2 η ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ. Αναθέτουσα Αρχή: ΕΓΝΑΤΙΑ Α.Ε. ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ Ανάδοχος Ένωση εταιρειών

Transcript

1 2 η ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ «Προμήθεια Υπηρεσιών Υλοποίησης Μετρήσεων και Αναλύσεων των Περιβαλλοντικών Δεικτών για την Ποιότητα της Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354» Αναθέτουσα Αρχή: ΕΓΝΑΤΙΑ Α.Ε. ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 216 Ανάδοχος Ένωση εταιρειών Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών Λόφος Νυμφών, Θησείο, Τ.Θ. 248, Τ.Κ. 1181, Αθήνα Διαβαλκανικό Κέντρο Περιβάλλοντος Λουτρών 18, Τ.Κ. 572, Λαγκαδάς, Θεσσαλονίκη

2 Τα περιεχόμενα και οι τυχόν απόψεις που φιλοξενούνται στις εκθέσεις, στα κείμενα εργασίας και στους χάρτες του Παρατηρητηρίου δεν αντανακλούν απαραίτητα τη σύμφωνη γνώμη της εταιρείας Εγνατία Οδός Α.Ε. Επιτρέπεται η αναπαραγωγή για μη εμπορικούς σκοπούς με την προϋπόθεση ότι θα αναφέρεται η πηγή (Παρατηρητήριο Εγνατία Οδός Α.Ε.). ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. Ομάδα Εργασίας: Επιστημονικά Υπεύθυνος - Συντονιστής Δρ. Ευάγγελος Γερασόπουλος, Δ/ντής Ερευνών ΙΕΠΒΑ/ΕΑΑ Βοηθός Υπεύθυνου Έργου: Δρ. Αντωνιάδης Απόστολος, PhD-MSc Χημικός Επιβλέπων εκ μέρους της Αναθέτουσας Αρχής Ευθαλία Βαλκούμα, Τμηματάρχης Περιβάλλοντος Βασίλειος Φούρκας, Τμηματάρχης Παρατηρητηρίου Ομάδα Εργασίας συγγραφής Έκθεσης Δρ. Ευάγγελος Γερασόπουλος, PhD-MSc Φυσικός Περιβάλλοντος (συντονιστής) Δρ. Λιακάκου Ελένη, PhD-MSc Χημικός Δρ. Βασίλειος Ψυλόγλου, PhD-MSc Μαθηματικός Νικόλαος Ρουκουνάκης, MSc Χημικός Μηχανικός Μυρτώ Γρατσέα, MSc Φυσικός Περιβάλλοντος Δρ. Αντωνιάδης Απόστολος, PhD-MSc Χημικός Δρ. Ευαγγελία Τερζοπούλου, PhD-MSc Χημικός Βαλάρη Μαρία, MSc Χημικός Γκουτζηκώστας Δημήτριος, MSc Χημικός Δρ. Δημήτριος Μελάς, Καθηγητής Φυσικής Περιβάλλοντος Δρ. Αναστασία Πούπκου, PhD-MSc Φυσικός Περιβάλλοντος Δρ. Ευφροσύνη Γιαμά, Μηχανολόγος Μηχανικός Δρ. Ναταλία Λιώρα, PhD-MSc Φυσικός Περιβάλλοντος Ιωάννης Στεργίου, M.Sc. Φυσικός Περιβάλλοντος Χρήστος Γιάνναρος, M.Sc. Φυσικός Περιβάλλοντος Σπύρος Δημόπουλος, MSc Ηλεκτρολόγος Μηχανικός 2

3 Περιεχόμενα 1. Περιβάλλον του έργου Παρακολούθηση της ποιότητας της ατμόσφαιρας Περιγραφή περιοχής μελέτης Μεθοδολογία μέτρησης ατμοσφαιρικών ρύπων (αέριων και σωματιδιακών) Επιλογή σημείων και χρονικής κατανομής μετρήσεων πλάνο μετρήσεων Εκτέλεση μετρήσεων στα επιλεγμένα σημεία Μεθοδολογία μετρήσεων με τον εξοπλισμό της Ε.Ο.Α.Ε Μεθοδολογία μετρήσεων με τον εξοπλισμό του Ε.Α.Α Μεθοδολογία βαθμονόμησης αναλυτών αέριας ρύπανσης και λοιπών αισθητήρων Μετρήσεις - Αποτελέσματα Αποτελέσματα μέτρησης ατμοσφαιρικών ρύπων (αέριων και σωματιδιακών) Αποτελέσματα δειγματοληψιών ΡΜ 1 σε φίλτρα Απαιτήσεις ποιότητας αέρα και θεσμοθετημένα (και μη) όρια ρύπων Στατιστική επεξεργασία και συγκριτικά αποτελέσματα Μοντελοποίηση ανθρακικού αποτυπώματος Εισαγωγή Υπολογισμός ανθρακικού αποτυπώματος Εκπομπές Πεδίου Υπολογισμός ανθρακικού αποτυπώματος Εκπομπές Πεδίου Υπολογισμός ανθρακικού αποτυπώματος Εκπομπές Πεδίου Ηλεκτρονική πλατφόρμα υπολογισμού ανθρακικού αποτυπώματος Εγνατίας οδού Χρησιμοποιούμενη βιβλιογραφία για το Ανθρακικό Αποτύπωμα Δείκτης ENV2 «Επιβάρυνση της Ατμόσφαιρας σε Ρύπους» Υφιστάμενη κατάσταση Προσθετικά και Καινοτόμα Στοιχεία Ανάλυση μεθοδολογίας υπολογισμού ENV2 «Επιβάρυνση της ατμόσφαιρας σε ρύπους»

4 7.4 Υπερβάσεις των θεσμοθετημένων ορίων Δείκτης Ποιότητας Αέρα Σκοπιμότητα - Στόχοι Υφιστάμενοι δείκτες ποιότητας του αέρα Ο Ευρωπαϊκός Δείκτης CAQI (Common Air Quality Index) Μελέτη της Επίδρασης της Εγνατίας Οδού στα Περιφερειακά Επίπεδα Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης με Χρήση Αριθμητικών Μοντέλων Περιγραφή του συστήματος μοντέλων Μεθοδολογία εφαρμογής υπολογιστικών εργαλείων Εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων Εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα Δείκτης ENV4 «Ποιότητα Ατμόσφαιρας Σηράγγων» Υφιστάμενη κατάσταση Ανάλυση μεθοδολογίας υπολογισμού δείκτη ENV4 «Ποιότητα ατμόσφαιρας σηράγγων» Δελτίο αποτελεσμάτων Δείκτη: Επιβάρυνση ατμόσφαιρας σηράγγων Σύστημα Οργάνωσης Δεδομένων και Μεταδεδομένων Βάση δεδομένων χωρικής πληροφορίας Ανάλυση κατηγοριών βάσης δεδομένων Διαχειριστικές Λειτουργίες στη βάση δεδομένων ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι: Θεσμικό πλαίσιο Ισχύουσα Νομοθεσία ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ: Επισκόπηση Δεικτών ποιότητας αέρα ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

5 1. Περιβάλλον του έργου Η Εγνατία Οδός είναι ένα από τα πρώτα μεγάλα δημόσια έργα στο οποίο εφαρμόζονται οι αρχές της περιβαλλοντικής διαχείρισης με χρήση μεθόδων οργάνωσης και εφαρμογής των μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος, κατά τη διάρκεια της μελέτης, της κατασκευής και της λειτουργίας του έργου. Το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον κατά μήκος του έργου είναι εξαιρετικά ποικίλο, τόσο στις ορεινές περιοχές της Πίνδου και της Δυτικής Μακεδονίας όσο και στις πεδινές περιοχές, της Κεντρικής, Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Η Εγνατία Οδός διατρέχει ορεινά και πεδινά τοπία της Ελλάδας, έξοχης ομορφιάς και οικολογικής σημασίας. Στην άμεση γειτονία της, συναντώνται σημαντικοί αρχαιολογικοί χώροι και υψίστης σημασίας φυσικοί πόροι της χώρας (μεταλλεία χρυσού, κοιτάσματα διαφόρων μετάλλων, υγρότοποι, υπόγεια και επιφανειακά νερά, εδάφη μεγάλης παραγωγικής ικανότητας κ.τ.λ.). Η διέλευση της Εγνατίας οδού από την Πίνδο και άλλους ορεινούς όγκους της Ελλάδας, αποκαλύπτει μία ποικιλία από εξαιρετικά ενδιαφέροντες γεωλογικούς σχηματισμούς, κοιλάδες και φαράγγια. Κατά μήκος του άξονα εντοπίζονται: 17 περιοχές Προστασίας Φυσικού Περιβάλλοντος του Ευρωπαϊκού Δικτύου ''Φύση 2'', 4 Υγρότοποι προστατευόμενοι από τη Διεθνή Σύμβαση Ramsar, 7 περιοχές προστασίας άγριας ζωής (πρώην καταφύγια θηραμάτων), 27 χώροι και μνημεία ιστορικού ενδιαφέροντος, Τα περισσότερα από τα μεγαλύτερα ποτάμια της Ελλάδας (Έβρος, Νέστος, Στρυμόνας, Γαλλικός, Αξιός, Αλιάκμονας, Βενέτικος, Μετσοβίτικος, 'Αραχθος, κλπ.). Σήμερα σε μια εποχή μεγάλων οικολογικών προβλημάτων, το περιβάλλον απασχολεί ολοένα και περισσότερο τη διεθνή κοινότητα, ενώ παίζει και θα παίζει στο μέλλον πρωταρχικό ρόλο στις οικονομικές και πολιτικές αποφάσεις των κοινωνιών, καθώς επίσης και στις στρατηγικές ανάπτυξης των κρατών. Ο ρόλος που 5

6 ο ιδιωτικός τομέας αναμένεται να διαδραματίσει είναι εξίσου σημαντικός και οι εταιρείες που θα το αντιληφθούν και θα διαμορφώσουν αντιστοίχως τις δράσεις τους, αναμένεται να επωφεληθούν σημαντικά από την αναβάθμιση του περιβαλλοντικού τους προφίλ. Προς αυτή την κατεύθυνση η Εγνατία Οδός Α.Ε. (Ε.Ο.Α.Ε.), με το συγκεκριμένο έργο, δρομολογεί τη συνέχιση και βελτίωση των υπηρεσιών της παρακολούθησης και τήρησης των σχετικών περιβαλλοντικών όρων, δημιουργώντας το πλαίσιο για την εκτίμηση του βαθμού συμβολής του άξονα, ως μια γραμμική πηγή εκπομπής ρύπων, στην επιβάρυνση της ατμόσφαιρας των περιοχών απ' όπου διέρχεται αλλά και σε περιβαλλοντικά προβλήματα παγκόσμιας/περιφερειακής κλίμακας, όπως το φαινόμενο του θερμοκηπίου και η κλιματική αλλαγή. Αντικείμενο του παρόντος έργου είναι η υλοποίηση μετρήσεων ρύπανσης και καταχώρησή τους σε Βάση Δεδομένων, η ανάπτυξη διαδικασίας και διαμόρφωση μοντέλου για τον υπολογισμό του ανθρακικού αποτυπώματος της Εγνατίας Οδού Α.Ε. (Ε.Ο.Α.Ε.), η εκτίμηση του ανθρακικού αποτυπώματος της Ε.Ο.Α.Ε. κατά τη λειτουργία και συντήρησή της και η διαμόρφωση και προσδιορισμός των δύο περιβαλλοντικών δεικτών για την ποιότητα της ατμόσφαιρας στη ζώνη διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Καθέτων Αξόνων. Στόχοι του έργου είναι η υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου παρακολούθησης των ατμοσφαιρικών ρύπων της Εγνατίας Οδού, μέσω: (i) παρακολούθησης της ποιότητας της ατμόσφαιρας σε τμήματα της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων της σε κυκλοφορία, με τη χρήση εξειδικευμένου εξοπλισμού και η εξαγωγή συμπερασμάτων ως προς τα επίπεδα συγκέντρωσης των ρυπαντικών φορτίων, (ii) η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων βάσει των διατάξεων της σχετικής κείμενης νομοθεσίας, (iii) ο εμπλουτισμός της βάσης δεδομένων (ΒΔ) της υπηρεσίας με τα αποτελέσματα των μετρήσεων, (iv) η δημιουργία διαδικασίας και η διαμόρφωση μοντέλου για τον υπολογισμό του ανθρακικού αποτυπώματος της Ε.Ο.Α.Ε. κατά τη λειτουργία και συντήρησή της, (v) η εφαρμογή του μοντέλου και ο υπολογισμός του ανθρακικού αποτυπώματος, (vi) η σύνταξη και ο υπολογισμός Περιβαλλοντικών Δεικτών (ΠΔ) που αποτυπώνουν την πραγματική επίπτωση της Εγνατίας Οδού και των Καθέτων Αξόνων στην ποιότητα της 6

7 ατμόσφαιρας και (vii) η διαπίστωση της ανάγκης κατάρτισης σχεδίων δράσης και λήψης μέτρων πρόληψης ή/και προστασίας και η πρόταση ενεργειών μείωσης/αντιστάθμισης του ανθρακικού αποτυπώματος. 2. Παρακολούθηση της ποιότητας της ατμόσφαιρας Η παρακολούθηση των αέριων και σωματιδιακών ρύπων αποτελεί βασικό εργαλείο διαχείρισης, καθώς συμβάλλει στην εκτίμηση της επίτευξης των γενικών και ειδικών διαχειριστικών στόχων. Η αναγκαιότητα της παρακολούθησης έγκειται στη συμβολή της στη λήψη και αξιολόγηση των κατάλληλων διαχειριστικών μέτρων και στην εκπλήρωση των υποχρεώσεων της χώρας έναντι των διεθνών και ευρωπαϊκών νομοθετικών πλαισίων. Οι κλασικές μέθοδοι παρακολούθησης εστιάζουν σε επιτόπιες μετρήσεις πεδίου και τη συλλογή δειγμάτων για τη διεξαγωγή εργαστηριακών αναλύσεων. Η παρακολούθηση (monitoring) είναι το βασικό εργαλείο για τη διαχείριση μιας περιοχής καθώς αποτελεί το μέσο για την εκτίμηση της επίτευξης του γενικού και των ειδικών στόχων της διαχείρισης και της εφαρμογής των διαχειριστικών παρεμβάσεων της αποκατάστασης, ενώ ταυτόχρονα δίνει τη δυνατότητα διορθωτικών παρεμβάσεων και επαναπροσδιορισμού των μέσων και των ενεργειών για την αποτελεσματικότητα της εφαρμογής της διαχείρισης. Ως παρακολούθηση ορίζεται η συστηματική και περιοδική μέτρηση δεικτών κλειδιά των βιο-φυσικών και κοινωνικών συνθηκών. Με τη λέξη συστηματική νοείται η ύπαρξη ενός αναλυτικού σχεδίου που θα προσδιορίζει τους δείκτες, θα περιγράφει το πώς και που αυτοί θα παρακολουθούνται και πως θα χρησιμοποιούνται τα δεδομένα. Η περιοδικότητα αναφέρεται στο ότι οι δείκτες θα μετρώνται σε προσδιορισμένα εκ των προτέρων στάδια. Μία από τις βασικές αρχές της ΕΕ όσον αφορά στην ποιότητα της ατμόσφαιρας στη ζώνη διέλευσης αυτοκινητοδρόμων είναι ο έλεγχος της ρύπανσης στο επίπεδο της πηγής με τον ορισμό των οριακών τιμών εκπομπής και τη θέσπιση προτύπων για την ποιότητα του περιβάλλοντος. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΕ έχει εκδώσει περισσότερες από 3 οδηγίες με κυριότερη ισχύουσα νομοθεσία αυτή που παρατίθεται, συνοπτικά, στο Παράρτημα Ι. 7

8 3. Περιγραφή περιοχής μελέτης Η Εγνατία οδός και οι Κάθετοι Άξονές της διέρχονται από τις ακόλουθες Περιφέρειες: Περιφέρεια Ηπείρου, Θεσσαλίας, Δυτικής Μακεδονίας, Κεντρικής Μακεδονίας, Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Διερχόμενοι ο κύριος άξονας και οι κάθετοι άξονες από τις προαναφερόμενες Περιφέρειες συναντούν ένα φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον κατά μήκος του έργου το οποίο είναι εξαιρετικά ποικίλο, τόσο στις ορεινές περιοχές της Ηπείρου και της Δυτικής Μακεδονίας όσο και στις πεδινές περιοχές, της Κεντρικής, Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Ο αυτοκινητόδρομος διατρέχει ορεινά και πεδινά τοπία της Ελλάδας, έξοχης ομορφιάς και οικολογικής σημασίας και στην άμεση γειτονία του, συναντώνται μεταξύ άλλων σημαντικοί υγρότοποι και υπόγεια και επιφανειακά νερά (λίμνες, ποτάμια, ρέματα) που σε άλλα σημεία διασταυρώνονται με αυτόν και σε άλλα βρίσκονται στην εγγύτητά του. Οι περιοχές και τα σημεία στα οποία πραγματοποιούνται οι μετρήσεις επιβάλλονται από τους Περιβαλλοντικούς Όρους καθώς και από την ευαισθησία του εκάστοτε οικοσυστήματος. Συνεπώς είναι φανερή η ανάγκη παρακολούθησης των επιπτώσεων της λειτουργίας του αυτοκινητοδρόμου (κύριου άξονα και κάθετων αξόνων του) από τη στιγμή που πιθανόν να επηρεάζει, επιδρά και δημιουργεί μια σειρά από επιπτώσεις στο περιβάλλον, τόσο από τις υποδομές μεταφορών όσο και από τα οχήματα. Οι επιπτώσεις μπορεί να είναι άμεσες, έμμεσες και συσσωρευτικές. Οι έμμεσες και συσσωρευτικές μπορεί να έχουν μεγαλύτερες συνέπειες/επιδράσεις από τις άμεσες, αλλά δεν γίνονται εύκολα και γρήγορα αντιληπτές και κατανοητές και απαιτούν συστηματική παρακολούθηση. Η παρακολούθηση των περιβαλλοντικών πιέσεων εξαιτίας του αυτοκινητοδρόμου στο πλαίσιο της παρούσας υπηρεσίας θα εστιάσει και στους τρεις τύπους επιπτώσεων και θα γίνει σε συμφωνία με το Ευρωπαϊκό και Εθνικό νομικό πλαίσιο. 8

9 4. Μεθοδολογία μέτρησης ατμοσφαιρικών ρύπων (αέριων και σωματιδιακών) Στη συνέχεια παρουσιάζεται αναλυτικά η μεθοδολογία που εφαρμόστηκε μέχρι στιγμής στο πλαίσιο της παρούσας σύμβασης. 4.1 Επιλογή σημείων και χρονικής κατανομής μετρήσεων πλάνο μετρήσεων Τα βασικά τμήματα της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων της που χρήζουν μελέτης έχουν υποδειχθεί από την Υπηρεσία (Τμήμα Περιβάλλοντος Τομέας ΛΕΣ), δίνοντας έμφαση σε περιοχές επιβαρημένες από πλευράς οδικού κυκλοφοριακού φόρτου, καθώς και σε τμήματα που διέρχονται από οικισμούς ή ευαίσθητα οικοσυστήματα. Σχετικά με τις σήραγγες, οι παράγοντες που έχουν ληφθεί υπόψη για την επιλογή των σημείων, πέραν του κυκλοφοριακού φόρτου, είναι το μήκος τους και η ύπαρξη εξοπλισμού εξαερισμού-εκκαπνισμού. Η βασική παρακολούθηση περιλαμβάνει 24ωρες μετρήσεις ρυπαντών και μετεωρολογικών παραμέτρων ανά θέση επιλογής (2 εποχικές -χειμώνας/καλοκαίριανά θέση σε 3 σημεία ανοικτής οδοποιίας και εντός σηράγγων) κατά μήκος της Εγνατίας Οδού και κόμβους αυτής. Για την κατανομή των μετρήσεων στη χρονική διάρκεια του Έργου λαμβάνονται υπόψη όλοι εκείνοι οι παράγοντες που αναφέρονται στην Τεχνική Έκθεση και που διασφαλίζουν την κατά το δυνατόν αντιπροσωπευτικότερη αποτύπωση των επιπέδων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην Εγνατία Οδό. Η πρώτη καμπάνια μετρήσεων πραγματοποιήθηκε την περίοδο Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου 215 ώστε να καλύπτει τους φθινοπωρινούς-χειμερινούς μήνες. Η δεύτερη καμπάνια πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο 216 ώστε να καλυφθεί η καλοκαιρινή περίοδος. Οι ακριβείς χρονικές περίοδοι διεξαγωγής των μετρήσεων της δεύτερης καμπάνιας ορίστηκαν κατόπιν σχεδιασμού μεταξύ της Ε.Ο.Α.Ε. και του Αναδόχου με λεπτομερές χρονοδιάγραμμα όπως παρουσιάζεται στον Πίνακα 4.1. Επίσης, παρατίθενται χάρτες ( ) όπου αποτυπώνονται οι ακριβείς θέσεις των μετρήσεων στον Δυτικό, Κεντρικό και Ανατολικό Τομέα της Εγνατίας Οδού. Τα 9

10 σημεία μετρήσεων διατηρήθηκαν ίδια και στις δυο περιόδους μετρήσεων, ακολουθώντας και την ίδια κωδικοποίηση. Πίνακας 4.1: Θέσεις και χρονοδιάγραμμα των μετρήσεων A/A ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΓΝΑΤΙΑΣ ΟΔΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΟΧΗΜΑ Κόμβος Ηγουμενίτσας (είσοδος πόλης) Ελευθεροχώρι (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) Σταθμός Διοδίων Τύρια Δυτικός Τομέας 3-4/6-216 ΕΑΑ Δυτικός Τομέας 4-5/6/216 ΕΑΑ Δυτικός Τομέας 5-7/6/216 ΕΑΑ 4 Σήραγγα Δωδώνης Δυτικός Τομέας 7-8/6/216 5 Σήραγγα Δρίσκου Δυτικός Τομέας 8-9/6/216 ΕΑΑ & ΕΟΑΕ ΕΑΑ & ΕΟΑΕ 6 Σταθμός Διοδίων Μαλακασίου Δυτικός Τομέας 1-12/6/216 ΕΑΑ & ΕΟΑΕ 7 Σήραγγα Μετσόβου Δυτικός Τομέας 9-1/6/216 ΕΑΑ & ΕΟΑΕ Περιφερειακή Υπηρεσία Γρεβενών Σιάτιστα (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) Κοίλα Κοζάνης (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) Σταθμός Διοδίων Πολυμύλου Σήραγγα Σ1 Καστανιάς Δυτικός Τομέας 13-14/6/216 ΕΟΑΕ Κεντρικός Τομέας 14-15/6/216 ΕΟΑΕ Κεντρικός Τομέας 13-14/6/216 ΕΑΑ Κεντρικός Τομέας 14-15/6/216 ΕΑΑ Κεντρικός Τομέας 15-17/6/216 ΕΟΑΕ 1

11 A/A ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΓΝΑΤΙΑΣ ΟΔΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΟΧΗΜΑ 13 Α/Κ Βέροιας (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) Κεντρικός Τομέας 15-17/6/216 ΕΑΑ 14 Κόμβος Νησελίου Κεντρικός Τομέας 17-18/6/216 ΕΟΑΕ Κλειδί (Βόρειος τομέας) Σταθμός Διοδίων Μαλγάρων Κεντρικός Τομέας 18-19/6/216 ΕΟΑΕ Κεντρικός Τομέας 17-18/6/216 ΕΑΑ 17 Χαλάστρα Κεντρικός Τομέας 29-3/6/216 ΕΟΑΕ 18 Α/Κ Κ1 Καλοχωρίου Κεντρικός Τομέας 19-21/6/216 ΕΟΑΕ 19 Α/Κ Κ2 Ιωνίας - Διαβατών Κεντρικός Τομέας 21-22/6/216 ΕΑΑ & ΕΟΑΕ 2 Α/Κ Κ4 ΤΙΤΑΝ Κεντρικός Τομέας 19-21/6/216 ΕΑΑ Σταθμός Διοδίων Μουσθένης Ευκαρπία (Στρατιωτικό Νοσοκομείο 424) Δερβένι (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) Ανατολικός Τομέας 23-25/6/216 ΕΑΑ Κεντρικός Τομέας 29-3/6/216 ΕΑΑ Κεντρικός Τομέας 18-19/6/216 ΕΑΑ 24 Προμαχώνας Κάθετο Άξονα Σερρών 24-25/6/216 ΕΟΑΕ 25 Σταθμός Διοδίων Ανάληψης Κεντρικός Τομέας 22-23/6/216 ΕΑΑ & ΕΟΑΕ 26 Ασπροβάλτα (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) Κεντρικός Τομέας 25-26/6/216 ΕΑΑ 11

12 A/A ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΓΝΑΤΙΑΣ ΟΔΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΟΧΗΜΑ 27 Ασπροβάλτα Κεντρικός Τομέας 25-26/6/216 ΕΟΑΕ 28 Παράκαμψη Καβάλας (Α/Κ Αγ. Σύλλα Νοσοκομείο) Ανατολικός Τομέας 27-28/6/216 ΕΑΑ & ΕΟΑΕ 29 Σταθμός Διοδίων Κομοτηνής Ανατολικός Τομέας 26-27/6/216 ΕΟΑΕ 3 Α/Κ Αλεξανδρούπολης (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) Ανατολικός Τομέας 26-27/6/216 ΕΑΑ Μετρήσεις με ΒΑΝ ΕΑΑ Μετρήσεις με ΒΑΝ ΕΟΑΕ Μετρήσεις με ΒΑΝ ΕΑΑ & ΒΑΝ ΕΟΑΕ 12

13 Χάρτης 4.1: Σημεία Δειγματοληψίας στο Δυτικό Τομέα της Εγνατίας Οδού Χάρτης 4.2: Σημεία Δειγματοληψίας στο Κεντρικό Τομέα της Εγνατίας Οδού I 13

14 Χάρτης 4.3: Σημεία Δειγματοληψίας στο Κεντρικό Τομέα της Εγνατίας Οδού II Χάρτης 4.4: Σημεία Δειγματοληψίας στο Κεντρικό Τομέα της Εγνατίας Οδού III 14

15 Χάρτης 4.5: Σημεία Δειγματοληψίας στον Κάθετο Άξονα της Εγνατίας Οδού Χάρτης 4.6: Σημεία Δειγματοληψίας στον Ανατολικό Τομέα της Εγνατίας Οδού 15

16 4.2 Εκτέλεση μετρήσεων στα επιλεγμένα σημεία. Οι ρύποι που καθορίστηκαν για παρακολούθηση είναι το μονοξείδιο του άνθρακα (CO), τα οξείδια του αζώτου (ΝΟ, ΝΟ 2 και το άθροισμά τους - ΝΟx) και διαφορετικά κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων (PM 1, PM 2.5 και PM 1 ). Ο Ανάδοχος υλοποίησε στα σημεία μέτρησης με τον φορητό εξοπλισμό του καταγραφή επιπλέον επιβαρυντικών ρύπων, όπως Μαύρου Άνθρακα (BC), διοξειδίου του θείου (SO 2 ) και όζοντος (Ο 3 ). Επίσης κατά την καμπάνια του Ιουνίου 216 πραγματοποίησε επιπλέον, μετρήσεις υδρογονανθράκων (NMHCs, CH 4 και το άθροισμά τους THCs). Επίσης, σε συγκεκριμένες θέσεις (ίδιες με της καμπάνιας Νοεμβρίου 215, με επιπλέον θέσεις σε σήραγγες λόγω του ενδιαφέροντος των αποτελεσμάτων που προέκυψαν από τη χειμερινή καμπάνια) πραγματοποίησε δειγματοληψίες σε φίλτρα αιωρούμενων σωματιδίων για τον προσδιορισμό της συγκέντρωσης μάζας των PM 1 και του περιεχομένου τους σε μέταλλα. Αυτή τη φορά, εντός των σηράγγων συλλέχθησαν περισσότερα του ενός δείγματα PM 1 σε οκτάωρη ή δωδεκάωρη χρονική κλίμακα, ανάλογα με την περίπτωση. Κατά τη χειμερινή καμπάνια είχε συλλεχθεί μόνο ένα δείγμα σήραγγας (Θ5 Σήραγγα Δρίσκου). Σε επιλεγμένη σήραγγα (Θ5 Σήραγγα Δρίσκου) ελήφθησαν επιπλέον δείγματα αέρα σε ανοξείδωτα κάνιστρα και παγίδες πληρωμένες με προσροφητικό υλικό, για χημική ανάλυση και προσδιορισμό του επιπέδου οργανικών ενώσεων (VOCs). Επισημαίνεται ότι οι μετρήσεις των οργανικών ενώσεων δεν προβλέπονταν ως απαίτηση κατά την ανάληψη του έργου και έγιναν επιπλέον με πρωτοβουλία του Αναδόχου και τη σύμφωνη γνώμη της αναθέτουσας αρχής. Τα αποτελέσματα θα παραδοθούν ως πρόσθετα στοιχεία μετά το πέρας του Έργου, λόγω του εκτεταμένου χρονικού διαστήματος που απαιτείται για την ανάλυση και επεξεργασία των αποτελεσμάτων. Παράλληλα με τις μετρήσεις, γινόταν καταγραφή των κύριων μετεωρολογικών παραμέτρων (θερμοκρασία αέρα, σχετική υγρασία, ταχύτητα και διεύθυνση αέρα). 16

17 Η διαθεσιμότητα των μετρούμενων παραμέτρων ανά σημείο μέτρησης παρουσιάζονται στον Πίνακα

18 Πίνακας 4.2: Συνοπτική παρουσίαση των χρονικών περιόδων διεξαγωγής μετρήσεων που πραγματοποιήθηκαν ανά σταθμό κατά αύξουσα σειρά. Αναγράφεται το όχημα που χρησιμοποιήθηκε και οι ρύποι που καταγράφηκαν. Αναφορά στον χρωματικό κώδικα γίνεται στο τέλος του πίνακα. Με τον όρο THCs γίνεται αναφορά στις μετρήσεις NMHCs και CH 4 που πραγματοποιήθηκαν με το όχημα ΕΑΑ. Όσο αφορά στις δειγματοληψίες αιωρούμενων σωματιδίων αναφέρεται και ο αριθμός των δειγμάτων ΡΜ 1 που συνελλέχθησαν σε κάθε σημείο. A/ A 1 2 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Κόμβος Ηγουμενίτσας (είσοδος πόλης) Ελευθεροχώρι (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) ΗΜΕΡΟΜΗ ΝΙΑ ΟΧΗ ΜΑ O 3 CO NO, ΝΟ 2 SO 2 THC s TSP PM 1 ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ PM 2.5 PM 1 Δείγ μα PM 1 BC T RH Ws Wd 3-4/6-216 ΕΑΑ 4-5/6/216 ΕΑΑ 3 Σταθμός Διοδίων Τύρια 5-7/6/216 ΕΑΑ (x1) Σήραγγα Δωδώνης Σήραγγα Δρίσκου Σταθμός Διοδίων Μαλακασίου 7-8/6/ /6/ /6/216 ΕΑΑ & ΕΟΑΕ ΕΑΑ & ΕΟΑΕ ΕΑΑ & ΕΟΑΕ & Δεί γμα τα για ανά λυσ η (x2) (x3) ( x1) 7 Σήραγγα Μετσόβου 9-1/6/216 ΕΑΑ & ΕΟΑΕ (x2) 8 Περιφερειακή Υπηρεσία Γρεβενών 13-14/6/216 ΕΟΑΕ 9 Σιάτιστα (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) 14-15/6/216 ΕΟΑΕ 18

19 1 Κοίλα Κοζάνης (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) 13-14/6/216 ΕΑΑ 11 Σταθμός Διοδίων Πολυμύλου 14-15/6/216 ΕΑΑ (x1) 12 Σήραγγα Σ1 Καστανιάς 15-17/6/216 ΕΟΑΕ 13 Α/Κ Βέροιας (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) 15-17/6/216 ΕΑΑ (x1) 14 Κόμβος Νησελίου 17-18/6/216 ΕΟΑΕ 15 Κλειδί (Βόρειος τομέας) 18-19/6/216 ΕΟΑΕ 16 Σταθμός Διοδίων Μαλγάρων 17-18/6/216 ΕΑΑ (x1) 17 Χαλάστρα 29-3/6/216 ΕΟΑΕ 18 Α/Κ Κ1 Καλοχωρίου 19-21/6/216 ΕΟΑΕ Α/Κ Κ2 Ιωνίας - 19 Διαβατών Σταθμός 25 Διοδίων Ανάληψης 2 Α/Κ Κ4 ΤΙΤΑΝ Ασπροβάλτα (Σταθμός 26 Αποχιονισμού Σταθμός 21 Διοδίων ΕΟΑΕ) Μουσθένης 27 Ασπροβάλτα Ευκαρπία (Στρατιωτικό 22 Παράκαμψη Νοσοκομείο Καβάλας 424) (Α/Κ 28 Αγ. Δερβένι Σύλλα (Σταθμός 23 Νοσοκομείο) Αποχιονισμού Σταθμός ΕΟΑΕ) 29 Διοδίων Κομοτηνής 24 Προμαχώνας 21-22/6/ /6/ /6/ /6/ /6/ /6/ /6/ /6/ /6/ /6/ /6/216 ΕΑΑ & ΕΟΑΕ ΕΑΑ & (x1) ΕΟΑΕ ΕΑΑ ΕΑΑ ΕΑΑ (x1) ΕΟΑΕ ( ΕΑΑ x1) ΕΑΑ & ΕΟΑΕ ΕΑΑ ΕΟΑΕ ΕΟΑΕ (x1) 19

20 3 Α/Κ Αλεξανδρούπολ ης (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) 26-27/6/216 ΕΑΑ Μετρήσεις με ΒΑΝ ΕΑΑ Μετρήσεις με ΒΑΝ ΕΟΑΕ Μετρήσεις με ΒΑΝ ΕΑΑ & ΒΑΝ ΕΟΑΕ Δειγματοληψία PM Σχετικά με τον Πίνακα 4.2 αναφέρονται οι εξής παρατηρήσεις: Οι μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν παράλληλα με φορητό εξοπλισμό της Υπηρεσίας (Ε.Ο.Α.Ε.) και του Αναδόχου (Ε.Α.Α.) με στόχο την εξοικονόμηση χρόνου. Για τη συγκρισιμότητα των δύο σετ εξοπλισμού πραγματοποιήθηκαν οκτώ ταυτόχρονες και στο ίδιο σημείο μετρήσεις, μία πριν την έναρξη της καμπάνιας στις εγκαταστάσεις της Ε.Ο.Α.Ε. στη Θέρμη (κατόπιν πλήρους βαθμονόμησης των οργάνων) σε συνθήκες χαμηλών-μετρίων συγκεντρώσεων, τρεις στις θέσεις Θ4 Σήραγγα Δωδώνης, Θ5 Σήραγγα Δρίσκου (Λορέντζου Μαβίλη) και Θ7 Σήραγγα Μετσόβου σε συνθήκες υψηλότερων επιπέδων αέριων ρύπων και τέσσερεις ακόμα σε άλλα σημεία για να καλυφθούν διαφορετικές συνθήκες ρύπανσης τόσο σε διόδια όσο και στην ανοιχτή οδοποιία. Σε επιλεγμένα σημεία (με έμφαση στις θέσεις των Διοδίων και των σηράγγων) πραγματοποιήθηκαν δειγματοληψίες αιωρούμενων σωματιδίων ΡΜ 1 σε φίλτρα, με δειγματολήπτη του Αναδόχου, για περαιτέρω χημικές αναλύσεις. Όσον αφορά στις σήραγγες που επιλέχθηκαν πραγματοποιήθηκαν δειγματοληψίες είτε σε 8ωρη είτε σε 12ωρη χρονική κλίμακα, προκειμένου να διαπιστωθεί η μεταβολή των συγκεντρώσεων σε συνθήκες υψηλής και χαμηλής κίνησης κατά τη διάρκεια της περιόδου των μετρήσεων. 2

21 Στη θέση Θ5 Σήραγγα Δρίσκου (Λορέντζου Μαβίλη) συνελλέχθησαν δείγματα αέρα σε μεταλλικά κάνιστρα για περαιτέρω χημικές αναλύσεις για τον προσδιορισμό οργανικών ενώσεων. Επιπλέον ελήφθησαν δείγματα αέρα σε παγίδες πληρωμένες με κατάλληλα προσροφητικά υλικά, οι οποίες επίσης θα αναλυθούν με στόχο τη διερεύνηση των επιπέδων περισσότερων οργανικών ενώσεων. Κατά τη διάρκεια των μετρήσεων παρατηρήθηκε αδυναμία σταθεροποίησης της ροής του συστήματος μέτρησης Μαύρου Άνθρακα στο όχημα ΕΑΑ κατά το διάστημα 9/6/216 :-8:, λόγω πολύ υψηλών συγκεντρώσεων, με αποτέλεσμα να τεθεί εκτός λειτουργίας για 8 ώρες. Στη θέση Θ3 Σταθμός Διοδίων Τύρια σημειώθηκε απώλεια δεδομένων υδρογονανθράκων λόγω ολιγόλεπτης διακοπής ρεύματος στο Σταθμό Διοδίων, καθώς ο αναλυτής απαιτεί χειροκίνητη έναρξη. Επίσης, ο δειγματολήπτης αιωρούμενων σωματιδίων λόγω της διακοπής ρεύματος δεν ήταν δυνατό να σταματήσει την προγραμματισμένη ώρα, με αποτέλεσμα να συλλεχθεί δείγμα για περισσότερες από 24 ώρες (περίπου 33 ώρες). Το ζήτημα στη συνέχεια αντιμετωπίστηκε προληπτικά με αγορά και εγκατάσταση επιπλέον σταθεροποιητή τάσης (UPS). Στη θέση Θ19 Α/Κ Κ2 Ιωνίας Διαβατών παρατηρήθηκε αστοχία στον αναλυτή CO του Ε.Α.Α.. Προκειμένου να ολοκληρωθούν οι μετρήσεις τοποθετήθηκε στο ίδιο σημείο το όχημα Ε.Ο.Α.Ε. 4.3 Μεθοδολογία μετρήσεων με τον εξοπλισμό της Ε.Ο.Α.Ε Οι μετρήσεις για την παρακολούθηση των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων σε 1 από τα σημεία (Πίνακας 4.2) υλοποιήθηκαν με εξοπλισμό που παρασχέθηκε από την Υπηρεσία (Ε.Ο.Α.Ε.), και συγκεκριμένα του οργάνου ΑQM 6 του οίκου AEROQUAL Νέας Ζηλανδίας, που είναι τοποθετημένο στο Κινητό Περιβαλλοντικό Παρατηρητήριο Αυτοκινητοδρόμων της Εγνατίας Οδού Α.Ε. (Σχήμα 4.1). Ο εξοπλισμός αυτός περιλαμβάνει ενσωματωμένες δύο μονάδες ανάλυσης ως εξής: η πρώτη αφορά σε αναλυτές αερίων με αισθητήρες για μέτρηση των οξειδίων 21

22 του αζώτου ΝΟ Χ (ΝΟ+ΝΟ 2 ), διοξειδίου του αζώτου NO 2 και μονοξειδίου του άνθρακα CO, και η δεύτερη για τον προσδιορισμό των αιωρούμενων σωματιδίων, TSP, PM 1, PM 2.5 και PM

23 Σχήμα 4.1: Το κινητό Περιβαλλοντικό Παρατηρητήριο Αυτοκινητοδρόμων της Ε.Ο.Α.Ε. στη Θέση 2 Ελευθεροχώρι (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) κατά τη διενέργεια των μετρήσεων με τον σχετικό εξοπλισμό του και άποψη του AQM6 εγκατεστημένο στο όχημα και μη. Το μετρητικό σύστημα AEROQUAL, AQM 6 αποτελείται από αυτόνομες μονάδες καταγραφής των επιλεγμένων αερίων ρύπων, από κεντρικό σύστημα ροής του αέρα δειγματοληψίας καθώς και από κεντρικό σύστημα συλλογής και αποθήκευσης όλων των δεδομένων. Επιπλέον συνοδεύεται από καταμετρητή σωματιδίων TSP, PM 1, PM 2.5, PM 1. Η αρχή λειτουργίας του συστήματος βασίζεται σε γενικές γραμμές στην ευαισθησία ημιαγωγών στη παρουσία διαφόρων αερίων (Gas Sensitive Semiconductors, GSS). Τα κύρια χαρακτηριστικά περιγράφονται στον Πίνακα

24 Πίνακας 4.3:. Χαρακτηριστικά αισθητήρων μέτρησης συστήματος AEROQUAL, AQM 6. Ρύπων του μετρητικού Αισθητήρας Αρχή δειγματοληψίας/μέτρησης Παροχή δείγματος Περιοχή μέτρησης (εργοστασιακές ρυθμίσεις) Κατώφλι ανίχνευσης Ακρίβεια Διακριτική ικανότητα ΝΟ x διαφραγματική αντλία / ημιαγωγοί με μετατροπέα ΝΟ και πλυντρίδες.6-.7 l/min -.5 ppm.1 ppm.5ppm.1 ppm NO 2 διαφραγματική αντλία / ημιαγωγοί και πλυντρίδες.6-.7 l/min -.2 ppm.1 ppm <.1 ppm.1 ppm CO διαφραγματική αντλία / ηλεκτροχημικά στοιχεία.6-.7 l/min -25 ppm.1 ppm.2 ppm.1 ppm PM διαφραγματική αντλία / σκέδαση ακτινοβολίας l/min -5 μg/m 3.3μm -1 μm.1μg/m 3.3μm μάζα +/- 1% μέγεθος +/1%.1μg/m 3 1PPL Για την καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων ο Ανάδοχος (Ε.Α.Α.) εγκατέστησε προσωρινά και μόνο για την περίoδο των μετρήσεων ιστό με ένα αυτόματο μετεωρολογικό σταθμό VantagePro2 της εταιρείας DAVIS για την παρακολούθηση της θερμοκρασίας αέρος, της σχετικής υγρασίας, της βροχόπτωσης, της διεύθυνσης και ταχύτητας του πνέοντος ανέμου. Στο Σχήμα 4.2 παρουσιάζεται η εγκατάσταση. Τα δεδομένα μεταδίδονται μέσω ασύρματης επικοινωνίας στην κεντρική κονσόλα-οθόνη του σταθμού που βρίσκεται στο εσωτερικό του οχήματος και στην συνέχεια συλλέγονται με φορητό H/Y. 24

25 Σχήμα 4.2: Το κινητό Περιβαλλοντικό Παρατηρητήριο Αυτοκινητοδρόμων της Ε.Ο.Α.Ε. κατά τη διενέργεια των μετρήσεων με εγκατεστημένο τον μετεωρολογικό 4.4 Μεθοδολογία μετρήσεων με τον εξοπλισμό του Ε.Α.Α. Οι μετρήσεις για την παρακολούθηση των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων σε 2 από τα σημεία συμπεριλαμβανομένων των κοινών μετρήσεων (Πίνακας 4.2) υλοποιήθηκαν με τον Κινητό Σταθμό Ελέγχου Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης του Ε.Α.Α., ο οποίος διαθέτει αυτόματα συστήματα συνεχούς καταγραφής των συγκεντρώσεων των PM 1 καθώς και των αερίων ρύπων O 3, NO x (ΝΟ και ΝΟ 2 ), CO, SΟ 2 και επιπλέον για τις ανάγκες της δεύτερης καμπάνιας CH 4, και NMHCs, συνοδευόμενα από τις απαραίτητες φιάλες και το σύστημα βαθμονόμησης (Σχήμα 4.3). Επίσης, καταγράφονται όλες οι βασικές μετεωρολογικές παράμετροι, με τη χρήση κατάλληλων αισθητήρων που τοποθετούνται σε ιστό αναπτυσσόμενο στο εξωτερικό του οχήματος. Σχήμα 4.3: Ο Κινητός Σταθμός Ελέγχου Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης του Ε.Α.Α. και ο εξωτερικός δειγματολήπτης PM κατά τη διενέργεια των μετρήσεων. 25

26 Τα βασικότερα τεχνικά χαρακτηριστικά των μετρητικών συστημάτων παρατίθενται ακολούθως: Σύστημα μέτρησης NO x (Horiba Ltd., APNA 36): Το σύστημα μέτρησης NO x έχει παροχή δείγματος.8 l/min, με δυνατότητα μέτρησης στην περιοχή -1 ppm και κατώφλι ανίχνευσης στα.5 ppb. Η λειτουργία του αναλυτή NO x βασίζεται στην αρχή της χημειοφωταύγειας. Σύστημα μέτρησης CO (Horiba Ltd., APMA 36): Το σύστημα μέτρησης CO έχει παροχή δείγματος 1.1 l/min, λειτουργεί στην περιοχή -1 ppm με κατώφλι ανίχνευσης στα.2 ppm. Η λειτουργία του αναλυτή CO βασίζεται στην αρχή της χαρακτηριστικής απορρόφησης υπέρυθρης ακτινοβολίας (4.67 μm) από το CO. Σύστημα μέτρησης SO 2 (Horiba Ltd., APSA 36): Το σύστημα μέτρησης SO 2 έχει παροχή δείγματος.8 l/min, λειτουργεί στην περιοχή -.5 ppm με κατώφλι ανίχνευσης στα.5 ppb. Η λειτουργία του αναλυτή SO 2 βασίζεται στην αρχή του φθορισμού στα 32 nm. Σύστημα μέτρησης O 3 (Horiba Ltd., APOA 36): Το σύστημα μέτρησης O 3 έχει παροχή δείγματος.8 l/min, λειτουργεί στην περιοχή -1 ppm με κατώφλι ανίχνευσης στα.5 ppb. Η λειτουργία του αναλυτή O 3 βασίζεται στην αρχή της απορρόφησης από το Ο 3 της υπεριώδους ακτινοβολίας στα nm. Σύστημα μέτρησης HCs (Horiba Ltd., APHA 35): Το σύστημα έχει παροχή δείγματος 1.1 l/min, λειτουργεί στην περιοχή -5 ppm με κατώφλι ανίχνευσης στα.1 ppm. Η λειτουργία του αναλυτή βασίζεται στην επιλεκτική καύση με χρήση Η 2 και ανίχνευση των παραγόμενων ιόντων (με ανιχνευτή ιονισμού φλόγας) του μεθανίου (CH 4 ) και του συνόλου των μη μεθανικών υδρογονανθράκων (NMHCs) στον αέρα. Σύστημα μέτρησης αιωρούμενων σωματιδίων PM 1 (Eberline Instruments, FH 62): Ο μετρητής ΡΜ 1 ανιχνεύει σε συνεχή βάση φορτία συγκέντρωσης μεγαλύτερης των 4 μg/m 3, με άνω όριο στα 5 μg/m 3. Η λειτουργία του βασίζεται στην αρχή της εξασθένησης της β-ακτινοβολίας λόγω απορρόφησης από τα σωματίδια. Θεωρείται ως μέθοδος αναφοράς και 26

27 χρησιμοποιείται και για τη διεργαστηριακή σύγκριση του εξοπλισμού των δύο φορέων. Σύστημα μέτρησης αιωρούμενων σωματιδίων ΡΜ 2.5 (Dust trak 852, TSI): Προσδιορίζεται η συγκέντρωση μάζας των αιωρούμενων σωματιδίων μέσω σκέδασης ανά διαστήματα των 5 λεπτών. Φέρει κεφαλές για παρακολούθηση επιπέδων σωματιδίων ΡΜ 1, ΡΜ 2.5 και ΡΜ 1. Για τις μετρήσεις επιλέχθηκε η κεφαλή ΡΜ 2.5. Σύστημα μέτρησης του Μαύρου Άνθρακα (BC) με τελευταίας τεχνολογίας αιθαλόμετρο 7 μηκών κύματος (χαρακτηριστικός δείκτης καπνισμού, με δυνατότητα διαχωρισμού των πηγών από ορυκτά καύσιμα οχήματα και καύση βιομάζας). Αυτόματο σύστημα δειγματοληψίας PM 1 (Thermo Environmental Instruments, Partisol FRM 2): Η δειγματοληψία του PM 1 είναι διαπιστευμένη από το ΕΣΥΔ κατά το ΕLΟΤ EN ISO/IEC 1725:25, με τη μέθοδο U.S. EPA PM-1 Reference Designation RFPS Τα δείγματα συλλεγμένα σε 24ωρη κλίμακα ζυγίζονται πριν και μετά τη δειγματοληψία για προσδιορισμό της συγκέντρωσης μάζας των PM 1 και ακολούθως αναλύονται για προσδιορισμό της συγκέντρωσης των μετάλλων του μολύβδου (Pb), του χαλκού (Cu), του αντιμονίου (Sb) του ψευδαργύρου (Zn) (δείκτες ρύπανσης από καυσαέρια και φρένα οχημάτων). Συλλογή δειγμάτων για προσδιορισμό οργανικών ενώσεων μέσω χημικών αναλύσεων: χρησιμοποιούνται ανοξείδωτα μεταλλικά δοχεία (κάνιστρα) υπό κενό. Κατά τη δειγματοληψία ανοίγεται αργά το κλείστρο και αέρας συλλέγεται στο εσωτερικό του δοχείου. Επιπλέον, χρησιμοποιείται σύστημα δειγματοληψίας με παγίδες πληρωμένες με κατάλληλο προσροφητικό υλικό. Τα δείγματα συλλέγονται με ροή 2 και 1 ml/min, αντίστοιχα. Τόσο τα κάνιστρα όσο και οι παγίδες θα αναλυθούν με χρωματογραφικές μεθόδους για τον προσδιορισμό οργανικών ενώσεων. 27

28 4.5 Μεθοδολογία βαθμονόμησης αναλυτών αέριας ρύπανσης και λοιπών αισθητήρων Για την καταγραφή της συγκέντρωσης αερίων ρύπων (NO x, CO, O 3, CH 4, NMHC κ.λ.π.) στο περιβάλλοντα αέρα, χρησιμοποιούνται συνήθως αναλυτές οι οποίοι λαμβάνουν δείγμα αέρα από το περιβάλλον, το μεταφέρουν σε ένα εσωτερικό θάλαμο αντίδρασης (reaction chamber), όπου εκεί, ανάλογα με τη φυσικο-χημική ιδιότητα (χημειοφωταύγεια, απορρόφηση συγκεκριμένου μήκους κύματος ακτινοβολίας, φθoρισμός, ιονισμός με καύση κ.λ.π.) πάνω στην οποία στηρίζεται η εκάστοτε μέθοδος μέτρησης, καταγράφεται η συγκέντρωση του υπό μελέτη ρύπου. Ο θάλαμος μέτρησης συνοδεύεται παράλληλα από σειρά ηλεκτρονικών κυκλωμάτων για τη πολλαπλή ενίσχυση του αμυδρού μετρούμενου ηλεκτρικού σήματος, και τη μετατροπή του σε συγκεκριμένες μονάδες (μg/m 3, ppm, ppb). Για την διασφάλιση ορθής καταγραφής της συγκέντρωσης ενός ρύπου, θα πρέπει ο αναλυτής να βαθμονομείται κατά την έναρξη της εκάστοτε περιόδου μετρήσεων. Η βαθμονόμησή του στηρίζεται στη λήψη μετρήσεων σε δύο βασικά σημεία: α) στο σημείο μηδέν (offset) με χρήση καθαρού αέρα χωρίς ύπαρξη ρυπαντών, και β) σε μείγμα του υπό μελέτη ρύπου και αέρα με γνωστή όμως συγκέντρωση (span) με χρήση πρότυπων φιαλών αερίων, γνωστής περιεκτικότητας. Λόγω της μικρής διάρκειας των μετρήσεων (24 ώρες περίπου, μέγιστο 48 ώρες) ανά σημείο επιλογής κατά μήκος της Εγνατίας Οδού, η αναμενόμενη ολίσθηση (drifts) στις καταγραφές των αναλυτών αερίων ρύπων δεν αναμένεται σημαντική, οπότε η βαθμονόμησή τους μόνο κατά την έναρξη λειτουργίας τους κρίθηκε αρκετή. Στο πλαίσιο της 2 ης περιόδου μετρήσεων (Ιούνιος 216) κατά μήκος της Εγνατίας Οδού, για τη βαθμονόμηση του συνόλου των αναλυτών χρησιμοποιήθηκαν σειρά πιστοποιημένων φιαλών πρότυπων αερίων (CO, NO, SO 2, και CH 4 ) γνωστής υψηλής συγκέντρωσης, καθώς και φιάλη συνθετικού αέρα (2% Ο 2, 8% Ν 2 ) αρχικά για τη βαθμονόμηση μηδενικού σημείου των αναλυτών (zero point) αλλά στη συνέχεια και για τη δημιουργία μειγμάτων χαμηλότερης γνωστής συγκέντρωσης πρότυπου αερίου (span) στον εκάστοτε αναλυτή (Σχήμα 4.4). 28

