Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία

Transcript

1 Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία

2 Ιστορική θεώρηση Βασίζεται στις θεωρητικές αρχές και διδακτικές πρακτικές του κινήματος: cooperative learning movement, το οποίο συνενώνει σε ενιαίο σύστημα παιδαγωγικές, διδακτικές, ψυχολογικές και κοινωνικές αρχές από πολλούς χώρους. Ο κίνημα ξεκίνησε από τις αρχές της νέας αγωγής: (α) τονίζουν τη σημασία της μαθητικής ενεργοποίησης και της διερευνητικής προσέγγισης για τη μάθηση (β) προβάλλουν ως πρωταρχικό σκοπό του σχολείου τον εκδημοκρατισμό και την κοινωνικοποίηση του παιδιού σε αυτόνομη και ολοκληρωμένη προσωπικότητα Οι αρχές αυτές οδήγησαν τους εκπροσώπους της νέας αγω- γής στη δημιουργία ολιγομελών ομάδων μέσα στη σχολική τάξη

3 Ιστορική θεώρηση Στην Ελλάδα οι πρώτες προσπάθειες εφαρμογής του συστή- ματος ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας έγιναν από τους Δελμούζο, Παπαδημητρίου και Κουντουρά. Σήμερα πολλοί τάσσονται υπέρ της ομαδοσυνεργατικής μορφής, την οποία προτιμούν και οι μαθητές, και στηρί- ζουν οι σύγχρονες σχολές ψυχολογίας που ασχολούνται με τη μάθηση και την ανάπτυξη, καθώς και η διδακτική έρευ- να που επιβεβαιώνει την αποτελεσματικότητά της. Στην Ελλάδα εφαρμόζεται από μικρό αριθμό εκπαιδευτικών.

4 Σύγχρονη θεώρηση της Ομαδοσυνεργατικής Διδασκαλίας Στην εδραίωση του κινήματος συνέβαλαν: (α) η αντικατάσταση της μπιχεβιοριστικής ψυχολογίας από τη γνωστικο αναπτυξιακή ψυχολογία (Piaget),( στο χώρο της ψυχολογίας της μάθησης. (β) η ανάπτυξη της ψυχοκοινωνιολογίας (Vygotsky( Vygotsky), που εξετάζει το ρόλο του κοινωνικού πλαισίου στην ανά- πτυξη του παιδιού. (γ) ο επιμέρους κλάδος της ψυχοκοινωνιολογίας της τάξης, που εξετάζει τη φύση και το ρόλο των διαπροσωπικών σχέσεων μέσα στη σχολική τάξη. Κατά τον Piaget, η διαμαθητική αλληλεπικοινωνία αναδεικνύει τις γνωστικές συγκρούσεις, γεγονός που συμβάλλει στη γνωστι- κή ανάπτυξη, ενώ κατά τον Vygotsky, η διαμαθητική αλληλεπι- κοινωνία δημιουργεί τη δυναμική της «ζώνης της επικείμενης α-α νάπτυξης». Στηρίζεται έτσι η κατά μικρο-ομάδες ομάδες συνεργασία.

5 Σύγχρονη θεώρηση της Ομαδοσυνεργατικής Διδασκαλίας Κοινωνικοί παράγοντες: (α) η αριθμητική συρρίκνωση των μελών της σύγχρονης οι- κογένειας (β) η εξαφάνιση της γειτονιάς. περιόρισαν τις εκτός σχολείου δυνατότητες κοινωνικοποίη- σης των παιδιών. Η κοινωνία αναζητά άτομα που έχουν τη δυνατότητα να συνεργάζονται ομαλά μέσα σε δίκτυα επικοινωνίας. Υπάρχουν διαφοροποιήσεις στα σημερινά προγράμματα ως προς το έργο που αναθέτουν στις ομάδες, το ρόλο των μελών και τη σχέση μεταξύ των ομάδων.

