ΣΥΝΕΔΡΙΟ «ΟΜΑΛΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ. Η ΓΕΦΥΡΩΣΗ ΤΟΥ ΧΑΣΜΑΤΟΣ»

Transcript

1 ΣΥΝΕΔΡΙΟ «ΟΜΑΛΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ. Η ΓΕΦΥΡΩΣΗ ΤΟΥ ΧΑΣΜΑΤΟΣ» Στις 03 Μαρτίου 2017 πραγματοποιήθηκε στο Περιφερειακό Γυμνάσιο Αγίας Βαρβάρας Συνέδριο με θέμα: «Ομαλή Μετάβαση από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο. Η Γεφύρωση του Χάσματος». Το Συνέδριο οργανώθηκε από το Γυμνάσιο σε συνεργασία με τις Διευθύνσεις των οκτώ Δημοτικών Σχολείων της Περιφέρειας. Σε αυτό εκπαιδευτικοί και των δύο βαθμίδων, Δημοτικής και Μέσης, είχαν την ευκαιρία να προβληματιστούν από κοινού και να συζητήσουν τα προβλήματα που παρατηρούνται κατά τη μετάβαση των μαθητών από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο, κυρίως στον γνωσιολογικό τομέα, αλλά και να καταθέσουν τις απόψεις και εισηγήσεις τους με σκοπό την τελική υπέρβαση των προβλημάτων και την ομαλή ενσωμάτωση των μαθητών στο Γυμνάσιο. Στο Συνέδριο λειτούργησαν τρία Βιωματικά Εργαστήρια, τα οποία κατέληξαν σε κάποια πορίσματα, ως ακολούθως: ΒΙΩΜΑΤΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΑΙΘΟΥΣΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ (124) Η μετάβαση ως όρος δηλώνει το πέρασμα του ατόμου από μια οικεία κατάσταση σε μια άγνωστη, αφορά μια εκτεταμένη χρονικά περίοδο της ζωής και συνοδεύεται από συναισθήματα ανησυχίας και σχετικής ανασφάλειας. Τα συναισθήματα αυτά είναι ανάλογα με το μέγεθος της μεταβολής, η οποία συμβαίνει στον μέχρι πρότινος οικείο και γνωστό τρόπο ζωής (Entswistle, 1988). Ταυτόχρονα όμως, αποτελεί και μια δημιουργική διαδικασία, στην οποία συμμετέχουν τόσο όσοι τη βιώνουν ενεργά, δηλαδή τα παιδιά και οι γονείς τους, όσο και αυτοί που τη διαχειρίζονται έχοντας συμβουλευτικό και καθοδηγητικό ρόλο, όπως οι εκπαιδευτικοί και τα στελέχη της εκπαίδευσης (Αλευριάδου, 2008). Παρατηρώντας λοιπόν τους μαθητές της Α τάξης, πολλές φορές σκεφτόμαστε πώς θα μπορούσαμε να υποβοηθήσουμε τη διαδικασία της μετάβασής τους από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο. Διαπιστώνουμε ότι κάποιοι μαθητές πιο εύκολα ενσωματώνονται στο Γυμνάσιο κουβαλώντας μαζί τους καλές πρακτικές και αρκετές δεξιότητες στον γνωστικό τομέα. Κάποιοι άλλοι δυσκολεύονται περισσότερο. Προβληματιζόμενοι με τις διαπιστώσεις αυτές, ζητήσαμε από τους μαθητές της Α τάξης να καταγράψουν τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν τον πρώτο μήνα στο Γυμνάσιο και παράλληλα καταγράψαμε κι εμείς καλές πρακτικές και βασικές δεξιότητες στον γνωστικό τομέα που καλό θα ήταν να έχουν όλοι οι μαθητές. 1

