Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα. Earl Babbie. Κεφάλαιο 9. Έρευνα πεδίου 9-1

Transcript

1 Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα Earl Babbie Κεφάλαιο 9 Έρευνα πεδίου 9-1

2 Σύνοψη κεφαλαίου Ζητήματα κατάλληλα για έρευνα πεδίου Ειδικά ζητήματα της ποιοτικής έρευνας πεδίου Μερικά παραδείγματα στην ποιοτική έρευνα πεδίου Διεξάγοντας ποιοτική έρευνα πεδίου Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της ποιοτικής έρευνας πεδίου Δεοντολογία της ποιοτικής έρευνας πεδίου Κουίζ 9-2

3 Ζητήματα κατάλληλα για έρευνα πεδίου (Ι) Στάσεις και συμπεριφορές που γίνονται καλύτερα αντιληπτές μέσα στο φυσικό περιβάλλον τους Κοινωνικές διαδικασίες μέσα στο χρόνο 9-3

4 Ζητήματα κατάλληλα για έρευνα πεδίου (ΙΙ) Στοιχεία της κοινωνικής ζωής κατάλληλα για έρευνα πεδίου Πρακτικές Επεισόδια Συναντήσεις Ρόλοι και κοινωνικοί τύποι Κοινωνικές και προσωπικές σχέσεις Ομάδες και κλίκες Οργανώσεις Οικισμοί και κατοικίες Κοινωνικοί κόσμοι Υποκουλτούρες και νοοτροπίες 9-4

5 Ειδικά ζητήματα της ποιοτικής έρευνας πεδίου Οι διάφοροι ρόλοι του παρατηρητή Συμμετέχων, ερευνητής, παρατηρητής Αντιδραστικότητα Το πρόβλημα ότι τα υποκείμενα μιας κοινωνικής έρευνας μπορεί να αντιδράσουν στο γεγονός ότι μελετούνται, αλλάζοντας έτσι τη συμπεριφορά τους Σχέσεις με τα υποκείμενα Αντικειμενικότητα Εξωγήινος/Αρειανός Αναστοχαστικότητα 9-5

6 Μερικά παραδείγματα στην ποιοτική έρευνα πεδίου (Ι) Νατουραλισμός Εθνομεθοδολογία Εμπειρικά θεμελιωμένη θεωρία Μελέτες περίπτωσης Θεσμική εθνογραφία Συμμετοχική έρευνα δράσης 9-6

7 Μερικά παραδείγματα στην ποιοτική έρευνα πεδίου (ΙΙ) Νατουραλισμός Μια προσέγγιση στην έρευνα πεδίου που βασίζεται στην υπόθεση ότι υπάρχει μια αντικειμενική κοινωνική πραγματικότητα, η οποία μπορεί να παρατηρηθεί και να καταγραφεί επακριβώς Εθνογραφία Μια έκθεση-αναφορά για την κοινωνική ζωή που εστιάζει στη λεπτομερή και επακριβή περιγραφή παρά στην ερμηνεία 9-7

8 Μερικά παραδείγματα στην ποιοτική έρευνα πεδίου (ΙΙΙ) Εθνομεθοδολογία Μια προσέγγιση στη μελέτη της κοινωνικής ζωής που εστιάζει στην ανακάλυψη των άρρητων, και συνήθως σιωπηρών, παραδοχών και συμφωνιών 9-8

9 Μερικά παραδείγματα στην ποιοτική έρευνα πεδίου (ΙV) Εμπειρικά θεμελιωμένη θεωρία Μια επαγωγική προσέγγιση στη μελέτη της κοινωνικής ζωής που αποπειράται να συγκροτήσει μια θεωρία διαμέσου της συνεχούς σύγκρισης εξελισσόμενων παρατηρήσεων Οδηγίες: Να σκέφτεστε συγκριτικά Να συγκεντρώνετε πολλαπλές απόψεις Να κάνετε ένα βήμα πίσω ανά τακτά διαστήματα Να διατηρείτε σκεπτικιστική στάση Να ακολουθείτε τις ερευνητικές διαδικασίες 9-9

