2 ο ΓΕΛ. ΠΕΥΚΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Τίτλος:

Transcript

1 2 ο ΓΕΛ. ΠΕΥΚΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σχολικό έτος Τίτλος: Η ιστορία του καπνού- Συνέπειες του καπνίσματος στην εγκυμοσύνη Ομάδα Ονόματα: Αβραμίδης Σταύρος Αγόρης Αντώνης Βασιλείου Βασιλική Γεωργαντά Ειρήνη

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος Μεθοδολογία Ιστορία του καπνού ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 15 Ο ΑΙΩΝΑ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΤΣΙΓΑΡΩΝ 19 ος- 20 ος ΑΙΩΝΑΣ 20ος- 21ος ΑΙΩΝΑΣ Τρόποι χρήσης του καπνού ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΑΛΛΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΜΕΡΕΣ ΜΑΣ Συστατικά του καπνού Οι επιπτώσεις του καπνού στην κύηση-στη μητέρα Οι επιπτώσεις του καπνού στο έμβρυο Κάπνισμα και θηλασμός Κανόνες καπνίσματος παρουσία μωρού Τοξικές ουσίες του καπνού και η επίδρασή τους στην αναπαραγωγή Αυτοκριτική και προτάσεις για περαιτέρω έρευνα Βιβλιογραφία

3 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Είμαστε μια ομάδα μαθητών της Β Λυκείου. Στα πλαίσια του μαθήματος ασχοληθήκαμε με το κάπνισμα και τη σχέση των ανθρώπων με αυτό. Συγκεκριμένα, η παρούσα μελέτη ασχολείται με την ιστορία του καπνού, την αρχική μορφή και εξέλιξή του, την επαφή των ανθρώπων με το κάπνισμα στην πορεία των χρόνων, τους τρόπους χρήσης του καπνού, αλλά και τα συστατικά του -θέματα με τα οποία ασχοληθήκαμε στο το 1 ο τετράμηνο- αλλά και με τις συνέπειες του καπνίσματος στην εγκυμοσύνη τόσο για τη μητέρα όσο και για το έμβρυο ( 2 ο τετράμηνο ). Στόχος της εργασίας επομένως ήταν η αναζήτηση και ανεύρεση απαντήσεων στα παραπάνω ζητούμενα. Τα βασικά ερωτήματα που αποτέλεσαν τον άξονα στον οποίο κινήθηκε η έρευνα της ομάδας μας ήταν «Τι ιστορικά στοιχεία έχουμε για τον καπνό;» και «Ποιες είναι οι συνέπειες του καπνίσματος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης;» Πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν και αναλύθηκαν ανάλογα έδωσαν απαντήσεις στα ερωτήματα που τέθηκαν πάνω σε αυτό το θέμα. Πιο συγκεκριμένα, επιμέρους ερωτήματα που αποτέλεσαν τη βάση της εργασίας μας ήταν: «πότε και πού ανακαλύφθηκε ο καπνός;», «πώς τον χρησιμοποιούσαν;», «ποια μορφή είχε αρχικά και πώς εξελίχθηκε;», «ποια τα συστατικά του και ποιες οι επιδράσεις του στο έμβρυο;», «ποιες οι επιπλοκές που μπορεί να προκαλέσει στην εγκυμονούσα;». ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Βάση της σχετικής έρευνας που διεξήχθη προέκυψε ένα σύνολο δεδομένων που συγκεντρώθηκαν και αναλύθηκαν ανάλογα. Κάθε μέλος της ομάδας ανέλαβε να συγκεντρώσει αρχικά κάποιες γενικές πληροφορίες πάνω στο θέμα. Ύστερα βασιζόμενοι στο κύριο ερώτημα της έρευνας μας, καταλήξαμε σε επιμέρους ερωτήματα, για τα οποία ασχολήθηκε ο καθένας ξεχωριστά. Έπειτα λοιπόν από τη συλλογή εκείνων των στοιχείων που ο καθένας θεωρούσε κατάλληλα, τα συγκεντρώσαμε όλα μαζί στο αρχείο της ομάδας. Αφού διαβάσαμε αυτές τις πληροφορίες υπογραμμίσαμε τα κύρια στοιχεία και διαμορφώσαμε έτσι το σύνολο της εργασίας μας. Επομένως, σημαντικό μέρος αυτών των πληροφοριών παρατίθενται παρακάτω, ύστερα από την κατάλληλη επεξεργασία και επιλογή τους.

