Π 17/96: Βασικές έννοιες (εργασιακός χώρος, εργοδότης, εργαζόµενος, εργασιακές σχέσεις κλπ). Εκπρόσωποι εργαζοµένων. Ο ρόλος του τεχνικού ασφάλειας κα

Transcript

1 ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ Φάση 1 η : ουλεία Φάση 2 η : ουλοπαροικία. Φάση 3 η : Βιοµηχανική επανάσταση. Φάση 4 η : 19 ος και 20 ος αιώνας Φάση 5 η : 20 ος αιώνας έως σήµερα EΛΑΧΙΣΤΕΣ ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Π.. 16/1996 σε συµµόρφωση µε την οδηγία 89/654/EOK). Γενικά Προκαταρκτική παρατήρηση Σταθερότητα, στερεότητα, αντοχή και ευστάθεια. Hλεκτρική εγκατάσταση. Oδοί διαφυγής και έξοδοι κινδύνου. Πυρανίχνευση και πυρόσβεση. Eξαερισµός κλειστών χώρων εργασίας. Aπαγωγή παραγόντων. Θερµοκρασία των χώρων. Φωτισµός. άπεδα, τοίχοι, οροφές και στέγες των χώρων. Παράθυρα και φεγγίτες των χώρων. Θύρες και πύλες. ιάδροµοι κυκλοφορίας. Προστασία από πτώσεις και πτώση αντικειµένων - Zώνες κινδύνου. Eιδικά µέτρα για τις κυλιόµενες σκάλες και τους κυλιόµενους διαδρόµους. Aποβάθρες και εξέδρες φόρτωσης ιαστάσεις και όγκος αέρα των χώρων - Xώρος για την ελευθερία κινήσεων στη θέση εργασίας. Xώροι Aνάπαυσης. Έγκυες γυναίκες και γαλουχούσες µητέρες. Eξοπλισµός Yγιεινής. Xώροι πρώτων βοηθειών. Eργαζόµενοι µε ειδικές ανάγκες. Eξωτερικοί χώροι εργασίας (ιδιαίτερες διατάξεις).

2 Π 17/96: Βασικές έννοιες (εργασιακός χώρος, εργοδότης, εργαζόµενος, εργασιακές σχέσεις κλπ). Εκπρόσωποι εργαζοµένων. Ο ρόλος του τεχνικού ασφάλειας και του ιατρού εργασίας. Ενέργειες προστασίας και πρόληψης. Επιµόρφωση εργοδοτών και εργαζοµένων. Γενικές και ειδικές υποχρεώσεις των εργοδοτών. Υποχρεώσεις των εργαζοµένων. Κανόνες παροχής Α! βοηθειών, πυρασφάλειας, εκκένωσης χώρων, τοποθέτηση σηµάνσεων που προκύπτουν από όλα τα παραπάνω, κλπ. Κυρώσεις σε περίπτωση µη εφαρµογής των µέτρων. Π 294/88 Κατάταξη επιχειρήσεων κατά βαθµό επικινδυνότητας επικινδυνότητάς τους. Ελάχιστος πραγµατικός χρόνος απασχόλησης ιατρού εργασίας και τεχνικού ασφάλειας. Απαιτούµενο επίπεδο γνώσεων του τεχνικού ασφάλειας. Ειδικότητα τεχνικού ασφάλειας, ανά κλάδο ΤΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ Γενικά Ορισµός του εργατικού ατυχήµατος Πότε χαρακτηρίζεται το ατύχηµα εργατικό. Είναι εργατικό, το ατύχηµα που προήλθε από υπέρµετρη προσπάθεια? Συνέπειες του εργατικού ατυχήµατος. Αναγγελία, διερεύνηση και καταγραφή των εργατικών ατυχηµάτων. Γενική αρχή ευθύνης του εργοδότη. Οι αιτίες των εργατικών ατυχηµάτων ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝ ΥΝΟΥ. Γενικά. Ορισµός του ΕΚ Ορισµός της επικινδυνότητας. Εκτίµηση της επικινδυνότητας σε έναν εργασιακό χώρο. Σοβαρότητα, έκθεση, πιθανότητα. 2

3 Βαθµίδες επικινδυνότητας, σοβαρότητας, έκθεσης, πιθανότητας. Παράδειγµα εκτίµησης επαγγελµατικού κινδύνου Η ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΟΘΟΝΕΣ (Π 398/94) Γενικά Οθόνη του υπολογιστή. Πληκτρολόγιο. Επιφάνεια εργασίας. Κάθισµα. Περιβάλλον. Χρήση οθόνης από πρεσβύωπες. Παρενέργειες από την χρήση ακατάλληλου λογισµικού. Παρενέργειες από την παρατεταµένη χρήση του Η/Υ. Γενικές οδηγίες ΣΗΜΑΝΣΕΙΣ Γενικά Κατηγορίες σηµάνσεων γενικές αρχές o Α! Μόνιµες σηµάνσεις o Β! Περιστασιακές σηµάνσεις Παρουσίαση και ανάλυση µόνιµων σηµάνσεων o Σήµατα απαγόρευσης. o Σήµατα προειδοποίησης. o Σήµατα υποχρέωσης. o Σήµατα πυροσβεστικού εξοπλισµού. o Σήµατα διάσωσης. o Σήµατα εµποδίων o Επισήµανση δοχείων κα σωληνώσεων Παρουσίαση και ανάλυση περιστασιακών σηµάνσεων o Ηχητικά σήµατα. o Φωτεινά σήµατα. o Προφορική ανακοίνωση. o Σήµατα µε χειρονοµίες. ΜΕΣΑ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ (ΜΑΠ) Ορισµός Βασικές προδιαγραφές που πρέπει να πληρούν τα ΜΑΠ. Υποχρεώσεις των εργοδοτών. Υποχρεώσεις των εργαζοµένων. ΠΥΡΚΑΓΙΑ, ΠΥΡΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΥΡΟΣΒΕΣΗ. 3

4 Το τρίγωνο της φωτιάς Τα παραγόµενα της φωτιάς. Αιτίες πρόκλησης φωτιάς. Τρόποι µετάδοσης της φωτιάς. Τρόποι αντιµετώπισης της φωτιάς. Κατηγορίες φωτιάς. Κατηγορίες πυροσβεστήρων και τρόποι χρήσης τους. Απλές συµβουλές πυρασφάλειας και πυρόσβεσης. 4

5 ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ Οι εργασιακές σχέσεις και ειδικά οι σχέσεις εξαρτηµένης εργασίας, πέρασαν από τις τρεις ακόλουθες φάσεις στην διάρκεια της ιστορίας: Φάση 1 η. Από τους πρώτους ιστορικούς χρόνους, µέχρι και το τέλος της αρχαιότητας (3 ο 4 ο αιώνα µ.χ). ΟΥΛΕΙΑ Στην περίοδο αυτή η εργασιακή σχέση είναι η δουλεία. Ο εργαζόµενος δούλος έχει υποχρέωση να προσφέρει απεριόριστη εργασία στον εργοδότη του, ο οποίος έχει απόλυτη κυριαρχία στην ζωή και την υπόσταση του «εργαζόµενου». Ο εργοδότης έχει δικαίωµα να πωλήσει τον εργαζόµενο ακόµη και ολόκληρη την οικογένειά του. Μοναδική µέριµνα του εργοδότη προς τον εργαζόµενο, είναι να τον διατηρεί στην ζωή, ώστε να έχει την ικανότητα να του προσφέρει την εργασία του. Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις ο δούλος µε την θέληση του εργοδότη του µπορεί να απελευθερωθεί. Έτσι δηµιουργείται µία ενδιάµεση τάξη που ονοµάζεται «απελεύθεροι» Φάση 2 η. Μεσαίωνας. ΟΥΛΟΠΑΡΟΙΚΙΑ. Στον µεσαίωνα το κάθε βασίλειο χωρίζεται σε φέουδα. Επί κεφαλής κάθε φέουδου είναι ο φεουδάρχης, ο οποίος λογοδοτεί µόνον στον βασιλέα ή όπως αλλιώς ονοµάζεται ο ανώτατος άρχοντας (αυτοκράτορας, τσάρος, σουλτάνος, χάνος κλπ). Ο κάθε φεουδάρχης είναι απόλυτος άρχοντας της γης, των ανθρώπων, των ζώων, των πλουτοπαραγωγικών πόρων. Οι εργαζόµενοι εξακολουθούν να µη έχουν καθόλου δικαιώµατα. Η εργασιακή τους σχέση είναι ίδια µε αυτήν της δουλείας, µε µία µόνη διαφορά. Σε ορισµένες περιπτώσεις ο φεουδάρχης τους αµείβει µε ένα µικρό µέρος των προϊόντων που παράγουν (πχ 5% έως 10%). Με την παραγωγή αυτή οι δουλοπάροικοι εξασφαλίζουν την διαβίωσή τους. Επί πλέον στις υποτυπώδεις αγορές που αναπτύσσονται, ανταλλάσσουν τα προϊόντα τους (αντιπραγµατισµός), ή ακόµη πωλούν το πλεόνασµά τους και διαχειρίζονται τα λίγα χρήµατα που εισπράττουν, ώστε να βελτιώσουν (όσο αυτό είναι δυνατόν) την ποιότητα της ζωής τους. Φάση 3 η. Βιοµηχανική επανάσταση. Η φάση αυτή αρχίζει µε την εφεύρεση της µηχανής, πρακτικά µε την εφεύρεση της ατµοµηχανής το 1770 περίπου από τον James Watt. Η εµφάνιση της µηχανής άλλαξε κυριολεκτικά τις εργασιακές σχέσεις, αλλά και όλο το πολιτικό σύστηµα, σε εξαιρετικά σύντοµο χρονικό διάστηµα. Η φεουδαρχία κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος, σχεδόν σε µια νύχτα. Ο λόγος είναι πολύ απλός. Η µηχανή βοήθησε πολύ στο να συστηµατοποιηθεί και να αυξηθεί κατακόρυφα η παραγωγή. Χρειάσθηκαν αντίστοιχα πολύ περισσότερες πρώτες ύλες για την 5

6 παραγωγή των προϊόντων, αλλά και περισσότερες αγορές για την διοχέτευσή τους. Με τον τρόπο αυτό γιγαντώθηκαν οι µεταφορές και το εµπόριο. Έτσι οι πρώτες ύλες µπορεί να µεταφέρονταν από πολύ µακριά και µετά την παραγωγή τους να καταναλώνονται σε ένα «τρίτο» µέρος. Με τον τρόπο αυτό έσπασαν τα στενά όρια του αποµονωµένου και αυτάρκους φέουδου και άρχισε να διαµορφώνεται ένα νέο πολιτικό σύστηµα, που είναι ο πρόγονος του σηµερινού συστήµατος. Παράλληλα η παραγωγή άρχισε να γίνεται πολύ πιο οργανωµένα. Οι περισσότεροι από τους φεουδάρχες απέκτησαν µηχανές ή εξειδικευµένα µηχανήµατα. Οργάνωσαν την παραγωγή τους σε συγκεκριµένους χώρους που ονοµάσθηκαν εργοστάσια. Χρειάσθηκε να απασχολήσουν προσωπικό για τον χειρισµό των µηχανών, αλλά και για ολόκληρη την παραγωγική αλυσίδα, που τώρα άρχισε να γίνεται πιο σύνθετη και πολύπλοκη. Οι εργαζόµενοι ονοµάζονται για πρώτη φορά ΕΡΓΑΤΕΣ. Η ανάγκη λειτουργίας των εργοστασίων σε εικοσιτετράωρη βάση, δηµιούργησε κανόνες λειτουργίας των επιχειρήσεων, αλλά και διαχείριση του χρόνου των εργαζοµένων. (Θέσπιση ωραρίου και εναλλαγής βαρδιών, αµοιβές κλπ). Φάση 4 η. 19 ος και αρχές του 20 ου αιώνα. Είναι η περίοδος των εργατικών διεκδικήσεων και των συγκρούσεων εργοδοτών εργαζοµένων. Τίθενται οι πρώτες βάσεις σε αυτό που σήµερα ονοµάζουµε δικαιώµατα και υποχρεώσεις εργοδοτών και εργαζοµένων. (Ελάχιστο όριο αµοιβών, µέγιστος ηµερήσιος χρόνος απασχόλησης, κοινωνική ασφάλιση, δικαίωµα σύνταξης, ετήσια άδεια, ελάχιστες υποχρεώσεις υγιεινής και ασφάλειας στους εργασιακούς χώρους, κυρώσεις σε εργοδότες και εργαζόµενους σε περίπτωση µη τήρησης των υποχρεώσεών τους) Φάση 5 η. Ξεκινά από τις πρώτες 10ετίες του εικοστού αιώνα και φθάνει µέχρι και τις ηµέρες µας. Οι εργασιακές σχέσεις (τουλάχιστον στην Ευρώπη και την Αµερική) διέπονται από συγκεκριµένο νοµοθετικό πλαίσιο που καθορίζει µε µεγάλη λεπτοµέρεια τις σχέσεις εργοδοτών και εργαζοµένων. Η Υγιεινή και η Ασφάλεια στους εργασιακούς χώρους, είναι από τα σηµεία εκείνα που καθορίζονται µε µεγάλη λεπτοµέρεια στο Νοµοθετικό πλαίσιο. Έτσι λοιπόν η Υγεία και η Ασφάλεια αποτελεί θεµελιώδη προϋπόθεση σε κάθε εργασία και σε κάθε είδους εργασιακή σχέση 6

7 Στις επόµενες ενότητες θα αναλύσουµε: Την Νοµοθεσία για τις ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας στους εργασιακούς χώρους. (Π 16/96). Την Νοµοθεσίας για τις υποχρεώσεις εργοδοτών και εργαζοµένων (Π 17/96). Την εκτίµηση επαγγελµατικού κινδύνου, και ένα απλό παράδειγµα. Την εργασία µε οθόνες (Π 398/94) 7

8 EΛΑΧΙΣΤΕΣ ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Π.. 16/1996 σε συµµόρφωση µε την οδηγία 89/654/EOK). Γενικά Με το παραπάνω Π (Προεδρικό διάταγµα) καθορίζονται οι ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγιεινής που θα πρέπει να επικρατούν σε έναν εργασιακό χώρο. Οι προδιαγραφές αυτές ισχύουν για κάθε χώρο, ανεξάρτητα από την δραστηριότητα, το οικονοµικό µέγεθος, ή το πλήθος τω εργαζοµένων 1. Προκαταρκτική παρατήρηση : Oι υποχρεώσεις που προβλέπονται, εφαρµόζονται κάθε φορά που το απαιτούν τα χαρακτηριστικά του χώρου εργασίας ή της δραστηριότητας, οι περιστάσεις ή ο κίνδυνος. 2. Σταθερότητα, στερεότητα, αντοχή και ευστάθεια. Tα κτίρια που στεγάζουν χώρους εργασίας πρέπει να έχουν δοµή, στερεότητα, αντοχή και ευστάθεια ανάλογες µε το είδος της χρήσης τους και να έχουν κατασκευασθεί σύµφωνα µε τις διατάξεις του Kτιριοδοµικού Kανονισµού. 3. Hλεκτρική εγκατάσταση. - H ηλεκτρική εγκατάσταση σε κάθε περίπτωση πρέπει να είναι σύµφωνη µε τις διατάξεις του "Kανονισµού Eσωτερικών Hλεκτρικών Eγκαταστάσεων". - H εκτέλεση ηλεκτρικών εγκαταστάσεων, η επίβλεψη της λειτουργίας τους και η συντήρηση τους γίνεται µόνον από πρόσωπα τα οποία έχουν τα απαραίτητα προσόντα. 4. Oδοί διαφυγής και έξοδοι κινδύνου. - Για τις οδούς διαφυγής και εξόδους κινδύνου εφαρµόζονται όλες οι διατάξεις που αφορούν γενικά οδούς διαφυγής, εξόδους κινδύνου ή προστατευόµενες διαβάσεις. - Oι οδοί διαφυγής και οι έξοδοι κινδύνου πρέπει να διατηρούνται ελεύθερες και να οδηγούν από τον συντοµότερο δρόµο στο ύπαιθρο ή σε ασφαλή περιοχή. - Σε περίπτωση κινδύνου όλες οι θέσεις εργασίας πρέπει να µπορούν να εκκενώνονται από τους εργαζόµενους γρήγορα και µε συνθήκες πλήρους ασφάλειας. - O αριθµός, η κατανοµή και οι διαστάσεις των οδών και εξόδων κινδύνου εξαρτώνται από την χρήση, τον εξοπλισµό και τις διαστάσεις των χώρων εργασίας καθώς και το µέγιστο αριθµό των ατόµων που µπορεί να βρίσκονται στους χώρους αυτούς. - Oι θύρες κινδύνου πρέπει να ανοίγουν προς τα έξω. 8

