ελέγξιµος: Α: ανεξέλεγκτος (ασύδοτος) ευθύνη: Α: ανευθυνότητα (αµέλεια, αδιαφορία) ελεύθερη: Α: υπόδουλη (ανελεύθερη) αδυναµία: Α: σθένος (δύναµη)

Transcript

1 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ Τάξη Ηµερήσιου Γενικού Λυκείου Α. Ο κειµενογράφος πραγµατεύεται τη διαχρονική συµβολή του βιβλίου στην ανθρώπινη ανέλιξη. Υποστηρίζει ότι η αντιφατικότητα των απόψεων που παρουσιάζονται σε διάφορα βιβλία ωθεί στην πνευµατική όξυνση του ατόµου και στη διαµόρφωση ελεύθερης προσωπικότητας. Επισηµαίνεται ότι το άτοµο αποκτά µηχανισµούς ελέγχου των λαµβανοµένων πληροφοριών και αναπτύσσει υπευθυνότητα ως προς την επεξεργασία τους. Γι αυτό άλλωστε το βιβλίο σε εποχές πολιτικής αστάθειας δέχεται επίθεση από τα µέσα µαζικής επικοινωνίας και επιχειρείται ανεπιτυχώς η χρήση του ως µέσο προσηλυτισµού. Συµπεραίνεται ότι ο ρόλος του είναι καταλυτικός για τη διάσωση του σύγχρονου ανθρώπου αφού αυτό θα τον ενισχύσει ώστε να αναλάβει πρωτοβουλίες και δράση για τον επαναπροσδιορισµό των στόχων του. (106 λέξεις) Β 1. Αναµφισβήτητα, οι εκδιαµέτρου αντιτιθέµενες θέσεις και οι προσωπικές τοποθετήσεις των συγγραφέων, όπως κατατίθενται στην ευρύτερη βιβλιογραφία, ωθούν τον αναγνώστη - µελετητή να προσεγγίσει την αλήθεια µέσα από διάφορες οπτικές γωνίες. Αυτή η διαδικασία της αντιπαράθεσης του λόγου ενισχύει το άτοµο µε τη δύναµη της κριτικής σκέψης κατορθώνοντας το προσδοκώµενο µορφωτικό αποτέλεσµα και από την άλλη ενισχύει την αξία του διαλόγου σε όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας. Ο δέκτης εθίζεται στον πλουραλισµό των πληροφοριών, στην πολυφωνία, στον έλεγχο των γνωστικών πηγών, στοιχεία που ενδυναµώνουν το διάλογο, σε µια εποχή που πλήττεται από τους µηχανισµούς της προπαγάνδας. Συνεπώς, ο «διάλογος» της διανόησης προασπίζεται και περιφρουρεί την αρτιότητα του διαλόγου. (108 λέξεις) Β 2. α) «Ο Βολταίρος είχε πει κάποτε πως τον κόσµο τον κυβερνάνε τα βιβλία.» Πολλές φορές ο συγγραφέας, στην προσπάθειά του να ενισχύσει τις απόψεις του, επικαλείται κάποια αυθεντία, δηλαδή ένα πρόσωπο εγνωσµένου 1