4 ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΠΝΟΥ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 15 Ο πρώτοι που ανακάλυψαν τις χαλαρωτικές ιδιότητες του καπνού ήταν οι Ινδιάνοι. Συνήθιζαν να καπνίζουν πίπα ή πούρο. Οι ερευνητές μάλιστα διατηρούν ισχυρή την πεποίθηση πως ο καπνός άρχισε να φύεται ήδη από το π.χ. Μια πήλινη πίπα που βρέθηκε στη Γουατεμάλα, στα θεωρούμενα εδάφη των Μάγια, αποκαλύπτει πως η επαφή του ανθρώπου με τον καπνό, είτε ως απόλαυση είτε πάλι ως απαραίτητο στοιχείο των διαφόρων τελετών, ξεκινά από το π.χ. Η μεγάλη αλλαγή, όμως και η ραγδαία διάδοσή του στον δυτικό άνθρωπο, έγινε όταν στις 15 Οκτωβρίου του 1492 ο εξερευνητής Χριστόφορος Κολόμβος έρχεται σε επαφή με τους ιθαγενείς των ακτών της Αμερικής, όπου και κατέπλευσε. Ο ΑΙΩΝΑ Η εισαγωγή του στην Ευρώπη έγινε το 1556 όταν έφτασε στη Γαλλία και στη συνέχεια στην Πορτογαλία και την Ισπανία. Οι ιδιότητές του έγιναν γνωστές χάρη στον Γάλλο πρεσβευτή στην Πορτογαλία Ζαν Νικό, (Jean Nicot) στον οποίον οφείλεται και η επιστημονική του ονομασία, Νικοτιανή ο ταμπάκος (Nicotiana tabacum), επίσης γνωστό ως Νικοτιανή η κοινή (αποδιδόμενο στα ελληνικά ως "Νικοτιανή"). Από εκεί με τους Πορτογάλους και Ισπανούς θαλασσοπόρους μεταφέρθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο. ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ Επί έναν αιώνα, μέχρι το 1687, η χρήση του καπνού ήταν περιορισμένη λόγω των αυστηρών κρατικών περιοριστικών μέτρων. Τη χρονολογία αυτή, ο Σουλεϊμάν ο Β επιτρέπει την καπνοκαλλιέργεια και επιβάλλει φόρους και δασμούς. Οι κλιματολογικές συνθήκες και το έδαφος στα παράλια της Μ. Ασίας, της Μαύρης Θάλασσας, στα νησιά και τις περιοχές της σύγχρονης Ελλάδας, ευνόησαν τις καπνοκαλλιέργειες και δημιούργησαν μικρόφυλλες γευστικές και αρωματικές ποικιλίες καπνού, τα περίφημα ανατολικά καπνά, τα οποία έμελλε να μονοπωλήσουν τις προτιμήσεις των καπνιστών ανά τον κόσμο για τον αιώνα που ακολούθησε και να αναδείξουν Έλληνες καπνέμπορους σε δεινούς επιχειρηματίες ανά την υφήλιο. Μάλιστα μετά την Ελληνική Επανάσταση, η καλλιέργεια του καπνού είχε ανοδική πορεία και εξέλιξη και έτσι συνετέλεσε ώστε μέχρι το 1912 η παραγωγή να φτάσει τους τόνους. Με την απελευθέρωση της Μακεδονίας και της Θράκης, συνεχίστηκε η αυξητική πορεία της παραγωγής. Φαίνεται όμως ότι η οικονομική και κοινωνική σημασία της καλλιέργειας θεμελιώνεται με τη Μικρασιατική καταστροφή και τον εποικισμό των προσφύγων. Μετά το Β' Παγκόσμιο πόλεμο, ο καπνός συνέχισε να αποτελεί σημαντικό προϊόν και να κατέχει εξέχουσα κοινωνική, συναλλαγματική και δημοσιονομική σημασία στον Ελλαδικό χώρο.

