «κληρονοµείται» από τις πληροφορίες µεταδεδοµένων για τη συλλογή των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Ο χρήστης σηµειώνει ποιοι έλεγχοι λογικής συνέπειας έχουν γίνει από το σύνολο των προβλεπόµενων ελέγχων ποιότητας σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του ΕΚ, και την επιτυχία ή όχι του ελέγχου (εικ. 8.10). Στο έκτο βήµα, συµπληρώνονται ένα σύνολο πληροφοριών µεταδεδοµένων για (εικ. 8.11) 236

254 8. Εφαρµογή του προτύπου Hellenic Cadastre Metadata Profile o o o o o Το σύστηµα αναφοράς των χωρικών δεδοµένων Το επίπεδο τοπολογίας των χωρικών δεδοµένων (Πληροφορίες χωρικής αναπαράστασης) Τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά που περιέχονται στα χωρικά δεδοµένα από τη λίστα του συνόλου των γεωγραφικών χαρακτηριστικών του ΕΚ Τη µορφή (format) και την έκδοση των αρχείων όπου είναι καταχωρισµένα τα χωρικά δεδοµένα Τις πληροφορίες περιορισµών πρόσβασης και χρήσης των χωρικών δεδοµένων που περιγράφονται. Και σε αυτή την περίπτωση οι πληροφορίες για τους περιορισµούς πρόσβασης «κληρονοµούνται» από τις πληροφορίες µεταδεδοµένων για τη συλλογή των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ Εικόνα Το έκτο βήµα συµπλήρωσης πληροφοριών µεταδεδοµένων της εφαρµογής HC metatool Τεχνικές λεπτοµέρειες της εφαρµογής HC metadata tool Η εφαρµογή HC metatool γράφτηκε στη γλώσσα προγραµµατισµού Visual Basic for Applications, η οποία είναι αντικειµενοστραφής (object oriented). Προγραµµατίζοντας σε γλώσσας VBA µέσα στο περιβάλλον του λογισµικού ArcGIS, ο χρήστης έχει στη διάθεσή του ένα σύνολο αντικείµενα που η εταιρία ESRI τα ονοµάζει ArcObjects). Κάνοντας χρήση των ArcObjects, έχει τη δυνατότητα να δηµιουργήσει εφαρµογές που να ενσωµατώνουν όλες τις λειτουργίες ενός συστήµατος γεωγραφικών 237

255 8. Εφαρµογή του προτύπου Hellenic Cadastre Metadata Profile πληροφοριών (ESRI 2007). Στην συγκεκριµένη εφαρµογή, γίνεται χρήση των αντικειµένων που σχετίζονται µε λειτουργίες µεταδεδοµένων. σχεδίαση αντικειµένων. γεωγραφικούς µετασχηµατισµούς. Λειτουργίες µεταδεδοµένων. Η εφαρµογή ArcCatalog υποστηρίζει τη δηµιουργία βασικών πληροφοριών µεταδεδοµένων σύµφωνα µε το πρότυπο µεταδεδοµένων FGDC και ISO (στοιχεία του πυρήνα µεταδεδοµένων για το ISO 19115). Προγραµµατίζοντας µε χρήση των ArcObjects, επιτεύχθηκε η δηµιουργία, ενηµέρωση και έλεγχος πληροφοριών µεταδεδοµένων για όλα τα στοιχεία µεταδεδοµένων του ISO που περιέχονται στο HC metadata profile, καθώς και η δηµιουργία πάνω από µιας εγγραφών για τις πληροφορίες µεταδεδοµένων όπως της ποιότητας δεδοµένων (η οποία δεν υποστηρίζεται από τον επεξεργαστή µεταδεδοµένων της εφαρµογής ArcCatalog). Για κάθε σετ γεωγραφικών δεδοµένων εντός της εφαρµογής ArcCatalog αντιστοιχούν και οι πληροφορίες µεταδεδοµένων του, οι οποίες είναι προσβάσιµες ως αντικείµενο µέσω των ArcObjects. Η αναφορά κάθε στοιχείου του προτύπου ISO γίνεται ορίζοντας τη διαδροµή (path) και το όνοµά του (π.