9 - Oι θύρες κινδύνου δεν πρέπει να είναι κλειστές µε τρόπο που να µην µπορεί να τις ανοίξει εύκολα και αµέσως κάθε πρόσωπο που θα χρειαστεί τυχόν να τις χρησιµοποιήσει σε περίπτωση ανάγκης. - Aπαγορεύεται να προορίζονται ειδικά σαν θύρες κινδύνου οι συρόµενες και οι περιστρεφόµενες θύρες. - Oι ειδικές οδοί διαφυγής και οι έξοδοι κινδύνου πρέπει επίσης να επισηµαίνονται. H σήµανση αυτή πρέπει να τοποθετείται σε κατάλληλα σηµεία και να είναι διαρκής. - Oι θύρες κινδύνου δεν πρέπει να κλειδώνονται. Oι οδοί διαφυγής και οι έξοδοι κινδύνου, όπως και οι διάδροµοι κυκλοφορίας και οι θύρες πρόσβασης σε αυτούς, δεν πρέπει να φράσσονται από αντικείµενα, ούτως ώστε να µπορούν να χρησιµοποιηθούν ανεµπόδιστα ανά πάσα στιγµή. - Σε περίπτωση βλάβης του φωτισµού, οι οδοί διαφυγής και οι έξοδοι κινδύνου που χρειάζονται φωτισµό πρέπει να διαθέτουν εφεδρικό φωτισµό επαρκούς έντασης. 5. Πυρανίχνευση και πυρόσβεση. - Aνάλογα µε τις διαστάσεις και τη χρήση των κτιρίων, τον υπάρχοντα εξοπλισµό, τα φυσικά και χηµικά χαρακτηριστικά των χρησιµοποιουµένων ουσιών καθώς και το µέγιστο αριθµό των ατόµων που µπορούν να βρίσκονται εκεί, οι χώροι εργασίας πρέπει να είναι εφοδιασµένοι µε κατάλληλο και επαρκή εξοπλισµό κατάσβεσης της πυρκαγιάς και εφόσον χρειάζεται µε πυρανιχνευτές και συστήµατα συναγερµού. - O µη αυτόµατος (χειροκίνητος) εξοπλισµός πυρόσβεσης πρέπει να είναι ευπρόσιτος και εύχρηστος. Πρέπει επίσης να επισηµαίνεται. Η σήµανση αυτή πρέπει να τοποθετείται σε κατάλληλα σηµεία και να είναι διαρκής. 6. Eξαερισµός κλειστών χώρων εργασίας. - Στους κλειστούς χώρους εργασίας πρέπει να υπάρχει επαρκής νωπός αέρας, λαµβανοµένων υπόψη των µεθόδων εργασίας και της σωµατικής προσπάθειας την οποία καταβάλουν οι εργαζόµενοι. Στον κατωτέρω πίνακα αναγράφονται ενδεικτικά οι ανάγκες σε παροχή νωπού αέρα, ανά εργαζόµενο και ώρα συναρτήσει του είδους της εργασίας. Eίδος Eργασίας. Aέρας σε m3/ ώρα και εργαζόµενο. ως επί το πλείστον καθιστική. 20 έως 40 ως επί το πλείστον ελαφριά σωµατική. 40 έως 60 ως επί το πλείστον βαριά σωµατική. >= 65 - H ποιότητα του αέρα πρέπει να διασφαλίζεται µε βάση τις αρχές της υγιεινής. 9

10 - Σε περίπτωση που η ανανέωση του αέρα επιτυγχάνεται µε τεχνητά µέσα ή συστήµατα (εξαερισµός, κλιµατισµός) τότε αυτά πρέπει : α. Nα λειτουργούν συνεχώς. β. Nα διατηρούνται σε καλή κατάσταση λειτουργίας. γ. Kάθε βλάβη του συστήµατος να επισηµαίνεται κατάλληλα από αυτόµατη διάταξη ενσωµατωµένη στο σύστηµα ή το µέσο. - Eάν χρησιµοποιούνται εγκαταστάσεις κλιµατισµού ή µηχανικού εξαερισµού πρέπει να λειτουργούν κατά τρόπο ώστε να αποφεύγεται η έκθεση των εργαζοµένων σε ενοχλητικά ρεύµατα. - Aποθέσεις και ρύποι στις εγκαταστάσεις κλιµατισµού ή µηχανικού εξαερισµού που ενδέχεται να επιφέρουν κίνδυνο για την υγεία των εργαζοµένων, λόγω µόλυνσης του εισπνεοµένου αέρα, πρέπει να περιορίζονται άµεσα. 7. Aπαγωγή παραγόντων. - Mε την επιφύλαξη των διατάξεων του άρθρου 26 του ν. 1568/85, οι σκόνες, καπνοί, ατµοί και τα αέρια που δηµιουργούνται στους χώρους εργασίας πρέπει κατά περίπτωση να παρακρατούνται ή να απάγονται στο σηµείο παραγωγής τους µε τα κατάλληλα προς τούτο µέσα, συστήµατα και εγκαταστάσεις, τα οποία πρέπει να διατηρούνται σε καλή κατάσταση λειτουργίας. - Oι επιβλαβείς παράγοντες πριν εκδιωχθούν στην εξωτερική ατµόσφαιρα, πρέπει να υποβάλλονται σε ειδική, ανάλογα µε την περίπτωση, επεξεργασία (συµπύκνωση, κατακρήµνιση, εξουδετέρωση, µεταποίηση δια πυρός, κλπ.), ώστε να καθίστανται αβλαβείς για τους ανθρώπους, τα ζώα και το περιβάλλον. 8. Θερµοκρασία των χώρων. - Oι χώροι εργασίας σε όλη την διάρκεια του ωραρίου εργασίας πρέπει να έχουν θερµοκρασία ανάλογη µε την φύση της εργασίας και την σωµατική προσπάθεια που απαιτείται για την εκτέλεσή της, λαµβανοµένων πάντα υπόψη και των κλιµατολογικών συνθηκών των εποχών του έτους. Περιοχές θέσεων εργασίας που βρίσκονται υπό την επίδραση υψηλών θερµοκρασιών που εκλύονται από τις εγκαταστάσεις, πρέπει να ψύχονται µέχρι µια ανεκτή θερµοκρασία, όσο αυτό είναι πρακτικά δυνατό. - H θερµοκρασία των χώρων ανάπαυσης, υγιεινής, εστιατορίων, παροχής πρώτων βοηθειών και των φυλακίων πρέπει να ανταποκρίνονται στον ειδικό προορισµό των χώρων αυτών. - Στους χώρους εργασίας που υπάρχουν παράθυρα και γυάλινα τοιχώµατα πρέπει να λαµβάνονται µέτρα ώστε να αποφεύγεται ο υπερβολικός ηλιασµός λαµβανοµένου υπόψη τού είδους της εργασίας και της φύσης του χώρου εργασίας. - Σε περίπτωση καύσωνα εφαρµόζονται τα ειδικά µέτρα που προβλέπονται από τις ισχύουσες διατάξεις και τις εγκυκλίους οδηγίες. 10

11 9. Φωτισµός. - Oι χώροι εργασίας, διαλείµµατος και πρώτων βοηθειών πρέπει να έχουν άµεση οπτική επαφή µε εξωτερικό χώρο, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά από ειδική διάταξη. Eξαιρούνται οι : α. Xώροι εργασίας, στους οποίους τεχνικοί λόγοι παραγωγής δεν επιτρέπουν άµεση οπτική επαφή µε τον εξωτερικό χώρο. β. Xώροι εργασίας µε επιφάνεια κάτοψης πάνω από 2000 τετραγωνικά µέτρα, εφόσον υπάρχουν επαρκή διαφανή ανοίγµατα στην οροφή. - Oι εγκαταστάσεις φωτισµού των χώρων εργασίας και διαδρόµων κυκλοφορίας κατασκευάζονται ή διευθετούνται µε τρόπο ώστε να µη δηµιουργούνται κίνδυνοι για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζοµένων. - Eιδικότερα ο τεχνητός φωτισµός πρέπει : α. Nα είναι ανάλογος µε το είδος και την φύση της εργασίας. β. Nα έχει χαρακτηριστικά φάσµατος παραπλήσια µε του φυσικού φωτισµού. γ. Nα ελαχιστοποιεί τη θάµβωση. δ. Nα µη δηµιουργεί υπερβολικές αντιθέσεις και εναλλαγές φωτεινότητας. ε. Nα διαχέεται, κατευθύνεται και κατανέµεται σωστά. - Oι ανάγκες σε φωτισµό γενικό ή τοπικό ή συνδυασµένο γενικό και τοπικό, καθώς και η ένταση του φωτισµού εξαρτώνται από το είδος και τη φύση της εργασίας και την οπτική προσπάθεια που απαιτεί. - Aν από το είδος απασχόλησης των εργαζοµένων και τα άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της επιχείρησης είναι δυνατό να προκύψουν κίνδυνοι ατυχήµατος από απρόοπτη διακοπή του γενικού φωτισµού, πρέπει να υπάρχει εφεδρικός φωτισµός ασφαλείας. H ένταση του εφεδρικού φωτισµού είναι το 1/100 της έντασης του γενικού και οπωσδήποτε όχι µικρότερη από το 1 λουξ (LUX). - Oι διακόπτες του τεχνητού φωτισµού πρέπει να είναι εύκολα προσιτοί ακόµα και στο σκοτάδι και να είναι τοποθετηµένοι κοντά στις εισόδους και εξόδους, καθώς και κατά µήκος των διαδρόµων κυκλοφορίας και των θυρίδων προσπέλασης. 10. άπεδα, τοίχοι, οροφές και στέγες των χώρων. - Oι χώροι εργασίας στους οποίους υπάρχουν θέσεις εργασίας πρέπει να διαθέτουν επαρκή θερµοµόνωση ανάλογα µε το είδος της επιχείρησης και τη σωµατική δραστηριότητα των εργαζοµένων. - Oι επιφάνειες των δαπέδων, των τοίχων και των οροφών στους χώρους πρέπει να µπορούν να υφίστανται συνήθη και εις βάθος καθαρισµό προκειµένου να επιτυγχάνονται κατάλληλες συνθήκες υγιεινής. o άπεδα. 11

12 - Tά δάπεδα των χώρων εργασίας πρέπει να πληρούν τους παρακάτω γενικούς όρους: α. Nα είναι σταθερά και στέρεα. β. Nα µην παρουσιάζουν επικίνδυνες κλίσεις. γ. Nα µην παρουσιάζουν κινδύνους ολισθήµατος δ. Nα είναι οµαλά και ελεύθερα προσκρούσεων. ε. Nα είναι επαρκούς αντοχής στις κρούσεις, στις τριβές και στα δυναµικά ή στατικά φορτία που δέχονται. στ. Nα µην δηµιουργούν σκόνη λόγω φθοράς. ζ. Nα έχουν την δυνατότητα εύκολου καθαρισµού και συντήρησης. - Aνάλογα µε τους επί µέρους κινδύνους που παρουσιάζονται από την παραγωγική διαδικασία, τις εγκαταστάσεις και την χρήση τους και την αποθήκευση υλικών, τα δάπεδα των χώρων εργασίας πρέπει να πληρούν και τους παρακάτω όρους: α. Nα διαθέτουν κατάλληλο σύστηµα αποχέτευσης (π.χ. κλίση, φρεάτια, κανάλια κλπ.), εφόσον πρέπει να πλένονται µε άφθονο νερό ή υπάρχουν νερά λόγω της παραγωγικής διαδικασίας. β. Nα έχουν επαρκή αντοχή όπου υπάρχει κίνδυνος από καυστικές ή διαβρωτικές ουσίες. γ. Nα είναι αδιαπότιστα όπου το απαιτούν λόγοι υγιεινής. δ. Nα είναι πυράντοχα όπου υπάρχει κίνδυνος λόγω δηµιουργίας σπινθήρων ή χρήση φλόγας. ε. Nα είναι κατασκευασµένα από υλικά που δεν επιτρέπουν την δηµιουργία σπινθήρων (αντιστατικά) στους χώρους αποθήκευσης εκρηκτικών υλών ή σε αυτούς που είναι δυνατόν να δηµιουργηθεί εκρηκτική ατµόσφαιρα λόγω συγκέντρωσης σκόνης, ατµών, αερίων κλπ. στ. Nα συµβάλλουν στην απόσβεση των κραδασµών και όσο είναι δυνατόν στην απόσβεση των θορύβων. ζ. Nα είναι ηλεκτροµονωτικά σε µεµονωµένες θέσεις µε αυξηµένο κίνδυνο ηλεκτροπληξίας. - Tο µέγιστο επιτρεπόµενο φορτίο στά δάπεδα των χώρων εργασίας κάτω από τους οποίους υπάρχουν άλλοι χώροι και όπου πρέπει να τοποθετούνται εµπορεύµατα ή άλλα βάρη πρέπει να αναγράφεται ευκρινώς σε πίνακες στις εισόδους και σε άλλα εµφανή και προσιτά σηµεία των υπόψη χώρων. Tα στοιχεία της πινακίδας βεβαιώνονται από αρµόδιο µηχανικό. - Tα δάπεδα των σταθερών θέσεων εργασίας πρέπει λαµβάνοντας υπόψη το είδος της επιχείρησης και της σωµατικής ενασχόλησης των εργαζοµένων να έχουν επαρκή θερµοµόνωση και να διατηρούνται κατά το δυνατόν στεγνά. 12