5 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΤΣΙΓΑΡΩΝ 19 ος- 20 ος ΑΙΩΝΑΣ Η πρώτη επιχείρηση εμπορίας καπνού εμφανίζεται στο Cambridge της Μεγάλης Βρετανίας. Πρόκειται για την επιχείρηση με την επωνυμία «Messrs H Simmons.» Στην ίδια χώρα θα εμφανιστεί και η πρώτη επιχείρηση κατασκευής τσιγάρων, τα λεγόμενα «Sweet Trees», τα οποία κυκλοφόρησαν το 1859 από τον Robert Peacock Gloag, ιδιοκτήτη ενός μικρού εργοστασίου στο Deptford Lane. Το εργοστάσιο «Wills Three Castles» συνιστά τον πρώτο αυτόν κατασκευαστή του σημερινού τύπου πακέτου τσιγάρων. Παρά όμως την άνθηση, η οποία παρατηρείται στην ευρωπαϊκή και δη, βρετανική, βιομηχανία καπνού, θα είναι στην Αβάνα, πρωτεύουσα της Κούβας, όπου και θα λειτουργήσει το πρώτο εργοστάσιο μαζικής παραγωγής έτοιμων τσιγάρων. Τόσο ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος, όσο και η επανάληψή του με διαφορετικά κίνητρα κατά τα μέσα του 20ου αιώνα αποτέλεσαν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για την ακόμα, μεγαλύτερη διάδοση και χρήση των τσιγάρων. Πολλές επιχειρήσεις, όπως η Marlboro, συνήθιζαν να στέλνουν τεράστιες ποσότητες δωρεάν τσιγάρων προς τους στρατιώτες των διαφόρων μετώπων, εξασφαλίζοντας έτσι σίγουρη πελατεία για τον καιρό της ειρήνης, αλλά και ένα μέσο στην αντιμετώπιση του εμπόλεμου άγχους των στρατιωτών. Μετά τον πόλεμο και κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '20 το τσιγάρο πέρασε στο χώρο της διαφήμισης κι έγινε το σύμβολο μιας λαμπρής ανέμελης ζωής. 20ος- 21ος ΑΙΩΝΑΣ Η ζοφερή όμως πραγματικότητα άρχιζε να παρουσιάζεται στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. Το 1950 οι πρώτες επιδημιολογικές μελέτες κατέδειξαν την ισχυρή συσχέτιση του καπνίσματος με τον καρκίνο του πνεύμονος. Το 1957 εμφανίστηκε η πρώτη μελέτη που συσχέτιζε το κάπνισμα των εγκύων με προωρότητα και χαμηλό βάρος γέννησης του κυήματος, όπως επίσης και αυξημένο κίνδυνο αιφνίδιου θανάτου κατά τον πρώτο μήνα ζωής. Την ίδια χρονιά προτείνεται για πρώτη φορά η αναγραφή προειδοποιητικών μηνυμάτων στο πακέτο. Το 1965 οι τηλεοπτικές διαφημίσεις καπνού απαγορεύονται στη Μεγάλη Βρετανία. Το 1971 η United Airlines γίνεται η πρώτη αεροπορική εταιρία που διαχωρίζει καπνίζοντες και μη στις πτήσεις της. Το 1981 η πρώτη μελέτη που αποδεικνύει την αυξημένη πιθανότητα καρκίνου του πνεύμονα σε παθητικούς καπνιστές και συγκεκριμένα σε συζύγους καπνιστών βλέπει το φως της δημοσιότητας στην Ιαπωνία. Το 1988 μελέτες ρίχνουν φως στην εθιστική δράση της νικοτίνης και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η εξάρτηση από τη νικοτίνη είναι τόσο ισχυρή όσο και αυτή των οπιοειδών και της κοκαΐνης και την κατατάσσουν στην ίδια κατηγορία.

6 Το 1991 δημοσιεύθηκαν οι πρώτες μελέτες που απεδείκνυαν την επιθετική πολιτική επέκτασης του καπνίσματος στα παιδιά από την πλευρά των καπνοβιομηχανιών, με τη διαφημιστική καμπάνια του Joe Camel. To 1995 πεθαίνει από καρκίνο του πνεύμονος ο David McLean, δηλαδή ο Marlboro Man. Μετά από αυτόν τον ορυμαγδό στοιχείων για τα προβλήματα υγείας από το κάπνισμα, η καπνοβιομηχανία στις Η.Π.Α. αναγκάστηκε να προχωρήσει στη σύνταξη Σύμβασης Συλλογικής Διευθέτησης (Total Settlement) των διαφορών μεταξύ της καπνοβιομηχανίας και των πολιτών. Με τη σύμβαση αυτή η καπνοβιομηχανία θα έπρεπε να καταβάλει περισσότερα από 176 δις δολάρια για τα επόμενα 25 χρόνια στα θύματα της καπνιστικής συνήθειας και να αναλάβει δράση για τη μείωση κατά 60% του καπνίσματος των εφήβων σε μια δεκαετία, με οικονομική ρήτρα εάν αυτό δεν γινόταν επιτευκτό. Η σύμβαση αυτή θεωρήθηκε ως η πρώτη επίσημη αναγνώριση, από πλευράς βιομηχανίας, της βλαβερής επίδρασης του προϊόντος της. Το 2003 υπογράφεται από 192 κράτη η παγκόσμια συνθήκη για τον έλεγχο του Καπνού (Framework Convention on Tobacco Control, FCTC) υπό την αρωγή της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (ΠΟΥ). Σύμφωνα με τη σύμβαση αυτή η ΠΟΥ δηλώνει