3 η Θεματική Ενότητα. Θέμα: E.M.Δ. και Προσχολική Ηλικία. Ελίνα Μπόντη, Ειδική Παιδαγωγός,

Transcript

1 3 η Θεματική Ενότητα Θέμα: E.M.Δ. και Προσχολική Ηλικία Ελίνα Μπόντη, Ειδική Παιδαγωγός, Επίκουρος Ιατρικής Α.Π.Θ., Α Πανεπ/κή Ψυχιατρική Κλινική, Γ.Ν.Θ. Παπαγεωργίου»

2 Ενδείξεις Ε.Μ.Δ. «Σε επικινδυνότητα» Πρώιμη Έγκαιρη Διάγνωση Πρόληψη σχολικής αποτυχίας Πρώιμη Παρέμβαση

3 Το παιδί άργησε να μιλήσει ή η ομιλία του δεν είναι «καθαρή». Δυσκολεύεται να βρει τις κατάλληλες λέξεις για να εκφραστεί. Δυσκολεύεται να μάθει ποιήματα ή τραγούδια. Δυσκολία στο ρυθμό. Δεν αναγνωρίζει την ομοιοκαταληξία. Δυσκολεύεται να ακολουθήσει απλές οδηγίες.

4 Υπάρχει μικρή καθυστέρηση στην κινητική του ανάπτυξη (π.χ. αδεξιότητα). Δεν μπορεί να συγκεντρωθεί για πολλή ώρα. Κινείται συνεχώς. Παρουσιάζει προβλήματα προσανατολισμού στο χώρο (π.χ. χάνεται εύκολα). Δυσκολεύεται να κατανοήσει βασικές έννοιες χρόνου (π.χ. πριν-μετά, χθες, κλπ.).

5 Παρουσιάζει προβλήματα κοινωνικής συμπεριφοράς ή/και συναισθηματικά: - Επιθετικότητα - Απομόνωση - Ελλιπείς κοινωνικές δεξιότητες - Δυσκολία στις σχέσεις με συνομηλίκους - Δυσκολία να ακολουθήσει κανόνες σε παιχνίδια, κλπ.

6 Τομείς αξιολόγησης: Φυσική ψυχοκινητική ανάπτυξη Γνωστική ανάπτυξη Ανάπτυξη λόγου Κοινωνικο-συναισθηματική ανάπτυξη

7 Μελέτη επιμέρους μόνο ικανοτήτων (αντιληπτικών-γλωσσικών-γνωστικών) που δεν αρκούν για τη συνολική εικόνα επίδοσης του παιδιού. Σημαντικές ενδοατομικές αποκλίσεις και ποικιλομορφία ακόμη και σε παιδιά με παρόμοιες δυσκολίες. Ανάγκη μελέτης των αλληλεπιδράσεων των επιμέρους ικανοτήτων μεταξύ τους.

8 Σημαντικές διακυμάνσεις (αποκλίσεις) ανάμεσα στο επίπεδο ανάπτυξης των επιμέρους γνωστικών (και άλλων) ικανοτήτων. Σημαντική εξελικτική ανομοιογένεια ανάμεσα στις γνωστικές λειτουργίες, η οποία παρεμποδίζει την επεξεργασία των πληροφοριών.

9 Α) Οπτικο-αντιληπτικές διαταραχές Προσχολική ηλικία Δυσκολίες στην οπτική αντίληψη, μνήμη, συσχέτιση, ολοκλήρωση Δυσκολίες οτικοκινητικού συντονισμού ή συντονισμού χεριού-ματιού Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής με ή χωρίς Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ)

10 Ειδική δυσκολία στην ανάγνωση (δυσλεξία). Ειδική δυσκολία στη γραφή. Ειδική δυσκολία στην ορθογραφία. Ειδική δυσκολία στα μαθηματικά. Μικτή διαταραχή μαθησιακών ικανοτήτων.

11 Διαταραχές λόγου προσληπτικού τύπου (κατανόηση λεξιλογίου, εννοιών, γραμματικών και συντακτικών δομών). Διαταραχές λόγου εκφραστικού τύπου (δυσκολία εξεύρεσης λέξεων, φτωχό λεξιλόγιο, γραμματικά-συντακτικά λάθη). Δυσκολίες οργάνωσης και παραγωγής του αφηγηματικού λόγου.