13 - Tα καλύµµατα των ανοιγµάτων των δαπέδων (κανάλια, φρεάτια, λάκκοι κλπ) πρέπει να είναι επαρκούς αντοχής και να µην παρουσιάζουν κινδύνους ολισθήµατος ή πρόσκρουσης. - Όταν τα καλύµµατα ανοιγµάτων των δαπέδων αφαιρούνται προσωρινά για την εκτέλεση εργασιών συντήρησης ή επισκευής πρέπει να διασφαλίζονται οι εργαζόµενοι από κίνδυνο πτώσης. - Tα δάπεδα των χώρων εργασίας πρέπει να διατηρούνται καθαρά και ελεύθερα εµποδίων. Zηµιές, ανωµαλίες, παραµορφώσεις, ρυπάνσεις, ακάλυπτα ανοίγµατα πρέπει να αποκαθίστανται χωρίς καθυστέρηση. o Tοίχοι - H επιφάνεια των τοίχων και των διαχωριστικών στοιχείων των χώρων εργασίας πρέπει να µπορεί να καθαρίζεται και να συντηρείται µε ευχέρεια και ασφάλεια. - Tα διαφανή ή διαφώτιστα τοιχώµατα, και ιδιαίτερα τα εντελώς υαλωτά τοιχώµατα, εφόσον βρίσκονται µέσα στους χώρους ή κοντά σε θέσεις εργασίας και σε διαδρόµους κυκλοφορίας, πρέπει να επισηµαίνονται ευκρινώς και να είναι κατασκευασµένα από υλικά ασφαλείας ή να χωρίζονται από τις εν λόγω θέσεις εργασίας και τους διαδρόµους κυκλοφορίας ούτως ώστε οι εργαζόµενοι να µην έρχονται σε επαφή µε τα τοιχώµατα αυτά, ούτε να τραυµατίζονται από τυχόν θραύσµατα τους. - Oι τοίχοι πρέπει να είναι λείοι και αδιαπότιστοι µέχρι ύψους τουλάχιστον 1.50 µέτρα από το δάπεδο, όπου το απαιτούν λόγοι υγιεινής (π.χ. αποχωρητήρια, λουτρά) ή όπου λόγω της χρήσης τους πρέπει να πλένονται (π.χ. κατεργασία ζωικών υλών). - Σε χώρους µε άµεσο κίνδυνο φωτιάς λόγω δηµιουργίας σπινθήρων ή χρήση φλόγας οι τοίχοι και τα διαχωριστικά στοιχεία πρέπει να είναι πυράντοχα. o Oροφές - Στέγες - Oι οροφές των χώρων εργασίας πρέπει να µπορούν να καθαρίζονται και να συντηρούνται µε ευχέρεια και ασφάλεια. - Oι στέγες και οι οροφές πρέπει να εξασφαλίζουν στεγανότητα και επαρκή αντοχή σε στατικά και δυναµικά φορτία (χιόνι, ανεµοπίεση, µηχανήµατα, ανηρτηµένα φορτία, κλπ.) - H ανάρτηση φορτίων από στοιχεία της στέγης των ορόφων επιτρέπεται µόνον εφ' όσον τα στοιχεία αυτά είναι υπολογισµένα στα προβλεπόµενα φορτία. Σε περίπτωση ανάρτησης φορτίων από ξύλινα στοιχεία αυτά πρέπει να ελέγχονται συχνά ως προς την επάρκεια της αντοχής τους και να αντικαθίστανται αν τυχόν η αντοχή τους έχει µειωθεί, άλλως απαγορεύεται η ανάρτηση. - H πρόσβαση σε στέγες κατασκευασµένες από υλικά ανεπαρκούς αντοχής καθώς και σε στέγες που δεν έχουν σχεδιασθεί και κατασκευαστεί για να είναι βατές (π.χ. κεκλιµένες στέγες κλπ) επιτρέπεται µόνον εφόσον υφίστανται 13

14 εγκαταστάσεις ή παρέχεται εξοπλισµός που προστατεύουν τους εργαζοµένους από τον κίνδυνο πτώσης. - Yαλόφρακτα τµήµατα σε οροφές ή σε στέγες πρέπει να φέρουν µέτρα για την προστασία των εργαζοµένων κάτωθεν αυτών από τυχόν θραύση τους. - Eφόσον υφίστανται ιδιαίτερα προβλήµατα από την ηλιακή θερµότητα ή το ψύχος που ευνοούνται από την κατασκευή και τα υλικά επικάλυψης της στέγης, οι στέγες πρέπει να θερµοµονώνονται. - Tα υαλόφρακτα τµήµατα των στεγών πρέπει να είναι έτσι κατασκευασµένα ώστε να προστατεύουν από την άµεση ηλιακή ακτινοβολία. 11. Παράθυρα και φεγγίτες των χώρων. - Tα παράθυρα, οι φεγγίτες και τα άλλα συστήµατα φυσικού φωτισµού ή αερισµού πρέπει να µπορούν να ανοίγονται, να ρυθµίζονται και να στερεώνονται από τους εργαζόµενους µε ασφάλεια και ευκολία. - Όταν είναι ανοιχτά δεν πρέπει να αποτελούν κίνδυνο για τους εργαζόµενους, να παρεµποδίζουν την ελευθερία κίνησής τους ή να περιορίζουν το ελάχιστο πλάτος των διαδρόµων κυκλοφορίας. - Παράθυρα που δεν ανοίγουν επιτρέπονται µόνον εφόσον εξασφαλίζεται επαρκής αερισµός. - Tα παράθυρα και οι φεγγίτες πρέπει να είναι σχεδιασµένα σε σχέση µε τον εξοπλισµό ή εφοδιασµένα µε κατάλληλα συστήµατα έτσι ώστε να καθαρίζονται χωρίς κινδύνους για τους εργαζόµενους που εκτελούν την εργασία αυτή καθώς και για τους εργαζόµενους που ευρίσκονται στα κτίρια και γύρω από αυτά. 12.Θύρες και πύλες. - H θέση, ο αριθµός, τα υλικά κατασκευής και οι διαστάσεις των θυρών και των πυλών καθορίζονται µε βάση τη φύση και τη χρήση των εσωτερικών ή εξωτερικών χώρων. - Πρέπει να τοποθετείται επισήµανση, σε ύψος οφθαλµών, στις θύρες που είναι διαφανείς. - Θύρες και πύλες που ανοίγονται και προς τις δύο κατευθύνσεις κυκλοφορίας πρέπει να είναι διαφανείς ή να διαθέτουν άλλο τρόπο που να µην παρεµποδίζεται η οπτική επαφή. - Eφόσον οι διαφανείς ή διαφώτιστες επιφάνειες των θυρών και πυλών δεν είναι κατασκευασµένες από υλικά ασφαλείας και υπάρχει κίνδυνος τραυµατισµού των εργαζοµένων από θραύσµατα, οι παραπάνω επιφάνειες πρέπει να προστατεύονται από τις κρούσεις. - Tο δάπεδο εκατέρωθεν των θυρών και των πυλών πρέπει να είναι οµαλό, χωρίς αναβαθµούς και εµπόδια. 14

15 - Oι συρόµενες πόρτες πρέπει να διαθέτουν σύστηµα ασφαλείας, το οποίο να τις εµποδίζει να βγαίνουν από τις τροχιές τους και να πέφτουν. - Θύρες και πύλες απ' όπου διέρχονται εργαζόµενοι πρέπει να µπορούν να ανοίγονται και κλείνουν από αυτούς µε ευκολία και ασφάλεια. - Oι θύρες και πύλες που ανοίγουν προς τα πάνω πρέπει να είναι εφοδιασµένες µε σύστηµα ασφαλείας, το οποίο να τις εµποδίζει να πέφτουν. - Oι θύρες και πύλες που βρίσκονται στις οδούς διαφυγής πρέπει και να επισηµαίνονται κατάλληλα και να µπορούν να ανοιχτούν κάθε στιγµή από το εσωτερικό χωρίς ειδική βοήθεια. - Πολύ κοντά στις πύλες που προορίζονται κυρίως για την κυκλοφορία οχηµάτων πρέπει να υπάρχουν, όταν η διέλευση των πεζών δεν είναι ασφαλής, θύρες κυκλοφορίας των πεζών, που πρέπει να επισηµαίνονται ευκρινώς και να είναι διαρκώς ελεύθερες. - Oι µηχανοκίνητες θύρες και πύλες πρέπει να λειτουργούν χωρίς κίνδυνο ατυχηµάτων για τους εργαζόµενους. Πρέπει αν είναι εφοδιασµένες µε συστήµατα επείγουσας ακινητοποίησης, τα οποία να εντοπίζονται εύκολα, να είναι εύκολα προσιτά και να µπορούν επίσης να ανοίγουν µε το χέρι, εκτός εάν ανοίγουν αυτόµατα σε περίπτωση διακοπής του ηλεκτρικού ρεύµατος. 13. ιάδροµοι κυκλοφορίας. - Oι διάδροµοι κυκλοφορίας, στους οποίους περιλαµβάνονται και τα κλιµακοστάσια, οι µόνιµες σκάλες και οι αποβάθρες και οι εξέδρες φόρτωσης, πρέπει να σχεδιάζονται, κατασκευάζονται, διαρρυθµίζονται και διατηρούνται έτσι ώστε οι πεζοί ή τα οχήµατα να µπορούν να τις χρησιµοποιούν εύκολα µε πλήρη ασφάλεια και σύµφωνα µε τον προορισµό τους. - Aπό την χρήση των διαδρόµων κυκλοφορίας δεν πρέπει να δηµιουργείται κίνδυνος για τους εργαζόµενους που απασχολούνται κοντά σ' αυτούς. - O υπολογισµός των διαστάσεων των διαδρόµων κυκλοφορίας προσώπων ή και εµπορευµάτων πρέπει να γίνεται µε βάση τον αναµενόµενο αριθµό χρηστών και το είδος της επιχείρησης. Eφόσον χρησιµοποιούνται µεταφορικά µέσα σ' αυτούς τους διαδρόµους κυκλοφορίας, πρέπει να προβλέπεται επαρκής χώρος ασφαλείας για τους πεζούς. - Oι οδοί κυκλοφορίας που προορίζονται για οχήµατα πρέπει να βρίσκονται σε αρκετή απόσταση από θύρες, πύλες, διαβάσεις πεζών, διαδρόµους και κλιµακοστάσια. - Eφόσον η χρήση και ο εξοπλισµός των χώρων το απαιτούν, για την εξασφάλιση της προστασίας των εργαζοµένων, πρέπει να τοποθετείται, σε εµφανές σηµείο, το σχεδιάγραµµα των διαδρόµων κυκλοφορίας. 14. Προστασία από πτώσεις και πτώση αντικειµένων - Zώνες κινδύνου. 15

16 - Θέσεις εργασίας, διάδροµοι, εξέδρες, πλατύσκαλα, πεζογέφυρες, κεκλιµένα επίπεδα και κάθε άλλο δάπεδο που έχουν πρόσβαση οι εργαζόµενοι και που βρίσκεται σε ύψος µεγαλύτερο του 0.75 µέτρα πρέπει να έχει σε κάθε ελεύθερη πλευρά προστατευτικό έναντι πτώσης προπέτασµα. Tο προστατευτικό προπέτασµα πρέπει να έχει ύψος τουλάχιστον 1.00 µέτρο από το δάπεδο, να είναι συµπαγές στηθαίο ή κιγκλίδωµα µε χειρολισθήρα (κουπαστή), θωράκιο (σοβατεπί) ύψους τουλάχιστον 0.15 µέτρα και ράβδο µεσοδιαστήµατος ή αντ' αυτής να έχει πλέγµα ή άλλη κατάλληλη κατασκευή που να µην επιτρέπει την διαµέσου χειρολισθήρα και θωρακίου πτώση εργαζοµένου. - Προστατευτικό προπέτασµα µε τις απαιτήσεις που περιγράφονται στη προηγούµενη παράγραφο απαιτείται επίσης και στις παρακάτω περιπτώσεις : α. Σε ανοίγµατα δαπέδων και οριζοντίων γενικά επιφανειών (τάφροι, καταπακτές, κανάλια κλπ) όταν δεν διαθέτουν κάλυµµα ή άλλο σύστηµα που να αποκλείει την πτώση εργαζοµένων µέσα σε αυτά. β. Σε δοχεία ή δεξαµενές µε θερµά, καυστικά, διαβρωτικά ή δηλητηριώδη υγρά, καθώς και σε δοχεία, κάδους ή δεξαµενές µε µηχανισµό ανάµιξης ή ανάδευσης όταν τα χείλη τους βρίσκονται στο δάπεδο ή σε ύψος µικρότερο από 1.00 µέτρο από το δάπεδο και δεν διαθέτουν κάλυµµα ή άλλο σύστηµα που να αποκλείει την πτώση εργαζοµένων σε αυτά. γ. Σε ανοίγµατα τοίχων και κατακορύφων γενικά επιφανειών. δ. Σε διαβάσεις πάνω από επικίνδυνες ζώνες (µεταφορικές ταινίες, κινούµενα µέρη µηχανηµάτων, δεξαµενές κλπ) - Στις περιπτώσεις που ενδέχεται να σηµειωθεί πτώση αντικειµένων (π.χ. από υπερκείµενες θέσεις εργασίας, στοιβαγµένα υλικά κλπ.) πρέπει να λαµβάνονται κατάλληλα προστατευτικά µέτρα για την αποτροπή του κινδύνου τραυµατισµού των εργαζοµένων. - Eφόσον οι χώροι εργασίας περιέχουν επικίνδυνες ζώνες που οφείλονται στην φύση της εργασίας και παρουσιάζουν κίνδυνο πτώσης των εργαζοµένων ή κίνδυνο από την πτώση αντικειµένων, οι χώροι αυτοί πρέπει να είναι εφοδιασµένοι, στο µέτρο του δυνατού, µε σύστηµα που να εµποδίζει την είσοδο εργαζοµένων, που δεν έχουν εξουσιοδότηση, στις ζώνες αυτές. - Πρέπει να λαµβάνονται τα κατάλληλα µέτρα για την προστασία των εργαζοµένων που είναι εξουσιοδοτηµένοι να εισέρχονται στις επικίνδυνες ζώνες. - Oι επικίνδυνες ζώνες πρέπει να επισηµαίνονται ευκρινώς. 15. Eιδικά µέτρα για τις κυλιόµενες σκάλες και τους κυλιόµενους διαδρόµους. - Oι κυλιόµενες σκάλες και οι κυλιόµενοι διάδροµοι πρέπει: α. Nα λειτουργούν µε ασφάλεια. β. Nα είναι εξοπλισµένα µε τα απαραίτητα συστήµατα ασφαλείας. 16

17 γ. Nα είναι εξοπλισµένα µε συστήµατα επείγουσας ακινητοποίησης, τα οποία να αναγνωρίζονται εύκολα και να είναι ευπρόσιτα. 16. Aποβάθρες και εξέδρες φόρτωσης - Oι αποβάθρες και οι εξέδρες φόρτωσης - εκφόρτωσης πρέπει να είναι κατάλληλες για τις διαστάσεις των µεταφεροµένων φορτίων, και να έχουν πλάτος τουλάχιστον 80 εκατοστά. - Oι αποβάθρες και οι εξέδρες φόρτωσης - εκφόρτωσης πρέπει να διαθέτουν, όσο αυτό είναι πρακτικά δυνατόν, προστατευτικό έναντι της βροχής προστέγασµα επαρκών διαστάσεων. - Oι αποβάθρες και οι εξέδρες φόρτωσης - εκφόρτωσης πρέπει να διαθέτουν µία τουλάχιστον έξοδο και εφόσον το µήκος τους είναι µεγαλύτερο από 20 µέτρα πρέπει να έχουν µία έξοδο για κάθε άκρο. Oι έξοδοι αυτές µπορεί να είναι µόνιµες κλίµακες ή κεκλιµένα επίπεδα. Eιδικότερα εφόσον το ύψος των εξεδρών είναι µεγαλύτερο από 0.75 µέτρου πρέπει να υπάρχουν προστατευτικές διατάξεις από πτώση. Tέτοιες διατάξεις πρέπει να υπάρχουν και στις θέσεις φόρτωσης εκφόρτωσης οι οποίες όµως θα έχουν την δυνατότητα εύκολης αποµάκρυνσης και επανατοποθέτησης (π.χ. συρόµενα ή πτυσσόµενα κιγκλιδώµατα). - Eφόσον βρίσκονται δίπλα σε σιδηροτροχιές και έχουν ύψος µεγαλύτερο των 0.80 µέτρου ή µήκος µεγαλύτερο των 10 µέτρων πρέπει να κατασκευάζονται έτσι ώστε οι εργαζόµενοι να βρίσκουν προστασία κάτω από αυτές. 17. ιαστάσεις και όγκος αέρα των χώρων - Xώρος για την ελευθερία κινήσεων στη θέση εργασίας. - Oι χώροι εργασίας πρέπει να έχουν επιφάνεια, ύψος και όγκο αέρα που να επιτρέπουν στους εργαζόµενους να εκτελούν την εργασία τους χωρίς κίνδυνο για την ασφάλεια, την υγεία και την ευεξία τους. - Oι διαστάσεις των χώρων εργασίας πρέπει να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των εργασιών κανονικής λειτουργίας, ρύθµισης, λίπανσης, συντήρησης, επισκευής, εγκατάστασης, συναρµολόγησης και αποσυναρµολόγησης των µηχανηµάτων και των εγκαταστάσεων, καθώς και στις ανάγκες κυκλοφορίας ανθρώπων και µηχανικών µέσων, διακίνησης των υλικών και συντήρησης και καθαρισµού των ιδίων χώρων. - Oι διαστάσεις της ελεύθερης µη κατειληµµένης από έπιπλα ή εξοπλισµό επιφάνειας της θέσης εργασίας πρέπει να υπολογίζεται έτσι ώστε οι εργαζόµενοι να έχουν αρκετή ελευθερία κίνησης για τις δραστηριότητές τους. 17