χ dataidinfo/datalang/languagecode). Στην ονοµατολογία κάθε στοιχείου γίνεται µε το σύντοµο όνοµα του στοιχείου όπως έχει οριστεί στο λεξικό δεδοµένων (data dictionary) του προτύπου ISO Το αντικείµενο των πληροφοριών µεταδεδοµένων υποστηρίζει µεθόδους (methods) για ανάγνωση πληροφοριών από στοιχεία µεταδεδοµένων αλλά και εγγραφή πληροφοριών σε στοιχεία µεταδεδοµένων. Για κάθε αντικείµενο µεταδεδοµένων υποστηρίζεται η αυτόµατη ενηµέρωση στοιχείων µεταδεδοµένων του. Τα στοιχεία αυτά είναι o o o o Ηµεροµηνία ενηµέρωσης του αρχείου χωρικών δεδοµένων Μέγεθος αρχείου χωρικών δεδοµένων Έκταση των χωρικών δεδοµένων µε γεωγραφικές συντεταγµένες Μορφή (format) χωρικών δεδοµένων Σχεδίαση αντικειµένων. Εντός της επιµέρους εφαρµογής ArcCatalog του λογισµικού ArcGIS, o χρήστης δεν έχει τη δυνατότητα σχεδιασµού αντικειµένων σε γεωγραφικά δεδοµένα (η δυνατότητα αυτή παρέχεται µόνο στην επιµέρους εφαρµογή του λογισµικού ArcGIS που ονοµάζεται ArcMap). Κάνοντας χρήση των ArcObjects, επιτεύχθηκε η προσθήκη της δυνατότητας αυτής στην εφαρµογή ArcCatalog, έτσι ώστε να υπάρχει η δυνατότητα ορισµού των πληροφοριών έκτασης από το χρήστη σχεδιάζοντας ορθογώνια πλαίσια (εικ. 8.8). Πιο συγκεκριµένα, µέσω των ArcObjects ορίστηκαν τα αντικείµενα σχεδίασης αντικειµένων (όπως ορθογωνίων πλαισίων, γραµµών, σηµείων, πολυγώνων) και έγινε χρήση των µεθόδων σχεδίασης των αντικειµένων αυτών στο ενεργό παράθυρο της εφαρµογής, όπου απεικονίζονται τα χωρικά δεδοµένα. Εκτός από την εντολή σχεδίασης αντικειµένων, προγραµµατίστηκε και µια εντολή διαγραφής των αντικειµένων που σχεδιάστηκαν κατά λάθος από τον χρήστη κατά τη διαδικασία ορισµού της έκτασης αναφοράς. 238

256 8. Εφαρµογή του προτύπου Hellenic Cadastre Metadata Profile Γεωγραφικοί µετασχηµατισµοί. Οι συντεταγµένες του ορθογώνιου πλαισίου για τον ορισµό της έκτασης που καταλαµβάνει µια περιοχή είναι στο προβολικό σύστηµα που έχει οριστεί για τα γεωγραφικά δεδοµένα (ΕΓΣΑ 87 για τα κτηµατολογικά χωρικά δεδοµένα). Κάνοντας χρήση των ArcObjects, προγραµµατίζεται ο µετασχηµατισµός των συντεταγµένων από το σύστηµα ΕΓΣΑ 87 σε γεωγραφικές συντεταγµένες οι οποίες καταχωρίζονται ως πληροφορίες µεταδεδοµένων. Πιο συγκεκριµένα, µέσω των AcrObjects, υπάρχει η δυνατότητα πρόσβασης στο σύστηµα αναφοράς των χωρικών δεδοµένων ως αντικείµενο. Χρησιµοποιώντας την µέθοδο του αντικειµένου για µετασχηµατισµό, υπάρχει δυνατότητα εισαγωγής των προβολικών συντεταγµένων και εξαγωγή των αντίστοιχων γεωγραφικών Προγραµµατιστικές λεπτοµέρειες της εφαρµογής HC metadata tool Παρακάτω θα περιγραφτούν λειτουργίες της εφαρµογής από προγραµµατιστική άποψη από την έναρξή της µέχρι τον τερµατισµό της. Αρχικά, έπρεπε να αντιµετωπιστεί σε επίπεδο σχεδιασµού της εφαρµογής το θέµα της καταχώρισης περισσοτέρων από µια εγγραφών για τις πληροφορίες µεταδεδοµένων που αφορούν τους αρµόδιους οργανισµούς και τις πληροφορίες ποιότητας δεδοµένων. Η λύση που δόθηκε ήταν η δηµιουργία σε γλώσσα VBA τύπων δεδοµένων (data types) για τις πληροφορίες αυτές µε βάση τη δοµή τους όπως ορίζεται στη γλώσσα UML. Οι τύποι δεδοµένων αυτοί είναι: Τύπος δεδοµένων για τον αρµόδιο φορέα (CI_ResponsibleParty) Τύπος δεδοµένων για την ποιότητα δεδοµένων (DQ_DataQuality) καθώς και όλοι οι επιµέρους τύποι που χρησιµοποιούνται εντός της κλάσης 239