12 Δυσκολίες στην κατανόηση, επεξεργασία και χρήση του προφορικού και γραπτού λόγου, στην επεξεργασία κειμένων, στην απομνημόνευση και αναπαραγωγή κειμένων. Μορφοσυντακτικές δυσκολίες. Δυσκολία στην κατανόηση αφηρημένων εννοιών. Δυσκολίες οργάνωσης της μελέτης.

13 Εξελικτικές διαταραχές λόγου γενικευμένες μαθησιακές δυσκολίες. Διαταραχές άρθρωσης δυσκολίες στην πρώτη ανάγνωση και πρώτη γραφή. Ελλιπής φωνολογική επάρκεια δυσκολίες ανάγνωσης γραφής. Χαμηλή οπτικο-αντιληπτική ικανότητα φτωχή αναγνωστική ικανότητα, δυσκολίες στη γραφή και τα μαθηματικά (μέτρηση).

14 Δυσκολίες κατανόησης εννοιών, λεξιλογίου, οδηγιών δυσκολίες στην κατανόηση και επεξεργασία κειμένων και το μαθηματικό συλλογισμό. Φτωχή λεκτική ακουστική εργαζόμενη μνήμη δυσκολίες οργάνωσης του προφορικού και γραπτού λόγου, ορθογραφικά λάθη. Φτωχή εξοικείωση με γραμματικέςσυντακτικές δομές δυσκολίες κατανόησης, επεξεργασίας και παραγωγής του λόγου. *Αφηγηματική ικανότητα και Ε.Μ.Δ.

15 Διαταραχές στον Ψυχοκινητικό τομέα Δυσκολίες στην αδρή κινητικότητα και το συντονισμό των κινήσεων δυσκολίες αυτοεξυπηρέτησης, επιθετικότητα, παρορμητικότητα, δυσκολίες οργάνωσης και συγκέντρωσης, γενικευμένες μαθησιακές δυσκολίες, προβλήματα συμπεριφοράς. Διάσπαση προσοχής με ή χωρίς ΥΚ διαταραχές οργάνωσης ελλιπείς στρατηγικές μελέτης

16 Δυσκολίες στη λεπτή κινητικότητα δυσκολίες στο ντύσιμο, δέσιμο κορδονιών, κούμπωμα, ζωγραφική, γραφή (σχεδιασμός γραμμάτων, κράτημα μολυβιού). Αντιληπτικο-κινητικές δυσκολίες και προβλήματα συντονισμού χεριού-ματιού δυσκολίες στη γυμναστική, τη ζωγραφική, τη γραφή, στο ρυθμό της ανάγνωσης, στην αντιγραφή και τη γραφή (χωροταξικές δυσκολίες).

17 Έλλειψη κατανόησης της αμφιπλευρικότητας δυσκολίες στη φορά ανάγνωσης, αντιστροφές γλωσσικών ή μαθηματικών συμβόλων, λάθη κατεύθυνσης κατά την επίλυση αριθμητικών πράξεων. Δυσκολίες χωρο-χρονικού προσανατολισμού δυσκολίες στην ανάγνωση, τη γραφή, τα μαθηματικά, τη γεωμετρία, τη γεωγραφία, την ιστορία. Δυσκολίες οργάνωσης και προγραμματισμού.

18 ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ (ασθένειες, φαρμακευτική αγωγή, οφθαλμολογικές και ακουολογικές εξετάσεις, κινητική ανάπτυξη). ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ (παρούσα κατάσταση, ατομικό-οικογενειακό ιστορικό, συναισθηματική παράγοντες, διαφοροδιάγνωση). ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ (διαταραχές άρθρωσης, καθυστέρηση λόγου, διαταραχές φωνής, ομιλίας, λόγου).

19 ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ (τεστς νοημοσύνης, ψυχογλωσσικών ή αντιληπτικών ικανοτήτων, προσωπικότητας, κλπ.) ΕΡΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ (αξιολόγηση ψυχοκινητικής ανάπτυξης) *ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΜΑΘΗΣΙΑΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ (λεπτομερής αξιολόγηση των επιμέρους ικανοτήτων στους διάφορους τομείς της ανάπτυξης).

