Όψεις της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα και προοπτικές

Transcript

1 ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ FOUNDATION FOR ECONOMIC & INDUSTRIAL RESEARCH 1 Τσάμη Καρατάσου 11, Αθήνα, Tηλ.: , Fax: , 11 Tsami Karatassou, Athens, Greece, Tel.: , Fax: Όψεις της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα και προοπτικές Νίκος Βέττας Γενικός Διευθυντής Ι.Ο.Β.Ε. Καθηγητής, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (vettas@iobe.gr, Ανοιχτό Σεμινάριο Οικονομικής Ιστορίας Οικονομία & πολιτική στη νεότερη και σύγχρονη Ελλάδα, 18 ος 21 ος αι. Αθήνα, 10 Ιανουαρίου, 2017

2 Δείκτης οικονομικού κλίματος ( Οικονομικό κλίμα EΕ Οικονομικό κλίμα Ευρωζώνη Οικονομικό κλίμα Ελλάδα Πηγές: ΙΟΒΕ / DG ECFIN, European Commission

3 Κατά κεφαλήν ΑΕΠ, σταθερές τιμές ,000 35,000 30,000 25,000 20,000 15,000 10,000 5,000 0 Γερμανία Ελλάδα Πορτογαλία Πηγή: Eurostat

4 Κατά κεφαλήν ΑΕΠ, τρέχουσες τιμές 40,000 35,000 30,000 25,000 20,000 15,000 10,000 5,000 0 Γερμανία Ελλάδα Πορτογαλία Πηγή: Eurostat 4

5 Βασικά Μακροοικονομικά Μεγέθη Key Macroeconomic Figures * ΑΕΠ Ανεργία Ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών Εναρμονισμένος Πληθωρισμός Επενδύσεις Πάγιου Κεφαλαίου Including State aid to the banking sector on the deficit * European Commission s projections (European Economic Forecast, spring 2016) Πηγές: Eurostat/European Economic Forecast, spring 2016, European Commission 5

6 Επενδύσεις Ελλάδα και Ευρωζώνη Ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου (% ΑΕΠ),30,25,20,15,10,5,0 Euro area (12 countries) Greece Πηγή: AMECO 6

7 δισεκ. % ΑΕΠ Επενδύσεις; % 25.8% 25.7% 24.7% 25.3% % % % % % % % 12.8% 11.5% 12.2% 30% 25% 20% 15% % 10% % 0 0% Πηγή: Eurostat Μέγιστο ύψος επενδύσεων το 2007 ( 65,1 δισεκ.) Υψηλότερες επενδύσεις ως % του ΑΕΠ το 2003 (27,4%) Δραματικά χαμηλότερα το 2015 ( 19,5 δισεκ. και 9,8% του ΑΕΠ) 7

8 % of labour force Ανεργία,30,25,20,15,10,5,0 Greece ΕA-19 Πηγές: Eurostat/European Economic Forecast, spring 2016, European Commission 8

9 Προσδιοριστικοί παράγοντες ΑΕΠ Ελλάδας,4,2,0 -,2 -,4 -,6 -,8 -,10 -,12 Labor Quality Capital Services (ICT Assets) Growth of Total Factor Productivity Labor Quantity Capital Services (Non-ICT Assets) Πηγή: The Conference Board Growth and Total Factor Productivity database 9

10 Εθνικός πλούτος; (σταθερές τιμές 2010) δισεκ. ευρώ Μη χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία Καθαρά χρηματοοικονομικά στοιχεία Εθνικός πλούτος Πηγή: Eurostat, επεξεργασία δεδομένων: IOBE Πτώση του εθνικού πλούτου από 552 δισεκ. το 1995 σε 484 δισεκ. το 2008 και σε 432 δισεκ. το Αύξηση μη χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων από 547 δισεκ. το 1995 σε 712 δισεκ. το 2008 και πτώση έπειτα ( 646 δισεκ. το 2013) Μεταβολή του ισοζυγίου χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων με το υπόλοιπο κόσμο από μικρό πλεόνασμα το 1995 ( 5 δισεκ.) σε μεγάλο έλλειμμα το 2008 ( 249 δισεκ.). 10

11 Ανοικτή οικονομία; % ΑΕΠ α' τρίμ Γερμανία Ιρλανδία Ελλάδα Γαλλία Κύπρος Πορτογαλία Σλοβακία Πηγή: Eurostat Το άθροισμα εισαγωγών και εξαγωγών ως % του ΑΕΠ εξακολουθεί να είναι στην Ελλάδα εκ των χαμηλότερων στην περιφέρεια της Ευρωζώνης Ενώ πρέπει να εξελιχθεί σε μια μικρή, ανοιχτή οικονομία, η ελληνική οικονομία παραμένει κλειστή

12 Ακαθάριστη προστιθέμενη αξία δημόσιου τομέα (% εγχώριας ΑΠΑ) 12% 11% 10% 9% 8% 7% 6% 5% 4% Πηγή: Eurostat Ευρωζώνη -19 Ελλάδα Η συμμετοχή του δημόσιου τομέα στην οικονομική δραστηριότητα αυξήθηκε από το 2008 κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες της εγχώριας Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας Ο ρόλος του κράτους παραμένει σημαντικότερος στην Ελλάδα από ότι στην Ευρωζώνη Η απόσταση από το Μ.Ο. της Ευρωζώνης διπλασιάστηκε μεταξύ : από 2 σε 4 ποσοστιαίες μονάδες της Α.Π.Α. 12