10 Μερικά παραδείγματα στην ποιοτική έρευνα πεδίου (V) Μελέτη περίπτωσης Η σε βάθος εξέταση μίας συγκεκριμένης έκφανσης ενός κοινωνικού φαινομένου, όπως ένα χωριό, μια οικογένεια ή μια συμμορία ανηλίκων Διευρυμένη περιπτωσιολογική μέθοδος Τεχνική κατά την οποία χρησιμοποιούνται ερευνητικές παρατηρήσεις προκειμένου να διαπιστωθούν σφάλματα και να βελτιωθούν υφιστάμενες κοινωνικές θεωρίες 9-10

11 Μερικά παραδείγματα στην ποιοτική έρευνα πεδίου (VΙ) Θεσμική εθνογραφία Ερευνητική τεχνική κατά την οποία οι προσωπικές εμπειρίες των ατόμων χρησιμοποιούνται προκειμένου να αποκαλύψουν σχέσεις εξουσίας και άλλα χαρακτηριστικά των θεσμών εντός των οποίων αναπτύσσονται 9-11

12 Μερικά παραδείγματα στην ποιοτική έρευνα πεδίου (VΙΙ) Συμμετοχική έρευνα δράσης Μια προσέγγιση στην κοινωνική έρευνα κατά την οποία στους ανθρώπους υπό εξέταση παραχωρείται ο έλεγχος του σκοπού και των διαδικασιών της έρευνας Χειραφετική έρευνα Έρευνα που διεξάγεται με σκοπό να ωφεληθούν μειονεκτούσες ομάδες 9-12

13 Διεξάγοντας ποιοτικής έρευνα πεδίου (Ι) Προετοιμασία για το πεδίο Εξοικειωθείτε με σχετικές έρευνες Συζητήστε τα σχέδιά σας με άλλους στον ίδιο τομέα Διακρίνετε και γνωρίστε πληροφορητές (όταν χρειάζεται) Η πρώτη εντύπωση είναι σημαντική Κερδίσετε συμπάθεια (μια ανοιχτή σχέση εμπιστοσύνης) Δεοντολογικά ζητήματα 9-13

14 Διεξάγοντας ποιοτικής έρευνα πεδίου (ΙΙ) Ποιοτική συνέντευξη Αντίθετα με τη συνέντευξη στις δειγματοληπτικές έρευνες, η ποιοτική συνέντευξη βασίζεται σε ένα σύνολο θεμάτων που συζητιούνται σε βάθος, παρά σε απαντήσεις σε τυποποιημένες ερωτήσεις «Ανθρακωρύχος» ή «ταξιδιώτης» 9-14

15 Διεξάγοντας ποιοτικής έρευνα πεδίου (ΙΙΙ) Στάδια στη συνολική διαδικασία της συνέντευξης 1. Θεματοποίηση 2. Σχεδιασμός 3. Συνέντευξη 4. Απομαγνητοφώνηση 5. Ανάλυση 6. Επαλήθευση 7. Έκθεση 9-15

16 Διεξάγοντας ποιοτικής έρευνα πεδίου (ΙV) Ομάδα εστίασης Μια ομάδα συμμετεχόντων σε μια έρευνα που υπόκεινται σε συνέντευξη από κοινού, γεγονός που προκαλεί συζήτηση μεταξύ τους Πλεονεκτήματα: δεδομένα της πραγματικής ζωής, ευελιξία, υψηλή φαινομενική εγκυρότητα, γρήγορη, ανέξοδη Μειονεκτήματα: μη αντιπροσωπευτική, μικρός έλεγχος, δύσκολη ανάλυση, οι συντονιστές πρέπει να έχουν ειδικές δεξιότητες, έχει πρακτικές δυσκολίες 9-16

17 Διεξάγοντας ποιοτικής έρευνα πεδίου (V) Καταγραφή παρατηρήσεων Κρατήστε λεπτομερείς σημειώσεις, ανάλογα με τις παρατηρήσεις Καθαρογράψτε τις σημειώσεις σας με τις παρατηρήσεις αμέσως μετά την παρατήρηση, προσθέτοντας λεπτομέρειες Καταγράψτε τις εμπειρικές παρατηρήσεις σας και τις ερμηνείες σας Καταγράψτε τα πάντα Μερικές παρατηρήσεις είναι εκ των προτέρων αναμενόμενες 9-17