20 Συλλογή στοιχείων από άλλες εξετάσεις. Στοιχεία & παρατηρήσεις νηπιαγωγώνδασκάλων. Συνέντευξη με τους γονείς και το παιδί. Χρήση γνωστικών τεστς-εντοπισμός αποκλίσεων-σημαντικών διακυμάνσεων (π.χ.λεκτικός-πρακτικός τομέας). Λεπτομερής καταγραφή δυνατοτήτων και αδυναμιών ανά τομέα. Έμφαση στη «δυναμική» αξιολόγηση Έργα.

21 Α. ΑΥΤΟΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ Ντύσιμο: μπουφάν, μπλούζα, κάλτσες, παπούτσια. Φαγητό: χρήση κουταλιού-πηρουνιού, άνοιγμα τσάντας, στρώσιμο πετσέτας, αν λερώνεται. Τουαλέτα: κούμπωμα και ξεκούμπωμα παντελονιού, χρήση χαρτιού, πλύσιμο χεριών, βούρτσισμα δοντιών, χτένισμα.

22 1. Δεξιότητες αδρής κινητικότητας Βάδισμα: ελεύθερο, σε ευθεία, σε σχηματισμό, στις μύτες-φτέρνες, μεταφέροντας κάτι στο χέρι ή το κεφάλι. Πήδημα: μπρος-πίσω, με ενωμένα πόδια, στο ένα πόδι, πλάγια ή με εμπόδια. Τρέξιμο: ρυθμός, ανάσες, ταχύτητα, ισορροπία. Πέταγμα-πιάσιμο μπάλας: ατομικά, με άλλον, με στόχο στεφάνι, καλάθι, κλπ. Ισορροπία: στο ένα πόδι σε γραμμή, δοκό.

23 2. Δεξιότητες λεπτής κινητικότητας Ζωγραφική: με δακτυλομπογιές, πινέλο, μαρκαδόρο, σχεδιασμός-αντιγραφή σχημάτων Χειρισμός ψαλιδιού: κόψιμο χαρτιού-υφάσματος σε ευθεία, κύκλο ή σχήματα. Βίδωμα-ξεβίδωμα: καπάκια, βίδες, κλπ. Χρήση δείκτη-αντίχειρα: για πιάσιμο μικρών αντικειμένων (φακές, ψηφίδες, οδοντογλ.). Ξεφύλλισμα βιβλίου, πέρασμα κλωστής, χάντρες σε κορδόνι, κούμπωμα-ξεκούμπωμα, κορδόνια, σχεδιασμός σχημάτων, βάψιμο πλαισίου, ζωγραφίκή, ψηφιδωτά, κλπ.

24 3. Σωματογνωσία Σε σχέση με τον εαυτό: άγγιξε το κεφάλι σου, αυτί, μάτι, μύτη, γόνατο, ώμο, πατούσα, κλπ. Σε σχέση με άλλον: δείξε μου το γόνατό μου, την πλάτη μου, τα δάχτυλά της κούκλας, κλπ. Στο χαρτί: βάψε τα μάτια της γάτας, τον ώμο του παιδιού, τον αντίχειρα, τα φρύδια, κλπ. Ζωγραφιά ανθρώπου: αναλογίες, μέλη, λεπτομέρειες, διαστάσεις, κλπ

25 4. Επικρατηση Ισχυρής Πλευράς Πλευρίωση ΧΕΡΙ: πετά τόπι, κόβει λουλούδι, ζωγραφίζει, κόβει με ψαλίδι, χτενίζεται. ΠΟΔΙ: κλωτσά τόπι, πηδά στο ένα πόδι. ΜΑΤΙ: κοιτά από «τηλεσκόπιο», βγάζει «φωτογραφία». ΑΥΤΙ: σηκώνει το ακουστικό του τηλεφώνου.

26 5. Προσανατολισμός στο χώρο α) Σε σχέση με τον εαυτό του: Σήκωσε το δεξί σου χέρι, στάσου στο αριστερό πόδι, κλείσε το δεξί σου μάτι ή πιάσε το δεξί σου γόνατο με το αριστερό σου χέρι, κλπ. Στάσου μπροστά από...πίσω...πάνω στην καρέκλα, ανάμεσα στα δύο παιδιά, δεξιά από.. β) Σε σχέση με άλλους, με αντικείμενα ή στο χαρτί: βάλε την κούκλα αριστερά από...βάψε το σχήμα που είναι μέσα στο σπιτάκι...κλπ.