29 Κατά τη διαδικασία της βαθμονόμησης χρησιμοποιήθηκε ειδική διάταξη (diluter) εφοδιασμένη με αντλίες και ηλεκτρικά ρυθμιζόμενες βαλβίδες οι οποίες επέτρεψαν την κατά βούληση διέλευση συνθετικού αέρα ή μιγμάτων αερίων βαθμονόμησης προς τους αναλυτές, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα ικανοποιητική παροχή ροής. Η ίδια διάταξη διέθετε εσωτερικά λυχνία υπεριώδους ακτινοβολίας (UV) για τη παραγωγή γνωστής ποσότητας όζοντος, που χρησιμοποιήθηκε για την βαθμονόμηση άνω σημείου (span) του αντίστοιχου αναλυτή O 3. Σχήμα 4.4: Εσωτερική διαμόρφωση του Κινητού Σταθμού Ελέγχου Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης του Ε.Α.Α. κατά τη διάρκεια των βαθμονομήσεων. Η βαθμονόμηση όλων των αναλυτών πραγματοποιήθηκε την περίοδο 31 Μαΐου 1 Ιουνίου 216, στις εγκαταστάσεις της εταιρίας «Εγνατία Οδός Α.Ε.» στην περιοχή της Θέρμης Θεσσαλονίκης, αφού από την προηγούμενη ημέρα είχαν τεθεί σε λειτουργία προκειμένου να φτάσουν σε ικανοποιητικό βαθμό θέρμανσης των εσωτερικών θαλάμων μέτρησης και των ηλεκτρονικών τους κυκλωμάτων, και σταθεροποιηθούν. Συγκεκριμένα έγιναν οι παρακάτω βαθμονομήσεις: Ο αναλυτής Ο 3 τέθηκε στη κλίμακα λειτουργίας -2 ppb, και βαθμονομήθηκε αρχικά με καθαρό αέρα (zero point) και στη συνέχεια με συγκέντρωση αερίου O 3 (span) 165, ppb. Ο αναλυτής SO 2 τέθηκε στη κλίμακα λειτουργίας -1 ppb, και βαθμονομήθηκε αρχικά με καθαρό αέρα (zero point) και στη συνέχεια με συγκέντρωση αερίου SO 2 (span) 179,5 ppb. Ο αναλυτής NO, NO 2 τέθηκε αρχικά στη κλίμακα λειτουργίας -5 ppb, και βαθμονομήθηκε αρχικά με καθαρό αέρα (zero point) και στη συνέχεια με 29

30 συγκέντρωση αερίου NO (span) 238. ppb και 485, ppb. Μετά την ολοκλήρωση της βαθμονόμησής του τέθηκε στη κλίμακα λειτουργίας -2 ppb. Ο αναλυτής CO τέθηκε στη κλίμακα λειτουργίας -1ppb, και βαθμονομήθηκε αρχικά με καθαρό αέρα (zero point) και στη συνέχεια με συγκέντρωση αερίου CO (span) 75, ppb. Ο αναλυτής HCs τέθηκε στη κλίμακα λειτουργίας -1 ppb, και βαθμονομήθηκε αρχικά με καθαρό αέρα (zero point) και στη συνέχεια με συγκέντρωση αερίου CH 4 (span) 99, ppb. Ο αναλυτής καταγραφής της συγκέντρωσης σωματιδίων στον ατμοσφαιρικό αέρα με αεροδυναμική διάμετρο μικρότερη των 1μm (PM 1 ) συνδέθηκε στον ψηφιακό καταγραφέα με εύρος μέτρησης -1 μg/m3. Είχε γίνει τεχνικός έλεγχος και βαθμονόμησή του στην Αθήνα, λίγες ημέρες πριν μεταφερθεί στη Θεσσαλονίκη. Τέλος, για την καταγραφή των μετεωρολογικών συνθηκών που επικρατούσαν στην εκάστοτε περιοχή μέτρησης κατά μήκος της Εγνατίας Οδού, χρησιμοποιήθηκαν: Για την μέτρηση της θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας του περιβάλλοντος αέρα, χρησιμοποιήθηκε αισθητήρας ROTRONIC Hygroclip S3CO3, ο οποίος είχε βαθμονομηθεί κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής περιόδου 215 από το Εργαστήριο Βαθμονόμησης Μετεωρολογικών Οργάνων (ΕΒΜΟ) του ΕΑΑ. Τα αποτελέσματα της βαθμονόμησης χρησιμοποιήθηκαν για τη διόρθωση των μετρήσεων. Για τη μέτρηση της ταχύτητας και διεύθυνσης του πνέοντος ανέμου, χρησιμοποιήθηκαν αισθητήρες VAISALA, WAV151 (Wind Vane) και WAA151 (Wind Anemometer) η λειτουργία των οποίων είχε ελεγχθεί από το Εργαστήριο Βαθμονόμησης Μετεωρολογικών Οργάνων (ΕΒΜΟ) του ΕΑΑ. Παράλληλα με τη βαθμονόμηση του εξοπλισμού του ΕΑΑ πραγματοποιήθηκε βαθμονόμηση του εξοπλισμού της Ε.Ο.Α.Ε. από την αντιπρόσωπο εταιρεία των συστημάτων AQL. Σε συνέχεια της βαθμονόμησης τα 3

31 δύο σετ εξοπλισμού μέτρησαν παράλληλα στο ίδιο σημεία σε μία άσκηση διαβαθμονόμησης. Επισημαίνεται ότι κατά τη διάρκεια των μετρήσεων τα δύο οχήματα πραγματοποίησαν παράλληλες μετρήσεις σε επιπλέον 7 επτά σημεία. 31

32 5 Μετρήσεις - Αποτελέσματα 5.1 Αποτελέσματα μέτρησης ατμοσφαιρικών ρύπων (αέριων και σωματιδιακών) Αρχικά παρέχονται πληροφορίες τεκμηρίωσης του κάθε σημείου μέτρησης (συντεταγμένες, διάρκεια μετρήσεων, κινητή μονάδα που χρησιμοποιήθηκε, μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν και σχόλια για το σημείο δειγματοληψίας ή την κατάσταση του εξοπλισμού). Παρέχεται απεικόνιση της θέσης του σημείο μέτρησης σε σχετικό χάρτη του τομέα της Εγνατίας Οδού καθώς και αντιπροσωπευτικό φωτογραφικό υλικό. Ακολούθως παρατίθενται τα αποτελέσματα των μετρήσεων ρύπων και μετεωρολογικών παραμέτρων σε μορφή διαγραμμάτων διακύμανσης (χρονική ανάλυση ημιώρου) καθώς και πίνακα με στατιστικά στοιχεία. Τα αποτελέσματα των μετρήσεων παρουσιάζονται ανά σημείο. Κατά την παράθεση των αποτελεσμάτων στα διαγράμματα σκοπίμως δεν παρουσιάζονται τα θεσμοθετημένα όρια (όπου υπάρχουν), καθώς αυτά αναφέρονται στην καλύτερη των περιπτώσεων σε ημερολογιακό εικοσιτετράωρο (ή κυλιόμενο οχτάωρο, ή ετήσιο μέσο όρο), ενώ οι μετρήσεις παρουσιάζονται σε ημίωρη βάση. Η διαφορά αυτή δεν επιτρέπει απευθείας συγκρίσεις για το αν υπάρχει ή όχι υπέρβαση, και έτσι επιλέχθηκε ο σχολιασμός των υπερβάσεων να γίνει σε ξεχωριστή ενότητα προς αποφυγή σύγχυσης (Πίνακας 5.6). Ακολούθως δίνονται τα αποτελέσματα βαρυμετρικού προσδιορισμού της συγκέντρωσης των ΡΜ1 από τις δειγματοληψίες (τα αποτελέσματα των χημικών αναλύσεων θα παρουσιαστούν στην τελική έκθεση), στα σημεία όπου πραγματοποιήθηκαν δειγματοληψίες. Η διάρκεια των μετρήσεων ανά σημείο επεκτάθηκε σε ορισμένες περιπτώσεις πέραν του 24ώρου. Στατιστικά υπολογίστηκαν τόσο για τη συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο (το δεύτερο για λόγους συγκρισιμότητας των τιμών ανά σημείο). Τα κριτήρια για την επιλογή του 24ώρου ήταν: α) ταυτοχρονισμός με τη δειγματοληψία φίλτρου για τις χημικές αναλύσεις, όπου έλαβε χώρα, β) αποφυγή πιθανών μικρών κενών στα δεδομένα, γ) αποφυγή περιόδων βροχόπτωσης. Ο προσανατολισμός του μετεωρολογικού σταθμού πραγματοποιήθηκε με τη χρήση πυξίδας ώστε οι να αντιστοιχούν στον Βορρά. Στην περίπτωση των 32

33 σηράγγων ο ανεμοδείκτης προσανατολίστηκε εντός αυτών έτσι ώστε όταν δείχνει Νότια (18 ) να αντιπροσωπεύει τη ροή αέρα από την είσοδο προς την έξοδό της, δηλ. κατά τη διεύθυνση κίνησης των αυτοκινήτων. Η επικρατούσα διεύθυνση ανέμου κατά τη διάρκεια της μέτρησης ή του 24ώρου αναγράφεται στον πίνακα ως αντιπροσωπευτική. Στην περίπτωση που δεν υπάρχει ομοιογένεια ως προς τη διεύθυνση αναγράφεται μεικτή προέλευση. 33

34 Θ1 Ηγουμενίτσα Α) Τεκμηρίωση σημείου Στοιχεία μετρήσεων Περιοχή Μέτρησης Συντεταγμένες Περίοδος μετρήσεων (Ημερομηνία Ώρα) Θ1 Ηγουμενίτσα Έναρξη 3/6/216 18: Λήξη 4/6/216 18:1 Αέριοι ρύποι Σωματιδιακοί ρύποι Μετεωρολογικά δεδομένα O 3 TSP Θερμοκρασία ΚΙΝΗΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: Ε.Α.Α. CO NO, NO 2,NO x SO 2 PM 1 PM 2.5 PM 1 Σχετική υγρασία Διεύθυνση ανέμου Ταχύτητα ανέμου HCs BC Δειγματοληψία PΜ 1 σε φίλτρο για χημική ανάλυση Ημερομηνία Σχόλια επί της θέσης ή επί των μετρήσεων Υψόμετρο 4m. Το όχημα τοποθετήθηκε στον κόμβο εισόδου στην Ηγουμενίτσα, στα 5 m περίπου βρίσκεται η γέφυρα. 34

35 Β) Απεικόνιση Σημείου Θ1 Ηγουμενίτσα Γ) Φωτογραφικό Υλικό Άποψη του ΒΑΝ Ε.Α.Α. στην είσοδο της Ηγουμενίτσας 35

36 Δ) Αποτελέσματα μετρήσεων Ακολούθως παρουσιάζονται οι μετρήσεις των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 1 Ηγουμενίτσα. Στα διαγράμματα παρουσιάζονται οι μέσες τιμές ημιώρων με την αντίστοιχη τυπική απόκλιση των τιμών, όπου είναι διαθέσιμη. 6 5 Θ1 - ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ (α) ΝΟ NO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 4/6/16 : 4/6/16 12: 5/6/16 : 8 7 Θ1 - ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ (β) O3 6 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 4/6/16 : 4/6/16 12: 5/6/16 : 36

37 Θ1 - ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ (γ) SO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 4/6/16 : 4/6/16 12: 5/6/16 : Θ1 - ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ (δ) CO Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 4/6/16 : 4/6/16 12: 5/6/16 : Θ1 - ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ (ε) PM1 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 4/6/16 : 4/6/16 12: 5/6/16 : 37

38 6 5 Θ1 - ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ (στ) PM2.5 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 4/6/16 : 4/6/16 12: 5/6/16 : 8 7 Θ1 - ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ (ζ) BC 6 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 4/6/16 : 4/6/16 12: 5/6/16 : Θ1 - ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ (η) CH4 NMHC 45 4 Συγκέντρωση CH4 (ppb) Συγκέντρωση NMHC (ppb) /6/16 12: 4/6/16 : 4/6/16 12: 5/6/16 : 38

39 Σχήμα Θ1-1: Διαγράμματα των επιπέδων των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 1 Ηγουμενίτσα για τους ρύπους (α) μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου του (NO, ΝΟ 2 ), (β) όζον (O 3 ), (γ) διοξείδιο του θείου (SΟ 2 ), (δ) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), τα κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων (ε) PM 1 και (στ) PM 2.5, καθώς και (ζ) τον μαύρο άνθρακα (BC) και (η) μεθάνιο και μη μεθανικοί υδρογονάνθρακες. Επιπροσθέτως υλοποιήθηκε παρακολούθηση και καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια των μετρήσεων ρύπανσης. Στα ακόλουθα διαγράμματα παρουσιάζεται η διακύμανση της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, της ταχύτητας και της διεύθυνσης του ανέμου Θ1 - ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ (α) Θερμ. Αέρα Σχ. Υγρασία Θερμοκρασία Αέρα ( C) Σχετ. Υγρασία (%) /6/16 12: 4/6/16 : 4/6/16 12: 5/6/16 : Θ1 - ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ (β) Ταχύτητα Διεύθυνση Ταχύτητα Ανέμου (m/s) Διεύθυνση Ανέμου (deg). 3/6/16 12: 4/6/16 : 4/6/16 12: 5/6/16 : 39

40 Σχήμα Θ1-2: Διαγράμματα της διακύμανσης των μετεωρολογικών παραμέτρων (α) θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας και (β) ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου κατά τη διάρκεια των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 1 Ηγουμενίτσα. Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται τα βασικά στατιστικά στοιχεία για κάθε ρύπο που μετρήθηκε ανά θέση, καθώς και για τις αντίστοιχες μετεωρολογικές παραμέτρους. Τα στατιστικά έχουν εξαχθεί τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών σημείων. Πίνακας Θ1-1: Μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή ανά ρύπο και μετεωρολογική παράμετρο. Τα στατιστικά υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο. Ο υπολογισμός των στατιστικών αναφέρεται σε μέσες ημίωρες τιμές. Στη διεύθυνση του ανέμου δίδεται η προεξάρχουσα κατεύθυνση (ή κατευθύνσεις). Θ1 ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ Παράμετρος 24ωρο Έναρξη 3/6/216 19: Τυπική Μέση τιμή Ελάχιστο Μέγιστο απόκλιση O 3 (ppb) SO 2 (ppb) NO (ppb) NO 2 (ppb) NO x (ppb) CO (ppb) PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) BC (μg/m 3 ) Biomass Burning % CH 4 (ppb) NMHC (ppb) THC (ppb) Θερμοκρασία ( C) Σχετ. Υγρασία (%) Ταχ. Ανέμου (m/s) Διευθ. Ανέμου 27 & 9 4

41 Θ2 Ελευθεροχώρι - Σταθμός Αποχιονισμού Ε.Ο.Α.Ε Α) Τεκμηρίωση σημείου Στοιχεία μετρήσεων Περιοχή Μέτρησης Θ2 Ελευθεροχώρι Σταθμός Αποχιονισμού Ε.Ο.Α.Ε. Συντεταγμένες Περίοδος μετρήσεων (Ημερομηνία Ώρα) 2734 Έναρξη 4/6/216 21: Λήξη 5/6/216 21: Αέριοι ρύποι Σωματιδιακοί ρύποι Μετεωρολογικά δεδομένα O 3 TSP Θερμοκρασία ΚΙΝΗΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: Ε.Α.Α. CO NO, NO 2,NO x SO 2 PM 1 PM 2.5 PM 1 Σχετική υγρασία Διεύθυνση ανέμου Ταχύτητα ανέμου HCs BC Δειγματοληψία PΜ 1 σε φίλτρο για χημική ανάλυση Ημερομηνία Σχόλια επί της θέσης ή επί των μετρήσεων Υψόμετρο 637m. Το όχημα τοποθετήθηκε στον Σταθμό Αποχιονισμού ο οποίος γειτνιάζει με χώρο που προορίζεται για ΣΕΑ και υπάρχει σημαντική ποσότητα σκόνης. 41

42 Β) Απεικόνιση Σημείου Θ2 Ελευθεροχώρι Σταθμός Αποχιονισμού Ε.Ο.Α.Ε. Γ) Φωτογραφικό Υλικό Άποψη του ΒΑΝ Ε.Α.Α. στoν Σταθμό Αποχιονισμού Ελευθεροχωρίου 42

43 Δ) Αποτελέσματα μετρήσεων Ακολούθως παρουσιάζονται οι μετρήσεις των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 2 Ελευθεροχώρι (Σταθμός Αποχιονισμού Ε.Ο.Α.Ε.). Στα διαγράμματα παρουσιάζονται οι μέσες τιμές ημιώρων με την αντίστοιχη τυπική απόκλιση των τιμών, όπου είναι διαθέσιμη Θ2 - ΕΛΕΥΘΕΡΟΧΩΡΙ (α) ΝΟ NO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 5/6/16 : 5/6/16 12: 6/6/16 : 43

44 1 9 8 Θ2 - ΕΛΕΥΘΕΡΟΧΩΡΙ (β) O3 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 5/6/16 : 5/6/16 12: 6/6/16 : Θ2 - ΕΛΕΥΘΕΡΟΧΩΡΙ (γ) SO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 5/6/16 : 5/6/16 12: 6/6/16 : Θ2 - ΕΛΕΥΘΕΡΟΧΩΡΙ (δ) CO 15 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 5/6/16 : 5/6/16 12: 6/6/16 : 44

45 1 8 Θ2 - ΕΛΕΥΘΕΡΟΧΩΡΙ (ε) PM1 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 5/6/16 : 5/6/16 12: 6/6/16 : 25 2 Θ2 - ΕΛΕΥΘΕΡΟΧΩΡΙ (στ) PM2.5 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 5/6/16 : 5/6/16 12: 6/6/16 : 6 5 Θ2 - ΕΛΕΥΘΕΡΟΧΩΡΙ (ζ) BC Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 5/6/16 : 5/6/16 12: 6/6/16 : 45

46 Θ2 - ΕΛΕΥΘΕΡΟΧΩΡΙ CH4 NMHC 5 45 Συγκέντρωση CH4 (ppb) (η) Συγκέντρωση NMHC (ppb) /6/16 12: 5/6/16 : 5/6/16 12: 6/6/16 : Σ χήμα Θ2-1: Διαγράμματα των επιπέδων των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 2 Ελευθεροχώρι (Σταθμός Αποχιονισμού Ε.Ο.Α.Ε.) για τους ρύπους (α) μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου του (NO, ΝΟ 2 ), (β) όζον (O 3 ), (γ) διοξείδιο του θείου (SΟ 2 ), (δ) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), τα κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων (ε) PM 1 και (στ) PM 2.5, καθώς και (ζ) τον μαύρο άνθρακα (BC) και (η) μεθάνιο και μη μεθανικοί υδρογονάνθρακες. 46

47 Επιπροσθέτως υλοποιήθηκε παρακολούθηση και καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια των μετρήσεων ρύπανσης. Στα ακόλουθα διαγράμματα παρουσιάζεται η διακύμανση της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, της ταχύτητας και της διεύθυνσης του ανέμου. Θερμοκρασία Αέρα ( C) Θ2 - ΕΛΕΥΘΕΡΟΧΩΡΙ (α) Θερμ. Αέρα Σχ. Υγρασία Σχετ. Υγρασία (%) /6/16 12: 5/6/16 : 5/6/16 12: 6/6/16 : Θ2 - ΕΛΕΥΘΕΡΟΧΩΡΙ (β) Ταχύτητα Διεύθυνση Ταχύτητα Ανέμου (m/s) Διεύθυνση Ανέμου (deg) 4/6/16 12: 5/6/16 : 5/6/16 12: 6/6/16 : Σχήμα Θ2-2: Διαγράμματα της διακύμανσης των μετεωρολογικών παραμέτρων (α) θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας και (β) ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου κατά τη διάρκεια των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 2 Ελευθεροχώρι (Σταθμός Αποχιονισμού Ε.Ο.Α.Ε.). Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται τα βασικά στατιστικά στοιχεία για κάθε ρύπο που μετρήθηκε ανά θέση, καθώς και για τις αντίστοιχες μετεωρολογικές 47

48 παραμέτρους. Τα στατιστικά έχουν εξαχθεί τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών σημείων. Πίνακας Θ2-1: Μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή ανά ρύπο και μετεωρολογική παράμετρο. Τα στατιστικά υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο. Ο υπολογισμός των στατιστικών αναφέρεται σε μέσες ημίωρες τιμές. Στη διεύθυνση του ανέμου δίδεται η προεξάρχουσα κατεύθυνση (ή κατευθύνσεις). Θ2 ΕΛΕΥΘΕΡΟΧΩΡΙ Παράμετρος Μέση τιμή 24ωρο Έναρξη 4/6/216 21: Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο O 3 (ppb) SO 2 (ppb) NO (ppb) NO 2 (ppb) NO x (ppb) CO (ppb) PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) BC (μg/m 3 ) Biomass Burning % CH 4 (ppb) NMHC (ppb) THC (ppb) Θερμοκρασία ( C) Σχετ. Υγρασία (%) Ταχ. Ανέμου (m/s) Διευθ. Ανέμου 22 & 4 48

49 Θ3 Σταθμός Διοδίων Τύρια Α) Τεκμηρίωση σημείου Στοιχεία μετρήσεων Περιοχή Μέτρησης Συντεταγμένες Περίοδος μετρήσεων (Ημερομηνία Ώρα) Θ3 Σταθμός Διοδίων Τύρια Έναρξη 5/6/216 23: Λήξη 7/6/216 9:3 Αέριοι ρύποι Σωματιδιακοί ρύποι Μετεωρολογικά δεδομένα O 3 TSP Θερμοκρασία ΚΙΝΗΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: Ε.Α.Α. CO NO, NO 2,NO x SO 2 PM 1 PM 2.5 PM 1 Σχετική υγρασία Διεύθυνση ανέμου Ταχύτητα ανέμου HCs BC Δειγματοληψία PΜ 1 σε φίλτρο για χημική Ημερομηνία ανάλυση (24 ώρες) 5/6/216 23: - 7/6/216 9:3 Υψόμετρο 352m. Σχόλια επί της θέσης ή επί των μετρήσεων Το όχημα τοποθετήθηκε στα Διόδια στο ρεύμα κίνησης προς Ηγουμενίτσα. Ο δρόμος είναι ανηφορικός. Ο δειγματολήπτης αιωρούμενων σωματιδίων δεν σταμάτησε σύμφωνα με τον προγραμματισμό του στις 6/6/216 23: λόγω διακοπής ρεύματος. Τον σταματήσαμε χειροκίνητα κατά τη λήξη των μετρήσεων. Μετά τη διακοπή ρεύματος δεν ξεκίνησαν οι μετρήσεις ΤHCs. 49

50 Β) Απεικόνιση Σημείου Θ3 Σταθμός Διοδίων Τύρια Γ) Φωτογραφικό Υλικό Άποψη του ΒΑΝ Ε.Α.Α. και του δειγματολήπτη PΜ 1 στoν Σταθμό Διοδίων Τύρια Δ) Αποτελέσματα μετρήσεων 5

51 Ακολούθως παρουσιάζονται οι μετρήσεις των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 3 Σταθμός Διοδίων Τύρια. Στα διαγράμματα παρουσιάζονται οι μέσες τιμές ημιώρων με την αντίστοιχη τυπική απόκλιση των τιμών, όπου είναι διαθέσιμη. 6 5 Θ3 - ΔΙΟΔΙΑ ΤΥΡΙΑ (α) ΝΟ NO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 6/6/16 : 6/6/16 12: 7/6/16 : 7/6/16 12: 8 7 Θ3 - ΔΙΟΔΙΑ ΤΥΡΙΑ (β) O3 6 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 6/6/16 : 6/6/16 12: 7/6/16 : 7/6/16 12: 51

52 Θ3 - ΔΙΟΔΙΑ ΤΥΡΙΑ (γ) SO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 6/6/16 : 6/6/16 12: 7/6/16 : 7/6/16 12: 4 35 Θ3 - ΔΙΟΔΙΑ ΤΥΡΙΑ (δ) CO 3 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 6/6/16 : 6/6/16 12: 7/6/16 : 7/6/16 12: Θ3 - ΔΙΟΔΙΑ ΤΥΡΙΑ (ε) PM1 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 6/6/16 : 6/6/16 12: 7/6/16 : 7/6/16 12: 52

53 25 Θ2 - ΕΛΕΥΘΕΡΟΧΩΡΙ (στ) PM2.5 2 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 5/6/16 : 5/6/16 12: 6/6/16 : Θ3 - ΔΙΟΔΙΑ ΤΥΡΙΑ (ζ) BC 12 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 6/6/16 : 6/6/16 12: 7/6/16 : 7/6/16 12: Θ3 - ΔΙΟΔΙΑ ΤΥΡΙΑ (η) CH4 NMHC 35 3 Συγκέντρωση CH4 (ppb) Συγκέντρωση NMHC (ppb) /6/16 12: 6/6/16 : 6/6/16 12: 7/6/16 : 7/6/16 12: 53

54 Σχήμα Θ3-1: Διαγράμματα των επιπέδων των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 3 Σταθμός Διοδίων Τύρια για τους ρύπους (α) μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου του (NO, ΝΟ 2 ), (β) όζον (O 3 ), (γ) διοξείδιο του θείου (SΟ 2 ), (δ) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), (ε) τα αιωρούμενα σωματίδια PM 1 και (στ) PM 2.5, καθώς και (ζ) τον μαύρο άνθρακα (BC) και (η) μεθάνιο και μη μεθανικοί υδρογονάνθρακες. Επιπροσθέτως υλοποιήθηκε παρακολούθηση και καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια των μετρήσεων ρύπανσης. Στα ακόλουθα διαγράμματα παρουσιάζεται η διακύμανση της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, της ταχύτητας και της διεύθυνσης του ανέμου Θ3 - ΔΙΟΔΙΑ ΤΥΡΙΑ (α) Θερμ. Αέρα Σχ. Υγρασία Θερμοκρασία Αέρα ( C) Σχετ. Υγρασία (%) /6/16 12: 6/6/16 : 6/6/16 12: 7/6/16 : 7/6/16 12: 4 Θ3 - ΔΙΟΔΙΑ ΤΥΡΙΑ (β) Ταχύτητα Διεύθυνση Ταχύτητα Ανέμου (m/s) Διεύθυνση Ανέμου (deg) 5/6/16 12: 6/6/16 : 6/6/16 12: 7/6/16 : 7/6/16 12: 54

55 Σχήμα Θ3-2: Διαγράμματα της διακύμανσης των μετεωρολογικών παραμέτρων (α) θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας και (β) ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου κατά τη διάρκεια των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 3 Σταθμός Διοδίων Τύρια. Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται τα βασικά στατιστικά στοιχεία για κάθε ρύπο που μετρήθηκε ανά θέση, καθώς και για τις αντίστοιχες μετεωρολογικές παραμέτρους. Τα στατιστικά έχουν εξαχθεί τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών σημείων. Πίνακας Θ3-1: Μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή ανά ρύπο και μετεωρολογική παράμετρο. Τα στατιστικά υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο. Ο υπολογισμός των στατιστικών αναφέρεται σε μέσες ημίωρες τιμές. Στη διεύθυνση του ανέμου δίδεται η προεξάρχουσα κατεύθυνση (ή κατευθύνσεις). Θ3 ΔΙΟΔΙΑ ΤΥΡΙΑ Συνολική περίοδος 36. ώρες 24ωρο Έναρξη 5/6/216 23: Παράμετρος Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο O 3 (ppb) SO 2 (ppb) NO (ppb) NO 2 (ppb) NO x (ppb) CO (ppb) PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) BC (μg/m 3 ) Biomass Burning % CH 4 (ppb) NMHC (ppb) THC (ppb) Θερμοκρασία ( C) Σχετ. Υγρασία (%) Ταχ. Ανέμου (m/s) Διευθ. Ανέμου 7 & 3 7 & 3 55

56 Θ4 Σήραγγα Δωδώνης Α) Τεκμηρίωση σημείου Στοιχεία μετρήσεων Περιοχή Μέτρησης Συντεταγμένες Περίοδος μετρήσεων (Ημερομηνία Ώρα) Θ4 Σήραγγα Δωδώνης ΚΙΝΗΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: Ε.Α.Α. & Ε.Ο.Α.Ε Έναρξη 7/6/21 12: Λήξη 8/6/216 12:3 Αέριοι ρύποι Σωματιδιακοί ρύποι Μετεωρολογικά δεδομένα O 3 TSP Θερμοκρασία CO NO, NO 2,NO x SO 2 PM 1 PM 2.5 PM 1 HCs BC Δειγματοληψία PΜ 1 σε φίλτρο για χημική ανάλυση (2 x 12 ώρες) Σχετική υγρασία Διεύθυνση ανέμου Ταχύτητα ανέμου Ημερομηνία /6/216 12: - 8/6/216 : /6/216 :17 8/6/216 12:17 Σχόλια επί της θέσης ή επί των μετρήσεων Το όχημα τοποθετήθηκε στον χώρο στάθμευσης/σταθμός ανάγκης εντός της σήραγγας στα 26m από την είσοδο στο ρεύμα προς Ιωάννινα. Οι συντεταγμένες ελήφθησαν στην είσοδο της σήραγγας. Συλλογή 2 δειγμάτων ΡΜ 1 ανά δωδεκάωρο. 56

57 Β) Απεικόνιση Σημείου Θ4 Σήραγγα Δωδώνης Γ) Φωτογραφικό Υλικό Άποψη των ΒΑΝ Ε.Α.Α. & Ε.Ο.Α.Ε. στην Σήραγγα Δωδώνης 57

58 Δ) Αποτελέσματα μετρήσεων Ακολούθως παρουσιάζονται οι μετρήσεις των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 4 Σήραγγα Δωδώνης. Στα διαγράμματα παρουσιάζονται οι μέσες τιμές ημιώρων με την αντίστοιχη τυπική απόκλιση των τιμών, όπου είναι διαθέσιμη Θ4 - ΣΗΡ. ΔΩΔΩΝΗΣ (α) ΝΟ NO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 : 7/6/16 12: 8/6/16 : 8/6/16 12: 9/6/16 : 58

59 8 7 Θ4 - ΣΗΡ. ΔΩΔΩΝΗΣ (β) O3 6 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 : 7/6/16 12: 8/6/16 : 8/6/16 12: 9/6/16 : Θ4 - ΣΗΡ. ΔΩΔΩΝΗΣ (γ) SO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 : 7/6/16 12: 8/6/16 : 8/6/16 12: 9/6/16 : 4 35 Θ4 - ΣΗΡ. ΔΩΔΩΝΗΣ (δ) CO 3 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 : 7/6/16 12: 8/6/16 : 8/6/16 12: 9/6/16 : 59

60 3 25 Θ4 - ΣΗΡ. ΔΩΔΩΝΗΣ (ε) PM1 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 : 7/6/16 12: 8/6/16 : 8/6/16 12: 9/6/16 : Θ4 - ΣΗΡ. ΔΩΔΩΝΗΣ (στ) PM2.5 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 : 7/6/16 12: 8/6/16 : 8/6/16 12: 9/6/16 : 12 1 Θ4 - ΣΗΡ. ΔΩΔΩΝΗΣ (ζ) BC Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 : 7/6/16 12: 8/6/16 : 8/6/16 12: 9/6/16 : 6

61 1525 Θ4 - ΣΗΡ. ΔΩΔΩΝΗΣ (η) CH NMHC 65 Συγκέντρωση CH4 (ppb) Συγκέντρωση NMHC (ppb) /6/16 : 7/6/16 12: 8/6/16 : 8/6/16 12: 9/6/16 : Σχήμα Θ4-1: Διαγράμματα των επιπέδων των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 4 Σήραγγα Δωδώνης Τύρια για τους ρύπους (α) μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου του (NO, ΝΟ 2 ), (β) όζον (O 3 ), (γ) διοξείδιο του θείου (SΟ 2 ), (δ) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), (ε) τα αιωρούμενα σωματίδια PM 1 και (στ) PM2.5, τον (ζ) μαύρο άνθρακα (BC) και (η) μεθάνιο και μη μεθανικοί υδρογονάνθρακες. Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται τα βασικά στατιστικά στοιχεία για κάθε ρύπο που μετρήθηκε ανά θέση, καθώς και για τις αντίστοιχες μετεωρολογικές παραμέτρους. Τα στατιστικά έχουν εξαχθεί τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών σημείων. Πίνακας Θ4-1: Μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή ανά ρύπο και μετεωρολογική παράμετρο. Τα στατιστικά υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο. Ο υπολογισμός των στατιστικών αναφέρεται σε μέσες ημίωρες τιμές. Στη διεύθυνση του ανέμου δίδεται η προεξάρχουσα κατεύθυνση (ή κατευθύνσεις). 61

62 Θ4 ΣΗΡ. ΔΩΔΩΝΗΣ Παράμετρος Μέση τιμή 24ωρο Έναρξη 7/6/216 12: Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο O 3 (ppb) SO 2 (ppb) NO (ppb) NO 2 (ppb) NO x (ppb) CO (ppb) PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) BC (μg/m 3 ) Biomass Burning % CH 4 (ppb) NMHC (ppb) THC (ppb) Θερμοκρασία ( C) Σχετ. Υγρασία (%) Ταχ. Ανέμου (m/s) Διευθ. Ανέμου 62

63 Θ5 Σήραγγα Δρίσκου (Λορέντζου Μαβίλη) Α) Τεκμηρίωση σημείου Στοιχεία μετρήσεων Περιοχή Μέτρησης Συντεταγμένες Περίοδος μετρήσεων (Ημερομηνία Ώρα) Θ5 Σήραγγα Δρίσκου Έναρξη 8/6/216 14: (Λορέντζου Μαβίλη) Λήξη 9/6/216 17:15 ΚΙΝΗΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: Ε.Α.Α. & Ε.Ο.Α.Ε. Αέριοι ρύποι O 3 CO NO, NO 2,NO x SO 2 Σωματιδιακοί ρύποι TSP PM 1 PM 2.5 PM 1 HCs BC Μετεωρολογικά δεδομένα Θερμοκρασία Σχετική υγρασία Διεύθυνση ανέμου Ταχύτητα ανέμου Ημερομηνία /6/216 16: 9/6/216 : Δειγματοληψία PΜ 1 σε φίλτρο για χημική ανάλυση (3 x 8 ώρες) /6/216 :1 9/6/216 8:1 /6/216 8:15 9/6/216 16:15 63

64 Σχόλια επί της θέσης ή επί των μετρήσεων Τοποθετήθηκαν και τα δυο οχήματα για κοινές μετρήσεις λόγω υψηλών επιπέδων ρύπανσης, στο μέσο της σήραγγας (25m από την είσοδο στο ρεύμα προς Ιωάννινα, 2m από το πηγάδι εξαερισμού). Οι συντεταγμένες ελήφθησαν στην είσοδο της σήραγγας. Συλλέχθησαν δείγματα αέρα σε μεταλλικά κάνιστρα (4) για προσδιορισμό μη μεθανικών υδρογονανθράκων επί του συνόλου των HCs. Το αιθαλόμετρο δεν μέτρησε στις 9/6/216 :-8: λόγω αστάθειας στη ροή. Β) Απεικόνιση Σημείου Θ5 Σήραγγα Δρίσκου (Λορέντζου Μαβίλη) Γ) Φωτογραφικό Υλικό Άποψη του δειγματολήπτη ΑΣ 1 και των ΒΑΝ Ε.Α.Α. και Ε.Ο.Α.Ε. στην Σήραγγα Δρίσκου (Λορέντζου Μαβίλη) 64

65 Δ) Αποτελέσματα μετρήσεων Ακολούθως παρουσιάζονται οι μετρήσεις των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 5 Σήραγγα Δρίσκου. Στα διαγράμματα παρουσιάζονται οι μέσες τιμές ημιώρων με την αντίστοιχη τυπική απόκλιση των τιμών, όπου είναι διαθέσιμη Θ5 - ΣΗΡ. ΔΡΙΣΚΟΥ (α) ΝΟ NO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 9/6/16 : 9/6/16 12: 1/6/16 : 65

66 Θ5 - ΣΗΡ. ΔΡΙΣΚΟΥ (β) O3 3. Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 9/6/16 : 9/6/16 12: 1/6/16 : 5 Θ5 - ΣΗΡ. ΔΡΙΣΚΟΥ 45 SO2 Συγκέντρωση (ppb) (γ) 8/6/16 12: 9/6/16 : 9/6/16 12: 1/6/16 : Συγκέντρωση (ppb) Θ5 - ΣΗΡ. ΔΡΙΣΚΟΥ (δ) CO 8/6/16 12: 9/6/16 : 9/6/16 12: 1/6/16 : 66

67 2 175 Θ5 - ΣΗΡ. ΔΡΙΣΚΟΥ (ε) PM1 15 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 9/6/16 : 9/6/16 12: 1/6/16 : Συγκέντρωση (μg/m 3 ) Θ5 - ΣΗΡ. ΔΡΙΣΚΟΥ (στ) PM2.5 8/6/16 12: 9/6/16 : 9/6/16 12: 1/6/16 : 67

68 25 2 Θ5 - ΣΗΡ. ΔΡΙΣΚΟΥ (ζ) BC Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 9/6/16 : 9/6/16 12: 1/6/16 : 15 Θ5 - ΣΗΡ. ΔΡΙΣΚΟΥ CH4 145 Συγκέντρωση CH4 (ppb) (η) NMHC Συγκέντρωση NMHC (ppb) /6/16 12: 9/6/16 : 9/6/16 12: 1/6/16 : Σχήμα Θ5-1: Διαγράμματα των επιπέδων των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 5 Σήραγγα Δρίσκου για τους ρύπους (α) μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου του (NO, ΝΟ 2 ), (β) όζον (O 3 ), (γ) διοξείδιο του θείου (SΟ 2 ), (δ) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), τα κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων (ε) PM 1 και (στ) PM 2.5, καθώς και (ζ) τον μαύρο άνθρακα (BC) και (η) μεθάνιο και μη μεθανικοί υδρογονάνθρακες. Επιπροσθέτως υλοποιήθηκε παρακολούθηση και καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια των μετρήσεων ρύπανσης. Στα ακόλουθα διαγράμματα παρουσιάζεται η διακύμανση της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, της ταχύτητας και της διεύθυνσης του ανέμου. 68

69 Θ5 - ΣΗΡ. ΔΡΙΣΚΟΥ (α) Θερμ. Αέρα Σχ. Υγρασία Θερμοκρασία Αέρα ( C) Σχετ. Υγρασία (%) /6/16 12: 9/6/16 : 9/6/16 12: 1/6/16 : Θ5 - ΣΗΡ. ΔΡΙΣΚΟΥ (β) Ταχύτητα Διεύθυνση Ταχύτητα Ανέμου (m/s) Διεύθυνση Ανέμου (deg). 8/6/16 12: 9/6/16 : 9/6/16 12: 1/6/16 : Σχήμα Θ5-2: Διαγράμματα της διακύμανσης των μετεωρολογικών παραμέτρων (α) θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας και (β) ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου κατά τη διάρκεια των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 5 Σήραγγα Δρίσκου. Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται τα βασικά στατιστικά στοιχεία για κάθε ρύπο που μετρήθηκε ανά θέση, καθώς και για τις αντίστοιχες μετεωρολογικές παραμέτρους. Τα στατιστικά έχουν εξαχθεί τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών σημείων. 69

70 Πίνακας Θ5-1: Μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή ανά ρύπο και μετεωρολογική παράμετρο. Τα στατιστικά υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο. Ο υπολογισμός των στατιστικών αναφέρεται σε μέσες ημίωρες τιμές. Στη διεύθυνση του ανέμου δίδεται η προεξάρχουσα κατεύθυνση (ή κατευθύνσεις). Θ5 ΣΗΡ. ΔΡΙΣΚΟΥ Συνολική περίοδος 27.5 ώρες 24ωρο Έναρξη 8/6/216 15: Παράμετρος Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο O 3 (ppb) SO 2 (ppb) NO (ppb) NO 2 (ppb) NO x (ppb) CO (ppb) PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) BC (μg/m 3 ) Biomass Burning % CH 4 (ppb) NMHC (ppb) THC (ppb) Θερμοκρασία ( C) Σχετ. Υγρασία (%) Ταχ. Ανέμου (m/s) Διευθ. Ανέμου 7

71 Θ6 Σταθμός Διοδίων Μαλακασίου Α) Τεκμηρίωση σημείου Στοιχεία μετρήσεων Περιοχή Μέτρησης Συντεταγμένες Περίοδος μετρήσεων (Ημερομηνία Ώρα) Θ6 Σταθμός Έναρξη 1/6/216 21:45 Διοδίων Μαλακασίου Λήξη 13/6/216 11:15 Αέριοι ρύποι Σωματιδιακοί ρύποι Μετεωρολογικά δεδομένα O 3 TSP Θερμοκρασία ΚΙΝΗΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: Ε.Α.Α. & Ε.Ο.Α.Ε. CO NO, NO 2,NO x SO 2 PM 1 PM 2.5 PM 1 Σχετική υγρασία Διεύθυνση ανέμου Ταχύτητα ανέμου HCs BC Δειγματοληψία PΜ 1 σε φίλτρο για χημική ανάλυση (24 ώρες) Ημερομηνία 1-11/6/216 21:45 Σχόλια επί της θέσης ή επί των μετρήσεων Υψόμετρο 1123m. Τα οχήματα τοποθετήθηκαν στο ρεύμα κίνησης προς Μέτσοβο, μετά τη σήραγγα Μετσόβου. Έβρεξε. 71

72 Β) Απεικόνιση Σημείου Θ6 Σταθμός Διοδίων Μαλακασίου Γ) Φωτογραφικό Υλικό Άποψη του δειγματολήπτη ΑΣ 1 και του ΒΑΝ Ε.Α.Α. στον Σταθμό Διοδίων Μαλακασίου 72

73 Δ) Αποτελέσματα μετρήσεων Ακολούθως παρουσιάζονται οι μετρήσεις των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 6 Σταθμός Διοδίων Μαλακασίου. Στα διαγράμματα παρουσιάζονται οι μέσες τιμές ημιώρων με την αντίστοιχη τυπική απόκλιση των τιμών, όπου είναι διαθέσιμη Θ6 - ΔΙΟΔΙΑ ΜΑΛΑΚΑΣΙΟΥ (α) ΝΟ NO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 11/6/16 : 11/6/16 12: 12/6/16 : 12/6/16 12: 13/6/16 : 13/6/16 12: 14/6/16 : Θ6 - ΔΙΟΔΙΑ ΜΑΛΑΚΑΣΙΟΥ (β) O3 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 11/6/16 : 11/6/16 12: 12/6/16 : 12/6/16 12: 13/6/16 : 13/6/16 12: 14/6/16 : 73

74 2. Θ6 - ΔΙΟΔΙΑ ΜΑΛΑΚΑΣΙΟΥ (γ) SO2 1.5 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 11/6/16 : 11/6/16 12: 12/6/16 : 12/6/16 12: 13/6/16 : 13/6/16 12: 14/6/16 : Θ6 - ΔΙΟΔΙΑ ΜΑΛΑΚΑΣΙΟΥ (δ) CO 15 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 11/6/16 : 11/6/16 12: 12/6/16 : 12/6/16 12: 13/6/16 : 13/6/16 12: 14/6/16 : Θ6 - ΔΙΟΔΙΑ ΜΑΛΑΚΑΣΙΟΥ (ε) PM1 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 11/6/16 : 11/6/16 12: 12/6/16 : 12/6/16 12: 13/6/16 : 13/6/16 12: 14/6/16 : 74

75 Θ6 - ΔΙΟΔΙΑ ΜΑΛΑΚΑΣΙΟΥ (στ) PM2.5 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 11/6/16 : 11/6/16 12: 12/6/16 : 12/6/16 12: 13/6/16 : 13/6/16 12: 14/6/16 : 75

76 6 5 Θ6 - ΔΙΟΔΙΑ ΜΑΛΑΚΑΣΙΟΥ (ζ) BC Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 11/6/16 : 11/6/16 12: 12/6/16 : 12/6/16 12: 13/6/16 : 13/6/16 12: 14/6/16 : 1375 Θ6 - ΔΙΟΔΙΑ ΜΑΛΑΚΑΣΙΟΥ CH (η) NMHC 25 Συγκέντρωση CH4 (ppb) Συγκέντρωση NMHC (ppb) /6/16 12: 11/6/16 : 11/6/16 12: 12/6/16 : 12/6/16 12: 13/6/16 : Σχήμα Θ6-1: Διαγράμματα των επιπέδων των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 6 Σταθμός Διοδίων Μαλακασίου για τους ρύπους (α) μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου του (NO, ΝΟ 2 ), (β) όζον (O 3 ), (γ) διοξείδιο του θείου (SΟ 2 ), (δ) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), τα κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων (ε) PM 1 και (στ) PM 2.5, καθώς και (ζ) τον μαύρο άνθρακα (BC) και (η) μεθάνιο και μη μεθανικοί υδρογονάνθρακες. Επιπροσθέτως υλοποιήθηκε παρακολούθηση και καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια των μετρήσεων ρύπανσης. Στα 76

77 ακόλουθα διαγράμματα παρουσιάζεται η διακύμανση της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, της ταχύτητας και της διεύθυνσης του ανέμου Θ6 - ΔΙΟΔΙΑ ΜΑΛΑΚΑΣΙΟΥ (α) Θερμ. Αέρα Σχ. Υγρασία Θερμοκρασία Αέρα ( C) Σχετ. Υγρασία (%) /6/16 12: 11/6/16 : 11/6/16 12: 12/6/16 : 12/6/16 12: 13/6/16 : 13/6/16 12: 14/6/16 : 8 7 Θ6 - ΔΙΟΔΙΑ ΜΑΛΑΚΑΣΙΟΥ (β) Ταχύτητα Διεύθυνση Ταχύτητα Ανέμου (m/s) Διεύθυνση Ανέμου (deg) 1/6/16 12: 11/6/16 : 11/6/16 12: 12/6/16 : 12/6/16 12: 13/6/16 : 13/6/16 12: 14/6/16 : Σχήμα Θ6-2: Διαγράμματα της διακύμανσης των μετεωρολογικών παραμέτρων (α) θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας και (β) ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου κατά τη διάρκεια των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 6 Σταθμός Διοδίων Μαλακασίου. Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται τα βασικά στατιστικά στοιχεία για κάθε ρύπο που μετρήθηκε ανά θέση, καθώς και για τις αντίστοιχες μετεωρολογικές 77

78 παραμέτρους. Τα στατιστικά έχουν εξαχθεί τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών σημείων. Πίνακας Θ6-1: Μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή ανά ρύπο και μετεωρολογική παράμετρο. Τα στατιστικά υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο. Ο υπολογισμός των στατιστικών αναφέρεται σε μέσες ημίωρες τιμές. Στη διεύθυνση του ανέμου δίδεται η προεξάρχουσα κατεύθυνση (ή κατευθύνσεις). Θ6 ΔΙΟΔΙΑ ΜΑΛΑΚΑΣΙΟΥ Συνολική περίοδος 62. ώρες 24ωρο Έναρξη 1/6/216 22: Παράμετρος Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο O 3 (ppb) SO 2 (ppb) NO (ppb) NO 2 (ppb) NO x (ppb) CO (ppb) PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) BC (μg/m 3 ) Biomass Burning % CH 4 (ppb) NMHC (ppb) THC (ppb) Θερμοκρασία ( C) Σχετ. Υγρασία (%) Ταχ. Ανέμου (m/s) Διευθ. Ανέμου 3 &

79 Θ7 Σήραγγα Μετσόβου Α) Τεκμηρίωση σημείου Στοιχεία μετρήσεων Περιοχή Μέτρησης Συντεταγμένες Περίοδος μετρήσεων (Ημερομηνία Ώρα) Θ7 Σήραγγα Δωδώνης ΚΙΝΗΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: Ε.Α.Α. & Ε.Ο.Α.Ε Έναρξη 9/6/216 19: Λήξη 1/6/216 19:45 Σωματιδιακοί Μετεωρολογικά Αέριοι ρύποι ρύποι δεδομένα O 3 TSP Θερμοκρασία CO NO, NO 2,NO x SO 2 PM 1 PM 2.5 PM 1 HCs BC Δειγματοληψία PΜ 1 σε φίλτρο για χημική ανάλυση (2 x 12 ώρες) Σχετική υγρασία Διεύθυνση ανέμου Ταχύτητα ανέμου Ημερομηνία /6/216 19:3 1/6/216 7:3 /6/216 7:45 1/6/216 19:45 Σχόλια επί της θέσης ή επί των μετρήσεων Τα οχήματα τοποθετήθηκαν στον χώρο στάθμευσης/σταθμός ανάγκης εντός της σήραγγας στα 12m από την είσοδο. Οι συντεταγμένες ελήφθησαν στην είσοδο της σήραγγας. 79

80 Β) Απεικόνιση Σημείου Θ7 Σήραγγα Μετσόβου Γ) Φωτογραφικό Υλικό Άποψη των ΒΑΝ Ε.Α.Α. & Ε.Ο.Α.Ε. στη Σήραγγα Μετσόβου 8

81 Δ) Αποτελέσματα μετρήσεων Ακολούθως παρουσιάζονται οι μετρήσεις των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 7 Σήραγγα Μετσόβου. Στα διαγράμματα παρουσιάζονται οι μέσες τιμές ημιώρων με την αντίστοιχη τυπική απόκλιση των τιμών, όπου είναι διαθέσιμη Θ7 - ΣΗΡ. ΜΕΤΣΟΒΟΥ (α) ΝΟ NO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 1/6/16 : 1/6/16 12: 11/6/16 : Θ7 - ΣΗΡ. ΜΕΤΣΟΒΟΥ (β) O3 3. Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 1/6/16 : 1/6/16 12: 11/6/16 : 81

82 3 25 Θ7 - ΣΗΡ. ΜΕΤΣΟΒΟΥ (γ) SO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 1/6/16 : 1/6/16 12: 11/6/16 : Συγκέντρωση (ppb) Θ7 - ΣΗΡ. ΜΕΤΣΟΒΟΥ (δ) CO 9/6/16 12: 1/6/16 : 1/6/16 12: 11/6/16 : Θ7 - ΣΗΡ. ΜΕΤΣΟΒΟΥ (ε) PM1 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 1/6/16 : 1/6/16 12: 11/6/16 : 82

83 12 1 Θ7 - ΣΗΡ. ΜΕΤΣΟΒΟΥ (στ) PM2.5 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 1/6/16 : 1/6/16 12: 11/6/16 : Θ7 - ΣΗΡ. ΜΕΤΣΟΒΟΥ (ζ) BC Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 1/6/16 : 1/6/16 12: 11/6/16 : Θ7 - ΣΗΡ. ΜΕΤΣΟΒΟΥ (η) CH4 NMHC Συγκέντρωση CH4 (ppb) Συγκέντρωση NMHC (ppb) /6/16 12: 1/6/16 : 1/6/16 12: 11/6/16 : 83

84 Σχήμα Θ7-1: Διαγράμματα των επιπέδων των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 7 Σήραγγα Μετσόβου για τους ρύπους (α) μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου του (NO, ΝΟ 2 ), (β) όζον (O 3 ), (γ) διοξείδιο του θείου (SΟ 2 ), (δ) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), τα κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων (ε) PM 1 και (στ) PM 2.5, καθώς και (ζ) τον μαύρο άνθρακα (BC) και (η) μεθάνιο και μη μεθανικοί υδρογονάνθρακες. Επιπροσθέτως υλοποιήθηκε παρακολούθηση και καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια των μετρήσεων ρύπανσης. Στα ακόλουθα διαγράμματα παρουσιάζεται η διακύμανση της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, της ταχύτητας και της διεύθυνσης του ανέμου Θ7 - ΣΗΡ. ΜΕΤΣΟΒΟΥ (α) Θερμ. Αέρα Σχ. Υγρασία Θερμοκρασία Αέρα ( C) Σχετ. Υγρασία (%) /6/16 12: 1/6/16 : 1/6/16 12: 11/6/16 : Θ7 - ΣΗΡ. ΜΕΤΣΟΒΟΥ (β) Ταχύτητα Διεύθυνση Ταχύτητα Ανέμου (m/s) Διεύθυνση Ανέμου (deg). 9/6/16 12: 1/6/16 : 1/6/16 12: 11/6/16 : 84