2 Παρατηρώντας τους μαθητές της Α Γυμνασίου «Τροφή για σκέψη» A. Δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι μαθητές της Α Γυμνασίου, σύμφωνα με τις δικές τους μαρτυρίες, όπως καταγράφηκαν με την τεχνική της ιδεοθύελλας. 1. Προσαρμογή στον μεγάλο χώρο του σχολείου. 2. Σχέσεις με μαθητές καθηγητές (νέοι και μεγαλύτεροι μαθητές, απαιτητικοί, αυστηροί και πολλοί καθηγητές). 3. Διαγωνίσματα (ύλη, συχνότητα, βαθμός δυσκολίας). 4. Μελέτη (τρόπος μελέτης, περισσότερη και καθημερινή μελέτη). 5. Μαθήματα (καινούργια, τρόπος διεξαγωγής τους, βαθμός δυσκολίας). 6. Άλλες δυσκολίες (βαριά τσάντα, διαφορετικοί κανονισμοί κτλ.). B. Καλές πρακτικές που εισηγούμαστε για την ενσωμάτωση των μαθητών της Α τάξης στο Γυμνάσιο. Οι μαθητές είναι καλό: 1. να οργανώνουν και να ετοιμάζουν μόνοι τους την τσάντα τους με βάση το ημερήσιο πρόγραμμά τους. 2. να βγάζουν έγκαιρα τα βιβλία τους και να είναι έτοιμοι για το μάθημα, να αποφεύγουν να σηκώνονται από τη θέση τους (π.χ. για ξύσιμο μολυβιών ή πέταγμα χαρτιών στον κάλαθο) και να αντιγράφουν χωρίς χρονοτριβή τις σημειώσεις από τον πίνακα. 3. να σημειώνουν, χωρίς υπόδειξη, την κατ οίκον εργασία και να εργάζονται, στο μέτρο των δυνατοτήτων τους, αυτόνομα. Επίσης, να αποφεύγουν την πιστή αντιγραφή αποσπασμάτων από κείμενα ή πηγές για την επίλυσή των εργασιών τους. Αντίθετα, να επιδιώκουν τη δημιουργική και με προσωπική σφραγίδα εργασία. 4. να αντιγράφουν σωστά από τον πίνακα είτε αυτό αφορά παράδοση μαθήματος είτε διόρθωση κατ οίκον εργασίας. 5. να αξιολογούν σωστά αυτό που ακούνε ως απάντηση σε κατ οίκον εργασία από τους συμμαθητές τους, ώστε να να αυτοδιορθώνονται. 6. να εξοικειωθούν στο να αναλαμβάνουν πρωτοβουλία για τον τρόπο καταγραφής σημειώσεων στο τετράδιο. 7. να συνηθίσουν τη γραφή με μελάνι. 2

3 8. να συνεργάζονται αρμονικά για τη διεκπεραίωση μιας εργασίας στη σχολική τάξη. 9. να είναι καλοί ακροατές και σωστοί ομιλητές, σεβόμενοι τους συμμαθητές και τους καθηγητές τους. Γ. Δεξιότητες γνωστικού τομέα για τα φιλολογικά μαθήματα Οι μαθητές είναι χρήσιμο: 1. να διαβάζουν σε ρέουσα ανάγνωση. 2. να τηρούν τους ορθογραφικούς και συντακτικούς κανόνες. 3. να γράφουν ορθά δομημένες προτάσεις, παραγράφους, κείμενα. 4. να εκφράζονται ορθά στον προφορικό λόγο και να μπορούν να μεταφέρουν ορθά τον προφορικό λόγο στον γραπτό, «αλλιώς μιλώ, αλλιώς γράφω». Συγκεκριμένα, να αποφεύγεται η χρήση της κυπριακής διαλέκτου στον προφορικό λόγο, γιατί διδάσκονται τη νεοελληνική κοινή και σ αυτήν αξιολογούνται. 5. να κατανοούν ένα κείμενο και να εντοπίζουν το θεματικό του κέντρο, τα πρόσωπα, το χωροχρονικό πλαίσιο και να απαντούν προφορικά και γραπτά σε σχετικές ερωτήσεις. 6. να διακρίνουν το πεζό από το ποιητικό κείμενο. 7. να αναγνωρίζουν, να ονομάζουν και να χρησιμοποιούν σχήματα λόγου. 