την ανησυχία της για την εξάπλωση της καπνιστικής επιδημίας σε μικρότερες ηλικίες και στις γυναίκες, επισημαίνει την ανάγκη για διεθνή συνεργασία όσον αφορά το λαθρεμπόριο τσιγάρων και καπνού και καλεί σε επαγρύπνηση όσον αφορά τις ενέργειες της καπνοβιομηχανίας με σκοπό την υπονόμευση της αντικαπνιστικής προσπάθειας. Στη συνθήκη αναφέρονται μέτρα για την συνεργασία των χωρών, τη φορολόγηση και τιμολόγηση, τη σήμανση των πακέτων και τα παραπλανητικά μηνύματα όπως light, mild, χαμηλή πίσσα, τη διαφήμιση, τη νομική ευθύνη των κρατών, την προώθηση θεραπευτικών προγραμμάτων διακοπής του καπνίσματος, την απαγόρευση πώλησης τσιγάρων σε ανήλικους, τη μείωση της έκθεσης του κοινού στο παθητικό κάπνισμα και άλλα. ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΑΠΝΟΥ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ Μάσηση, κατάποση, κατανάλωση σε υγρή ή στερεά μορφή, ή ακόμα και η εισρόφηση από τη ρινική οδό, συνιστούσαν τρόπους λήψης του καπνού στη Νότια Αμερική, ενώ πίπες και αυτοσχέδια τσιγάρα έχουν βρεθεί από τις ακτές της Λατινικής Αμερικής και τις Αντίλλες, ως τις ανατολικές ακτές και τα νησιά του Αμαζονίου. Οι ιθαγενείς εικάζεται και θεωρείται εξαιρετικά πιθανό, πως είχαν γνώση των ευεργετικών επιδράσεων του καπνού. Ήδη πριν από την εποχή του Χριστού χρησιμοποιούσαν τα φύλλα του καπνού για ποικίλες, θεραπευτικές πρακτικές. Κατασκεύαζαν ειδικές, αυτοσχέδιες αλοιφές για την επούλωση πληγών και εκδορών, μασούσαν φύλλα καπνού για να αντιμετωπίσουν τον πονόδοντο, ενώ θεωρούσαν τη χρήση του φυτού πανάκεια, σχεδόν για κάθε θεραπευτική ανάγκη τους. Στη Γουιάνα και το Σουρινάμ, οι ιθαγενείς έπιναν ένα αφέψημα, το οποίο παρασκευαζόταν από το βρασμό πράσινων φύλλων καπνού. Ανάλογες μαρτυρίες για διαφορετικούς τρόπους

7 λήψης του καπνού έχουμε για πολλές περιοχές, όπως το Περού και οι βορειοδυτικές εκτάσεις της Λατινικής Αμερικής. Ο καπνός σχετιζόταν και με ζητήματα υπερφυσικά, θεϊκά. Δεν είναι λίγοι οι μύθοι, οι οποίοι αφορούν το συσχετισμό του καπνού με τις θεότητες των ιθαγενών. Η επαφή των ανθρώπων με το υπερβατικό στοιχείο, η τιθάσευση και η ευεργετική στάση του απέναντι στα ανθρώπινα συνιστούν τη βασική σκοπιμότητα ετούτης της σχέσης. Φύλλα ή σκόνη καπνού ρίχνονταν από τους ιθαγενείς στα ποτάμια για την εξασφάλιση της ευμένειας κάποιας θεότητας ή στις καλλιέργειες για την επιτυχή έκβαση της σοδειάς, ακόμα και στο χώμα για να είναι εύφορο και να συνεχίζει να παρέχει όλα όσα ήταν απαραίτητα για την συνέχιση της ζωής. ΑΛΛΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΜΕΡΕΣ ΜΑΣ Νέο βιοκαύσιμο από καπνό για χρήση από αεροπλάνα Νέο βιοκαύσιμο από καπνό αναπτύσσει η αμερικανική εταιρεία κατασκευής αεροσκαφών Boeing, σε συνεργασία με τις Νοτιοαφρικανικές Αερογραμμές, ώστε να μειωθούν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και να προωθηθεί η πράσινη ενέργεια στην πιο εξελιγμένη οικονομία της Αφρικής. Το καύσιμο θα κατασκευαστεί με βάση ένα υβριδικό φυτό καπνού γνωστό ως Solaris. Το φυτό περιέχει πληθώρα σπόρων, οι οποίοι περιέχουν το έλαιο που μετατρέπεται στο καύσιμο, ενώ δε διαθέτει πολλά φύλλα. ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΠΝΟΥ Οι περισσότεροι όταν αναφέρονται στα βλαβερά συστατικά του καπνού αναφέρονται στην πίσσα και την νικοτίνη. Δυστυχώς, ο καπνός του τσιγάρου περιέχει περίπου 4000 συστατικά που επηρεάζουν αρνητικά την υγεία μας. Μερικά από αυτά είναι: Η νικοτίνη. Η νικοτίνη κάνει την καρδιά του ανθρώπου να χτυπά γρηγορότερα και αυξάνει την πίεση του αίματος από την πρώτη στιγμή που κάποιος την εισπνεύσει. Αυτό είναι η αιτία για τις καρδιακές παθήσεις που παρουσιάζουν συχνά οι καπνιστές. Η νικοτίνη προκαλεί εθισμό, δηλαδή το άτομο συνηθίζει και χρειάζεται την ουσία αυτή. Γι αυτό και πολλοί καπνιστές δυσκολεύονται να σταματήσουν το κάπνισμα. Η πίσσα. Το πιο σημαντικό συστατικό είναι η σκουρόχρωμη πίσσα του καπνού. Αυτή ακριβώς η ουσία περιέχει και το άρωμα. Η πίσσα είναι το υλικό με το οποίο φτιάχνουμε τους δρόμους. Κάθεται στις πνευμονικές κυψελίδες, φράζοντάς τις. Έτσι η λειτουργία της αναπνοής δυσκολεύει, με αποτέλεσμα να μην προσλαμβάνεται επαρκής ποσότητα οξυγόνου. Μονοξείδιο του άνθρακα. Είναι ένα δηλητηριώδες αέριο που συνδέεται με μεγαλύτερη ευκολία με την αιμοσφαιρίνη του αίματος, απ' ότι με το οξυγόνο. Αυτό σημαίνει ότι εάν βρεθούμε σε ένα χώρο με μεγάλη συγκέντρωση αυτού του αερίου,