18 Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της ποιοτικής έρευνας πεδίου (Ι) Πλεονεκτήματα Αποτελεσματική για τη μελέτη των λεπτών αποχρώσεων στις στάσεις, τις συμπεριφορές και τις κοινωνικές διαδικασίες μέσα στο χρόνο Ευέλικτη Ανέξοδη Μειονεκτήματα Απρόσφορο μέσο για την εξαγωγή στατιστικών περιγραφών 9-18

19 Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της ποιοτικής έρευνας πεδίου (ΙΙ) Εγκυρότητα Μεγαλύτερη εγκυρότητα από τις δειγματοληπτικές έρευνες και τις πειραματικές μετρήσεις Αξιοπιστία Δυνητικό πρόβλημα αξιοπιστίας 9-19

20 Quick Quiz Κουίζ 9-20

21 1. Όταν διεξάγετε έρευνα πεδίου, πρέπει να αποφασίσετε: α) τι ρόλο θα παίξετε ως παρατηρητές β) τι σχέση θα έχετε με τους υπό παρατήρηση ανθρώπους γ) και τα δύο δ) κανένα από τα δύο 9-21

22 Απάντηση: γ) Όταν διεξάγετε έρευνα πεδίου, πρέπει να αποφασίσετε τι ρόλο θα παίξετε ως παρατηρητές και τι σχέση θα έχετε με τους υπό παρατήρηση ανθρώπους 9-22

23 2. είναι μια προσέγγιση στην έρευνα πεδίου που βασίζεται στην υπόθεση ότι υπάρχει μια αντικειμενική κοινωνική πραγματικότητα, η οποία μπορεί να παρατηρηθεί και να καταγραφεί επακριβώς α) Ο νατουραλισμός β) Η εθνογραφία γ) Η εθνομεθοδολογία 9-23

24 Απάντηση: α) Ο νατουραλισμός είναι μια προσέγγιση στην έρευνα πεδίου που βασίζεται στην υπόθεση ότι υπάρχει μια αντικειμενική κοινωνική πραγματικότητα, η οποία μπορεί να παρατηρηθεί και να καταγραφεί επακριβώς 9-24

25 3. Η αφορά το πρόβλημα ότι τα υποκείμενα μιας κοινωνικής έρευνας μπορεί να αντιδράσουν στο γεγονός ότι μελετούνται, αλλάζοντας έτσι τη συμπεριφορά τους α) αντιδραστικότητα γ) ευαισθησία δ) υπερκινητικότητα 9-25

26 Απάντηση: α) Η αντιδραστικότητα αφορά το πρόβλημα ότι τα υποκείμενα μιας κοινωνικής έρευνας μπορεί να αντιδράσουν στο γεγονός ότι μελετούνται, αλλάζοντας έτσι τη συμπεριφορά τους 9-26

27 4. Σε μια, συνήθως 5 έως 15 άνθρωποι συγκεντρώνονται σε ένα ιδιωτικό και άνετο περιβάλλον προκειμένου να συζητήσουν ένα συγκεκριμένο ζήτημα α) τάξη β) ομάδα εστίασης γ) μικρο-μελέτη 9-27

28 Απάντηση: β) Σε μια ομάδα εστίασης, συνήθως 5 έως 15 άνθρωποι συγκεντρώνονται σε ένα ιδιωτικό και άνετο περιβάλλον προκειμένου να συζητήσουν ένα συγκεκριμένο ζήτημα 9-28

29 5. Σε σύγκριση με τις δειγματοληπτικές έρευνες και τα πειράματα, η έρευνα πεδίου διαθέτει: α) Υψηλή εγκυρότητα και υψηλή αξιοπιστία β) Υψηλή εγκυρότητα και χαμηλή αξιοπιστία γ) Χαμηλή εγκυρότητα και υψηλή αξιοπιστία δ) χαμηλή εγκυρότητα και χαμηλή αξιοπιστία 9-29

30 Απάντηση: β) Σε σύγκριση με τις δειγματοληπτικές έρευνες και τα πειράματα, η έρευνα πεδίου διαθέτει υψηλή εγκυρότητα και χαμηλή αξιοπιστία 9-30

31 Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου με οποιονδήποτε τρόπο χωρίς γραπτή άδεια του εκδότη, σύμφωνα με το Ν. 2121/1993 και τη Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με τον Ν. 100/1975) 9-31