8. να διαβάζουν ένα χάρτη, σχολιάζοντας τον τίτλο του, το υπόμνημα και τον προσανατολισμό του. 9. να έχουν επαφή με ιστορικές πηγές, ώστε να αντλούν από αυτές, χωρίς να αντιγράφουν ιστορικές πληροφορίες. 10. να γνωρίζουν ποιος αιώνας αντιστοιχεί σε κάθε χρονολογία. Στόχος Βιωματικού Εργαστηρίου Αναγνωρίζοντας τη σημαντικότητα της ομαλής μετάβασης από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο, νιώσαμε την ανάγκη να προβληματιστούμε από κοινού, δάσκαλοι και καθηγητές, ώστε να βρούμε τρόπους με τους οποίους θα βοηθήσουμε τους μαθητές να ενσωματωθούν αποτελεσματικότερα στο Γυμνάσιο. Συντονίστρια: Β.Δ. Μαρία Φιλοθέου Πρακτικογράφος: Μαριάννα Κοκόση, Φιλόλογος Πορίσματα Βιωματικού Εργαστηρίου Γλώσσας και Ιστορίας Θα πρέπει να δημιουργηθεί μία επιτροπή από Δασκάλους και Καθηγητές, η οποία θα μελετήσει και θα προσαρμόσει ανάλογα τους Δείκτες, όπου κρίνεται σκόπιμο, ώστε να υπάρχει μία συνέχεια μεταξύ των βαθμίδων, με σκοπό την ομαλότερη μετάβαση των 3

4 μαθητών από τη μία στην άλλη. Με βάση τους Δείκτες που θα προκύψουν θα πρέπει να συγγραφούν πιο αποτελεσματικά διδακτικά εγχειρίδια, έτοιμα να υπηρετήσουν τους Δείκτες. Οι Δείκτες Επάρκειας και Επιτυχίας πρέπει να εφαρμόζονται με ακρίβεια, ώστε οι μαθητές να προχωρούν από τη μία βαθμίδα στην άλλη πιο έτοιμοι. Να υπάρχει κοινός κώδικας ορολογίας στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο, ώστε οι μαθητές να αντιλαμβάνονται χωρίς δυσκολία αυτά που ακούνε και διαβάζουν. Ο τρόπος αξιολόγησης των μαθητών πρέπει να διαφοροποιηθεί, ώστε να μην προωθείται η αποστήθιση και οι μαθητές να μην είναι γεμάτοι άγχος για τα γραπτά διαγωνίσματα. Για την αξιολόγηση των μαθητών στο τέλος των τετραμήνων πρέπει να δίνονται σαφείς και ξεκάθαρες οδηγίες από το Υπουργείο, ώστε όλοι οι εκπαιδευτικοί να αξιολογούν, όσο το δυνατόν, με τα ίδια κριτήρια. Δεν πρέπει να επαφίεται στον κάθε εκπαιδευτικό το πού θα δώσει έμφαση, π.χ. στο διαγώνισμα ή στην προφορική συμμετοχή κτλ. Οι επισημάνσεις των καθηγητών για τις καλές πρακτικές και τις δεξιότητες που δεν έχουν σε ικανοποιητικό βαθμό οι μαθητές, όταν μεταβαίνουν από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο, θα πρέπει να γίνουν φάρος για τους Δασκάλους, ώστε να τους καθοδηγήσουν στην προσπάθειά τους να ετοιμάσουν πιο αποτελεσματικά τους μαθητές τους για το Γυμνάσιο Να μειωθεί η ύλη και στις δύο βαθμίδες και να ενισχυθεί με δεξιότητες, τις οποίες πρέπει να αποκτήσουν οι μαθητές. Καλύτερα οι μαθητές να μαθαίνουν λίγα, αλλά να τα κατέχουν. Θα έπρεπε η ύλη να διαμοιραστεί ανάμεσα στις διάφορες τάξεις και να μην επαναλαμβάνεται από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο. Π.