257 8. Εφαρµογή του προτύπου Hellenic Cadastre Metadata Profile Εικόνα Απόσπασµα από τον ορισµό σε διαγραµµατική γλώσσα UML της κλάσης της ποιότητας δεδοµένων και η αντίστοιχη δηµιουργία του τύπου δεδοµένων σε γλώσσα VBA. ηµιουργήθηκαν έπειτα µεταβλητές (variables) εντός της εφαρµογής, µε τύπους δεδοµένων τους προαναφερθέντες. Επειδή δεν είναι γνωστό εκ των προτέρων πόσες εγγραφές θα καταγραφούν από τον χρήστη, (για παράδειγµα δεν είναι γνωστό πόσες αναφορές ποιότητας δεδοµένων θα καταχωριστούν), οι µεταβλητές αυτές ορίστηκαν ως δυναµικές 17 (εικ. 8.12). Με αυτή τη µέθοδο, ορίζεται δυναµικά µια νέα εγγραφή της µεταβλητής µέσα στην εφαρµογή, κάθε φορά που ο χρήστης επιθυµεί να καταχωρίσει µια νέα εγγραφή. Για τους υπόλοιπους τύπους δεδοµένων που καταχωρίζεται µια και µόνο τιµή, ορίστηκε µια µεταβλητή για κάθε στοιχείο του τύπου δεδοµένων ή της κλάσης που καταχωρίζεται µια εγγραφή. Τέτοια στοιχεία εντός της εφαρµογής είναι Γλώσσα πληροφοριών µεταδεδοµένων Ηµεροµηνία δηµιουργίας ή ενηµέρωσης µεταδεδοµένων Όνοµα προτύπου µεταδεδοµένων Γενικός τίτλος δεδοµένων Σύντοµη περιγραφή των δεδοµένων Ηµεροµηνία των δεδοµένων Μορφή παρουσίασης δεδοµένων Στην έναρξη της εφαρµογής, δηµιουργείται το αντικείµενο των πληροφοριών µεταδεδοµένων για την γεωβάση των χωρικών δεδοµένων 17 υναµικές ονοµάζονται στη γλώσσα Visual Basic και Visual Basic for Applications (VBA) οι µεταβλητές, όπου δεν ορίζεται αρχικά το πλήθος των τιµών που µπορεί να πάρουν, αλλά κατά τη διάρκεια της ροής του προγράµµατος όπου έχουν οριστεί (Microsoft, 2006) 240

258 8. Εφαρµογή του προτύπου Hellenic Cadastre Metadata Profile που έχει επιλέξει ο χρήστης στην εφαρµογή ArcCatalog (εικ. 8.6, βήµα 1 ο ) και δίνεται η εντολή της ενηµέρωσης των στοιχείων µεταδεδοµένων που ενηµερώνονται αυτόµατα. Επόµενο βήµα είναι η προετοιµασία για την εµφάνιση της φόρµας για τη συµπλήρωση των πληροφοριών µεταδεδοµένων. Κατά το βήµα αυτό, ορίζονται όλες οι λίστες κωδικών που εµφανίζονται στη φόρµα, όπως οι λίστες για τον ρόλο του αρµόδιου οργανισµού (όπως έχει οριστεί στο ISO 19115), η λίστα µε τους ΟΤΑ του ΕΚ, η λίστα µε τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ η λίστα µε τις κλίµακες απόδοσης των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Στο βήµα της προετοιµασίας, συµπληρώνονται επίσης όλες οι πληροφορίες µεταδεδοµένων του επιπέδου συλλογής των χωρικών δεδοµένων. Οι πληροφορίες αυτές είναι όλες οι πληροφορίες µεταδεδοµένων που έχουν ενηµερωθεί αυτοµατοποιηµένα Γλώσσα πληροφοριών µεταδεδοµένων, κωδικός σετ χαρακτήρων µεταδεδοµένων, ηµεροµηνία δηµιουργίας ή ενηµέρωσης µεταδεδοµένων, όνοµα και έκδοση προτύπου µεταδεδοµένων Πληροφορίες για τον οργανισµό / πρόσωπο που δηµιούργησε τα µεταδεδοµένα Πληροφορίες για τους οργανισµούς που σχετίζονται µε τα χωρικά δεδοµένα Γενικός τίτλος και σύντοµη περιγραφή των χωρικών δεδοµένων Μορφή παρουσίασης των χωρικών δεδοµένων Λέξεις κλειδιά που χαρακτηρίζουν τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ Γενική περιγραφή του ιστορικού προέλευσης των χωρικών δεδοµένων