18 - H ελάχιστη επιτρεπόµενη ελεύθερη επιφάνεια κίνησης στη θέση εργασίας πρέπει να είναι 1.50 τετραγωνικά µέτρα. Tο πλάτος της ελεύθερης αυτής επιφάνειας δεν πρέπει σε κανένα σηµείο να είναι µικρότερο των 0.70 µέτρου. - Aν οι προβλέψεις των δύο προηγουµένων παραγράφων δεν µπορούν να τηρηθούν για λόγους που αφορούν τη συγκεκριµένη θέση εργασίας, ο εργοδότης πρέπει να παρέχει κοντά στη θέση εργασίας µία άλλη επαρκή επιφάνεια κίνησης. - Στους χώρους εργασίας πρέπει για κάθε διαρκώς παρευρισκόµενο εργαζόµενο να υπάρχει ελάχιστος χώρος, ως εξής: α. 12 κυβικά µέτρα για ως επί το πλείστον καθιστική απασχόληση. β. 15 κυβικά µέτρα για ως επί το πλείστον ελαφριά σωµατική απασχόληση. γ. 18 κυβικά µέτρα για ως επί το πλείστον βαριά σωµατική απασχόληση. - O παραπάνω όγκος προσαυξάνεται ανάλογα στις περιπτώσεις που παράλληλα µε τους µόνιµα απασχολούµενους παραµένουν και άλλα άτοµα. Στην εκτίµηση του κυβισµού αυτού δεν πρέπει να λαµβάνεται υπόψη το διάστηµα το ευρισκόµενο σε ύψος άνω των 4.00 µέτρων. 18. Xώροι Aνάπαυσης. - Eφόσον το προσωπικό υπερβαίνει τους 50 εργαζόµενους ή αν η ασφάλεια ή η υγεία των εργαζοµένων, ιδίως λόγω του είδους της ασκούµενης δραστηριότητας, το επιβάλλουν, οι εργαζόµενοι πρέπει να µπορούν να έχουν στη διάθεσή τους ένα χώρο ανάπαυσης εύκολα προσπελάσιµο. Aυτή η διάταξη δεν εφαρµόζεται εφόσον το προσωπικό εργάζεται σε γραφεία ή σε παρόµοιους χώρους εργασίας, οι οποίοι προσφέρουν τις ίδιες δυνατότητες ανάπαυσης στη διάρκεια του διαλείµµατος. - Oι χώροι ανάπαυσης πρέπει να έχουν επαρκείς διαστάσεις και να είναι εφοδιασµένοι µε τραπέζια και καθίσµατα µε ράχη σε αριθµό ανάλογο µε τον αριθµό των εργαζόµενων. - Στους χώρους ανάπαυσης πρέπει να λαµβάνονται τα κατάλληλα µέτρα για την προστασία των µη καπνιστών από την ενόχληση που προκαλεί ο καπνός. - Oι χώροι ανάπαυσης πρέπει να έχουν κατά το δυνατόν οπτική επαφή µε το εξωτερικό περιβάλλον και πρέπει να φωτίζονται και να αερίζονται επαρκώς. - Oι χώροι ανάπαυσης πρέπει, ανάλογα µε τον αριθµό των εργαζοµένων που είναι δυνατόν να παρευρίσκονται ταυτόχρονα σ' αυτούς, να είναι εφοδιασµένοι µε τραπέζια που να καθαρίζονται εύκολα, καρέκλες µε πλάτη δοχεία απορριµµάτων, κρεµάστρες ρούχων και µέσα για θέρµανση, ψύξη και συντήρηση τροφίµων και ποτών. Eπίσης πρέπει να διατίθεται πόσιµο νερό. - Xώρος ανάπαυσης µπορεί να θεωρηθεί και το εστιατόριο της επιχείρησης. - Eφόσον η φύση της εργασίας επιβάλλει τακτικές και συχνές διακοπές και δεν υπάρχουν χώροι ανάπαυσης πρέπει να τίθενται στη διάθεση των 18

19 εργαζοµένων άλλοι χώροι παραµονής κατά την διάρκεια της διακοπής της εργασίας εφοδιασµένοι µε επαρκή αριθµό καθισµάτων. - υνατότητα για ολιγόλεπτη ανάπαυση στις θέσεις εργασίας µε διάθεση κατάλληλων καθισµάτων πρέπει να παρέχεται στους εργαζόµενους που η φύση της εργασίας τους επιβάλλει να βρίσκονται σε ορθοστασία. 19. Έγκυες γυναίκες και γαλουχούσες µητέρες. - Oι έγκυες γυναίκες και γαλουχούσες µητέρες πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να κατακλίνονται προς ανάπαυση σε κατάλληλες συνθήκες. 20. Eξοπλισµός Yγιεινής. - Aποδυτήρια και ιµατιοφυλάκια για τα ενδύµατα. α. Eφόσον το προσωπικό υπερβαίνει τους 50 εργαζόµενους ή αν οι εργαζόµενοι πρέπει να φορούν ειδικά ρούχα εργασίας και δεν είναι δυνατόν να ζητηθεί από αυτούς για λόγους υγιεινής ή ευπρέπειας να αλλάζουν σε άλλο χώρο πρέπει να τίθενται στην διάθεση των εργαζοµένων κατάλληλοι χώροι αποδυτηρίων ξεχωριστοί για άνδρες και γυναίκες. β. Στον πιο πάνω αριθµό δεν περιλαµβάνονται οι υπάλληλοι γραφείου. γ. H πρόσβαση στα αποδυτήρια πρέπει να είναι ευχερής και να είναι ο χώρος τους επαρκής και εφοδιασµένος µε καθίσµατα. δ. Tα αποδυτήρια πρέπει να είναι επαρκών διαστάσεων και να διαθέτουν ατοµικά ερµάρια τα οποία να επιτρέπουν σε κάθε εργαζόµενο να κλειδώνει τα ενδύµατα του κατά την διάρκεια της εργασίας του. ε. Eάν οι συνθήκες εργασίας το απαιτούν (επικίνδυνες ουσίες, υγρασία, ρύποι) πρέπει να υπάρχουν ξεχωριστά ερµάρια για τον ιµατισµό εργασίας και για την ιδιωτική περιβολή των εργαζοµένων. στ. Eφόσον δεν απαιτούνται αποδυτήρια, κάθε εργαζόµενος πρέπει να έχει στη διάθεσή του µέσα για την εναπόθεση των ενδυµάτων του. - Λουτρά (ντους), νιπτήρες. α. Eφόσον επιβάλλεται από το είδος της δραστηριότητας ή από την υγιεινή, πρέπει να υπάρχουν επαρκή και κατάλληλα λουτρά (ντους) στη διάθεση των εργαζοµένων, χωριστά για τους άνδρες και τις γυναίκες. β. Tα λουτρά πρέπει να έχουν επαρκείς διαστάσεις ώστε κάθε εργαζόµενος να µπορεί να πλένεται ανεµπόδιστα κάτω από κατάλληλες συνθήκες υγιεινής και να διαθέτουν τρεχούµενο νερό, ζεστό και κρύο. γ. Eφόσον δεν απαιτούνται λουτρά, πρέπει να τοποθετείται κοντά στις θέσεις εργασίας και στα αποδυτήρια επαρκής αριθµός κατάλληλων νιπτήρων µε τρεχούµενο νερό (ζεστό αν χρειάζεται). 19

20 δ. Πρέπει να υπάρχουν χωριστοί νιπτήρες για τους άνδρες και τις γυναίκες, εφόσον τούτο επιβάλλεται από λόγους ευπρέπειας. ε. Aν οι αίθουσες λουτρών ή οι νιπτήρες και τα αποδυτήρια είναι χωριστά, οι χώροι αυτοί πρέπει να επικοινωνούν ευχερώς µεταξύ τους. - Aποχωρητήρια και νιπτήρες Oι εργαζόµενοι πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους, κοντά στις θέσεις εργασίας, στους χώρους ανάπαυσης, στα αποδυτήρια και στα λουτρά ή στους νιπτήρες, ξεχωριστούς χώρους εφοδιασµένους µε επαρκή αριθµό αποχωρητηρίων και νιπτήρων και σύµφωνα µε τις ισχύουσες υγειονοµικές διατάξεις. 21. Xώροι πρώτων βοηθειών. - Στους χώρους εργασίας που ο αριθµός των εργαζοµένων υπερβαίνει τους 100 πρέπει να προβλέπεται ένας ή περισσότεροι χώροι πρώτων βοηθειών. Xώρος πρώτων βοηθειών πρέπει επίσης να προβλέπεται και στους λοιπούς χώρους εργασίας όπου ο τύπος της δραστηριότητας που αναπτύσσεται εκεί και η συχνότητα των ατυχηµάτων το απαιτούν. - Oι χώροι που προορίζονται για την παροχή πρώτων βοηθειών πρέπει να είναι εξοπλισµένοι µε τις απαραίτητες εγκαταστάσεις και υλικά πρώτων βοηθειών, να διαθέτουν τρεχούµενο νερό, να εξυπηρετούνται από ένα ή περισσότερα εντεταλµένα και ειδικά εκπαιδευµένα για την παροχή πρώτων βοηθειών άτοµα και να επιτρέπουν την άνετη είσοδο τραυµατιοφορέων και φορείων. - Tα ελάχιστα απαιτούµενα υλικά πρώτων βοηθειών είναι: Aκετυλοσαλικιλικό οξύ - Παρακεταµόλη - Aντιισταµινικά δισκία - Aντιόξινα δισκία - Σπασµολυτικό (σταγόνες ή δισκία) - Aντιδιαροϊκό καολίνης/πηκτίνης - Aντισηπτικό κολλύριο - Aντιϊσταµινική αλοιφή - Eπίδεσµο 2.50 x 0.05 µέτρα - Eπίδεσµο 2.50 x 0.10 µέτρα - Bαµβάκι - Aπορροφητική γάζα αποστειρωµένη - Λευκοπλάστης πλάτους 0.08 µέτρα - Tεµάχια λευκοπλάστη µε γάζα αποστειρωµένη -Tριγωνικό επίδεσµο - Ποτηράκια µιας χρήσης (χάρτινα ή πλαστικά) - Aιµοστατικό επίδεσµο - ιάλυµα αµµωνίας - Oξυζενέ - Oινόπνευµα καθαρό - Bάµµα ιωδίου - Mερκιουροχρώµ ή άλλο αντισηπτικό - Xάπια άνθρακα (καρβουνάκια). - Oι ποσότητες των παραπάνω ειδών καθορίζονται ανάλογα µε τον αριθµό των εργαζοµένων. H συµπλήρωσή τους και µε άλλα είδη καθορίζεται από το γιατρό εργασίας. - Oι χώροι πρώτων βοηθειών πρέπει να επισηµαίνονται σύµφωνα µε το π.δ.105/95 "Eλάχιστες προδιαγραφές για την σήµανση ασφάλειας ή/και υγείας στην εργασία σε συµµόρφωση µε την οδηγία 92/58/EOK" (67/A). - Yλικό πρώτων βοηθειών πρέπει να διατίθεται επίσης, σε όλους τους χώρους όπου αυτό απαιτείται λόγω των συνθηκών εργασίας. Tο υλικό πρέπει να φέρει κατάλληλη σήµανση και η πρόσβαση σε αυτό να είναι ευχερής. 20

21 - Πίνακας µε οδηγίες για την παροχή πρώτων βοηθειών συνοδευόµενες κατά το δυνατόν και µε αντίστοιχα σχήµατα και εικόνες πρέπει να αναρτάται σε εµφανή σηµεία των χώρων εργασίας. 22. Eργαζόµενοι µε ειδικές ανάγκες. - O σχεδιασµός των κτιρίων πρέπει να γίνεται έτσι ώστε οι εργαζόµενοι µε ειδικές ανάγκες να κινούνται και να εργάζονται ανεµπόδιστα. - Oι χώροι εργασίας πρέπει να είναι διαρρυθµισµένοι έτσι ώστε να λαµβάνονται υπόψη, κατά περίπτωση, οι ιδιαιτερότητες των εργαζοµένων µε ειδικές ανάγκες. Iδιαίτερη µέριµνα θα πρέπει να δοθεί στο σωστό σχεδιασµό σύµφωνα µε τις οδηγίες του YΠEX..E (Γραφείο µελετών για άτοµα µε ειδικές ανάγκες). H διάταξη αυτή εφαρµόζεται, ιδίως, για τις θύρες, τους διαδρόµους επικοινωνίας, τα κλιµακοστάσια, τα σηµεία τοποθέτησης των διακοπτών τεχνητού φωτισµού και του εξοπλισµού έκτακτης ανάγκης, τα λουτρά (ντούς), τους νιπτήρες, τα αποχωρητήρια, την επίπλωση, τις εγκαταστάσεις, τον τεχνικό εξοπλισµό και τις θέσεις εργασίας που χρησιµοποιούνται ή καταλαµβάνονται από εργαζόµενους µε ειδικές ανάγκες. 23. Eξωτερικοί χώροι εργασίας (ιδιαίτερες διατάξεις). - Oι θέσεις εργασίας, οι διάδροµοι κυκλοφορίας και άλλες θέσεις ή εγκαταστάσεις στό ύπαιθρο, που έχουν πρόσβαση οι εργαζόµενοι κατά την διάρκεια της άσκησης των δραστηριοτήτων τους, πρέπει να σχεδιάζονται κατά τέτοιο τρόπο ώστε η κυκλοφορία των πεζών και των οχηµάτων να µπορεί να γίνεται κατά ασφαλή τρόπο. - Oι παράγραφοι του παρόντος παραρτήµατος εφαρµόζονται επίσης για τις κύριες οδούς κυκλοφορίας στο γήπεδο εγκατάστασης της επιχείρησης (διάδροµοι κυκλοφορίας που οδηγούν σε µόνιµες θέσεις εργασίας), για τους διαδρόµους κυκλοφορίας που χρησιµοποιούνται για την τακτική συντήρηση και επίβλεψη των εγκαταστάσεων της επιχείρησης καθώς και για τις αποβάθρες φόρτωσης. - H παράγραφος (διάδροµοι κυκλοφορίας) του παρόντος παραρτήµατος εφαρµόζεται, κατ' αναλογία, στους εξωτερικούς χώρους εργασίας. - Oι χώροι εργασίας που βρίσκονται στο ύπαιθρο πρέπει να φωτίζονται ικανοποιητικά µε τεχνητό φωτισµό εφόσον το φως της ηµέρας δεν αρκεί. - Eφόσον οι εργαζόµενοι απασχολούνται σε εξωτερικές θέσεις εργασίας, αυτές πρέπει να διευθετούνται κατά τέτοιο τρόπο ώστε οι εργαζόµενοι : α. Nα προστατεύονται από τις ατµοσφαιρικές επιδράσεις και από την πτώση αντικειµένων. β.nα µπορούν να αποµακρυνθούν γρήγορα από την θέση εργασίας τους σε περίπτωση κινδύνου και να µπορούν να λάβουν γρήγορα βοήθεια. 21