χ. η αρχαία ιστορία να διδάσκεται στο Δημοτικό και όχι ξανά στο Γυμνάσιο, ώστε να μειωθεί η ύλη και να υπάρχει χρόνος για περισσότερη εμπέδωση και αφομοίωσή της. Να υπάρχει ενιαία πολιτική και να γνωστοποιείται με σαφήνεια στους εκπαιδευτικούς, ώστε να μην επαφίεται στον καθένα από αυτούς το τι θα διδάξει, πώς θα το διδάξει, τι θα αξιολογήσει, πώς θα αξιολογήσει. Ο εκπαιδευτικός δεν πρέπει να αναλώνεται να καλύπτει τα κενά του Αναλυτικού Προγράμματος. Να υπάρχουν σαφείς και ξεκάθαρες οδηγίες, ίδιες από όλους τους Επιθεωρητές προς τους εκπαιδευτικούς, για την πολιτική που πρέπει να ακολουθείται στη σχολική μονάδα. Να καταστεί το Γυμνάσιο έτοιμο να δεχθεί τους μαθητές του Δημοτικού και να δώσει έμφαση στην καλλιέργεια των δεξιοτήτων που πρέπει να κατέχουν, για να πετύχουν στο Γυμνάσιο. 4

5 Να υπάρχει πρόνοια και να δίνεται ικανοποιητικός χρόνος κάλυψης των κενών των μαθητών, ώστε να μην αυξάνονται κάθε χρόνο και να μεταφέρονται στις άλλες βαθμίδες. Έτσι οι μαθητές θα μπορούν να βιώνουν επιτυχίες. Να δίνεται χρόνος για ανατροφοδότηση και επαναδιδασκαλία φαινομένων μετά την αξιολόγηση. Να γίνει κτήμα του μαθητή ότι τα πάντα δε σχετίζονται με τον βαθμό και το διάβασμα δεν αποσκοπεί μόνο στο να του εξασφαλίσει ένα Α ή Β. Οι καινοτομίες να εφαρμόζονται με σοβαρότητα και προσοχή, γιατί οι συνεχείς αλλαγές έχουν επιφέρει αρνητικές επιπτώσεις στους μαθητές. ΒΙΩΜΑΤΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΑΙΘΟΥΣΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ (115) Η μετάβαση ως όρος δηλώνει το πέρασμα του ατόμου από μια οικεία κατάσταση σε μια άγνωστη, αφορά μια εκτεταμένη χρονικά περίοδο της ζωής και συνοδεύεται από συναισθήματα ανησυχίας και σχετικής ανασφάλειας. Τα συναισθήματα αυτά είναι ανάλογα με το μέγεθος της μεταβολής, η οποία συμβαίνει στον μέχρι πρότινος οικείο και γνωστό τρόπο ζωής (Entswistle, 1988). Ταυτόχρονα όμως, αποτελεί και μια δημιουργική διαδικασία, στην οποία συμμετέχουν τόσο όσοι τη βιώνουν ενεργά, δηλαδή τα παιδιά και οι γονείς τους, όσο και αυτοί που τη διαχειρίζονται έχοντας συμβουλευτικό και καθοδηγητικό ρόλο, όπως οι εκπαιδευτικοί και τα στελέχη της εκπαίδευσης (Αλευριάδου, 2008). Παρατηρώντας λοιπόν τους μαθητές της Α τάξης, πολλές φορές σκεφτόμαστε πώς θα μπορούσαμε να υποβοηθήσουμε τη διαδικασία της μετάβασής τους από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο. Διαπιστώνουμε ότι κάποιοι μαθητές πιο εύκολα ενσωματώνονται στο Γυμνάσιο κουβαλώντας μαζί τους καλές πρακτικές και αρκετές δεξιότητες στον γνωστικό τομέα. Κάποιοι άλλοι δυσκολεύονται περισσότερο. Προβληματιζόμενοι με τις διαπιστώσεις αυτές, ζητήσαμε από τους μαθητές της Α τάξης να καταγράψουν τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν τον πρώτο μήνα στο Γυμνάσιο και παράλληλα καταγράψαμε κι εμείς καλές πρακτικές και βασικές δεξιότητες στον γνωστικό τομέα που καλό θα ήταν να έχουν όλοι οι μαθητές. Παρατηρώντας τους μαθητές της Α Γυμνασίου «Τροφή για σκέψη» Α. Δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι μαθητές της Α Γυμνασίου, σύμφωνα με τις δικές τους μαρτυρίες, όπως καταγράφηκαν σύμφωνα με την τεχνική της ιδεοθύελλας. 1. Προσαρμογή στον μεγάλο χώρο του σχολείου. 5