6 Οι Διαπροσωπικές Σχέσεις στην Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία Οι παραδοσιακές μορφές διδασκαλίας βασίζονται και διεξάγονται μέσα από την ενεργοποίηση των δασκαλομαθητικών σχέσεων. Είναι ιεραρχικές και ασύμμετρες. Η ομαδοσυνεργατική μορφή διδασκαλίας βασίζονται και διεξάγε- ται μέσα από την ενεργοποίηση των διαμαθητικών σχέσεων. Οι σχέσεις αυτές είναι ισότιμες και σύμμετρες. Ο Piaget υποστηρίζει ότι στις διαμαθητικές σχέσεις, η συ- ζήτηση μεταξύ ισοτίμων παρέχει δυνατότητες αμφισβήτη- σης και κρίσης θέσεων και απόψεων. Η αυτορυθμιζόμενη κοινωνική συμπεριφορά αποτελεί βα- σική προϋπόθεση της κοινωνικής, γνωστικής και ηθικής αυτονομίας.

7 Οι Διαπροσωπικές Σχέσεις στην Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία Οι δασκαλομαθητικές σχέσεις Παραπέμπουν σε δασκαλοκεντρικές διδασκαλίες, που μακροπρό- θεσμα υλοποιούν τον κοινωνικό ρόλο του σχολείου να διευκολύ- νει την πολιτιστική μεταβίβαση προς τη νέα γενιά και την κοινω- νική συνέχεια. Οι διαμαθητικές σχέσεις Παραπέμπουν σε μαθητοκεντρικές διδασκαλίες, που αποτελούν άριστο πλαίσιο για την υλοποίηση της αποστολής του σχολείου να συμβάλλει στην ανάπτυξη και την αυτονομία του ατόμου.

8 Οι Διαπροσωπικές Σχέσεις στην Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία Τα δυο είδη διαπροσωπικών σχέσεων και οι διδακτικές μορφές που συνεπάγονται πρέπει να αντιμετωπίζονται ως αλληλοσυ- μπληρούμενα στοιχεία. Μας ενδιαφέρει όχι ποιο είδος σχέσεων από τα δυο πρέπει να κυριαρχεί, αλλά πώς και πότε μπορεί ο δάσκαλος να επι- τυγχάνει τη διαλεκτική σύνθεση και των δυο. Η μάθηση οργανωμένης γνώσης και διαδικαστικών δεξιοτήτων, γίνεται αποτελεσματικότερα με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού, ενώ σε άλλους τομείς, όπως η επίλυση προβλημάτων, είναι από- τελεσματικότερη η διαμαθητική συνεργασία. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να επιδιώκεται η μετατροπή των δασκαλομαθητικών σχέ- σεων σε συμπληρωματικές.

9 Σχήματα οργάνωσης του Μαθητικού Δυναμικού Εταιρικά σχήματα (1) Ανομοιογενείς Φροντιστηριακές Δυάδες (2) Ομοιογενείς Συνεργατικές Δυάδες Ομαδικά Σχήματα

10 Σχήματα οργάνωσης του Μαθητικού Δυναμικού Εταιρικά Σχήματα Είναι τα σχήματα που οργανώνουν τους μαθητές ανά δυο. Είναι τα απλούστερα από τα ομαδοσυνεργατικά σχήματα. Βασίζονται στο απλό σύστημα της αμφίδρομης επικοινωνίας. Τα εταιρικά σχήματα αποτελούν εξέλιξη στην επικοινωνία σε σχέση με τη δασκαλομαθητική,, γιατί δεν είναι ιεραρχικά κατευ- θυνόμενη,, αλλά αποτελεί επικοινωνία ισότιμων ή σχεδόν ισότι- μων μελών.