Γενική περιγραφή της µεθοδολογίας µέτρησης της ακρίβειας θέσης των χωρικών δεδοµένων Περιγραφή των ελέγχων για τη λογική συνέπεια των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του Κατά την εκτέλεση της εφαρµογής, ο χρήστης πατώντας τα κουµπιά «προηγούµενο» ή επόµενο» πηγαίνει σε διαφορετική σελίδα της ίδιας φόρµας κάθε φορά και συµπληρώνει τις πληροφορίες που επιθυµεί. Αν το στοιχείο που συµπληρώνει την πληροφορία καταχωρίζεται µια και µοναδική τιµή, τότε καταχωρίζεται η τιµή αυτή στην αντίστοιχη µεταβλητή που έχει δηµιουργηθεί για το στοιχείο αυτό. Αν ο χρήστης συµπληρώνει πολλές εγγραφές πληροφοριών µεταδεδοµένων, τότε για κάθε νέα καταχώριση ορίζεται δυναµικά µια νέα εγγραφή της µεταβλητής µέσα στην εφαρµογή, κάθε φορά που ο χρήστης επιλέγει το κουµπί της νέας εγγραφής (εικ. 8.9). 241

259 8. Εφαρµογή του προτύπου Hellenic Cadastre Metadata Profile Το τέλος της εφαρµογής συµβαίνει όταν ο χρήστης επιλέξει το πλήκτρο «Τέλος». Ακολουθεί τότε µια σειρά από βήµατα Γίνεται έλεγχος αν όλα τα υποχρεωτικά στοιχεία κατά το ISO έχουν συµπληρωθεί από τον χρήστη. Αν όχι, τότε εµφανίζεται ένα µήνυµα που τον πληροφορεί ποια στοιχεία δεν έχουν συµπληρωθεί. Γίνεται έλεγχος των κανόνων του προτύπου ISO που δεν µπορούν να ελεγχθούν µε τη χρήση των XML schemas του προτύπου ISO και αναφέρονται στον πίνακα 6.2. Αν όχι, τότε εµφανίζεται ένα µήνυµα που τον πληροφορεί ποια στοιχεία δεν έχουν συµπληρωθεί σύµφωνα µε τους κανόνες αυτούς. Αν όλες οι πληροφορίες που συλλέχθηκαν πληρούν τους παραπάνω ελέγχους, αρχίζει η καταγραφή των πληροφοριών µεταδεδοµένων στη µορφή που υποστηρίζει το λογισµικό ArcGIS, όπου κάθε στοιχείο µεταδεδοµένων του ISO καταγράφεται µε το όνοµα που έχει οριστεί γι αυτό στο λεξικό δεδοµένων (data dictionary) του προτύπου. Μόλις τελειώσει η διαδικασία καταγραφής των πληροφοριών, καλείται προγραµµατιστικά η λειτουργία µετατροπής των πληροφοριών µεταδεδοµένων από τη µορφή XML του λογισµικού ArcGIS σε µορφή XML του προτύπου ISO Έλεγχος των αρχείων XML της εφαρµογής HC matatool µε τα XML schemas του ISO Ο έλεγχος της ορθότητας της δοµής και του περιεχοµένου των αρχείων γλώσσας XML που δηµιουργούνται από το HC metatool σε σχέση µε τα XML schemas του προτύπου ISO που ορίζουν το περιεχόµενό τους, γίνεται µε τη χρήση εφαρµογών ελέγχου XML schema. Οι χώροι αυτοί ονοµάτων και τα XML schemas ορίζονται στην κεφαλίδα (header) του αρχείου XML. Εφόσον για την κωδικοποίηση του θεωρητικού µοντέλου HC metadata profile δεν έχουν γίνει κάποιες αλλαγές ούτε προσθήκες ο έλεγχος των αρχείων XML γίνεται από τα XML schemas του προτύπου ISO Στο πρότυπο ISO αναφέρεται ότι υπάρχει µεγάλος αριθµός από εφαρµογές ελέγχου XML schema, ωστόσο πρέπει να προτιµηθούν εκείνες οι εφαρµογές που υποστηρίζουν πλήρως το πρότυπο XML schema όπως ορίστηκε από τον οργανισµό W3C. Από τις εγκυρότερες εφαρµογές λογισµικού που κάνουν τον έλεγχο αυτό ( είναι η Stylus Studio 2007 XML Professional Suite και Altova XML Spy. Ο έλεγχος των αρχείων XML της εφαρµογής HC metatool σε σχέση µε XML schemas πραγµατοποιήθηκε µε τις εκδόσεις των εφαρµογών για περιορισµένο χρονικό διάστηµα (evaluation versions) 242