6 2. Σχέσεις με μαθητές καθηγητές (νέοι και μεγαλύτεροι μαθητές, απαιτητικοί, αυστηροί και πολλοί καθηγητές). 3. Διαγωνίσματα (ύλη, συχνότητα, βαθμός δυσκολίας). 4. Μελέτη (τρόπος μελέτης, περισσότερη και καθημερινή μελέτη). 5. Μαθήματα (καινούργια, τρόπος διεξαγωγής τους, βαθμός δυσκολίας). 6. Άλλες δυσκολίες (βαριά τσάντα, διαφορετικοί κανονισμοί κτλ.). Β. Καλές πρακτικές που εισηγούμαστε για την ενσωμάτωση των μαθητών της Α τάξης στο Γυμνάσιο Οι μαθητές είναι καλό: 1. να οργανώνουν και να ετοιμάζουν μόνοι τους την τσάντα τους με βάση το ημερήσιο πρόγραμμά τους. 2. να βγάζουν έγκαιρα τα βιβλία τους και να είναι έτοιμοι για το μάθημα, να αποφεύγουν να σηκώνονται από τη θέση τους (π.χ. για ξύσιμο μολυβιών ή πέταγμα χαρτιών στον κάλαθο) και να αντιγράφουν χωρίς χρονοτριβή τις σημειώσεις από τον πίνακα. 3. να σημειώνουν, χωρίς υπόδειξη, την κατ οίκον εργασία και να εργάζονται στο μέτρο των δυνατοτήτων τους αυτόνομα. Επίσης, να αποφεύγουν την πιστή αντιγραφή αποσπασμάτων από κείμενα ή πηγές για την επίλυσή των εργασιών τους. Αντίθετα, να επιδιώκουν τη δημιουργική και με προσωπική σφραγίδα εργασία. 4. να αντιγράφουν σωστά από τον πίνακα, είτε αυτό αφορά παράδοση μαθήματος είτε διόρθωση κατ οίκον εργασίας. 5. να κατανοούν βασικές οδηγίες μιας άσκησης. 6. να αξιολογούν σωστά αυτό που ακούνε ως απάντηση σε κατ οίκον εργασία από τους συμμαθητές τους, ώστε να αυτοδιορθώνονται. 7. να εξοικειωθούν στο να αναλαμβάνουν πρωτοβουλία για τον τρόπο καταγραφής σημειώσεων στο τετράδιο. 8. να συνηθίσουν τη γραφή με μελάνι. 9. να συνεργάζονται αρμονικά για τη διεκπεραίωση μιας εργασίας στη σχολική τάξη. 10. να είναι καλοί ακροατές και σωστοί ομιλητές, σεβόμενοι τους συμμαθητές και τους καθηγητές τους. Γ. Δεξιότητες γνωστικού τομέα για τα Μαθηματικά Οι μαθητές είναι χρήσιμο: 1. να καλλιεργήσουν μια θετική στάση απέναντι στα Μαθηματικά, να τα αγαπήσουν και να μη νιώθουν φόβο απέναντι στο μάθημα. 6