11 Σχήματα οργάνωσης του Μαθητικού Δυναμικού Εταιρικά Σχήματα Ανομοιογενείς Φροντιστηριακές Δυάδες Χαρακτηριστικά: (1) Αποτελείται από ένα δυνατό και έναν αδύνατο μαθητή. (2) Η επικοινωνία έχει ιεραρχικό χαρακτήρα. (3) Το μέλος που υστερεί αισθάνεται άνετα να εκφράσει ερωτή- σεις και απόψεις και να διακινδυνεύσει προτάσεις. (4) Λειτουργεί εύκολα με καλά μαθησιακά αποτελέσματα. (5) Και τα δυο μέλη ωφελούνται. Ο αδύνατος αναπτύσσει ανώτερες μορφές γνωστικής λει- τουργίας.. Ο δυνατός αναγκάζεται να παρουσιάζει λογικά ορ- γανωμένα τα διδακτικά αντικείμενα, να εκφράζεται με πλη- ρότητα και ακρίβεια, να εξηγεί φαινόμενα. Αναγκάζεται έτσι να αναδιοργανώνει τη γνώση του σε ανώτερα επίπεδα.

12 Σχήματα οργάνωσης του Μαθητικού Δυναμικού Εταιρικά Σχήματα Ανομοιογενείς Φροντιστηριακές Δυάδες Στο δικό μας σχολικό σύστημα, το σχήμα των φροντιστηριακών δυάδων δεν έχει συστηματικά χρησιμοποιηθεί. Οι ασκήσεις των βιβλίων της Γλώσσας, των Μαθηματικών και της Μελέτης του Περιβάλλοντος προσφέρονται για κάτι τέτοιο. Ο δυνατός μαθητής συμπληρώνει τις ασκήσεις των αδύνατων χωρίς καμιά άλλη βοήθεια και επεξήγηση. Ο ρόλος του δάσκαλου σημαντικός. Μπορεί να προλάβει ο-ο ποιοδήποτε πρόβλημα και οι ομάδες αυτές να επιφέρουν άριστα μαθησιακά αποτελέσματα.

13 Σχήματα οργάνωσης του Μαθητικού Δυναμικού Εταιρικά Σχήματα Ομοιογενείς Συνεργατικές Δυάδες Έχουν ως σκοπό τους την ομότιμη συνεργασία για την εκμάθηση πληροφοριών, την εξάσκηση σε διδαχθείσες δεξιότητες και τη διερεύνηση και την επίλυση προβληματικών καταστάσεων. Σύμφωνα με τον Piaget: Η συνεργασία οδηγεί σε συγκρούσεις, που συνεπάγονται την α-α ναθεώρηση των αρχικών απλών σχημάτων και το σχηματισμό ανώτερων. Τα εταιρικά σχήματα αποτελούν καλή προετοιμασία για τα πλη- ρέστερα συστήματα συνεργασίας ομάδων με περισσότερα μέλη.

14 Σχήματα οργάνωσης του Μαθητικού Δυναμικού Ομαδικά Σχήματα Η κοινωνική ψυχολογία ορίζει ως ομάδα αριθμό ατόμων που: (α) βρίσκονται σε σχέση αλληλεξάρτησης, αλληλεπικοινωνίας (β) έχουν κοινούς στόχους τους οποίους επιχειρούν να επιτύ- χουν μέσα από μορφές συνεργασίας Θεωρεί ως κρίσιμη σύνθεση, την ομάδα των τριών μελών, που αποτελεί τη μετάβαση από τα εταιρικά σχήματα στα αυθεντικά ομαδικά. Για εκπαιδευτικούς λόγους η σύγχρονη βιβλιογραφία συνιστά τη σύνθεση τριμελών έως τετραμελών ομάδων.

15 Προϋποθέσεις επιτυχίας της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας Η επιτυχία δεν εξασφαλίζεται με την ομαδοποίηση των μαθητών σε ολιγομελείς ομάδες. Πρέπει να συντρέχουν και οι παρακάτω προϋποθέσεις: (α) Θετική αλληλεξάρτηση μεταξύ των μελών της ομάδας (β) Άμεση προσωπική επικοινωνία μεταξύ των μελών της ομάδας (γ) Ατομική και συλλογική ευθύνη (δ) Συνεχής εξάσκηση σε δεξιότητες διαπροσωπικής επικοινω- νίας και συλλογικής εργασίας (ε) Ανομοιογένεια στη σύνθεση της ομάδας (ζ) Αποκέντρωση εξουσίας (η) Περιορισμένος αριθμός μελών