13 Δημόσια Έσοδα - Δαπάνες Πρωτογενές Ισοζύγιο (% ΑΕΠ) Gen. Government Expenditure (l.h.s.) Gen. Government Revenue (l.h.s.) Primary Balance (r.h.s.) 13

14 Άμεση Φορολογία (% ΑΕΠ) 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Direct Taxation - Total Profits-Income Real Estate Property Past Years * Projection ** Forecast Πηγή: State Budget, , Ministry of Finance 14

15 Κατηγορίες Δημοσίων Δαπανών (% ΑΕΠ) Defence Health Education Πηγή: Eurostat 15

16 Εναρμονισμένος πληθωρισμός 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% -1% -2% ΕA-19 Greece Πηγές: Eurostat/European Economic Forecast, spring 2016, European Commission 16

17 Εμπορικό Ισοζύγιο (αγαθών υπηρεσιών) δισεκ Ισοζύγιο Εισαγωγές αγαθών - υπητρεσιών (τιμές 2010) Εξαγωγές αγαθών - υπητρεσιών (τιμές 2010) Πηγή: AMECO 17

18 δισεκ. Εκατ. τόνοι Εξαγωγές αγαθών - αξία έναντι όγκου Value in Euros Quantity in KG Πηγή: Eurostat Μεταβολή αξίας εξαγωγών, : +33% Μεταβολή όγκου εξαγωγών, : +51% 18

19 Ξένες άμεσες επενδύσεις (% ΑΕΠ) 60% FDI as a % of GDP 50% 40% 30% 20% 10% 0% Germany 3.0% 1.7% Ireland 21.0% 27.9% Greece 1.1% 0.6% Spain 4.2% 2.1% Portugal 3.7% 4.3% -10% Germany Ireland Greece Spain Portugal Πηγή: Eurostat 19

20 Πραγματική σταθμισμένη ισοτιμία Real Effective Exchange Rate (CPI), 2005=100 Real Effective Exchange Rate (ULC), 2005= Greece Portugal Greece Portugal Πηγή: Eurostat Real Effective Exchange Rate (deflator: CPI - against 37 trading partners) Real Effective Exchange Rate (deflator: unit labor costs in total economy - against 37 trading partners) 20

21 Ασθενής συμβολή εξαγωγών στο ΑΕΠ GDP components (% change) - Greece GDP components (% changes) - Portugal 10% 6.0% 4.0% 5% 2.0% 0% % % -5% -4.0% -6.0% -10% -8.0% -15% Consumption Exports of goods Imports Gross capital formation Exports of services GDP -10.0% Consumption Exports of goods Imports Gross capital formation Exports of services GDP Πηγή: Eurostat 21

22 Μεταβολή ΑΕΠ % CY FR DE GR IE IT PT ES Country Avg. Growth Rate Country Avg. Growth Rate Germany 1.7% France 2.3% Ireland 7.4% Italy 1.7% Greece 3.6% Cyprus 4.5% Spain 3.6% Portugal 2.3% Πηγή: The Conference Board Growth and Total Factor Productivity database, AMECO database 22

23 Ισοζύγιο Προϋπολογισμού Περιφέρεια Ευρωζώνης (% ΑΕΠ),10,5,0 -,5 -,10 -,15 -,20 -,25 -,30 -,35 Ireland Greece Spain Cyprus Portugal Πηγή: Eurostat/European Economic Forecast, spring 2016, European Commission 23

24 Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών Περιφέρεια Ευρωζώνης (% ΑΕΠ) Ireland Greece Spain Cyprus Portugal Πηγή: Eurostat/European Economic Forecast, spring 2016, European Commission 24

25 Χρέος Κυβέρνησης Περιφέρεια Ευρωζώνης (% ΑΕΠ),200,180,160,140,120,100,80,60,40,20,0 Ireland Greece Spain Cyprus Portugal Πηγή: Eurostat/European Economic Forecast, spring 2016, European Commission 25

26 Προοπτικές και συνθήκες : εξισορρόπηση και (μικρή) ανάκαμψη 2. Μεσοπρόθεσμα: εκκίνηση από πολύ χαμηλή βάση όμως παραμένουν στοιχεία υψηλής αβεβαιότητας, χρηματοδοτικοί περιορισμοί και επιβαρυμένο διεθνές κλίμα 3. Χαμηλή εσωτερική αποταμίευση ανάγκη για επενδύσεις από το εξωτερικό, αλλά και κινητοποίηση εγχώριων πόρων 4. Ανταγωνισμός - εξαρτάται από νέες επενδύσεις 5. Σημαντική άνοδος επενδύσεων μπορεί να υπάρξει μόνο με αξιοπιστία πολιτικής σε επαρκές βάθος χρόνου και άνοιγμα της οικονομίας προς όσους είναι «εκτός των τειχών», επιχειρήσεις και εργαζόμενους 6. Η συμμετοχή στην ευρωζώνη και διευθέτηση τους δημόσιου χρέους εντός αυτής, βασικός παράγοντας αξιοπιστίας της οικονομικής πολιτικής