7 2. να κατανοήσουν τον ρόλο των Μαθηματικών, εκτιμώντας την αξία και τη χρησιμότητά τους σε όλους τους τομείς γνωστικών αντικειμένων καθώς και τη χρήση τους στην καθημερινή ζωή. 3. να χρησιμοποιούν τη μαθηματική γνώση και τις δεξιότητες που σχετίζονται με αυτή, για να αντιμετωπίζουν τις ανάγκες της καθημερινής ζωής τους ως σκεπτόμενοι, δημιουργικοί και ενεργοί πολίτες. 4. να εκτελούν με ευχέρεια τις τέσσερις πράξεις (πρόσθεση, αφαίρεση, πολλαπλασιασμό και διαίρεση) στους φυσικούς, κλασματικούς και δεκαδικούς αριθμούς. 5. να χρησιμοποιούν σε πράξεις και προβλήματα την προτεραιότητα πράξεων. 6. να εφαρμόζουν τις ιδιότητες των πράξεων. 7. να διαχωρίζουν τις αριθμητικές παραστάσεις από τις εξισώσεις και αντίστροφα. 8. να εντοπίζουν, να αναλύουν και να ερμηνεύουν δεδομένα και πληροφορίες και να τις εφαρμόζουν στην επίλυση προβλημάτων. 9. να αναπτύσσουν την ικανότητα να επιλύουν προβλήματα με πολλαπλούς τρόπους και την ικανότητα να σκέφτονται και να αποφασίζουν με λογικό και δημιουργικό τρόπο. 10. να έχουν ανεπτυγμένη την κριτική σκέψη, τη διαισθητικότητα, τον μαθηματικό συλλογισμό και την επιχειρηματολογία. 11. να εκφράζονται χρησιμοποιώντας μαθηματική ορολογία και να διατυπώνουν ορισμούς με σαφήνεια, ακρίβεια και αυστηρότητα. 12. να κατανοούν βασικές γεωμετρικές έννοιες (π.χ. σημείο, ευθεία, ημιευθεία, ευθύγραμμο τμήμα, γωνίες, επίπεδο, κύκλος, ακτίνα, χορδή, διάμετρος). 13. να βρίσκουν εμβαδόν και περίμετρο βασικών γεωμετρικών σχημάτων. 14. να έχουν πρακτικές δεξιότητες (χειρωνακτική επιδεξιότητα, χρήση υλικών, εργαλείων και γεωμετρικών οργάνων). 15. να κατανοούν την έννοια του όγκου και να υπολογίζουν τον όγκο και το εμβαδόν της εξωτερικής επιφάνειας βασικών τρισδιάστατων σχημάτων. Στόχος Βιωματικού Εργαστηρίου Αναγνωρίζοντας τη σημαντικότητα της ομαλής μετάβασης από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο, νιώσαμε την ανάγκη να προβληματιστούμε από κοινού, δάσκαλοι και καθηγητές, ώστε να βρούμε τρόπους με τους οποίους θα βοηθήσουμε τους μαθητές να ενσωματωθούν αποτελεσματικότερα στο Γυμνάσιο. Συντονιστής: Β. Δ. Παναγιώτης Στυλιανού, Μαθηματικός Πρακτικογράφος: Κούλα Παναγιώτου, Μαθηματικός 7

8 Πορίσματα Βιωματικού Εργαστηρίου Μαθηματικών Μείωση της διδακτέας ύλης στο Γυμνάσιο και εμπέδωση σε μεγαλύτερο βαθμό πυρηνικών γνώσεων Ανάπτυξη δεξιοτήτων και κουλτούρας μελέτης Καλλιέργεια θετικής στάσης και από τις δύο βαθμίδες εκπαίδευσης απέναντι στο μάθημα των Μαθηματικών Η πλειοψηφία των συνέδρων συμφώνησε να γίνει εισήγηση για καθιέρωση αριθμητικής βαθμολογίας στη Ε και Στ τάξη του Δημοτικού. ΒΙΩΜΑΤΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΙΘΟΥΣΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ (201) Η μετάβαση ως όρος δηλώνει το πέρασμα του ατόμου από μια οικεία κατάσταση σε μια άγνωστη, αφορά μια εκτεταμένη χρονικά περίοδο της ζωής και συνοδεύεται από συναισθήματα ανησυχίας και σχετικής ανασφάλειας. Τα συναισθήματα αυτά είναι ανάλογα με το μέγεθος της μεταβολής, η οποία συμβαίνει στον μέχρι πρότινος οικείο και γνωστό τρόπο ζωής (Entswistle, 1988). Ταυτόχρονα όμως, αποτελεί και μια δημιουργική