2 κύρους και κοινά αποδεκτό, για να πείσει το δέκτη. Η παράθεση ρήσεων από καθολικά αναγνωρισµένες προσωπικότητες προσδίδει διαχρονική ισχύ στα γραφόµενα του ποµπού, καταδεικνύει την ευρεία µόρφωσή του και δηλώνει την εξαγωγή έγκυρων συµπερασµάτων, που βασίζονται σε αξιόπιστες πηγές. Στο συγκεκριµένο απόσπασµα το ρόλο της αυθεντίας λαµβάνει ο διαφωτιστής φιλόσοφος Βολταίρος, που µε τη ρήση του ότι τον κόσµο τον κυβερνάνε τα βιβλία, ενδυναµώνει την επιχειρηµατολογία του Άγγελου Τερζάκη για τη σπουδαιότητα των βιβλίων. Β 2. β)... «δηµοκρατία των Γραµµάτων» (το βιβλίο) αναδίδει αµέσως µιαν αποφορά η ζώνη που περιβάλλει την αγνότητα του βιβλίου το γκόλφι της ανθρωπιάς... Β 3. α) ετερόφωτος Α: αυτόφωτος ελέγξιµος: Α: ανεξέλεγκτος (ασύδοτος) ευθύνη: Α: ανευθυνότητα (αµέλεια, αδιαφορία) ελεύθερη: Α: υπόδουλη (ανελεύθερη) αδυναµία: Α: σθένος (δύναµη) Β 3. β) αρετή Σ: προτέρηµα (χάρισµα, ικανότητα) γνώµη Σ: άποψη (αντίληψη, κρίση) ισχύς Σ: κύρος (υπεροχή) περιφρουρώ Σ: προστατεύω (επιτηρώ) φρόνηµα Σ: πεποίθηση (ιδεολογία) Β 4. α) Ενεργητική σύνταξη Τροπή σε παθητική : «... γιατί εδώ η αυθεντία, όταν κι όπου υπάρχει, µε τρόπο πάντως ελέγξιµο, δεν περιφρουρείται από καµιά αστυνοµική δύναµη.» 2

3 Β 4. β) Παθητική σύνταξη Τροπή σε ενεργητική: «Ο άνθρωπος δε θα χάσει τη µάχη, ενόσω θα υπάρχει καταφυγή του λόγου, το βιβλίο.» Γ. ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ: άρθρο Ε ΟΜΕΝΟ: 1) καταστροφή σχολικών βιβλίων στο τέλος του σχολικού έτους ΖΗΤΟΥΜΕΝΑ: 1) αιτιολόγηση του παραπάνω δεδοµένου 2) τρόποι που θα συµβάλλουν στην αρµονική συνύπαρξη του βιβλίου µε τα µέσα πληροφόρησης και γνώσης. ΤΙΤΛΟΣ: «Ολοκαύτωµα» βιβλίων στο σχολικό προαύλιο ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Η τέχνη σε όλες τις µορφές της είναι το βαρόµετρο του πολιτισµού, γεγονός που αποδεικνύει ότι η σχέση του βιβλίου µε τα επιτεύγµατα του πνεύµατος είναι άρρηκτη. Εντούτοις, σε µία ιδιόµορφη «τελετή» στο τέλος της σχολικής χρονιάς, εκτυλίσσεται ένα παγιωµένο πλέον φαινόµενο, αυτό της καύσης των σχολικών εγχειριδίων. Πρόκειται για µία τακτική συµβολική της ρήξης µε την σχολική καθηµερινότητα, που εντυπώνεται στις συνειδήσεις των µαθητών ως µία περίοδος ψυχολογικού καταναγκασµού. Η εκπαιδευτική κοινότητα οφείλει να προβληµατιστεί. Α ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: 1. Τα χαρακτηριστικά της εφηβείας. εδοµένης της σκέψης ότι χαρακτηρίζονται από αγωνιστική διάθεση, επαναστατικότητα, τάση για αµφισβήτηση, αιτιολογείται η αποκλίνουσα συµπεριφορά τους, η καταστροφή των βιβλίων ως ένδειξη απόρριψης του κατεστηµένου της σχολικής πραγµατικότητας και της «αυθεντίας» του δασκάλου. 2. Οι γονείς δεν εκπέµπουν τη γοητεία της πνευµατικής κατάκτησης και κατ επέκταση όλα τα χαρακτηριστικά της ενδιάθετης σκέψης. Το µικρό παιδί πηγαίνει στο σχολείο, γιατί επιβάλλεται να µάθει γράµµατα. Οι µεγαλύτεροι, που είναι υπεύθυνοι 3