27 6. Οπτικο-κινητικός Συντονισμός Πετά μπαλόνι-μαντήλι από διάφορα ύψη και το πιάνει, πετά και πιάνει την μπάλα, κυλά την μπάλα, Βowling, Basket, περνά εμπόδια, βαδίζει πάνω σε ίχνη, ακολουθεί διαδρομές, βαδίζει κρατώντας ποτήρι με νερό, αδειάζει νερό σε ποτήρι από κανάτα, κάνει περιγράμματα αντικειμένων και τα κόβει, αντιγράφει σχήματα, χρωματίζει μέσα σε πλαίσιο, χτυπά ρυθμικά παλαμάκια, κλπ.

28 ΑΡΘΡΩΣΗ: Συνέντευξη με το παιδί, τραγούδι, ποίημα, επανάληψη λέξεων με όλους τους συνδυασμούς (ρ,σ,β,δ,ψ,ξ,φ,θ στρ, γκλ, μπρ) Παραπομπή για λογοθεραπευτική εκτίμηση. ΦΩΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΑΡΚΕΙΑ: Πες μου μια μεγάλημικρή λέξη, πόσες λέξεις ακούς στην πρόταση..., ποια είναι η δεύτερη συλλαβή (κομματάκι) της λέξης..., αν βγάλω τη μεσαία συλλαβή, ποια είναι η πρώτη-τελευταία φωνούλα από τη λέξη...βρες τα ζώα που αρχίζουν από α, τι θα μείνει αν βγάλω το γράμμα... από τη λέξη, ανάλυση και συγκερασμός φθόγγων, συλλαβών, τόνοι.

29 ΕΞΟΙΚΕΙΩΣΗ ΜΕ ΤΟ ΓΡΑΠΤΟ ΛΟΓΟ: Διάθεση για διάβασμα σχέση με βιβλία. Εξώφυλλο τίτλος αρχή και τέλος ιστορίας Εικόνες φορά ανάγνωσης (πάνω-κάτω, αριστερά-δεξιά) ακολουθεί με το δάχτυλο. Διάκριση κεφαλαίων-μικρών & αντιστοίχησή τους, αρχικό γράμμα ονόματός του - γραφή. Αναγνώριση σειρών, αρχή και τέλος πρότασης, στίξη, μέτρηση προτάσεων. Μέγεθος λέξεων-προτάσεων-γραμμάτων. Βασικό οπτικό λεξιλόγιο.

30 ΠΡΟΣΛΗΠΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ-ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ. Σε επίπεδο λέξης: κατανοεί ουσιαστικά, επίθετα, ρήματα επιρρήματα, αφηρ.έννοιες. Με αντικείμενα-εικόνες ή προφορικά: Δείξε μου το σπίτι..δείξε μου τι κάνω με αυτό (π.χ. χτένα, οδοντόβουρτσα). Δείξε μου το μεγάλο μολύβι, τον χαρταετό που είναι χαμηλά, το παιδί που τρέχει, εικόνα:πόλεμος, αντίθετες συνώνυμες λέξεις (όμορφος-άσχημος, όμορφοςωραίος, βαδίζω-περπατώ, πάνω-κάτω, δεξιά-αριστερά, κλπ

31 Σε επίπεδο πρότασης: απλές καθημερινές οδηγίες (πήγαινε μέχρι την πόρτα, φέρε μου δύο μπογιές, κλπ), σύνθετες οδηγίες με 2-3 σκέλη. Πρώτα...και μετά... Προφορικές οδηγίες στο χαρτί (ζωγράφισε έναν κύκλο και βάψε τον μισό κόκκινο). Επανάληψη προτάσεων με αυξανόμενη έκταση. Περιγραφή υπόδειξη εικόνων. Εννοιολογική συσχέτιση εικόνων (π.χ.σκύλοςκόκαλο, πιάτο-πηρούνι, κλπ. Κατανόηση παρομοιώσεων-μεταφορών (πεινάω σαν λύκος, στρώθηκε στο διάβασμα).

32 ΠΡΟΣΛΗΠΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ-ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Σε επίπεδο κειμένου: Επιλογή ή τακτοποίηση εικόνων για δημιουργία ιστορίας (ακούγοντας ή όχι την ιστορία). Ερωτήσεις κατανόησης: Ποιος; Που; Πότε; Τι έκανε; Γιατί; Πως; Για ποιο λόγο; Πως ένιωσε; Εσύ τι θα έκανες; Γιατί νομίζεις ότι..; Δίνει άλλο τέλος στην ιστορία. Δίνει τίτλο. Συμπληρώνει εικόνα που λείπει ή αφαιρεί μη σχετική εικόνα.