8 τότε δεν προσλαμβάνουμε οξυγόνο παρά μόνο μονοξείδιο του άνθρακα, με αποτέλεσμα να νεκρώσουν τα κύτταρα του σώματός μας και τελικά να πεθάνουμε. Φορμαλδεΰδη. Είναι το υλικό που βάζουμε τους νεκρούς ιστούς (τα πτώματα δηλαδή) για να διατηρηθούν και να μην αποσυντεθούν. Αρσενικό. Δηλητήριο, υπάρχει στα περισσότερα ζιζανιοκτόνα. Βενζόλιο. Υλικό που περιέχεται στο πετρέλαιο. Δημιουργεί καρκινογόνα κύτταρα. Ραδόνιο, πολώνιο. Ραδιενεργά υλικά. ΛΙΣΤΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ Ακετόνη (Ασετόν) Ξεβαφτικό νυχιών Οξικό οξύ Ξύδι Αμμωνία Υγρά καθαρισμού π.χ. για τζάμια, δάπεδα Αρσενικό Δηλητήριο συστατικό των ζιζανιοκτόνων Βενζόλιο Ατμοί πετρελαίου Κάδμιο Μπαταρίες, ατμοί τήξης Μονοξείδιο του άνθρακα Εκπομπές καυσαερίων Τετραχλωράνθρακας Υγρό στεγνού καθαρίσματος DDT Εντομοκτόνο Φορμαλδεΰδη Υγρό βαλσάμωσης Υδρογονάνθρακες Υγρά αυτοκινήτων Υδροκυάνιο αερίων στις ΗΠΑ Βιομηχανικός ρύπος χρησιμοποιείται στο θάλαμο Μόλυβδος Μπαταρίες, ατμοί πετρελαίου Μεθανόλη Καύσιμο πυραύλων Ισοκυανικό μεθύλιο στο Bhopal Υπεύθυνο για την οικολογική καταστροφή Νικοτίνη Εντομοκτόνο Νιτρικό οξύ Εκπομπές από ηλεκτρικούς σταθμούς

9 Πολώνιο Ραδιενεργό κατάλοιπο Θειικό οξύ Εκπομπές ηλεκτρικών σταθμών Πίσσες Επίστρωση επιφάνειας δρόμων Τολουόλιο Βιομηχανικός διαλύτης Ραδόνιο Ραδιενεργό αέριο ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΠΝΟΥ ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ-στη μητέρα Οι έγκυες καπνίστριες έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν εξωμήτριο εγκυμοσύνη, ενδομήτριο και νεογνικό θάνατο, προδρομικό πλακούντα, πρόωρη αποκόλληση του πλακούντα, πρόωρη ρήξη των υμένων. Ενώ οι πιθανότητες να αποβάλουν στο πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης είναι κατά 46% περισσότερες από τις μη καπνίστριες. Ο κίνδυνος εμφάνισης αυτών των επιπλοκών εξαρτάται από τον αριθμό των τσιγάρων που καπνίζει η γυναίκα πριν και κατά την κύηση. Ο κίνδυνος περιγεννητικού θανάτου είναι αυξημένος κατά 20% σε γυναίκες που καπνίζουν λιγότερα από 20 τσιγάρα την ημέρα και κατά 35% σε γυναίκες που καπνίζουν περισσότερα από 20 τσιγάρα την ημέρα. Πολλοί θεωρούν ότι το ανώτερο όριο είναι τσιγάρα την ημέρα και 15mg μονοξειδίου του άνθρακα ανά τσιγάρο. ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΠΝΟΥ ΣΤΟ ΕΜΒΡΥΟ Τα έμβρυα των καπνιστριών έχουν δυόμισι φορές αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσουν συγγενείς ανωμαλίες, όπως λαγώχειλο λυκόστομα και ανωμαλίες του κεντρικού νευρικού συστήματος. Στην κύηση κατά την συνήθη εξέταση με υπέρηχους έχει παρατηρηθεί σημαντική μείωση των αναπνευστικών κινήσεων του εμβρύου. Το σύνδρομο του αιφνίδιου νεογνικού θανάτου είναι επίσης συχνότερο στα νεογέννητα καπνιστριών μητέρων (Chamberlain and Lumley 1986). H κυριότερη και πιο συχνή επίπτωση στο έμβρυο/νεογνό είναι το χαμηλό βάρος γέννησης, ιδιαίτερα εάν συνδέεται και με πρόωρο τοκετό. Τα νεογνά των μητέρων που καπνίζουν έχουν δύο φορές περισσότερες πιθανότητες να γεννηθούν με βάρος μικρότερο των 2500gr. από αυτά των μητέρων που δεν καπνίζουν (McMahon et al 1986). Η μείωση αυτή του βάρους αποκαθίσταται μέσα στους έξι μήνες μετά την γέννηση, εκτός εάν συνυπάρχουν και άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες όπως χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο της μητέρας και ανεπαρκή διατροφή κατά την κύηση οπότε οι επιπτώσεις στην ανάπτυξη του παιδιού είναι μόνιμες (Conter et al 1995).