4 για την αγωγή του, δεν το πείθουν ότι διαθέτει πνεύµα που πρέπει να καλλιεργηθεί. Έτσι το παιδί δεν αντιλαµβάνεται την αξία της εκπαίδευσης. Εποµένως, το βιβλίο ως µέσο επιµόρφωσης θεωρείται «ρίζα του κακού». 3. Συχνά η εµφάνιση των βιβλίων κρίνεται απωθητική από τους µαθητές. Κακής ποιότητας εκτύπωση, περιεχόµενο επιστηµονικά παρωχηµένο, ευτελής ποιότητα του χαρτιού συντελούν στην απαξίωση του σχολικού εγχειριδίου. 4. Η αποπνευµατοποίηση της σύγχρονης εποχής. Οι µαθητές προσηλωµένοι στα υλικά αγαθά, στον ωφελιµισµό και τη χρησιµοθηρία, υποβαθµίζουν τα πνευµατικά αγαθά και κατ επέκταση τον κυριότερο εκπρόσωπό τους, τα βιβλία. 5. Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστηµα σηµατοδοτείται από µία αναχρονιστική και στείρα αποστηθιστική πορεία µάθησης. Ο αντίλογος παραγκωνίζεται και απεµπολείται η ελεύθερη βούληση. Η ίδια η µελέτη του σχολικού βιβλίου αντιµετωπίζεται χρησιµοθηρικά. Εποµένως, όταν ο στόχος επιτευχθεί, το σχολικό εγχειρίδιο αναγορεύεται «περιττό». 6. Η έκπτωση των ηθικών αξιών και αρχών οδηγεί το µαθητή στη µαζοποίηση. Ακολουθεί το συρµό, ακόµη και αν διαφωνεί µε τα δρώµενα, από το φόβο µήπως περιθωριοποιηθεί από το φιλικό του περίγυρο. Αδυνατεί να συνειδητοποιήσει ότι ασεβεί κατάφωρα ενάντια σε ένα αγαθό που η Πολιτεία του παρέχει απλόχερα και δωρεάν. Επίσης, πολλοί µαθητές επιδεικνύουν µία κακώς εννοούµενη «µαγκιά», επειδή η ανωνυµία του συνόλου τους καλύπτει και γνωρίζουν ότι δε θα υποστούν κυρώσεις για αυτή τους την πράξη. 7. Τα ηλεκτρονικά µέσα πληροφόρησης προάγουν πλέον ευκολότερα τη γνώση. Η εύκολα προσβάσιµη διαδικτυακή πύλη και η κυριαρχία της εικόνας εξελίσσονται και ανανεώνονται διαρκώς, µε συνέπεια το βιβλίο να παραγκωνίζεται. ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ: Επειδή αυτή η κυριαρχία των ηλεκτρονικών µέσων πληροφόρησης και γνώσης είναι καταλυτική, οι φορείς αγωγής και επιµόρφωσης των µαθητών έχουν χρέος να επινοήσουν τρόπους και να υπερασπιστούν την ειρηνική συνύπαρξη αυτών µε το βιβλίο. Η τεχνολογική πρόοδος δεν αντιπαλεύει τον κόσµο του βιβλίου. Εξάλλου θα ήταν απελπιστικά άδειο ένα σχολείο δίχως βιβλία, ακόµα κι αν διέθετε την αρτιότερη ηλεκτρονική υποδοµή. 4