16 Προϋποθέσεις επιτυχίας της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας Θετική αλληλεξάρτηση μεταξύ των μελών της ομάδας Η αλληλεξάρτηση πετυχαίνεται με πολλούς τρόπους: (α) ο επιμερισμός του έργου της ομάδας σε αλληλοσυνδε- όμενες επιμέρους δραστηριότητεςπου ανατίθενται ως ατομικές ή εταιρικές εργασίες στα μέλη της ομάδας. (β) ο επιμερισμός των πηγών, του υλικού και των ρόλων μεταξύ των μελών της ομάδας. (γ) η απονομή κοινών αμοιβών. (δ) ο συνυπολογισμός της ατομικής με την ομαδική εργασία για την αξιολόγηση του ατομικού έργου κάθε μαθητή.

17 Προϋποθέσεις επιτυχίας της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας Άμεση προσωπική επικοινωνία μεταξύ των μελών της ομάδας Η φυσική διευθέτηση του χώρου και των μαθητών πρέπει να ε-ε ξασφαλίζει τη δυνατότητα άμεσης οπτικής επαφής, που παίζει σπουδαίο ρόλο στη διαπροσωπική επικοινωνία. Ατομική και συλλογική ευθύνη Πρέπει να ελέγχεται και η ατομική πρόοδος και η ομαδική απόδο- ση. Η ομάδα, ως οργανωμένο σύνολο, δεν είναι υπεύθυνη μόνο για την ομαδική απόδοση, αλλά και για την απόδοση κάθε με- λους.. Έτσι η ομάδα αναγκάζεται να προσφέρει κάθε βοήθεια στα μέλη της, ώστε να αποκτήσουν όλοι το ελάχιστο ποσοστό γνώ- σεων και δεξιοτήτων.

18 Προϋποθέσεις επιτυχίας της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας Συνεχής εξάσκηση σε δεξιότητες διαπροσωπικής επικοινωνίας και συλλογικής εργασίας Οι μαθητές στερούνται τις δεξιότητες αυτές και δεν τις αποκτούν αυτόματα με την τοποθέτησή τους σε ομάδες, για αυτό έχουν α-α νάγκη από άμεσες υποδείξεις και από ευκαιρίες συνεχούς εξα- σκησης. Ανομοιογένεια στη σύνθεση της ομάδας Οι ομάδες πρέπει να αποτελούνται τις περισσότερες φορές από άτομα τα οποία διαφέρουν στις μαθησιακές ικανότητες, τα δια- φέροντα, το στυλ μάθησης, το φύλο και άλλους τομείς που επη- ρεάζουν τη μάθηση και την κοινωνική συμπεριφορά.

19 Προϋποθέσεις επιτυχίας της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας Αποκέντρωση εξουσίας Πολλές φορές ο δάσκαλος δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις ανά- γκες των πολλών μαθητών, με αποτέλεσμα να μεγιστοποιείται ο χρόνος αναμονής της διδασκαλικής βοήθειας και ο χρόνος διε- ξαγωγής ενεργειών ρουτίνας. Αντίθετα, το αποκεντρωτικό σύστημα, που συνεπάγεται η ομα- δοσυνεργατική οργάνωση της τάξης, μεταβιβάζει μέρος της ε-ε ξουσίας και των αρμοδιοτήτων του δάσκαλου στις μαθητικές ο-ο μάδες και έτσι μειώνει τις απώλειες χρόνου, αυξάνοντας το δι- δακτικό χρόνο.

20 Προϋποθέσεις επιτυχίας της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας Περιορισμένος αριθμός μελών Ποιος πρέπει να είναι ο αριθμός των μελών μιας ομάδας για να εξασφαλιστεί υψηλός βαθμός λειτουργικότητας; Δεν υπάρχει απόλυτη συμφωνία. Για τις μεγάλες τάξεις προτείνεται οι ομάδες να αποτελούνται από μαθητές. Οι πολυπληθείς ομάδες χρειάζονται περισσότερο χρόνο για την επεξεργασία των αντικειμένων. Το πλέγμα των διαπροσωπικών επικοινωνιών αυξάνεται σύμφω- να με τη συνάρτηση ν(ν-1). Θεωρείται σωστό, όταν για πρώτη φορά εφαρμόζεται η συνεργα- τική μορφή σχολικής εργασίας, ο δάσκαλος να αρχίσει με εταιρι- κές ομάδες και σταδιακά να αυξάνεται ο αριθμός.