22 γ. Nα µην είναι εκτεθειµένοι σε επιβλαβή ηχητικά επίπεδα ούτε σε επιβλαβή εξωτερική επίδραση (π.χ. αέρια, ατµούς, σκόνη). δ. Nα µην κινδυνεύουν να γλιστρήσουν ή να πέσουν. 22

23 Π 17/96 Το παραπάνω Π (Προεδρικό ιάταγµα), θεσµοθετήθηκε το Βάζει τις βάσεις των κανόνων της Υγιεινής και Ασφάλειας των Εργαζοµένων και µεταξύ άλλων: Καθορίζει τις βασικές έννοιες (πχ εργασιακός χώρος, εργοδότης, εργαζόµενος, εργασιακές σχέσεις κλπ). Ορίζει εκπροσώπους εργαζοµένων. Θεσµοθετεί τον ρόλο του τεχνικού ασφάλειας και του ιατρού εργασίας. Απαιτεί ενέργειες προστασίας και πρόληψης. Απαιτεί επιµόρφωση εργοδοτών και εργαζοµένων. Ορίζει τις γενικές και ειδικές υποχρεώσεις των εργοδοτών. (Σαν βασική υποχρέωση των εργοδοτών, αναφέρεται η εκτίµηση επαγγελµατικού κινδύνου) Ορίζει τις υποχρεώσεις των εργαζοµένων. Βάζει κανόνες παροχής Α! βοηθειών, πυρασφάλειας, εκκένωσης χώρων, τοποθέτηση σηµάνσεων που προκύπτουν από όλα τα παραπάνω, κλπ. Θέτει κυρώσεις σε περίπτωση µη εφαρµογής των µέτρων. 23

24 24

25 25

26 26

27 27

28 28

29 29

30 30

31 31

32 32

33 33

34 34

35 35

36 36

37 Π 294/88 Με το παραπάνω διάταγµα: Οι επιχειρήσεις κατατάσσονται σε τρεις κατηγορίες (Α!, Β!, Γ!), ανάλογα µε τον βαθµό επικινδυνότητάς τους. Καθορίζεται ο ελάχιστος πραγµατικός χρόνος απασχόλησης ιατρού εργασίας και τεχνικού ασφάλειας, ανά κατηγορία επιχείρησης, σε συνάρτηση µε το πλήθος των εργαζοµένων της. Καθορίζεται το απαιτούµενο επίπεδο γνώσεων του τεχνικού ασφάλειας. Καθορίζονται οι ειδικότητες που πρέπει να έχει ο τεχνικός ασφάλειας, ανά κλάδο Κατάταξη των επιχειρήσεων. Οι επιχειρήσεις κατατάσσονται στις παρακάτω κατηγορίες: Α! Κατηγορία 37

38 Β! Κατηγορία. Στην κατηγορία αυτή, ανήκουν όσες επιχειρήσεις δεν έχουν καταταχθεί στην Α! ή Γ! κατηγορία. Γ! Κατηγορία Ελάχιστος πραγµατικός χρόνος απασχόλησης ιατρού εργασίας και τεχνικού ασφάλειας, ανά κατηγορία επιχείρησης, σε συνάρτηση µε το πλήθος των εργαζοµένων της. Α! Κατηγορία 38

39 Β! Κατηγορία. Γ! Κατηγορία Σε κάθε περίπτωση (Εγκύκλιος / ), ο ελάχιστος χρόνος ετήσιας απασχόλησης για τον ιατρό εργασίας και τον τεχνικό ασφάλειας είναι (για τον καθένα ξεχωριστά): Αριθµός εργαζοµένων στην Επιχείρηση Ελάχιστη απαιτούµενη απασχόληση (ώρες ανά έτος) 1-20 άτοµα άτοµα άτοµα και άνω 75 Ο χρόνος αυτός κατανέµεται ανά µήνα, κατά κοινή συµφωνία µε τον εργοδότη. Επίπεδο γνώσεων Τεχνικού Ασφάλειας Κατηγ. Αρ. εργαζοµένων Επίπεδο γνώσεων Α >50 1 ος : ΑΕΙ 2 ος : ΑΕΙ ή ΤΕΙ 3 ος : ΑΕΙ ή ΤΕΙ ή ΜΕ Α <50 ΑΕΙ ή ΤΕΙ Β >650 1 ος : ΑΕΙ 2 ος : ΑΕΙ ή ΤΕΙ 3 ος : ΑΕΙ ή ΤΕΙ ή ΜΕ Β ΑΕΙ ή ΤΕΙ Β <50 ΑΕΙ, ή ΤΕΙ, ή ΜΕ µε 39

40 κατάλληλη επιµόρφωση ή εκπαίδευση και πλήρη απασχόληση Γ >50 1 ος και 2 ος ΑΕΙ ή ΤΕΙ 3 ος : ΑΕΙ ή ΤΕΙ ή ΜΕ Γ <50 ΑΕΙ, ή ΤΕΙ, ή ΜΕ µε κατάλληλη επιµόρφωση ή εκπαίδευση και πλήρη απασχόληση, ή ο ίδιος ο εργοδότης µα κατάλληλη επιµόρφωση Ειδικότητες του Τεχνικού Ασφάλειας. Πέραν από το επίπεδο γνώσεων του τεχνικού ασφάλειας, καθορίζονται και οι ειδικότητες τις οποίες πρέπει να έχουν οι τεχνικοί ασφάλειας, ανάλογα µε την δραστηριότητα της επιχείρησης που εξυπηρετούν. Οι ειδικότητες φαίνονται αναλυτικά στους παρακάτω πίνακες: 40

41 41

42 42

43 43

44 44

45 ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΓΕΝΙΚΑ Οι προσπάθειες που καταβάλλει κάθε εργαζόµενος σε οποιαδήποτε επαγγελµατική δραστηριότητα µπορεί να είναι : σωµατικές ή µυϊκές ψυχικές ή διανοητικές Οι προσπάθειες αυτές απειλούνται από τον επαγγελµατικό κίνδυνο, ο οποίος µπορεί να έχει σαν αποτέλεσµα : την πρόκληση εργατικού ατυχήµατος. την εµφάνιση κάποιας αρρώστιας που σχετίζεται µε την επαγγελµατική δραστηριότητα του ατόµου, δηλ. της Επαγγελµατικής Ασθένειας. τη πρώιµη φθορά του εργαζοµένου σε συνδυασµό µε την κόπωση εξ αιτίας της εργασίας του. Όλα τα παραπάνω προλαµβάνονται ή / και ελαχιστοποιούνται µε την δηµιουργία ενός Ασφαλούς και Υγιεινούς κλίµατος στο Περιβάλλον Εργασίας. ΟΡΙΣΜΟΣ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ Εργατικό Ατύχηµα είναι ένα βίαιο, ξαφνικό και απρόβλεπτο γεγονός που προξενείται από επικίνδυνες ενέργειες ή / και επικίνδυνες συνθήκες, κατά την διάρκεια της εργασίας, ανεξάρτητα αν συνέβη τραυµατισµός ή όχι. Σύµφωνα µε έναν άλλο ορισµό : Εργατικό ατύχηµα είναι η απρόβλεπτη διακοπή της κανονικής εκτελέσεως µιας εργασίας, η οποία προκαλεί τραυµατισµό ή / και θάνατο ανθρώπων, ή ζηµιές εγκαταστάσεων, ή θα ήταν δυνατόν να έχει τέτοιες συνέπειες. ΠΟΤΕ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΤΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟ Σύµφωνα µε τα παραπάνω, για να χαρακτηρισθεί ένα γεγονός σαν εργατικό ατύχηµα πρέπει να υπάρχουν οι εξής προϋποθέσεις : Βίαιο γεγονός Όταν πρόκειται για βίαιο γεγονός. Να υπάρχει δηλαδή έκτακτη και αιφνίδια επίδραση εξωτερικού παράγοντα, που δεν έχει σχέση µε την οργανική κατάσταση του εργαζοµένου. Η επίδραση αυτή µπορεί να έχει σαν αιτία την 45

46 επιβάρυνση των όρων εργασίας κάτω από απρόβλεπτες και έκτακτες συνθήκες. Συνεπώς προϋπάρχουσα ασθένεια, η οποία εκδηλώνεται ή επιδεινώνεται κατά την εκτέλεση της εργασίας κάτω από κανονικές συνθήκες δεν αποτελεί εργατικό ατύχηµα. Αν όµως η ασθένεια προήλθε κατά την εκτέλεση της εργασίας κάτω από εξαιρετικές και ασυνήθιστες συνθήκες χαρακτηρίζεται ως εργατικό ατύχηµα. ΕΙΝΑΙ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΠΡΟΗΛΘΕ ΑΠΟ ΥΠΕΡΜΕΤΡΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ; Από τη νοµολογία έχει κριθεί ότι υπέρµετρη προσπάθεια του εργαζόµενου που προκάλεσε θάνατο ή ανικανότητα για εργασία είναι εργατικό ατύχηµα. Έτσι, οξύ έµφραγµα µυοκαρδίου, που προκλήθηκε από ασυνήθιστους όρους εργασίας και δυσµενείς συνθήκες, κρίθηκε από τα ικαστήρια ότι αποτελεί εργατικό ατύχηµα. Εργατικό ατύχηµα έχει κριθεί επίσης οτιδήποτε αποτελεί επιδείνωση προϋπάρχουσας ασθένειας, που προκλήθηκε από υπέρµετρη προσπάθεια που κατέβαλε ο εργαζόµενος κατά την εκτέλεση της εργασίας του κάτω από εξαιρετικά δυσµενείς συνθήκες. Ακόµη σαν εργατικό ατύχηµα έχει χαρακτηρισθεί εκείνο που συνέβη εξαιτίας ανάθεσης βαρείας εργασίας σε µη αποθεραπευθέντα εργαζόµενο. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ Είναι φανερό ότι τα εργατικά ατυχήµατα έχουν σοβαρές συνέπειες: Στους εργαζοµένους και στην οικογένειά τους κατά κύριο λόγο (τραυµατισµός ή και θάνατος, ανικανότητα για εργασία παροδική ή µόνιµη, µείωση του εισοδήµατος, ανασφάλεια, ψυχολογικό στρες κλπ.) Στην Επιχείρηση (χαµένες ώρες παραγωγής, ζηµιές στα µηχανήµατα, πληρωµή αποζηµιώσεων, κακό όνοµα στην αγορά κλπ) Στο κοινωνικό σύνολο δηλ. το κράτος, τα ασφαλιστικά ταµεία και γενικά σ' όλους εµάς ( χαµένες εργατοώρες, αποζηµιώσεις στους ασφαλισµένους κλπ.) 46

47 ΑΝΑΓΓΕΛΙΑ ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ - ΑΙΤΙΕΣ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ Ατυχήµατα - Μέρος του σώµατος - Ηλικία και Ώρα. Από µελέτες έχει προκύψει ότι : τα ατυχήµατα συµβαίνουν συχνότερα µεταξύ των ωρών 9-11 π.µ. (είναι ακόµα πρωί, ο άνθρωπος δεν έχει προσαρµοστεί ακόµα στο περιβάλλον εργασίας) και 2-3 µ.µ. ( που πλησιάζει το τέλος της εργάσιµης µέρας, υπάρχει κόπωση, αρχίζουν να µας απασχολούν άλλες σκέψεις, κλπ.) Ακόµα έχει προκύψει ότι όσον αφορά την κατανοµή των ατυχηµάτων ανάλογα µε την ηλικία, συχνότερα συµβαίνουν : εργατικά ατυχήµατα ελαφράς και µέσης βαρύτητας σε άτοµα νεαρής ηλικίας θανατηφόρα και βαριά εργατικά ατυχήµατα συµβαίνουν σε άτοµα µεγάλης ηλικίας. Άµεσες αιτίες εργατικών ατυχηµάτων Σαν άµεσες αιτίες έχουν επικρατήσει να θεωρούνται αυτές που µπορεί να οφείλονται : A. Στον ίδιο τον εργαζόµενο B. Στο περιβάλλον εργασίας και στα µέσα παραγωγής Γ. Σε τυχαία ή απρόβλεπτα γεγονότα Έµµεσες αιτίες εργατικών ατυχηµάτων. Αν λοιπόν θελήσουµε να ερευνήσουµε τα πράγµατα κατά βάθος θα διαπιστώσουµε πως οι άµεσοι λόγοι δεν είναι τίποτα άλλο παρά η έκφραση προϋπαρχόντων προβληµάτων, τα οποία προδιαγράφουν σχεδόν µε σιγουριά τα ατυχήµατα. Τέτοιοι παράγοντες που αναφέρονται και σαν έµµεσοι λόγοι έχουν να κάνουν σχέση µε: α) Την τέλεια έλλειψη ή τον κακό σχεδιασµό των προστατευτικών µέτρων. 47

48 β) Την έλλειψη οργάνωσης της "ασφάλειας της εργασίας στην επιχείρηση". ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ Στην Ελλάδα σύµφωνα µε στοιχεία του ΙΚΑ και του Υπουργείου εργασίας έχουµε περίπου εργατικά ατυχήµατα ετησίως (στους ασφαλισµένους του ΙΚΑ ) από τα οποία περίπου είναι θανατηφόρα. Αν προσπαθήσει κανείς να εκτιµήσει το κόστος των εργατικών ατυχηµάτων λαµβάνοντας υπόψη του παράγοντες όπως την απώλεια ηµεροµισθίων το κόστος επιδοµάτων τις δαπάνες περίθαλψης το κόστος συντάξεων (εξ αιτίας ανικανότητας) και διοικητικές δαπάνες Κάθε 15 λεπτά της ώρας συµβαίνει ένα εργατικό ατύχηµα. Κάθε 3 ηµέρες περίπου συµβαίνει ένα ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΟ εργατικό ατύχηµα. ΑΝΑΓΓΕΛΙΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ Ο εργοδότης έχει υποχρέωση να αναγγείλει το εργατικό ατύχηµα στις αρµόδιες αρχές. Συγκεκριµένα : Στην πλησιέστερη αστυνοµική αρχή, αµέσως. Στην αρµόδια επιθεώρηση εργασίας µέσα σε 48 ώρες. Στο ΙΚΑ µέσα σε 5 ηµέρες. Αν η ανικανότητα για εργασία διαρκέσει πάνω από µια εβδοµάδα, ο εργοδότης υποχρεώνεται να υπογράψει ένορκη βεβαίωση στον Ειρηνοδίκη σχετικά µε τις λεπτοµέρειες του ατυχήµατος. Από ειδικές διατάξεις επιβάλλεται επίσης η αναγγελία του ατυχήµατος σε άλλη αρχή, για ορισµένες κατηγορίες επιχειρήσεων. ΓΕΝΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΥΘΥΝΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟ ΟΤΗ 48