10 Η ανεπαρκής ανάπτυξη του εμβρύου είναι εμφανής από την 18η εβδομάδα της κύησης, μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχει στενή σχέση μεταξύ του αριθμού των τσιγάρων που καπνίζει η έγκυος και της μείωσης του βάρους γέννησης. Όσα περισσότερα τσιγάρα καπνίζει η έγκυος ή τσιγάρα μεγάλης περιεκτικότητας σε μονοξείδιο του άνθρακα και νικοτίνη, τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος γέννησης νεογνού με μικρό βάρος, ο κίνδυνος μειώνεται εάν η έγκυος έχει πολύ καλή διατροφή, ή σταματάει το κάπνισμα πριν την 20η εβδομάδα κύησης. Τα νεογέννητα με μικρό βάρος έχουν περισσότερη δυσκολία να σταθεροποιήσουν την θερμοκρασία τους και το ισοζύγιο των ηλεκτρολυτών. Δυσκολεύονται ν ανταποκριθούν στους ήχους ακόμα και στους μελωδικούς για αυτό είναι δύσκολο να τα ησυχάσει κανείς όταν κλαίνε. Τα παιδιά των καπνιστών έχουν αυξημένη πιθανότητα να αρρωσταίνουν συχνά ιδιαίτερα από παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος, ωτίτιδες, ρινίτιδες, φαρυγγίτιδες αλλά και η πνευματική, η φυσική και η συναισθηματική ανάπτυξη αυτών καθυστερεί σε σύγκριση με την ανάπτυξη των παιδιών των μη καπνιστών. Τα παιδιά των καπνιστών σε σύγκριση με τα παιδιά των μη καπνιστριών έχουν αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν μαθησιακά προβλήματα και προβλήματα συμπεριφοράς στην παιδική ηλικία. Στην ηλικία των επτά με ένδεκα ετών τα παιδιά των καπνιστριών υπολείπονται σε σωματική ανάπτυξη και έχουν σαφείς μαθησιακές δυσκολίες. Συνήθως αυτά τα παιδιά συνεχίζουν να είναι παθητικοί καπνιστές μέσα στην οικογένεια και έτσι οι επιπτώσεις του καπνού συσσωρεύονται, πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι και ο παιδικός καρκίνος είναι συχνότερος στα παιδιά των καπνιστών. ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΘΗΛΑΣΜΟΣ Είναι γνωστές οι βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος και είναι κοινά παραδεκτό, πως όσο πιο γρήγορα το κόψει κανείς τόσο το καλύτερο για όλους!γενικότερα όμως υπάρχει μια παραπληροφόρηση σχετικά με τη χρήση του καπνού κατά τη διάρκεια του θηλασμού! Δεν υπάρχει δίλλημα θηλασμός ή τσιγάρο. Το τσιγάρο έχει βλαβερή επίδραση στο μωρό είτε αυτό θηλάζει είτε όχι. Πολλοί λένε πως απαγορεύεται, πως είναι εγκληματικό, όμως σύμφωνα με τις οδηγίες της Αμερικάνικης Ακαδημίας Παιδιατρικής, το κάπνισμα δεν αποτελεί αντένδειξη για το θηλασμό -στην εγκυμοσύνη, αντίθετα, είναι πολύ βλαβερό για το έμβρυο- χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως είναι καλό να θηλάζει μια μητέρα καπνίστρια! Τα οφέλη του θηλασμού είναι τόσα πολλά που δεν μπορούν να ξεπεραστούν από την επιβάρυνση του γάλακτος από διάφορους παράγοντες του περιβάλλοντος, μεταξύ αυτών και το τσιγάρο. Αυτή είναι η οδηγία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και την έχει υιοθετήσει και η Αμερικάνικη Ακαδημία Παιδιατρικής, η οποία από το 2003 αφαίρεσε τη νικοτίνη από την λίστα των ουσιών που θα πρέπει να αποφεύγουν οι μητέρες που θηλάζουν. Το μητρικό γάλα μιας καπνίστριας είναι πολύ καλύτερο από οποιοδήποτε αγελαδινό κυκλοφορεί. Το μητρικό γάλα δεν περιέχει μόνο θρεπτικά στοιχεία, περιέχει και μια