21 Προϋποθέσεις επιτυχίας της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας Περιορισμένος αριθμός μελών Ο αριθμός των 4 μαθητών προσφέρεται διότι: (α) δημιουργεί απλό πλέγμα επικοινωνίας (β) επιτρέπει τη δημιουργία 2 υποομάδων (γ) η ομαδοσυνεργατική επεξεργασία τελειώνει σε ώρες (δ) δεν προϋποθέτει ειδικά τραπέζια

22 Επιπτώσεις της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας Οι επιπτώσεις στη διαδικασία της εκπαίδευσης είναι: (Α) Επιπτώσεις στον κοινωνικό τομέα (α) Κοινωνικοποίηση (β) Σχολική πειθαρχία (γ) Στάση μαθητών προς το σχολείο (δ) Εκδημοκρατισμός του ατόμου (Β) Επιπτώσεις στον ψυχολογικό τομέα (α) Ψυχολογικό κλίμα (β) Αυτοεκτίμηση (γ) Ψυχική υγεία (Γ) Επιπτώσεις στο γνωστικό τομέα (α) Νοητική ανάπτυξη (β) Γλωσσική ανάπτυξη (γ) Ακαδημαϊκή μάθηση

23 Επιπτώσεις στον κοινωνικό τομέα Κοινωνικοποίηση Η συνεργατική οργάνωση καθιστά το σχολείο αποτελεσματικότερο:

24 Επιπτώσεις στον κοινωνικό τομέα Σχολική πειθαρχία Η αυξημένη δραστηριότητα και το ενδιαφέρον που δημιουργεί η Ομαδοσυνεργατική μάθηση περιορίζει στο ελάχιστο τα κρούσμα- τα απειθαρχίας. Για τις παρεκτροπές που παρατηρούνται, ο δάσκαλος δεν επιβάλ- λει ποινές με αυταρχικό τρόπο, αλλά παραπέμπει στην ομάδα. Μειώνονται τα κρούσματα επιθετικότητας, διότι τα μέλη της ο-ο μάδας αναπτύσσουν την ικανότητα επίλυσης των διαπροσωπι- κών συγκρούσεων με κοινωνικά αποδεκτούς τρόπους.

25 Επιπτώσεις στον κοινωνικό τομέα Στάση μαθητών προς το σχολείο Οι έρευνες δείχνουν ότι οι μαθητές του δημοτικού αναπτύσσουν θετικές στάσεις για το σχολείο και τη σχολική εργασία. Εκδημοκρατισμός του ατόμου Η συνεργατική οργάνωση προσφέρει ευκαιρίες ισότιμης συμμε- τοχής στη λύση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η ομάδα αλλά και η τάξη γενικότερα. Έτσι ο μαθητής κατανοεί πώς λειτουργεί το κοινωνικό σύστημα και σχηματίζει την πεποίθηση ότι είναι σε θέση να επηρεάζει τη λειτουργία του συστήματος.

26 Επιπτώσεις στον ψυχολογικό τομέα Ψυχολογικό κλίμα Έρευνες δείχνουν ότι οι τάξεις με συνεργατικό σύστημα οργά- νωσης παρουσιάζουν μεγαλύτερο βαθμό συνεκτικότητας και μι- κρότερα επίπεδα άγχους. Οι μαθητές παρουσιάζουν μικρότερο ποσοστό σχολικού άγχους και δηλώνουν ότι αισθάνονται ότι είναι αποδεκτοί από τους συμ- μαθητές τους και το δάσκαλο. Αυτοεκτίμηση Ο μαθητής βλέπει τον εαυτό του σε σχέση με τους άλλους, αλλά και μέσα από τα μάτια των άλλων. Ο μαθητής αναπτύσσει θετική εικόνα για τον εαυτό του και κυρίως αυτός που στο ανταγωνι- στικό πλαίσιο της παραδοσιακής τάξης σχηματίζει αρνητική α-α ντίληψη για τον εαυτό του.