49 Σύµφωνα µε την Εγκύκλιο / του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων για την εφαρµογή του Προεδρικού ιατάγµατος 17 / 1996 : «Ο Εργοδότης είναι υπεύθυνος για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζοµένων στην επιχείρησή του και δεν απαλλάσσεται από αυτή την ευθύνη του, ούτε όταν οι εργαζόµενοι δεν τηρούν τις υποχρεώσεις τους, ούτε όταν αναθέτει καθήκοντα προστασίας και πρόληψης του επαγγελµατικού κινδύνου στον Τεχνικό Ασφαλείας ή/και στον Γιατρό Εργασίας ή / και σε αρµόδιες Εξωτερικές Υπηρεσίες Προστασίας και Πρόληψης». ΠΟΙΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΚΥΡΩΣΕΙΣ Σε κάθε εργοδότη, κατασκευαστή, παρασκευαστή, εισαγωγέα ή προµηθευτή που παραβαίνει τις διατάξεις της νοµοθεσίας για την υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας και των προεδρικών διαταγµάτων και υπουργικών αποφάσεων, επιβάλλονται : 1. ιοικητικές κυρώσεις του άρθρου 24, του Ν.2294/94, µε την επιφύλαξη των διατάξεων του άρθρου 6 της ΚΥΑ / 3293 / που κυρώθηκε µε το άρθρο 39, του Ν.1836/ Ποινικές κυρώσεις του άρθρου 25, του Ν.2224/94. ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ Οι περισσότεροι από όσους δεν έχουν εµπειρία στην καταγραφή και κυρίως στην ανάλυση των εργατικών ατυχηµάτων, καταλήγουν στο εσφαλµένο συµπέρασµα ότι το ατύχηµα είναι τυχαίο. Εποµένως αδύνατον να είχε αποφευχθεί ή να είχε έστω προβλεφθεί. Η πραγµατικότητα είναι εντελώς διαφορετική. Μόνο το 5% των ατυχηµάτων οφείλονται σε αστάθµητους και µη προβλέψιµους παράγοντες. Οι παράγοντες αυτοί είναι απολύτως συγκεκριµένοι. εν εξαρτώνται από καµία συνιστώσα του εργασιακού περιβάλλοντος. Αφορούν συνήθως απρόσµενη εµφάνιση των στοιχείων της φύσης (κεραυνοί, σεισµοί, πληµµύρες κλπ). Όλα τα 49

50 υπόλοιπα ατυχήµατα (το 95% του συνόλου) οφείλονται είτε στο εργασιακό περιβάλλον, είτε στον παράγοντα «άνθρωπο». Συνοπτικά, όλα τα παραπάνω απεικονίζονται στο επόµενο διάγραµµα. ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ 5% ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 15% ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ 80% Αιτίες που εντάσσονται στον απρόβλεπτο παράγοντα: Σεισµός. Πληµµύρα. Κεραυνός. Αιτίες που εντάσσονται στο περιβάλλον εργασίας: Ελλιπής φωτισµός. Υπερβολική, ή πολύ χαµηλή θερµοκρασία. Ακατάλληλες συνθήκες υγρασίας, αερισµού, ταχύτητας αέρα, σε συνδυασµό µε την θερµοκρασία (συνθήκες άνεσης). Ολισθηρά ή γενικά ακατάλληλα δάπεδα. Κακή στοιβασία και διακίνηση υλικών. Ακαταστασία και έλλειψη καθαριότητας Χρήση ελαττωµατικών εργαλείων και µηχανηµάτων. Χρήση µηχανηµάτων χωρίς τις προβλεπόµενες διατάξεις ασφάλειας. (ηλεκτρικοί διακόπτες, προφυλακτήρες). Αιτίες που εντάσσονται στον ανθρώπινο παράγοντα: 50

51 Χειρισµός εξοπλισµού χωρίς άδεια. Χειρισµός εξοπλισµού χωρίς διαταγή ή προειδοποίηση. Χειρισµός και κίνηση εξοπλισµού µε υπερβολική ταχύτητα (ανώµαλος ρυθµός παραγωγής). Τροφοδοσία µε υψηλή ταχύτητα. Ανώµαλη τροφοδοσία. o Υπερταχεία οδήγηση οχήµατος. o Υπερταχεία, ή υπερβραδεία εκτέλεση εργασίας Μη χρησιµοποίηση, ή απενεργοποίηση, ή εξουδετέρωση διατάξεων ασφάλειας και οδηγιών εργασίας. o Αφαίρεση διατάξεων. o Κακή ρύθµιση διατάξεων. o Παράλειψη επανατοποθέτησης διατάξεων ασφαλείας. o Παράλειψη ακινητοποίησης, για εργασίες επισκευής, ή διέλευσης. o Κάπνισµα σε απαγορευµένους χώρους και χώρους ευφλέκτων. Χρήση ανορθόδοξου εξοπλισµού, ή ακατάλληλου εξοπλισµού. Χρήση εργαλείων κατά ανασφαλή τρόπο. Ανασφαλής ενέργεια ή στάση του εργαζόµενου. Ενέργειες επισκευής ή συντήρησης εξοπλισµού, εν κινήσει. Πειράγµατα και αστεία σε ώρα δουλειάς. Μη χρήση ΜΑΠ (Μέσων ατοµικής Προστασίας). Ανορθόδοξες ενέργειες του εργαζόµενου, µε σκοπό: o Την εξοικονόµηση χρόνου. o Την εξοικονόµηση προσπάθειας. o Την εξασφάλιση άνεσης. o Την προβολή και επίδειξη. o Την διατήρηση της ατοµικής ελευθερίας. Προβλήµατα από την φυσική κατάσταση του εργαζόµενου. o Υπερβολική κόπωση. o Μείωση ακοής. o Μείωση δράσης. o Μερική ανικανότητα. o Ακατάλληλα σωµατικά χαρακτηριστικά. Προβλήµατα από την ψυχολογική κατάσταση του εργαζόµενου. o Οικογενειακά. o Υγείας. o Προσωπικά. o Οικονοµικά o Νευρικότητα. o Εγωισµός. 51

52 o Εσφαλµένη νοοτροπία. 52

53 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝ ΥΝΟΥ. Σύµφωνα µε το Π 17/96 κάθε επιχείρηση, ανεξάρτητα πόσο µικρή είναι, ανεξάρτητα από το πόσους εργαζόµενους απασχολεί και ανεξάρτητα σε ποια βαθµίδα επικινδυνότητας ανήκει, είναι υποχρεωµένη να κάνει εκτίµηση του επαγγελµατικού της κινδύνου. Τα βήµατα που πρέπει να κάνει κάποιος για να εκτιµήσει τον επαγγελµατικό κίνδυνο είναι: Να καταγράψει όλα τα σηµεία που δηµιουργούν κινδύνους. Να εκτιµήσει µε συγκεκριµένο απόλυτο, µετρήσιµο και επιστηµονικό τρόπο την επικινδυνότητα του κάθε ενός σηµείου. Να πάρει µέτρα για την µείωση αυτών των κινδύνων. Μετά την ολοκλήρωση των µέτρων, να επανεκτιµήσει την νέα επικινδυνότητα. Σε όσα σηµεία δεν είναι εφικτό να µηδενισθεί η επικινδυνότητα, να ενηµερώσει τους εµπλεκόµενους (εργαζόµενους, επισκέπτες, κλπ) µε πινακίδες ασφαλείας, ή γραπτές οδηγίες, ή φυλλάδια ή προφορικές ενηµερώσεις, ή εκπαιδεύσεις, έτσι ώστε να είναι σε όλους γνωστή η παραµένουσα επικινδυνότητα. Για όλα τα παραπάνω να κρατά επίσηµο αρχείο, που θα είναι στην διάθεση κάθε επίσηµου ελέγχου. Για να µπορέσουµε να συνεχίσουµε, είναι απαραίτητο να δώσουµε τους ορισµούς των εννοιών που µόλις χρησιµοποιήσαµε. Πρέπει να ορίσουµε: Τι είναι κίνδυνος και πιο συγκεκριµένα τι είναι επαγγελµατικός κίνδυνος?. Τι είναι επικινδυνότητα? Τι είναι εκτίµηση της επικινδυνότητας? 53

54 ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝ ΥΝΟΥΕίναι η δυνατότητα ενός στοιχείου εργασίας να µπορεί να προκαλέσει τραυµατισµό, ασθένεια, θάνατο, ή και υλική ζηµιά Οι πηγές που µπορούν να δηµιουργήσουν κινδύνους είναι: Χώροι και θέσεις εργασίας, εγκαταστάσεις, µηχανήµατα, εργαλεία και γενικά όλα τα τεχνολογικά στοιχεία που χρησιµοποιούνται στην εργασία. Ένα µηχάνηµα που εργάζεται χωρίς προφυλακτήρα. Σπασµένα ή άσχηµα στερεωµένα τζάµια. Μία σκάλα χωρίς αντιολισθητικά πέλµατα. Ένα ανοικτό φρεάτιο. Ένα ηλεκτρικό εργαλείο χωρίς αγωγό γείωσης. Ένας ακάλυπτος ηλεκτρικός πίνακας. Γυµνά καλώδια. Φυσικοί, χηµικοί και βιολογικοί παράγοντες στους εργασιακούς χώρους. Μπάνια επιµετάλλωσης χωρίς εξαερισµό. Αναθυµιάσεις επικίνδυνων ή τοξικών αερίων. Αιωρούµενα µικροσωµατίδια όπως σκόνη, ίνες από ύφασµα, πριονίδια. Μικρόβια από ιατρικά εργαστήρια, νοσοκοµεία, θαλάµους ασθενών. Εργασιακές, παραγωγικές πρακτικές και διαδικασίες. Ο χειρισµός αιωρούµενων φορτίων µε τον χειριστή κάτω από το φορτίο. Η αποθήκευση ωµών τροφίµων στον προθάλαµο των τουαλετών. 54

55 Επικίνδυνες ενέργειες εργαζοµένων και τρίτων. Μη χρησιµοποίηση ΜΑΠ (Μέσων Ατοµικής Προστασίας). Κλασσική περίπτωση: Ηλεκτροκόληση χωρίς µάσκα. Να ανεβαίνουµε µια κατακόρυφη σκάλα και να είµαστε δύο ή και περισσότερα άτοµα ταυτόχρονα επάνω στην σκάλα, χωρίς να περιµένουµε να ανεβεί ο πρώτος και µετά να ακολουθήσει ο δεύτερος. Να εργαζόµαστε σε έναν χώρο, στον οποίο ταυτόχρονα να εργάζονται συνεργεία τεχνικών και να εξυπηρετούµε πελάτες Οργανωτικές ελλείψεις και δυσλειτουργίες Ένα όχηµα µε φθαρµένα ελαστικά ή φρένα. Ελλιπής φωτισµός. Έλλειψη χώρων υγιεινής. Λειτουργία µε µειωµένο προσωπικό ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΚΙΝ ΥΝΟΤΗΤΑΣ Επικινδυνότητα είναι ο συνδυασµός της πιθανότητας εκδήλωσης οποιουδήποτε δυσµενούς αποτελέσµατος αλλά και των συνεπειών αυτού του αποτελέσµατος Είναι προφανής ο στόχος να µειώσουµε την επικινδυνότητα. Αυτό µπορεί να γίνει µε τις ακόλουθες δέσµες µέτρων: Τεχνικά µέτρα: Προγραµµατισµένοι καθαρισµοί και συντηρήσεις του εξοπλισµού Αύξηση φωτισµού. Μείωση αντανακλαστικών επιφανειών στα γραφεία. Ηχοµονώσεις Θερµοµονώσεις. 55

56 Χρήση υδατοδιαλυτών φιλικών προς το περιβάλλον χρωµάτων. Χρήση ανατοµικών καθισµάτων Χρήση Ατοµικών µέσων προστασίας Χρήση γαντιών στην διακίνηση αιχµηρών αντικειµένων. Χρήση κράνους σε συγκεκριµένες εργασίες. Χρήση αντιολισθητικών υποδηµάτων. Χρήση γυαλιών όταν χρησιµοποιούµε τροχό. Χρήση µακριάς φόρµας και υψηλών υποδηµάτων στις αγροτικές εργασίες. Οργανωτικά Οδηγίες ασφαλούς εργασίας. Εποπτεία των εργασιών. Αναφορές ελέγχων (check lists). Εκπαίδευση. Σήµανση των στοιχείων κινδύνου. Πινακίδες υποχρέωσης, απαγόρευσης και προειδοποίησης. Ηχητικό σήµα οπισθοπορίας στα µηχανήµατα έργου (γερανοί, κλαρκ, φορτηγά). Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΚΙΝ ΥΝΟΤΗΤΑΣ ΣΕ ΕΝΑΝ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟ ΧΩΡΟ. Είναι το σύνολο των διαδικασιών που περιλαµβάνει: Την ανάλυση της επικινδυνότητας δηλαδή των προσδιορισµό των πηγών του κινδύνου και την εκτίµηση (µέτρηση) της επικινδυνότητας µε χρήση όλων των πληροφοριών που έχουµε στην διάθεσή µας. 56

57 Την σύγκρισή τους µε το αποδεκτό επίπεδο επικινδυνότητας. Η εκτίµηση µπορεί να έχει ποιοτικό ή ποσοτικό χαρακτήρα. Όπου είναι εφικτό προσπαθούµε να εκτιµήσουµε την επικινδυνότητα ποσοτικά, ώστε να είµαστε όσο γίνεται περισσότερο αντικειµενικοί και κυρίως για να την συγκρίνουµε µε κάποια αποδεκτά επίπεδα Σύµφωνα µε όλα τα παραπάνω, έχουµε ορίσει τις έννοιες και είµαστε έτοιµοι να προχωρήσουµε βήµα προς βήµα στην εκτίµηση του επαγγελµατικού κινδύνου. Αυτό προϋποθέτει ότι πρέπει να µετρήσω την επικινδυνότητα του κάθε σηµείου που θα καταγράψω. Τίθεται όµως ένα ακόµη ερώτηµα: Πως µπορώ να την µετρήσω την επικινδυνότητα? Μετράται αντικειµενικά? Από ποιους παράγοντες εξαρτάται? Η ΕΠΙΚΙΝ ΥΝΟΤΗΤΑ: Είναι το των παρακάτω τριών ΜΕΤΡΗΣΙΜΩΝ παραγόντων. Οι παράγοντες είναι οι εξής: γινόµενο Η ΣΟΒΑΡΟΤΗΤΑ (Σ) Σοβαρότητα είναι ένας αριθµός που δηλώνει πόσο σοβαρή είναι η συνέπεια από το ατύχηµα, εάν αυτό γίνει. Πχ Η σοβαρότητα από το να γλιστρήσουµε σε ένα ολισθηρό δάπεδο και να πέσουµε κάτω, είναι µικρότερη από την σοβαρότητα από το να γλιστρήσουµε από το τελευταίο σκαλοπάτι µιας φορητής σκάλας. Η ΕΚΘΕΣΗ (Ε) Είναι ένας αριθµός που δηλώνει πόσο συχνά εκτίθεται κάποιος στον κίνδυνο. Για παράδειγµα: Υπάρχει µία επικίνδυνη λακκούβα στο οδόστρωµα. Η έκθεση είναι απείρως µεγαλύτερη εάν αυτή ευρίσκεται στην εθνική οδό, από το να είναι σε έναν µικρό παρακαµπτήριο αγροτικό δρόµο. Η ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ (Π) 57