260 8. Εφαρµογή του προτύπου Hellenic Cadastre Metadata Profile Μορφοποίηση των αρχείων XML της εφαρµογής HC metatool µε χρήση της γλώσσας XSL Όπως αναφέρθηκε και στην προηγούµενη παράγραφο, η εφαρµογή HC metatool παράγει αρχεία µορφής XML που περιέχουν τις πληροφορίες µεταδεδοµένων των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ. Γενικά, το περιεχόµενο των αρχείων µορφής XML µπορεί να εµφανιστεί µε εφαρµογές πλοήγησης ιστοσελίδων όπως οι Internet Explorer (Microsoft) και Firefox (Mozilla) εφαρµογές επεξεργασίας αρχείων XML σε κωδικοποιηµένη µορφή γλώσσας XML, η οποία δεν είναι εύχρηστη στον απλό χρήστη. Το ίδιο πρόβληµα ευχρηστίας στην ανάγνωση των αρχείων XML υπάρχει και στα αρχεία µορφής XML που εξάγονται από την εφαρµογή HC metatool. Η λύση στο πρόβληµα της ευχρηστίας στην ανάγνωση των αρχείων XML, είναι η δηµιουργία αρχείων µορφοποίησης µε τη χρήση της Επεκτάσιµης Γλώσσας Φύλλων Στυλ XSL (extensible Stylesheet Language). Εικόνα Απόσπασµα από ένα αρχείο µεταδεδοµένων του HC metadata profile σε µορφή XML όπως φαίνεται σε πρόγραµµα πλοήγησης ιστοσελίδων χωρίς τη 243

261 8. Εφαρµογή του προτύπου Hellenic Cadastre Metadata Profile χρήση αρχείου µορφοποίησης (αριστερή εικόνα) XSL και µε χρήση του αρχείου µορφοποίησης XSL. Με αυτόν τον τρόπο παρέχεται η δυνατότητα να είναι ένα αρχείο XML αναγνώσιµο πρόγραµµα πλοήγησης ιστοσελίδων µε τρόπο φιλικό στον χρήστη. Για τον λόγο αυτό, δηµιουργήθηκε και για τα αρχεία µεταδεδοµένων σε µορφή XML που εξάγονται από την εφαρµογή HC metatool, ένα αρχείο σε γλώσσα XSL. Με αυτό τον τρόπο, τα αρχεία µεταδεδοµένων του HC metadata profile έκτός από τη δυνατότητα ένταξής τους σε υποδοµές γεωγραφικών πληροφοριών, να είναι κατανοητά και από τους ενδεχόµενους χρήστες των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ που περιγράφουν (εικ. 8.13). Ως βάση για τη δηµιουργία του αρχείου µορφοποίησης σε γλώσσα XSL για τα XML αρχεία µεταδεδοµένων του HC metatool, χρησιµοποιήθηκε το αρχείο µορφοποίησης που χρησιµοποιείται στην εφαρµογή ArcCatalog για την µορφοποίηση των αρχείων µεταδεδοµένων XML κωδικοποιηµένα σύµφωνα µε το ISO Οι αλλαγές που έγιναν στο αρχείο XSL της εφαρµογής ArcCatalog αφορούσαν στα παρακάτω θέµατα: Την απόδοση όλων των όρων των στοιχείων µεταδεδοµένων στην ελληνική γλώσσα από την αγγλική που ήταν στο αρχικό αρχείο Την απόδοση όλων των λιστών κωδικών του ISO και του HC metadata profile στην ελληνική γλώσσα Προσθήκη κάποιων στοιχείων µεταδεδοµένων των αρχείων XML του προτύπου που δεν εµφανιζόταν µε τη µορφοποίηση του αρχείου XSL του ArcCatalog, όπως ο εναλλακτικός τίτλος εντός των πληροφοριών παραποµπής για τα χωρικά δεδοµένα(alternative title). Αφαίρεση κάποιων στοιχείων που αφορούσαν την εµφάνιση στοιχείων µεταδεδοµένων που προσθέτει η εφαρµογή ArcCatalog Για τη χρήση του αρχείου XSL κατά την πλοήγηση αρχείων XML του HC metadata profile (αλλά και κάθε αρχείου XML γενικά), είναι απαραίτητη η σχετική δήλωση εντός του αρχείου XML ώστε να χρησιµοποιείται (το αρχείο µορφής XSL) για τη µορφοποίησή