27 Επιπτώσεις στο γνωστικό τομέα τομέα Νοητική ανάπτυξη Η διδασκαλία μέσα στα συνεργατικά πλαίσια δημιουργεί συνθή- κες που αναπτύσσουν τις ανώτερες πνευματικές λειτουργίες. (α) οι μαθητές περιγράφουν, επεξηγούν, και αιτιολογούν τη σκέψη τους, γεγονός που αναπτύσσει το μεταγνωστικό και την αποκλίνουσα σκέψη. (β) οι μαθητές χρησιμοποιούν δεξιότητες οργάνωσης και ανάλυ- σης και πολλούς τρόπους οργάνωσης και εμπειρίας. (γ) οι μαθητές αναπτύσσουν την ικανότητα να αναλύουν, να α-α ξιολογούν και να επιλέγουν από τις συχνά αντίθετες και αλ- ληλοσυγκρουόμενες ιδέες, πληροφορίες, μεθόδους, στάσεις, εκείνες που θα βοηθήσουν αποτελεσματικότερα στην επί- τευξη του κοινού σκοπού. (δ) απαλλάσσονται από τον εγωκεντρικό τρόπο σκέψης. (ε) οι μαθητές αποκτούν την ικανότητα αναδιάταξης και προσαρ- μογής τους στις νέες καταστάσεις, χωρίς τη συνεχή αίσθηση της ανταγωνιστικής οργάνωσης.

28 Επιπτώσεις στο γνωστικό τομέα τομέα Γλωσσική ανάπτυξη Ο λόγος του δάσκαλου υποβαθμίζεται ποσοτικά και αναβαθμίζε- ται ποσοτικά και ποιοτικά ο μαθητικός λόγος. Η ποιοτική βελτίω- ση του μαθητικού λόγου οφείλεται στο γεγονός ότι μετατρέπεται από αποκριτικός και δασκαλοκατευθυνόμενος λόγος σε λόγο ε-ε λεύθερης διερεύνησης, με στοιχεία διήγησης, περιγραφής, ανά- λυσης και συσχέτισης δεδομένων και διατύπωσης υποθέσεων.

29 Επιπτώσεις στο γνωστικό τομέα τομέα Ακαδημαϊκή μάθηση Η ομαδική συνεργασία μεγιστοποιεί τη μάθηση, διότι οι αντιπαραθέσεις των αλληλοσυγκρουόμενων απόψεων και ιδεών: Η συνεργατική διδασκαλία επηρεάζει θετικά τα μαθησιακά αποτελέσμα- τα: (α) χρόνος ενεργητικής συμμετοχής στο μάθημα (β) μαθησιακή διαδικασία (γ) ενεργοποίηση μαθητών (δ) συλλογική πσρέμβαση

30 Προγραμματισμός ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας Κατά τη φάση του προγραμματισμού ο δάσκαλος πρέπει να από- φασίσει: (α) τον αριθμό των μελών και τη σύνθεση της ομάδας. (β) τη συγκεκριμένη ενότητα και τους διδακτικούς της στόχους που θα επεξεργαστεί η ομάδα. (γ) τις αναμενόμενες μορφές κοινωνικής συμπεριφοράς των μα- θητών κατά την ώρα της συνεργατικής εργασίας και πώς θα καταστήσει αυτές σαφείς. (δ) τι υλικό θα δοθεί για ατομική και τι για κοινή χρήση. (ε) τον τρόπο με τον οποίο θα εξηγήσει στους μαθητές τι πρέπει να κάνουν για να διεκπεραιώσουν το έργο που αναλαμβά- νουν, αν θα υπάρχει καταμερισμός έργου και πώς θα γίνει η σύνθεση της ομαδικής εργασίας. (ζ) ποιος θα είναι ο ρόλος του και αν θα ανατεθούν ρόλοι σε μα- θητές και σε ποιους. (η) τα κριτήρια και τις διαδικασίες αξιολόγησης.