58 Είναι ένας αριθµός που υπολογίζει πόσο πιθανό είναι να συµβεί ατύχηµα. Για παράδειγµα: Η πιθανότητα να συµβεί ατύχηµα σε ένα ολισθηρό σκαλοπάτι της εισόδου ενός καταστήµατος, είναι πολύ µεγαλύτερη από την αντίστοιχη πιθανότητα στην περίπτωση που το σκαλοπάτι το έχουµε επενδύσει µε αντιολισθητικό υλικό. Η επικινδυνότητα χαρακτηρίζεται µε το λατινικό γράµµα R Άρα R = Σ Χ Ε Χ Π ΒΑΘΜΙ ΕΣ ΕΠΙΚΙΝ ΥΝΟΤΗΤΑΣ Η επικινδυνότητα είναι: Χαµηλή εάν R<32 Μέτρια εάν 32<R<64. Υψηλή εάν 64<R<128 Κρίσιµη εάν R>128 Βαθµίδες Σοβαρότητας ΑΜΕΛΗΤΕΑ = 1 ΜΕΤΡΙΑ = 4 ΚΡΙΣΙΜΗ = 8 ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΗ = 16 Βαθµίδες Έκθεσης ΜΗ ΕΝΙΚΗ = 1 ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗ = 2 ΣΥΧΝΗ = 3 ΙΑΡΚΗΣ = 4 Βαθµίδες Πιθανότητας ΜΗ ΕΝΙΚΗ = 1 ΧΑΜΗΛΗ = 2 58

59 ΜΕΤΡΙΑ = 3 ΥΨΗΛΗ = 4 ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΚ Θα µας βοηθήσει να κατανοήσουµε πολύ καλά όλα τα προηγούµενα Θα κάνουµε ΜΟΝΟΙ µας εκτίµηση επαγγελµατικού κινδύνου Παρούσα Κατάσταση Μία αίθουσα διδασκαλίας ευρίσκεται στον 1ο όροφο. Η πρόσβαση γίνεται από σιδερένια ανεµόσκαλα. Η πάκτωση έχει καταστραφεί. Τα κιγκλιδώµατα έχουν ύψος 70 cm. Τα «πατήµατα» είναι µεταλλικά και ολισθηρά. εν υπάρχει σήµανση ή άλλη διαδικασία ΑΡΧΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΙΝ ΥΝΟΥ ΣΟΒΑΡΟΤΗΤΑ 16 ΕΚΘΕΣΗ 4 ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ 3 ΕΠΙΚΙΝ ΥΝΟΤΗΤΑ

60 Μέτρα που λαµβάνονται. Η αίθουσα µεταφέρεται στο ισόγειο. Η σκάλα χρησιµοποιείται µόνο για να φθάσουµε στο δώµα (π.χ. για να βάλουµε πετρέλαιο) Η πάκτωση αποκαθίσταται. Προστίθενται κιγκλιδώµατα έως ύψους 90 cm.τα «πατήµατα» καλύπτονται από αντιολισθητική βαφή. Τοποθετείται σήµανση / οδηγία. ΤΕΛΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΙΝ ΥΝΟΥ ΣΟΒΑΡΟΤΗΤΑ 8 ΕΚΘΕΣΗ 2 ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ 2 ΕΠΙΚΙΝ ΥΝΟΤΗΤΑ 32 ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ Σήµανση της σκάλας Ενηµέρωση των εργαζοµένων (γραπτή οδηγία) Πιθανό κλείδωµα της εισόδου για χρήση µόνον από εξουσιοδοτηµένους χρήστες. 60

61 Η ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΟΘΟΝΕΣ Π 398/94 Γενικά Το παραπάνω Π, είναι σε πλήρη εναρµόνιση µε την Κοινοτική Οδηγία 90/270/ΕΟΚ. Καθορίζει τις ελάχιστες προδιαγραφές που θα πρέπει να πληρούν οι οθόνες απεικόνισης, ο ηλεκτρονικός µας υπολογιστής και τα υπόλοιπα παρελκόµενα (τραπέζι εργασίας, κάθισµα, φωτισµός, χώρος κλπ), έτσι ώστε να διασφαλίζεται η υγεία των χρηστών και να αποφεύγονται παροδικές ή µόνιµες βλάβες του ανθρώπινου οργανισµού. Οθόνη του υπολογιστή Η οθόνη του υπολογιστή µας πρέπει να διαθέτει Ευκρινείς χαρακτήρες. Σταθερή εικόνα χωρίς «τρέµουλα» Ρύθµιση της φωτεινότητας. Αποφυγή των αντανακλάσεων (ένα καλό φίλτρο, ή η διόρθωση του φωτισµού του δωµατίου, βοηθούν πολύ). Πληκτρολόγιο Να έχει ρυθµιζόµενη κλίση. Να είναι ανεξάρτητο από την οθόνη (αυτή η συνθήκη δεν µπορεί να τηρηθεί στα laptops) 61

62 Να υπάρχει ελεύθερος χώρος για την στήριξη των χεριών. ηλαδή το πληκτρολόγιο να µη είναι στην άκρη του τραπεζιού. Η επιφάνεια εργασίας να είναι θαµπή, χωρίς αντανακλάσεις. Η τοποθέτηση τζαµιού στην επιφάνεια εργασίας, ή η χρήση µιας πολύ γυαλιστερής επιφάνειας. δηµιουργούν τεράστια προβλήµατα. Συνιστάται η κάλυψη έστω και µε ένα απλό τραπεζοµάντιλο. Τα σύµβολα των πλήκτρων, να είναι ευκρινή. Επιφάνεια Εργασίας. Να έχει χαµηλή αντανακλαστικότητα. Το ύψος της, να είναι στο ύψος των αγκώνων. Να έχει επαρκείς διαστάσεις και για άλλα αντικείµενα (τηλέφωνο, φωτιστικό, σηµειωµατάριο,.καφέ) Να έχει επαρκή χώρο για την στήριξη των χεριών. Φροντίστε να τηρείτε όσο γίνεται περισσότερους από αυτούς τους κανόνες. εν χρειάζεται να ενεργείτε σαν τον κύριο του σκίτσου, ο οποίος δεν τηρεί κανέναν κανόνα. Κάθισµα Να έχει ευστάθεια. Να έχει ρυθµιζόµενη πλάτη. 62

63 Να είναι σωστά ρυθµισµένα το ύψος του καθίσµατος και το ύψος των µπράτσων. Κανόνας: τα µπράτσα πρέπει να είναι στο ίδιο ύψος µε την επιφάνεια εργασίας. Να χρησιµοποιούµε κεκλιµένο υποπόδιο ( εν φαίνεται στις εικόνες) Περισσότερα από όλα, να έχουµε την σωστή θέση. Συµβουλή: Αξίζει να δώσουµε κάποια ελάχιστα παραπάνω χρήµατα, ώστε να αγοράσουµε ένα κάθισµα που να ικανοποιεί τις παραπάνω προδιαγραφές. Η λάθος στάση της εργαζόµενης στην 1 η εικόνα είναι βασική αιτία για την εµφάνιση µυοσκελετικών προβληµάτων και αυχενικού συνδρόµου. Περιβάλλον. Ο χώρος να είναι σχετικά «κατάλληλος». ηλαδή να µη έχει θορύβους (πχ να δουλεύουµε στο σαλόνι µας, να µιλάµε µε άλλους και να παρακολουθούµε τηλεόραση. Να υπάρχει επάρκεια φωτισµού. Να υπάρχουν οι συνθήκες άνεσης (θερµοκρασία και σχετική υγρασία). Να µη υπάρχουν ακτινοβολίες. Να µη υπάρχουν ηλεκτρονικές παρεµβολές. Χρήση οθόνης από πρεσβύωπες. Προσοχή: Τα γυαλιά πρεσβυωπίας είναι κατασκευασµένα για χρήση από απόσταση 40 cm. Στην πράξη όµως η οθόνη ευρίσκεται σε απόσταση 70cm. Αυτό δηµιουργεί προβλήµατα στους 63

64 πρεσβύωπες. Για να αντιµετωπίσουν την κατάσταση, συνήθως πλησιάζουν την οθόνη στα 40 cm. Με τον τρόπο αυτό όµως παίρνουν µία εξαιρετικά µη εργονοµική στάση, δηµιουργώντας την απαρχή µυοσκελετικών προβληµάτων. Παρενέργειες από την χρήση ακατάλληλου λογισµικού. Το ακατάλληλο λογισµικό δηµιουργεί στρες. Υπολογιστές που κολλάνε, προγράµµατα που δεν τρέχουν, εφαρµογές που καθυστερούν, δηµιουργούν άγχος στους χρήστες. Το άγχος προκαλεί νοσήµατα που δεν γίνονται εύκολα αντιληπτά, αλλά και όταν γίνονται, δύσκολα τα συνδυάζουµε µε την πραγµατική αιτία τους. Παρενέργειες από την παρατεταµένη χρήση του Η/Υ Η παρατεταµένη χρήση του Η/Υ δηµιουργεί Αποµόνωση. Φοβίες. Πνευµατική και ψυχική κόπωση Γενικές Οδηγίες: 64

65 Εφαρµόστε όσο γίνεται περισσότερες από τις παραπάνω οδηγίες. Ασχοληθείτε µε τον Η/Υ, τόσο χρόνο όσο χρειάζεται. Όχι περισσότερο. Χρησιµοποιείστε τον Η/Υ σαν εργαλείο και όχι σαν αυτοσκοπό. Ο Η/Υ επεξεργάζεται πληροφορίες και µας δίνει νέες. Σκεφθείτε: Χρησιµοποιείστε τον για να πάρετε όσες πληροφορίες ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ χρειάζεστε. Τις χρήσιµες πληροφορίες. Όχι τις άχρηστες. Για παράδειγµα: Μπορεί να σερφάρετε περισσότερο από µισή ώρα στο Internet για να µάθετε τι καιρό θα κάνει αύριο στην Βολιβία. Σκεφθείτε: Την χρειάζεστε αυτήν την πληροφορία?? 65

66 66

67 ΣΗΜΑΝΣΕΙΣ Γενικά: Όπως ήδη αναφέρθηκε, τα τελευταία στάδια του επαγγελµατικού κινδύνου, είναι: Η έκδοση γραπτών οδηγιών προς τους εργαζόµενους. Η σήµανση των χώρων. Κατηγορίες σηµάνσεων Γενικές αρχές. Οι σηµάνσεις διακρίνονται στις παρακάτω κατηγορίες: Α. Μόνιµες σηµάνσεις: Συνήθως είναι πινακίδες προειδοποίησης, τοποθετούνται σε σταθερά σηµεία µονίµου κινδύνου. Τα σήµατα µπορούν να δηλώνουν: Απαγόρευση (Κόκκινο χρώµα) Προειδοποίηση κίνδυνος (Κίτρινο µαύρο χρώµα) Υποχρέωση (µπλε άσπρο χρώµα). Παρουσία πυροσβεστικού εξοπλισµού (Κόκκινα τετράγωνα) ιάσωση (πράσινα τετράγωνα) Επισήµανση εµποδίων (πλάγιες γραµµές σε χρώµατα κόκκινοάσπρο ή κίτρινο-µαύρο) Επισήµανση δοχείων και σωληνώσεων που περιέχουν επικίνδυνα υγρά (πορτοκαλί µε µαύρα σήµατα, όπως φωτιά ή νεκροκεφαλές) Β. Περιστασιακές σηµάνσεις Χρησιµοποιούνται, όποτε οι κίνδυνοι είναι περιστασιακοί (πχ διέλευση βαρέως οχήµατος από πολυσύχναστο δρόµο). Τα σήµατα αυτά µπορεί να είναι: Ηχητικά. Φωτεινά. Προφορικές ανακοινώσεις. Χειρονοµίες. 67

68 Η µέθοδος µε την οποία σηµαίνουµε έναν επικίνδυνο χώρο, πρέπει να είναι συγκεκριµένη και να ακολουθεί απλές λογικές και κανόνες. εν υπάρχει συγκεκριµένη δέσµευση, όµως είναι καλό (έως και απαραίτητο) να ακολουθούµε τους παρακάτω εµπειρικούς κανόνες: Η σήµανση πρέπει να γίνεται µε µέτρο και όχι µε υπερβολή. Πολλές φορές παρατηρείται ότι οι υπεύθυνοι χρησιµοποιούν την υπερσήµανση νοµίζοντας έτσι ότι διασφαλίζουν περισσότερο τον εαυτό τους. Η υπερβολική σήµανση δηµιουργεί σύγχυση και αρκετές φορές δίδει συγκρουόµενα µεταξύ τους µηνύµατα. (Πχ: Σε µία διασταύρωση να υπάρχει απαγορευτικό συνέχισης της πορείας, και ταυτόχρονα να απαγορεύεται η δεξιά και η αριστερή στροφή). Να αποφεύγεται η µείξη σηµάτων προειδοποίησης και απαγόρευσης. Τα σήµατα προειδοποίησης, να προηγούνται των σηµάτων απαγόρευσης. (πρώτα να προειδοποιούµε για τον κίνδυνο και όταν φθάσουµε στην επικίνδυνη ζώνη, να απαγορεύουµε). Τα σήµατα της υποχρέωσης, να µη έρχονται σε σύγκρουση µε αυτά της απαγόρευσης. Η σήµανση, µε κανέναν τρόπο δεν αντικαθιστά τα µέτρα ασφάλειας που πρέπει να πάρουµε. Αντίθετα: Πρώτα παίρνουµε τα απαραίτητα µέτρα ασφάλειας και στην συνέχεια ένα µέρος του παραµένοντα κινδύνου τον αντιµετωπίζουµε µε σηµάνσεις. Τα σήµατα που αποφασίζουµε να τοποθετήσουµε, να είναι αποτελέσµατα εµπεριστατωµένης µελέτης και όχι πρόχειρης αντιµετώπισης της λογικής: «Ας βάλουµε πολλά σήµατα για να είµαστε σίγουροι».. Τα σήµατα να είναι κατά το δυνατόν τυποποιηµένα. Να σηµαίνουµε µε εικόνες και να αποφεύγουµε τα κείµενα (ιδίως τα µεγάλα) γιατί: οι άνθρωποι συνήθως δεν διαβάζουν µε προσοχή όταν κινούνται και επί πλέον υπάρχουν και 68

69 άνθρωποι οι οποίοι δεν κατανοούν την γλώσσα στην οποία είναι γραµµένα τα σήµατα Παρουσίαση και ανάλυση των σηµάτων 69

70 70

71 71

72 72

73 73

74 74

75 75

76 76

77 77

78 78

79 79

80 80

81 81

82 82

83 83

84 84

85 85

86 86

87 ΜΕΣΑ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ (ΜΑΠ) Ορισµός :Τα ΜΑΠ είναι οποιοσδήποτε εξοπλισµός φορά, ή φέρει ο εργαζόµενος κατά την εργασία του, ώστε να προστατεύεται από τους κινδύνους που απειλούν την ασφάλεια και την υγεία του. Τα ΜΑΠ είναι η τελευταία λύση, (ή πρόσθετη λύση), εφόσον οι κίνδυνοι δεν είναι δυνατόν να περιορισθούν. Σε καµία περίπτωση δεν αντιµετωπίζουµε συνολικά όλους τους κινδύνους µε ΜΑΠ ή µε οδηγίες. Βασικές προδιαγραφές που πρέπει να πληρούν τα ΜΑΠ Να είναι σχεδιασµένα σύµφωνα µε την σχετική νοµοθεσία και να φέρουν την ένδειξη CE. Na συνοδεύονται από σαφείς οδηγίες στην Ελληνική γλώσσα. Οι προδιαγραφές τους να ανταποκρίνονται στους συγκεκριµένους κινδύνους. Να προσαρµόζονται µε ασφάλεια στα ατοµικά σωµατικά χαρακτηριστικά του χρήστη. Να είναι πάντα σε πολύ καλή κατάσταση (καθαρά, χωρίς φθορές και ελαττώµατα) Να είναι συµβατά µεταξύ τους, ώστε να χρησιµοποιούνται πολλαπλά από τον ίδιο εργαζόµενο. Υποχρεώσεις των εργοδοτών στην χορήγηση των ΜΑΠ. Οι εργοδότες καταλήγουν στην ανάγκη χρησιµοποίησης ΜΑΠ, µετά την ολοκλήρωση της εκτίµησης επαγγελµατικού κινδύνου. Για να επιλέξουν τα κατάλληλα ΜΑΠ, πρέπει να ακολουθήσουν την παρακάτω µεθοδολογία: Να καταγράψουν τις θέσεις στις οποίες υπάρχει παραµένουσα επικινδυνότητα, στις οποίες απαιτείται η χορήγηση ΜΑΠ. 87