85 Σχήμα Θ7-2: Διαγράμματα της διακύμανσης των μετεωρολογικών παραμέτρων (α) θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας και (β) ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου κατά τη διάρκεια των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 7 Σήραγγα Μετσόβου. Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται τα βασικά στατιστικά στοιχεία για κάθε ρύπο που μετρήθηκε ανά θέση, καθώς και για τις αντίστοιχες μετεωρολογικές παραμέτρους. Τα στατιστικά έχουν εξαχθεί τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών σημείων. Πίνακας Θ7-1: Μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή ανά ρύπο και μετεωρολογική παράμετρο. Τα στατιστικά υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο. Ο υπολογισμός των στατιστικών αναφέρεται σε μέσες ημίωρες τιμές. Στη διεύθυνση του ανέμου δίδεται η προεξάρχουσα κατεύθυνση (ή κατευθύνσεις). 85

86 Θ7 ΣΗΡ. ΜΕΤΣΟΒΟΥ Παράμετρος Μέση τιμή 24ωρο Έναρξη 9/6/216 2: Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο O 3 (ppb) SO 2 (ppb) NO (ppb) NO 2 (ppb) NO x (ppb) CO (ppb) PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) BC (μg/m 3 ) Biomass Burning % CH 4 (ppb) NMHC (ppb) THC (ppb) Θερμοκρασία ( C) Σχετ. Υγρασία (%) Ταχ. Ανέμου (m/s) Διευθ. Ανέμου 86

87 Θ8 Περιφερειακή Υπηρεσία Γρεβενών Α) Τεκμηρίωση σημείου Στοιχεία μετρήσεων Περιοχή Μέτρησης Θ8 Περιφερειακή Υπηρεσία Γρεβενών Συντεταγμένες Περίοδος μετρήσεων (Ημερομηνία Ώρα) Έναρξη 13/6/216 13: Λήξη 14/6/216 13:15 Αέριοι ρύποι Σωματιδιακοί ρύποι Μετεωρολογικά δεδομένα O 3 TSP Θερμοκρασία ΚΙΝΗΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: Ε.Ο.Α.Ε. CO NO, NO 2,NO x PM 1 PM 2.5 SO 2 PM 1 Σχετική υγρασία Διεύθυνση ανέμου Ταχύτητα ανέμου HCs BC Δειγματοληψία PΜ 1 σε φίλτρο για χημική ανάλυση (24 ώρες) Ημερομηνία Σχόλια επί της θέσης ή επί των μετρήσεων Υψόμετρο 646m. Βροχή στις 13-14/6/216 87

88 Β) Απεικόνιση Σημείου Θ8 Περιφερειακή Υπηρεσία Γρεβενών Γ) Φωτογραφικό Υλικό Άποψη του ΒΑΝ Ε.Ο.Α.Ε. στην Περιφερειακή Υπηρεσία Γρεβενών 88

89 Δ) Αποτελέσματα μετρήσεων Ακολούθως παρουσιάζονται οι μετρήσεις των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 7 Περιφερειακή Υπηρεσία Γρεβενών. Στα διαγράμματα παρουσιάζονται οι μέσες τιμές ημιώρων με την αντίστοιχη τυπική απόκλιση των τιμών, όπου είναι διαθέσιμη Θ8 - ΓΡΕΒΕΝΑ (α) ΝΟ NO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 6: 13/6/16 18: 14/6/16 6: 14/6/16 18: Θ8 - ΓΡΕΒΕΝΑ (β) CO Συγκέντρωση (ppb) /6/16 6: 13/6/16 18: 14/6/16 6: 14/6/16 18: 89

90 35 3 Θ8 - ΓΡΕΒΕΝΑ (γ) TSP PM1 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 6: 13/6/16 18: 14/6/16 6: 14/6/16 18: Θ8 - ΓΡΕΒΕΝΑ (δ) PM1. PM2.5 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 6: 13/6/16 18: 14/6/16 6: 14/6/16 18: Σχήμα Θ8-1: Διαγράμματα των επιπέδων των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 7 Περιφερειακή Υπηρεσία Γρεβενών για τους ρύπους (α) μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου του (NO, ΝΟ 2 ), (β) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), (γ) τα συνολικά αιωρούμενα σωματίδια TSP με το κλάσμα των αιωρούμενων σωματιδίων PM 1 και (δ) τα κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων PM 2.5 καpm 1.. 9

91 Επιπροσθέτως υλοποιήθηκε παρακολούθηση και καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια των μετρήσεων ρύπανσης. Στα ακόλουθα διαγράμματα παρουσιάζεται η διακύμανση της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, της ταχύτητας και της διεύθυνσης του ανέμου Θ8 - ΓΡΕΒΕΝΑ (α) Θερμ. Αέρα Σχ. Υγρασία Θερμοκρασία Αέρα ( C) Σχετ. Υγρασία (%) /6/16 6: 13/6/16 18: 14/6/16 6: 14/6/16 18: Θ8 - ΓΡΕΒΕΝΑ (β) Ταχύτητα Διεύθυνση Ταχύτητα Ανέμου (m/s) Διεύθυνση Ανέμου (deg). 13/6/16 6: 13/6/16 18: 14/6/16 6: 14/6/16 18: Σχήμα Θ8-2: Διαγράμματα της διακύμανσης των μετεωρολογικών παραμέτρων (α) θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας και (β) ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου κατά τη διάρκεια των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 7 Περιφερειακή Υπηρεσία Γρεβενών. Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται τα βασικά στατιστικά στοιχεία για κάθε ρύπο που μετρήθηκε ανά θέση, καθώς και για τις αντίστοιχες μετεωρολογικές 91

92 παραμέτρους. Τα στατιστικά έχουν εξαχθεί τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών σημείων. Πίνακας Θ8-1: Μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή ανά ρύπο και μετεωρολογική παράμετρο. Τα στατιστικά υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο. Ο υπολογισμός των στατιστικών αναφέρεται σε μέσες ημίωρες τιμές. Στη διεύθυνση του ανέμου δίδεται η προεξάρχουσα κατεύθυνση (ή κατευθύνσεις). Θ8 ΓΡΕΒΕΝΑ Έναρξη 24ωρο 13/6/216 13:33 Παράμετρος Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο NO (ppb) NO 2 (ppb) NO x (ppb) CO (ppb) TSP (μg/m 3 ) PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) PM 1 (μg/m 3 ) Θερμοκρασία ( C) Σχετ. Υγρασία (%) Ταχ. Ανέμου (m/s) Διευθ. Ανέμου μεικτή 92

93 Θ9 Σιάτιστα (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) Α) Τεκμηρίωση σημείου Στοιχεία μετρήσεων Περιοχή Μέτρησης Συντεταγμένες Περίοδος μετρήσεων (Ημερομηνία Ώρα) Θ9 Σιάτιστα (Σταθμός Έναρξη 14/6/216 14:3 Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) Λήξη 15/6/216 15: ΚΙΝΗΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: Ε.Ο.Α.Ε. Αέριοι ρύποι O 3 CO NO, NO 2,NO x Σωματιδιακοί ρύποι TSP PM 1 PM 2.5 SO 2 PM 1 HCs BC Μετεωρολογικά δεδομένα Θερμοκρασία Σχετική υγρασία Διεύθυνση ανέμου Ταχύτητα ανέμου Δειγματοληψία PΜ 1 σε φίλτρο για χημική ανάλυση Ημερομηνία Σχόλια επί της θέσης ή επί των μετρήσεων Υψόμετρο 7m. 93

94 Β) Απεικόνιση Σημείου Θ9 Σιάτιστα (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) Γ) Φωτογραφικό Υλικό Άποψη του ΒΑΝ Ε.Ο.Α.Ε. στον Σταθμό Αποχιονισμού Σιάτιστα Δ) Αποτελέσματα μετρήσεων 94

95 Ακολούθως παρουσιάζονται οι μετρήσεις των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 9 Σιάτιστα (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ). Στα διαγράμματα παρουσιάζονται οι μέσες τιμές ημιώρων με την αντίστοιχη τυπική απόκλιση των τιμών, όπου είναι διαθέσιμη. Συγκέντρωση (ppb) Θ9 - ΣΙΑΤΙΣΤΑ 6 55 (α) ΝΟ 5 NO /6/16 12: 15/6/16 : 15/6/16 12: 16/6/16 : Θ9 - ΣΙΑΤΙΣΤΑ (β) CO Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 15/6/16 : 15/6/16 12: 16/6/16 : 95

96 Θ9 - ΣΙΑΤΙΣΤΑ (γ) TSP PM1 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 15/6/16 : 15/6/16 12: 16/6/16 : Συγκέντρωση (μg/m 3 ) Θ9 - ΣΙΑΤΙΣΤΑ (δ) PM1. 1 PM /6/16 12: 15/6/16 : 15/6/16 12: 16/6/16 : Σχήμα Θ9-1: Διαγράμματα των επιπέδων των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 9 Σιάτιστα (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) για τους ρύπους (α) μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου του (NO, ΝΟ 2 ), (β) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), (γ) τα συνολικά αιωρούμενα σωματίδια TSP με το κλάσμα των αιωρούμενων σωματιδίων PM 1 και (δ) τα κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων PM 2.5 καpm 1.. Επιπροσθέτως υλοποιήθηκε παρακολούθηση και καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια των μετρήσεων ρύπανσης. Στα ακόλουθα διαγράμματα παρουσιάζεται η διακύμανση της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, της ταχύτητας και της διεύθυνσης του ανέμου. 96

97 Θ9 - ΣΙΑΤΙΣΤΑ (α) Θερμ. Αέρα Σχ. Υγρασία Θερμοκρασία Αέρα ( C) Σχετ. Υγρασία (%) /6/16 12: 15/6/16 : 15/6/16 12: 16/6/16 : 8 7 Θ9 - ΣΙΑΤΙΣΤΑ (β) Ταχύτητα Διεύθυνση Ταχύτητα Ανέμου (m/s) Διεύθυνση Ανέμου (deg) 14/6/16 12: 15/6/16 : 15/6/16 12: 16/6/16 : Σχήμα Θ9-2: Διαγράμματα της διακύμανσης των μετεωρολογικών παραμέτρων (α) θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας και (β) ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου κατά τη διάρκεια των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 9 Σιάτιστα (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ). Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται τα βασικά στατιστικά στοιχεία για κάθε ρύπο που μετρήθηκε ανά θέση, καθώς και για τις αντίστοιχες μετεωρολογικές παραμέτρους. Τα στατιστικά έχουν εξαχθεί τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών σημείων. 97

98 Πίνακας Θ9-1: Μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή ανά ρύπο και μετεωρολογική παράμετρο. Τα στατιστικά υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο. Ο υπολογισμός των στατιστικών αναφέρεται σε μέσες ημίωρες τιμές. Στη διεύθυνση του ανέμου δίδεται η προεξάρχουσα κατεύθυνση (ή κατευθύνσεις). Θ9 ΣΙΑΤΙΣΤΑ Έναρξη 24ωρο 14/6/216 15:2 Παράμετρος Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο NO (ppb) NO 2 (ppb) NO x (ppb) CO (ppb) TSP (μg/m 3 ) PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) PM 1 (μg/m 3 ) Θερμοκρασία ( C) Σχετ. Υγρασία (%) Ταχ. Ανέμου (m/s) Διευθ. Ανέμου 27 98

99 Θ1 Κοίλα Κοζάνης (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) Α) Τεκμηρίωση σημείου Στοιχεία μετρήσεων Περιοχή Μέτρησης Θ1 Κοίλα Κοζάνης (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) Συντεταγμένες Περίοδος μετρήσεων (Ημερομηνία Ώρα) Έναρξη 13/6/216 14: Λήξη 14/6/216 15:2 Αέριοι ρύποι Σωματιδιακοί ρύποι Μετεωρολογικά δεδομένα O 3 TSP Θερμοκρασία ΚΙΝΗΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: Ε.Α.Α. CO NO, NO 2,NO x SO 2 PM 1 PM 2.5 PM 1 Σχετική υγρασία Διεύθυνση ανέμου Ταχύτητα ανέμου HCs BC Δειγματοληψία PΜ 1 σε φίλτρο για χημική ανάλυση (24 ώρες) Ημερομηνία Σχόλια επί της θέσης ή επί των μετρήσεων Υψόμετρο 745m. Το όχημα τοποθετήθηκε στο επίπεδο της γέφυρας. 99

100 Β) Απεικόνιση Σημείου Θ1 Κοίλα Κοζάνης (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) Γ) Φωτογραφικό Υλικό Άποψη του ΒΑΝ Ε.Α.Α. στον Σταθμό Αποχιονισμού Κοίλα Κοζάνης 1

101 Δ) Αποτελέσματα μετρήσεων Ακολούθως παρουσιάζονται οι μετρήσεις των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 1 Κοίλα Κοζάνης (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ). Στα διαγράμματα παρουσιάζονται οι μέσες τιμές ημιώρων με την αντίστοιχη τυπική απόκλιση των τιμών, όπου είναι διαθέσιμη Θ1 - ΚΟΙΛΑ ΚΟΖΑΝΗΣ (α) ΝΟ NO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 14/6/16 : 14/6/16 12: 15/6/16 : 8 7 Θ1 - ΚΟΙΛΑ ΚΟΖΑΝΗΣ (β) O3 6 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 14/6/16 : 14/6/16 12: 15/6/16 : 11

102 2. Θ1 - ΚΟΙΛΑ ΚΟΖΑΝΗΣ (γ) SO2 1.5 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 14/6/16 : 14/6/16 12: 15/6/16 : Θ1 - ΚΟΙΛΑ ΚΟΖΑΝΗΣ (δ) CO Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 14/6/16 : 14/6/16 12: 15/6/16 : Θ1 - ΚΟΙΛΑ ΚΟΖΑΝΗΣ (ε) PM1 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 14/6/16 : 14/6/16 12: 15/6/16 : 12

103 25 2 Θ1 - ΚΟΙΛΑ ΚΟΖΑΝΗΣ (στ) PM2.5 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 14/6/16 : 14/6/16 12: 15/6/16 : Θ1 - ΚΟΙΛΑ ΚΟΖΑΝΗΣ (ζ) BC Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 14/6/16 : 14/6/16 12: 15/6/16 : Θ1 - ΚΟΙΛΑ ΚΟΖΑΝΗΣ (η) CH4 NMHC 35 3 Συγκέντρωση CH4 (ppb) Συγκέντρωση NMHC (ppb) /6/16 12: 14/6/16 : 14/6/16 12: 15/6/16 : 13

104 Σχήμα Θ1-1: Διαγράμματα των επιπέδων των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 1 Κοίλα Κοζάνης (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) για τους ρύπους (α) μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου του (NO, ΝΟ2), (β) όζον (O3), (γ) διοξείδιο του θείου (SΟ 2 ), (δ) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), τα κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων (ε) PM 1 και (στ) PM 2.5, καθώς και (ζ) τον μαύρο άνθρακα (BC) και (η) μεθάνιο και μη μεθανικοί υδρογονάνθρακες. Επιπροσθέτως υλοποιήθηκε παρακολούθηση και καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια των μετρήσεων ρύπανσης. Στα ακόλουθα διαγράμματα παρουσιάζεται η διακύμανση της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, της ταχύτητας και της διεύθυνσης του ανέμου Θ1 - ΚΟΙΛΑ ΚΟΖΑΝΗΣ (α) Θερμ. Αέρα Σχ. Υγρασία Θερμοκρασία Αέρα ( C) Σχετ. Υγρασία (%) /6/16 12: 14/6/16 : 14/6/16 12: 15/6/16 : 8 7 Θ1 - ΚΟΙΛΑ ΚΟΖΑΝΗΣ (β) Ταχύτητα Διεύθυνση Ταχύτητα Ανέμου (m/s) Διεύθυνση Ανέμου (deg) 13/6/16 12: 14/6/16 : 14/6/16 12: 15/6/16 : 14

105 Σχήμα Θ1-2: Διαγράμματα της διακύμανσης των μετεωρολογικών παραμέτρων (α) θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας και (β) ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου κατά τη διάρκεια των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 1 Κοίλα Κοζάνης (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ). Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται τα βασικά στατιστικά στοιχεία για κάθε ρύπο που μετρήθηκε ανά θέση, καθώς και για τις αντίστοιχες μετεωρολογικές παραμέτρους. Τα στατιστικά έχουν εξαχθεί τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών σημείων. Πίνακας Θ1-1: Μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή ανά ρύπο και μετεωρολογική παράμετρο. Τα στατιστικά υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο. Ο υπολογισμός των στατιστικών αναφέρεται σε μέσες ημίωρες τιμές. Στη διεύθυνση του ανέμου δίδεται η προεξάρχουσα κατεύθυνση (ή κατευθύνσεις). 15

106 Θ1 ΚΟΙΛΑ ΚΟΖΑΝΗΣ Παράμετρος Μέση τιμή 24ωρο Έναρξη 13/6/216 15: Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο O 3 (ppb) SO 2 (ppb) NO (ppb) NO 2 (ppb) NO x (ppb) CO (ppb) PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) BC (μg/m 3 ) Biomass Burning % CH 4 (ppb) NMHC (ppb) THC (ppb) Θερμοκρασία ( C) Σχετ. Υγρασία (%) Ταχ. Ανέμου (m/s) Διευθ. Ανέμου μεικτή 16

107 Θ11 Σταθμός Διοδίων Πολυμύλου Α) Τεκμηρίωση σημείου Στοιχεία μετρήσεων Περιοχή Μέτρησης Συντεταγμένες Περίοδος μετρήσεων (Ημερομηνία Ώρα) Θ11 Σταθμός Έναρξη 14/6/216 17:55 Διοδίων Πολυμύλου 4479 Λήξη 15/6/216 17:55 Αέριοι ρύποι Σωματιδιακοί ρύποι Μετεωρολογικά δεδομένα O 3 TSP Θερμοκρασία ΚΙΝΗΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: Ε.Α.Α. CO NO, NO 2,NO x SO 2 PM 1 PM 2.5 PM 1 Σχετική υγρασία Διεύθυνση ανέμου Ταχύτητα ανέμου HCs BC Δειγματοληψία PΜ 1 σε φίλτρο για χημική ανάλυση (24 ώρες) Ημερομηνία 14-15/6/216 17:55 Σχόλια επί της θέσης ή επί των μετρήσεων Υψόμετρο 913m. Το όχημα τοποθετήθηκε μπροστά από το κτήριο της Τροχαίας. 17

108 Β) Απεικόνιση Σημείου Θ11 Σταθμός Διοδίων Πολυμύλου Γ) Φωτογραφικό Υλικό Άποψη του ΒΑΝ Ε.Α.Α. με τον δειγματολήπτη PΜ 1 στον Σταθμό Διοδίων Πολυμύλου 18

109 Δ) Αποτελέσματα μετρήσεων Ακολούθως παρουσιάζονται οι μετρήσεις των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 11 Σταθμός Διοδίων Πολυμύλου. Στα διαγράμματα παρουσιάζονται οι μέσες τιμές ημιώρων με την αντίστοιχη τυπική απόκλιση των τιμών, όπου είναι διαθέσιμη. Συγκέντρωση (ppb) Θ11 - ΔΙΟΔΙΑ ΠΟΛΥΜΥΛΟΥ (α) ΝΟ NO2. 14/6/16 12: 15/6/16 : 15/6/16 12: 16/6/16 : 8 7 Θ11 - ΔΙΟΔΙΑ ΠΟΛΥΜΥΛΟΥ (β) O3 6 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 15/6/16 : 15/6/16 12: 16/6/16 : 19

110 Θ11 - ΔΙΟΔΙΑ ΠΟΛΥΜΥΛΟΥ (γ) SO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 15/6/16 : 15/6/16 12: 16/6/16 : Θ11 - ΔΙΟΔΙΑ ΠΟΛΥΜΥΛΟΥ (δ) CO 15 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 15/6/16 : 15/6/16 12: 16/6/16 : 8 7 Θ11 - ΔΙΟΔΙΑ ΠΟΛΥΜΥΛΟΥ (ε) PM1 6 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 15/6/16 : 15/6/16 12: 16/6/16 : 11

111 Θ11 - ΔΙΟΔΙΑ ΠΟΛΥΜΥΛΟΥ (στ) PM2.5 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 15/6/16 : 15/6/16 12: 16/6/16 : 6 Θ11 - ΔΙΟΔΙΑ ΠΟΛΥΜΥΛΟΥ BC 5 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) (ζ) 14/6/16 12: 15/6/16 : 15/6/16 12: 16/6/16 : 14 Θ11 - ΔΙΟΔΙΑ ΠΟΛΥΜΥΛΟΥ CH NMHC 25 Συγκέντρωση CH4 (ppb) Συγκέντρωση NMHC (ppb) /6/16 12: 15/6/16 : 15/6/16 12: 16/6/16 : 111

112 Σχήμα Θ11-1: Διαγράμματα των επιπέδων των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 11 Σταθμός Διοδίων Πολυμύλου για τους ρύπους (α) μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου του (NO, ΝΟ2), (β) όζον (O3), (γ) διοξείδιο του θείου (SΟ 2 ), (δ) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), τα κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων (ε) PM 1 και (στ) PM 2.5, καθώς και (ζ) τον μαύρο άνθρακα (BC) και (η) μεθάνιο και μη μεθανικοί υδρογονάνθρακες. Επιπροσθέτως υλοποιήθηκε παρακολούθηση και καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια των μετρήσεων ρύπανσης. Στα ακόλουθα διαγράμματα παρουσιάζεται η διακύμανση της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, της ταχύτητας και της διεύθυνσης του ανέμου Θ11 - ΔΙΟΔΙΑ ΠΟΛΥΜΥΛΟΥ (α) Θερμ. Αέρα Σχ. Υγρασία Θερμοκρασία Αέρα ( C) Σχετ. Υγρασία (%) /6/16 12: 15/6/16 : 15/6/16 12: 16/6/16 : 112

113 8 7 Θ11 - ΔΙΟΔΙΑ ΠΟΛΥΜΥΛΟΥ (β) Ταχύτητα Ανέμου (m/s) Ταχύτητα 1 45 Διεύθυνση 14/6/16 12: 15/6/16 : 15/6/16 12: 16/6/16 : Διεύθυνση Ανέμου (deg) Σχήμα Θ11-2: Διαγράμματα της διακύμανσης των μετεωρολογικών παραμέτρων (α) θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας και (β) ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου κατά τη διάρκεια των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 11 Σταθμός Διοδίων Πολυμύλου. Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται τα βασικά στατιστικά στοιχεία για κάθε ρύπο που μετρήθηκε ανά θέση, καθώς και για τις αντίστοιχες μετεωρολογικές παραμέτρους. Τα στατιστικά έχουν εξαχθεί τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών σημείων. Πίνακας Θ11-1: Μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή ανά ρύπο και μετεωρολογική παράμετρο. Τα στατιστικά υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο. Ο υπολογισμός των στατιστικών αναφέρεται σε μέσες ημίωρες τιμές. Στη διεύθυνση του ανέμου δίδεται η προεξάρχουσα κατεύθυνση (ή κατευθύνσεις). 113

114 Θ11 ΔΙΟΔΙΑ ΠΟΛΥΜΥΛΟΥ Παράμετρος Μέση τιμή 24ωρο Έναρξη 14/6/216 18: Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο O 3 (ppb) SO 2 (ppb) NO (ppb) NO 2 (ppb) NO x (ppb) CO (ppb) PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) BC (μg/m 3 ) Biomass Burning % CH 4 (ppb) NMHC (ppb) THC (ppb) Θερμοκρασία ( C) Σχετ. Υγρασία (%) Ταχ. Ανέμου (m/s) Διευθ. Ανέμου

115 Θ12 Σήραγγα Σ1 Καστανιάς Α) Τεκμηρίωση σημείου Στοιχεία μετρήσεων Περιοχή Μέτρησης Συντεταγμένες Περίοδος μετρήσεων (Ημερομηνία Ώρα) Θ12 Σήραγγα Σ1 Καστανιάς Έναρξη 15/6/216 17: Λήξη 17/7/216 9: ΚΙΝΗΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: Ε.Ο.Α.Ε. Αέριοι ρύποι O 3 CO NO, NO 2,NO x Σωματιδιακοί ρύποι TSP PM 1 PM 2.5 SO 2 PM 1 HCs BC Δειγματοληψία PΜ 1 σε φίλτρο για χημική ανάλυση Μετεωρολογικά δεδομένα Θερμοκρασία Σχετική υγρασία Διεύθυνση ανέμου Ταχύτητα ανέμου Ημερομηνία Σχόλια επί της θέσης ή επί των μετρήσεων Το όχημα τοποθετήθηκε στον χώρο στάθμευσης εντός της σήραγγας στον βόρειο τομέα στο ρεύμα προς Κοζάνη. Οι συντεταγμένες ελήφθησαν στην είσοδο της σήραγγας. 115

116 Β) Απεικόνιση Σημείου Θ12 Σήραγγα Σ1 Καστανιάς Γ) Φωτογραφικό Υλικό Άποψη του ΒΑΝ Ε.Ο.Α.Ε. στη Σήραγγα Σ1 Καστανιάς 116

117 Δ) Αποτελέσματα μετρήσεων Ακολούθως παρουσιάζονται οι μετρήσεις των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 12 Σήραγγα Καστανιάς. Στα διαγράμματα παρουσιάζονται οι μέσες τιμές ημιώρων με την αντίστοιχη τυπική απόκλιση των τιμών, όπου είναι διαθέσιμη. Συγκέντρωση (ppb) Θ12 - ΣΗΡ. ΚΑΣΤΑΝΙΑΣ 65 (α) ΝΟ 6 55 NO /6/16 12: 16/6/16 : 16/6/16 12: 17/6/16 : 17/6/16 12: Συγκέντρωση (ppb) Θ12 - ΣΗΡ. ΚΑΣΤΑΝΙΑΣ 65 6 (β) CO /6/16 12: 16/6/16 : 16/6/16 12: 17/6/16 : 17/6/16 12: 117

118 Θ12 - ΣΗΡ. ΚΑΣΤΑΝΙΑΣ (γ) TSP PM1 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 16/6/16 : 16/6/16 12: 17/6/16 : 17/6/16 12: Θ12 - ΣΗΡ. ΚΑΣΤΑΝΙΑΣ (δ) PM1. PM2.5 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 16/6/16 : 16/6/16 12: 17/6/16 : 17/6/16 12: Σχήμα Θ12-1: Διαγράμματα των επιπέδων των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 12 Σήραγγα Καστανιάς για τους ρύπους (α) μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου του (NO, ΝΟ 2 ), (β) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), (γ) τα συνολικά αιωρούμενα σωματίδια TSP με το κλάσμα των αιωρούμενων σωματιδίων PM 1 και (δ) τα κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων PM 2.5 καpm 1.. Επιπροσθέτως υλοποιήθηκε παρακολούθηση και καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια των μετρήσεων ρύπανσης. Στα ακόλουθα διαγράμματα παρουσιάζεται η διακύμανση της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, της ταχύτητας και της διεύθυνσης του ανέμου. 118

119 Θ12 - ΣΗΡ. ΚΑΣΤΑΝΙΑΣ (α) Θερμ. Αέρα Σχ. Υγρασία Θερμοκρασία Αέρα ( C) Σχετ. Υγρασία (%) /6/16 12: 16/6/16 : 16/6/16 12: 17/6/16 : 17/6/16 12: Θ12 - ΣΗΡ. ΚΑΣΤΑΝΙΑΣ (β) Ταχύτητα Διεύθυνση Ταχύτητα Ανέμου (m/s) Διεύθυνση Ανέμου (deg). 15/6/16 12: 16/6/16 : 16/6/16 12: 17/6/16 : 17/6/16 12: Σχήμα Θ12-2: Διαγράμματα της διακύμανσης των μετεωρολογικών παραμέτρων (α) θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας και (β) ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου κατά τη διάρκεια των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 12 Σήραγγα Καστανιάς. Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται τα βασικά στατιστικά στοιχεία για κάθε ρύπο που μετρήθηκε ανά θέση, καθώς και για τις αντίστοιχες μετεωρολογικές παραμέτρους. Τα στατιστικά έχουν εξαχθεί τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών σημείων. 119

120 Πίνακας Θ12-1: Μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή ανά ρύπο και μετεωρολογική παράμετρο. Τα στατιστικά υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο. Ο υπολογισμός των στατιστικών αναφέρεται σε μέσες ημίωρες τιμές. Στη διεύθυνση του ανέμου δίδεται η προεξάρχουσα κατεύθυνση (ή κατευθύνσεις). Θ12 ΣHΡ. ΚΑΣΤΑΝΙΑΣ Συνολική περίοδος 4. ώρες 24ωρο Έναρξη 15/6/216 17:31 Παράμετρος Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο NO (ppb) NO 2 (ppb) NO x (ppb) CO (ppb) TSP (μg/m 3 ) PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) PM 1 (μg/m 3 ) Θερμοκρασία ( C) Σχετ. Υγρασία (%) Ταχ. Ανέμου (m/s) Διευθ. Ανέμου

121 Θ13 Α/Κ Βέροιας (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) Α) Τεκμηρίωση σημείου Στοιχεία μετρήσεων Περιοχή Μέτρησης Θ13 Α/Κ Βέροιας (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) Συντεταγμένες Περίοδος μετρήσεων (Ημερομηνία Ώρα) Έναρξη 15-6/216 2: Λήξη 16/6/216 2:15 Αέριοι ρύποι Σωματιδιακοί ρύποι Μετεωρολογικά δεδομένα O 3 TSP Θερμοκρασία ΚΙΝΗΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: Ε.Α.Α. CO NO, NO 2,NO x SO 2 PM 1 PM 2.5 PM 1 Σχετική υγρασία Διεύθυνση ανέμου Ταχύτητα ανέμου HCs BC Δειγματοληψία PΜ 1 σε φίλτρο για χημική ανάλυση (24 ώρες) Ημερομηνία 15-16/6/216 2:15 Σχόλια επί της θέσης ή επί των μετρήσεων Υψόμετρο 137m. Το όχημα τοποθετήθηκε στον χώρο του σταθμού αποχιονισμού στον οποίο υπάρχει χώμα. 121

122 Β) Απεικόνιση Σημείου Θ13 Α/Κ Βέροιας (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) Γ) Φωτογραφικό Υλικό Άποψη του ΒΑΝ Ε.Α.Α. και του δειγματολήπτη PΜ 1 στον Σταθμό Αποχιονισμού Βέροιας 122

123 Δ) Αποτελέσματα μετρήσεων Ακολούθως παρουσιάζονται οι μετρήσεις των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση Θ13 Βέροια (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ). Στα διαγράμματα παρουσιάζονται οι μέσες τιμές ημιώρων με την αντίστοιχη τυπική απόκλιση των τιμών, όπου είναι διαθέσιμη Θ13 - ΑΠΟΧ. ΒΕΡΟΙΑΣ (α) ΝΟ NO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 16/6/16 : 16/6/16 12: 17/6/16 : 17/6/16 12: Θ13 - ΑΠΟΧ. ΒΕΡΟΙΑΣ (β) O3 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 16/6/16 : 16/6/16 12: 17/6/16 : 17/6/16 12: 123

124 Θ13 - ΑΠΟΧ. ΒΕΡΟΙΑΣ (γ) SO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 16/6/16 : 16/6/16 12: 17/6/16 : 17/6/16 12: Θ13 - ΑΠΟΧ. ΒΕΡΟΙΑΣ (δ) CO Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 16/6/16 : 16/6/16 12: 17/6/16 : 17/6/16 12: Θ13 - ΑΠΟΧ. ΒΕΡΟΙΑΣ (ε) PM1 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 16/6/16 : 16/6/16 12: 17/6/16 : 17/6/16 12: 124

125 3 25 Θ13 - ΑΠΟΧ. ΒΕΡΟΙΑΣ (στ) PM2.5 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 16/6/16 : 16/6/16 12: 17/6/16 : 17/6/16 12: Θ13 - ΑΠΟΧ. ΒΕΡΟΙΑΣ (ζ) BC Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 16/6/16 : 16/6/16 12: 17/6/16 : 17/6/16 12: Συγκέντρωση CH4 (ppb) Θ13 - ΑΠΟΧ. ΒΕΡΟΙΑΣ CH4 NMHC (η) Συγκέντρωση NMHC (ppb) /6/16 12: 16/6/16 : 16/6/16 12: 17/6/16 : 17/6/16 12: 125

126 Σχήμα Θ13-1: Διαγράμματα των επιπέδων των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση Θ13 Βέροια (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) για τους ρύπους (α) μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου του (NO, ΝΟ 2 ), (β) όζον (O 3 ), (γ) διοξείδιο του θείου (SΟ 2 ), (δ) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), τα κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων (ε) PM 1 και (στ) PM 2.5, καθώς και (ζ) τον μαύρο άνθρακα (BC) και (η) μεθάνιο και μη μεθανικοί υδρογονάνθρακες. Επιπροσθέτως υλοποιήθηκε παρακολούθηση και καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια των μετρήσεων ρύπανσης. Στα ακόλουθα διαγράμματα παρουσιάζεται η διακύμανση της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, της ταχύτητας και της διεύθυνσης του ανέμου Θ13 - ΑΠΟΧ. ΒΕΡΟΙΑΣ (α) Θερμ. Αέρα Σχ. Υγρασία Θερμοκρασία Αέρα ( C) Σχετ. Υγρασία (%) /6/16 12: 16/6/16 : 16/6/16 12: 17/6/16 : 17/6/16 12: Θ13 - ΑΠΟΧ. ΒΕΡΟΙΑΣ (β) Ταχύτητα Διεύθυνση Ταχύτητα Ανέμου (m/s) Διεύθυνση Ανέμου (deg). 15/6/16 12: 16/6/16 : 16/6/16 12: 17/6/16 : 17/6/16 12: 126

127 Σχήμα Θ13-2: Διαγράμματα της διακύμανσης των μετεωρολογικών παραμέτρων (α) θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας και (β) ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου κατά τη διάρκεια των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση Θ13 Βέροια (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ). Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται τα βασικά στατιστικά στοιχεία για κάθε ρύπο που μετρήθηκε ανά θέση, καθώς και για τις αντίστοιχες μετεωρολογικές παραμέτρους. Τα στατιστικά έχουν εξαχθεί τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών σημείων. Πίνακας Θ13-1: Μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή ανά ρύπο και μετεωρολογική παράμετρο. Τα στατιστικά υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο. Ο υπολογισμός των στατιστικών αναφέρεται σε μέσες ημίωρες τιμές. Στη διεύθυνση του ανέμου δίδεται η προεξάρχουσα κατεύθυνση (ή κατευθύνσεις). Θ13 ΑΠΟΧ. ΒΕΡΟΙΑΣ Συνολική περίοδος 37. ώρες 24ωρο Έναρξη 15/6/216 21: Παράμετρος Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο O 3 (ppb) SO 2 (ppb) NO (ppb) NO 2 (ppb) NO x (ppb) CO (ppb) PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) BC (μg/m 3 ) Biomass Burning % CH 4 (ppb) NMHC (ppb) THC (ppb) Θερμοκρασία ( C) Σχετ. Υγρασία (%) Ταχ. Ανέμου (m/s) Διευθ. Ανέμου

128 Θ14 Κόμβος Νησελίου Α) Τεκμηρίωση σημείου Στοιχεία μετρήσεων Περιοχή Μέτρησης Συντεταγμένες Περίοδος μετρήσεων (Ημερομηνία Ώρα) Θ14 Κόμβος Νησελίου Έναρξη 17/6/216 1: Λήξη 18/6/216 1:4 ΚΙΝΗΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: Ε.Ο.Α.Ε. Αέριοι ρύποι O 3 CO NO, NO 2,NO x Σωματιδιακοί ρύποι TSP PM 1 PM 2.5 SO 2 PM 1 HCs BC Δειγματοληψία PΜ 1 σε φίλτρο για χημική ανάλυση Μετεωρολογικά δεδομένα Θερμοκρασία Σχετική υγρασία Διεύθυνση ανέμου Ταχύτητα ανέμου Ημερομηνία Σχόλια επί της θέσης ή επί των μετρήσεων Υψόμετρο 58m. 128

129 Β) Απεικόνιση Σημείου Θ14 Κόμβος Νησελίου Γ) Φωτογραφικό Υλικό Άποψη του ΒΑΝ Ε.Ο.Α.Ε. στον Κόμβο Νησελίου 129

130 Δ) Αποτελέσματα μετρήσεων Ακολούθως παρουσιάζονται οι μετρήσεις των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 14 Κόμβος Νησελίου. Στα διαγράμματα παρουσιάζονται οι μέσες τιμές ημιώρων με την αντίστοιχη τυπική απόκλιση των τιμών, όπου είναι διαθέσιμη Θ14 - ΝΙΣΕΛΙ (α) ΝΟ NO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 6: 17/6/16 18: 18/6/16 6: 18/6/16 18: Συγκέντρωση (ppb) Θ14 - ΝΙΣΕΛΙ (β) CO /6/16 6: 17/6/16 18: 18/6/16 6: 18/6/16 18: 13

131 3 25 Θ14 - ΝΙΣΕΛΙ (γ) TSP PM1 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 6: 17/6/16 18: 18/6/16 6: 18/6/16 18: Θ14 - ΝΙΣΕΛΙ (δ) PM1. PM2.5 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 6: 17/6/16 18: 18/6/16 6: 18/6/16 18: Σχήμα Θ14-1: Διαγράμματα των επιπέδων των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 14 Κόμβος Νησελίου για τους ρύπους (α) μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου του (NO, ΝΟ 2 ), (β) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), (γ) τα συνολικά αιωρούμενα σωματίδια TSP με το κλάσμα των αιωρούμενων σωματιδίων PM 1 και (δ) τα κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων PM 2.5 καpm 1.. Επιπροσθέτως υλοποιήθηκε παρακολούθηση και καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια των μετρήσεων ρύπανσης. Στα ακόλουθα διαγράμματα παρουσιάζεται η διακύμανση της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, της ταχύτητας και της διεύθυνσης του ανέμου. 131

132 36 34 Θ14 - ΝΙΣΕΛΙ (α) 1 9 Θερμοκρασία Αέρα ( C) Θερμ. Αέρα Σχ. Υγρασία Σχετ. Υγρασία (%) /6/16 6: 17/6/16 18: 18/6/16 6: 18/6/16 18: Θ14 - ΝΙΣΕΛΙ (β) Ταχύτητα Διεύθυνση Ταχύτητα Ανέμου (m/s) Διεύθυνση Ανέμου (deg). 17/6/16 6: 17/6/16 18: 18/6/16 6: 18/6/16 18: Σχήμα Θ14-2: Διαγράμματα της διακύμανσης των μετεωρολογικών παραμέτρων (α) θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας και (β) ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου κατά τη διάρκεια των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 14 Κόμβος Νησελίου. Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται τα βασικά στατιστικά στοιχεία για κάθε ρύπο που μετρήθηκε ανά θέση, καθώς και για τις αντίστοιχες μετεωρολογικές παραμέτρους. Τα στατιστικά έχουν εξαχθεί τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών σημείων. 132

133 Πίνακας Θ14-1: Μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή ανά ρύπο και μετεωρολογική παράμετρο. Τα στατιστικά υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο. Ο υπολογισμός των στατιστικών αναφέρεται σε μέσες ημίωρες τιμές. Στη διεύθυνση του ανέμου δίδεται η προεξάρχουσα κατεύθυνση (ή κατευθύνσεις). Θ14 ΝΗΣΕΛΙ Έναρξη 24ωρο 16/11/215 22: Παράμετρος Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο NO (ppb) NO 2 (ppb) NO x (ppb) CO (ppb) TSP (μg/m 3 ) PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) PM 1 (μg/m 3 ) Θερμοκρασία ( C) Σχετ. Υγρασία (%) Ταχ. Ανέμου (m/s) Διευθ. Ανέμου 1 &

134 Θ15 Κλειδί Α) Τεκμηρίωση σημείου Στοιχεία μετρήσεων Περιοχή Μέτρησης Συντεταγμένες Περίοδος μετρήσεων (Ημερομηνία Ώρα) Θ15 Κλειδί Έναρξη 18/6/216 11: Λήξη 19/6/216 11:2 ΚΙΝΗΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: Ε.Ο.Α.Ε. Αέριοι ρύποι O 3 CO NO, NO 2,NO x Σωματιδιακοί ρύποι TSP PM 1 PM 2.5 SO 2 PM 1 HCs BC Δειγματοληψία PΜ 1 σε φίλτρο για χημική ανάλυση Μετεωρολογικά δεδομένα Θερμοκρασία Σχετική υγρασία Διεύθυνση ανέμου Ταχύτητα ανέμου Ημερομηνία Σχόλια επί της θέσης ή επί των μετρήσεων Υψόμετρο 7m. Το όχημα τοποθετήθηκε στον βόρειο τομέα (κατεύθυνση προς Βέροια) κοντά σε βενζινάδικο (3m). 134

135 Β) Απεικόνιση Σημείου Θ15 Κλειδί Γ) Φωτογραφικό Υλικό Άποψη του ΒΑΝ Ε.Ο.Α.Ε. στο Κλειδί 135

136 Δ) Αποτελέσματα μετρήσεων Ακολούθως παρουσιάζονται οι μετρήσεις των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 15 Κλειδί. Στα διαγράμματα παρουσιάζονται οι μέσες τιμές ημιώρων με την αντίστοιχη τυπική απόκλιση των τιμών, όπου είναι διαθέσιμη Θ15 - ΚΛΕΙΔΙ (α) ΝΟ NO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 6: 18/6/16 18: 19/6/16 6: 19/6/16 18: 4 35 Θ15 - ΚΛΕΙΔΙ (β) CO 3 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 6: 18/6/16 18: 19/6/16 6: 19/6/16 18: 136

137 1 9 8 Θ15 - ΚΛΕΙΔΙ (γ) TSP PM1 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 6: 18/6/16 18: 19/6/16 6: 19/6/16 18: Θ15 - ΚΛΕΙΔΙ (δ) PM1. PM2.5 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 6: 18/6/16 18: 19/6/16 6: 19/6/16 18: Σχήμα Θ15-1: Διαγράμματα των επιπέδων των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 15 Κλειδί για τους ρύπους (α) μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου του (NO, ΝΟ 2 ), (β) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), (γ) τα συνολικά αιωρούμενα σωματίδια TSP με το κλάσμα των αιωρούμενων σωματιδίων PM 1 και (δ) τα κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων PM 2.5 καpm 1.. Επιπροσθέτως υλοποιήθηκε παρακολούθηση και καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια των μετρήσεων ρύπανσης. Στα ακόλουθα διαγράμματα παρουσιάζεται η διακύμανση της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, της ταχύτητας και της διεύθυνσης του ανέμου. 137

138 Θ15 - ΚΛΕΙΔΙ (α) Θερμ. Αέρα Σχ. Υγρασία Θερμοκρασία Αέρα ( C) Σχετ. Υγρασία (%) /6/16 6: 18/6/16 18: 19/6/16 6: 19/6/16 18: 8 7 Θ15 - ΚΛΕΙΔΙ (β) Ταχύτητα Διεύθυνση Ταχύτητα Ανέμου (m/s) Διεύθυνση Ανέμου (deg) 18/6/16 6: 18/6/16 18: 19/6/16 6: 19/6/16 18: Σχήμα Θ15-2: Διαγράμματα της διακύμανσης των μετεωρολογικών παραμέτρων (α) θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας και (β) ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου κατά τη διάρκεια των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 15 Κλειδί. Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται τα βασικά στατιστικά στοιχεία για κάθε ρύπο που μετρήθηκε ανά θέση, καθώς και για τις αντίστοιχες μετεωρολογικές παραμέτρους. Τα στατιστικά έχουν εξαχθεί τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών σημείων. 138

139 Πίνακας Θ15-1: Μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή ανά ρύπο και μετεωρολογική παράμετρο. Τα στατιστικά υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο. Ο υπολογισμός των στατιστικών αναφέρεται σε μέσες ημίωρες τιμές. Στη διεύθυνση του ανέμου δίδεται η προεξάρχουσα κατεύθυνση (ή κατευθύνσεις). Θ15 ΚΛΕΙΔΙ Έναρξη 24ωρο 18/6/216 12:31 Παράμετρος Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο NO (ppb) NO 2 (ppb) NO x (ppb) CO (ppb) TSP (μg/m 3 ) PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) PM 1 (μg/m 3 ) Θερμοκρασία ( C) Σχετ. Υγρασία (%) Ταχ. Ανέμου (m/s) Διευθ. Ανέμου 13 & 3 139

140 Θ16 Σταθμός Διοδίων Μαλγάρων Α) Τεκμηρίωση σημείου Στοιχεία μετρήσεων Περιοχή Μέτρησης Συντεταγμένες Περίοδος μετρήσεων (Ημερομηνία Ώρα) Θ16 Σταθμός Έναρξη 17/6/216 12: Διοδίων Μαλγάρων Λήξη 18/6/216 12: Αέριοι ρύποι Σωματιδιακοί ρύποι Μετεωρολογικά δεδομένα O 3 TSP Θερμοκρασία ΚΙΝΗΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: Ε.Α.Α. CO NO, NO 2,NO x SO 2 PM 1 PM 2.5 PM 1 Σχετική υγρασία Διεύθυνση ανέμου Ταχύτητα ανέμου HCs BC Δειγματοληψία PΜ 1 σε φίλτρο για χημική ανάλυση (24 ώρες) Ημερομηνία 17-18/6/216 12: Υψόμετρο 51m. Σχόλια επί της θέσης ή επί των μετρήσεων Το όχημα τοποθετήθηκε δίπλα στο τμήμα τροχαίας και ο δειγματολήπτης μπροστά από το όχημα ΕΑΑ. 14

141 Β) Απεικόνιση Σημείου Θ16 Σταθμός Διοδίων Μαλγάρων Γ) Φωτογραφικό Υλικό Άποψη του ΒΑΝ Ε.Α.Α. και του δειγματολήπτη ΡΜ 1 στον Σταθμό Διοδίων Μαλγάρων 141

142 Δ) Αποτελέσματα μετρήσεων Ακολούθως παρουσιάζονται οι μετρήσεις των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση Θ16 Σταθμός Διοδίων Μαλγάρων. Στα διαγράμματα παρουσιάζονται οι μέσες τιμές ημιώρων με την αντίστοιχη τυπική απόκλιση των τιμών, όπου είναι διαθέσιμη Θ16 - ΔΙΟΔΙΑ ΜΑΛΓΑΡΩΝ (α) ΝΟ NO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 : 17/6/16 12: 18/6/16 : 18/6/16 12: 19/6/16 : 8 7 Θ16 - ΔΙΟΔΙΑ ΜΑΛΓΑΡΩΝ (β) O3 6 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 : 17/6/16 12: 18/6/16 : 18/6/16 12: 19/6/16 : 142

143 Θ16 - ΔΙΟΔΙΑ ΜΑΛΓΑΡΩΝ (γ) SO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 : 17/6/16 12: 18/6/16 : 18/6/16 12: 19/6/16 : Θ16 - ΔΙΟΔΙΑ ΜΑΛΓΑΡΩΝ (δ) CO Συγκέντρωση (ppb) /6/16 : 17/6/16 12: 18/6/16 : 18/6/16 12: 19/6/16 : 4 35 Θ16 - ΔΙΟΔΙΑ ΜΑΛΓΑΡΩΝ (ε) PM1 3 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 : 17/6/16 12: 18/6/16 : 18/6/16 12: 19/6/16 : 143

144 Θ16 - ΔΙΟΔΙΑ ΜΑΛΓΑΡΩΝ (στ) PM2.5 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 : 17/6/16 12: 18/6/16 : 18/6/16 12: 19/6/16 : Θ16 - ΔΙΟΔΙΑ ΜΑΛΓΑΡΩΝ (ζ) BC Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 : 17/6/16 12: 18/6/16 : 18/6/16 12: 19/6/16 : Συγκέντρωση CH4 (ppb) Θ16 - ΔΙΟΔΙΑ ΜΑΛΓΑΡΩΝ (η) CH4 NMHC Συγκέντρωση NMHC (ppb) /6/16 : 17/6/16 12: 18/6/16 : 18/6/16 12: 19/6/16 : 144

145 Σχήμα Θ16-1: Διαγράμματα των επιπέδων των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση Θ16 Σταθμός Διοδίων Μαλγάρων για τους ρύπους (α) μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου του (NO, ΝΟ 2 ), (β) όζον (O 3 ), (γ) διοξείδιο του θείου (SΟ 2 ), (δ) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), τα κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων (ε) PM 1 και (στ) PM 2.5, καθώς και (ζ) τον μαύρο άνθρακα (BC) και (η) μεθάνιο και μη μεθανικοί υδρογονάνθρακες. Επιπροσθέτως υλοποιήθηκε παρακολούθηση και καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια των μετρήσεων ρύπανσης. Στα ακόλουθα διαγράμματα παρουσιάζεται η διακύμανση της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, της ταχύτητας και της διεύθυνσης του ανέμου Θ16 - ΔΙΟΔΙΑ ΜΑΛΓΑΡΩΝ (α) Θερμ. Αέρα Σχ. Υγρασία Θερμοκρασία Αέρα ( C) Σχετ. Υγρασία (%) /6/16 : 17/6/16 12: 18/6/16 : 18/6/16 12: 19/6/16 : 2. Θ16 - ΔΙΟΔΙΑ ΜΑΛΓΑΡΩΝ (β) Ταχύτητα Διεύθυνση Ταχύτητα Ανέμου (m/s) Διεύθυνση Ανέμου (deg). 17/6/16 : 17/6/16 12: 18/6/16 : 18/6/16 12: 19/6/16 : 145

146 Σχήμα Θ16-2: Διαγράμματα της διακύμανσης των μετεωρολογικών παραμέτρων (α) θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας και (β) ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου κατά τη διάρκεια των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση Θ16 Σταθμός Διοδίων Μαλγάρων. Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται τα βασικά στατιστικά στοιχεία για κάθε ρύπο που μετρήθηκε ανά θέση, καθώς και για τις αντίστοιχες μετεωρολογικές παραμέτρους. Τα στατιστικά έχουν εξαχθεί τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών σημείων. Πίνακας Θ16-1: Μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή ανά ρύπο και μετεωρολογική παράμετρο. Τα στατιστικά υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο. Ο υπολογισμός των στατιστικών αναφέρεται σε μέσες ημίωρες τιμές. Στη διεύθυνση του ανέμου δίδεται η προεξάρχουσα κατεύθυνση (ή κατευθύνσεις). 146

147 Θ16 ΔΙΟΔΙΑ ΜΑΛΓΑΡΩΝ Παράμετρος Μέση τιμή 24ωρο Έναρξη 17/6/216 12:3 Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο O 3 (ppb) SO 2 (ppb) NO (ppb) NO 2 (ppb) NO x (ppb) CO (ppb) PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) BC (μg/m 3 ) Biomass Burning % CH 4 (ppb) NMHC (ppb) THC (ppb) Θερμοκρασία ( C) Σχετ. Υγρασία (%) Ταχ. Ανέμου (m/s) Διευθ. Ανέμου 15,

148 Θ17 Χαλάστρα Α) Τεκμηρίωση σημείου Στοιχεία μετρήσεων Περιοχή Μέτρησης Συντεταγμένες Περίοδος μετρήσεων (Ημερομηνία Ώρα) Θ17 Χαλάστρα Έναρξη 29/6/216 1: Λήξη 3/6/216 11: ΚΙΝΗΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: Ε.Ο.Α.Ε. Αέριοι ρύποι O 3 CO NO, NO 2,NO x Σωματιδιακοί ρύποι TSP PM 1 PM 2.5 SO 2 PM 1 HCs BC Δειγματοληψία PΜ 1 σε φίλτρο για χημική ανάλυση Μετεωρολογικά δεδομένα Θερμοκρασία Σχετική υγρασία Διεύθυνση ανέμου Ταχύτητα ανέμου Ημερομηνία Σχόλια επί της θέσης ή επί των μετρήσεων Υψόμετρο 58m. Το όχημα τοποθετήθηκε στον προαύλιο χώρο του Φορέα Διαχείρισης Υγροτόπων. 148