διαδικασία, στην οποία συμμετέχουν τόσο όσοι τη βιώνουν ενεργά, δηλαδή τα παιδιά και οι γονείς τους, όσο και αυτοί που τη διαχειρίζονται έχοντας συμβουλευτικό και καθοδηγητικό ρόλο, όπως οι εκπαιδευτικοί και τα στελέχη της εκπαίδευσης (Αλευριάδου, 2008). Παρατηρώντας λοιπόν τους μαθητές της Α τάξης, πολλές φορές σκεφτόμαστε πώς θα μπορούσαμε να υποβοηθήσουμε τη διαδικασία της μετάβασής τους από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο. Διαπιστώνουμε ότι κάποιοι μαθητές πιο εύκολα ενσωματώνονται στο Γυμνάσιο κουβαλώντας μαζί τους καλές πρακτικές και αρκετές δεξιότητες στον γνωστικό τομέα. Κάποιοι άλλοι δυσκολεύονται περισσότερο. Προβληματιζόμενοι με τις διαπιστώσεις αυτές, ζητήσαμε από τους μαθητές της Α τάξης να καταγράψουν τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν τον πρώτο μήνα στο Γυμνάσιο και παράλληλα καταγράψαμε κι εμείς καλές πρακτικές και βασικές δεξιότητες στον γνωστικό τομέα που καλό θα ήταν να έχουν όλοι οι μαθητές. 8

9 Παρατηρώντας τους μαθητές της Α Γυμνασίου «Τροφή για σκέψη» Α. Δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι μαθητές της Α Γυμνασίου, σύμφωνα με τις δικές τους μαρτυρίες, όπως καταγράφηκαν σύμφωνα με την τεχνική της ιδεοθύελλας. 1. Προσαρμογή στον μεγάλο χώρο του σχολείου. 2. Σχέσεις με μαθητές καθηγητές (νέοι και μεγαλύτεροι μαθητές, απαιτητικοί, αυστηροί και πολλοί καθηγητές). 3. Διαγωνίσματα (ύλη, συχνότητα, βαθμός δυσκολίας). 4. Μελέτη (τρόπος μελέτης, περισσότερη και καθημερινή μελέτη). 5. Μαθήματα (καινούργια, τρόπος διεξαγωγής τους, βαθμός δυσκολίας). 6. Άλλες δυσκολίες (βαριά τσάντα, διαφορετικοί κανονισμοί κτλ.). Β. Καλές πρακτικές που εισηγούμαστε για την ενσωμάτωση των μαθητών της Α τάξης στο Γυμνάσιο Οι μαθητές είναι καλό: 1. να οργανώνουν και να ετοιμάζουν μόνοι τους την τσάντα τους με βάση το ημερήσιο πρόγραμμά τους. 2. να βγάζουν έγκαιρα τα βιβλία τους και να είναι έτοιμοι για το μάθημα, να αποφεύγουν να σηκώνονται από τη θέση τους (π.χ. για ξύσιμο μολυβιών ή πέταγμα χαρτιών στον κάλαθο) και να αντιγράφουν χωρίς χρονοτριβή τις σημειώσεις από τον πίνακα. 3. να σημειώνουν, χωρίς υπόδειξη, την κατ οίκον εργασία και να εργάζονται στο μέτρο των δυνατοτήτων τους αυτόνομα. Επίσης, να αποφεύγουν την πιστή αντιγραφή αποσπασμάτων από κείμενα ή πηγές για την επίλυσή των εργασιών τους. Αντίθετα, να επιδιώκουν τη δημιουργική και με προσωπική σφραγίδα εργασία. 4. να αντιγράφουν σωστά από τον πίνακα είτε αυτό αφορά παράδοση μαθήματος είτε διόρθωση κατ οίκον εργασίας. 5. να αξιολογούν σωστά αυτό που ακούνε ως απάντηση σε κατ οίκον εργασία από τους συμμαθητές τους, ώστε αυτοδιορθώνονται. 6. να εξοικειωθούν στο να αναλαμβάνουν πρωτοβουλία για τον τρόπο καταγραφής σημειώσεων στο τετράδιο. 7. να συνηθίσουν τη γραφή με μελάνι. 8. να συνεργάζονται αρμονικά για τη διεκπεραίωση μιας εργασίας στη σχολική τάξη. 9