5 Β ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: 1. Το σχολείο διαθέτει ηλεκτρονικά µέσα, τα οποία επιβάλλεται να αξιοποιηθούν. Με τη δυνατότητα διασύνδεσης του µαθητή µε δίκτυα και άλλα οπτικοακουστικά µέσα επιτυγχάνεται µια χωρίς προηγούµενο δυνατότητα διάδοσης των πληροφοριών και των γνώσεων, καθώς και επικοινωνίας των ανθρώπων µεταξύ τους για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Η σχέση µε τον ηλεκτρονικό υπολογιστή διευκολύνει λοιπόν τη διαδραστική επικοινωνία. Η σχέση µε το βιβλίο, όµως, διασώζει την ανθρώπινη επαφή και την πνευµατική καλλιέργεια. 2. Το µάθηµα µε τη χρήση υπολογιστή γίνεται κατανοητό και ευχάριστο και δίνει ερεθίσµατα για περαιτέρω περιήγηση στον κόσµο της γνώσης τα βιβλία επιτρέπουν την επιλογή και τη βαθύτερη κατανόηση. Ο εκπαιδευτικός αντιλαµβάνεται αυτή τη διαφορά και µπορεί να την εκµεταλλευτεί. 3. Το βιβλίο χρειάζεται τη υποστήριξη και τη συνδροµή των κοινωνικών φορέων και έξω από το σχολικό περιβάλλον. Οι πνευµατικοί άνθρωποι, ως δηµιουργοί των βιβλίων, επιβάλλεται να συµµετάσχουν, ώστε να αποδείξουν τη δυνατότητα συνύπαρξης του βιβλίου και των ηλεκτρονικών µέσων, αποποιούµενοι την ξύλινη γλώσσα. Η πολιτεία οφείλει να επιχορηγήσει τη συγγραφική δραστηριότητα, µε εκδηλώσεις για τις νέες κυκλοφορίες βιβλίων, την αναβίωση των λεσχών ανάγνωσης, την προσιτή τιµή Καθίσταται ανάγκη τα ηλεκτρονικά µέσα να αρθούν στο ύψος της εκπαιδευτικής διαπαιδαγώγησης των παιδιών. Είναι σε θέση να ενηµερώνουν για τις νέες κυκλοφορίες, να προβάλλουν εκποµπές στις οποίες θα γίνονται βιβλιοπαρουσιάσεις και βιβλιοκριτικές, να προωθούν τη διάθεση βιβλίων µε έκπτωση Οι φορείς αγωγής και κοινωνικοποίησης των παιδιών δύνανται να καλλιεργήσουν ολόπλευρα το µαθητή, ώστε να διευρύνει το κοσµοείδωλό του και να αποκτήσει τη δυνατότητα φιλοσοφικής ενατένισης της ζωής. Με αυτόν τον τρόπο παύει να αποτελεί ένα αλλοτριωµένο κακέκτυπο του ελεύθερου εαυτού του, που εξαφανίζει κάθε υπαρξιακή και γόνιµη χαρά. Οξύνεται η κριτική του ικανότητα και συνθέτει έναν αξιακό κώδικα, που τον καθιστά ικανό να αποτιµήσει τόσο την προσφορά του βιβλίου, όσο και των ηλεκτρονικών µέσων. 6. Κάποια λογοτεχνικά έργα έχουν αποµαγνητοφωνηθεί και κυκλοφορούν υπό τη µορφή ακουστικών εκδόσεων. Όταν εκπονούνται τέτοιες προσπάθειες, τα έργα γίνονται γνωστά µε πιο εύληπτο τρόπο. Οι ακουστικές εκδόσεις µπορούν να βοηθήσουν άτοµα µε αναγνωστικές δυσκολίες. Συµπερασµατικά, τέτοιες 5

6 προσπάθειες µπορούν να δράσουν µόνο µε συµπληρωµατικό τρόπο. Τα ηλεκτρονικά µέσα δεν είναι σε θέση να υποκαταστήσουν τα οφέλη του βιβλίου. ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Το βιβλίο αποσαφηνίζει τον ηθικό προσανατολισµό του ανθρώπου και τονώνει το αίσθηµα ευθύνης του. Ο δέκτης κατανοεί µε ποιες µεθόδους πρέπει να δράσει και να αγωνιστεί για την υπερπήδηση των κοινωνικών προβληµάτων. Η προσφορά αυτή του βιβλίου είναι ανεκτίµητη και αναντικατάστατη. Η άποψη ότι το πνεύµα θα σώσει τον κόσµο αποτελεί διαπίστωση κάθε σκεπτόµενου ανθρώπου. Η εκπαιδευτική κοινότητα οφείλει να επαναπροσδιορίσει το στόχο των σχολικών βιβλίων και να εργαστεί στην οικοδόµηση του σεβασµού τους από τους µαθητές. Επιµέλεια απαντήσεων:: Αγγελική Αθανασιάδη Νίκη Καρβούνη Ελισάβετ Μυαλά (φιλόλογοι) 6