31 Διεξαγωγή ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας

34 Διεξαγωγή ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας Πρώτη φάση: Προδιδακτικές ενέργειες οργάνωσης (1) Οργάνωση μαθητικών ομάδων: Οι συνεργατικές εμπειρίες των μαθητών, ο διαθέσιμος χρόνος και η φύση του μαθήματος είναι οι βασικοί παράγοντες που καθορί- ζουν το μέγεθος της ομάδας. Στη συνέχεια ο δάσκαλος καθορίζει τον τρόπο κατανομής των μαθητών στις ομάδες, ώστε να έχει ομοιογένεια ή ανομοιογένεια. (Εύρεση του άγνωστου όρου μιας αναλογίας): ομάδα μελών (2) Οργάνωση χώρου: Διευθετούνται τα θρανία ώστε να εξασφαλιστεί η δυνατότητα άμεσης επικοινωνίας μεταξύ των μελών της ομάδας καθώς και η απομόνωσή της από τις υπόλοιπες ομάδες της τάξης.

35 Διεξαγωγή ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας Δεύτερη φάση: Προετοιμασία ψυχολογική και γνωσιολογική (3) Γνωστοποίηση διδακτικών στόχων: Οι διδακτικοί στόχοι μπορούν να είναι: (α) να καταστούν οι μαθητές ικανοί ως ομάδα και ως άτομα να βρίσκουν τον άγνωστο όρο μιας αναλογίας, με βάση την ιδι- ότητα γινομένου μέσων άκρων. (β) να καταστούν οι μαθητές ικανοί να βρίσκουν τον άγνωστο ό-ό ρο ακόμα και όταν ένας όρος της δεν είναι ακέραιος. (γ) να καταστούν οι μαθητές ικανοί να κατανοούν τις αρχές των αναλογιών και να λύνουν προβλήματα. (4) Καθορισμός αναμενόμενων μορφών κοιν/κής συμπ/ράς: Πριν αρχίσετε την εργασία, να ελέγξετε αν όλοι κατάλαβαν τι πρόκειται να κάνετε και πριν την παραδώσετε, να ελέγξετε αν ό-ό λοι είναι σε θέση να αιτιολογήσουν τις απαντήσεις που δώσατε. (κοινωνικός και ακαδημαϊκός στόχος)

36 Διεξαγωγή ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας Δεύτερη φάση: Προετοιμασία ψυχολογική και γνωσιολογική (5) Γνωστοποίηση διαδικασιών συνεργασίας: Ο δάσκαλος αναφέρει τις φάσεις τις οποίες θα ακολουθήσει η διδασκαλία.το νέο μάθημα θα παρουσιαστεί μονολογικά ή δια- λογικά; Σε πόσες φάσεις θα γίνει η ομαδική εργασία και ποια θα είναι τα κριτήρια αξιολόγησης. (Κοινή διδασκαλία με παραδείγματα από τον ίδιο και στη συνέ- χεια η ομαδική εργασία θα εξελιχθεί σε τρεις φάσεις όπου οι μα- θητές της κάθε ομάδας θα έχουν την ευκαιρία να εργαστούν: 1η φάση: ομαδικά 2η φάση: ομαδικά ατομικά 3η φάση: τελείως ατομικά (αξιολόγηση)

37 Διεξαγωγή ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας Τρίτη φάση: Παρουσίαση και επεξεργασία διδακτικού αντικειμένου (6) Παρουσίαση ή συλλογή δεδομένων για διδ/κό αντικείμενο: Ο δάσκαλος παρουσιάζει το διδακτικό υλικό, όταν όμως κρίνει αναθέτει την εργασία αυτή στους μαθητές. (Ο δάσκαλος παρουσιάζει το νέο μάθημα μονολογικά,, εξηγώντας αναλυτικά τις έννοιες και τις σχέσεις. Στη συνέχεια λύνει στον πίνακα προβλήματα.) (7) Καταμερισμός έργου ομάδας στις υποομάδες: 1η φάση: Οι μαθητές απαντούν στις ερωτήσεις του βιβλίου και στη συνέχεια λύνουν τις ασκήσεις (ομαδικά) 2η φάση: Όταν όλοι οι μαθητές της ομάδας καταστούν ικανοί να επιλύουν τέτοιες ασκήσεις, η ομάδα συνεχίζει με την επίλυση προβλημάτων (ομαδική κατάταξη, ατομική λύση) (ομαδική α- τομική εργασία) 3η φάση: Επιλύουν ατομικά (ασκήσεις αξιολόγησης)