149 Β) Απεικόνιση Σημείου Θ17 Χαλάστρα Γ) Φωτογραφικό Υλικό Άποψη του ΒΑΝ Ε.Ο.Α.Ε. στη Χαλάστρα 149

150 Δ) Αποτελέσματα μετρήσεων Ακολούθως παρουσιάζονται οι μετρήσεις των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 17 Χαλάστρα. Στα διαγράμματα παρουσιάζονται οι μέσες τιμές ημιώρων με την αντίστοιχη τυπική απόκλιση των τιμών, όπου είναι διαθέσιμη Θ17 - ΧΑΛΑΣΤΡΑ (α) ΝΟ NO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 6: 29/6/16 18: 3/6/16 6: 3/6/16 18: 35 3 Θ17 - ΧΑΛΑΣΤΡΑ (β) CO Συγκέντρωση (ppb) /6/16 6: 29/6/16 18: 3/6/16 6: 3/6/16 18: 15

151 1 9 8 Θ17 - ΧΑΛΑΣΤΡΑ (γ) TSP PM1 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 6: 29/6/16 18: 3/6/16 6: 3/6/16 18: Θ17 - ΧΑΛΑΣΤΡΑ (δ) PM1. PM2.5 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 6: 29/6/16 18: 3/6/16 6: 3/6/16 18: Σχήμα Θ17-1: Διαγράμματα των επιπέδων των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 17 Χαλάστρα για τους ρύπους (α) μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου του (NO, ΝΟ 2 ), (β) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), (γ) τα συνολικά αιωρούμενα σωματίδια TSP με το κλάσμα των αιωρούμενων σωματιδίων PM 1 και (δ) τα κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων PM 2.5 καpm 1.. Επιπροσθέτως υλοποιήθηκε παρακολούθηση και καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια των μετρήσεων ρύπανσης. Στα ακόλουθα διαγράμματα παρουσιάζεται η διακύμανση της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, της ταχύτητας και της διεύθυνσης του ανέμου. 151

152 Θ17 - ΧΑΛΑΣΤΡΑ (α) Θερμ. Αέρα Σχ. Υγρασία Θερμοκρασία Αέρα ( C) Σχετ. Υγρασία (%) /6/16 6: 29/6/16 18: 3/6/16 6: 3/6/16 18: Θ17 - ΧΑΛΑΣΤΡΑ (β) Ταχύτητα Ανέμου (m/s) Ταχύτητα Διεύθυνση Διεύθυνση Ανέμου (deg) 29/6/16 6: 29/6/16 18: 3/6/16 6: 3/6/16 18: Σχήμα Θ17-2: Διαγράμματα της διακύμανσης των μετεωρολογικών παραμέτρων (α) θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας και (β) ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου κατά τη διάρκεια των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 17 Χαλάστρα. Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται τα βασικά στατιστικά στοιχεία για κάθε ρύπο που μετρήθηκε ανά θέση, καθώς και για τις αντίστοιχες μετεωρολογικές παραμέτρους. Τα στατιστικά έχουν εξαχθεί τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών σημείων. 152

153 Πίνακας Θ17-1: Μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή ανά ρύπο και μετεωρολογική παράμετρο. Τα στατιστικά υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο. Ο υπολογισμός των στατιστικών αναφέρεται σε μέσες ημίωρες τιμές. Στη διεύθυνση του ανέμου δίδεται η προεξάρχουσα κατεύθυνση (ή κατευθύνσεις). Θ17 ΧΑΛΑΣΤΡΑ Συνολική περίοδος 27. ώρες 24ωρο Έναρξη 29/6/216 12:3 Παράμετρος Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο NO (ppb) NO 2 (ppb) NO x (ppb) CO (ppb) TSP (μg/m 3 ) PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) PM 1 (μg/m 3 ) Θερμοκρασία ( C) Σχετ. Υγρασία (%) Ταχ. Ανέμου (m/s) Διευθ. Ανέμου & 31 &

154 Θ18 Α/Κ Κ1 Καλοχωρίου Α) Τεκμηρίωση σημείου Στοιχεία μετρήσεων Περιοχή Μέτρησης Συντεταγμένες 4832 Θ18 Α/Κ Κ1 Καλοχωρίου 455 Περίοδος μετρήσεων (Ημερομηνία Ώρα) Έναρξη 19/6/216 16:2 Λήξη 21/6/216 13: ΚΙΝΗΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: Ε.Ο.Α.Ε. Αέριοι ρύποι O 3 CO NO, NO 2,NO x Σωματιδιακοί ρύποι TSP PM 1 PM 2.5 SO 2 PM 1 HCs BC Δειγματοληψία PΜ 1 σε φίλτρο για χημική ανάλυση Μετεωρολογικά δεδομένα Θερμοκρασία Σχετική υγρασία Διεύθυνση ανέμου Ταχύτητα ανέμου Ημερομηνία Σχόλια επί της θέσης ή επί των μετρήσεων Υψόμετρο 31m. Το όχημα τοποθετήθηκε στον χώρο στάθμευσης πριν τον Γαλλικό ποταμό, πριν την έξοδο Καλοχωρίου. 154

155 Β) Απεικόνιση Σημείου Θ18 Α/Κ Κ1 Καλοχωρίου Γ) Φωτογραφικό Υλικό Άποψη του ΒΑΝ Ε.Ο.Α.Ε. στον Κόμβο Καλοχωρίου 155

156 Δ) Αποτελέσματα μετρήσεων Ακολούθως παρουσιάζονται οι μετρήσεις των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 18 Καλοχώρι. Στα διαγράμματα παρουσιάζονται οι μέσες τιμές ημιώρων με την αντίστοιχη τυπική απόκλιση των τιμών, όπου είναι διαθέσιμη Θ18 - ΚΑΛΟΧΩΡΙ (α) ΝΟ NO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 2/6/16 : 2/6/16 12: 21/6/16 : 21/6/16 12: 22/6/16 : Συγκέντρωση (ppb) Θ18 - ΚΑΛΟΧΩΡΙ (β) CO /6/16 12: 2/6/16 : 2/6/16 12: 21/6/16 : 21/6/16 12: 22/6/16 : 156

157 3 25 Θ18 - ΚΑΛΟΧΩΡΙ (γ) TSP PM1 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 2/6/16 : 2/6/16 12: 21/6/16 : 21/6/16 12: 22/6/16 : Θ18 - ΚΑΛΟΧΩΡΙ (δ) PM1. PM2.5 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 2/6/16 : 2/6/16 12: 21/6/16 : 21/6/16 12: 22/6/16 : Σχήμα Θ18-1: Διαγράμματα των επιπέδων των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 18 Καλοχώρι για τους ρύπους (α) μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου του (NO, ΝΟ 2 ), (β) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), (γ) τα συνολικά αιωρούμενα σωματίδια TSP με το κλάσμα των αιωρούμενων σωματιδίων PM 1 και (δ) τα κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων PM 2.5 καpm 1.. Επιπροσθέτως υλοποιήθηκε παρακολούθηση και καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια των μετρήσεων ρύπανσης. Στα ακόλουθα διαγράμματα παρουσιάζεται η διακύμανση της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, της ταχύτητας και της διεύθυνσης του ανέμου. 157

158 Θ18 - ΚΑΛΟΧΩΡΙ (α) Θερμ. Αέρα Σχ. Υγρασία Θερμοκρασία Αέρα ( C) Σχετ. Υγρασία (%) /6/16 12: 2/6/16 : 2/6/16 12: 21/6/16 : 21/6/16 12: 22/6/16 : Θ18 - ΚΑΛΟΧΩΡΙ (β) Ταχύτητα Διεύθυνση Ταχύτητα Ανέμου (m/s) Διεύθυνση Ανέμου (deg). 19/6/16 12: 2/6/16 : 2/6/16 12: 21/6/16 : 21/6/16 12: 22/6/16 : Σχήμα Θ18-2: Διαγράμματα της διακύμανσης των μετεωρολογικών παραμέτρων (α) θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας και (β) ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου κατά τη διάρκεια των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 18 Καλοχώρι. Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται τα βασικά στατιστικά στοιχεία για κάθε ρύπο που μετρήθηκε ανά θέση, καθώς και για τις αντίστοιχες μετεωρολογικές παραμέτρους. Τα στατιστικά έχουν εξαχθεί τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών σημείων. 158

159 Πίνακας Θ18-1: Μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή ανά ρύπο και μετεωρολογική παράμετρο. Τα στατιστικά υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο. Ο υπολογισμός των στατιστικών αναφέρεται σε μέσες ημίωρες τιμές. Στη διεύθυνση του ανέμου δίδεται η προεξάρχουσα κατεύθυνση (ή κατευθύνσεις). Θ18 ΚΑΛΟΧΩΡΙ Συνολική περίοδος 46. ώρες 24ωρο Έναρξη 2/6/216 12:1 Παράμετρος Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο NO (ppb) NO 2 (ppb) NO x (ppb) CO (ppb) TSP (μg/m 3 ) PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) PM 1 (μg/m 3 ) Θερμοκρασία ( C) Σχετ. Υγρασία (%) Ταχ. Ανέμου (m/s) Διευθ. Ανέμου

160 Θ19 Α/Κ Κ2 Ιωνίας - Διαβατών Α) Τεκμηρίωση σημείου Στοιχεία μετρήσεων Περιοχή Μέτρησης Συντεταγμένες Περίοδος μετρήσεων (Ημερομηνία Ώρα) Θ19 Α/Κ Κ Έναρξη 21/6/216 14:4 Ιωνίας - Διαβατών Λήξη 22/6/216 14:5 Αέριοι ρύποι Σωματιδιακοί ρύποι Μετεωρολογικά δεδομένα O 3 TSP Θερμοκρασία ΚΙΝΗΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: Ε.Α.Α. & Ε.Ο.Α.Ε. CO NO, NO 2,NO x SO 2 PM 1 PM 2.5 PM 1 Σχετική υγρασία Διεύθυνση ανέμου Ταχύτητα ανέμου HCs BC Δειγματοληψία PΜ 1 σε φίλτρο για χημική ανάλυση (24 ώρες) Ημερομηνία Υψόμετρο 47m. Σχόλια επί της θέσης ή επί των μετρήσεων Το όχημα τοποθετήθηκε σε χώρο όπου υπάρχει αστυνομικό τμήμα, γραφεία και χώρος στάθμευσης/εργοτάξιο του δήμου. Έχει καύσωνα. Αστοχία στον αναλυτή CO ΕΑΑ. Τοποθετήθηκαν και τα δυο οχήματα για τις μετρήσεις. 16

161 Β) Απεικόνιση Σημείου Θ19 Α/Κ Κ2 Ιωνίας - Διαβατών Γ) Φωτογραφικό Υλικό Άποψη των ΒΑΝ Ε.Α.Α. & Ε.Ο.Α.Ε. στον Κόμβο Διαβατών 161

162 Δ) Αποτελέσματα μετρήσεων Ακολούθως παρουσιάζονται οι μετρήσεις των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση Θ19 Ιωνία - Διαβατά. Στα διαγράμματα παρουσιάζονται οι μέσες τιμές ημιώρων με την αντίστοιχη τυπική απόκλιση των τιμών, όπου είναι διαθέσιμη Θ19 - ΔΙΑΒΑΤA (α) ΝΟ NO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 : 21/6/16 12: 22/6/16 : 22/6/16 12: 23/6/16 : Θ19 - ΔΙΑΒΑΤA (β) O3 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 : 21/6/16 12: 22/6/16 : 22/6/16 12: 23/6/16 : 162

163 Θ19 - ΔΙΑΒΑΤA (γ) SO2 3. Συγκέντρωση (ppb) /6/16 : 21/6/16 12: 22/6/16 : 22/6/16 12: 23/6/16 : 6 5 Θ19 - ΔΙΑΒΑΤA (δ) CO Συγκέντρωση (ppb) /6/16 : 21/6/16 12: 22/6/16 : 22/6/16 12: 23/6/16 : Θ19 - ΔΙΑΒΑΤA (ε) PM1 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 : 21/6/16 12: 22/6/16 : 22/6/16 12: 23/6/16 : 163

164 14 12 Θ19 - ΔΙΑΒΑΤA (στ) PM2.5 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 : 21/6/16 12: 22/6/16 : 22/6/16 12: 23/6/16 : Θ19 - ΔΙΑΒΑΤA (ζ) BC Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 : 21/6/16 12: 22/6/16 : 22/6/16 12: 23/6/16 : Συγκέντρωση CH4 (ppb) Θ19 - ΔΙΑΒΑΤA CH4 NMHC Συγκέντρωση NMHC (ppb) 21/6/16 : 21/6/16 12: 22/6/16 : 22/6/16 12: 23/6/16 : 164

165 Σχήμα Θ19-1: Διαγράμματα των επιπέδων των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση Θ19 Ιωνία - Διαβατά για τους ρύπους (α) μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου του (NO, ΝΟ 2 ), (β) όζον (O 3 ), (γ) διοξείδιο του θείου (SΟ 2 ), (δ) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), τα κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων (ε) PM 1 και (στ) PM 2.5, καθώς και (ζ) τον μαύρο άνθρακα (BC) και (η) μεθάνιο και μη μεθανικοί υδρογονάνθρακες. Επιπροσθέτως υλοποιήθηκε παρακολούθηση και καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια των μετρήσεων ρύπανσης. Στα ακόλουθα διαγράμματα παρουσιάζεται η διακύμανση της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, της ταχύτητας και της διεύθυνσης του ανέμου Θ19 - ΔΙΑΒΑΤA (α) Θερμ. Αέρα Σχ. Υγρασία Θερμοκρασία Αέρα ( C) Σχετ. Υγρασία (%) /6/16 : 21/6/16 12: 22/6/16 : 22/6/16 12: 23/6/16 : Θ19 - ΔΙΑΒΑΤA (β) Ταχύτητα Διεύθυνση Ταχύτητα Ανέμου (m/s) Διεύθυνση Ανέμου (deg). 21/6/16 : 21/6/16 12: 22/6/16 : 22/6/16 12: 23/6/16 : 165

166 Σχήμα Θ19-2: Διαγράμματα της διακύμανσης των μετεωρολογικών παραμέτρων (α) θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας και (β) ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου κατά τη διάρκεια των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση Θ19 Ιωνία - Διαβατά. Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται τα βασικά στατιστικά στοιχεία για κάθε ρύπο που μετρήθηκε ανά θέση, καθώς και για τις αντίστοιχες μετεωρολογικές παραμέτρους. Τα στατιστικά έχουν εξαχθεί τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών σημείων. Πίνακας Θ19-1: Μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή ανά ρύπο και μετεωρολογική παράμετρο. Τα στατιστικά υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο. Ο υπολογισμός των στατιστικών αναφέρεται σε μέσες ημίωρες τιμές. Στη διεύθυνση του ανέμου δίδεται η προεξάρχουσα κατεύθυνση (ή κατευθύνσεις). Θ19 ΔΙΑΒΑΤΑ Συνολική περίοδος 28.5 ώρες 24ωρο Έναρξη 21/6/216 15: Παράμετρος Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο O 3 (ppb) SO 2 (ppb) NO (ppb) NO 2 (ppb) NO x (ppb) CO (ppb) PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) BC (μg/m 3 ) Biomass Burning % CH 4 (ppb) NMHC (ppb) THC (ppb) Θερμοκρασία ( C) Σχετ. Υγρασία (%) Ταχ. Ανέμου (m/s) Διευθ. Ανέμου μεικτή μεικτή 166

167 Θ2 Α/Κ Κ4 ΤΙΤΑΝ Α) Τεκμηρίωση σημείου Στοιχεία μετρήσεων Περιοχή Μέτρησης Συντεταγμένες Θ2 Α/Κ Κ4 ΤΙΤΑΝ Περίοδος μετρήσεων (Ημερομηνία Ώρα) Έναρξη 19/6/216 14:45 Λήξη 21/6/216 8:15 Αέριοι ρύποι Σωματιδιακοί ρύποι Μετεωρολογικά δεδομένα O 3 TSP Θερμοκρασία ΚΙΝΗΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: Ε.Α.Α. CO NO, NO 2,NO x SO 2 PM 1 PM 2.5 PM 1 Σχετική υγρασία Διεύθυνση ανέμου Ταχύτητα ανέμου HCs BC Δειγματοληψία PΜ 1 σε φίλτρο για χημική ανάλυση (24 ώρες) Ημερομηνία Υψόμετρο 162m. Σχόλια επί της θέσης ή επί των μετρήσεων Το όχημα τοποθετήθηκε δίπλα από το εργοστάσιο ΤΙΤΑΝ στο βενζινάδικο Ορφανίδη. Η Εγνατία Οδός διέρχεται παράλληλα από το σημείο. 167

168 Β) Απεικόνιση Σημείου Θ2 Α/Κ Κ4 ΤΙΤΑΝ Γ) Φωτογραφικό Υλικό Άποψη του ΒΑΝ Ε.Α.Α. στον Κόμβο ΤΙΤΑΝ 168

169 Δ) Αποτελέσματα μετρήσεων Ακολούθως παρουσιάζονται οι μετρήσεις των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση Θ2 Τιτάν. Στα διαγράμματα παρουσιάζονται οι μέσες τιμές ημιώρων με την αντίστοιχη τυπική απόκλιση των τιμών, όπου είναι διαθέσιμη Θ2 - ΤΙΤΑΝ (α) ΝΟ NO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 2/6/16 : 2/6/16 12: 21/6/16 : 21/6/16 12: Θ2 - ΤΙΤΑΝ (β) O3 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 2/6/16 : 2/6/16 12: 21/6/16 : 21/6/16 12: 169

170 Συγκέντρωση (ppb) Θ2 - ΤΙΤΑΝ 6. (γ) 5.5 SO /6/16 12: 2/6/16 : 2/6/16 12: 21/6/16 : 21/6/16 12: Θ2 - ΤΙΤΑΝ (δ) CO Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 2/6/16 : 2/6/16 12: 21/6/16 : 21/6/16 12: Θ2 - ΤΙΤΑΝ (ε) PM1 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 2/6/16 : 2/6/16 12: 21/6/16 : 21/6/16 12: 17

171 8 7 Θ2 - ΤΙΤΑΝ (στ) PM2.5 6 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 2/6/16 : 2/6/16 12: 21/6/16 : 21/6/16 12: Θ2 - ΤΙΤΑΝ (ζ) BC Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 2/6/16 : 2/6/16 12: 21/6/16 : 21/6/16 12: 25 Θ2 - ΤΙΤΑΝ 15 CH4 Συγκέντρωση CH4 (ppb) NMHC (η) Συγκέντρωση NMHC (ppb) 1 19/6/16 12: 2/6/16 : 2/6/16 12: 21/6/16 : 21/6/16 12: 171

172 Σχήμα Θ2-1: Διαγράμματα των επιπέδων των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση Θ2 Τιτάν για τους ρύπους (α) μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου του (NO, ΝΟ 2 ), (β) όζον (O 3 ), (γ) διοξείδιο του θείου (SΟ 2 ), (δ) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), τα κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων (ε) PM 1 και (στ) PM 2.5, καθώς και (ζ) τον μαύρο άνθρακα (BC) και (η) μεθάνιο και μη μεθανικοί υδρογονάνθρακες. Επιπροσθέτως υλοποιήθηκε παρακολούθηση και καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια των μετρήσεων ρύπανσης. Στα ακόλουθα διαγράμματα παρουσιάζεται η διακύμανση της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, της ταχύτητας και της διεύθυνσης του ανέμου Θ2 - ΤΙΤΑΝ (α) Θερμ. Αέρα Σχ. Υγρασία Θερμοκρασία Αέρα ( C) Σχετ. Υγρασία (%) /6/16 12: 2/6/16 : 2/6/16 12: 21/6/16 : 21/6/16 12: 8 7 Θ2 - ΤΙΤΑΝ (β) Ταχύτητα 27 Ταχύτητα Ανέμου (m/s) Διεύθυνση Διεύθυνση Ανέμου (deg) 19/6/16 12: 2/6/16 : 2/6/16 12: 21/6/16 : 21/6/16 12: 172

173 Σχήμα Θ2-2: Διαγράμματα της διακύμανσης των μετεωρολογικών παραμέτρων (α) θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας και (β) ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου κατά τη διάρκεια των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση Θ2 Τιτάν. Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται τα βασικά στατιστικά στοιχεία για κάθε ρύπο που μετρήθηκε ανά θέση, καθώς και για τις αντίστοιχες μετεωρολογικές παραμέτρους. Τα στατιστικά έχουν εξαχθεί τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών σημείων. Πίνακας Θ2-1: Μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή ανά ρύπο και μετεωρολογική παράμετρο. Τα στατιστικά υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο. Ο υπολογισμός των στατιστικών αναφέρεται σε μέσες ημίωρες τιμές. Στη διεύθυνση του ανέμου δίδεται η προεξάρχουσα κατεύθυνση (ή κατευθύνσεις). Θ2 ΤΙΤΑΝ Συνολική περίοδος 41.5 ώρες 24ωρο Έναρξη 2/6/216 9: Παράμετρος Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο O 3 (ppb) SO 2 (ppb) NO (ppb) NO 2 (ppb) NO x (ppb) CO (ppb) PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) BC (μg/m 3 ) Biomass Burning % CH 4 (ppb) NMHC (ppb) THC (ppb) Θερμοκρασία ( C) Σχετ. Υγρασία (%) Ταχ. Ανέμου (m/s) Διευθ. Ανέμου μεικτή 2 & 173

174 Θ21 Σταθμός Διοδίων Μουσθένης Α) Τεκμηρίωση σημείου Στοιχεία μετρήσεων Περιοχή Μέτρησης Συντεταγμένες Περίοδος μετρήσεων (Ημερομηνία Ώρα) Θ21 Σταθμός Έναρξη 23/6/216 2:25 Διοδίων Μουσθένης Λήξη 25/6/216 9:15 Αέριοι ρύποι Σωματιδιακοί ρύποι Μετεωρολογικά δεδομένα O 3 TSP Θερμοκρασία ΚΙΝΗΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: Ε.Α.Α. CO NO, NO 2,NO x SO 2 PM 1 PM 2.5 PM 1 Σχετική υγρασία Διεύθυνση ανέμου Ταχύτητα ανέμου HCs BC Δειγματοληψία PΜ 1 σε φίλτρο για χημική ανάλυση (24 ώρες) Ημερομηνία 23-24/6/216 2:25 Σχόλια επί της θέσης ή επί των μετρήσεων Υψόμετρο 139m. Το όχημα τοποθετήθηκε πίσω από τα διόδια και το κτήριο διοίκησης στον παράδρομο/χώρος στάθμευσης. 174

175 Β) Απεικόνιση Σημείου Θ21 Σταθμός Διοδίων Μουσθένης Γ) Φωτογραφικό Υλικό Άποψη του ΒΑΝ Ε.Α.Α. με τον δειγματολήπτη ΑΣ 1 στον Σταθμό Διοδίων Μουσθένης 175

176 Δ) Αποτελέσματα μετρήσεων Ακολούθως παρουσιάζονται οι μετρήσεις των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 21 Σταθμός Διοδίων Μουσθένης. Στα διαγράμματα παρουσιάζονται οι μέσες τιμές ημιώρων με την αντίστοιχη τυπική απόκλιση των τιμών, όπου είναι διαθέσιμη Θ21 - ΔΙΟΔΙΑ ΜΟΥΣΘΕΝΗΣ (α) ΝΟ NO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 24/6/16 : 24/6/16 12: 25/6/16 : 25/6/16 12: 8 7 Θ21 - ΔΙΟΔΙΑ ΜΟΥΣΘΕΝΗΣ (β) O3 6 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 24/6/16 : 24/6/16 12: 25/6/16 : 25/6/16 12: 176

177 Θ21 - ΔΙΟΔΙΑ ΜΟΥΣΘΕΝΗΣ (γ) SO2 3. Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 24/6/16 : 24/6/16 12: 25/6/16 : 25/6/16 12: Θ21 - ΔΙΟΔΙΑ ΜΟΥΣΘΕΝΗΣ (δ) CO Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 24/6/16 : 24/6/16 12: 25/6/16 : 25/6/16 12: 1 Θ21 - ΔΙΟΔΙΑ ΜΟΥΣΘΕΝΗΣ (ε) PM1 8 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 24/6/16 : 24/6/16 12: 25/6/16 : 25/6/16 12: 177

178 5 4 Θ21 - ΔΙΟΔΙΑ ΜΟΥΣΘΕΝΗΣ (στ) PM2.5 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 24/6/16 : 24/6/16 12: 25/6/16 : 25/6/16 12: 178

179 6 5 Θ21 - ΔΙΟΔΙΑ ΜΟΥΣΘΕΝΗΣ (ζ) BC Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 24/6/16 : 24/6/16 12: 25/6/16 : 25/6/16 12: 158 Θ21 - ΔΙΟΔΙΑ ΜΟΥΣΘΕΝΗΣ CH (η) NMHC 14 Συγκέντρωση CH4 (ppb) Συγκέντρωση NMHC (ppb) /6/16 12: 24/6/16 : 24/6/16 12: 25/6/16 : 25/6/16 12: Σχήμα Θ21-1: Διαγράμματα των επιπέδων των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 21 Σταθμός Διοδίων Μουσθένης για τους ρύπους (α) μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου του (NO, ΝΟ 2 ), (β) όζον (O 3 ), (γ) διοξείδιο του θείου (SΟ 2 ), (δ) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), τα κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων (ε) PM 1 και (στ) PM 2.5, καθώς και (ζ) τον μαύρο άνθρακα (BC) και (η) μεθάνιο και μη μεθανικοί υδρογονάνθρακες. Επιπροσθέτως υλοποιήθηκε παρακολούθηση και καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια των μετρήσεων ρύπανσης. Στα 179

180 ακόλουθα διαγράμματα παρουσιάζεται η διακύμανση της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, της ταχύτητας και της διεύθυνσης του ανέμου Θ21 - ΔΙΟΔΙΑ ΜΟΥΣΘΕΝΗΣ (α) Θερμ. Αέρα Σχ. Υγρασία 8 Θερμοκρασία Αέρα ( C) Σχετ. Υγρασία (%) /6/16 12: 24/6/16 : 24/6/16 12: 25/6/16 : 25/6/16 12: 8 7 Θ21 - ΔΙΟΔΙΑ ΜΟΥΣΘΕΝΗΣ (β) Ταχύτητα Διεύθυνση Ταχύτητα Ανέμου (m/s) Διεύθυνση Ανέμου (deg) 23/6/16 12: 24/6/16 : 24/6/16 12: 25/6/16 : 25/6/16 12: Σχήμα Θ21-2: Διαγράμματα της διακύμανσης των μετεωρολογικών παραμέτρων (α) θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας και (β) ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου κατά τη διάρκεια των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 21 Σταθμός Διοδίων Μουσθένης. Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται τα βασικά στατιστικά στοιχεία για κάθε ρύπο που μετρήθηκε ανά θέση, καθώς και για τις αντίστοιχες μετεωρολογικές παραμέτρους. Τα στατιστικά έχουν εξαχθεί τόσο για την συνολική περίοδο της 18

181 μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών σημείων. Πίνακας Θ21-1: Μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή ανά ρύπο και μετεωρολογική παράμετρο. Τα στατιστικά υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο. Ο υπολογισμός των στατιστικών αναφέρεται σε μέσες ημίωρες τιμές. Στη διεύθυνση του ανέμου δίδεται η προεξάρχουσα κατεύθυνση (ή κατευθύνσεις). Θ21 ΔΙΟΔΙΑ ΜΟΥΣΘΕΝΗΣ Συνολική περίοδος 36.5 ώρες 24ωρο Έναρξη 23/6/216 21: Παράμετρος Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο O 3 (ppb) SO 2 (ppb) NO (ppb) NO 2 (ppb) NO x (ppb) CO (ppb) PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) BC (μg/m 3 ) Biomass Burning % CH 4 (ppb) NMHC (ppb) THC (ppb) Θερμοκρασία ( C) Σχετ. Υγρασία (%) Ταχ. Ανέμου (m/s) Διευθ. Ανέμου

182 Θ22 Ευκαρπία (Στρατιωτικό Νοσοκομείο 424) Α) Τεκμηρίωση σημείου Στοιχεία μετρήσεων Περιοχή Μέτρησης Συντεταγμένες Περίοδος μετρήσεων (Ημερομηνία Ώρα) Θ22 Ευκαρπία (Στρατιωτικό 4129 Έναρξη 29/6/216 12: Νοσοκομείο 424) Λήξη 3/6/216 12: Αέριοι ρύποι Σωματιδιακοί ρύποι Μετεωρολογικά δεδομένα O 3 TSP Θερμοκρασία ΚΙΝΗΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: Ε.Α.Α. CO NO, NO 2,NO x SO 2 PM 1 PM 2.5 PM 1 Σχετική υγρασία Διεύθυνση ανέμου Ταχύτητα ανέμου HCs BC Δειγματοληψία PΜ 1 σε φίλτρο για χημική ανάλυση (24 ώρες) Ημερομηνία 29-3/6/216 12: Σχόλια επί της θέσης ή επί των μετρήσεων Υψόμετρο 165m. Το όχημα τοποθετήθηκε στον χώρο στάθμευσης πίσω από το νοσοκομείο. 182

183 Β) Απεικόνιση Σημείου Θ22 Ευκαρπία (Στρατιωτικό Νοσοκομείο 424) Γ) Φωτογραφικό Υλικό Άποψη του ΒΑΝ Ε.Α.Α. με τον δειγματολήπτη PΜ 1 στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο

184 Δ) Αποτελέσματα μετρήσεων Ακολούθως παρουσιάζονται οι μετρήσεις των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 22 Στρατιωτικό Νοσοκομείο 424. Στα διαγράμματα παρουσιάζονται οι μέσες τιμές ημιώρων με την αντίστοιχη τυπική απόκλιση των τιμών, όπου είναι διαθέσιμη Θ22 - ΣΤΡΑΤ. ΝΟΣ. 424 (α) ΝΟ NO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 : 29/6/16 12: 3/6/16 : 3/6/16 12: 1/7/16 : Θ22 - ΣΤΡΑΤ. ΝΟΣ. 424 (β) O3 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 : 29/6/16 12: 3/6/16 : 3/6/16 12: 1/7/16 : 184

185 Θ22 - ΣΤΡΑΤ. ΝΟΣ. 424 (γ) SO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 : 29/6/16 12: 3/6/16 : 3/6/16 12: 1/7/16 : Συγκέντρωση (ppb) Θ22 - ΣΤΡΑΤ. ΝΟΣ (δ) CO /6/16 : 29/6/16 12: 3/6/16 : 3/6/16 12: 1/7/16 : 6 5 Θ22 - ΣΤΡΑΤ. ΝΟΣ. 424 (ε) PM1 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 : 29/6/16 12: 3/6/16 : 3/6/16 12: 1/7/16 : 185

186 3 25 Θ22 - ΣΤΡΑΤ. ΝΟΣ. 424 (στ) PM2.5 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 : 29/6/16 12: 3/6/16 : 3/6/16 12: 1/7/16 : Θ22 - ΣΤΡΑΤ. ΝΟΣ. 424 (ζ) BC Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 : 29/6/16 12: 3/6/16 : 3/6/16 12: 1/7/16 : 2 Θ22 - ΣΤΡΑΤ. ΝΟΣ. 424 CH NMHC 25 Συγκέντρωση CH4 (ppb) Συγκέντρωση NMHC (ppb) 14 29/6/16 : 29/6/16 12: 3/6/16 : 3/6/16 12: 1/7/16 : 186

187 Σχήμα Θ22-1: Διαγράμματα των επιπέδων των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση Στρατιωτικό Νοσοκομείο 424 για τους ρύπους (α) μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου του (NO, ΝΟ 2 ), (β) όζον (O 3 ), (γ) διοξείδιο του θείου (SΟ 2 ), (δ) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), τα κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων (ε) PM 1 και (στ) PM 2.5, καθώς και (ζ) τον μαύρο άνθρακα (BC) και (η) μεθάνιο και μη μεθανικοί υδρογονάνθρακες. Επιπροσθέτως υλοποιήθηκε παρακολούθηση και καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια των μετρήσεων ρύπανσης. Στα ακόλουθα διαγράμματα παρουσιάζεται η διακύμανση της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, της ταχύτητας και της διεύθυνσης του ανέμου Θ22 - ΣΤΡΑΤ. ΝΟΣ. 424 (α) Θερμ. Αέρα Σχ. Υγρασία Θερμοκρασία Αέρα ( C) Σχετ. Υγρασία (%) /6/16 : 29/6/16 12: 3/6/16 : 3/6/16 12: 1/7/16 : 187

188 8 7 Θ22 - ΣΤΡΑΤ. ΝΟΣ. 424 (β) Ταχύτητα Διεύθυνση Ταχύτητα Ανέμου (m/s) Διεύθυνση Ανέμου (deg) 29/6/16 : 29/6/16 12: 3/6/16 : 3/6/16 12: 1/7/16 : Σχήμα Θ22-2: Διαγράμματα της διακύμανσης των μετεωρολογικών παραμέτρων (α) θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας και (β) ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου κατά τη διάρκεια των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση Στρατιωτικό Νοσοκομείο 424. Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται τα βασικά στατιστικά στοιχεία για κάθε ρύπο που μετρήθηκε ανά θέση, καθώς και για τις αντίστοιχες μετεωρολογικές παραμέτρους. Τα στατιστικά έχουν εξαχθεί τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών σημείων. Πίνακας Θ22-1: Μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή ανά ρύπο και μετεωρολογική παράμετρο. Τα στατιστικά υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο. Ο υπολογισμός των στατιστικών αναφέρεται σε μέσες ημίωρες τιμές. Στη διεύθυνση του ανέμου δίδεται η προεξάρχουσα κατεύθυνση (ή κατευθύνσεις). 188

189 Θ22 ΣΤΡΑΤ. ΝΟΣ. 424 Παράμετρος Μέση τιμή 24ωρο Έναρξη 29/6/216 12: Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο O 3 (ppb) SO 2 (ppb) NO (ppb) NO 2 (ppb) NO x (ppb) CO (ppb) PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) BC (μg/m 3 ) Biomass Burning % CH 4 (ppb) NMHC (ppb) THC (ppb) Θερμοκρασία ( C) Σχετ. Υγρασία (%) Ταχ. Ανέμου (m/s) Διευθ. Ανέμου

190 Θ23 Δερβένι (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) Α) Τεκμηρίωση σημείου Στοιχεία μετρήσεων Περιοχή Μέτρησης Συντεταγμένες Περίοδος μετρήσεων (Ημερομηνία Ώρα) Θ23 Δερβένι (Σταθμός Έναρξη 18/6/216 13:3 Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) Λήξη 19/6/216 13:45 Αέριοι ρύποι Σωματιδιακοί ρύποι Μετεωρολογικά δεδομένα O 3 TSP Θερμοκρασία ΚΙΝΗΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: Ε.Α.Α. CO NO, NO 2,NO x SO 2 PM 1 PM 2.5 PM 1 Σχετική υγρασία Διεύθυνση ανέμου Ταχύτητα ανέμου HCs BC Δειγματοληψία PΜ 1 σε φίλτρο για χημική ανάλυση (24 ώρες) Ημερομηνία Σχόλια επί της θέσης ή επί των μετρήσεων Υψόμετρο 199m. Στον χώρο του σταθμού αποχιονισμού υπάρχουν οχήματα και σε 1-2 km βρίσκεται το εργοστάσιο ΤΙΤΑΝ. 19

191 Β) Απεικόνιση Σημείου Θ23 Δερβένι (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) Γ) Φωτογραφικό Υλικό Άποψη του ΒΑΝ Ε.Α.Α. στον Σταθμό Αποχιονισμού Δερβενίου 191

192 Δ) Αποτελέσματα μετρήσεων Ακολούθως παρουσιάζονται οι μετρήσεις των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 23 Δερβένι (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ). Στα διαγράμματα παρουσιάζονται οι μέσες τιμές ημιώρων με την αντίστοιχη τυπική απόκλιση των τιμών, όπου είναι διαθέσιμη Θ23 - ΑΠΟΧ. ΔΕΡΒΕΝΙ (α) ΝΟ NO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 19/6/16 : 19/6/16 12: 2/6/16 : Θ23 - ΑΠΟΧ. ΔΕΡΒΕΝΙ (β) O3 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 19/6/16 : 19/6/16 12: 2/6/16 : 192

193 Θ23 - ΑΠΟΧ. ΔΕΡΒΕΝΙ (γ) SO2 3. Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 19/6/16 : 19/6/16 12: 2/6/16 : 6 5 Θ23 - ΑΠΟΧ. ΔΕΡΒΕΝΙ (δ) CO Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 19/6/16 : 19/6/16 12: 2/6/16 : Θ23 - ΑΠΟΧ. ΔΕΡΒΕΝΙ (ε) PM1 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 19/6/16 : 19/6/16 12: 2/6/16 : 193

194 6 5 Θ23 - ΑΠΟΧ. ΔΕΡΒΕΝΙ (στ) PM2.5 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 19/6/16 : 19/6/16 12: 2/6/16 : 8 7 Θ23 - ΑΠΟΧ. ΔΕΡΒΕΝΙ (ζ) BC 6 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 19/6/16 : 19/6/16 12: 2/6/16 : 2 Θ23 - ΑΠΟΧ. ΔΕΡΒΕΝΙ CH4 3 Συγκέντρωση CH4 (ppb) (η) NMHC Συγκέντρωση NMHC (ppb) 14 18/6/16 12: 19/6/16 : 19/6/16 12: 2/6/16 : 194

195 Σχήμα Θ23-1: Διαγράμματα των επιπέδων των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 23 Δερβένι (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) για τους ρύπους (α) μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου του (NO, ΝΟ 2 ), (β) όζον (O 3 ), (γ) διοξείδιο του θείου (SΟ 2 ), (δ) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), τα κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων (ε) PM 1 και (στ) PM 2.5, καθώς και (ζ) τον μαύρο άνθρακα (BC). Επιπροσθέτως υλοποιήθηκε παρακολούθηση και καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια των μετρήσεων ρύπανσης. Στα ακόλουθα διαγράμματα παρουσιάζεται η διακύμανση της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, της ταχύτητας και της διεύθυνσης του ανέμου Θ23 - ΑΠΟΧ. ΔΕΡΒΕΝΙ (α) Θερμ. Αέρα Σχ. Υγρασία Θερμοκρασία Αέρα ( C) Σχετ. Υγρασία (%) /6/16 12: 19/6/16 : 19/6/16 12: 2/6/16 : Θ23 - ΑΠΟΧ. ΔΕΡΒΕΝΙ (β) Ταχύτητα Διεύθυνση Ταχύτητα Ανέμου (m/s) Διεύθυνση Ανέμου (deg). 18/6/16 12: 19/6/16 : 19/6/16 12: 2/6/16 : 195

196 Σχήμα Θ23-2: Διαγράμματα της διακύμανσης των μετεωρολογικών παραμέτρων (α) θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας και (β) ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου κατά τη διάρκεια των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 23 Δερβένι (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ). Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται τα βασικά στατιστικά στοιχεία για κάθε ρύπο που μετρήθηκε ανά θέση, καθώς και για τις αντίστοιχες μετεωρολογικές παραμέτρους. Τα στατιστικά έχουν εξαχθεί τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών σημείων. Πίνακας Θ23-1: Μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή ανά ρύπο και μετεωρολογική παράμετρο. Τα στατιστικά υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο. Ο υπολογισμός των στατιστικών αναφέρεται σε μέσες ημίωρες τιμές. Στη διεύθυνση του ανέμου δίδεται η προεξάρχουσα κατεύθυνση (ή κατευθύνσεις). 196

197 Θ23 ΑΠΟΧ. ΔΕΡΒΕΝΙ 24ωρο Έναρξη 18/6/216 14: Παράμετρος Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο O 3 (ppb) SO 2 (ppb) NO (ppb) NO 2 (ppb) NO x (ppb) CO (ppb) PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) BC (μg/m 3 ) Biomass Burning % CH 4 (ppb) NMHC (ppb) THC (ppb) Θερμοκρασία ( C) Σχετ. Υγρασία (%) Ταχ. Ανέμου (m/s) Διευθ. Ανέμου μεικτή 197

198 Θ24 Προμαχώνας Α) Τεκμηρίωση σημείου Στοιχεία μετρήσεων Περιοχή Μέτρησης Συντεταγμένες Περίοδος μετρήσεων (Ημερομηνία Ώρα) Θ24 Προμαχώνας Έναρξη 24/6/216 : Λήξη 25/6/216 6: ΚΙΝΗΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: Ε.Ο.Α.Ε. Αέριοι ρύποι O 3 CO NO, NO 2,NO x Σωματιδιακοί ρύποι TSP PM 1 PM 2.5 SO 2 PM 1 HCs BC Δειγματοληψία PΜ 1 σε φίλτρο για χημική ανάλυση Μετεωρολογικά δεδομένα Θερμοκρασία Σχετική υγρασία Διεύθυνση ανέμου Ταχύτητα ανέμου Ημερομηνία Σχόλια επί της θέσης ή επί των μετρήσεων Υψόμετρο 129m. Το όχημα τοποθετήθηκε στον χώρο των διοδίων. Έβρεξε. 198

199 Β) Απεικόνιση Σημείου Θ24 Προμαχώνας Γ) Φωτογραφικό Υλικό Άποψη του ΒΑΝ Ε.Ο.Α.Ε. στον Προμαχώνα 199

200 Δ) Αποτελέσματα μετρήσεων Ακολούθως παρουσιάζονται οι μετρήσεις των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 24 Προμαχώνας. Στα διαγράμματα παρουσιάζονται οι μέσες τιμές ημιώρων με την αντίστοιχη τυπική απόκλιση των τιμών, όπου είναι διαθέσιμη. Συγκέντρωση (ppb) Θ24 - ΠΡΟΜΑΧΩΝΑΣ (α) /6/16 18: 24/6/16 6: 24/6/16 18: 25/6/16 6: ΝΟ NO2 Συγκέντρωση (ppb) Θ24 - ΠΡΟΜΑΧΩΝΑΣ (β) CO 23/6/16 18: 24/6/16 6: 24/6/16 18: 25/6/16 6: 2

201 35 3 Θ24 - ΠΡΟΜΑΧΩΝΑΣ (γ) TSP PM1 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 18: 24/6/16 6: 24/6/16 18: 25/6/16 6: 7 6 Θ24 - ΠΡΟΜΑΧΩΝΑΣ (δ) PM1. PM2.5 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 18: 24/6/16 6: 24/6/16 18: 25/6/16 6: Σχήμα Θ24-1: Διαγράμματα των επιπέδων των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 24 Προμαχώνας για τους ρύπους (α) μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου του (NO, ΝΟ 2 ), (β) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), (γ) τα συνολικά αιωρούμενα σωματίδια TSP με το κλάσμα των αιωρούμενων σωματιδίων PM 1 και (δ) τα κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων PM 2.5 και PM 1.. Επιπροσθέτως υλοποιήθηκε παρακολούθηση και καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια των μετρήσεων ρύπανσης. Στα 21

202 ακόλουθα διαγράμματα παρουσιάζεται η διακύμανση της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, της ταχύτητας και της διεύθυνσης του ανέμου Θ24 - ΠΡΟΜΑΧΩΝΑΣ (α) Θερμοκρασία Αέρα ( C) Θερμ. Αέρα Σχ. Υγρασία Σχετ. Υγρασία (%) /6/16 18: 24/6/16 6: 24/6/16 18: 25/6/16 6: Θ24 - ΠΡΟΜΑΧΩΝΑΣ (β) Ταχύτητα Διεύθυνση Ταχύτητα Ανέμου (m/s) Διεύθυνση Ανέμου (deg). 23/6/16 18: 24/6/16 6: 24/6/16 18: 25/6/16 6: Σχήμα Θ24-2: Διαγράμματα της διακύμανσης των μετεωρολογικών παραμέτρων (α) θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας και (β) ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου κατά τη διάρκεια των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 24 Προμαχώνας. Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται τα βασικά στατιστικά στοιχεία για κάθε ρύπο που μετρήθηκε ανά θέση, καθώς και για τις αντίστοιχες μετεωρολογικές παραμέτρους. Τα στατιστικά έχουν εξαχθεί τόσο για την συνολική περίοδο της 22

203 μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών σημείων. Πίνακας Θ24-1: Μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή ανά ρύπο και μετεωρολογική παράμετρο. Τα στατιστικά υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο. Ο υπολογισμός των στατιστικών αναφέρεται σε μέσες ημίωρες τιμές. Στη διεύθυνση του ανέμου δίδεται η προεξάρχουσα κατεύθυνση (ή κατευθύνσεις). Θ24 ΠΡΟΜΑΧΩΝΑΣ Συνολική περίοδος 3.5 ώρες 24ωρο Έναρξη 24/6/216 5:2 Παράμετρος Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο NO (ppb) NO 2 (ppb) NO x (ppb) CO (ppb) TSP (μg/m 3 ) PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) PM 1 (μg/m 3 ) Θερμοκρασία ( C) Σχετ. Υγρασία (%) Ταχ. Ανέμου (m/s) Διευθ. Ανέμου μεικτή μεικτή 23

204 Θ25 Σταθμός Διοδίων Ανάληψης Α) Τεκμηρίωση σημείου Στοιχεία μετρήσεων Περιοχή Μέτρησης Συντεταγμένες Περίοδος μετρήσεων (Ημερομηνία Ώρα) Θ25 Σταθμός Έναρξη 22/6/216 17:2 Διοδίων Ανάληψης Λήξη 23/6/216 17:4 Αέριοι ρύποι Σωματιδιακοί ρύποι Μετεωρολογικά δεδομένα O 3 TSP Θερμοκρασία ΚΙΝΗΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: Ε.Α.Α. & Ε.Ο.Α.Ε. CO NO, NO 2,NO x SO 2 PM 1 PM 2.5 PM 1 Σχετική υγρασία Διεύθυνση ανέμου Ταχύτητα ανέμου HCs BC Δειγματοληψία PΜ 1 σε φίλτρο για χημική Ημερομηνία ανάλυση (24 ώρες) 22/6/216 17:2 23/6/216 17:2 Σχόλια επί της θέσης ή επί των μετρήσεων Υψόμετρο 147m. Τοποθετήθηκε στον χώρο στάθμευσης των διοδίων. 24

205 Β) Απεικόνιση Σημείου Θ25 Σταθμός Διοδίων Ανάληψης Γ) Φωτογραφικό Υλικό Άποψη των ΒΑΝ Ε.Α.A. & Ε.Ο.Α.Ε. καθώς και του δειγματολήπτη PΜ 1 στον Σταθμό Διοδίων Ανάληψης 25

206 Δ) Αποτελέσματα μετρήσεων Ακολούθως παρουσιάζονται οι μετρήσεις των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 25 Σταθμός Διοδίων Ανάληψης. Στα διαγράμματα παρουσιάζονται οι μέσες τιμές ημιώρων με την αντίστοιχη τυπική απόκλιση των τιμών, όπου είναι διαθέσιμη Θ25 - ΔΙΟΔΙΑ ΑΝΑΛΗΨΗΣ (α) ΝΟ NO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 23/6/16 : 23/6/16 12: 24/6/16 : Θ25 - ΔΙΟΔΙΑ ΑΝΑΛΗΨΗΣ (β) O3 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 23/6/16 : 23/6/16 12: 24/6/16 : 26

207 Θ25 - ΔΙΟΔΙΑ ΑΝΑΛΗΨΗΣ (γ) SO2 3. Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 23/6/16 : 23/6/16 12: 24/6/16 : Συγκέντρωση (ppb) Θ25 - ΔΙΟΔΙΑ ΑΝΑΛΗΨΗΣ (δ) CO /6/16 12: 23/6/16 : 23/6/16 12: 24/6/16 : 1 Θ25 - ΔΙΟΔΙΑ ΑΝΑΛΗΨΗΣ (ε) PM1 8 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 23/6/16 : 23/6/16 12: 24/6/16 : 27

208 Θ25 - ΔΙΟΔΙΑ ΑΝΑΛΗΨΗΣ (στ) PM2.5 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 23/6/16 : 23/6/16 12: 24/6/16 : 7 6 Θ25 - ΔΙΟΔΙΑ ΑΝΑΛΗΨΗΣ (ζ) BC Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 23/6/16 : 23/6/16 12: 24/6/16 : Θ25 - ΔΙΟΔΙΑ ΑΝΑΛΗΨΗΣ (η) CH4 NMHC 35 3 Συγκέντρωση CH4 (ppb) Συγκέντρωση NMHC (ppb) /6/16 12: 23/6/16 : 23/6/16 12: 24/6/16 : 28

209 Σχήμα Θ25-1: Διαγράμματα των επιπέδων των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 25 Σταθμός Διοδίων Ανάληψης για τους ρύπους (α) μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου του (NO, ΝΟ 2 ), (β) όζον (O 3 ), (γ) διοξείδιο του θείου (SΟ 2 ), (δ) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), τα κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων (ε) PM 1 και (στ) PM 2.5, καθώς και (ζ) τον μαύρο άνθρακα (BC). Επιπροσθέτως υλοποιήθηκε παρακολούθηση και καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια των μετρήσεων ρύπανσης. Στα ακόλουθα διαγράμματα παρουσιάζεται η διακύμανση της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, της ταχύτητας και της διεύθυνσης του ανέμου Θ25 - ΔΙΟΔΙΑ ΑΝΑΛΗΨΗΣ (α) Θερμ. Αέρα Σχ. Υγρασία Θερμοκρασία Αέρα ( C) Σχετ. Υγρασία (%) /6/16 12: 23/6/16 : 23/6/16 12: 24/6/16 : 29

210 8 7 Θ25 - ΔΙΟΔΙΑ ΑΝΑΛΗΨΗΣ (β) Ταχύτητα Διεύθυνση Ταχύτητα Ανέμου (m/s) Διεύθυνση Ανέμου (deg) 22/6/16 12: 23/6/16 : 23/6/16 12: 24/6/16 : Σχήμα Θ25-2: Διαγράμματα της διακύμανσης των μετεωρολογικών παραμέτρων (α) θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας και (β) ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου κατά τη διάρκεια των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 25 Σταθμός Διοδίων Ανάληψης. Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται τα βασικά στατιστικά στοιχεία για κάθε ρύπο που μετρήθηκε ανά θέση, καθώς και για τις αντίστοιχες μετεωρολογικές παραμέτρους. Τα στατιστικά έχουν εξαχθεί τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών σημείων. Πίνακας Θ25-1: Μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή ανά ρύπο και μετεωρολογική παράμετρο. Τα στατιστικά υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο. Ο υπολογισμός των στατιστικών αναφέρεται σε μέσες ημίωρες τιμές. Στη διεύθυνση του ανέμου δίδεται η προεξάρχουσα κατεύθυνση (ή κατευθύνσεις). 21

211 Θ25 ΔΙΟΔΙΑ ΑΝΑΛΗΨΗΣ Παράμετρος Μέση τιμή 24ωρο Έναρξη 22/6/216 17:3 Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο O 3 (ppb) SO 2 (ppb) NO (ppb) NO 2 (ppb) NO x (ppb) CO (ppb) PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) BC (μg/m 3 ) Biomass Burning % CH 4 (ppb) NMHC (ppb) THC (ppb) Θερμοκρασία ( C) Σχετ. Υγρασία (%) Ταχ. Ανέμου (m/s) Διευθ. Ανέμου 6 &

212 Θ26 Ασπροβάλτα (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) Α) Τεκμηρίωση σημείου Στοιχεία μετρήσεων Περιοχή Μέτρησης Θ26 Ασπροβάλτα (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) ΚΙΝΗΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: Ε.Α.Α. Συντεταγμένες Περίοδος μετρήσεων (Ημερομηνία Ώρα) Έναρξη 25/6/216 11: 4563 Λήξη 26/6/216 11:4 Σωματιδιακοί Μετεωρολογικά Αέριοι ρύποι ρύποι δεδομένα O 3 TSP Θερμοκρασία CO NO, NO 2,NO x SO 2 PM 1 PM 2.5 PM 1 HCs BC Σχετική υγρασία Διεύθυνση ανέμου Ταχύτητα ανέμου Δειγματοληψία PΜ 1 σε φίλτρο για χημική ανάλυση Ημερομηνία Σχόλια επί της θέσης ή επί των μετρήσεων Υψόμετρο 96m. 212