του. Αυτό γίνεται µε την προσθήκη της σχετικής δήλωσης στην κεφαλίδα (header) του αρχείου XML της σχετικής δήλωσης Στο παράρτηµα της παρούσας εργασίας υπάρχουν οι πληροφορίες µεταδεδοµένων που δηµιουργήθηκαν µε τη χρήση της εφαρµογής HC metadata tool για µια περιοχή που αποτελείται από τρεις ΟΤΑ που έχουν κτηµατογραφηθεί στα πλαίσια της λειτουργίας του Εθνικού Κτηµατολογίου. Οι πληροφορίες παρουσιάζονται όπως εµφανίζονται µε τη χρήση του αρχείου µορφοποίησης XSL που παρουσιάστηκε. 244

262 8. Εφαρµογή του προτύπου Hellenic Cadastre Metadata Profile Συµπεράσµατα από τη δηµιουργία της εφαρµογής HC metatool. Η εφαρµογή HC metatool δηµιουργήθηκε στα πλαίσια εκπόνησης της παρούσας διατριβής για τη δηµιουργία πληροφοριών µεταδεδοµένων για τα γεωγραφικά διανυσµατικά δεδοµένα του ΕΚ µε βάση το πρότυπο HC metadata profile και σύµφωνα µε τη µεθοδολογία καταχώρησής τους όπως παρουσιάστηκε στο έβδοµο κεφάλαιο. Συνοψίζοντας η εφαρµογή HC metatool έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: Η εφαρµογή παρέχει στο χρήστη της ένα εύχρηστο και σύγχρονο περιβάλλον επικοινωνίας (user interface) ώστε να καταχωρίζονται εύκολα και χωρίς σφάλµατα οι πληροφορίες µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ. Επειδή κατά την καταχώριση των πληροφοριών µεταδεδοµένων από το χρήστη µέσα στην εφαρµογή, γίνονται όλοι οι έλεγχοι εγκυρότητας που έχουν τεθεί από το πρότυπο ISO 19115, οι πληροφορίες µεταδεδοµένων που δηµιουργούνται καλύπτουν και τους ελέγχους των κανόνων του ISO τους οποίους δεν είναι δυνατόν να ελεγχθούν µε τη χρήση των XML schemas του ISO (παρ , πιν. 4.7) Η εφαρµογή έχει κάποια πρωτότυπα χαρακτηριστικά τα οποία δεν έχουν συναντηθεί σε άλλες συναφείς εφαρµογές δηµιουργίας πληροφοριών µεταδεδοµένων. Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι: o Οι πληροφορίες µεταδεδοµένων οι οποίες αφορούν το επίπεδο ιεραρχίας της συλλογής των γεωγραφικών δεδοµένων του ΕΚ, είναι εκ των προτέρων καταχωρισµένες. Πληροφορίες µεταδεδοµένων όπως τα στοιχεία του αρµόδιου οργανισµού για το ΕΚ, τυποποιηµένη κατηγορία που ανήκουν τα γεωγραφικά κτηµατολογικά δεδοµένα σύµφωνα µε το ISO 19115, λέξεις κλειδιά που τα περιγράφουν, είναι εκ των προτέρων διαθέσιµες στην εφαρµογή. Ο χρήστης βλέπει ποιες είναι οι πληροφορίες αυτές, και µπορεί να αλλάξει κάποιες από αυτές αν επιθυµεί. Στις εφαρµογές δηµιουργίας µεταδεδοµένων που εξετάστηκαν, δεν υπήρχε η δυνατότητα αυτή. o Η καταχώριση πληροφοριών µεταδεδοµένων έκτασης µε αντίστοιχη επίδειξη της αντίστοιχης έκτασης στα χωρικά δεδοµένα. Στην περίπτωση των πληροφοριών αναγνώρισης και των πληροφοριών για την ποιότητα δεδοµένων, ο χρήστης µπορεί να ορίσει ένα ορθογώνιο πλαίσιο που περιγράφει την έκταση στην οποία αφορούν οι πληροφορίες µεταδεδοµένων που καταχωρίζει στο παράθυρο της προεπισκόπησης (preview) των δεδοµένων εντός της εφαρµογής ArcMap. Η εφαρµογή λαµβάνει τις συντεταγµένες του πλαισίου αυτού, και τις καταχωρίζει αυτοµατοποιηµένα ως γεωγραφικές (φ,λ) και ως προβολικές (Ε,Ν) στο σύστηµα ΕΓΣΑ 87. Στις εφαρµογές που εξετάστηκαν, ο χρήστης συµπληρώνει τις πληροφορίες αυτές µε πληκτρολόγηση των συντεταγµένων αυτών. 245