33 ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ-Παραγωγή & Χρήση Σε επίπεδο λέξης: ουσιαστικά & επίθετα για περιγραφή αντικειμένων ή εικόνων με 2-3- λέξεις (π.χ. χρώμα, μέγεθος). Χρησιμοποιεί ρήματα για να περιγράψει εικόνα (ποιος κάνει τι;) χρόνοι, αριθμοί, φωνές, πρόσωπα, κλπ. Σε επίπεδο πρότασης: περιγραφή απλής εικόνας (αντικείμενο-ζώο-τοπίο). Σε επίπεδο κειμένων: περιγραφή-αφήγηση ιστορίας με εικόνες, διάλογος, χρήση μερών του λόγου, δομή-σύνταξη, χρονική ακολουθία, ελεύθερος λόγος-διήγηση, κλπ

34 Η πιο σύνθετη γνωστική διαδικασία οργάνωσης εμπειριών μέσα από το λόγο. Προϋποθέτει: - Οργάνωση επιμέρους γεγονότων. - Συσχέτιση γεγονότων με σχέσεις αιτίαςαποτελέσματος. - Ολοκλήρωση θέματος (αρχή-τέλος). - Χειρισμό εννοιών χώρου και χρόνου. - Οργάνωση της μνημονικής ικανότητας.

35 - Στρατηγικές επίλυσης προβλημάτων και οργάνωσης δεδομένων. - Χρήση λεξιλογίου και ορθών γραμματικών και συντακτικών δομών. - Χρήση σωστής χρονικής ακολουθίας. - Ενεργοποίηση φαντασίαςδημιουργικότητας. - Χρήση προηγούμενης γνώσης. - Αναφορά σε συναισθήματα. - Κατανόηση και χρήση χιούμορ.

36 Συνθήκες (ήρωες χώρος χρόνος). Αρχικό γεγονός (πρόβλημα κατάσταση). Δράση (ενέργειες για επίλυση προβλήματος). Εσωτερικές αντιδράσεις (συναισθήματα). Συνέπειες (αποτελέσματα των δράσεων). Τέλος (λύση προβλήματος επίλογος).

37 1. ΟΠΤΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ-ΜΝΗΜΗ- ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ Ομοιότητες-διαφορές σε εικόνες Βρες τα 2 ίδια βρες ποιο διαφέρει στη σειρά Βρες τι λείπει από την εικόνα Ολοκλήρωση ζωγραφιάς που δίνεται μισή Πάζλς Memory κρυμμένα αντικείμενα Μνήμη αντικειμένων, εικόνων σε σειρά Αναπαραγωγή σχεδίου, γραμ/των, αριθμών

38 2. ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ-ΜΝΗΜΗ- ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ Αναγνώριση οικείων ήχων (π.χ.φωνές ζώων, κουδούνι, φρενάρισμα, κλπ.), μουσικά όργανα. Αναπαραγωγή ήχων με αντικ/να-μουσ.όργανα Διάκριση ίδιων ή διαφορετικών λέξεων, συλλαβών, φθόγγων, ψευδολέξεων. Ολοκλήρωση μισών λέξεων ή με λειψά γραμ/τα. Συμπλήρωση ημιτελών προτάσεων. Αναπαραγωγή λέξεων, αριθμών, προτάσεων. Ακολουθία προφορικών οδηγιών.

39 3. ΠΡΟΜΑΘΗΜΑΤΙΚΕΣ-ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΜΕΤΡΗΣΗ-ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ Σύγκριση μεγεθών-ποσοτήτων. Ταξινόμηση-ομαδοποίηση με βάση 1 ή περισσότερα κοινά χαρακτηριστικα. Αντιστοίχιση ανάμεσα σε αντικείμενα ή ανάμεσα σε σύμβολα-αντικείμενα (π.χ.τόσα-όσα, 2 λιγότερα). Σειροθέτηση με βάση την ποσότητα ή τα μεγέθη ή τους αριθμούς (σύμβολα).