38 Διεξαγωγή ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας Τρίτη φάση: Παρουσίαση και επεξεργασία διδακτικού αντικειμένου (8) Σύνθεση έργου υποομάδων: Οι υποομάδες κάθε ομάδας παρουσιάζουν την εργασία τους στην ομάδα, γίνονται οι αναγκαίες τροποποιήσεις, βελτιώσεις, ανάλο- γα με το διδακτικό αντικείμενο και παρουσιάζεται τελικά η συν- θετική εργασία της ομάδας.

39 Διεξαγωγή ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας Τέταρτη φάση: Καθοδήγηση της ομαδικής εργασίας (9) Οργανωτικο διδακτικές δραστηριότητες του δάσκαλου: Ο δάσκαλος δεν αυτοκαταργείται στην ομαδοσυνεργατική διδα- σκαλία,, αλλά επιτελεί πολλούς και σημαντικούς ρόλους: (1) δόμηση της ομάδας, των εργασιών και των δραστηριοτήτων (2) διαμεσολάβηση της γνώσης και του προβληματισμού με πλη- ροφορίες,, ερωτήσεις και επισημάνσεις (3) διδασκαλία διαδικασιών και κοινωνικο γνωστικών δεξιοτή- των (4) αξιολόγηση της ακαδημαϊκής μάθησης και της λειτουργικό- τητας της ομάδας (5) καθοδήγηση της ομάδας μέσω υποδέιξεων και ανατροφοδο- τήσεων (6) επίδειξη των αναμενόμενων μορφών συμπεριφοράς (7) συνεργασία με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας στο επίπεδο της ισοτιμίας

40 Διεξαγωγή ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας Τέταρτη φάση: Καθοδήγηση της ομαδικής εργασίας (10) Μαθησιακές και συνεργατικές δραστηριότητες μαθητών: Οι μαθητές εκτός από τις μαθησιακές δραστηριότητες αναλαμ- βάνουν να φέρουν σε πέρας και συγκεκριμένους ρόλους, που βοηθούν τη λειτουργία της ομάδας. (Επισημαίνονται οι μορφές συμπεριφοράς: υποβολή ερωτήσεων, η προσφορά ιδεών, βοήθειας και ενθάρρυνσης των συνεργατών)

41 Διεξαγωγή ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας Πέμπτη φάση: Αξιολόγηση ακαδημαϊκής εργασίας (11) Αξιολόγηση ακαδημαϊκής εργασίας: Τα προβλήματα αξιολόγησης γίνονται περίπλοκα, διότι πρέπει να αξιολογηθούν και τα άτομα και οι ομάδες. Όταν τα άτομα βαθμολογούνται με βάση τις προσωπικές τους επιδιώξεις αδυνατίζει η συνοχή της ομάδας, ενώ όταν βαθμολο- γούνται με βάση την ομαδική εργασία, μερικά μέλη αδρανοποι- ούνται και αφήνουν τους άλλους να κάνουν όλη την εργασία. (Πρόταση: Μέσος όρος ομάδας, πριμοδότηση ή αφαίρεση μιας μονάδας) (12) Αξιολόγηση λειτουργικότητας της ομάδας: Ο δάσκαλος κάνει προφορικές κρίσεις κατά τη διαδικασία της εργασίας, ανατροφοδοτώντας κατάλληλα τους μαθητές, ή και οι ίδιοι οι μαθητές σημειώνουν ή συζητούν τις παρατηρήσεις τους για τα προβλήματα συνεργασίας που αντιμετώπισαν.