263 8. Εφαρµογή του προτύπου Hellenic Cadastre Metadata Profile o Η δυνατότητα καταχώρισης πληροφοριών µεταδεδοµένων για την ποιότητα των γεωγραφικών δεδοµένων του ΕΚ και για επιµέρους περιοχές των. Ο χρήστης µπορεί να ορίσει περισσότερες από µια εγγραφές που αφορούν στην ποιότητα των γεωγραφικών δεδοµένων που περιγράφονται. Κάθε µια εγγραφή, µπορεί να σχετίζεται µε µια επιµέρους έκταση εντός των δεδοµένων που περιγράφονται. Στις εφαρµογές που εξετάστηκαν, ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να συµπληρώνει µόνο πληροφορίες µεταδεδοµένων για την ποιότητα των δεδοµένων που αφορούν όλο το σετ των γεωγραφικών δεδοµένων που περιγράφονται. Η εφαρµογή παρέχει στο χρήστη τη δυνατότητα να βλέπει τα αρχεία µορφής XML που περιέχουν τις πληροφορίες µεταδεδοµένων που έχει δηµιουργήσει σε λογισµικά πλοήγησης ιστοσελίδων µε τρόπο φιλικό στον χρήστη στην ελληνική γλώσσα και όχι σε κωδικοποιηµένη µορφή γλώσσας XML. Ο έλεγχος των πληροφοριών µεταδεδοµένων που δηµιουργούνται µε το HC metaτool µε βάση τις οδηγίες (XML schemas) του ISO είναι επιτυχής. Αυτό σηµαίνει ότι οι πληροφορίες µεταδεδοµένων που παράγονται, είναι σύµφωνες και µε το πρότυπο ISO και µε το βασικό πρότυπο ISO Λόγω της ευχρηστίας της εφαρµογής HC metatool, ο χρήστης δεν χρειάζεται να έχει κάποιες γνώσεις για τη δηµιουργία πληροφοριών µεταδεδοµένων ή γνώση των κανόνων δηµιουργίας του προτύπου ISO ή του HC metadata profile. Η εφαρµογή HC metatool είναι ένα εύχρηστο εργαλείο που δίνει λύση στο πρόβληµα δηµιουργίας προτυποποιηµένων πληροφοριών µεταδεδοµένων µε βάση το HC metadata profile και κατ επέκταση του ISO / ISO Η εφαρµογή µπορεί να χρησιµοποιηθεί από τους φορείς που εµπλέκονται στη διαχείριση των χωρικών δεδοµένων του ΕΚ, αλλά και από τους µελετητές που εκπονούν µελέτες κτηµατογράφησης για την περιγραφή των χωρικών δεδοµένων που δηµιουργούν ή διαχειρίζονται. 8.4 Ο ΙΚΤΥΑΚΟΣ ΤΟΠΟΣ ΤΟΥ HC METADATA PROFILE Κάθε οργανισµός που έχει δηµιουργήσει ένα πρότυπο µεταδεδοµένων βασισµένο στο πρότυπο ISO και έχει παρουσιαστεί στο πέµπτο κεφάλαιο της εργασίας αυτής, έχει δηµιουργήσει και έναν δικτυακό τόπο όπου παρέχει ένα σύνολο από πληροφορίες που σχετίζονται µε το πρότυπο αυτό, αλλά και πρόσθετες πληροφορίες µεταδεδοµένων για τα χωρικά δεδοµένα που σχετίζεται. Στα πλαίσια δηµιουργίας του HC metadata profile και ακολουθώντας την πρακτική των σύγχρονων προτύπων µεταδεδοµένων, κρίθηκε απαραίτητη από την παρούσα διατριβή η δηµιουργία ενός δικτυακού τόπου όπου θα παρέχεται ένα σύνολο πληροφοριών που σχετίζονται µε το πρότυπο. 246

264 8. Εφαρµογή του προτύπου Hellenic Cadastre Metadata Profile Ο δικτυακός αυτός τόπος έχει αποδοθεί στην ελληνική και στην αγγλική γλώσσα. Ο λόγος που έχει γίνει αυτό είναι η παροχή πληροφοριών σε διεθνές επίπεδο για το πρότυπο σε οποιονδήποτε επιθυµεί να το χρησιµοποιήσει για περιγραφή χωρικών δεδοµένων, όπως και για να έχει απαραίτητες πληροφορίες για να δηµιουργήσει το δικό του προτύπου µεταδεδοµένων. Εικόνα Απόσπασµα από την αρχική σελίδα του δικτυακού τόπου του HC metadata profile Η διεύθυνση URL του δικτυακού τόπου είναι η και είναι αναγνώσιµη από οποιονδήποτε έχει πρόσβαση στον παγκόσµιο ιστό World Wide Web. Ένα σύνολο πληροφοριών παρέχονται µέσα από τις σελίδες του παρόντος δικτυακού τόπου, µέσα από τις διαθέσιµες επιλογές που έχει ο στη διάθεσή του ο επισκέπτης τους. Οι επιλογές αυτές είναι Αρχική Σελίδα Περί µεταδεδοµένων Γεωγραφικά χαρακτηριστικά Συστήµατα αναφοράς ιαγράµµατα UML Στοιχεία ΟΤΑ 247