213 Β) Απεικόνιση Σημείου Θ26 Ασπροβάλτα (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) Γ) Φωτογραφικό Υλικό Άποψη του ΒΑΝ Ε.Α.Α. στον Σταθμό Αποχιονισμού Ασπροβάλτας 213

214 Δ) Αποτελέσματα μετρήσεων Ακολούθως παρουσιάζονται οι μετρήσεις των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 26 Ασπροβάλτα (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ). Στα διαγράμματα παρουσιάζονται οι μέσες τιμές ημιώρων με την αντίστοιχη τυπική απόκλιση των τιμών, όπου είναι διαθέσιμη Θ26 - ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑ ΑΠΟΧΙΟΝ. (α) ΝΟ NO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 : 25/6/16 12: 26/6/16 : 26/6/16 12: 27/6/16 : Θ26 - ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑ ΑΠΟΧΙΟΝ. (β) O3 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 : 25/6/16 12: 26/6/16 : 26/6/16 12: 27/6/16 : 214

215 Θ26 - ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑ ΑΠΟΧΙΟΝ. (γ) SO2 3. Συγκέντρωση (ppb) /6/16 : 25/6/16 12: 26/6/16 : 26/6/16 12: 27/6/16 : Θ26 - ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑ ΑΠΟΧΙΟΝ. (δ) CO Συγκέντρωση (ppb) /6/16 : 25/6/16 12: 26/6/16 : 26/6/16 12: 27/6/16 : Θ26 - ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑ ΑΠΟΧΙΟΝ. (ε) PM1 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 : 25/6/16 12: 26/6/16 : 26/6/16 12: 27/6/16 : 215

216 3 25 Θ26 - ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑ ΑΠΟΧΙΟΝ. (στ) PM2.5 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 : 25/6/16 12: 26/6/16 : 26/6/16 12: 27/6/16 : 2. Θ26 - ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑ ΑΠΟΧΙΟΝ. (ζ) BC 1.5 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 : 25/6/16 12: 26/6/16 : 26/6/16 12: 27/6/16 : Θ26 - ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑ ΑΠΟΧΙΟΝ. (η) CH4 NMHC Συγκέντρωση CH4 (ppb) Συγκέντρωση NMHC (ppb) /6/16 : 25/6/16 12: 26/6/16 : 26/6/16 12: 27/6/16 : 216

217 Σχήμα Θ26-1: Διαγράμματα των επιπέδων των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη 26 Ασπροβάλτα (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) για τους ρύπους (α) μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου του (NO, ΝΟ 2 ), (β) όζον (O 3 ), (γ) διοξείδιο του θείου (SΟ 2 ), (δ) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), τα κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων (ε) PM 1 και (στ) PM 2.5, καθώς και (ζ) τον μαύρο άνθρακα (BC) και (η) μεθάνιο και μη μεθανικοί υδρογονάνθρακες. Επιπροσθέτως υλοποιήθηκε παρακολούθηση και καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια των μετρήσεων ρύπανσης. Στα ακόλουθα διαγράμματα παρουσιάζεται η διακύμανση της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, της ταχύτητας και της διεύθυνσης του ανέμου Θ26 - ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑ ΑΠΟΧΙΟΝ. (α) Θερμ. Αέρα Σχ. Υγρασία Θερμοκρασία Αέρα ( C) Σχετ. Υγρασία (%) /6/16 : 25/6/16 12: 26/6/16 : 26/6/16 12: 27/6/16 : 217

218 Θ26 - ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑ ΑΠΟΧΙΟΝ. (β) Ταχύτητα Διεύθυνση Ταχύτητα Ανέμου (m/s) Διεύθυνση Ανέμου (deg). 25/6/16 : 25/6/16 12: 26/6/16 : 26/6/16 12: 27/6/16 : Σχήμα Θ26-2: Διαγράμματα της διακύμανσης των μετεωρολογικών παραμέτρων (α) θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας και (β) ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου κατά τη διάρκεια των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 26 Ασπροβάλτα (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ). Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται τα βασικά στατιστικά στοιχεία για κάθε ρύπο που μετρήθηκε ανά θέση, καθώς και για τις αντίστοιχες μετεωρολογικές παραμέτρους. Τα στατιστικά έχουν εξαχθεί τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών σημείων. Πίνακας Θ26-1: Μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή ανά ρύπο και μετεωρολογική παράμετρο. Τα στατιστικά υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο. Ο υπολογισμός των στατιστικών αναφέρεται σε μέσες ημίωρες τιμές. Στη διεύθυνση του ανέμου δίδεται η προεξάρχουσα κατεύθυνση (ή κατευθύνσεις). 218

219 Θ26 ΑΠΟΧ. ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑΣ 24ωρο Έναρξη /1/19 : Παράμετρος Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο O 3 (ppb) SO 2 (ppb) NO (ppb) NO 2 (ppb) NO x (ppb) CO (ppb) PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) BC (μg/m 3 ) Biomass Burning % CH 4 (ppb) NMHC (ppb) THC (ppb) Θερμοκρασία ( C) Σχετ. Υγρασία (%) Ταχ. Ανέμου (m/s) Διευθ. Ανέμου μεικτή 219

220 Θ27 Ασπροβάλτα Α) Τεκμηρίωση σημείου Στοιχεία μετρήσεων Περιοχή Μέτρησης Συντεταγμένες Περίοδος μετρήσεων (Ημερομηνία Ώρα) Θ27 Ασπροβάλτα Έναρξη 25/6/216 8: Λήξη 26/6/216 11:1 ΚΙΝΗΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: Ε.Ο.Α.Ε. Αέριοι ρύποι O 3 CO NO, NO 2,NO x Σωματιδιακοί ρύποι TSP PM 1 PM 2.5 SO 2 PM 1 HCs BC Δειγματοληψία PΜ 1 σε φίλτρο για χημική ανάλυση Μετεωρολογικά δεδομένα Θερμοκρασία Σχετική υγρασία Διεύθυνση ανέμου Ταχύτητα ανέμου Ημερομηνία Σχόλια επί της θέσης ή επί των μετρήσεων Υψόμετρο 6m. Το όχημα τοποθετήθηκε σε εργοτάξιο. 22

221 Β) Απεικόνιση Σημείου Θ27 Ασπροβάλτα Γ) Φωτογραφικό Υλικό Άποψη του ΒΑΝ Ε.Ο.A.Ε. στην Ασπροβάλτα 221

222 Δ) Αποτελέσματα μετρήσεων Ακολούθως παρουσιάζονται οι μετρήσεις των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 27. Στα διαγράμματα παρουσιάζονται οι μέσες τιμές ημιώρων με την αντίστοιχη τυπική απόκλιση των τιμών, όπου είναι διαθέσιμη Θ27 - ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑ (α) ΝΟ NO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 6: 25/6/16 18: 26/6/16 6: 26/6/16 18: 3 25 Θ27 - ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑ (β) CO Συγκέντρωση (ppb) /6/16 6: 25/6/16 18: 26/6/16 6: 26/6/16 18: 222

223 3 25 Θ27 - ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑ (γ) TSP PM1 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 6: 25/6/16 18: 26/6/16 6: 26/6/16 18: 12 1 Θ27 - ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑ (δ) PM1. PM2.5 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 6: 25/6/16 18: 26/6/16 6: 26/6/16 18: Σχήμα Θ27-1: Διαγράμματα των επιπέδων των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 27 Ασπροβάλτα για τους ρύπους (α) μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου του (NO, ΝΟ 2 ), (β) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), (γ) τα συνολικά αιωρούμενα σωματίδια TSP με το κλάσμα των αιωρούμενων σωματιδίων PM 1 και (δ) τα κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων PM 2.5 καpm 1.. Επιπροσθέτως υλοποιήθηκε παρακολούθηση και καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια των μετρήσεων ρύπανσης. Στα ακόλουθα διαγράμματα παρουσιάζεται η διακύμανση της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, της ταχύτητας και της διεύθυνσης του ανέμου. 223

224 Θ27 - ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑ (α) Θερμ. Αέρα Σχ. Υγρασία Θερμοκρασία Αέρα ( C) Σχετ. Υγρασία (%) /6/16 6: 25/6/16 18: 26/6/16 6: 26/6/16 18: Θ27 - ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑ (β) Ταχύτητα Διεύθυνση Ταχύτητα Ανέμου (m/s) Διεύθυνση Ανέμου (deg). 25/6/16 6: 25/6/16 18: 26/6/16 6: 26/6/16 18: Σχήμα Θ27-2: Διαγράμματα της διακύμανσης των μετεωρολογικών παραμέτρων (α) θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας και (β) ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου κατά τη διάρκεια των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 27 Ασπροβάλτα. Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται τα βασικά στατιστικά στοιχεία για κάθε ρύπο που μετρήθηκε ανά θέση, καθώς και για τις αντίστοιχες μετεωρολογικές παραμέτρους. Τα στατιστικά έχουν εξαχθεί τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών σημείων. 224

225 Πίνακας Θ27-1: Μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή ανά ρύπο και μετεωρολογική παράμετρο. Τα στατιστικά υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο. Ο υπολογισμός των στατιστικών αναφέρεται σε μέσες ημίωρες τιμές. Στη διεύθυνση του ανέμου δίδεται η προεξάρχουσα κατεύθυνση (ή κατευθύνσεις). Θ27 ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑ Συνολική περίοδος 27. ώρες 24ωρο Έναρξη 25/6/216 12:2 Παράμετρος Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο NO (ppb) NO 2 (ppb) NO x (ppb) CO (ppb) TSP (μg/m 3 ) PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) PM 1 (μg/m 3 ) Θερμοκρασία ( C) Σχετ. Υγρασία (%) Ταχ. Ανέμου (m/s) Διευθ. Ανέμου μεικτή μεικτή 225

226 Θ28 Παράκαμψη Καβάλας (Α/Κ Αγ. Σύλλα Νοσοκομείο) Α) Τεκμηρίωση σημείου Στοιχεία μετρήσεων Περιοχή Μέτρησης Θ28 Παράκαμψη Καβάλας (Α/Κ Αγ. Σύλλα Νοσοκομείο) Συντεταγμένες Περίοδος μετρήσεων (Ημερομηνία Ώρα) Έναρξη 27/6/216 2: Λήξη 28/6/216 21: Αέριοι ρύποι Σωματιδιακοί ρύποι Μετεωρολογικά δεδομένα O 3 TSP Θερμοκρασία ΚΙΝΗΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: Ε.Α.Α. & Ε.Ο.Α.Ε. CO NO, NO 2,NO x SO 2 PM 1 PM 2.5 PM 1 Σχετική υγρασία Διεύθυνση ανέμου Ταχύτητα ανέμου HCs BC Δειγματοληψία PΜ 1 σε φίλτρο για χημική ανάλυση (24 ώρες) Ημερομηνία Σχόλια επί της θέσης ή επί των μετρήσεων Υψόμετρο 246m. Τοποθετήθηκε στον χώρο στάθμευσης του Νοσοκομείου. 226

227 Β) Απεικόνιση Σημείου Θ28 Παράκαμψη Καβάλας (Α/Κ Αγ. Σύλλα Νοσοκομείο) Γ) Φωτογραφικό Υλικό Άποψη των ΒΑΝ Ε.Α.A. & Ε.Ο.Α.Ε. στο Νοσοκομείο Καβάλας 227

228 Δ) Αποτελέσματα μετρήσεων Ακολούθως παρουσιάζονται οι μετρήσεις των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 28 Παράκαμψη Καβάλας (Νοσοκομείο). Στα διαγράμματα παρουσιάζονται οι μέσες τιμές ημιώρων με την αντίστοιχη τυπική απόκλιση των τιμών, όπου είναι διαθέσιμη Θ28 - ΝΟΣ. ΚΑΒΑΛΑΣ (α) ΝΟ NO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 28/6/16 : 28/6/16 12: 29/6/16 : Θ28 - ΝΟΣ. ΚΑΒΑΛΑΣ (β) O3 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 28/6/16 : 28/6/16 12: 29/6/16 : 228

229 2. Θ28 - ΝΟΣ. ΚΑΒΑΛΑΣ (γ) SO2 1.5 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 28/6/16 : 28/6/16 12: 29/6/16 : 4 35 Θ28 - ΝΟΣ. ΚΑΒΑΛΑΣ (δ) CO 3 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 28/6/16 : 28/6/16 12: 29/6/16 : Θ28 - ΝΟΣ. ΚΑΒΑΛΑΣ (ε) PM1 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 28/6/16 : 28/6/16 12: 29/6/16 : 229

230 6 5 Θ28 - ΝΟΣ. ΚΑΒΑΛΑΣ (στ) PM2.5 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 28/6/16 : 28/6/16 12: 29/6/16 : Θ28 - ΝΟΣ. ΚΑΒΑΛΑΣ (ζ) BC Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 28/6/16 : 28/6/16 12: 29/6/16 : Θ28 - ΝΟΣ. ΚΑΒΑΛΑΣ (η) CH4 NMHC 35 3 Συγκέντρωση CH4 (ppb) Συγκέντρωση NMHC (ppb) /6/16 12: 28/6/16 : 28/6/16 12: 29/6/16 : 23

231 Σχήμα Θ28-1: Διαγράμματα των επιπέδων των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 28 Παράκαμψη Καβάλας (Νοσοκομείο) για τους ρύπους (α) μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου του (NO, ΝΟ 2 ), (β) όζον (O 3 ), (γ) διοξείδιο του θείου (SΟ 2 ), (δ) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), τα κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων (ε) PM 1 και (στ) PM 2.5, καθώς και (ζ) τον μαύρο άνθρακα (BC) και (η) μεθάνιο και μη μεθανικοί υδρογονάνθρακες. Επιπροσθέτως υλοποιήθηκε παρακολούθηση και καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια των μετρήσεων ρύπανσης. Στα ακόλουθα διαγράμματα παρουσιάζεται η διακύμανση της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, της ταχύτητας και της διεύθυνσης του ανέμου Θ28 - ΝΟΣ. ΚΑΒΑΛΑΣ (α) Θερμ. Αέρα Σχ. Υγρασία Θερμοκρασία Αέρα ( C) Σχετ. Υγρασία (%) /6/16 12: 28/6/16 : 28/6/16 12: 29/6/16 : 231

232 8 7 Θ28 - ΝΟΣ. ΚΑΒΑΛΑΣ (β) Ταχύτητα Διεύθυνση Ταχύτητα Ανέμου (m/s) Διεύθυνση Ανέμου (deg) 27/6/16 12: 28/6/16 : 28/6/16 12: 29/6/16 : Σχήμα Θ28-2: Διαγράμματα της διακύμανσης των μετεωρολογικών παραμέτρων (α) θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας και (β) ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου κατά τη διάρκεια των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 28 Παράκαμψη Καβάλας (Νοσοκομείο). Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται τα βασικά στατιστικά στοιχεία για κάθε ρύπο που μετρήθηκε ανά θέση, καθώς και για τις αντίστοιχες μετεωρολογικές παραμέτρους. Τα στατιστικά έχουν εξαχθεί τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών σημείων. Πίνακας Θ28-1: Μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή ανά ρύπο και μετεωρολογική παράμετρο. Τα στατιστικά υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο. Ο υπολογισμός των στατιστικών αναφέρεται σε μέσες ημίωρες τιμές. Στη διεύθυνση του ανέμου δίδεται η προεξάρχουσα κατεύθυνση (ή κατευθύνσεις). 232

233 Θ28 ΝΟΣ. ΚΑΒΑΛΑΣ Παράμετρος Μέση τιμή 24ωρο Έναρξη 27/6/216 21: Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο O 3 (ppb) SO 2 (ppb) NO (ppb) NO 2 (ppb) NO x (ppb) CO (ppb) PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) BC (μg/m 3 ) Biomass Burning % CH 4 (ppb) NMHC (ppb) THC (ppb) Θερμοκρασία ( C) Σχετ. Υγρασία (%) Ταχ. Ανέμου (m/s) Διευθ. Ανέμου 3 &

234 Θ29 Σταθμός Διοδίων Κομοτηνής Α) Τεκμηρίωση σημείου Στοιχεία μετρήσεων Περιοχή Μέτρησης Συντεταγμένες Περίοδος μετρήσεων (Ημερομηνία Ώρα) Θ29 Σταθμός Έναρξη 26/6/216 14:45 Διοδίων Κομοτηνής Λήξη 27/6/216 16:15 ΚΙΝΗΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: Ε.Ο.Α.Ε. Αέριοι ρύποι O 3 CO NO, NO 2,NO x Σωματιδιακοί ρύποι TSP PM 1 PM 2.5 SO 2 PM 1 HCs BC Δειγματοληψία PΜ 1 σε φίλτρο για χημική ανάλυση Μετεωρολογικά δεδομένα Θερμοκρασία Σχετική υγρασία Διεύθυνση ανέμου Ταχύτητα ανέμου Ημερομηνία 26-27/6/216 14:45 Σχόλια επί της θέσης ή επί των μετρήσεων Υψόμετρο 99m. 234

235 Β) Απεικόνιση Σημείου Θ29 Σταθμός Διοδίων Κομοτηνής Γ) Φωτογραφικό Υλικό Άποψη του ΒΑΝ Ε.Ο.A.Ε και του δειγματολήπτη ΡΜ στον Σταθμό Διοδίων Κομοτηνής 235

236 Δ) Αποτελέσματα μετρήσεων Ακολούθως παρουσιάζονται οι μετρήσεις των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 29 Σταθμός Διοδίων Κομοτηνής. Επιπλέον, τέθηκε σε λειτουργία ο δειγματολήπτης αιωρούμενων σωματιδίων του Αναδόχου ΕΑΑ για την καταγραφή του μέσου επιπέδου ΡΜ 1 σε 24ωρη κλίμακα όπως είχε γίνει και στην καμπάνια του Νοεμβρίου 215. Τα αποτελέσματα θα παρουσιαστούν σε επόμενη ενότητα. Στα διαγράμματα παρουσιάζονται οι μέσες τιμές ημιώρων με την αντίστοιχη τυπική απόκλιση των τιμών, όπου είναι διαθέσιμη Θ29 - ΔΙΟΔΙΑ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ (α) ΝΟ NO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 27/6/16 : 27/6/16 12: 28/6/16 : 236

237 2 175 Θ29 - ΔΙΟΔΙΑ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ (β) CO 15 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 27/6/16 : 27/6/16 12: 28/6/16 : 1 8 Θ29 - ΔΙΟΔΙΑ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ (γ) TSP PM1 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 27/6/16 : 27/6/16 12: 28/6/16 : Θ29 - ΔΙΟΔΙΑ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ (δ) PM1. PM2.5 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 27/6/16 : 27/6/16 12: 28/6/16 : 237

238 Σχήμα Θ29-1: Διαγράμματα των επιπέδων των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 29 Κομοτηνή για τους ρύπους (α) μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου του (NO, ΝΟ 2 ), (β) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), (γ) τα συνολικά αιωρούμενα σωματίδια TSP με το κλάσμα των αιωρούμενων σωματιδίων PM 1 και (δ) τα κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων PM 2.5 καpm 1.. Επιπροσθέτως υλοποιήθηκε παρακολούθηση και καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια της μέτρησης ΡΜ 1 για την ερμηνεία του αποτελέσματος. Στα ακόλουθα διαγράμματα παρουσιάζεται η διακύμανση της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, της ταχύτητας και της διεύθυνσης του ανέμου Θ29 - ΔΙΟΔΙΑ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ (α) Θερμ. Αέρα Σχ. Υγρασία Θερμοκρασία Αέρα ( C) Σχετ. Υγρασία (%) /6/16 12: 27/6/16 : 27/6/16 12: 28/6/16 : 238

239 8 7 Θ29 - ΔΙΟΔΙΑ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ (β) Ταχύτητα Διεύθυνση Ταχύτητα Ανέμου (m/s) Διεύθυνση Ανέμου (deg) 26/6/16 12: 27/6/16 : 27/6/16 12: 28/6/16 : Σχήμα Θ29-1: Διαγράμματα της διακύμανσης των μετεωρολογικών παραμέτρων (α) θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας και (β) ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου κατά τη διάρκεια των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 29 Σταθμός Διοδίων Κομοτηνής. Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται τα βασικά στατιστικά στοιχεία για τις μετεωρολογικές παραμέτρους. Τα στατιστικά έχουν εξαχθεί τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών σημείων. Πίνακας Θ29-1: Μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή ανά ρύπο και μετεωρολογική παράμετρο. Τα στατιστικά υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο. Ο υπολογισμός των στατιστικών αναφέρεται σε μέσες ημίωρες τιμές. Στη διεύθυνση του ανέμου δίδεται η προεξάρχουσα κατεύθυνση (ή κατευθύνσεις). 239

240 Θ29 ΚΟΜΟΤΗΝΗ Παράμετρος Μέση τιμή Συνολική περίοδος 28. ώρες Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο Μέση τιμή 24ωρο Έναρξη 26/6/216 15:3 Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο NO (ppb) NO 2 (ppb) NO x (ppb) CO (ppb) TSP (μg/m 3 ) PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) PM 1 (μg/m 3 ) Θερμοκρασία ( C) Σχετ. Υγρασία (%) Ταχ. Ανέμου (m/s) Διευθ. Ανέμου μεικτή μεικτή 24

241 Θ3 Α/Κ Αλεξανδρούπολης (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) Α) Τεκμηρίωση σημείου Στοιχεία μετρήσεων Περιοχή Μέτρησης Θ3 Α/Κ Αλεξανδρούπ ολης (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) Συντεταγμένες Περίοδος μετρήσεων (Ημερομηνία Ώρα) Έναρξη 26/6/216 16: Λήξη 27/6/216 16:3 Αέριοι ρύποι Σωματιδιακοί ρύποι Μετεωρολογικά δεδομένα O 3 TSP Θερμοκρασία ΚΙΝΗΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: Ε.Α.Α. CO NO, NO 2,NO x SO 2 PM 1 PM 2.5 PM 1 Σχετική υγρασία Διεύθυνση ανέμου Ταχύτητα ανέμου HCs BC Δειγματοληψία PΜ 1 σε φίλτρο για χημική ανάλυση (24 ώρες) Ημερομηνία Σχόλια επί της θέσης ή επί των μετρήσεων Υψόμετρο 11m.

242 Β) Απεικόνιση Σημείου Θ3 Α/Κ Αλεξανδρούπολης (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) Γ) Φωτογραφικό Υλικό Άποψη του ΒΑΝ Ε.Α.A στον Σταθμό Αποχιονισμού Αλεξανδρούπολης 2 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

243 Δ) Αποτελέσματα μετρήσεων Ακολούθως παρουσιάζονται οι μετρήσεις των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 3 Αλεξανδρούπολης (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ). Στα διαγράμματα παρουσιάζονται οι μέσες τιμές ημιώρων με την αντίστοιχη τυπική απόκλιση των τιμών, όπου είναι διαθέσιμη. 1 8 Θ3 -ΑΠΟΧ. ΑΛΕΞ/ΠΟΛΗΣ (α) ΝΟ NO2 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 27/6/16 : 27/6/16 12: 28/6/16 : Θ3 -ΑΠΟΧ. ΑΛΕΞ/ΠΟΛΗΣ (β) O3 Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 27/6/16 : 27/6/16 12: 28/6/16 : 3 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

244 Θ3 -ΑΠΟΧ. ΑΛΕΞ/ΠΟΛΗΣ (γ) SO2 3. Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 27/6/16 : 27/6/16 12: 28/6/16 : Θ3 -ΑΠΟΧ. ΑΛΕΞ/ΠΟΛΗΣ (δ) CO Συγκέντρωση (ppb) /6/16 12: 27/6/16 : 27/6/16 12: 28/6/16 : 4 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

245 Θ3 -ΑΠΟΧ. ΑΛΕΞ/ΠΟΛΗΣ (ε) PM1 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 27/6/16 : 27/6/16 12: 28/6/16 : 4 35 Θ3 -ΑΠΟΧ. ΑΛΕΞ/ΠΟΛΗΣ (στ) PM2.5 3 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 27/6/16 : 27/6/16 12: 28/6/16 : 5 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

246 2. Θ3 -ΑΠΟΧ. ΑΛΕΞ/ΠΟΛΗΣ (ζ) BC 1.5 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) /6/16 12: 27/6/16 : 27/6/16 12: 28/6/16 : 17 Θ3 -ΑΠΟΧ. ΑΛΕΞ/ΠΟΛΗΣ CH (η) NMHC 3 Συγκέντρωση CH4 (ppb) Συγκέντρωση NMHC (ppb) /6/16 12: 27/6/16 : 27/6/16 12: 28/6/16 : Σχήμα Θ3-1: Διαγράμματα των επιπέδων των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 3 Αλεξανδρούπολης (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ) για τους ρύπους (α) μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου του (NO, ΝΟ 2 ), (β) όζον (O 3 ), (γ) διοξείδιο του θείου (SΟ 2 ), (δ) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), τα κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων (ε) PM 1 και (στ) PM 2.5, καθώς και (ζ) τον μαύρο άνθρακα (BC) και (η) μεθάνιο και μη μεθανικοί υδρογονάνθρακες. Επιπροσθέτως υλοποιήθηκε παρακολούθηση και καταγραφή των μετεωρολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια των μετρήσεων ρύπανσης. Στα ακόλουθα διαγράμματα 6 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

247 παρουσιάζεται η διακύμανση της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, της ταχύτητας και της διεύθυνσης του ανέμου Θ3 -ΑΠΟΧ. ΑΛΕΞ/ΠΟΛΗΣ (α) Θερμ. Αέρα Σχ. Υγρασία Θερμοκρασία Αέρα ( C) Σχετ. Υγρασία (%) /6/16 12: 27/6/16 : 27/6/16 12: 28/6/16 : 8 7 Θ3 -ΑΠΟΧ. ΑΛΕΞ/ΠΟΛΗΣ (β) Ταχύτητα Διεύθυνση Ταχύτητα Ανέμου (m/s) Διεύθυνση Ανέμου (deg) 26/6/16 12: 27/6/16 : 27/6/16 12: 28/6/16 : Σχήμα Θ3-2: Διαγράμματα της διακύμανσης των μετεωρολογικών παραμέτρων (α) θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας και (β) ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου κατά τη διάρκεια των μετρήσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων που υλοποιήθηκαν στη Θέση 3 Αλεξανδρούπολης (Σταθμός Αποχιονισμού ΕΟΑΕ). Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται τα βασικά στατιστικά στοιχεία για κάθε ρύπο που μετρήθηκε ανά θέση, καθώς και για τις αντίστοιχες μετεωρολογικές 7 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

248 παραμέτρους. Τα στατιστικά έχουν εξαχθεί τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών σημείων. Πίνακας Θ3-1: Μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή ανά ρύπο και μετεωρολογική παράμετρο. Τα στατιστικά υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται τόσο για την συνολική περίοδο της μέτρησης (όταν αυτή ήταν μεγαλύτερη των 24 ωρών) όσο και για ένα 24ωρο. Ο υπολογισμός των στατιστικών αναφέρεται σε μέσες ημίωρες τιμές. Στη διεύθυνση του ανέμου δίδεται η προεξάρχουσα κατεύθυνση (ή κατευθύνσεις). Θ3 ΑΠΟΧ. ΑΛΕΞ/ΠΟΛΗΣ 24ωρο Έναρξη 26/6/216 16:3 Παράμετρος Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο O 3 (ppb) SO 2 (ppb) NO (ppb) NO 2 (ppb) NO x (ppb) CO (ppb) PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) BC (μg/m 3 ) Biomass Burning % CH 4 (ppb) NMHC (ppb) THC (ppb) Θερμοκρασία ( C) Σχετ. Υγρασία (%) Ταχ. Ανέμου (m/s) Διευθ. Ανέμου μεικτή 8 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

249 5.2 Αποτελέσματα δειγματοληψιών ΡΜ 1 σε φίλτρα. Οι δειγματοληψίες που πραγματοποιήθηκαν σε φίλτρα ινών χαλαζία με τον αυτόματο δειγματολήπτη του Αναδόχου Ε.Α.Α. για τον προσδιορισμό της συγκέντρωσης μάζας των αιωρούμενων σωματιδίων ΡΜ 1 παρουσιάζονται στους Πίνακες 5.1 και 5.2. Η διάρκεια των δειγματοληψιών είναι εν γένει 24 ώρες σε σημεία ανοιχτής οδοποιίας, και 8 ή 12 ώρες στις σήραγγες προκειμένου να διευκρινιστούν επιπλέον μεταβολές κατά τη διάρκεια του 24ώρου (εξαίρεση αποτελεί η τοποθεσία Τύρια όπου ο δειγματολήπτης έκανε δειγματοληψία για 34 ώρες, λόγω σύντομης διακοπής ρεύματος που αποσυντόνισε την αυτόματη περάτωση). H ζύγιση των φίλτρων πριν και μετά τη δειγματοληψία πραγματοποιήθηκε με αναλυτικό ζυγό 6 δεκαδικών ψηφίων και τα φίλτρα που χρησιμοποιήθηκαν για τη μέτρηση διατηρήθηκαν σε χώρο ελεγχόμενων συνθηκών θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας (15-3 ºC και 2-45 %). Η συνολική μάζα των σωματιδίων που συλλέχθηκε στο φίλτρο, προσδιορίστηκε ως η διαφορά των μέσων τιμών από τρεις επαναλήψεις της ζύγισης του φίλτρου, πριν και μετά τη δειγματοληψία. Για τη συγκέντρωση μάζας των PM 1, λαμβάνεται υπόψη ο όγκος δειγματοληψίας που σε κάθε περίπτωση ήταν 24. m 3. Πίνακας 5.1: Παρουσιάζονται τα σημεία δειγματοληψιών αιωρούμενων σωματιδίων ΡΜ 1 με τον αυτόματο δειγματολήπτη, χρονικό διάστημα μέτρησης και η συγκέντρωση μάζας. Δειγματοληψία Κωδικός δείγματος Κωδικός δείγματος Έναρξη Λήξη ΑΣ1 (μg/m 3 ) (Θ1) Διόδια Τύρια (13) Διόδια Τύρια 5/6/216 23: 7/6/213 9:3 8 (Θ4α) Σηραγγα Δωδώνης (14) Σηραγγα Δωδώνης 7/6/216 12: 8/6/216 : 98 (Θ4β) Σηραγγα Δωδώνης (15) Σηραγγα Δωδώνης 8/6/216 :17 8/6/216 12:17 69 (Θ5α) Σήραγγα Δρίσκου (16) Σήραγγα Δρίσκου 8/6/216 16: 9/6/216 : 94 (Θ5β) Σήραγγα Δρίσκου (17) Σήραγγα Δρίσκου 9/6/216 :1 9/6/216 8:1 122 (Θ5γ) Σήραγγα Δρίσκου (18) Σήραγγα Δρίσκου 9/6/216 8:15 9/6/216 16:15 1 (Θ6α) Σήραγγα Μετσόβου (19) Σήραγγα Μετσόβου 9/6/216 19:3 1/6/216 7:3 53 (Θ6β) Σήραγγα Μετσόβου (2) Σήραγγα Μετσόβου 1/6/216 7:45 1/6/216 19:45 89 (Θ7) Διόδια Μαλακασίου (21) Διόδια Μαλακασίου 1/6/216 21:45 11/6/216 21:45 7 (Θ11)Διόδια Πολυμύλου (22)Διόδια Πολυμύλου 14/6/216 17:55 15/6/216 17:55 13 (Θ13) Αποχιονιστικός Βέροιας (23) Αποχιονιστικός Βέροιας 15/6/216 2:15 16/6/216 2:15 19 (Θ16) Μάλγαρα (24) Μάλγαρα 17/6/216 12: 18/6/216 12: 97 (Θ25) Διόδια Ανάληψης (25) Διόδια Ανάληψης 22/6/216 17:2 23/6/216 17:2 37 (Θ21) Διόδια Μουσθένης (26) Διόδια Μουσθένης 23/6/216 2:25 24/6/216 2:25 37 (Θ29) Διόδια Κομοτηνής (27) Διόδια Κομοτηνής 26/6/216 14:45 27/6/216 14:45 24 (Θ3) 424 Στρατιωτικο Νοσοκομείο (28) 424 Στρατιωτικο Νοσοκομείο 29/6/216 12: 3/6/216 12: 17 9 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

250 Πίνακας 5.2: Παρουσιάζονται τα σημεία δειγματοληψιών αιωρούμενων σωματιδίων ΡΜ 1 με τον αυτόματο δειγματολήπτη (όπως στον Πίνακα 5.1), αφού πρώτα έγινε αναγωγή στη μέση συγκέντρωση αιωρούμενων σωματιδίων στο 24ωρο. Κωδικός δείγματος ΑΣ1 (μg/m3) (13) Διόδια Τύρια 8 (14-15) Σηραγγα Δωδώνης 84 (16-18) Σήραγγα Δρίσκου 15 (19-2) Σήραγγα Μετσόβου 71 (21) Διόδια Μαλακασίου 7 (22)Διόδια Πολυμύλου 13 (23) Αποχιονιστικός Βέροιας 19 (24) Μάλγαρα 97 (25) Διόδια Ανάληψης 37 (26) Διόδια Μουσθένης 37 (27) Διόδια Κομοτηνής 24 (28) 424 Στρατιωτικο Νοσοκομείο (Θ1) Διόδια Τύρια (Θ4α) Σηραγγα Δωδώνης (Θ4β) Σηραγγα Δωδώνης (Θ5α) Σήραγγα Δρίσκου (Θ5β) Σήραγγα Δρίσκου (Θ5γ) Σήραγγα Δρίσκου (Θ6α) Σήραγγα Μετσόβου PM 1 (μg/m 3 ) (Θ6β) Σήραγγα Μετσόβου (Θ7) Διόδια Μαλακασίου (Θ11)Διόδια Πολυμύλου (Θ13) Αποχιονιστικός Βέροιας (Θ16) Μάλγαρα (Θ25) Διόδια Ανάληψης (Θ21) Διόδια Μουσθένης (Θ29) Διόδια Κομοτηνής (Θ3) 424 Στρατιωτικο Νοσοκομείο Σχήμα 5.1: Αποτελέσματα βαρυμετρικού προσδιορισμού της συγκέντρωσης μάζας ΡΜ 1 ανά σταθμό και ανά φίλτρο. Τα νούμερα αντιπροσωπεύουν τα επίπεδα κάθε σημείου. 1 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

251 (13) Διόδια Τύρια (14-15) Σηραγγα Δωδώνης (16-18) Σήραγγα Δρίσκου (19-2) Σήραγγα Μετσόβου (21) Διόδια Μαλακασίου (22)Διόδια Πολυμύλου (23) Αποχιονιστικός Βέροιας (24) Μάλγαρα (25) Διόδια Ανάληψης (26) Διόδια Μουσθένης (27) Διόδια Κομοτηνής (28) 424 Στρατιωτικο Νοσοκομείο PM 1 (μg/m 3 ) Σχήμα 5.2: Αποτελέσματα βαρυμετρικού προσδιορισμού της συγκέντρωσης μάζας ΡΜ 1 ανά σταθμό, με αναγωγή των φίλτρων σε 24ωρη βάση. Τα νούμερα αντιπροσωπεύουν τα επίπεδα κάθε σημείου. Η διακύμανση της συγκέντρωσης μάζας ανά θέση παρουσιάζεται στα Σχήματα 5.1 και 5.2. Αυξημένα επίπεδα αιωρούμενων σωματιδίων παρατηρούνται στη Θ4 Σήραγγα Δωδώνης, Θ5 Σήραγγα Δρίσκου, Θ7 Σήραγγα Μετσόβου και τη Θ16 Σταθμός Διοδίων Μάλγαρα λόγω αυξημένης καύσης ορυκτών (κίνηση αυτοκινήτων). Στις σήραγγες Δωδώνης και Μετσόβου τα ημερήσια 12ωρα δείγματα κατέδειξαν μεγαλύτερες συγκεντρώσεις από τα νυχτερινά κατά 42% και 58%, αντίστοιχα, ενώ στη σήραγγα Δρίσκου (8ωρες δειγματοληψίες) η εικόνα ήταν αντίστροφη με το νυχτερινό δείγμα να έχει κατά 22-23% μεγαλύτερες συγκεντρώσεις από τα ημερήσια. Τα δείγματα που συλλέχθηκαν αναλύθηκαν στο εργαστήριο για τον προσδιορισμό της συγκέντρωσης των βαρέων μετάλλων μόλυβδος (Pb), χαλκός (Cu), αντιμόνιο (Sb) και ψευδάρυρος (Zn) (δείκτες ρύπανσης από καυσαέρια και φρένα οχημάτων), καθώς και άλλων μετάλλων χαρακτηριστικών δεικτών άλλων διεργασιών. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στην Παράγραφο Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

252 5.3 Απαιτήσεις ποιότητας αέρα και θεσμοθετημένα (και μη) όρια ρύπων. Οι οδηγίες και τα όρια για την ατμοσφαιρική ρύπανση που διέπουν το Ελληνικό Δίκαιο, απορρέουν, με απόφαση περί "Καθορισμού γενικών αρχών και αρμόδιων υπηρεσιών για την εκτίμηση και τη διαχείριση της ποιότητας του αέρα του περιβάλλοντος", από την ενσωμάτωση σε αυτό των ακόλουθων οδηγιών της Ευρωπαϊκής Κοινότητας: 96/62/ΕΚ Οδηγία - Πλαίσιο "Εκτίμηση και διαχείριση της ποιότητας του αέρα του περιβάλλοντος", ΦΕΚ 18/Β/ /3/ΕΚ Πρώτη θυγατρική της 96/62/ΕΚ "Οριακές τιμές διοξειδίου του θείου, διοξειδίου και οξειδίων του αζώτου, σωματιδίων και μολύβδου στον αέρα του περιβάλλοντος ", ΦΕΚ Β/125/ /69/ΕΚ Δεύτερη θυγατρική της 96/62/ΕΚ "Οριακές τιμές βενζολίου και μονοξειδίου του άνθρακα στον αέρα του περιβάλλοντος", ΦΕΚ Β/45/ /3/ΕΚ Τρίτη θυγατρική της 96/62/ΕΚ "Όζον στον αέρα του περιβάλλοντος", ΦΕΚ Β/1334/ Τέταρτη θυγατρική της 96/62/ΕΚ σχετικά με τα μέταλλα και τους πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες Στον Πίνακα 5.3 παρατίθεται σύνοψη των υφιστάμενων ορίων συγκεντρώσεων ρύπων στον αέρα του περιβάλλοντος, είτε θεσμοθετημένων είτε ως προτάσεων από διαφόρους διεθνής/εθνικούς φορείς. Πίνακας 5.3: Σύνοψη ορίων των ατμοσφαιρικών ρύπων (με έμφαση σε αυτούς που μετρήθηκαν) και επισήμανση (με κόκκινο χρώμα) αυτών που λαμβάνονται υπόψη στην παρούσα έκθεση για τη σύγκριση με τις μετρήσεις. Ρύπος Οριακή τιμή Περίοδος Μονοξείδιο του άνθρακα (CO) 1 mg/m 3 ή 8.7 ppm 1.3 mg/m 3 ή 9 ppm Μέγιστη ημερήσια οκτάωρη τιμή Μέγιστη ημερήσια οκτάωρη τιμή, < 1 ανά έτος Νομικό καθεστώς - Σχόλια Σε ισχύ στην ΕΚ από 1/1/25 NAAQS/USEPA 4 mg/m 3 Μέγιστη ωριαία τιμή, NAAQS/USEPA 12 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

253 ή 35 ppm 35 μg/m 3 ή 134 ppb 125 μg/m 3 ή 48 ppb 2 μg/m 3 ή Διοξείδιο του 7.6 ppb θείου (SO 5 μg/m 3 2 ) ή 19 ppb 197 μg/m 3 ή 75 ppb 131 μg/m 3 ή 5 ppb 2 μg/m 3 ή Διοξείδιο του 16 ppb αζώτου (ΝO 2 ) 4 μg/m 3 ή 21 ppb 12 μg/m 3 ή 6 ppb 1 μg/m 3 Όζον (O 3 ) ή 5 ppb 14 μg/m 3 ή 7 ppb Σωματίδια (PM 1 ) Σωματίδια (PM 2.5 ) < 1 ανά έτος Μέση ωριαία τιμή, < 24 φορές ανά έτος Μέση ημερήσια τιμή, < 3 φορές ανά έτος Μέση ημερήσια τιμή Μέση δεκάλεπτη τιμή Μέση ωριαία τιμή Μέση τρίωρη τιμή, <1 ανά έτος Μέση ωριαία τιμή, < 18 φορές ανά έτος Μέση ετήσια τιμή Μέγιστη ημερήσια οκτάωρη τιμή Μέγιστη ημερήσια οκτάωρη τιμή Μέγιστη ημερήσια οκτάωρη τιμή Σε ισχύ στην ΕΚ από 1/1/25 Σε ισχύ στην ΕΚ από 1/1/25 WHO WHO NAAQS/USEPA NAAQS/USEPA Σε ισχύ στην ΕΚ από 1/1/21, WHO Σε ισχύ στην ΕΚ από 1/1/21, WHO Σε ισχύ στην ΕΚ από 1/1/21 WHO NAAQS/USEPA 5 μg/m 3 Μέση ημερήσια τιμή, < 35 φορές ανά έτος Σε ισχύ στην ΕΚ από 1/1/25, WHO 4 μg/m 3 Μέση ετήσια τιμή Σε ισχύ στην ΕΚ από 1/1/25 25 μg/m 3 Μέση ετήσια τιμή Σε ισχύ στην ΕΚ από 1/1/ μg/m 3 Μέση ημερήσια τιμή NAAQS/USEPA 25 μg/m 3 Μέση ημερήσια τιμή WHO Σε ισχύ στην ΕΚ από 1/1/25 Μόλυβδος (Pb).5 μg/m 3 Μέση ετήσια τιμή 13 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

254 Μαύρος Άνθρακα (BC).15 μg/m 3 Μέση 3μηνιαία τιμή NAAQS/USEPA Εμπειρικό, ενδεικτικά αναφέρονται κάποιες μέσες τιμές: Κων/πολη 2.9 μg/m μg/m 3 Μέση ημερήσια τιμή Πεκίνο-Κάιρο 8 μg/m 3 Αθήνα.5 μg/m 3 Αθήνα (αιθαλομίχλη) ~3 μg/m 3 Οι κατευθυντήριες γραμμές που υπάρχουν για τον έλεγχο της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα, εστιάζουν κυρίως στη γενική έκθεση του πληθυσμού στη ρύπανση από διάφορες πηγές και όχι στην έκθεση σε συγκεκριμένα σημεία αυξημένης επικινδυνότητας ή τον έλεγχο μεμονωμένων σημειακών πηγών. Τα αντίστοιχα κριτήρια ποιότητας του αέρα σε οδικές σήραγγες προορίζονται για την προστασία της ασφάλειας και της υγείας των χρηστών των σηράγγων από εκπομπές μηχανοκίνητων οχημάτων. Παραδοσιακά, η ποιότητα της ατμόσφαιρας εντός σηράγγων αντιμετωπίζεται στα όρια μεταξύ ποιότητας περιβάλλοντος αέρα και διαχείρισης επαγγελματικών εκθέσεων, υπό την έννοια ότι μια σήραγγα δεν είναι απολύτως ούτε περιβάλλον χώρος ούτε εσωτερικός χώρος, και οι εκθέσεις συνήθως διαρκούν ορισμένα λεπτά και αφορούν σε κάθε είδους δυνητικούς χρήστες, συμπεριλαμβανομένων παιδιών, εγκύων και άλλων ευάλωτων πληθυσμιακών ομάδων. Συμβατικά, η διαχείριση της ποιότητας του αέρα εντός σηράγγων γινόταν στη βάση καθορισμού ορίου για τη μέγιστη έκθεση σε μονοξείδιο του άνθρακα. Η ταχεία ωστόσο μείωση των εκπομπών CO σε σχέση με άλλους ρυπαντές από την κίνηση των οχημάτων, όπως για παράδειγμα τα οξείδια του αζώτου, είχε σαν αποτέλεσμα πλέον να εκπέμπονται σχετικά περισσότερα NO 2 και σωματίδια ανά μονάδα CO, γεγονός που οδήγησε σε αναθεώρηση των ρύπων που θα πρέπει να ελέγχονται και των ορίων τους. Με το έργο αυτό είναι επιφορτισμένη η Παγκόσμια Ένωση Οδικών Μεταφορών PIARC, που εκδίδει και τις αντίστοιχες οδηγίες. Στον Πίνακα 5.4 δίδεται μια σύνοψη των ορίων που 14 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

255 χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο της ποιότητας αέρα σε σήραγγες, τόσο από τον επίσημο φορέα όσο και από άλλες εθνικές πρακτικές. Πίνακας 5.4: Σύνοψη ορίων των ατμοσφαιρικών ρύπων σε σήραγγες και επισήμανση (με κόκκινο χρώμα) αυτών που λαμβάνονται υπόψη στην παρούσα έκθεση για τη σύγκριση με τις μετρήσεις. Ρύπος Οριακή τιμή Περίοδος Νομικό καθεστώς - Σχόλια 8 mg/m 3 Μέγιστη 15λεπτη τιμή PIARC 21 ή 7 ppm 23 mg/m 3 ή 2 ppm Μέγιστη ημερήσια οκτάωρη τιμή PIARC 21, για εργαζόμενους εντός Μονοξείδιο του άνθρακα (CO) 4 mg/m 3 ή 35 ppm 712 μg/m 3 ή 272 ppb Μέγιστη ημερήσια οκτάωρη τιμή Μέγιστη 1λεπτη τιμή US (NIOSH) NSW-EPA Διοξείδιο του θείου (SO 2 ) 57 μg/m 3 Μέγιστη ωριαία τιμή NSW-EPA ή 218 ppb 188 μg/m 3 PIARC, NIOSH Διοξείδιο του αζώτου (ΝO 2 ) ή 1 ppm μg/m 3 ή ppm Αναγωγή στην 1 ώρα NSW-EPA Σωματίδια 5 μg/m 3 Μέση ημερήσια τιμή NSW-EPA (PM 1 ) Μαύρος Άνθρακα (BC) 15-2 μg/m 3 Μέση ωριαία τιμή Νορβηγία, Σουηδία, Βέλγιο, Γαλλία, WHO, Εμπειρικά, αντιστοιχεί σε μέγιστες συγκεντρώσεις σε επεισόδια αιθαλομίχλης 15 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

256 5.4 Στατιστική επεξεργασία και συγκριτικά αποτελέσματα. Τα αποτελέσματα των μετρήσεων ομαδοποιήθηκαν ανά ρύπο και παρουσιάζονται στο Σχήμα 5.3 ώστε να καθίσταται δυνατή και εύκολη η ανάγνωση των γενικών επιπέδων ρύπανσης, η σύγκριση μεταξύ των σταθμών και η διαβάθμιση των επιπέδων ρύπανσης ανά κατηγορία σημείου, ήτοις σήραγγες, διόδια, ανοιχτή οδοποιία. (α) NO NO - μέγιστη 1/2ωρη 24ώρου Συγκέντρωση (ppb) ΘΕΣΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ Συγκέντρωση (ppb) ΘΕΣΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ (β) NO 2 NO 2 - μέγιστη 1/2ωρη 24ώρου Συγκέντρωση (ppb) ΘΕΣΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ Συγκέντρωση (ppb) ΘΕΣΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ (γ) NO x NO x - μέγιστη 1/2ωρη 24ώρου Συγκέντρωση (ppb) ΘΕΣΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ Συγκέντρωση (ppb) ΘΕΣΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ Σχήμα 5.3: Συνέχεια 16 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

257 (δ) CO CO - μέγιστη 1/2ωρη 24ώρου Συγκέντρωση (ppb) ΘΕΣΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ Συγκέντρωση (ppb) ΘΕΣΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ (ε) μέγιστη 1/2ωρη 24ώρου Συγκέντρωση (ppb) ΘΕΣΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ Συγκέντρωση (ppb) ΘΕΣΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ (στ) SO 2 SO 2 - μέγιστη 1/2ωρη 24ώρου Συγκέντρωση (ppb) ΘΕΣΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ Συγκέντρωση (ppb) ΘΕΣΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ Σχήμα 5.3: Συνέχεια 17 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

258 (ζ) PM 1 PM 1 - μέγιστη 1/2ωρη 24ώρου Συγκέντρωση (μg/m 3 ) Συγκέντρωση (μg/m 3 ) ΘΕΣΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΘΕΣΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ (η) PM 2.5 PM μέγιστη 1/2ωρη 24ώρου 6 12 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) Συγκέντρωση (μg/m 3 ) ΘΕΣΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΘΕΣΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ (θ) BC BC - μέγιστη 1/2ωρη 24ώρου 6 14 Συγκέντρωση (μg/m 3 ) Συγκέντρωση (μg/m 3 ) ΘΕΣΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΘΕΣΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ Σχήμα 5.3: Συνέχεια 18 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

259 (ι) Συνεισφορά καύσης βιομάζας %) 25.% 2.% 15.% 1.% 5.%.% BC - καύση βιομάζας ΘΕΣΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ Συνεισφορά καύσης βιομάζας %) 25.% 2.% 15.% 1.% 5.%.% BC - καύση βιομ. - μέγιστη 1/2ωρη 24ώρου ΘΕΣΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ (ια) CH 4 CH 4 - μέγιστη 1/2ωρη 24ώρου Συγκέντρωση (ppb) ΘΕΣΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ Συγκέντρωση (ppb) ΘΕΣΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ (ιβ) NMHC NMHC - μέγιστη 1/2ωρη 24ώρου Συγκέντρωση (ppb) ΘΕΣΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ Συγκέντρωση (ppb) ΘΕΣΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ Σχήμα 5.3: Συνέχεια 19 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

260 (ιγ) THC THC - μέγιστη 1/2ωρη 24ώρου 25 3 Συγκέντρωση (ppb) Συγκέντρωση (ppb) ΘΕΣΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΘΕΣΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ Σχήμα 5.3: Παρουσίαση αποτελεσμάτων ανά ρύπο. Στα διαγράμματα (α-ιγ) παρουσιάζονται στο αριστερό τμήμα η μέση τιμή των ημιώρων της παραμέτρου για την 24ωρη μέτρηση και στο δεξί τμήμα η αντίστοιχη μέγιστη ημίωρη τιμή για τις παραμέτρους (α) μονοξείδιο του αζώτου (NO), (β) διοξείδιο του αζώτου ΝΟ 2, (γ) οξείδια του αζώτου ΝΟ x, (δ) μονοξείδιο του άνθρακα (CO), (ε) όζον (O 3 ), (στ) διοξείδιο του θείου (SΟ 2 ), (ζ) το κλάσμα PM 1 των αιωρούμενων σωματιδίων, (η) το κλάσμα PM 2.5 των αιωρούμενων σωματιδίων, (θ) μαύρος άνθρακας (BC), (ι) το ποσοστό συνεισφοράς της καύσης βιομάζας έναντι της καύσης ορυκτών καυσίμων όπως υπολογίζεται από τον μαύρο άνθρακα, (ια) μεθάνιο (CH 4 ), (ιβ) μη μεθανικοί υδρογονάνθρακες (NMHC), και συνολικοί υδρογονάνθρακες (THC). Με μπλε απεικονίζονται οι μπάρες που αντιστοιχούν σε σήρραγες, με πράσινο τα διόδια και με κόκκινο τα σημεία ανοιχτής οδοποιίας. 1) Περιγραφή γενικών επιπέδων ανά ρύπο Με βάση το Σχήμα 5.3 παρατηρείται ομαδοποίηση των επιπέδων των ρύπων στο σύνολό τους σε τέσσερεις κατηγορίες: (α) σήραγγες, (β) διόδια, (γ) ανοιχτή οδοποιία, και (δ) σημεία πλησίον Θεσσαλονίκης. Στην κατηγορία σήραγγες συγκαταλέγονται οι σήραγγες Δωδώνης, Δρίσκου, Μετσόβου και Καστανιάς, στην κατηγορία διόδια οι σταθμοί διοδίων Τυρίων, Μαλακασίου, Πολυμύλου, Μουσθένης, Ανάληψης και Κομοτηνής, στην κατηγορία ανοιχτής οδοποιίας τα σημεία Ηγουμενίτσα, Ελευθεροχώρι, Περιφερειακή Υπηρεσία Γρεβενών, Σιάτιστα (αποχιονιστικός σταθμός), Κοίλα Κοζάνης, Βέροια (αποχιονιστικός 2 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