11 σειρά από αντισώματα που δεν κυκλοφορούν σε κανένα κουτί ξένου γάλακτος γιατί δεν είναι δυνατό να κάνουμε κονσέρβα τα ζωντανά κύτταρα! Πέρα από τα αντισώματα περιέχει και άλλους παράγοντες που μειώνουν τις πιθανότητες αλλεργιών, μερικών μορφών καρκίνου κ.α. Στο θηλασμό, για χρήση μέχρι και 5 τσιγάρα το 24ώρο έχει βρεθεί πως η νικοτίνη δεν ανιχνεύεται καν στο γάλα, ενώ οι υπόλοιπες βλαβερές ουσίες που περνάνε σε μικρές ποσότητες στο γάλα δεν πηγαίνουν κατευθείαν στο αίμα του μωρού αλλά πρώτα στο πεπτικό του σύστημα κι από εκεί ελάχιστες καταλήγουν στο αίμα του. ΚΑΝΟΝΕΣ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΜΩΡΟΥ Όταν υπάρχει μωρό στο σπίτι (είτε αυτό θηλάζει είτε όχι) τουλάχιστον για τα 3 πρώτα χρόνια της ζωής του, οι κανόνες καπνίσματος είναι: πάντα έξω από το σπίτι και ποτέ σε άλλο δωμάτιο ακόμη κι αν η πόρτα είναι κλειστή! Μέχρι και η χρήση του απορροφητήρα δεν ενδείκνυται... Μην εκθέτετε το μωρό σας σε παθητικό κάπνισμα. Μην καπνίζετε στο χώρο που βρίσκεται το μωρό σας κι ακόμα αν εσείς η ίδια δεν καπνίζετε, ζητήστε από τους επισκέπτες σας να κάνουν το ίδιο. Απαγορεύεται το κάπνισμα σε οποιοδήποτε εσωτερικό χώρο! Ο καπνός είναι εξαιρετικά βλαβερός, όταν εισπνέεται ειδικά για τα ανώριμα βρεφικά πνευμόνια που τα εμποδίζει να αναπτυχθούν. Οι ουσίες του καπνού που περνούν μέσα στο γάλα, είναι πολύ λιγότερες από αυτές που εισπνέει το μωρό ενώ ο θηλασμός το προστατεύει από αυτές. Επομένως, ο θηλασμός συστήνεται έναντι της διακοπής του λόγω ενδοιασμών της μητέρας-καπνίστριας. Η καπνίστρια μητέρα καλό είναι να καπνίζει όσο το δυνατόν πιο νωρίς από το γεύμα του μωρού όσο αυτό είναι εφικτό. Η επίδραση της νικοτίνης και η κυκλοφορία της στο αίμα και άρα και στο γάλα που παράγεται είναι λιγότερη από 1 ώρα μετά το κάπνισμα. Αν παραχθεί γάλα αυτή την ώρα (δηλαδή αν θηλάσει το μωρό) θα πάρει κάποια δόση νικοτίνης από το συγκεκριμένο τσιγάρο, που όμως δεν ανιχνεύεται γιατί είναι μικρή. Μπορεί λοιπόν να μειώσει την έκθεση του βρέφους στη νικοτίνη αν περιμένει τουλάχιστον δύο ώρες μετά το τελευταίο τσιγάρο για να θηλάσει, αφού η ουσία κορυφώνεται στο αίμα 30 λεπτά με μια ώρα μετά το κάπνισμα του τσιγάρου. Καλό είναι η καπνίστρια μητέρα να έχει τα μαλλιά της πιασμένα όταν καπνίζει, να πλένει αμέσως μετά το κάπνισμα δόντια, πρόσωπο, χέρια και να αλλάζει ρούχα! Τα ίδια ισχύουν φυσικά και για τον καπνιστή μπαμπά ή για όποιον καπνιστή πρόκειται να πάρει αγκαλιά το μωρό. Η μεγαλύτερη βλάβη για το μωρό γίνεται από τον καπνό που εισπνέει από τα ρούχα, τα μαλλιά, το δέρμα κλπ... του καπνιστή που το έχει αγκαλιά, συνεπώς μια καπνίστρια μαμά εκθέτει το μωρό της στον καπνό είτε θηλάζει είτε όχι! Για τους ίδιους λόγους γίνεται μάλιστα συζήτηση για το αν θα πρέπει οι καπνιστές γονείς να κοιμούνται στο ίδιο κρεβάτι με το μωρό τους... Οι βλαβερές ουσίες του τσιγάρου βγαίνουν για ώρες μετά το κάπνισμα από τα πνευμόνια του καπνιστή και με την ανάσα μεταφέρονται στο μωρό...