10 9. να είναι καλοί ακροατές και σωστοί ομιλητές, σεβόμενοι τους συμμαθητές και τους καθηγητές τους. Γ. Δεξιότητες γνωστικού τομέα για τις Φυσικές Επιστήμες Οι μαθητές είναι χρήσιμο: 1. να διαβάζουν σε ρέουσα ανάγνωση. 2. να κατανοούν και να αναλύουν τους όρους μιας οδηγίας. 3. να κατανοούν ένα κείμενο, να εντοπίζουν πληροφορίες που τους δίνονται και να απαντούν προφορικά και γραπτά σε σχετικές ερωτήσεις, χρησιμοποιώντας την κατάλληλη επιστημονική ορολογία. 4. να συγκρίνουν εντοπίζοντας ομοιότητες και διαφορές. 5. να αντιλαμβάνονται την έννοια της ταξινόμησης. 6. να μπορούν να κάνουν αντιστοίχιση. 7. να μπορούν να τεκμηριώνουν της άποψή τους με επιχειρήματα. 8. να γνωρίζουν βασικές διαδικασίες της Επιστημονικής Μεθόδου όπως είναι η παρατήρηση, η διατύπωση διερευνήσιμων ερωτημάτων, η υπόθεση, το πείραμα, η αναγνώριση και ο έλεγχος μεταβλητών, η ερμηνεία δεδομένων και αποτελεσμάτων για την εξαγωγή συμπερασμάτων. 9. να μπορούν να κατασκευάζουν μοντέλα με απλά υλικά. 10. να χρησιμοποιούν έννοιες, ποσότητες καθώς και μονάδες μέτρησής τους, για ταξινόμηση και σύγκριση ουσιών, αντικειμένων και φαινομένων. 11. να γνωρίζουν τοv ρόλο και τις εφαρμογές των Φυσικών Επιστημών στην καθημερινή ζωή. Στόχος Βιωματικού Εργαστηρίου Αναγνωρίζοντας τη σημαντικότητα της ομαλής μετάβασης από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο, νιώσαμε την ανάγκη να προβληματιστούμε από κοινού, δάσκαλοι και καθηγητές, ώστε να βρούμε τρόπους με τους οποίους θα βοηθήσουμε τους μαθητές να ενσωματωθούν αποτελεσματικότερα στο Γυμνάσιο. Συντονίστρια: Β.Δ. Γιούλα Λοϊζίδου, Βιολόγος Πρακτικογράφος: Πόπη Πολυδώρου, Βιολόγος Πορίσματα Βιωματικού Εργαστηρίου Φυσικών Επιστημών Διορισμός Επιθεωρητών Φυσικών Επιστημών στα Δημοτικά. 10

11 Ενίσχυση της υλικοτεχνικής υποδομής του Δημοτικού Σχολείου με συνεργασία Γονέων και Σχολείου. Καλλιέργεια από Διευθυντές Δημοτικής Εκπαίδευσης θετικής στάσης απέναντι στα Μαθήματα των Φυσικών Επιστημών. Μείωση της ύλης του μαθήματος σε Δημοτικό και Γυμνάσιο, για να δοθεί έμφαση στην ποιότητα. Έμφαση στην κατανόηση και στους ορισμούς. Εκπαίδευση των μαθητών στη λήψη και εκτέλεση οδηγιών. Θεσμοθέτηση του Προγράμματος «Ομαλή Μετάβαση από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο» σε όλα τα Σχολεία της Κύπρου και εφαρμογή κοινής πολιτικής όσον αφορά στη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών. Κοινές επιμορφώσεις όλων των εκπαιδευτικών. Συνδιδασκαλίες εκπαιδευτικών Μέσης και Δημοτικής Εκπαίδευσης. Στενή συνεργασία μεταξύ των εκπαιδευτικών των δύο Βαθμίδων, Δημοτικής και Μέσης. 11