261 σταθμός), Κόμβος Νισελίου, Προμαχώνας, Ασπροβάλτα (αποχιονιστικός σταθμός), Ασπροβάλτα (εργοτάξιο), Νοσοκομείο Καβάλας και Αλεξανδρούπολη (αποχιονιστικός σταθμός), ενώ τέλος στην κατηγορία πλησίον Θες/νίκης τα σημεία Κλειδί, Μάλγαρα, Χαλάστρα, Καλοχώρι, Διαβατά, ΤΙΤΑΝ, 4214 Νοσ. Θες/νίκης και Δερβένι (αποχιονιστικός σταθμός). Με βάση αυτόν τον πρώτο διαχωρισμό παρατίθενται βασικά στατιστικά στοιχεία στον Πίνακα 5.5 και ακολουθεί περιγραφή και σχολιασμός των γενικών επιπέδων ανά ρύπο. Δεδομένου ότι σε ορισμένα σημεία υπήρξαν ιδιαίτερες συνθήκες τόσο από απόψεως ρύπανσης όσο και επικρατούσας μετεωρολογίας, η γενική και συγκριτική περιγραφή των επιπέδων ρύπανσης ανά τύπο τοποθεσίας γίνεται με βάση τη διάμεσο των τιμών, που εκφράζει την πιο συχνή τιμή (αυτή που έχει εκατέρωθεν το 5% των υπολοίπων τιμών) απαλλαγμένη από την επίδραση ακραίων τιμών. Μονοξείδιο του αζώτου (NO): Στα σημεία ανοιχτής οδοποιίας τα επίπεδα του ΝΟ είναι στα 7 ppb, με τιμή παρόμοια στις περιοχές των διοδίων και 3 φορές πάνω πλησίον της Θεσσαλονίκης. Ως πρωτογενής ρύπος που σχηματίζεται στην προκειμένη περίπτωση κατά τις διαδικασίες καύσεως κυρίως ορυκτών καυσίμων (π.χ. βενζίνης, πετρελαίου) σε κινητήρες οχημάτων, τα επίπεδα του κοντά στην πηγή σχετίζονται με τον κυκλοφοριακό φόρτο, γεγονός που αιτιολογεί την παραπάνω αύξηση πλησίον της Θεσσαλονίκης. Εντός των σηράγγων τα επίπεδα του ΝΟ είναι στα 355 ppb, φορές δλδ υψηλότερα από ότι στις προηγούμενες περιπτώσεις, γεγονός που οφείλεται στην μειωμένη διάχυση στην ατμόσφαιρα και στην απουσία φωτοχημικών διεργασιών, ελλείψει ηλιακής ακτινοβολίας. Αν και δεν υπάρχει όριο για το ΝΟ, καθώς οι επιδράσεις στην υγεία σχετίζονται κυρίως με το τοξικότερο ΝΟ 2, εμπειρική σύγκριση με τα όρια του ΝΟ 2 (Πίνακες 5.3, 5.4) καταδεικνύει ότι οι τιμές για τους υφιστάμενους κυκλοφοριακούς φόρτους κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα. 21 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

262 Πίνακας 5.5: Πίνακας βασικών στατιστικών στοιχείων ανά κατηγορία τύπο τοποθεσίας και ανά ρύπο. Ανοιχτή οδοποιία Διόδια Πλησίον Θεσ/νίκης Σήραγγες Ανοιχτή οδοποιία Διόδια Πλησίον Θεσ/νίκη Σήραγγες NO (ppb) ΝΟ 2 (ppb) Μέση τιμή Τυπ. απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο Διάμεσος NO x (ppb) CO (ppb) Μέση τιμή Τυπ. απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο Διάμεσος O 3 (ppb) SO 2 (ppb) Μέση τιμή Τυπ. απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο Διάμεσος PM 1 (μg/m 3 ) PM 2.5 (μg/m 3 ) Μέση τιμή Τυπ. απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο Διάμεσος BC (μg/m 3 ) BC % BB Μέση τιμή % 12% 11% 9% Τυπ. απόκλιση % 3% 2% 1% Ελάχιστο % 8% 9% 8% Μέγιστο % 16% 15% 1% Διάμεσος % 11% 11% 8% CH 4 (ppb) NMHC (ppb) Μέση τιμή Τυπ. απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο Διάμεσος THC (ppb) Μέση τιμή Τυπ. απόκλιση Ελάχιστο Μέγιστο Διάμεσος Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

263 Διοξείδιο του αζώτου (NO 2 ): Τόσο στα σημεία ανοιχτής οδοποιίας όσο και στις περιοχές των διοδίων (και πλησίον της Θεσσαλονίκης) τα επίπεδα του ΝΟ 2 κυμαίνονται στα 6-13 ppb. Αντιστοίχως εντός των σηράγγων τα επίπεδα του ΝΟ 2 είναι στα 56 ppb, περίπου 4-9 φορές δλδ υψηλότερα από ότι στις προηγούμενες περιπτώσεις. Εκπέμπεται και ως πρωτογενής ρύπος, ωστόσο παράγεται κυρίως από το ΝΟ μέσω φωτοχημικών αντιδράσεων που ενισχύονται με την παρουσία της ηλιακής ακτινοβολίας. Το ΝΟ 2 είναι ιδιαίτερα τοξικός ρύπος. Βραχεία έκθεση σε συγκεντρώσεις µικρότερες των 3 ppm προκαλεί ερεθισµό των πνευµόνων, ενώ συγκεντρώσεις µεγαλύτερες των 3 ppm µπορεί να οδηγήσουν σε δυσλειτουργία των πνευµόνων. Αντίστοιχα µακρά έκθεση σε χαµηλές συγκεντρώσεις µπορεί να επιδράσει στον ιστό των πνευµόνων, προκαλώντας εµφύσηµα. Επιµέρους οµάδες του πληθυσµού, όπως οι ασθµατικοί και τα παιδιά, είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες στις επιδράσεις των οξειδίων του αζώτου. Στον ελλαδικό χώρο οι κυριότερες εκποµπές σχετίζονται µε την παραγωγή ενέργειας (καύση ορυκτών πόρων) σε ποσοστό 59%, τις οδικές µετακινήσεις (29%) και τις διάφορες άλλες µορφές µετακίνησης (11%) 1. Συνολική σύγκριση με τα όρια του ΝΟ 2 (Πίνακες 5.3, 5.4) καταδεικνύει ότι οι τιμές για τους υφιστάμενους κυκλοφοριακούς φόρτους κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα. Μονοξείδιο του άνθρακα (CO): Στα σημεία ανοιχτής οδοποιίας τα επίπεδα του CΟ είναι στα 19 ppb, με λίγο χαμηλότερες τιμές στις περιοχές των διοδίων (95 ppb) και περίπου διπλάσιες πλησίον της Θεσσαλονίκης. Αντιστοίχως εντός των σηράγγων τα επίπεδα του CΟ είναι στα 97 ppb, περίπου 9 φορές δλδ υψηλότερα από ότι στις θέσεις ανοιχτής οδοποιίας. Είναι προϊόν ατελούς καύσης και παράγεται αντί του διοξειδίου του άνθρακα (CO 2 ). Είναι τοξικό και δηλητηριώδες αέριο καθώς δρα ανταγωνιστικά µε την αιµοσφαιρίνη, δηλαδή την πρωτεΐνη που µεταφέρει το οξυγόνο από τους πνεύµονες στο αίµα. Οι εκποµπές του από φυσικές πηγές, όπως π.χ. τα ηφαίστεια και οι πυρκαγιές, είναι χαµηλές σε σχέση µε αυτές στα αστικά κέντρα. Στις πόλεις, οι τυπικές συγκεντρώσεις του CO είναι 1 ppmv, 1 φορές πιο υψηλές από τις αντίστοιχες σε µη αστικές περιοχές. Στην Ελλάδα, το µεγαλύτερο ποσοστό του εκπεµπόµενου CO προέρχεται από τις οδικές µετακινήσεις (64%), ακολουθούµενο από τις οικιακές και βιοµηχανικές δραστηριότητες 2. 1 Οι Περιβαλλοντικές, Οικονομικές και Κοινωνικές Επιπτώσεις της Κλιματικής Αλλαγής στην Ελλάδα, Έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος, ΚΕΦ1, ISBN Οι Περιβαλλοντικές, Οικονομικές και Κοινωνικές Επιπτώσεις της Κλιματικής Αλλαγής στην Ελλάδα, Έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος, ΚΕΦ1, ISBN Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

264 Συνολική σύγκριση με τα όρια του CO (Πίνακες 5.3, 5.4) καταδεικνύει ότι οι τιμές για τους υφιστάμενους κυκλοφοριακούς φόρτους κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα. Όζον (O 3 ): Στα σημεία ανοιχτής οδοποιίας και στα διόδια τα επίπεδα του Ο 3 είναι στα 5-54 ppb, με τις τιμές κατά περίπου 2% μειωμένες πλησίον της Θεσσαλονίκης. Το όζον αποτελεί δευτερογενή, φωτοχημικό ρύπο στην παραγωγή του οποίου συμβάλλουν κυρίως τα οξείδια του αζώτου, οργανικές πτητικές ενώσεις, καθώς επίσης η ηλιακή ακτινοβολία και η θερμοκρασία. Ωστόσο, υψηλές συγκεντρώσεις NO κοντά στην πηγή εκπομπής, τοπικά οδηγεί σε καταστροφή του Ο 3 οδηγώντας σε σχηματισμό NO 2 (titration). Το ανωτέρω αιτιολογεί την μείωση των τιμών του εκεί όπου ο κυκλοφοριακός φόρτος παρουσιάζεται πιο αυξημένος (πλησίον Θεσσαλονίκης). Εντός των σηράγγων και για τον ίδιο λόγο (NO titration) η συκέντρωση του Ο 3 μετρήθηκε σε πολύ χαμηλά επίπεδα (2 ppb). Ο Ελλαδικός χώρος (και γενικότερα η περιοχή της ανατολικής Μεσογείου) εμφανίζει υψηλές συγκεντρώσεις όζοντος υποβάθρου (~6 ppb το καλοκαίρι και ~35 ppb το χειμώνα) 3. Με βάση τα ανωτέρω και σύγκριση με το όριο του O 3 (Πίνακας 5.3) οι τιμές του όζοντος στις περιοχές μέτρησης κυμαίνονται σε ενδιάμεσα επίπεδα. Διοξείδιο του θείου (SO 2 ): Τόσο στα σημεία ανοιχτής οδοποιίας όσο και στις περιοχές των διοδίων (και πλησίον της Θεσσαλονίκης) τα επίπεδα του SΟ 2 κυμαίνονται στα ppb. Αντιστοίχως, εντός των σηράγγων τα επίπεδα του SΟ 2 μετρήθηκαν στα 9 ppb, 6-1 φορές δλδ υψηλότερα από ότι στις προηγούμενες περιπτώσεις. Το SΟ 2 απελευθερώνεται στην ατµόσφαιρα τόσο ως αποτέλεσµα ανθρωπογενών δραστηριοτήτων όσο και από φυσικές πηγές (κατά το 1/4) π.χ. ηφαιστειογενείς δραστηριότητες. To SΟ 2 είναι οξειδωτικό αέριο που προκαλεί πνευµονική δυσλειτουργία, κυρίως σε άτοµα µε άσθµα, ενώ η δράση του επιτείνεται σε συνδυασµό µε αυξηµένες συγκεντρώσεις σωµατιδίων και άλλων αέριων ρύπων. Στην Ελλάδα οι εκποµπές του SΟ 2 οφείλονται σχεδόν αποκλειστικά στην παραγωγή ενέργειας, κυρίως µέσω της καύσης των ορυκτών πόρων (93%), ενώ το υπόλοιπο ποσοστό κατανέµεται σε εκποµπές που αφορούν τις µη οδικές µετακινήσεις και τις βιοµηχανικές δραστηριότητες. Συνολική σύγκριση με τα όρια του SΟ 2 (Πίνακες 5.2, 5.3) καταδεικνύει ότι οι τιμές στις περιοχές μέτρησης κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα. 3 Gerasopoulos, E., G. Kouvarakis, M. Vrekoussis, M. Kanakidou, and N. Mihalopoulos (25), Ozone variability in the marine boundary layer of the eastern Mediterranean based on 7-year observations, J. Geophys. Res., 11, D1539, doi:1.129/25jd Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

265 Αιωρούμενα σωματίδια (PM 1 PM 2.5 ): Στα σημεία ανοιχτής οδοποιίας τα επίπεδα των PM 1 είναι στα 26 μg/m 3, ενώ στα διόδια οι συγκεντρώσεις εμφανίζονται ελαφρώς μικρότερες (19 μg/m 3, ή και ίδιες αν χρησιμοποιηθεί η μέση τιμή αντί για τη διάμεσο). Πλησίον της Θεσσαλονίκης οι τιμές είναι περίπου 1.5 φορά μεγαλύτερες. Αντιστοίχως για τα PM 2.5 στα σημεία ανοιχτής οδοποιίας και στα διόδια τα επίπεδα είναι της τάξης των μg/m 3, και φορές πάνω πλησίον της Θεσσαλονίκης. Εντός των σηράγγων οι τιμές των PM 1 και PM 2.5 είναι 63 και 35 μg/m 3, αντιστοίχως. Συνολική σύγκριση με τα όρια των PM (Πίνακες 5.3, 5.4) και για τα δύο κλάσματα μεγεθών καταδεικνύει ότι οι τιμές μέτρησης εντός των σηράγγων κυμαίνονται σε υψηλά επίπεδα, ενώ στις υπόλοιπες θέσεις παρουσιάζονται σε χαμηλότερα επίπεδα. Μαύρος Άνθρακας (BC): Στα σημεία ανοιχτής οδοποιίας και τις θέσεις των διοδίων τα επίπεδα του BC είναι στα μg/m 3, με τις τιμές 2-3 φορές μεγαλύτερες πλησίον της Θεσσαλονίκης και φορές μεγαλύτερες στις σήραγγες. Ο BC είναι χημικό συστατικό των PM 2.5 και αποτελείται από καθαρό άνθρακα σε διαφορετικές συνδεδεμένες μορφές. Παράγεται από την ατελή καύση ορυκτών και βιο- καυσίμων, βιομάζας. Κύριες πηγές του είναι σε παγκόσμιο επίπεδο κατά 42% καύση βιομάζας (π.χ. δασών), 18% παραδοσιακή χρήση βιοκαυσίμων σε οικείες, 14% μηχανές Diesel στις μεταφορές, 1% μηχανές Diesel στη βιομηχανία, 1% βιομηχανικές διεργασίες και παραγωγή ενέργειας και 6% παραδοσιακή καύση λιγνίτη σε οικείες. Εισπνεόμενο προκαλεί αύξηση της θνησιμότητας και ανεπάρκεια, ενώ ακόμη και σε μικρές συγκεντρώσεις επιδρά αρνητικά στο αναπνευστικό σύστημα των παιδιών. Οι μετρούμενες τιμές βρίσκονται στα επίπεδα αστικής περιοχής ενώ εντός των σηράγγων καταδείχθηκαν ιδιαιτέρως υψηλές συγκεντρώσεις. Η συνεισφορά της καύσης βιομάζας στις συγκεντρώσεις του BC και κατ' επέκταση στις συγκεντρώσεις των αιωρούμενων σωματιδίων κυμάνθηκε σε χαμηλά επίπεδα και πιο συγκεκριμένα ~12% στις θέσεις ανοιχτής οδοποιίας και τα διόδια, 11% πλησίον της Θεσσαλονίκης και 8% εντός των σηράγγων. Μεθάνιο (CH 4 ), μη μεθανικοί Υδρογονάνθρακες (NMHC) και συνολικοί Υδρογονάνθρακες (THC): Ανεξαρτήτως τύπου τοποθεσίας τόσο το CH 4, όσο και οι THC παρουσίασαν τιμές με μικρή μεταβλητότητα και συγκεκριμένα εντός εύρους 7-8% για το μεθάνιο (μέση τιμή 1515 ppb) και 7% για τους THC (μέση τιμή 17 ppb). Οι NMHC 25 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

266 κυμάνθηκαν μεταξύ 149 και 162 ppb σε όλα τα σημεία με εξαίρεση τις σήραγγες όπου οι τιμές ήταν φορές μεγαλύτερες. Το CH 4 αποτελεί το κύριο συστατικό του φυσικού αερίου (7-9%) και είναι ισχυρό αέριο θερμοκηπίου. Οξειδώνεται αργά στην ατμόσφαιρα της Γης, από το ατμοσφαιρικό οξυγόνο (O 2 ), με τη βοήθεια της υγρασίας (H 2 O) και της υπεριώδους ακτινοβολίας (UV), του ηλιακού φωτός, παράγοντας ρίζες μεθυλίου (CH 3 ). Ο φλοιός της Γης περιέχει τεράστιες ποσότητες μεθανίου που δημιουργήθηκε με αναερόβια μεθανογένεση ενώ άλλες πηγές έκλυσης μεθανίου στην ατμόσφαιρα περιλαμβάνουν τα ηφαίστεια, οι χωματερές και η κτηνοτροφία. Tα επίπεδα μέσης παγκόσμιας συγκέντρωσης του CH 4 τη σημερινή εποχή είναι της τάξης των 18 ppb. Στις πηγές υδρογονανθράκων περιλαμβάνονται καλλιέργειες (π.χ. ριζοφυτείες), εκπομπές οχημάτων, πετροχημική βιομηχανία, καύση τζακιών, καύση φυσικού αερίου και ο τομέας των αερομεταφορών. Συγκεκριμένα οι NMHC αντιδρούν με τα NOx παρουσία ηλιακής ακτινοβολίας και παράγεται όζον, ενώ οι επιπτώσεις στην υγεία για διαφορετικές συγκεντρώσεις εξαρτώνται από το είδος του υδρογονάνθρακα. 2) Υπερβάσεις ορίων Με βάση την ανωτέρω ανάλυση προκύπτει ότι αναφορικά με τους αέριους ρύπους CO, NO-NO 2 και SΟ 2, δεν υφίσταται ζήτημα υψηλών συγκεντρώσεων σε καμία από τις κατηγορίες τύπου τοποθεσίας. Αντίθετα, αναφορικά με τη σωματιδιακή ρύπανση και συγκεκριμένα με τους ρύπους PM 1, PM 2.5 και BC, καθώς και το Ο 3, υφίστανται υπερβάσεις. Στον Πίνακα 5.6 παρατίθενται οι τιμές των υπερβάσεων των ορίων των ανωτέρω ρύπων και ακολουθεί η σχετική ανάλυση. Με βάση τον Πίνακα 5.6, 6 ήταν τα σημεία στα οποία παρατηρήθηκαν συνδυαστικά υπερβάσεις ορίων της σωματιδιακής ρύπανσης και 12 τα σημεία στα οποία είχαμε υπερβάσεις του Ο 3. Πρέπει να επισημανθεί ότι το Ο 3, ως φωτοχημικός ρύπος όπως έχει ήδη αναφερθεί, έχει υψηλές συγκεντρώσεις τους καλοκαιρινούς μήνες, ενώ η παρουσία των οχημάτων που κυκλοφορούν επί της Εγνατίας Οδού μειώνει της συγκεντρώσεις του. Έτσι οι υπερβάσεις αυτές δεν μπορεί να θεωρηθούν ότι οφείλονται στην κίνηση της Εγνατίας Οδού, αλλά αντιθέτως η κίνηση των οχημάτων συντελεί δυνητικά στη μείωση των 26 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

267 συγκεντρώσεων του Ο 3. Ακολουθεί ανάλυση των σημείων που παρατηρήθηκαν οι υπόλοιπες υπερβάσεις: Πίνακας 5.6: Πίνακας υπερβάσεων των ορίων των Πινάκων ανά κατηγορία τύπου τοποθεσίας και ανά ρύπο. Οι ρύποι με τον δείκτη "-bb" αντιστοιχούν στις συγκεντρώσεις των PM αφότου αφαιρέθηκε η συνεισφορά της καύσης βιομάζας, ενώ ο δείκτης "ff" αντιστοιχεί στις αντίστοιχες συγκεντρώσεις από καύση ορυκτών καυσίμων (fossil fuels). (Προσοχή: μετρήσεις σε σταθμούς διοδίων ή ανοιχτής οδοποιίας που αντίστοιχα βρίσκονται πλησίον της Θεσσαλονίκης έχουν προσμετρηθεί και στις δύο κατηγορίες συνεπώς το ορθό σύνολο των υπερβάσεων είναι αυτό της στήλης "Σύνολο") Αριθμός Υπερβάσεων Σύνολο Ανοιχτή Πλησίον Διόδια οδοποιία Θεσ/νίκης Σήραγγες CO SO 2 NO 2 O /19 4/7 3/8 PM 1 6 2/19 1/7 3/8 3/4 PM 1 -bb 6 2/19 1/7 3/8 3/4 PM /19 1/7 2/8 2/4 PM 2.5 -bb 2 /19 1/7 1/8 1/4 BC 5 1/19 1/7 2/8 3/4 BC ff 4 /19 1/7 1/8 3/4 Σήραγγες Δωδώνης, Δρίσκου και Μετσόβου: Και στις τρεις περιπτώσεις είχαμε υπέρβαση τόσο στα PM 1 όσο και στα PM 2.5 (στη σήραγγα του Μετσόβου τα PM 2.5 ήταν οριακά κάτω από το όριο), ενώ επίσης και στις τρεις σήραγγες τα επίπεδα του BC ήταν ιδιαιτέρως υψηλά (κυρίως στις σήραγγες Δωδώνης και Δρίσκου). Με βάση την ενημέρωση από την Εγνατία Οδό Α.Ε. κατά τη διάρκεια των μετρήσεων δεν ήταν σε λειτουργία τα συστήματα εξαερισμού των σηράγγων. Και στις δύο σήραγγες οι συγκεντρώσεις ήταν υψηλές καθόλη τη διάρκεια της μέτρησης, με εξαίρεση ένα μικρό βραδινό διάστημα μεταξύ : και 6: στη σήραγγα Δωδώνης όπου παρατηρήθηκε πτώση και των συγκεντρώσεων των PM. Δεδομένου ότι ανάλογη πτώση διαπιστώνεται παράλληλα και στους πρωτογενείς αέριους ρύπους ΝΟ και CO, εικάζεται ότι ο παρατηρούμενος κύκλος 27 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

268 οφείλεται στην μειωμένη κυκλοφορία κατά τις βραδινές ώρες (μη διαθέσιμες βραδινές μετρήσεις στη σήραγγα Δρίσκου λόγω αδυναμίας μέτρησης οργάνου σε τόσο υψηλές συγκεντρώσεις, ενώ στη σήραγγα Μετσόβου οι συγκεντρώσεις του BC παρέμειναν υψηλές καθόλο το διάστημα της μέτρησης). Μάλγαρα, Καλοχώρι, Διαβατά: Στους σταθμούς αυτούς υπήρξε σημαντική υπέρβαση των ορίων τόσο στα PM 1 όσο και στα PM 2.5 (με εξαίρεση το Καλοχώρι) ενώ σχετικά υψηλή ήταν και οι συγκέντρωση του BC στα Μάλγαρα (στο Καλοχώρι δεν υπήρχε σχετική μέτρηση), με τιμές μέχρι και 1-15 μg/m 3. Το κύριο χαρακτηριστικό των σημείων αυτών όπου έγιναν μετρήσεις είναι ότι βρίσκονται πλησίον της Θεσσαλονίκης. Το γεγονός αυτό συντελεί ποικιλοτρόπως στη διαμόρφωση των επιπέδων ρύπανσης που μετρήθηκαν τόσο μέσω της πιο αυξημένης κυκλοφορίας λόγω πληθυσμιακής πυκνότητας, όσο και μέσω της ίδιας της αστικής ρύπανσης που μεταφέρεται εκτός πόλης, ανάλογα με τη διεύθυνση των ανέμων. Συγκεκριμένα: Μάλγαρα: Οι υπερβάσεις στο σταθμό διοδίων των Μαλγάρων οφείλονται σε αύξηση των επιπέδων όλων των ρύπων από τις πρώτες πρωινές ώρες της 18/6 (Σάββατο). Η αύξηση αυτή ταυτίζεται χρονικά με αλλαγή της διεύθυνσης των ανέμων από νότιεςνοτιοανατολικές διευθύνσεις σε δυτικές, με τις συγκεντρώσεις των PM 1, PM 2.5 και ΒC να ανέρχονται σε επίπεδα 19, 75 και 8 μg/m 3, αντιστοίχως. Καθώς η αλλαγή της διεύθυνσης του ανέμου δεν συνομολογεί επίδραση κάποιας άλλης έντονης πηγής (π.χ. από τον αστικό ιστό της Θεσσαλονίκης) και δεδομένου ότι το συγκεκριμένο τριήμερο ήταν του Αγίου Πνεύματος, η αύξηση αποδίδεται σε άνοδο του κυκλοφοριακού φόρτου λόγω εξόδου τριημέρου, γεγονός που υποστηρίζεται και από την παράλληλη αύξηση πρωτογενών ρύπων χαρακτηριστικών της κίνησης (π.χ. ΝΟ) Καλοχώρι: Στο Καλοχώρι παρατηρήθηκε οριακή υπέρβαση του ορίου των PM 1 που οφείλεται κυρίως σε αύξηση των συγκεντρώσεων στο πρωινό της 21/6 (ημέρα εξόδου ή/και επιστροφής τριημέρου), παράλληλα με αλλαγή της διεύθυνσης των ανέμων από την περιοχή της Σίνδου. Διαβατά: Στα Διαβατά παρατηρήθηκε υπέρβαση τόσο των PM 1 όσο και των PM 2.5 με μέγιστες τιμές στα 29 και 97 μg/m 3, αντιστοίχως. Η αύξηση των επιπέδων παρατηρήθηκε κυρίως στις 22/6 ταυτόχρονα με συνθήκες άπνοιας (< 1.5 m/s) και υψηλής θερμοκρασίας (24 C βραδινή, 35 C ημερήσια). 28 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

269 (O 3 ) Ηγουμενίτσα, Ελευθεροχώρι, Διόδια Τυρίων, Διόδια Μαλακασίου, Αποχ. Βεροίας, Διαβατά, ΤΙΤΑΝ, Διόδια Μουσθένης, Διόδια Ανάληψης, Αποχ. Ασπροβάλτας, Νος. Καβάλας, Αλεξανδρούπολη: Στους σταθμούς αυτούς παρατηρήθηκε υπέρβαση του ορίου του Ο 3, όπως ωστόσο έχει ήδη αναφερθεί οι υπερβάσεις αυτές δεν μπορούν να αποδοθούν στην κίνηση της Εγνατίας Οδού, αλλά αντιθέτως η κίνηση των οχημάτων συντελεί δυνητικά στη μείωση των συγκεντρώσεων του Ο 3. Προς υποστήριξη του ανωτέρω παρατίθενται τα ποσοστά υπερβάσεων ανά τύπο τοποθεσίας (επί των σημείων με διαθέσιμες μετρήσεις όζοντος και όχι επί του συνόλου) που είναι: σημεία ανοιχτής οδοποιίας υπέρβαση στο 73%, διόδια υπέρβαση στο 66% και πλησίον Θεσσαλονίκης υπέρβαση στο 5%. 3) Συγκεντρώσεις μετάλλων Η κίνηση των οχημάτων είναι υπεύθυνη για εκπομπές πρωτογενών σωματιδίων, τόσο στο αδρό όσο και στο λεπτό κλάσμα. Μεταλλικά στοιχεία που συχνά σχετίζονται με τις εκπομπές των οχημάτων είναι ο χαλκός (Cu), ο ψευδάρυρος (Zn), ο μόλυβδος (Pb), ο σίδηρος (Fe), το μαγγάνιο (Mn) και το ασβέστιο (Ca) (Sternbeck et al., 22, Lough et al., 25, Salma and Maenhaut, 26). Τα μέταλλα αυτά απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα ως αποτέλεσμα μηχανικών διεργασιών όπως η φθορά των ελαστικών, των φρένων ακόμη και του συμπλέκτη (Lough et al., 25, Adachi and Tainosho, 24). Τα δείγματα που συλλέχθηκαν με τον δειγματολήπτη του ΕΑΑ αναλύθηκαν στο εργαστήριο για τον προσδιορισμό της συγκέντρωσης μεταλλικών στοιχείων. Έμφαση δόθηκε στα προαναφερθέντα μέταλλα που αποτελούν δείκτες ρύπανσης από καυσαέρια και φρένα οχημάτων, καθώς και μετάλλων, χαρακτηριστικών δεικτών άλλων διεργασιών. Στον Πίνακα 5.6 παρατίθενται οι συγκεντρώσεις των μετάλλων (και κάποιων επιπλέον αλκαλίων, αλκαλικών γαιών και αμετάλλων) που προσδιορίστηκαν στα 12 σημεία δειγματοληψίας (κυρίως σε θέσεις διοδίων). Για τα σημεία όπου συλλέχθηκαν περισότερα του ενός φίλτρα χρησιμοποιήθηκε το μέσο επίπεδο των μετάλλων (Πίνακας 5.7). Όπως διαπιστώνεται από τον Πίνακα 5.6, υπάρχει μια αυξομείωση των συγκεντρώσεων των μεταλλικών στοιχείων που συχνά σχετίζονται με τις εκπομπές των οχημάτων. Ξεχωρίζουν τα σημεία Διόδια Μαλγάρων, Αποχιονιστικός Σταθμός Βεροίας και η σήραγγα του Δρίσκου. 29 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

270 Πίνακας 5.6: Συγκεντρώσεις μετάλλων (και κάποιων επιπλέον αλκαλίων, αλκαλικών γαιών και αμετάλλων) σε 12 σημεία δειγματοληψίας κατά τη διάρκεια της χειμερινής πειραματικής εκστρατείας. Οι συγκεντρώσεις δίνονται σε ng/m 3 και τα στοιχεία έχουν ομαδοποιηθεί με βάση την κύρια διεργασία εκπομπής τους (για παράδειγμα το Ca είναι δείκτης καύσης βιομάζας αλλά εκπέμπεται και από την κίνηση των οχημάτων). Οι τιμές ανά στοιχείο που εμφανίζουν αύξηση σε κάποιο σημείο σε σχέση με τα υπόλοιπα εμφανίζονται με bold για να καταδειχθεί η ένταση της αντίστοιχης διεργασίας εκπομπής, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υπάρχει υπέρβαση κάποιου ορίου. Άλλωστε μόνο για τον μόλυβδο (Pb) υπάρχει θεσμοθετημένο όριο (βλ. Πίνακα 5.2) 3 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

271 Πίνακας 5.7: Συγκεντρώσεις μετάλλων (και κάποιων επιπλέον αλκαλίων, αλκαλικών γαιών και αμετάλλων) στις τρεις σήραγγες. Οι συγκεντρώσεις δίνονται σε ng/m 3 και για κάθε σήραγγα λαμβάνεται υπόψη το μέσο επίπεδο το οποίο εισήχθει στον Πίνακα 5.6. Οι σήραγγες χαρακτηρίζονται από υψηλότερες συγκεντρώσεις ως προς τα μεταλλικά στοιχεία που σχετίζονται με την κίνηση οχημάτων, σε σχέση με τα υπόλοιπα σημεία. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη σήραγγα του Δρίσκου καθώς παρουσιάζει τις υψηλότερες τιμές κυρίως σε στοιχεία όπως Fe, Cu, Zn, Sb που οφείλονται στην επαναιώρηση σωματιδίων από την κίνηση και φθορά των οχημάτων (φρένα, ελαστικά), ενώ, όπως και στα Μάλγαρα, εμφανίζονται και στοιχεία όπως το V και Ni, η παρουσία των οποίων είναι ενδεικτική της καύσης πετρελαίου. Στα προαναφερθέντα σημεία, παρατηρείτε, σε συμφωνία με τα παραπάνω, και αυξημένη συγκέντρωση ασβεστίου (Ca) που επίσης συνδέεται με εκπομπές από την κίνηση των οχημάτων, ωστόσο στα διόδια Μαλγάρων οι αντίστοιχα μεγαλύτερες τιμές που μετρήθηκαν αναφορικά με το κάλιο (Κ), 31 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

272 που αποτελεί χαρακτηριστικό ιχνηθέτη καύσης, καταδεικνύει την ιδιάζουσα σημασία της καύσης βιομάζας στην περιοχή ακόμα και το καλοκαίρι και στη διαμόρφωση των επιπέδων σωματιδιακής ρύπανσης. Αναφορικά με το μόνο θεσμοθετημένο όριο (αυτό του μολύβδου Pb) οι μετρούμενες συγκεντρώσεις είναι σε χαμηλά επίπεδα. Αναφορές Adachi, K. and Tainosho, Y. Characterization of heavy metal particles embedded in tire dust, Environ Int, 3, , 24. Claiborn, C., Mitra, A., Adams, G., Bamesberger, L., Allwine, G., Kamntamaneni, R., Lamb, B. and Westberg, H. Evaluation of PM1 emission rates from paved and unpaved roads using tracer techniques. Atmos. Environ., 29, , Lough, G.C., Schauer, J.J., Park, J.S., Shafer, M.M., DeMinter, J.T. and Weinstein, J.P. Emissions of metals associated with motor vehicle roadways, Environ Science and Technology, 39 (3), , 25. Muleski, G.E, Cowherd, Jr., C. and Kinsey, J. S. Particulate emissions from construction activities, Journal of Air Waste Manage Assoc., 55 (6), , Salma, I. and Maenhaut, W. Changes in elemental composition and mass of atmospheric aerosol pollution between 1996 and 22 in a central European city, Environ Pollut, 143, , 26. Sternbeck, J, Sjodin, A. and Andreasson, K. Metal emission from traffic and the influence of resuspension results from two tunnel studies, Atmos. Environ., 36, , Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

273 6. Μοντελοποίηση ανθρακικού αποτυπώματος 6.1 Εισαγωγή Στην Α Τεχνική Έκθεση περιγράφηκαν αναλυτικά οι συνολικές απαιτήσεις του ανθρακικού αποτυπώματος ενός φορέα με τα χαρακτηριστικά της Ε.Ο.Α.Ε και αναπτύχθηκε το μεθοδολογικό πλαίσιο πάνω στο οποίο βασίζεται η ποσοτικοποίηση των εκπομπών και η δημιουργία του μοντέλου υπολογισμού. Στην παρούσα Έκθεση, περιλαμβάνονται οι υπολογισμοί του ανθρακικού αποτύπωματος για κάθε Πεδίο ξεχωριστά, όπου με την βοήθεια αναλυτικών πινάκων καταγράφονται οι ισοδύναμες εκπομπές CO 2 για κάθε δραστηριότητα, όπως αυτές υπολογίζονται από τα πρωτογενή ή δευτερογενή δεδομένα εισόδου. Επίσης, παρουσιάζονται οι τεχνικές προδιαγραφές και η αναλυτική περιγραφή του ειδικού λογισμικού που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του έργου (Ηλεκτρονική πλατφόρμα υπολογισμού ανθρακικού αποτυπώματος Εγνατίας οδού). Το μοντέλο που προέκυψε καθώς και το νέο-αναπτυσσόμενο λογισμικό δοκιμάστηκε πιλοτικά για μία περίοδο 6 μηνών, κατά την οποία έγινε εισαγωγή όλων των απαραίτητων πρωτογενών στοιχείων που συλλέχθηκαν κατά την Α Φάση του έργου, ώστε να ελεγχθούν και να βελτιωθούν οι διαδικασίες υπολογισμού των εκπομπών κάθε δραστηριότητας. Στην τελική Φάση, θα υλοποιηθεί εκπαίδευση του εμπλεκόμενου προσωπικού της Ε.Ο.Α.Ε. τόσο πάνω στη συλλογή και αξιολόγηση των κατάλληλων δεδομένων εισόδου, όσο και στη χρήση και την επικαιροποίησή του και θα υποβληθεί ένα αναθεωρημένο σχέδιο δράσης αναφορικά με τη μοντελοποίηση του ΑΑ της Ε.Ο.Α.Ε., το οποίο θα βασίζεται στα συνολικά ευρήματα της πιλοτικής εφαρμογής και σε προτάσεις για την ανάληψη δράσεων για την μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος μελλοντικά. 33 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

274 6.2 Υπολογισμός ανθρακικού αποτυπώματος Εκπομπές Πεδίου 1 Οι εκπομπές του Πεδίου 1, περιλαμβάνουν τις άμεσες εκπομπές από τη λειτουργία του φορέα και πηγάζουν από δραστηριότητες όπως η καύση ορυκτών πόρων από σταθερές πηγές, η χρήση οχημάτων και διαφυγόντα αέρια από συσκευές κλιματισμού-ψύξης. Όπως αναφέρθηκε στην Α Τεχνική Έκθεση, αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό του ανθρακικού αποτυπώματος ενός αυτοκινητόδρομου και επομένως είναι σημαντικό να τηρούνται όλες οι προϋποθέσεις που περιγράφονται στην μεθοδολογία (οριοθέτηση χάρτη δραστηριοτήτων, ποιότητα δεδομένων) ώστε να διασφαλίζεται ο κατά το δυνατόν ακριβέστερος υπολογισμός του ΑΑ από τις συγκεκριμένες δραστηριότητες. Αναλυτικότερα: α) Σταθερές πηγές: Εκπομπές από καυστήρες, γεννήτριες, αντλίες και άλλες συσκευές εσωτερικής καύσης, που λειτουργούν εντός των ορίων του φορέα, για την παραγωγή ηλεκτρισμού, θερμότητας ή ατμού. Συλλέχθηκαν πρωτογενή στοιχεία που σχετίζονται με την κατανάλωση καυσίμων στους καυστήρες των κτιριακών εγκαταστάσεων και στα Η/Ζ των σηράγγων (γεννήτριες), σε φυσικές μονάδες (τόνοι και κυβικά μέτρα αντίστοιχα). Από την κατανάλωση καυσίμων, γίνεται υπολογισμός των εκπομπών βάσει των αντίστοιχων συντελεστών (IPCC 26), όπως παρουσιάζεται στον Πίνακα 6.1. Πίνακας 6.1: Κατανάλωση καυσίμων σε σταθερές πηγές και ανθρακικό αποτύπωμα ανά είδος κατανάλωσης Είδος κατανάλωσης Είδος καυσίμου Ποσότητα m 3 t Συντ. εκπομπών t/m 3 t/t Εκπομπές tco 2 e Η/Ζ σηράγγων Diesel κίνησης Καυστήρες κτιριακών εγκαταστάσεων Diesel θέρμανσης ΣΥΝΟΛΟ Επιλέχθηκαν οι συντελεστές εκπομπών της IPCC, καθώς αναφέρονται στο Πρότυπο των Ελληνικών Διυλιστηρίων για τα diesel καύσιμα με τα οποία προμηθεύεται η ελληνική αγορά. Επίσης στο αντίστοιχο λογισμικό υπολογισμού ΑΑ που θα προκύψει, προβλέπονται 34 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

275 πεδία για επιπλέον καύσιμα (π.χ. φυσικό αέριο) τα οποία ενδέχεται να χρησιμοποιηθούν μελλοντικά σε αντίστοιχες δραστηριότητες. β) Κινητές πηγές: Όπως περιγράφεται αναλυτικά στο κομμάτι της μεθοδολογίας, στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται εκπομπές από ιδιόκτητα ή μισθωμένα οχήματα της Ε.Ο.Α.Ε. και από αυτοκινούμενα οχήματα που διέρχονται εντός των ορίων της Ε.Ο.Α.Ε. (δίκυκλα, Ι.Χ. επιβατικά, φορτηγά ελαφράς < 16t και βαρέας χρήσης > 16t). Εκπομπές από ειδικά οχήματα (εκσκαφείς, φορτηγά, γερανοί, εκχιονιστικά κλπ), που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή ή συντήρηση του οδικού δικτύου από υπεργολάβους, δεν συμπεριλαμβάνονται, καταγράφονται όμως ξεχωριστά στις έμμεσες εκπομπές του Πεδίου 3. Ιδιόκτητα οχήματα: Για την απογραφή των άμεσων εκπομπών από τα οχήματα της Ε.Ο.Α.Ε., η ετήσια κατανάλωση καυσίμων ανά τύπο καυσίμου (αμόλυβδη και diesel κίνησης) υπολογίστηκε από τα δεδομένα για τα διανυθέντα χιλιόμετρα οχημάτων (Πίνακας 1 του Παραρτήματος ΙΙ της Α Τεχνικής Έκθεσης), σε συνδυασμό με τα συνολικά στοιχεία παραγγελιών υγρών καυσίμων κίνησης που διατέθηκαν απο την Ε.Ο.Α.Ε. Από τις καταναλώσεις καυσίμων που προκύπτουν, γίνεται υπολογισμός των εκπομπών βάσει των αντίστοιχων συντελεστών (IPCC 26), όπως παρουσιάζεται στον Πίνακα 6.2. Πίνακας 6.2: Κατανάλωση καυσίμων σε ιδιόκτητα οχήματα και ανθρακικό αποτύπωμα ανά τύπο καυσίμου Είδος καυσίμου Ποσότητα (m 3 ) Συντ. εκπομπών (t/m 3 ) Εκπομπές tco 2 e Diesel κίνησης Αμόλυβδη βενζίνη ΣΥΝΟΛΟ Να σημειωθεί ότι ένα αρκετά σημαντικό μέρος των μετακινήσεων αυτών διεξάγεται εντός του οδικού δικτύου της Εγνατίας Οδού, με αποτέλεσμα να καταγράφεται και στην 35 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

276 κατηγορία των τελικών χρηστών. Καθώς δεν υπάρχουν δεδομένα για τον προσδιορισμό του ακριβούς ποσοστού των μετακινήσεων αυτών, γίνεται η παραδοχή ότι το ήμισυ των εκπομπών της κατηγορίας αυτής (78.65 tco 2 e) συγκαταλέγεται στις εκπομπές της κατηγορίας 2 (Ι.Χ. επιβατικά) των τελικών χρηστών. Τελικοί χρήστες: Πρόκειται για όλα τα οχήματα που διέρχονται εντός των ορίων της Ε.Ο.Α.Ε, χρησιμοποιώντας τον αυτοκινητόδρομο για την μετακίνηση επιβατών και αγαθών. Λόγω της φύσης του φορέα (αυτοκινητόδρομος ταχείας κυκλοφορίας), είναι αναμενόμενο το κύριο μέρος των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου να προέρχεται από τη συγκεκριμένη κατηγορία. Η μεθοδολογία υπολογισμού που περιγράφεται στην Α Τεχνική Έκθεση, βασίζεται σε δύο διεθνή Πρότυπα που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό και την απογραφή θερμοκηπικών αερίων από τις οδικές μεταφορές: Τον Οδηγό Απογραφής Αερίων Εκπομπών της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος (EMEP/EEA air pollutant emission inventory guidebook 213, Category 1.A.3.b Exhaust emissions from road transport) Το Ευρωπαϊκό Πρότυπο DIN16258:213 για τον υπολογισμό ενεργειακής κατανάλωσης και εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από υπηρεσίες μεταφορών (DIN16258:212 Methodology for calculation and declaration of energy consumption and GHG emissions of transport services (freight and passengers) Πιο συγκεκριμένα, επιλέχθηκε η μέθοδος Tier 3, όπου χρησιμοποιούνται δευτερογενή στοιχεία δραστηριότητας (κυκλοφοριακοί φόρτοι, σύνθεση στόλου οχημάτων, μέση ταχύτητα κίνησης ανά κατηγορία οχήματος κτλ.) για τον υπολογισμό των εκπομπών, καθώς δεν είναι δυνατός ο απ ευθείας υπολογισμός βάσει της συνολικής κατανάλωσης καυσίμων των οχημάτων που διέρχονται από την Εγνατία Οδό. Από τα διαθέσιμα κυκλοφοριακά δεδομένα που συλλέχθηκαν απο την Ε.Ο.Α.Ε. για τον σκοπό αυτό και που αφορούν το έτος 214, τα οχηματοχιλιόμετρα (Πίνακας 6.3) είναι ο 36 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

277 βασικός δείκτης που απεικονίζει το σύνολο των διανυθέντων χιλιομέτρων ανά τύπο οχήματος και οδικό τμήμα. Το ανθρακικό αποτυπώμα από την κυκλοφορία των οχημάτων υπολογίζεται βάσει του συγκεκριμένου δείκτη, αλλά και συμπληρωματικών στοιχείων που προέρχονται από άλλες πηγές και που αφορούν τους συντελεστές εκπομπής και την αναλυτική σύνθεση του στόλου των οχημάτων. Στοιχεία για τους συντελεστές εκπομπής ανα τύπο και κατηγορία οχήματος προήλθαν από το κυκλοφοριακό μοντέλο TREMOVE (έκδοση 3.3.2). Το μοντέλο αυτό αποτελεί βασικό εργαλείο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (DG ENV) για την χάραξη πολιτικών πάνω στις οδικές μεταφορές, καλύπτοντας την επιβατική και εμπορευματική κίνηση σε 31 ευρωπαϊκές χώρες. Το μοντέλο TREMOVE διαθέτει ανοιχτή προς το κοινό βάση δεδομένων με πλήθος κυκλοφοριακών, οικονομικών και περιβαλλοντικών στοιχείων, τα οποία συλλέγονται από τις αντίστοιχες εθνικές υπηρεσίες του καθε κράτους και αναθεωρούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Τα στοιχεία για την Ελλάδα παρέχονται απο το Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών και αναθεωρήθηκαν για τελευταία χρονιά το 21. Οι συντελεστές εκπομπής εμφανίζουν διαφορές τόσο ανά κράτος, όσο και ανα έτος και είδος οδικού δικτύου (αστικό, ημι-αστικό, επαρχιακό, αυτοκινητόδρομος ταχείας κυκλοφορίας). Επομένως για τους υπολογισμούς του ανθρακικού αποτυπώματος της Ε.Ο.Α.Ε. επιλέχθηκαν οι συντελεστές που αφορούν το ελληνικό οδικό δίκτυο και συγκεκριμένα αυτοκινητόδρομους ταχείας κυκλοφορίας, με αναγωγή στο έτος 214 (τελευταίο έτος για το οποίο υπάρχουν μετρήσιμα στοιχεία είναι το 21), βάσει των στοιχείων του 21 και των εκπομπών και της σύνθεσης στόλου που υπολογίζει το μοντέλο για το έτος 215. Σε δεύτερο στάδιο, έγινε αντιστοίχιση των κατηγοριών οχημάτων όπως αυτές καταγράφονται στην βάση δεδομένων του TREMOVE, με τις κατηγορίες οχημάτων που καταγράφει η Ε.Ο.Α.Ε στο οδικό της δίκτυο, ώστε να είναι δυνατή η χρήση των συντελεστών σε κάθε κατηγορία, ανάλογα με το είδος καυσίμου, το βάρος και τον τύπο του οχήματος. Στον Πίνακα 2.4, παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της αντιστοίχισης και οι συντελεστές εκπομπών ανά κατηγορία οχήματος. Τέλος, οι ισοδύναμες εκπομπές ανά οδικό τμήμα και κατηγορία οχήματος υπολογίζονται εως το γινόμενο των οχηματοχιλιομέτρων και των αντίστοιχων συντελεστών εκπομπής κάθε κατηγορίας (Πίνακας 6.5). 37 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