40 3. ΠΡΟΜΑΘΗΜΑΤΙΚΕΣ-ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΜΕΤΡΗΣΗ-ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ Μέτρηση: Σειρά αριθμών, αντιστοίχηση 1:1 αριθμού με αντικείμενα, αξία τελικού αριθμού λεξιλόγιο, χρήση δακτύλων στη μέτρηση. Δόμηση αρίθμησης: μέτρηση αντικειμένων ταξινομημένα σε σειρά ή σκόρπια με το δάχτυλο ή με τα μάτια. Απλές πράξεις: με αντικείμενα και εικόνες, κατανόηση έννοιας 4 πράξεων. Επίλυση προβλημάτων: συλλογισμόςοργάνωση.

41 Καταγραφή συμπεριφορών (συχνότητα, διάρκεια, συνθήκες). Συστηματική παρατήρηση. Παρατήρηση σε διαφορετικές συνθήκες: Ελεύθερο παιχνίδι, Οργανωμένη απασχόληση-κύκλος, Διάλειμμα, Φαγητό, Ατομική ή Ομαδική απασχόληση, Παιχνίδι, Γυμναστική.

42 Παραδείγματα συμπεριφορών: Αλλάζει συνεχώς δραστηριότητες-γωνιές. Διασπάται εύκολα η προσοχή του από εξωτερικά ερεθίσματα. Ενοχλεί, πειράζει, χτυπά τα άλλα παιδιά. Καταστρέφει παιχνίδια, κάνει ζημιές. Ενεργεί συνήθως παρορμητικά. Έχει φίλους-είναι κοινωνικός/ή.

43 Παραδείγματα συμπεριφορών: Ακολουθεί οδηγίες-συμμετέχει ενεργά. Μιλά-επικοινωνεί με τα άλλα παιδιά. Συνήθως παίζει μόνος/η του/της. Προτιμά τις ομαδικές δραστηριότητες. Δημιουργεί προβλήματα όταν καλείται να ολοκληρώσει γνωστικά κυρίως έργα. Περιμένει τη σειρά του στα παιχνίδια.

44 Συγκέντρωση αποτελεσμάτων από εξετάσεις, τεστς, παιδιαγωγική εκτίμηση. Ιεράρχηση προτεραιοτήτων-τομέας ανάπτυξης Εντοπισμός βασικών στόχων παρέμβασης. Σχεδιασμός ειδικού προγράμματος παιδαγωγικής παρέμβασης: Ανάλυση στόχων σε επιμέρους βήματα. Επιλογή μεθόδων, μέσων, υλικού, χώρου.

45 Εντοπισμός δυνατοτήτων-αδυναμιών του παιδιού. Εξατομίκευση. Βάση: Η φυσιολογική πορεία ανάπτυξης. Συγκεκριμένοι, σύντομοι & σαφείς στόχοι. Αφετηρία: Λίγο χαμηλότερα από εκεί που βρίσκεται το επίπεδο του παιδιού. 1ος Στόχος: Κίνητρα, τόνωση αυτοεκτίμησης Μικρά και σταδιακά βήματα.

46 Πολύ καλά δομημένες δραστηριότητες. Μικρή διάρκεια. Ετοιμότητα ευελιξία παιδαγωγού. Διαρκής επαναξιολόγηση. Χρήση «συγκεκριμένου» υλικού. Πλούσιο εποπικό (πολυαισθητηριακό) υλικό. Διαρκής, άμεση & συστηματική επιβράβευση. Συμμετοχή του παιδιού στους στόχους.

47 Χρήση μνημονικών μέσων (οπτικοακουστικών). Η/Υ/ Εξάσκηση σε στρατηγικές μελέτης, μάθησης, μνήμης και μεταγνωστικές στρατηγικές. Εξάσκηση στην αυτοδιόρθωσηαυτοέλεγχο. Παιγνιώδεις τρόποι Χιούμορ. Συνεργασία με γονείς, δασκάλους και άλλους ειδικούς.

48 Οι ενδείξεις των Ε.Μ.Δ. από την προσχολική ηλικία θα πρέπει να αξιολογούνται σωστά έτσι ώστε να αντιμετωπίζονται έγκαιρα οι μελλοντικές μαθησιακές δυσκολίες και τα ψυχοσυναισθηματικά, κοινωνικά και/ή συμπεριφορικά προβλήματα που πάντα τις συνοδεύουν. ΠΡΩΙΜΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Είναι προτιμότερη μία «αναίτια» επίσκεψη σε ειδικό νωρίς από τις δυσκολίες μιας ζωής.