12 ΤΟΞΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΤΟΥ ΚΑΠΝΟΥ ΚΑΙ Η ΔΡΑΣΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΔΜΙΟ: Το κάδμιο είναι ένα ισχυρό δηλητηριώδες μέταλλο, η κυριότερη πηγή είναι το τσιγάρο, είναι εξαιρετικά επικίνδυνος παράγων διότι συσσωρεύεται στα νεφρά και το ήπαρ, εκτός εάν με την κατάλληλη διατροφή μειωθεί η απορρόφηση του. Πειράματα στα ζώα έχουν δείξει, ότι το κάδμιο έχει τοξικές ενέργειες στα έμβρυα, όπως νέκρωση των ωοθηκών και των όρχεων καθώς και ανωμαλίες του ουροποιητικού. Τα έγκυα ζώα ανέπτυξαν προεκλαμψία. ΚΥΑΝΙΟΥΧΟ ΑΛΛΑΣ: Το κυανιούχο άλας μειώνει την ικανότητα του εμβρύου να χρησιμοποιεί την βιταμίνη Β12 η οποία είναι απαραίτητη για σχηματισμό των πρωτεϊνών και των ερυθρών αιμοσφαιρίων. ΜΟΝΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ: Το μονοξείδιο του άνθρακα ενώνεται με τα ερυθρά αιμοσφαίρια και εμποδίζει την πρόσληψη οξυγόνου, κατά 20%, αυτό αναγκάζει το έμβρυο να αυξήσει υπερβολικά την αιμοσφαιρίνη του, να αυξήσει τον καρδιακό του ρυθμό και την πίεση του αίματός του. Το μονοξείδιο του άνθρακα μαζί με την νικοτίνη περνούν τον φραγμό του πλακούντα, προκαλούν στένωση των αγγείων του πλακούντα και μείωση της μεταφοράς του οξυγόνου και των θρεπτικών συστατικών στο έμβρυο. Η μειωμένη οξυγόνωση του εμβρύου επιβαρύνεται κατά τον τοκετό όπου κατά τις συστολές μειώνεται ακόμα περισσότερο η αιμάτωση της μήτρας. Σε μελέτη των Fried και Makin (1987) στην οποία έγινε σύγκριση των επιπτώσεων στο έμβρυο, του καπνίσματος, της λήψης alcohol και μαριχουάνα, βρέθηκε ότι η νικοτίνη είχε σοβαρότερες επιπτώσεις από το alcohol και τα μαλακά ναρκωτικά. Η πρόσληψη νικοτίνης από την γυναίκα πριν και κατά την διάρκεια της κύησης ήταν υπεύθυνη για το μικρό βάρος γέννησης και την μικρή περίμετρο της κεφαλής του νεογέννητου. ΜΟΛΥΒΔΟΣ: Το τσιγάρο μπορεί ν αυξήσει και τον μόλυβδο κατά 25%.. Ο μόλυβδος επηρεάζει το γεννητικό σύστημα και των δύο φύλων και ευθύνεται για αυτόματες εκτρώσεις, συγγενείς ανωμαλίες και υπολειπόμενη ανάπτυξη του εμβρύου. ΑΥΤΟΚΡΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΕΡΕΤΑΙΡΩ ΕΡΕΥΝΑ Φτάνοντας στο τέλος αυτής της εργασίας καλούμαστε να κάνουμε την αυτοκριτική μας. Σαν ομάδα μπορέσαμε με να συνεργαστούμε και να μοιράσουμε αρμοδιότητες χωρίς να υπάρξουν διαφωνίες. Καταφέραμε παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε, αφού δεν είχαμε αξιοσημείωτη εμπειρία πάνω στο κομμάτι της έρευνας, να επιτύχουμε τον σκοπό μας, δηλαδή να ολοκληρώσουμε την εργασία

13 βγάζοντας κάποια συμπεράσματα. Βέβαια το ότι είχαμε λίγο χρόνο στη διάθεσή μας για να ολοκληρώσουμε την εργασία μας εμπόδισε να κάνουμε μια πιο διεξοδική έρευνα πάνω στο θέμα, όπως για παράδειγμα να πάρουμε συνέντευξη από έναν ειδικό σχετικά με τις επιπτώσεις του καπνίσματος στην εγκυμοσύνη. Όμως τελικά, δεδομένου του περιορισμένου χρόνου και εμπειρίας από μέρους μας, η εργασία κάλυψε ικανοποιητικά τις απορίες μας και σε μεγάλο ποσοστό τους στόχους της έρευνάς μας. Βιβλιογραφία Πηγές: %82_(%CF%86%CF%85%CF%84%CF%8C) athina.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=98: &catid=3:news&itemid= &catid=25: &Itemid=43