278 Πίνακας 6.3: Οχηματοχιλιόμετρα ανά οδικό τμήμα και κατηγορία οχήματος Οδικό Τμήμα Εγνατίας Οδού Οχηματοχιλιόμετρα/έτος Δίκυκλα Ι.Χ. Επιβατικά Ελαφρά Φορτηγά Βαριά Φορτηγά ΣΥΝΟΛΟ A/A 1 ΕΞΟΔΟΣ ΛΙΜΕΝΑ-Α/Κ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ 5, ,691 42,814 76, , 2 Α/Κ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ-Α/Κ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ 27,125 26,742,396 1,52,38 2,67,77 31,185,6 3 Α/Κ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ-Α/Κ ΝΕΟΧΩΡΙΟΥ 218,123 21,594,134 1,314,52 2,336,92 25,462,4 4 Α/Κ ΝΕΟΧΩΡΙΟΥ-Α/Κ ΣΕΛΛΩΝ-ΤΥΡΙΑ- 411,641 4,752,475 2,822,682 5,18,12 49,4,9 5 Α/Κ ΣΕΛΛΩΝ/ΤΥΡΙΑ-Α/Κ ΔΩΔΩΝΗΣ 187,149 18,527,715 1,283,35 2,281,431 22,279,6 6 Α/Κ ΔΩΔΩΝΗΣ-Α/Κ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 146,78 14,524,12 1,5,998 1,788,442 17,465,25 7 Α/Κ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ-Α/Κ ΠΑΜΒΩΤΙΔΑΣ 91,586 9,66, ,751 1,286,669 11,169, 8 Α/Κ ΠΑΜΒΩΤΙΔΑΣ-Α/Κ ΑΡΑΧΘΟΥ 378,555 37,476,99 2,991,55 5,318,231 46,165,2 9 Α/Κ ΑΡΑΧΘΟΥ-Α/Κ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ 185,327 18,347,329 1,464,532 2,63,612 22,6,8 1 Α/Κ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ-Α/Κ ΜΕΤΣΟΒΟΥ 172,397 17,67,283 1,362,355 2,421,965 21,24, 11 Α/Κ ΜΕΤΣΟΒΟΥ-Α/Κ ΑΝΗΛΙΟΥ 57,522 5,694, ,93 1,162,543 7,568,64 12 Α/Κ ΑΝΗΛΙΟΥ-Α/Κ ΠΑΝΑΓΙΑΣ 145,42 14,394,796 1,652,991 2,938,651 19,131,84 13 Α/Κ ΠΑΝΑΓΙΑΣ-A/K ΑΓ.ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ 18,296 1,721,255 1,299,546 2,31,34 14,439,4 14 A/K ΑΓ.ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ-Α/Κ ΒΕΝΕΤΙΚΟΥ 235,425 23,37,75 2,825,1 5,22,4 31,39, 15 Α/Κ ΒΕΝΕΤΙΚΟΥ-Α/Κ ΔΥΤ. ΓΡΕΒΕΝΩΝ 79,974 7,917,468 99,183 1,616,325 1,522,95 16 Α/Κ ΔΥΤ. ΓΡΕΒΕΝΩΝ-Α/Κ ΑΝΑΤΟΛ. ΓΡΕΒΕΝΩΝ 85,56 8,42,57 1,8,89 1,792,159 11,35, Α/Κ ΑΝΑΤΟΛ. ΓΡΕΒΕΝΩΝ-Α/Κ ΤΑΞΙΑΡΧΗ 195,595 19,363,949 1,851,716 3,291,94 24,73,2 18 Α/Κ ΤΑΞΙΑΡΧΗ-Α/Κ ΔΥΤ. ΣΙΑΤΙΣΤΑΣ 134,472 13,312,715 1,273,55 2,263,28 16,983,45 19 Α/Κ ΔΥΤ. ΣΙΑΤΙΣΤΑΣ -Α/Κ ΑΝ. ΣΙΑΤΙΣΤΑΣ 73,553 7,281, ,567 1,113,897 9,95,8 2 Α/Κ ΑΝ. ΣΙΑΤΙΣΤΑΣ-Α/Κ ΚΑΛΑΜΙΑΣ 314,342 31,119,862 2,585,86 4,596,989 38,617, 21 Α/Κ ΚΑΛΑΜΙΑΣ-Α/Κ ΚΟΖΑΝΗΣ 291,673 28,875,653 2,484,711 4,417,263 36,69,3 22 Α/Κ ΚΟΖΑΝΗΣ-Α/Κ ΠΟΛΥΜΥΛΟΥ 634,949 62,859,999 4,27,662 7,592,289 75,357,9 23 Α/Κ ΠΟΛΥΜΥΛΟΥ-Α/Κ ΒΕΡΟΙΑΣ 81,78 79,369,123 5,883,289 1,459,18 96,513,3 24 Α/Κ ΒΕΡΟΙΑΣ-Α/Κ ΚΟΥΛΟΥΡΑΣ 471,25 46,649,269 2,47,69 4,392,337 53,983,5 25 Α/Κ ΚΟΥΛΟΥΡΑΣ-Α/Κ ΝΗΣΕΛΙΟΥ 785,341 77,748,781 4,117,816 7,32,562 89,972,5 26 Α/Κ ΝΗΣΕΛΙΟΥ-Α/Κ ΚΛΕΙΔΙΟΥ 638,331 63,194,816 3,89,827 5,493,26 72,416, 27 Α/Κ ΚΛΕΙΔΙΟΥ-Α/Κ ΜΑΛΓΑΡΩΝ 692,57 68,558,213 3,777,312 5,665,968 78,694, 28 Α/Κ ΜΑΛΓΑΡΩΝ-Α/Κ ΑΞΙΟΥ 368,352 36,466,864 2,9,194 3,13,79 41,858,2 29 Α/Κ ΑΞΙΟΥ-Α/Κ ΣΙΝΔΟΥ 761,244 75,363,156 4,152,24 6,228,36 86,55, 3 Α/Κ ΣΙΝΔΟΥ-Α/Κ ΚΑΛΟΧΩΡΙΟΥ 325,86 32,254,824 1,947,348 2,921,22 37,449, 31 Α/Κ ΚΑΛΟΧΩΡΙΟΥ-Α/Κ ΙΩΝΙΑΣ 346,765 34,329,695 2,72,616 3,18,924 39,858, 32 Α/Κ ΙΩΝΙΑΣ-Α/Κ ΕΥΚΑΡΠΙΑΣ 955,826 94,626,725 5,712,98 8,569,47 19,865, 33 Α/Κ ΕΥΚΑΡΠΙΑΣ-Α/Κ ΓΗΡΟΚΟΜΕΙΟΥ 345,29 34,183,71 2,248,4 3,372,6 4,15, 34 Α/Κ ΓΗΡΟΚΟΜΕΙΟΥ-Α/Κ ΛΑΓΚΑΔΑ-ΣΕΡΡΩΝ 949,548 94,5,23 6,183,1 9,274,65 11,412,5 35 Α/Κ ΛΑΓΚΑΔΑ-ΣΕΡΡΩΝ-Α/Κ ΠΡΟΦΗΤΗ 725,864 71,86,569 4,485,678 5,382,814 82,454, Α/Κ ΠΡΟΦΗΤΗ-A/K ΒΑΪΟΧΩΡΙΟΥ 321,537 31,832,116 1,987,24 2,384,428 36,525,15 37 A/K ΒΑΪΟΧΩΡΙΟΥ-Α/Κ ΡΕΝΤΙΝΑΣ 629,949 62,364,963 3,892,944 4,671,533 71,559, Α/Κ ΡΕΝΤΙΝΑΣ-Α/Κ ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑΣ 291,537 28,862,127 1,81,631 2,161,957 33,117, Α/Κ ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑΣ-Α/Κ ΚΕΡΔΥΛΙΩΝ 567,882 56,22,278 3,871,92 4,646,34 65,36,384 4 Α/Κ ΚΕΡΔΥΛΙΩΝ-Α/Κ ΣΤΡΥΜΟΝΑ 73,137 7,24, , ,396 8,41, Α/Κ ΣΤΡΥΜΟΝΑ-Α/Κ ΟΡΦΑΝΙΟΥ 264,829 26,218,111 1,85,655 2,166,786 3,455, Α/Κ ΟΡΦΑΝΙΟΥ-Α/Κ ΜΟΥΣΘΕΝΗΣ 368,577 36,489,123 2,513,25 3,15,63 42,386, Α/Κ ΜΟΥΣΘΕΝΗΣ-Α/Κ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΠΟΛΗΣ 213,11 21,97,868 1,453,21 1,743,625 24,57, Α/Κ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΠΟΛΗΣ -Α/Κ ΑΓ. ΑΝΔΡΕΑ 146,949 14,547,951 1,1,925 1,22,31 16,899, Α/Κ ΑΓ. ΑΝΔΡΕΑ-Α/Κ ΠΑΛΙΟΥ 128,319 12,73, ,95 1,49,886 14,756, Α/Κ ΠΑΛΙΟΥ-Α/Κ ΑΓ.ΣΥΛΛΑ 193,844 19,19,576 1,321,665 1,585,998 22,292,83 47 Α/Κ ΑΓ.ΣΥΛΛΑ-Α/Κ ΛΕΥΚΗΣ ΑΜΜΟΥ 3,967 29,795,765 2,449,734 2,939,681 35,486, Α/Κ ΛΕΥΚΗΣ ΑΜΜΟΥ-Η/Κ ΠΕΡΝΗΣ 631,131 62,481,932 4,715,344 5,658,413 73,486, Η/Κ ΠΕΡΝΗΣ-Α/Κ ΧΡΥΣΟΥΠΟΛΗΣ 17,173 1,61,139 8,719 96,863 12,478,894 5 Α/Κ ΧΡΥΣΟΥΠΟΛΗΣ-Α/Κ ΒΑΝΙΑΝΟΥ 462,61 45,744,19 3,76,96 4,513,152 54,48, Α/Κ ΒΑΝΙΑΝΟΥ-Α/Κ ΒΑΦΕΪΚΑ 162,286 16,66,344 1,32,935 1,585,122 19,134, Α/Κ ΒΑΦΕΪΚΑ-Α/Κ ΙΑΣΜΟΥ 339,11 33,562,43 2,311,436 2,773,723 38,986, Α/Κ ΙΑΣΜΟΥ-ΔΥΤ. Α/Κ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ 291,14 28,819,252 1,984,797 2,381,756 33,476,99 54 ΔΥΤ. Α/Κ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ-ΑΝΑΤ. Α/Κ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ 111,58 1,994,724 93,959 1,84,751 13,94, ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΣ Α/Κ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ-Α/Κ ΜΕΣΤΗΣ 419,857 41,565,838 3,417,44 4,1,928 49,54,63 56 Α/Κ ΜΕΣΤΗΣ-Α/Κ ΜΑΚΡΗΣ 299,132 29,614,78 2,234,895 2,681,874 34,829, Α/Κ ΜΑΚΡΗΣ-Α/Κ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ 186,719 18,485,221 1,395,3 1,674,36 21,741,6 58 Α/Κ ΑΛΕΞ/ΠΟΛΗΣ-Α/Κ ΒΙ.ΠΕ ΑΛΕΞ/ΠΟΛΗΣ 16,85 1,578,16 942,795 1,131,354 12,759, Α/Κ ΒΙ.ΠΕ ΑΛΕΞ/ΠΟΛΗΣ-Α/Κ ΑΡΔΑΝΙΟΥ 318,6 31,482,619 2,85,938 3,367,125 37,973,688 6 Α/Κ ΑΡΔΑΝΙΟΥ-ΚΗΠΟΙ 27,55 2,678, ,75 631,289 3,862,89 38 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

279 Οδικό Τμήμα Εγνατίας Οδού Οχηματοχιλιόμετρα/έτος Δίκυκλα Ι.Χ. Επιβατικά Ελαφρά Φορτηγά Βαριά Φορτηγά ΣΥΝΟΛΟ A/A 61 Α/Κ ΔΥΤ. ΣΙΑΤΙΣΤΑΣ -Α/Κ ΑΛΙΑΚΜΟΝΑ (Κ.Α) 256,831 23,91,416 1,213,581 1,82,372 26,382,2 62 A/K ΑΛΙΑΚΜΟΝΑ - Α/Κ ΜΑΝΙΑΚΩΝ (Κ.Α.) 345,346 31,49,782 1,552,119 2,328,178 35,275, Α/Κ ΜΑΝΙΑΚΩΝ - ΚΡΥΣΤΑΛΛΟΠΗΓΗ (Κ.Α.) 39,572 3,557, , ,336 4,88, 64 Α/Κ ΑΞΙΟΥ/ΧΑΛΑΣΤΡΑΣ - Α/Κ ΓΕΦΥΡΑΣ (Κ.Α.) 137,972 12,44,915 1,11,327 1,651,99 15,296,24 65 Α/Κ ΓΕΦΥΡΑΣ - ΕΥΖΩΝΟΙ (Κ.Α.) 1,198,678 17,772,72 6,226,9 9,34,35 124,538, 66 Α/Κ ΛΑΓΚΑΔΑ - Α/Κ ΛΕΥΚΩΝΑ (Κ.Α.) 1,634, ,971,938 13,493,116 2,239, ,339,4 67 Α/Κ ΛΕΥΚΩΝΑ - Α/Κ ΠΕΤΡΙΤΣΙΟΥ (Κ.Α.) 331,611 29,814,834 2,921,22 4,381,533 37,449, 68 Α/Κ ΠΕΤΡΙΤΣΙΟΥ - ΠΡΟΜΑΧΩΝΑΣ (Κ.Α.) 214,677 19,31,435 2,331,795 3,497,693 25,345,6 69 ΚΟΜΟΤΗΝΗ - ΝΥΜΦΑΙΑ (Κ.Α.) 243,279 21,872,99 22,116,269 ΣΥΝΟΛΟ Σημειώνεται ότι: Η Ε.Ο.Α.Ε. κατηγοριοποιεί τα φορτηγά βάσει του αριθμού αξόνων (ελαφράς χρήσης δύο ή τριών αξόνων, βαρέας χρήσης τεσσάρων αξόνων και άνω), οπότε για την αντιστοίχιση σε κατηγορίες βάρους (όπως αυτές καταγράφονται στο TREMOVE), λήφθηκαν υπόψη τα διεθνή πρότυπα (φορτηγά δύο αξόνων εως 7.5t, φορτηγά τριών αξόνων t, φορτηγά τεσσάρων αξόνων και άνω >16t). Οι σταθμισμένοι συντελεστές εκπομπών ανά οχηματοχιλιόμετρο του μοντέλου TREMOVE, έχουν υπολογιστεί για κάθε κατηγορία οχήματος και καύσιμο, με βάση την μέση ωριαία ταχύτητα που έχει καταγραφεί στους εθνικούς αυτοκινητόδρομους για το έτος 214, που για τις κατηγορίες δικύκλων και Ι.Χ επιβατικών (1 και 2 της Ε.Ο.Α.Ε.) αντιστοιχεί σε 19.8 χλμ/ω, ενώ για τις κατηγορίες ελαφρών και βαρέων φορτηγών (3 και 4 της Ε.Ο.Α.Ε) αντιστοιχεί σε 79.1 χλμ/ω. Οι τιμές αυτές βρίσκονται σε αντιστοιχία με τις τιμές μέσης ωριαίας ταχύτητας που έχουν καταγραφεί από την Εγνατία Οδό στο οδικά τμήματα του δικτύου της (με απόκλιση ± 1 χλμ/ω στα όρια του στατιστικού λάθους), οπότε δεν κρίθηκε σκόπιμο να χρησιμοποιηθεί πέραν του ενός συντελεστή για τον υπολογισμό των εκπομπών των επιμέρους κατηγοριών. Εξαίρεση αποτελούν τα οδικά τμήματα με Α/Α 1 και 69 (Έξοδος Λιμένα Α/Κ Ηγουμενίτσας και Κ.Α. Κομοτηνής Νυμφαίας), όπου τα οχήματα κινούνται με χαμηλότερη μέση ωριαία ταχύτητα, οι κυκλοφοριακοί φόρτοι όμως δεν είναι τέτοιοι που μια αλλαγή στους συντελεστές εκπομπών θα επηρέαζε το συνολικό Α.Α. σε αξιοσημείωτο βαθμό (άνω του.5%). 39 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

280 Το κυκλοφοριακό μοντέλο TREMOVE Το μοντέλο TREMOVE είναι ένα εργαλείο αξιολόγησης, που εξετάζει τις επιπτώσεις διαφόρων συγκοινωνιακών και περιβαλλοντικών πολιτικών στις εκπομπές από τον τομέα των μεταφορών. Το μοντέλο υπολογίζει αφ ενός, παραμέτρους όπως η μεταφορική ζήτηση, αντικατάσταση παλαιών τεχνολογιών με νέες, ανανέωση του στόλου οχημάτων κ.α. και αφ ετέρου, τις εκπομπές αερίων ρύπων και το επίπεδο βελτίωσης της κινητικότητας, για την αξιολόγηση πολιτικών όπως η τιμολόγηση στο οδικό δίκτυο και στα μέσα μεταφοράς, τα πρότυπα εκπομπών, πράσινες επιδοτήσεις κτλ. Το μοντέλο καλύπτει την επιβατική και εμπορευματική κίνηση σε 31 ευρωπαϊκές χώρες για την περίοδο Η πρώτη έκδοση του μοντέλου αναπτύχθηκε το από το Πανεπιστήμιο Leuven (Βέλγιο) και από το 22 και μετά αναβαθμίστηκε περαιτέρω και προσαρμόστηκε από το Ινστιτούτο Μεταφορών και Κινητικότητας Leuven (Transport & Mobility Leuven) για χρήση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (DG ENV). Το TREMOVE έχει χρησιμοποιηθεί για την αξιολόγηση των νέων προτύπων εκπομπών των επιβατικών οχημάτων (EURO standards) αλλά και πολιτικών για το κλίμα, την μείωση των εκπομπών NOx και σωματιδίων κ.α. Το 29-21, το μοντέλο αναβαθμίστηκε με έμφαση στην ανανέωση της βάσης δεδομένων, στην οποία πλέον αποθηκεύεται πλήθος δεδομένων για τις οδικές μεταφορές, δεδομένα κυκλοφορίας, σύνθεσης στόλου, εκπομπών, τιμών, υλικών, κτλ. Η πιο πρόσφατη έκδοση (v ) είναι διαθέσιμη από την υπηρεσία JRC της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. 4 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

281 Πίνακας 6.4: Αντιστοίχιση κατηγοριών οχημάτων Ε.Ο.Α.Ε και TREMOVE και συντελεστές εκπομπών ανά κατηγορία Κατηγορία Οχήματος Ε.Ο.Α.Ε Κατηγορία Οχήματος TREMOVE Συντ. εκπομπών (kgco 2 e/vkm) Motorway GR Δίκυκλα Δίκυκλα.136 Ι.Χ επιβατικά αμόλυβδη.1863 Ι.Χ. επιβατικά Ι.Χ. επιβατικά diesel.1864 Van αμόλυβδη.2373 Van diesel.2994 Λεωφορεία diesel.5281 Ελαφρά φορτηγά Βαρέα φορτηγά Φορτηγά ελαφράς χρήσης t Φορτηγά βαρέας χρήσης t Φορτηγά βαρέας χρήσης 16-32t Φορτηγά βαρέας χρήσης >32t Πιο συγκεκριμένα: Στην κατηγορία δικύκλων δεν προέκυψε υποκατηγοριοποίηση από την αντιστοίχιση με TREMOVE, επομένως το σύνολο των οχηματοχιλιομέτρων πολλαπλασιάστηκε με τον αντίστοιχο συντελεστή εκπομπών. Στην κατηγορία Ι.Χ. επιβατικών, προέκυψε υποκατηγοριοποίηση σε: Ι.Χ επιβατικά αμόλυβδης βενζίνης, Ι.Χ. επιβατικά diesel, van αμόλυβδης βενζίνης και van diesel. Το αντίστοιχο ποσόστό τους στη σύνθεση στόλου (77.1%, 6.9%, 13.2% και 2.8% από TREMOVE βάσει οχηματοχιλιομέτρων και διασταύρωση με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ) πολλαπλασιάστηκε με το σύνολο των οχηματοχιλιομέτρων και στην συνέχεια με τον αντίστοιχο συντελεστή εκπομπών. Στην κατηγορία ελαφρών φορτηγών, προέκυψε υποκατηγοριοποίηση σε: Λεωφορεία, ελαφρά φορτηγά t και βαρέα φορτηγά t. Το αντίστοιχο 41 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

282 ποσoστό τους στη σύνθεση στόλου (45.6%, 39.5% και 14.8% από TREMOVE βάσει οχηματοχιλιομέτρων), πολλαπλασιάστηκε με το σύνολο των οχηματοχιλιομέτρων και στην συνέχεια με τον αντίστοιχο συντελεστή εκπομπών. Στην κατηγορία βαρέων φορτηγών, προέκυψε υποκατηγοριοποίηση σε βαρέα φορτηγά 16-32t και άνω των 32t. Το αντίστοιχο ποσόστό τους στη σύνθεση στόλου (46.7% και 53.3% από TREMOVE βάσει οχηματοχιλιομέτρων) πολλαπλασιάστηκε με το σύνολο των οχηματοχιλιομέτρων και στην συνέχεια με τον αντίστοιχο συντελεστή εκπομπών. Από τον Πίνακα 6.5 συμπεραίνουμε ότι το συνολικό ΑΑ της συγκεκριμένης κατηγορίας εκπομπών ανέρχεται στους 7, tco 2 e για το έτος 214 (αφαιρώντας τα ποσά των tco 2 e από την χρήση ιδιόκτητων οχημάτων, tco 2 e από τις μετακινήσεις προσωπικού και tco 2 e από τις μετακινήσεις του υπεργολάβου (βλ. αντίστοιχες παραγράφους). 42 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

283 Πίνακας 6.5: Ανθρακικό αποτύπωμα ανά οδικό τμήμα και κατηγορία οχήματος Οδικό Τμήμα Εγνατίας Οδού Δίκυκλα Ι.Χ. Επιβατικά Εκπομπές tco 2 e Ελαφρά Φορτηγά Βαριά Φορτηγά ΣΥΝΟΛΟ A/A 1 ΕΞΟΔΟΣ ΛΙΜΕΝΑ-Α/Κ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ Α/Κ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ-Α/Κ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ Α/Κ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ-Α/Κ ΝΕΟΧΩΡΙΟΥ Α/Κ ΝΕΟΧΩΡΙΟΥ-Α/Κ ΣΕΛΛΩΝ-ΤΥΡΙΑ Α/Κ ΣΕΛΛΩΝ/ΤΥΡΙΑ-Α/Κ ΔΩΔΩΝΗΣ Α/Κ ΔΩΔΩΝΗΣ-Α/Κ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Α/Κ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ-Α/Κ ΠΑΜΒΩΤΙΔΑΣ Α/Κ ΠΑΜΒΩΤΙΔΑΣ-Α/Κ ΑΡΑΧΘΟΥ Α/Κ ΑΡΑΧΘΟΥ-Α/Κ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ Α/Κ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ-Α/Κ ΜΕΤΣΟΒΟΥ Α/Κ ΜΕΤΣΟΒΟΥ-Α/Κ ΑΝΗΛΙΟΥ Α/Κ ΑΝΗΛΙΟΥ-Α/Κ ΠΑΝΑΓΙΑΣ Α/Κ ΠΑΝΑΓΙΑΣ-A/K ΑΓ.ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ A/K ΑΓ.ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ-Α/Κ ΒΕΝΕΤΙΚΟΥ Α/Κ ΒΕΝΕΤΙΚΟΥ-Α/Κ ΔΥΤ. ΓΡΕΒΕΝΩΝ Α/Κ ΔΥΤ. ΓΡΕΒΕΝΩΝ-Α/Κ ΑΝΑΤΟΛ. ΓΡΕΒΕΝΩΝ Α/Κ ΑΝΑΤΟΛ. ΓΡΕΒΕΝΩΝ-Α/Κ ΤΑΞΙΑΡΧΗ Α/Κ ΤΑΞΙΑΡΧΗ-Α/Κ ΔΥΤ. ΣΙΑΤΙΣΤΑΣ Α/Κ ΔΥΤ. ΣΙΑΤΙΣΤΑΣ -Α/Κ ΑΝ. ΣΙΑΤΙΣΤΑΣ Α/Κ ΑΝ. ΣΙΑΤΙΣΤΑΣ-Α/Κ ΚΑΛΑΜΙΑΣ Α/Κ ΚΑΛΑΜΙΑΣ-Α/Κ ΚΟΖΑΝΗΣ Α/Κ ΚΟΖΑΝΗΣ-Α/Κ ΠΟΛΥΜΥΛΟΥ Α/Κ ΠΟΛΥΜΥΛΟΥ-Α/Κ ΒΕΡΟΙΑΣ Α/Κ ΒΕΡΟΙΑΣ-Α/Κ ΚΟΥΛΟΥΡΑΣ Α/Κ ΚΟΥΛΟΥΡΑΣ-Α/Κ ΝΗΣΕΛΙΟΥ Α/Κ ΝΗΣΕΛΙΟΥ-Α/Κ ΚΛΕΙΔΙΟΥ Α/Κ ΚΛΕΙΔΙΟΥ-Α/Κ ΜΑΛΓΑΡΩΝ Α/Κ ΜΑΛΓΑΡΩΝ-Α/Κ ΑΞΙΟΥ Α/Κ ΑΞΙΟΥ-Α/Κ ΣΙΝΔΟΥ Α/Κ ΣΙΝΔΟΥ-Α/Κ ΚΑΛΟΧΩΡΙΟΥ Α/Κ ΚΑΛΟΧΩΡΙΟΥ-Α/Κ ΙΩΝΙΑΣ Α/Κ ΙΩΝΙΑΣ-Α/Κ ΕΥΚΑΡΠΙΑΣ Α/Κ ΕΥΚΑΡΠΙΑΣ-Α/Κ ΓΗΡΟΚΟΜΕΙΟΥ Α/Κ ΓΗΡΟΚΟΜΕΙΟΥ-Α/Κ ΛΑΓΚΑΔΑ-ΣΕΡΡΩΝ Α/Κ ΛΑΓΚΑΔΑ-ΣΕΡΡΩΝ-Α/Κ ΠΡΟΦΗΤΗ Α/Κ ΠΡΟΦΗΤΗ-A/K ΒΑΪΟΧΩΡΙΟΥ A/K ΒΑΪΟΧΩΡΙΟΥ-Α/Κ ΡΕΝΤΙΝΑΣ Α/Κ ΡΕΝΤΙΝΑΣ-Α/Κ ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑΣ Α/Κ ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑΣ-Α/Κ ΚΕΡΔΥΛΙΩΝ Α/Κ ΚΕΡΔΥΛΙΩΝ-Α/Κ ΣΤΡΥΜΟΝΑ Α/Κ ΣΤΡΥΜΟΝΑ-Α/Κ ΟΡΦΑΝΙΟΥ Α/Κ ΟΡΦΑΝΙΟΥ-Α/Κ ΜΟΥΣΘΕΝΗΣ Α/Κ ΜΟΥΣΘΕΝΗΣ-Α/Κ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΠΟΛΗΣ Α/Κ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΠΟΛΗΣ -Α/Κ ΑΓ. ΑΝΔΡΕΑ Α/Κ ΑΓ. ΑΝΔΡΕΑ-Α/Κ ΠΑΛΙΟΥ Α/Κ ΠΑΛΙΟΥ-Α/Κ ΑΓ.ΣΥΛΛΑ Α/Κ ΑΓ.ΣΥΛΛΑ-Α/Κ ΛΕΥΚΗΣ ΑΜΜΟΥ Α/Κ ΛΕΥΚΗΣ ΑΜΜΟΥ-Η/Κ ΠΕΡΝΗΣ Η/Κ ΠΕΡΝΗΣ-Α/Κ ΧΡΥΣΟΥΠΟΛΗΣ Α/Κ ΧΡΥΣΟΥΠΟΛΗΣ-Α/Κ ΒΑΝΙΑΝΟΥ Α/Κ ΒΑΝΙΑΝΟΥ-Α/Κ ΒΑΦΕΪΚΑ Α/Κ ΒΑΦΕΪΚΑ-Α/Κ ΙΑΣΜΟΥ Α/Κ ΙΑΣΜΟΥ-ΔΥΤ. Α/Κ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ ΔΥΤ. Α/Κ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ-ΑΝΑΤ. Α/Κ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΣ Α/Κ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ-Α/Κ ΜΕΣΤΗΣ Α/Κ ΜΕΣΤΗΣ-Α/Κ ΜΑΚΡΗΣ Α/Κ ΜΑΚΡΗΣ-Α/Κ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ Α/Κ ΑΛΕΞ/ΠΟΛΗΣ-Α/Κ ΒΙ.ΠΕ ΑΛΕΞ/ΠΟΛΗΣ Α/Κ ΒΙ.ΠΕ ΑΛΕΞ/ΠΟΛΗΣ-Α/Κ ΑΡΔΑΝΙΟΥ Α/Κ ΑΡΔΑΝΙΟΥ-ΚΗΠΟΙ Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

284 Οδικό Τμήμα Εγνατίας Οδού Εκπομπές tco 2 e Δίκυκλα Ι.Χ. Επιβατικά Ελαφρά Φορτηγά Βαριά Φορτηγά ΣΥΝΟΛΟ A/A 61 Α/Κ ΔΥΤ. ΣΙΑΤΙΣΤΑΣ -Α/Κ ΑΛΙΑΚΜΟΝΑ (Κ.Α) A/K ΑΛΙΑΚΜΟΝΑ - Α/Κ ΜΑΝΙΑΚΩΝ (Κ.Α.) Α/Κ ΜΑΝΙΑΚΩΝ - ΚΡΥΣΤΑΛΛΟΠΗΓΗ (Κ.Α.) Α/Κ ΑΞΙΟΥ/ΧΑΛΑΣΤΡΑΣ - Α/Κ ΓΕΦΥΡΑΣ (Κ.Α.) Α/Κ ΓΕΦΥΡΑΣ - ΕΥΖΩΝΟΙ (Κ.Α.) Α/Κ ΛΑΓΚΑΔΑ - Α/Κ ΛΕΥΚΩΝΑ (Κ.Α.) Α/Κ ΛΕΥΚΩΝΑ - Α/Κ ΠΕΤΡΙΤΣΙΟΥ (Κ.Α.) Α/Κ ΠΕΤΡΙΤΣΙΟΥ - ΠΡΟΜΑΧΩΝΑΣ (Κ.Α.) ΚΟΜΟΤΗΝΗ - ΝΥΜΦΑΙΑ (Κ.Α.) ΣΥΝΟΛΟ γ) Διαφυγόντα αέρια: Ψυκτικά αέρια και φθοριούχες ενώσεις που διαρρέουν από κινητές ή σταθερές μονάδες κλιματισμού και ψύξης. Η ισοδύναμη ποσότητα CO 2 που εκλύεται στην ατμόσφαιρα, υπολογίζεται κατ εκτίμηση από δευτερογενή δεδομένα που διέθεσε η Ε.Ο.Α.Ε και αφορούν τον αριθμό και το μέγεθος των κλιματιστικών συστημάτων που βρίσκονται σε λειτουργία. Στον Πίνακα 6.6 παρουσιάζονται οι απώλειες HFCs και οι ισοδύναμες εκπομπές CO 2 κατ έτος. Η μέση χωρητικότητα ψυκτικού υγρού και τα ποσοστά απωλειών της κάθε κατηγορίας προήλθαν από την διεθνή βιβλιογραφία, ενώ έγινε η παραδοχή ότι σε όλες τις μονάδες χρησιμοποιείται ως ψυκτικό υγρό το R41A, καθώς από το 21 και μετά έχει γίνει υποχρεωτική η χρήση του σε όλων των ειδών τα κλιματιστικά (οικιακής χρήσης και HVAC). To R41A είναι ένα αζεοτροπικό ψυκτικό ρευστό (μείγμα) αποτελούμενο από 5% R125 (CHF 2 CF 3 ) και 5% R32 (CH 2 F 2 ), οι οποίες είναι HFC ενώσεις με Δυναμικό Θέρμανσης (GWP) 35 και 675 αντίστοιχα. Επομένως, οι εκπομπές HFCs υπολογίζονται ως το γινόμενο του αριθμού των μονάδων σε κάθε κατηγορία με την μέση χωρητικότητα ψυκτικού υγρού και το ποσοστό απωλειών, ενώ οι ισοδύναμες εκπομπές CO 2 υπολογίζονται πολλαπλασιάζοντας την ποσότητα του αερίου που διαφεύγει στην ατμόσφαιρα με το Δυναμικό Θέρμανσης (μέση τιμή = 28). 44 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

285 Πίνακας 6.6: Απώλειες ψυκτικού υγρού ανά έτος και ισοδύναμες εκπομπές CO 2 Είδος Κλιματιστικού Room A/C 7-12 Btu/hr Room A/C Btu/hr Other commercial A/C 36 Btu/hr Other commercial A/C 72 Btu/hr Μονάδα Μέση χωρητικότητα ψυκτικού υγρού (kg) Ποσοστό απωλειών ψυκτικού υγρού, ανά έτος Εκπομπές HFCs (kg) Εκπομπές tco 2 e ΣΥΝΟΛΟ Υπολογισμός ανθρακικού αποτυπώματος Εκπομπές Πεδίου 2 Σύμφωνα με το Πρότυπο του GHG Protocol (Corporate Accounting and Reporting Standard), περιλαμβάνουν τις έμμεσες εκπομπές από την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας ή θερμότητας που παράγεται εκτός ορίων της Ε.Ο.Α.Ε., αλλά καταναλώνεται εντός ορίων του φορέα. Αποτελούν σημαντικό μέρος της απογραφής του ανθρακικού αποτυπώματος του φορέα και ο υπολογισμός τους βασίζεται στην μεθοδολογία που περιγράφεται στην Α Τεχνική Έκθεση. Έτσι, το σύνολο των kwh (μέσης και χαμηλής τάσης) της ετήσιας κατανάλωσης, διαιρείται με τα επιμέρους ποσοστά του μείγματος καυσίμου (ΔΕΗ 214) και στην συνέχεια οι επιμέρους καταναλώσεις (λιγνιτική, φυσικού αερίου, διασυνδέσεις), πολλαπλασιάζονται με τον αντίστοιχο συντελεστή εκπομπών (ΔΕΗ 214) και στην συνέχεια αθροίζονται, όπως φαίνεται στον Πίνακα Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

286 Πίνακας 6.7: Ετήσια κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας Ε.Ο.Α.Ε. και ανθρακικό αποτύπωμα ανά τύπο καυσίμου Μείγμα καυσίμου για τους σταθμούς διασυνδεδεμένου συστήματος (214) Κατανάλωση Ηλεκτρ. Ενέργειας (MWh) Συντελεστής εκπομπών καυσίμου Εκπομπές tco 2 e ΛΙΓΝΙΤΙΚΗ 44.7% 29, ,786.9 ΠΕΤΡΕΛΑΙΚΗ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ 14.47% 9, , ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΗ 7.58% 5, ΑΠΕ 16.77% 11, ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΕΙΣ 17.11% 11, , ΣΥΝΟΛΟ 1.% 67, , Να σημειωθεί ότι οι καταναλώσεις που προέρχονται από την υδροηλεκτρική παραγωγή και τις ΑΠΕ έχουν μηδενικό ανθρακικό αποτύπωμα, ενώ γίνεται η παραδοχή ότι ο συντελεστής εκπομπών για τις διασυνδέσεις (αγορά ηλεκτρικού ρεύματος από γειτονικές χώρες) ισούται με τον μέσο όρο του μείγματος καυσίμου, καθώς δεν υπήρχαν διαθέσιμα δεδομένα από την ΔΕΗ. Από τον Πίνακα 6.7 συμπεραίνουμε ότι το συνολικό ΑΑ της συγκεκριμένης κατηγορίας εκπομπών ανέρχεται στους 61, tco 2 e για το έτος 214. Οι απώλειες ηλεκτρικού ρεύματος στο δίκτυο καταγράφονται ξεχωριστά ως μέρος των εκπομπών του Πεδίου Υπολογισμός ανθρακικού αποτυπώματος Εκπομπές Πεδίου 3 Όπως έχει αναφερθεί στην Α Τεχνική Έκθεση, στις εκπομπές του Πεδίου 3 συγκαταλέγονται έμμεσες εκπομπές από πηγές που δεν ανήκουν ή ελέγχονται άμεσα από τον φορέα, αλλά που σχετίζονται με δραστηριότητες του (μετακινήσεις και ταξίδια εργαζομένων, διάθεση απορριμμάτων από τρίτους, υπεργολαβίες, απώλειες κατά τη μεταφορά και διανομή ηλεκτρικής ενέργειας, κλπ). Περιλαμβάνουν όλες τις έμμεσες 46 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

287 εκπομπές που δεν ανήκουν στο Πεδίο 2. Οι εκπομπές αυτές διαχωρίζονται σε επιμέρους κατηγορίες ακολουθώντας το πρότυπο του GHG Protocol (Corporate Value Chain Scope 3 Accounting and Reporting Standard). Σε συνεργασία με την Ε.Ο.Α.Ε. έγινε επιλογή, σε πρώτο στάδιο, των δραστηριοτήτων που θα συμπεριληφθούν στο σύστημα απογραφής, με γνώμονα το βαθμό συνάφειας της κάθε δραστηριότητας με τη λειτουργία της εταιρείας, αλλά και τη διαθεσιμότητα στοιχείων. Οι πηγές εκπομπών του Πεδίου 3 που προτείνεται να συμπεριληφθούν στο σύστημα απογραφής της Ε.Ο.Α.Ε. είναι οι εξής: Μετακινήσεις και ταξίδια προσωπικού Εκπομπές υπεργολάβων. Συμπεριλαμβάνεται η χρήση κατασκευαστικών υλικών και υλικών συντήρησης (ελαφρά και βαριά συντήρηση) Διάθεση απορριμμάτων Απώλειες κατά την μεταφορά και διανομή ηλεκτρικής ενέργειας Η πλειοψηφία των πρωτογενών δεδομένων για τις δραστηριότητες του Πεδίου 3 έγινε διαθέσιμη από τις υπηρεσίες της Ε.Ο.Α.Ε και των υπεργολάβων (ΑΚΤΩΡ Α.Ε.). Πιο συγκεκριμένα: α) Μετακινήσεις και ταξίδια προσωπικού Ε.Ο.Α.Ε.: Πρωτογενή στοιχεία για την κατηγορία αυτή συλλέχθηκαν από την Δ/νση Προσωπικού της Ε.Ο.Α.Ε και περιλαμβάνουν ονομαστικές καταστάσεις με το μέσο που χρησιμοποιείται και χιλιομετρικές αποστάσεις από/προς τον τόπο εργασίας, καθώς και ονομαστικές καταστάσεις μετακινήσεων εκτός έδρας. Απο τα στοιχεία προκύπτουν οι αντίστοιχες καταναλώσεις καυσίμων ανά μέσο μεταφοράς στην διάρκεια του έτους. Ο υπολογισμός του Ανθρακικού Αποτυπώματος από τις καθημερινές μετακινήσεις του προσωπικού έγινε ανά εργαζόμενο ανάλογα με το μέσο μεταφοράς του και τη χιλιομετρική απόσταση που διανύει καθημερινά από και προς τον τόπο εργασίας του, όπως φαίνεται στον Πίνακα 6.8. Οι παραδοχές εργάσιμων ημερών ανά έτος του κάθε εργαζόμενου σύμφωνα με την διεθνή βιβλιογραφία, παρουσιάζονται στον Πίνακα 6.9. Επίσης, σε κάποιες περιπτώσεις όπου χρησιμοποιείται κοινό μέσο για την μετακίνηση 47 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

288 από/προς τον τόπο εργασίας από δύο ή περισσότερους εργαζόμενους (travel share), ο υπολογισμός προσαρμόζεται ανάλογα ώστε να αποφευχθούν οι διπλοκρατήσεις. Πίνακας 6.8: Συνολικά ετήσια διανυθέντα χιλιόμετρα και ανθρακικό αποτύπωμα ανά υπηρεσία Υπηρεσία Διανυθείσα απόσταση (pkm/yr) Εκπομπές tco 2 e Διόδια Ακτίου 5, Διόδια Μαλγάρων 431, Περιφ. Υπηρεσία Γρεβενών 262, Περιφ. Υπηρεσία Ιωαννίνων 69, Περιφ. Υπηρεσία Θεσσαλονίκης 56, 1.44 Περιφ. Υπηρεσία Κομοτηνής 35, Κεντρικό κτίριο ΕΟΑΕ 149, Λυόμενα ΕΟΑΕ 131, Μποτζωρλος ΕΟΑΕ 412, 83.1 ΣΥΝΟΛΟ 1,598, Πίνακας 6.9: Παραδοχές εργάσιμων ημερών ανά έτος Εργασιμές μέρες / έτος 25 Συνολικοί μήνες / έτος 11 Εργασιμές μέρες / μήνα 23 Εβδομάδες / μήνα 4 Στον πίνακα 6.1 που ακολουθεί παρουσιάζονται οι συντελεστές για το υπολογισμό του Ανθρακικού Αποτυπώματος (DEFRA 214) ανά είδος μεταφορικού μέσου που χρησιμοποιεί ο εργαζόμενος από και προς τον τόπο εργασίας του. To Ανθρακικό Αποτύπωμα (Πίνακας 6.8) προκύπτει από τον πολλαπλασιασμό των συντελεστών εκπομπών με τα συνολικά διανυθέντα επιβατοχιλιόμετρα (pkm). 48 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

289 Πίνακας 6.1: Συντελεστές εκπομπών ανα είδος οχήματος Είδος Συντελεστές Εκπομπών (kgco 2 e/km) Μέσο επιβατικό αυτοκίνητο.1854 Μέσο τοπικό λεωφορείο.115 Δίκυκλο.96 Επιπλέον, υπολογίστηκε το Ανθρακικό Αποτύπωμα από τα επαγγελματικά ταξίδια των εργαζομένων. Στον Πίνακα 6.11 που ακολουθεί παρουσιάζονται τα συνολικά διανυθέντα χιλιόμετρα ανά μεταφορικό μέσο και οι συντελεστές εκπομπών (DEFRA 214) ανά μεταφορικό μέσο, οι οποίοι πολλαπλασιαζόμενοι με τη διανυθείσα απόσταση, μας δίνουν το Ανθρακικό Αποτύπωμα ανά είδος μετακίνησης. Για τον υπολογισμό των επιβατοχιλιομέτρων ανά μεταφορικό μέσο, έγινε η παραδοχή ότι τα αεροπορικά ταξίδια είχαν αφετηρία το πλησιέστερο στην Υπηρεσία αεροδρόμιο (Αερολιμένας Θεσσαλονίκης για τις πτήσεις εξωτερικού και την πλειονότητα των πτήσεων εσωτερικού), ενώ για ταξίδια σε νησιωτικούς προορισμούς χωρίς αεροπορική σύνδεση, έγινε η παραδοχή ότι χρησιμοποιήθηκε αεροπλάνο εως την Αθήνα και από εκεί ακτοπλοϊκή σύνδεση. Να σημειωθεί ότι, όπως και στην περίπτωση των ιδιόκτητων οχημάτων Ε.Ο.Α.Ε., ένα σημαντικό ποσοστό των οδικών μετακινήσεων και εκτός έδρας ταξιδιών του προσωπικού διεξάγεται εντός του οδικού δικτύου της Εγνατίας Οδού, με αποτέλεσμα να καταγράφεται και στην κατηγορία των τελικών χρηστών. Καθώς δεν υπάρχουν δεδομένα για τον προσδιορισμό του ακριβούς ποσοστού των μετακινήσεων αυτών, γίνεται η παραδοχή ότι το ήμισυ των εκπομπών της κατηγορίας αυτής, ήτοι tco 2 e (15.15 tco 2 e των μετακινήσεων απο/προς εργασία συν tco 2 e των εκτός έδρας μετακινήσεων) συγκαταλέγεται στις εκπομπές των κατηγοριών 1 και 2 (δίκυκλα και Ι.Χ. επιβατικά) των τελικών χρηστών. 49 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

290 Πίνακας 6.11: Ταξίδια εργαζομένων και εκπομπές CO 2 e ανά είδος μετακίνησης Είδος Μετακίνησης Συντελεστές Εκπομπών (kgco 2 /km) Διανυθείσα απόσταση (pkm/yr) Εκπομπές tco 2 e Μετακίνηση αεροπλάνο (εγχώρια πτήση) ,284, Μετακίνηση αεροπλάνο (πτήση εξωτερικού έως 37km) , Επιβατικό πλοίο , Μέσο επιβατικό αυτοκίνητο , ΣYNOΛΟ Από τους δύο Πίνακες (6.8 και 6.11) συμπεραίνουμε ότι το συνολικό ΑΑ της συγκεκριμένης κατηγορίας εκπομπών ανέρχεται στους tco 2 e για το έτος 214. β) Εκπομπές υπεργολάβων: Εκπομπές που απορρέουν από δραστηριότητες υπεργολάβων, όπου γίνεται κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και πετρελαιοειδών (ελαφριά συντήρηση, συντήρηση οδικού δικτύου, σήμανση/έλεγχος κυκλοφορίας, περισυλλογή απορριμάτων κτλ.). Συμπεριλαμβάνονται οι εκπομπές που απορρέουν από τα υλικά κατασκευής και συντήρησης καθώς και τις μετακινήσεις προσωπικού του υπεργολάβου. Πρωτογενή δεδομένα διατέθηκαν από την εταιρεία ΑΚΤΩΡ Α.Ε. με την οποία συνεργάζεται η Ε.Ο.Α.Ε στο κομμάτι αυτό. Τα στοιχεία αυτά αναφέρονται στο χρονικό διάστημα Ιανουαρίου Σεπτεμβρίου 214, επομένως για τον υπολογισμό του ΑΑ γίνεται κατ εκτίμηση αναγωγή σε όλο το έτος. Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας: Ο υπολογισμός του Ανθρακικού Αποτυπώματος από την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας του υπεργολάβου, βασίζεται στην ίδια μεθοδολογία που εφαρμόστηκε για τον υπολογισμό των εκπομπών από την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας του φορέα (εκπομπές Πεδίου 2). Επομένως, το σύνολο των kwh διαιρείται με τα επιμέρους ποσοστά του μείγματος καυσίμου και στην συνέχεια οι επιμέρους καταναλώσεις (λιγνιτική, φυσικού αερίου, διασυνδέσεις), πολλαπλασιάζονται με τον αντίστοιχο συντελεστή και στην συνέχεια αθροίζονται, όπως φαίνεται στον Πίνακα Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

291 Πίνακας 6.12: Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας υπεργολάβου και ανθρακικό αποτύπωμα ανά τύπο καυσίμου Μείγμα καυσίμου για τους σταθμούς διασυνδεδεμένου συστήματος (214) Κατανάλωση Ηλεκτρ. Ενέργειας (MWh) Συντελεστής εκπομπών καυσίμου Εκπομπές tco 2 e ΛΙΓΝΙΤΙΚΗ 44.7% ΠΕΤΡΕΛΑΙΚΗ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ 14.47% ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΗ 7.58% ΑΠΕ 16.77% ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΕΙΣ 17.11% ΣΥΝΟΛΟ 1.% Κατανάλωση πετρελαιοειδών: Παρομοίως, από την κατανάλωση υγρών καυσίμου του υπεργολάβου, γίνεται υπολογισμός των εκπομπών βάσει των αντίστοιχων συντελεστών, όπως παρουσιάζεται στον Πίνακα 6.13, αφού πάλι γίνει αναγωγή των στοιχείων στο 12μηνο. Επειδή στα πρωτογενή δεδομένα δεν γίνεται διαχωρισμός του τύπου υγρών καυσίμων που καταναλώθηκε (αμόλυβδη ή diesel κίνησης), γίνεται παραδοχή ενός μείγματος καυσίμου 5-5. Πίνακας 6.13: Κατανάλωση υγρών καυσίμων υπεργολάβου και ανθρακικό αποτύπωμα ανά τύπο καυσίμου Είδος καυσίμου Ποσότητα (m 3 ) Συντελεστής εκπομπών καυσίμου Εκπομπές tco 2 e (t/m 3 ) Αμόλυβδη βενζίνη Diesel κίνησης ΣΥΝΟΛΟ Κατασκευαστικά υλικά Υλικά συντήρησης: Δεν υπήρξαν κατασκευαστικές εργασίες για το έτος 214, ωστόσο στη διαδικασία μοντελοποίησης του ανθρακικού 51 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

292 αποτυπώματος και το αντίστοιχο λογισμικό, προβλέπονται σχετικά πεδία για μελλοντική χρήση. Σε ότι αφορά τις εργασίες συντήρησης, αυτές διαχωρίζονται σε ελαφριά (κτίρια και διαχείριση περιβάλλοντος) και βαριά (ανακατασκευή οδοστρώματος) συντήρηση και αναλαμβάνονται υπεργολαβικά από την κατασκευαστική εταιρεία ΑΚΤΩΡ Α.Ε. Τα διαθέσιμα πρωτογενή στοιχεία των ποσοτήτων υλικών που χρησιμοποιήθηκαν για συντήρηση (οπλισμένο σκυρόδεμα, χάλυβας και άσφαλτος), οι αντίστοιχοι συντελεστές εκπομπών (DEFRA 214) και το ανθρακικό τους αποτύπωμα παρατίθενται στον Πίνακα Να σημειωθεί ότι για το οπλισμένο σκυρόδεμα, έγινε μετατατροπή της ποσότητας από m 3 σε t (μέση πυκνότητα 24 kg/m 3 ). Πίνακας 6.14: Ποσότητες υλικών κατασκευής συντήρησης και ενσωματωμένο ανθρακικό αποτύπωμα Υλικά κατασκευής - συντήρησης Ποσότητα (t) Συντελεστής εκπομπών (kg/t) Εκπομπές tco 2 e Οπλισμένο σκυρόδεμα Χάλυβας οπλισμού σκυροδέματος - Χαλύβδινο δομικό πλέγμα Άσφαλτος ΣΥΝΟΛΟ Μετακινήσεις προσωπικού υπεργολάβου: Τα διαθέσιμα στοιχεία από την ΑΚΤΩΡ Α.Ε δεν περιλαμβάνουν την κατηγοριοποίηση των διανυθέντων επιβατοχιλιομέτρων ανά μέσο μεταφοράς, οπότε στους υπολογισμούς έγινε η παραδοχή χρήσης Ι.Χ. οχημάτων τόσο για τις μετακινήσεις από/προς τον τόπο εργασίας, όσο και για τα εκτός έδρας ταξίδια (Πίνακας 6.15). Όπως και στην περίπτωση των μετακινήσεων του προσωπικού Ε.Ο.Α.Ε., σημαντικό ποσοστό των υπηρεσιακών μετακινήσεων του υπεργολάβου διεξάγεται εντός του οδικού δικτύου της Εγνατίας Οδού, με αποτέλεσμα να καταγράφεται και στην κατηγορία των τελικών χρηστών. Καθώς δεν υπάρχουν δεδομένα για τον προσδιορισμό του ακριβούς ποσοστού των μετακινήσεων αυτών, γίνεται η παραδοχή ότι το ήμισυ των 52 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

293 εκπομπών της κατηγορίας αυτής ( tco 2 e), συγκαταλέγεται στις εκπομπές της κατηγορίας 2 (Ι.Χ. επιβατικά) των τελικών χρηστών. Πίνακας 6.15: Μετακινήσεις προσωπικού υπεργολάβου και απορρέουσες εκπομπές CO 2 e Είδος Μετακίνησης Συντελεστής Εκπομπών Διανυθείσα απόσταση (kgco 2 /km) (pkm/yr) Εκπομπές tco 2 e Μεσο επιβατικό αυτοκίνητο ,957, ΣYNOΛΟ Διάθεση απορριμάτων: Πρόκειται για ποσότητες απορριμάτων που προκύπτουν από διάφορες υπεργολαβικές εργασίες συντήρησης (π.χ. μπάζα). Τα διαθέσιμα στοιχεία από την ΑΚΤΩΡ Α.Ε διαχωρίζουν τα απορρίματα σε αστικά και ανακυκλώσιμα: (Πίνακας 6.16). Πίνακας 6.16: Ποσότητες απορριμάτων υπεργολάβου και παραγόμενες εκπομπές CO 2 e Διάθεση απορριμάτων υπεργολάβου Ποσότητα (t) Συντελεστές εκπομπών (kg/t) Εκπομπές tco 2 e Αστικά απορρίματα Ανακυκλώσιμα απορρίματα ΣYNOΛΟ Από το άθροισμα των επιμέρους ΑΑ (Πίνακες 6.12 εως 6.16), συμπεραίνουμε ότι το συνολικό ΑΑ της συγκεκριμένης κατηγορίας εκπομπών ανέρχεται στους tco 2 e για το έτος 214. γ) Διάθεση απορριμάτων: Στοιχεία για τις ποσότητες και την κατανομή των στερεών απορριμάτων που συλλέχθηκαν κατά την διάρκεια του έτους, συγκεντρώθηκαν από τις Περιφερειακές Υπηρεσίες της Ε.Ο.Α.Ε. Στοιχεία για τις ποσότητες υγρών αποβλήτων και μετάλλου σκραπ συγκεντρώθηκαν από τις Κεντρικές Υπηρεσίες. Να σημειωθεί ότι: α) η κατανάλωση καυσίμων από απορριματοφόρα από/προς τους χώρους διάθεσης των απορριμάτων και 53 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

294 β) οι ποσότητες των απορριμάτων που προκύπτουν από διάφορες υπεργολαβικές εργασίες συντήρησης (π.χ. μπάζα), περιλαμβάνονται στην κατηγορία εκπομπών από υπεργολάβους. Λόγω έλλειψης ποσοτικού διαχωρισμού βάσει βάρους των απορριμάτων προς τους ΧΥΤΑ, έγινε η παραδοχή ότι το σύνολο των απορριμάτων ανήκει στην κατηγορία «διάφορα αστικά απορρίματα» με ενιαίο συντελεστή εκπομπών. Στον πίνακα 6.17 που ακολουθεί, παρουσιάζονται τα είδη των απορριμμάτων, οι παραγόμενες ποσότητες που συλλέχθηκαν και καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια του έτους και οι συντελεστές εκπομπών (DEFRA 214) οι οποίοι πολλαπλασιαζόμενοι με την ποσότητα ανά είδος απορριμμάτων δίνουν τις ισοδύναμες εκπομπές CO 2 e. Πίνακας 6.17: Ετήσιες ποσότητες ανά είδος απορριμάτων Ε.Ο.Α.Ε. και παραγόμενες εκπομπές CO 2 e Είδος απορριμάτων Ποσότητα (t) Συντελεστές εκπομπών (kg/t) Εκπομπές tco 2 e Διάφορα αστικά απορρίματα (ΧΥΤΑ) Scrap μεταλλα (ανακύκλωση) Λιπαντικά (ανακύκλωση) ΑΗΗΕ (ανακύκλωση) ΣYNOΛΟ 55.6 δ) Απώλειες κατά την μεταφορά και διανομή ηλεκτρικής ενέργειας: Το ποσοστό εκτιμώμενων απωλειών ηλεκτρικού ρεύματος στα δίκτυα μεταφοράς και διανομής του ΔΕΔΔΗΕ, καθώς και σε καλώδια και μετασχηματιστές εντός της Ε.Ο.Α.Ε. υπολογίστηκε από το τμήμα Η/Μ της εταιρείας. Πίνακας 6.18: Ισοδύναμες εκπομπές CO 2 e λόγω απωλειών ηλεκτρικής ενέργειας Ετήσια κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (MWh) Εκτίμηση ετήσιων απωλειών ενέργειας σε καλώδια και μετασχηματιστές του ΔΕΣΜΗΕ Ετήσιες απώλειες ηλεκτρικής ενέργειας (MWh) Εκπομπές tco 2 e 67, % Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

295 6.5 Ηλεκτρονική πλατφόρμα υπολογισμού ανθρακικού αποτυπώματος Εγνατίας οδού Το παρόν λογισμικό αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του έργου «Προμήθεια Υπηρεσιών Υλοποίησης Μετρήσεων και Αναλύσεων των Περιβαλλοντικών Δεικτών για την Ποιότητα της Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354». Το λογισμικό αποτελεί μέρος του Π.Ε.2 και συγκεκριμένα αφορά την υλοποίηση της δράσης "Μοντελοποίηση ανθρακικού αποτυπώματος - πιλοτική εφαρμογή". Τεχνικές προδιαγραφές: Το λογισμικό διαθέτει γραφική διεπαφή χρήστη (GUI) και υλοποιήθηκε με τη γλώσσα προγραμματισμού Java, η οποία παρέχει το πλεονέκτημα της εκτέλεσης του λογισμικού σε διαφορετικά λειτουργικά συστήματα. Για την ανάπτυξη του χρησιμοποιήθηκε το "NetBeans ver. 8.1» IDE (Ολοκληρωμένο Περιβάλλον Ανάπτυξης) το οποίο είναι ανοιχτού κώδικα. Το λογισμικό που αναπτύχτηκε «Ηλεκτρονική πλατφόρμα υπολογισμού ανθρακικού αποτυπώματος Εγνατίας οδού» είναι συμβατό με τα ακόλουθα λειτουργικά συστήματα: Windows Linux Solaris OS X προκειμένου να μεγιστοποιηθεί ο αριθμός των υποψήφιων χρηστών και να αποφευχθούν οι υπερβολικές απαιτήσεις σε υλικό και λογισμικό. Για την ορθή λειτουργία του λογισμικού απαιτείται η εγκατάσταση του Java SE Runtime Environment 8 ενημέρωση 45 και νεότερη (8u45 JRE), 32 ή 64 bit έκδοση ανάλογα με το λειτουργικό του Η/Υ που είναι εγκατεστημένο. Η διαδικασία εγκατάστασης χρειάζεται να γίνει μία μόνο φορά για την πρώτη χρήση από τον διαχειριστή του συστήματος. Στη συνέχεια ο χρήστης αντιγράφει στο σκληρό δίσκο τον φάκελο CarbonFootprint και εκτελεί το αρχείο CarbonFootprint.jar που βρίσκεται μέσα στο φάκελο. Επίσης, είναι απαραίτητο για τη λειτουργία του λογισμικού να υπάρχει σύνδεση 55 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