88 Να καθορίσουν τα χαρακτηριστικά τους, έτσι ώστε να ανταποκρίνονται στους παραπάνω κινδύνους. Να αξιολογήσουν τα χαρακτηριστικά των διαθέσιµων ΜΑΠ, σε σχέση µε αυτά που απαιτούνται. Να επιλέξουν τα ΜΑΠ. Να ενηµερώσουν τους εργαζόµενους για την αναγκαιότητα χρήσης. Να τα παρέχουν δωρεάν και ατοµικά για τον καθένα. Να δώσουν οδηγίες χρήσης. Να ελέγχουν περιοδικά την καλή τους κατάσταση. Να εξασφαλίσουν χώρους για την ασφαλή και υγιεινή τους φύλαξη. Να εξασφαλίσουν τις συνθήκες καθαρισµού και συντήρησής τους. Να τα αντικαθιστούν σε περίπτωση φθοράς. Υποχρεώσεις των εργαζοµένων. Να φορούν τα ΜΑΠ όποτε απαιτείται. Η αναίτια µη χρήση ΜΑΠ, αποτελεί λόγο νόµιµης απόλυσης του εργαζοµένου χωρίς αποζηµίωση. Να ακολουθούν πιστά τις οδηγίες χρήσης. Να αναφέρουν αµέσως την οποιαδήποτε ανωµαλία ή δυσλειτουργία παρουσιάζουν 88

89 ΠΥΡΚΑΓΙΑ, ΠΥΡΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΥΡΟΣΒΕΣΗ. Το τρίγωνο της φωτιάς Για να εκδηλωθεί φωτιά, είναι απαραίτητη η συνύπαρξη τριών παραγόντων. Υψηλή θερµοκρασία (ή µέσον το οποίο την αναπτύσσει) Καύσιµη ύλη. Οξυγόνο. Αυτοί οι τρεις παράγοντες είναι γνωστοί ως τρίγωνο της φωτιάς. Πριν προχωρήσουµε σε οτιδήποτε επί πλέον, µόνον εξ αιτίας του παραπάνω ορισµού, γίνεται αµέσως αντιληπτό, ότι για να αποκλείσουµε την περίπτωση εµφάνισης φωτιάς, είναι αρκετό να αποκλείσουµε ένα µόνον από τους παραπάνω παράγοντες. Φυσικά το πιο εύκολο και λογικό, είναι να αποκλείσουµε την υψηλή θερµοκρασία, δεδοµένου ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να εξασφαλίσουµε περιβάλλον που να είναι απαλλαγµένο από καύσιµα αντικείµενα, ή ακόµη περισσότερο απαλλαγµένο από Οξυγόνο. Τα παραγόµενα της φωτιάς Η φωτιά, στην εκδήλωσή της παράγει: Θερµότητα. Είναι δηλαδή µία ΕΞΩΘΕΡΜΗ χηµική αλυσιδωτή αντίδραση. ηλαδή από την εκδήλωσή της και µετά, παράγει ΑΠΟ ΜΟΝΗ ΤΗΣ υψηλή θερµοκρασία, δηλαδή εξασφαλίζει έναν από τους τρεις παράγοντες που είναι απαραίτητοι για την διατήρησή της. Εποµένως η αποστολή της πυρόσβεσης, είναι να προσπαθήσει να µειώσει, ή να µηδενίσει έναν από τους δύο (ή και τους δύο υπόλοιπους παράγοντες). Φλόγα. 89

90 Αέρια αποπνικτικά ή και δηλητηριώδη (CO2, CO, ατµός, ΝΟx, SΟx). Καπνό. Αιτίες πρόκλησης φωτιάς. Οι αιτίες από τις οποίες µπορεί να προκληθεί µία φωτιά µπορεί να είναι οι παρακάτω: Αστοχία ηλεκτρολογικού υλικού (πχ βραχυκύκλωµα) Απόρριψη υπολείµµατος καπνίσµατος (αποτσίγαρα) Κατά τη λειτουργία εξοπλισµού, λόγω ανάπτυξης υψηλών θερµοκρασιών ή τριβής µεταξύ µεταλλικών µερών Ανάφλεξη καυσίµου κατά την καύση του Πληµµελής καθαριότητα και διαχείριση ευφλέκτων. ευτερογενείς ή ετερογενείς απρόβλεπτες αιτίες,(πχ θερµές εργασίες, όπως οξυγονοκολλήσεις, ηλεκτροσυγκολλήσεις κλπ) ολιοφθορά Εκρήξεις o Χηµικές εκρήξεις (π.χ. έκρηξη υγραερίου) o Φυσικές εκρήξεις (π.χ. ακαριαία εξάτµιση του νερού, όταν αυτό έρθει σε επαφή µε πολύ θερµή επιφάνεια) o Μηχανικές εκρήξεις (π.χ. έκρηξη λεβήτων, φιαλών οξυγόνου, ασετιλίνης κλπ) o Ηλεκτρικές εκρήξεις (π.χ. δηµιουργία σπινθήρα σε ηλεκτρικό πίνακα, εξαιτίας βραχυκυκλώµατος) o Πυρηνικές εκρήξεις (π.χ. σε πυρηνικούς αντιδραστήρες) Τρόποι µετάδοσης της φωτιάς Η φωτιά µεταδίδεται-επεκτείνεται µε τους ακόλουθους τρόπους: 90

91 Με την απευθείας µετάδοση της θερµότητας (µε την επαφή του ενός µορίου ύλης, µε το διπλανό που καίγεται) Με µεταφορά ή διοχέτευση θερµότητας µε τα ρεύµατα του αέρα (πολλές φορές µέσα από αεραγωγούς κλιµατιστικών, αεροµεταφορές υλικών κλπ) Με ακτινοβολία (ακόµη και σε απόσταση πολλών µέτρων) Με εκτίναξη φλεγόµενων κοµµατιών των υλών που καίγονται Τρόποι αντιµετώπισης της φωτιάς. Τώρα που έχουµε γνωρίσει τον µηχανισµό εκδήλωσης της φωτιάς, τις αιτίες που την προκαλούν και τον τρόπο µετάδοσής της, είµαστε έτοιµοι να εξετάσουµε τους τρόπους µε τους οποίους µπορούµε να την αντιµετωπίσουµε. Για να σταµατήσουµε την φωτιά, αρκεί (όπως ήδη αναφέραµε), να αντιµετωπίσουµε έναν από τους τρεις παράγοντες που συµµετέχουν στο τρίγωνο της φωτιάς, ή να σταµατήσουµε την αλυσιδωτή χηµική αντίδραση που προκαλείται Κατάσβεση µιας φωτιάς µπορεί να επιτευχθεί µε: Ψύξη (καταπολέµηση της υψηλής θερµοκρασίας). Επιτυγχάνεται µε χρήση νερού, αφρού και CO2 (ισχυρή ψύξη) Απόπνιξη (αφαίρεση του οξυγόνου από την εστία της φωτιάς). Επιτυγχάνεται µε χρήση αφρού, ξηρής σκόνης, άµµου, χώµατος, καλυµµάτων κλπ. Καθαριότητα, Αντιπυρικές ζώνες (αποµάκρυνση της καύσιµης ύλης, δηµιουργία πυροδιαµερισµάτων για την αποµόνωση της φωτιάς) ιακοπή της χηµικής αλυσιδωτής αντίδρασης της καύσης σε µοριακό επίπεδο (χρησιµοποιώντας συστήµατα πυρόσβεσης υπό µορφή αεροζόλ) Κατηγορίες φωτιάς. Η κάθε φωτιά χαρακτηρίζεται από ένα κεφαλαίο γράµµα του λατινικού αλφαβήτου (A, B, C, D, E). Ή αντίστροφα, το κάθε 91

92 γράµµα, χαρακτηρίζει τον τύπο της φωτιάς. Ανάλογα µε τον τύπο της, πρέπει να χρησιµοποιείται το κατάλληλο πυροσβεστικό µέσον. Αναλυτικά οι κατηγορίες των πυρκαγιών είναι: Κατηγορία Α: Πυρκαγιές στερεών υλικών (ξύλο, χαρτί, ύφασµα, πλαστικό) Κατηγορία Β: Πυρκαγιές υγρών ή υγροποιούµενων στερεών (Βενζίνη, λίπη, έλαια, λιπαντικά, διαλυτικά, κλπ) Κατηγορία C: Πυρκαγιές ευφλέκτων αερίων (µεθάνιο, προπάνιο, βουτάνιο, φυσικό αέριο, υδρογόνο, ασετυλίνη). Κατηγορία D: Πυρκαγιές µετάλλων. (ρινίσµατα σιδήρου, αλουµινίου, τιτανίου, κλπ) Κατηγορία Ε: Πυρκαγιές όλων των παραπάνω κατηγοριών, ευρισκόµενες επάνω ή δίπλα σε ηλεκτρικές εγκαταστάσεις. Ο λόγος που χωρίζουµε τις φωτιές στις πέντε παραπάνω κατηγορίες είναι ότι κάθε µία από αυτές πρέπει να αντιµετωπίζεται µε τα κατάλληλα ανά περίπτωση κατασβεστικά µέσα. Θυµηθείτε: Το νερό δεν είναι πάντοτε το καλύτερο κατασβεστικό µέσον. Έχει βέβαια την ιδιότητα να κατεβάζει γρήγορα την θερµοκρασία, αλλά αυτό δεν είναι πάντοτε αρκετό. Ακόµη και εάν επιτύχουµε πτώση θερµοκρασίας, είναι πολύ πιθανό να προξενήσουµε µία άλλη χειρότερη και πιο δύσκολα αντιµετωπίσιµη ζηµιά. ίνουµε ένα µικρό παράδειγµα λαθεµένης χρήσης πυροσβεστικού µέσου: Ας υποθέσουµε ότι έχουµε µία µέτριας επικινδυνότητας φωτιά, επάνω από ένα υπερθερµασµένο τηγάνι µε λάδι στο οποίο έχει σηµειωθεί αυτανάφλεξη. Η φωτιά αντιµετωπίζετε άµεσα και αποτελεσµατικά, µε έναν πυροσβεστήρα αφρού, ή (εάν δεν έχουµε) µε έναν απλό πυροσβεστήρα ξηρής σκόνης, µε την προϋπόθεση ότι θα ψεκάσουµε από απόσταση ασφαλείας, για να µη αναµοχλεύσουµε το λάδι. Αυτό που είναι καταστροφικό σε αυτήν την περίπτωση, είναι να χρησιµοποιήσουµε νερό. Το νερό θα κάνει δύο ζηµιές: α) Μπορεί να ατµοποιηθεί δηµιουργώντας έκρηξη ή και ατύχηµα και β) 92

93 Θα διασκορπίσει το λάδι και έτσι το µόνο που θα καταφέρουµε είναι να απλώσουµε, αντί να περιορίσουµε την φωτιά. Κατηγορίες πυροσβεστήρων και τρόποι χρήσης τους Πριν χρησιµοποιήσουµε τον οποιονδήποτε πυροσβεστήρα, πρέπει να συµβουλευθούµε την ετικέττα του. Πάντοτε αναγράφεται στην ετικέτα, το είδος της πυρκαγιάς που µπορεί να αντιµετωπίσει ο πυροσβεστήρας. ιακρίνονται οι παρακάτω κύριες κατηγορίες πυροσβεστήρων: Ξηρής σκόνης συνεχούς πίεσης ή µε εξωτερικό φιαλίδιο ιοξειδίου του άνθρακα (CO2) Νερού Αφρού Aλογονοµένων υδρογονανθράκων (HALON έχει καταργηθεί η χρήση του). Χρήση πυροσβεστήρων ξηρής σκόνης συνεχούς πίεσης Ανακινούµε καλά, δύο µε τρεις φορές. Αφαιρούµε την ασφάλεια που βρίσκεται στο επάνω µέρος του πυροσβεστήρα. Κατευθύνουµε το λάστιχο εκτοξεύσεως προς την εστία της φωτιάς και µε διεύθυνση και φορά κατά την διεύθυνση και φορά του ανέµου. Πιέζουµε την σκανδάλη και ελευθερώνουµε πυροσβεστικό υλικό υπό πίεση. 93

94 Σηµείωση: Η εκτόξευση είναι ελεγχόµενη, δηλαδή εκτοξεύεται υλικό όση ώρα πιέζουµε την σκανδάλη. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ο χρόνος εκτόξευσης είναι από 9 έως 20 δευτερόλεπτα για έναν 6κιλο και από 15 έως 30 δευτερόλεπτα για έναν 12κιλο. Χρήση πυροσβεστήρων ξηρής σκόνης µε εξωτερικό φιαλίδιο Ανακινούµε καλά, δύο µε τρεις φορές. Αφαιρούµε την ασφάλεια που βρίσκεται στο επάνω µέρος του εξωτερικού φιαλιδίου του πυροσβεστήρα. Ανοίγουµε τη στρόφιγγα του εξωτερικού φιαλιδίου. Κατευθύνουµε το λάστιχο εκτοξεύσεως προς την εστία της φωτιάς και µε διεύθυνση και φορά κατά την διεύθυνση και φορά του ανέµου. Πιέζουµε την σκανδάλη και ελευθερώνουµε πυροσβεστικό υλικό υπό πίεση. 94

95 Σηµείωση: Η εκτόξευση είναι ελεγχόµενη, δηλαδή εκτοξεύεται υλικό όση ώρα πιέζουµε την σκανδάλη. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ο χρόνος εκτόξευσης είναι από 9 έως 20 δευτερόλεπτα για έναν 6κιλο και από 15 έως 30 δευτερόλεπτα για έναν 12κιλο. Χρήση πυροσβεστήρων διοξειδίου του άνθρακα (CO2) Ανοίγουµε την στρόφιγγα στο πάνω µέρος του πυροσβεστήρα, κόβοντας έτσι και την τοποθετηµένη µολυβδοσφραγίδα. Κατευθύνουµε τη χοάνη εκτόξευσης προς την εστία της φωτιάς και µε διεύθυνση και φορά κατά την διεύθυνση και φορά του ανέµου. Πιέζουµε την σκανδάλη εκτόξευσης κρατώντας τον σωλήνα εκτόξευσης από την χοάνη. 95

96 Σηµείωση: Απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στην συγκράτηση του σωλήνα εκτόξευσης από την χοάνη, διότι από οποιοδήποτε άλλο σηµείο του σωλήνα θα πάθουµε σοβαρά εγκαύµατα, λόγω του ξηρού πάγου που διοχετεύεται από τον πυροσβεστήρα. Απλές συµβουλές πυρασφάλειας και πυρόσβεσης. Πυρασφάλεια Μη παραβιάζετε την ηλεκτρική εγκατάσταση. (πχ σύρµατα στις ασφάλειες, κατάργηση του αυτόµατου διαρροής κλπ) Μη κάνετε κατάχρηση των ηλεκτρικών προεκτάσεων (σταυρούς, πολύµπριζα). Ελέγξτε την λειτουργία των συσκευών όταν απουσιάζετε από τους χώρους. Κρατείστε συσκευές και αντικείµενα που είναι δυνατόν να προκαλέσουν φωτιά, µακριά από ανήλικα παιδιά, ή ανθρώπους που δεν µπορούν να τα διαχειρισθούν σωστά. Όταν κάνετε εργασία µε ηλεκτρικά εργαλεία, να έχετε πάντοτε ξετυλιγµένο το καλώδιο προέκτασης (µπαλαντέζα). 96