265 8. Εφαρµογή του προτύπου Hellenic Cadastre Metadata Profile XML schemas Σύνδεσµοι Αρχική σελίδα Στην αρχική σελίδα του δικτυακού τόπου γίνεται µια ενηµέρωση στον επισκέπτη του δικτυακού τόπου τι πραγµατεύεται ο συγκεκριµένος τόπος. ίνει επιγραµµατικά κάποιες πληροφορίες για το πρότυπο µεταδεδοµένων και παρέχει συνδέσµους στους δικτυακούς τόπους του Εθνικού Κτηµατολογίου και της επιτροπής ISO TC 211 για περισσότερες πληροφορίες γύρω από το Κτηµατολόγιο και τα πρότυπα ISO και ISO αντίστοιχα. Γίνεται µια αναφορά επίσης στα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ και ποια χωρικά δεδοµένα καλύπτονται ως τεκµηρίωση από το HC metadata profile Περί µεταδεδοµένων Στην επιλογή της ενότητας «περί µεταδεδοµένων» ο επισκέπτης του δικτυακού τόπου µπορεί να ενηµερωθεί για τον όρο µεταδεδοµένα, τη σηµαντικότητά τους και τον ρόλο τους στην περιγραφή των γεωγραφικών δεδοµένων. Γίνεται επίσης µια αναφορά στις υποδοµές γεωγραφικών πληροφοριών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο και τονίζεται η σηµαντικότητα της περιγραφής των γεωγραφικων δεδοµένων µε µεταδεδοµένα µε βάση ένα ευρέως αποδεκτό διεθνές πρότυπο Γεωγραφικά χαρακτηριστικά Στην επιλογή της ενότητας «γεωγραφικά χαρακτηριστικά» ο επισκέπτης του δικτυακού τόπου µπορεί να ενηµερωθεί για τo σύνολο των γεωγραφικών χαρακτηριστικών που περιλαµβάνονται στα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ. 248

266 8. Εφαρµογή του προτύπου Hellenic Cadastre Metadata Profile Εικόνα Απόσπασµα από την από τον κατάλογο των γεωγραφικών χαρακτηριστικών µε τα στοιχεία των περιγραφικών χαρακτηριστικών τους από τον δικτυακό τόπο του HC metadata profile Η διεύθυνση URL που βρίσκεται η ιστοσελίδα που παρουσιάζει το συγκεκριµένο θέµα, προβλέπεται στις προδιαγραφές του HC metadata profile να υπάρχει ως σύνδεσµος (link) εντός των πληροφοριών µεταδεδοµένων που αφορούν τον κατάλογο των γεωγραφικών χαρακτηριστικών (κεφ.5, παρ ). Εκτός από το όνοµα κάθε γεωγραφικού χαρακτηριστικού, ο χρήστης µπορεί να βρει πληροφορίες και για τα περιγραφικά χαρακτηριστικά που σχετίζονται µε κάθε γεωγραφικό χαρακτηριστικό σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του ΕΚ Συστήµατα αναφοράς Στην επιλογή της ενότητας «γεωγραφικά χαρακτηριστικά» ο επισκέπτης του δικτυακού τόπου µπορεί να ενηµερωθεί για το προβολικό σύστηµα αναφοράς που χρησιµοποιείται στα χωρικά δεδοµένα του ΕΚ, καθώς και για τα παλαιότερα συστήµατα αναφοράς που έχουν χρησιµοποιηθεί στα χωρικά δεδοµένα του Ελληνικού χώρου. Στη σελίδα που αφορά τα συστήµατα αναφοράς, αναφέρονται τα συστήµατα που έχουν χρησιµοποιηθεί στα χαρτογραφικά πηγαία υπόβαθρα των χωρικών 249