296 με τη βάση δεδομένων του ανθρακικού αποτυπώματος (Microsoft SQL Server 212 Carbon Footprint). Οι ελάχιστες απαιτήσεις του συστήματος για την ορθή εκτέλεση του λογισμικού περιγράφονται αναλυτικά παρακάτω: LAN Connection Microsoft Windows 7, 8.1, 1: o Επεξεργαστής: 1.2 GHz Intel Core 2 duo (32 or 64-bit) ή αντίστοιχος o Μνήμη: 2 GB o Σκληρός δίσκος: 2 MB ελεύθερος χώρος Ubuntu 12.4 ή νεότερη έκδοση: o Επεξεργαστής: 1.2 GHz Intel Core 2 duo (32 or 64-bit) ή αντίστοιχος o Μνήμη: 2 GB o Σκληρός δίσκος: 2 MB ελεύθερος χώρος Macintosh OS X 1.8 ή νεότερη έκδοση o Επεξεργαστής: Dual-Core Intel (32 or 64-bit) o Μνήμη: 2 GB o Σκληρός δίσκος: 2 MB ελεύθερος χώρος Περιγραφή λογισμικού: Ο χρήστης αρχικά, συνδέεται στο σύστημα πηγαίνοντας στο menu και επιλέγοντας Αρχείο -> Σύνδεση/Αποσύνδεση -> Σύνδεση ή πατώντας το εικονίδιο. Με την επιτυχή σύνδεση ο χρήστης αποκτά δικαιώματα χρήσης του λογισμικού ανάλογα με τον τύπο του χρήστη. Οι τύποι των χρηστών είναι οι εξής: 1. Διαχειριστής του συστήματος (Πλήρη δικαιώματα χρήσης) 2. Διαχειριστής (Πλήρη δικαιώματα χρήσης εκτός από τροποποίηση των ρυθμίσεων σύνδεσης με τη βάση δεδομένων) 3. Χρήστης (Καταχώρηση και προβολή δεδομένων) 4. Επισκέπτης (απλή προβολή των δεδομένων) 56 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

297 Σχήμα 6.1: Κεντρικό παράθυρο λογισμικού «Ηλεκτρονική πλατφόρμα υπολογισμού ανθρακικού αποτυπώματος Εγνατίας οδού». Οι χρήστες και οι διαχειριστές έχουν δικαίωμα να καταχωρήσουν δεδομένα στο λογισμικό. Συγκεκριμένα έχουν τη δυνατότητα να καταχωρήσουν δεδομένα σε μία από τις παρακάτω κατηγορίες: Windows Πηγές Καύσεως (1) Κυκλοφορία Οχημάτων (2) Κατανάλωση Ηλεκτ. Ενέργειας (3) Διαφυγόντα Αέρια (4) Μετακινήσεις Προσωπικού (5) Διάθεση Απορριμμάτων (6) Εκπομπές Υπεργολάβων (7) ΠΡΟΣΟΧΗ! Αν κατά την σύνδεση του χρήστη η ένδειξη είναι τότε ο χρήστης έχει δικαίωμα καταχώρησης δεδομένων στη βάση δεδομένων. Αν η ένδειξη είναι τότε δεν 57 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

298 έχει δικαίωμα καταχώρησης στη βάση διότι ένας άλλος χρήστης είναι συνδεδεμένος στη βάση δεδομένων. Για την καταχώρηση δεδομένων επιλέγεται είτε από το menu πατώντας το CO 2 είτε από το toolbar πατώντας ένα από τα αντίστοιχα κουμπιά: Σχήμα 6.2: Καταχώρηση ή/και επεξεργασία δεδομένων για την κατηγορία «Κυκλοφορία οχημάτων». Επίσης υπάρχει δυνατότητα προβολής όλων των αποτελεσμάτων συνόλων των καταχωρήσεων που υπάρχουν αποθηκευμένα στη βάση δεδομένων καθώς και προβολής με μορφή γραφημάτων πατώντας το κουμπί. Οι χρήστες και οι διαχειριστές έχουν επίσης το δικαίωμα να διαγράψουν μία καταχώρηση από τη βάση πατώντας το κουμπί. 58 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

299 Σχήμα 6.3: Προβολή αποτελεσμάτων σε μορφή πίνακα και μορφή γραφημάτων. Οι χρήστες έχουν τη δυνατότητα να προβάλουν τους Συντελεστές Εκπομπών, ενώ οι διαχειριστές έχουν και το δικαίωμα να τους τροποποιήσουν χρησιμοποιώντας τα κουμπιά: Οι διαχειριστές έχουν επίσης το δικαίωμα να διαγράψουν ένα συντελεστή από τη βάση δεδομένων επιλέγοντας από το menu Συντελεστές Εκπομπών Αερίων Θερμοκηπίου (ΣΕΑΘ) -> Διαγραφή ΣΕΑΘ Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

300 Σχήμα 6.4: Παράθυρο για την διαγραφή αποθηκευμένων δεδομένων από τη βάση δεδομένων. Σχήμα 6.5: Προβολή συντελεστών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. 6 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

301 Σχήμα 6.6: Διαγραφή συντελεστών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Οι διαχειριστές έχουν το δικαίωμα δημιουργίας νέων χρηστών και τροποποίησης υπαρχόντων πατώντας τα κουμπιά: Ο διαχειριστής του συστήματος έχει τη δυνατότητα να τροποποιήσει τα δεδομένα για τη σύνδεση με τη βάση δεδομένων επιλέγοντας από το menu Εργαλεία -> Ρυθμίσεις σύνδεσης με τη ΒΔ. 61 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

302 Σχήμα 6.7: Δημιουργία νέων χρηστών και τροποποίηση υπαρχόντων. Σχήμα 6.8: Ρυθμίσεις σύνδεσης με τη βάση δεδομένων. Οι χρήστες με σκοπό τη μη εξουσιοδοτημένη χρήση του λογισμικού και των δεδομένων που είναι αποθηκευμένα στη βάση δεδομένων, έχουν τη δυνατότητα αποσύνδεσης από το λογισμικό και από τη βάση δεδομένων πατώντας το παραπάνω ενέργεια απενεργοποιούνται όλες οι δυνατότητες του λογισμικού:. Με την 62 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

303 6.6. Χρησιμοποιούμενη βιβλιογραφία για το Ανθρακικό Αποτύπωμα [1] J. Fairburn and G. Pugh, An assessment of the carbon footprint of the M6 Toll Motorway in the UK, Institute for Environment, Sustainability and Regeneration, Staffordshire University, 28. [2] Finnish National Road Administration, Life Cycle Assessment of Road Construction, [3] IPCC Guidelines for National Greenhouse Gas Inventories, Mobile Combustion, [4] Reducing Carbon Emissions from Transport Projects, Asian Development Bank Evaluation Study, 21. [5] Key Trends in CO2 Emissions, International Energy Agency (IEA), 214. [6] EMEP/EEA air pollutant emission inventory guidebook, Category 1.A.3.b: Exhaust emissions from road transport, 213. Report, 27. [7] T. Weidman and J. Weinx, A definition of carbon footprint, ISA UK Research [8] Corporate Accounting and Reporting Standard, World Resources Institute/World Business Council on Sustainable Development (WRI/WBCSD), 24. [9] DIN16258:212 Methodology for calculation and declaration of energy consumption and GHG emissions of transport services (freight and passengers), 212. [1] Corporate Value Chain (Scope 3): Accounting and Reporting Standard (WRI/WBCSD), 211. [11] DEFRA GHG Protocol Emission Factors, 214. [12] European Commission DG Environment, TREMOVE Update and further development of transport model, final report, Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

304 7. Δείκτης ENV2 «Επιβάρυνση της Ατμόσφαιρας σε Ρύπους» 7.1 Υφιστάμενη κατάσταση Σύμφωνα με την υφιστάμενη κατάσταση, ο τρόπος υπολογισμού του δείκτη ENV2 στοχεύει στον προσδιορισμό της συμβολής του άξονα, ως μια γραμμική πηγή εκπομπής ρύπων, στην επιβάρυνση της ατμόσφαιρας των περιοχών απ' όπου διέρχεται για τους ρύπους CO (μονοξείδιο του άνθρακα), VOC (υδρογονάνθρακες), NOx (οξείδια του αζώτου), SOx (οξείδια του θείου) και PM (αιωρούμενα σωματίδια). Επιπλέον, προσδιορίζει τις ετήσιες εκπομπές σε CO 2 (διοξείδιο του άνθρακα) ως δείκτη της συμβολής του αυτοκινητόδρομου σε περιβαλλοντικά προβλήματα παγκόσμιας/ περιφερειακής κλίμακας όπως το φαινόμενο του θερμοκηπίου και η κλιματική αλλαγή. Θα πρέπει να τονιστεί ότι το μεν CO 2 ως κύριο θερμοκηπικό αέριο και δεδομένου του μεγάλου χρόνου ζωής του, έχει σχετικά ομοιογενή κατανομή και επιπτώσεις κυρίως σε παγκόσμια κλίμακα, ενώ αντιθέτως τα PM έχουν ανομοιογενή κατανομή με έντονα τοπικά/περιοχικά χαρακτηριστικά και μπορούν να επηρεάσουν πιο άμεσα το μικροκλίμα μιας περιοχής. Οι υπόλοιποι ρύποι (επιπροσθέτως των PM) που υπεισέρχονται στον υπολογισμό των ΠΔ σχετίζονται κυρίως με επιδράσεις στην ανθρώπινη υγεία, είτε άμεσα είτε έμμεσα αφού δρουν ως πρόδρομες ενώσεις που ελέγχουν τις συγκεντρώσεις του Ο 3 (όζοντος). 7.2 Προσθετικά και Καινοτόμα Στοιχεία Στο παρόν έργο χρησιμοποιούνται συνεργιστικά τα εργαλεία των διαφορετικών εργασιών (τυπικές και επιπλέον μετρήσεις, μοντέλο ανθρακικού αποτυπώματος, μοντέλα ποιότητας του αέρα κλπ) για την παρακολούθηση των ΠΔ, και υιοθετείται μια νέα προσέγγιση που στηρίζεται στην εφαρμογή των παραπάνω εργαλείων σε διαφορετικές χωρικές και χρονικές κλίμακες (σημειακή-τοπική-περιφερειακή και ωριαία-ημερήσιαμηνιαία-ετήσια κατ' αντιστοιχία), η οποία οδηγεί στη σημαντική βελτίωση της πληρότητας και αποτελεσματικότητα της χρήσης των ΠΔ. Σκοπός είναι οι παραπάνω δείκτες να διατηρούν την αυτονομία και αυτοτέλειά τους, αλλά και να αποτελούν συνδυαστικά ένα μέτρο των επιβαρύνσεων στο ατμοσφαιρικό περιβάλλον. Όλα τα παραπάνω αναμένεται να συμβάλλουν σημαντικά στη βελτίωση του περιβαλλοντικού προφίλ της Ε.Ο.Α.Ε., ως προς 64 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

305 την παρακολούθηση και τήρηση των σχετικών περιβαλλοντικών όρων. Πιο συγκεκριμένα, αναμένεται να ενισχυθεί το προφίλ της Αναθέτουσας Αρχής, με σαφή και μετρήσιμα δεδομένα, με ποιοτικά και ποσοτικά διαβαθμισμένους ΠΔ, αναφορικά με την εναρμόνισή της με τις σχετικές οδηγίες και υποχρεώσεις, αλλά και την ευαισθησία της στη παρακολούθηση των επιπτώσεων στο Περιβάλλον και το Κλίμα, από τις διαφορετικές τμηματικές δράσεις λειτουργίας του Αυτοκινητοδρόμου. H ποσοτικοποίηση της συμβολής του άξονα, ως μια γραμμική πηγή εκπομπής ρύπων, στην επιβάρυνση της ατμόσφαιρας των περιοχών απ' όπου διέρχεται, μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση τρισδιάστατου μοντέλου ατμοσφαιρικής χημείας που θα παράσχει το υπόβαθρο των συγκεντρώσεων στην περιοχή ενδιαφέροντος αλλά και στην συνεισγορά του στα περιφερειακά επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Όσον αφορά στις εκπομπές του CO 2, ο υπολογισμός τους σε kg/km/έτος με την ανάπτυξη εφαρμογή του μοντέλου υπολογισμού εκπομπών CO 2, επιτρέπει την αποτύπωση του συνολικού (αλλά και τμηματικά) ανθρακικού αποτυπώματος από τη λειτουργία στο σύνολό της της Ε.Ο.Α.Ε. Ο δείκτης εκφράζει το ρυθμό των εκπομπών CO 2 ανά χιλιόμετρο κατασκευασμένης οδού και αποδίδει το συνολικό βαθμό συμβολής των λειτουργικών δραστηριοτήτων του φορέα στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και την κλιματική αλλαγή. 7.3 Ανάλυση μεθοδολογίας υπολογισμού ENV2 «Επιβάρυνση της ατμόσφαιρας σε ρύπους» Ο Περιβαλλοντικός Δείκτης (ΠΔ) ENV2 θα περιλαβάνει διαφορετικές συνιστώσες και θα διαμορφωθεί έτσι ώστε να προσδιορίζει ταυτόχρονα το βαθμό συμβολής του άξονα στην επιβάρυνση της ατμόσφαιρας των περιοχών απ' όπου διέρχεται αλλά και σε περιβαλλοντικά προβλήματα παγκόσμιας/ περιφερειακής κλίμακας, όπως το φαινόμενο του θερμοκηπίου και η κλιματική αλλαγή. Πιο συγκεκριμένα θα περιλαμβάνει τις παρακάτω συνιστώσες: Αριθμό υπερβάσεων των θεσμοθετημένων ορίων. Οι υπερβάσεις αυτές θα βασίζονται σε μετρήσεις που γίνονται σε διαφορετικές περιοχές κατά μήκος του άξονα. Η συνιστώσα αυτή είναι στην ουσία ο παλιός δείκτης ENV2, ο οποίος υπολογιζόταν μέχρι σήμερα από υπάρχοντα δεδομένα. 65 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

306 Υπολογισμό ενός δείκτη ποιότητας του αέρα ο οποίος θα βασίζεται σε μετρήσεις που γίνονται σε διαφορετικές περιοχές κατά μήκος του άξονα. Υπολογισμός της επίπτωσης στην Περιφερειακή ρύπανση ο οποίος θα βασίζεται στα αποτελέσματα προσομοιώσεων με τρισδιάστατο σύστημα μοντέλων ποιότητας του αέρα. Εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων. Εκπομπές CO 2. Στα παρακάτω κεφάλαια παρουσιάζεται αναλυτικά για τις παραπάνω συνιστώσες του ENV2 καθώς και αποτελέσματα από την εφαρμογή τους. 7.4 Υπερβάσεις των θεσμοθετημένων ορίων Αυτή η συνιστώσα του δείκτη προσδιορίζει τον βαθμό συμβολής του άξονα, ως μια γραμμική πηγή εκπομπής ρύπων, στην επιβάρυνση της ατμόσφαιρας των περιοχών απ' όπου διέρχεται για τους ρύπους CO (μονοξείδιο του άνθρακα), NO 2 (διοξείδιο του αζώτου), SO 2 (διοξείδιο του θείου), Ο 3 (όζον), ΡΜ 1 (αιωρούμενα σωματίδια), ΡΜ 2.5 (αιωρούμενα σωματίδια), BC (μαύρο άνθρακα). Για τη διεξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με την επιβάρυνση που αποφέρει η λειτουργία της Εγνατίας Οδού, πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις των αέριων ρυπαντών, με ιδιαίτερη έμφαση στα επιβαρημένα από πλευράς οδικού κυκλοφοριακού φόρτου τμήματα, καθώς επίσης και σε αυτά που διέρχονται από περιοχές ευαίσθητων οικοσυστημάτων. Οι δειγματοληπτικές μετρήσεις ατμοσφαιρικής ρύπανσης υλοποιήθηκαν από το Αστεροσκοπείο Αθηνών για όλους τους αέριους ρύπους που αναφέρονται στον παρακάτω πίνακα: 66 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

307 Πίνακας 7.1: Ατμοσφαιρικοί Ρύποι α/α Ατμοσφαιρικοί Ρύποι 1 Μονοξείδιο του άνθρακα (CO) 2 Διοξείδιο του αζώτου (NO 2 ) 3 Διοξείδιο του θείου (SO 2 ) 4 Όζον (O 3 ) 5 Αιωρούμενα σωματίδια PM 1 6 Αιωρούμενα σωματίδια PM Μαύρος άνθρακα BC Παρά το γεγονός ότι οι μετρήσεις Όζοντος και Διοξειδίου του Θείου θα μπορούσαν να παραληφθούν, διότι το μεν Όζον είναι δευτερογενής ρύπος, με υψηλά επίπεδα υποβάθρου, ο οποίος δεν προέρχεται από την αποκλειστική λειτουργία ενός αυτοκινητοδρόμου όπως η Εγνατία οδός, ενώ το Διοξείδιο του Θείου δεν αποτελεί πλέον σημαντικό ρυπαντή, λόγω της βελτίωσης της ποιότητας των καυσίμων, κρίθηκε σκόπιμο στα πλαίσια της καταγραφής να μετρηθούν και αυτοί οι ρύποι. Πραγματοποιήθηκαν 24ωρες μετρήσεις κατά τη διάρκεια δύο μετρητικών εξορμήσεων, τους μήνες Νοέμβριο 215 και Ιούνιο 216, ως αντιπροσωπευτικές δύο διαφορετικών περιόδων, χειμερινή-ψυχρή περίοδος, καλοκαιρινή-θερμή περίοδος, σε 26 θέσεις ανοικτής οδοποιίας. Οι μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν, οι αέριοι ρύποι που παρακολουθήθηκαν και τα αντίστοιχα τμήματα της οδού, παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί: Πίνακας 7.2: Τμήματα στα οποία πραγματοποιήθηκαν 24ωρες μετρήσεις Θ1 ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ Θ16 ΜΑΛΓΑΡΑ Θ2 ΕΛΕΥΘΕΡΟΧΩΡΙ Θ17 ΧΑΛΑΣΤΡΑ Θ3 ΔΙΟΔΙΑ ΤΥΡΙΑ Θ18 ΚΑΛΟΧΩΡΙ Θ4 ΣΗΡΑΓΓΑ ΔΩΔΩΝΗΣ Θ19 ΔΙΑΒΑΤΑ Θ5 ΣΗΡΑΓΓΑ ΔΡΙΣΚΟΥ Θ2 ΤΙΤΑΝ Θ6 ΔΙΟ.ΜΑΛΑΚΑΣΙΟΥ Θ21 ΔΙΟΔΙΑ ΜΟΥΣΘΕΝΗΣ Θ7 ΣΗΡΑΓΓΑ ΜΕΤΣΟΒΟΥ Θ22 ΣΤΡ.ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ 424 Θ8 ΓΡΕΒΕΝΑ Θ23 ΑΠΟΧΙΟΝ. ΔΕΡΒΕΝΙ Θ9 ΣΙΑΤΙΣΤΑ Θ24 ΠΡΟΜΑΧΩΝΑΣ Θ1 ΚΟΙΛΑ ΚΟΖΑΝΗΣ Θ25 ΔΙΟΔΙΑ ΑΝΑΛΗΨΗΣ 67 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

308 Θ11 ΔΙΟΔΙΑ ΠΟΛΥΜΥΛΟΥ Θ26 ΑΠΟΧΙΟΝ.ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑΣ Θ12 ΣΗΡΑΓΓΑ ΚΑΣΤΑΝΙΑΣ Θ27 ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑ Θ13 ΑΠΟΧΙΟΝ. ΒΕΡΟΙΑΣ Θ28 ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΚΑΒΑΛΑΣ Θ14 ΝΗΣΕΛΙ Θ29 ΔΙΟΔΙΑ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ Θ15 ΚΛΕΙΔΙ Θ3 ΑΠΟΧ.ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ Οι θέσεις Θ4, Θ5, Θ7 και Θ12 αφορούν τις μετρήσεις εντός σηράγγων και τα αποτελέσματα θα παρουσιαστούν σε ξεχωριστή αναφορά σύμφωνα με τις συνθήκες και τα όρια που ισχύουν. Οι μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν είναι αντιπροσωπευτικές και βάση αυτών μπορούν να εξαχθούν τα ακόλουθα συμπεράσματα: ΧΕΙΜΕΡΙΝΗ-ΨΥΧΡΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 1) Αιωρούμενα σωματίδια (PM 1 ) Οι μετρήσεις σκόνης υλοποιήθηκαν για 24 ώρες σε κάθε γεωγραφική θέση. Τα αποτελέσματα αποτυπώνουν τιμές οι οποίες υπερβαίνουν το ημερήσιο όριο των 5 μg/m 3 στις θέσεις: Θ1 ΚΟΙΛΑ ΚΟΖΑΝΗΣ (63 μg/m 3 ), Θ11 ΔΙΟΔΙΑ ΠΟΛΥΜΥΛΟΥ (68 μg/m 3 ), Θ13 ΑΠΟΧΙΟΝΙΣΤΙΚΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ (55 μg/m 3 ), Θ15 ΚΛΕΙΔΙ (125 μg/m 3 ), Θ16 ΜΑΛΓΑΡΑ (247 μg/m 3 ), Θ17 ΧΑΛΑΣΤΡΑ (199 μg/m 3 ), Θ18 ΚΑΛΟΧΩΡΙ (116 μg/m 3 ), Θ19 ΔΙΑΒΑΤΑ (144 μg/m 3 ), Θ23 ΑΠΟΧΙΟΝΙΣΤΙΚΟΣ ΔΕΡΒΕΝΙ (85μg/m 3 ). Οι θέσεις οι οποίες παρουσίασαν σχετικά υψηλές τιμές μεταξύ όλων των σημείων μέτρησης, αλλά ήταν κάτω του ημερήσιου ορίου, είναι οι: Θ1 ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ (49 μg/m 3 ), Θ3 ΔΙΟΔΙΑ ΤΥΡΙΑ (46 μg/m 3 ), Θ14 ΝΗΣΕΛΙ (49 μg/m 3 ). Σύμφωνα με την νομοθεσία τα 5 μg/m 3 είναι η μέση ημερήσια τιμή, της οποίας δεν πρέπει να σημειώνεται υπέρβαση περισσότερες από 35 φορές ανά έτος. Βέβαια, ακόμη και στην περίπτωση αυξημένων ημερήσιων ορίων είναι σημαντικός ο εντοπισμός του συνόλου των ημερών ανά έτος που παρατηρείται υπέρβαση. Τα αποτελέσματα φαίνονται στο παρακάτω συγκεντρωτικό διάγραμμα. 68 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

309 Σχήμα 7.1: Συγκέντρωση PM 1 στις θέσεις ανοιχτής οδοποιίας 2) Αιωρούμενα Σωματίδια (PM 2.5 ) Το θεσμοθετημένο Ευρωπαϊκό όριο για την μέση ετήσια τιμή των αιωρούμενων σωματίδια PM 2.5 είναι τα 25 μg/m 3. Λόγω έλλειψης ετήσιων μετρήσεων θα αναφερθούμε στις υπερβάσεις του ορίου των 35 μg/m 3 που έχει προταθεί από την NAAQS/USEPA. Τα αποτελέσματα αποτυπώνουν τιμές οι οποίες υπερβαίνουν το ημερήσιο όριο των 35 μg/m 3 στις θέσεις: Θ15 ΚΛΕΙΔΙ (77 μg/m 3 ), Θ16 ΜΑΛΓΑΡΑ (112 μg/m 3 ), Θ17 ΧΑΛΑΣΤΡΑ (153 μg/m 3 ), Θ18 ΚΑΛΟΧΩΡΙ (85 μg/m 3 ), Θ19 ΔΙΑΒΑΤΑ (57 μg/m 3 ), Θ23 ΑΠΟΧΙΟΝΙΣΤΙΚΟΣ ΔΕΡΒΕΝΙ (48 μg/m 3 ). Οι θέσεις οι οποίες παρουσίασαν σχετικά υψηλές τιμές μεταξύ όλων των σημείων μέτρησης, αλλά ήταν κάτω του ημερήσιου ορίου, είναι οι: Θ1 ΗΓΟΥΜΕΝΙΣΤΑ (27 μg/m 3 ), Θ14 ΝΗΣΕΛΙ (27 μg/m 3 ). Εύκολα μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι οι θέσεις με την υψηλότερη ρύπανση σε ΡΜ 1 εμφανίζουν σχεδόν στο σύνολό τους και την υψηλότερη ρύπανση σε ΡΜ 2,5, χαρακτηριστικό που υποδεικνύει ότι το ποσοστό των ΡΜ 2,5 είναι μεγάλο στις περιοχές αυτές ως προς το σύνολο του κλάσματος ΡΜ 1. Τα αποτελέσματα φαίνονται στο παρακάτω συγκεντρωτικό διάγραμμα. 69 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

310 Σχήμα 7.2: Συγκέντρωση PM 2.5 στις θέσεις ανοιχτής οδοποιίας 3) Μονοξείδιο του Άνθρακα (CO) Σε καμία θέση οι μετρήσεις Μονοξειδίου του Άνθρακα (CO) δεν πλησιάζουν το όριο των 87 ppb σε οκτάωρη βάση (οι ωριαίες τιμές είναι μικρότερες των 311 ppb). 4) Διοξείδιο του Αζώτου (ΝΟ 2 ) Σε καμία θέση ανοιχτής οδοποιίας οι τυπικές μετρήσεις Διοξειδίου του Αζώτου (ΝΟ 2 ) δεν ξεπερνούν το όριο των 16 ppb. 5) Διοξείδιο του Θείου (SO 2 ) Σε καμία θέση οι τυπικές μετρήσεις Διοξειδίου του Θείου (SΟ 2 ) δεν πλησιάζουν το όριο των 134 ppb. Όλες οι μετρήσεις βρίσκονται πολύ κάτω από το όριο. 7 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

311 6) Όζον (Ο 3 ) Σε καμία θέση οι τυπικές μετρήσεις όζοντος (Ο 3 ) δεν πλησιάζουν το όριο των 6 ppb μέση τιμή οκταώρου. Οι μέγιστες μετρήσεις 5-λέπτου παρουσιάστηκαν στην Θ3 ΔΙΟΔΙΑ ΤΥΡΙΑ (49ppb), Θ6 ΔΙΟΔΙΑ ΜΑΛΑΚΑΣΙΟΥ (46ppb), Θ8 ΓΡΕΒΕΝΑ (57 ppb), Θ1 ΚΟΙΛΑ ΚΟΖΑΝΗΣ (49 ppb), Θ13 ΑΠΟΧΙΟΝΙΣΤΙΚΟ ΒΕΡΟΙΑΣ (46 ppb), Θ2 ΤΙΤΑΝ (48 ppb), Θ21 ΔΙΟΔΙΑ ΜΟΥΣΘΕΝΗΣ (46 ppb). Θ28 ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΚΑΒΑΛΑΣ (48 ppb), Θ3 ΑΠΟΧΙΟΝΙΣΤΙΚΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ (58 ppb). Δεν είναι δυνατόν να αποτυπωθεί η οκτάωρη διακύμανση λόγω του ότι διαθέτουμε μόνο 24 ωριαίες τιμές και δεν μπορεί να υπολογιστεί ικανός αριθμός 24 κυλιόμενων οκτάωρων μέσων όρων. Καθότι το όζον είναι ένας έμμεσος ρύπος, και όχι πρωτογενής από την λειτουργία ενός αυτοκινητοδρόμου, η μελέτη του χρήζει ιδιαίτερης ανάλυσης η οποία δεν μπορεί να καλυφθεί από την τρέχουσα σειρά μετρήσεων. 7) Μαύρος Άνθρακας (BC) Για τον Μαύρο άνθρακα το όριο που χρησιμοποιήθηκε είναι τα 2-3 μg/m 3. Τα αποτελέσματα αποτυπώνουν τιμές οι οποίες υπερβαίνουν το ημερήσιο όριο στις θέσεις: Θ1 ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ (3.2 μg/m 3 )/(2% καύση βιομάζας), Θ1 ΚΟΙΛΑ ΚΟΖΑΝΗΣ (2.1 μg/m 3 )/ (34% καύση βιομάζας), Θ13 ΑΠΟΧΙΟΝΙΣΤΙΚΟ ΒΕΡΟΙΑΣ (2,1 μg/m 3 )/ (29% καύση βιομάζας), Θ16 ΜΑΛΓΑΡΑ (9.5 μg/m 3 )/ (52% καύση βιομάζας), Θ19 ΔΙΑΒΑΤΑ (5.4 μg/m 3 )/ (35% καύση βιομάζας), Θ2 ΤΙΤΑΝ (3,3 μg/m 3 )/ (15% καύση βιομάζας), Θ23 ΑΠΟΧΙΟΝΙΣΤΙΚΟ ΔΕΡΒΕΝΙ (5,9 μg/m 3 )/ (2% καύση βιομάζας), Θ25 ΔΙΟΔΙΑ ΑΝΑΛΗΨΗΣ (2,5 μg/m 3 )/ (19% καύση βιομάζας). Η συνεισφορά της καύσης βιομάζας στις συγκεντρώσεις του BC και κατ' επέκταση στις συγκεντρώσεις των αιωρούμενων σωματιδίων κυμάνθηκε σε υψηλά επίπεδα μεγαλύτερα του 2% στις περισσότερες θέσεις. Τα αποτελέσματα φαίνονται στο παρακάτω συγκεντρωτικό διάγραμμα. 71 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

312 Διάγραμμα 7.3: Συγκέντρωση BC στις θέσεις ανοιχτής οδοποιίας Συμπερασματικά σχετικά με τα αποτελέσματα θα πρέπει να αναφερθεί ότι: Στην ευρύτερη περιοχή του Νομού Κοζάνης θεωρείται ότι οι μετρήσεις επηρεάστηκαν από την μεταφορά σκόνης από την περιοχή των σταθμών παραγωγής της ΔΕΗ στις περιοχές Πτολεμαΐδας Κοζάνης. Συνεπώς οι μετρήσεις επιβαρύνθηκαν από παραμέτρους που δεν αφορούν αποκλειστικά τη λειτουργία της Εγνατίας οδού, αλλά τη λειτουργία των εγκατεστημένων εργοστασίων. Στην περιοχή της Εξωτερικής Περιφερειακής Θεσσαλονίκης η εμφάνιση αυξημένων τιμών οφείλεται κυρίως στη μεγάλη ανάπτυξη του πολεοδομικού συγκροτήματος της πόλης και την ύπαρξη μεγάλου αριθμού βιοτεχνικών και βιομηχανικών μονάδων (π.χ. εργοστάσιο ΤΙΤΑΝ). Οι μονάδες αυτές, από τη φύση τους είναι «παραγωγοί» αιωρούμενων σωματιδίων, επομένως οι αυξημένες ενδείξεις αφορούν το γενικότερο πρόβλημα ρύπανσης της περιοχής και δεν είναι αποκλειστική συνέπεια της λειτουργίας της Εγνατίας Οδού. 72 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

313 ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΗ-ΘΕΡΜΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 1) Αιωρούμενα σωματίδια (PM 1 ) Οι μετρήσεις σκόνης υλοποιήθηκαν για 24 ώρες σε κάθε γεωγραφική θέση. Τα αποτελέσματα αποτυπώνουν τιμές οι οποίες υπερβαίνουν το ημερήσιο όριο των 5 μg/m 3 στις θέσεις: Θ16 ΜΑΛΓΑΡΑ (13 μg/m 3 ), Θ18 ΚΑΛΟΧΩΡΙ (56 μg/m 3 ), Θ19 ΔΙΑΒΑΤΑ (73 μg/m 3 ). Οι θέσεις οι οποίες παρουσίασαν σχετικά υψηλές τιμές μεταξύ όλων των σημείων μέτρησης, αλλά ήταν κάτω του ημερήσιου ορίου, είναι οι: Θ2 ΤΙΤΑΝ (49 μg/m 3 ), Θ28 ΝΟΣ.ΚΑΒΑΛΑΣ (4 μg/m 3 ). Σύμφωνα με την νομοθεσία τα 5 μg/m 3 είναι η μέση ημερήσια τιμή, της οποίας δεν πρέπει να σημειώνεται υπέρβαση περισσότερες από 35 φορές ανά έτος. Βέβαια, ακόμη και στην περίπτωση αυξημένων ημερήσιων ορίων είναι σημαντικός ο εντοπισμός του συνόλου των ημερών ανά έτος που παρατηρείται υπέρβαση. Τα αποτελέσματα φαίνονται στο παρακάτω συγκεντρωτικό διάγραμμα. Σχήμα 7.4: Συγκέντρωση PM 1 στις θέσεις ανοιχτής οδοποιίας 73 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

314 2) Αιωρούμενα Σωματίδια (PM 2.5 ) Το θεσμοθετημένο Ευρωπαϊκό όριο για τα αιωρούμενα σωματίδια PM 2.5 είναι τα 25 μg/m 3 μέση ετήσια τιμή. Λόγω έλλειψης ετήσιων μετρήσεων θα αναφερθούμε στις υπερβάσεις του ορίου των 35 μg/m 3 που έχει προταθεί από την NAAQS/USEPA. Τα αποτελέσματα αποτυπώνουν τιμές οι οποίες υπερβαίνουν το ημερήσιο όριο των 35 μg/m 3 στις θέσεις: Θ16 ΜΑΛΓΑΡΑ (49 μg/m 3 ), Θ19 ΔΙΑΒΑΤΑ (35 μg/m 3 ). Οι θέσεις οι οποίες παρουσίασαν σχετικά υψηλές τιμές μεταξύ όλων των σημείων μέτρησης, αλλά ήταν κάτω του ημερήσιου ορίου, είναι οι: Θ18 ΚΑΛΟΧΩΡΙ (33 μg/m 3 ), Θ2 ΤΙΤΑΝ (33 μg/m 3 ). Εύκολα μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι οι θέσεις με την υψηλότερη ρύπανση σε ΡΜ 1 εμφανίζουν σχεδόν στο σύνολό τους και την υψηλότερη ρύπανση σε ΡΜ 2.5, χαρακτηριστικό που υποδεικνύει ότι το ποσοστό των ΡΜ 2.5 είναι μεγάλο στις περιοχές αυτές ως προς το σύνολο του κλάσματος ΡΜ 1. Τα αποτελέσματα φαίνονται στο παρακάτω συγκεντρωτικό διάγραμμα. Σχήμα 7.5: Συγκέντρωση PM 2.5 στις θέσεις ανοιχτής οδοποιίας 74 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

315 3) Μονοξείδιο του Άνθρακα (CO) Σε καμία θέση οι μετρήσεις Μονοξειδίου του Άνθρακα (CO) δεν πλησιάζουν το όριο των 87 ppb σε οκτάωρη βάση (καθότι ούτε οι ωριαίες καταγραφές δεν αποτυπώνουν καμία έξαρση άνω των 311 ppb). 4) Διοξείδιο του Αζώτου (ΝΟ 2 ) Σε καμία θέση ανοιχτής οδοποιίας οι τυπικές μετρήσεις Διοξειδίου του Αζώτου (ΝΟ 2 ) δεν ξεπερνούν το όριο των 16 ppb. 5) Διοξείδιο του Θείου (SO 2 ) Σε καμία θέση οι τυπικές μετρήσεις Διοξειδίου του Θείου (SΟ 2 ) δεν πλησιάζουν το όριο των 134 ppb. Όλες οι μετρήσεις βρίσκονται πολύ κάτω από το όριο. 6) Όζον (Ο 3 ) Το θεσμοθετημένο Ευρωπαϊκό όριο για το Όζον είναι τα 6ppb μέγιστη ημερήσια τιμή οκταώρου. Οι τιμές αποτυπώνουν υπέρβαση του ορίου αυτού στο σύνολο των θέσεων ανοικτής οδοποιίας. Τα αποτελέσματα είναι εμφανή και στο ακόλουθο διάγραμμα. 75 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

316 Σχήμα 7.6: Συγκέντρωση Ο 3 στις θέσεις ανοιχτής οδοποιίας Οι υψηλές τιμές όζοντος είναι αναμενόμενες λόγω της αυξημένης ηλιοφάνειας κατά τη διάρκεια διεξαγωγής των μετρήσεων. Δεν είναι δυνατόν να αποτυπωθεί η οκτάωρη διακύμανση λόγω του ότι διαθέτουμε μόνο 24 ωριαίες τιμές και δεν μπορεί να υπολογιστεί ικανός αριθμός 24 κυλιόμενων οκτάωρων μέσων όρων. Καθότι το όζον είναι ένας έμμεσος ρύπος (φωτοχημικός ρύπος), και όχι πρωτογενής από την λειτουργία ενός αυτοκινητοδρόμου, η μελέτη του χρήζει ιδιαίτερης ανάλυσης η οποία δεν μπορεί να καλυφθεί από την τρέχουσα σειρά μετρήσεων. 7) Μαύρος Άνθρακας (BC) Για τον Μαύρο άνθρακα το όριο που χρησιμοποιήθηκε είναι τα 2-3 μg/m 3. Τα αποτελέσματα αποτυπώνουν τιμές οι οποίες υπερβαίνουν το ημερήσιο όριο στις θέσεις: Θ16 ΜΑΛΓΑΡΑ (3,7 μg/m 3 )/ (11% καύση βιομάζας), Θ2 ΤΙΤΑΝ (3,1 μg/m 3 )/ (12% καύση βιομάζας), Θ23 ΑΠΟΧΙΟΝΙΣΤΙΚΟ ΔΕΡΒΕΝΙ (2,2 μg/m 3 )/ (1% καύση βιομάζας). Η συνεισφορά της καύσης βιομάζας στις συγκεντρώσεις του BC και κατ' επέκταση στις 76 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

317 συγκεντρώσεις των αιωρούμενων σωματιδίων κυμάνθηκε σε επίπεδα της τάξης του 1% στις θέσεις αυτές. Τα αποτελέσματα φαίνονται στο παρακάτω συγκεντρωτικό διάγραμμα. Διάγραμμα 7.7: Συγκέντρωση BC στις θέσεις ανοιχτής οδοποιίας Συμπερασματικά σχετικά με τα αποτελέσματα θα πρέπει να αναφερθεί ότι: Στην ευρύτερη περιοχή του Νομού Κοζάνης θεωρείται ότι οι μετρήσεις επηρεάστηκαν από την μεταφορά σκόνης από την περιοχή των σταθμών παραγωγής της ΔΕΗ στις περιοχές Πτολεμαΐδας Κοζάνης. Συνεπώς οι μετρήσεις επιβαρύνθηκαν από παραμέτρους που δεν αφορούν αποκλειστικά τη λειτουργία της Εγνατίας οδού, αλλά τη λειτουργία των εγκατεστημένων εργοστασίων. Στην περιοχή της Εξωτερικής Περιφερειακής Θεσσαλονίκης η εμφάνιση αυξημένων τιμών οφείλεται κυρίως στη μεγάλη ανάπτυξη του πολεοδομικού συγκροτήματος της πόλης και την ύπαρξη μεγάλου αριθμού βιοτεχνικών και βιομηχανικών μονάδων (π.χ. εργοστάσιο ΤΙΤΑΝ). Οι μονάδες αυτές, από τη φύση τους είναι «παραγωγοί» αιωρούμενων σωματιδίων, επομένως οι αυξημένες ενδείξεις αφορούν το γενικότερο πρόβλημα ρύπανσης της περιοχής και δεν είναι αποκλειστική συνέπεια της λειτουργίας της Εγνατίας οδού. 77 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

318 8 Δείκτης Ποιότητας Αέρα 8.1 Σκοπιμότητα - Στόχοι Ο καθαρός αέρας μπορεί να θεωρηθεί ως η βασική προϋπόθεση για την καλή υγεία και ευζωία τόσο των ανθρώπων όσο και της χλωρίδας και πανίδας μιας περιοχής. H ρύπανση του είναι αποτέλεσμα των εκπομπών από μια πληθώρα πηγών, στατικές όπως η βιομηχανική και οικιακή καύση ορυκτών καυσίμων, και κινητές πηγές από την καύση βενζίνης και ντίζελ (Brulfert, Chollet et al. 25) (Parra, Jiménez et al. 26). Οι συγκεντρώσεις των ρύπων είναι το συνιστάμενο αποτέλεσμα των πρωτογενών εκπομπών από τις πηγές αυτές, των ατμοσφαιρικών διαδικασιών μετασχηματισμού περιλαμβανομένου του σχηματισμού δευτερογενών ρύπων και της διασποράς, η οποία επηρεάζεται από τα τοπικά τοπογραφικά χαρακτηριστικά και τις μετεωρολογικές συνθήκες (Turner 1994; Singh 1995). Αυτές οι ετερογενείς πηγές ρύπων και διεργασίες είναι υπεύθυνες για τις συγκεντρώσεις των ρύπων και παρουσιάζουν μεγάλες χωρο-χρονικές μεταβολές. Οι κάτοικοι μιας τυπικής αστικής περιοχής μπορεί να εκτεθούν σε περίπου 4 μεμονωμένες χημικές ουσίες ή / και ομάδες χημικών προϊόντων, συνολικού ύψους άνω των 1 διαφορετικών χημικών ειδών (WHO 2a). Οι δυσμενείς επιπτώσεις για την υγεία που συνδέονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση ενδέχεται να οφείλονται σε βραχυπρόθεσμες (λίγα λεπτά έως 24 ώρες) ή μακροπρόθεσμες (μήνες έως χρόνια και δεκαετίες) εκθέσεις, και οι διάφοροι ρυπαντές μπορεί να έχουν πολύ διαφορετικά χαρακτηριστικά έκθεσης-αντίδρασης. Μελέτες έχουν αποδείξει τις συσχετίσεις μεταξύ της έκθεσης στους κλασικούς ρύπους και τα τελικά σημεία κακής υγείας όπως αυξημένες εισαγωγές σε νοσοκομεία με αναπνευστικές, καρδιαγγειακές παθήσεις και συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, αυξήσεις στις κρίσεις άσθματος, αυξήσεις στην οξεία βρογχίτιδα και μειωμένη λειτουργία των πνευμόνων. (WHO 2a; WHO 2b; WHO 21a; Brunekreef and Holgate 22; Maynard 24; WHO 25; Curtis, Rea et al. 26). Άλλες μελέτες έχουν δείξει επίσης τη σχέση με την αυξημένη θνησιμότητα: περισσότεροι από 2 εκατομμύρια πρόωροι θάνατοι κάθε χρόνο να αποδίδονται στις επιδράσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης (WHO 26). 78 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

319 Τα τελευταία χρόνια η ποιότητα του αέρα έχει εξελιχθεί σε θεμελιώδες ζήτημα για τις τοπικές και κεντρικές κυβερνήσεις. Η ανάγκη για την ποσοτικοποίηση της ποιότητας του αέρα και την παρακολούθηση της εξέλιξης της ρύπανσης έχει οδηγήσει σε ένα μεγάλο αριθμό Δεικτών Ποιότητας Αέρα (AQIs), που παρέχουν μια ιδέα για την κατάσταση της ρύπανσης μια δεδομένη ημέρα (Shooter and Brimblecombe 29). Οι AQIs είναι σύνθετοι δείκτες οι οποίοι συνοψίζουν πολλαπλές μετρήσεις διαφόρων ρυπαντών, που έχουν ληφθεί σε διάφορες κλίμακες από σταθμούς παρακολούθησης, σε έναν μοναδικό δείκτη ο οποίος αντιπροσωπεύει την ποιότητα του αέρα. Η χρονοσειρά ενός τέτοιου δείκτη παρέχει την δυνατότητα παρακολούθησης της εξέλιξης της ποιότητας του αέρα σε μια δοσμένη περιοχή, παρέχοντας χρονική και εύκολα κατανοητή πληροφορία, χρήσιμη στον πληθυσμό αλλά και στις κυβερνήσεις, για την πρόληψη δυσμενών αποτελεσμάτων για την υγεία και την αποφυγή περιβαλλοντικών ζημιών. Ο κύριος στόχος των δεικτών ποιότητας του αέρα είναι έκφραση-επικοινωνία των συγκεντρώσεων των διαφόρων ρυπαντών, σε μια κοινή κλίμακα όπου οι επιδράσεις, που αφορούν κυρίως την υγεία, καταλήγουν σε μια τιμή που είναι κοινή για όλους τους ρύπους (Shooter and Brimblecombe 29). Βέβαια οι AQIs μπορεί να χρησιμοποιηθούν για διάφορους στόχους πέραν της επικοινωνίας, όπως η εκτίμηση της επιτυχίας/αποτυχίας στρατηγικών μείωσης ρύπανσης, η παρακολούθηση μέσων και μακροπρόθεσμων τάσεων και παρά το γεγονός ότι οι βασικές έννοιες των AQI είναι παρόμοιες, μπορεί να επιδείξουν σημαντικές διαφορές στην πρακτική τους εφαρμογή (Leeuw and Mol 25). Ένας δείκτης ποιότητας αέρα θα πρέπει : 1. Να είναι εύκολα κατανοητός από το κοινό. 2. Να είναι συνεπής με την αντιληπτή ποιότητα αέρα. 3. Να περιλαμβάνει τους κύριους ρυπαντές και τους συνεργούς αυτών. 4. Να είναι επεκτάσιμος για άλλους ρύπους και χρονικές περιόδους εξαγωγής μέσων όρων. 5. Να σχετίζεται με τις Εθνικές και Διεθνείς οδηγίες για την ποιότητα του αέρα. 6. Να αποφεύγει την επισκίαση (eclipsing). Η επισκίαση συμβαίνει όταν ένας δείκτης δεν επιδεικνύει χαμηλή ποιότητα αέρα παρά το γεγονός ότι οι συγκεντρώσεις ενός ή περισσοτέρων ρυπαντών μπορεί να έχουν φτάσει σε μη αποδεκτά επίπεδα. 7. Να καθιστά εύκολη την σύγκριση μεταξύ των περιοχών. 79 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

320 8. Να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως σύστημα συναγερμού. 9. Να βασίζεται σε αξιόπιστα δεδομένα. 1. Να υποθέτει ότι οι επιδράσεις όλων των ρυπαντών είναι το ίδιο σημαντικές σε σχέση με την ποιότητα του αέρα στα καθορισμένα αντικειμενικά επίπεδα (επιθυμητή, αποδεκτή, ανεκτή). 8.2 Υφιστάμενοι δείκτες ποιότητας του αέρα Οι κατευθυντήριες γραμμές για την ποιότητα του αέρα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας προορίζονται για παγκόσμια χρήση, αλλά έχουν αναπτυχθεί για να υποστηρίξουν δράσεις για την επίτευξη ποιότητας αέρα που να προστατεύει τη δημόσια υγεία σε διαφορετικά πλαίσια. Τα πρότυπα ποιότητας του αέρα, από την άλλη πλευρά, καθορίζονται από κάθε χώρα για την προστασία της δημόσιας υγείας των πολιτών τους και ως εκ τούτου αποτελούν σημαντικό συστατικό της εθνικής διαχείρισης κινδύνου και των περιβαλλοντικών πολιτικών. Τα εθνικά πρότυπα ποικίλλουν ανάλογα με την προσέγγιση που έχει υιοθετηθεί από κάθε χώρα για την εξισορρόπηση των κινδύνων για την υγεία, την τεχνολογική σκοπιμότητα, τις εκτιμήσεις και διαφόρους άλλους πολιτικούς και κοινωνικούς παράγοντες. Οι κατευθυντήριες τιμές που συνιστώνται από τον Π.Ο.Υ. αναγνωρίζουν αυτή την ετερογένεια και ότι κατά τη διαμόρφωση των στόχων πολιτικής, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να εξετάσουν τις δικές τους τοπικές συνθήκες προσεκτικά πριν από την έκδοση των κατευθυντήριων γραμμών απευθείας ως νομική βάση τα πρότυπα. Οι κυριότεροι δείκτες ποιότητας αέρα που χρησιμοποιούνται αυτή την στιγμή είναι: Ο Ευρωπαϊκός Δείκτης CAQI (Common Air Quality Index) ο οποίος περιέχει τρεις διαφορετικούς δείκτες διαφορετικών χρονικών κλιμάκων. Έναν ωριαίο έναν ημερήσιο και έναν ετήσιο δείκτη. Αναλυτική παρουσίαση του CAQI γίνεται σε επόμενο κεφάλαιο. Ο AQI της US- EPA (Environmental Protection Agency AQI) ο οποίος είναι ένας ημερήσιος δείκτης ποιότητας ατμοσφαιρικού αέρα που δηλώνει το πόσο καθαρός ή μολυσμένος είναι ο περιβάλλων αέρας και το αν συντρέχουν λόγοι ανησυχίας για την ανθρώπινη υγεία. Επικεντρώνεται στις επιπτώσεις για την υγεία που εμφανίζονται λίγες ώρες η μέρες μετά την έκθεση σε μολυσμένο αέρα. 8 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

321 Ο δείκτης NAQI (New Air Quality Index) ο οποίος είναι βασικά ένας δείκτης στρες αέρα χωρίς καθιερωμένα πρότυπα, δηλαδή δεν επιδεικνύει κάποια σχέση με την υγεία των ανθρώπων. Ο Δείκτης Ρύπανσης PAQI (Pollution Air Quality Index) ο οποίος βασίζεται σε μια απλή ένδειξη της ποιότητας του αέρα σε αστικό περιβάλλον, χρήσιμη για την επικοινωνία με τους πολίτες πληροφοριών για την κατάσταση της ποιότητας του αέρα σε μια αστική περιοχή. Ο δείκτης ποιότητας αέρα-υγείας του Καναδά AQHI (Air Quality Health Index) ο οποίος βασίζεται στη σχέση των βασικών ρυπαντών με την θνησιμότητα. Ο δείκτης ποιότητας αέρα υγείας του HONG KONG AQHI (Air Quality Health Index) ο οποίος είναι ουσιαστικά το άθροισμα των ποσοστών των ρίσκων υγείας των καθημερινών προσαγωγών στα νοσοκομεία. Υπάρχουν πολλές διαφοροποιήσεις των βασικών αυτών δεικτών ανά την υφήλιο οι οποίες εξαρτώνται από την περιβαλλοντική πολιτική κάθε χώρας. Μια αναλυτική επισκόπηση των δεικτών αυτών παρατίθεται στο παράρτημα της παρούσας έκθεσης. Στο παράρτημα που επισυνάπτεται παρουσιάζονται αναλυτικά οι σημαντικότεροι Δείκτες Ποιότητας του Αέρα που χρησιμοποιούνται σήμερα. Στο επόμενο κεφάλαιο θα επικεντρωθούμε στον Κοινό Δείκτη Ποιότητας Αέρα (CAQI). Η ανάπτυξη του CAQI προέκυψε από μια κοινή Ευρωπαϊκή προσπάθεια και υπάρχουν σημαντικές πιθανότητες να αποτελέσει στο μέλλον τον επίσημο δείκτη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος. Πρέπει να τονιστεί ότι είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει ένας εναρμονισμένος δείκτης. 8.3 Ο Ευρωπαϊκός Δείκτης CAQI (Common Air Quality Index) Για την παρουσίαση την κατάστασης της ποιότητας του αέρα στην Ευρώπη, οι μετρήσεις μετατρέπονται σε μια ενιαία σχετικιστική εικόνα: τον Κοινό Δείκτη Ποιότητας Αέρα (ή CAQI). Αποτελείται από τρεις διαφορετικούς δείκτες οι οποίοι έχουν αναπτυχθεί ώστε να είναι δυνατή η σύγκριση τριών διαφορετικών χρονικών κλιμάκων διότι η χρονική 81 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

322 κλίμακα επηρεάζει ποικιλοτρόπως την επίδραση των ρύπων στο κοινωνικό σύνολο. Ο υποδείκτες του Κοινού Ευρωπαϊκού Δείκτη είναι: 1. Ο Ωριαίος Δείκτης, που περιγράφει την ποιότητα του αέρα σήμερα, με βάση τις ωριαίες τιμές και να ενημερώνεται ανά ώρα, 2. Ο Ημερήσιος Δείκτης, που αντιπροσωπεύει την γενική κατάσταση της ποιότητας του αέρα της προηγούμενης ημέρας, βασίζεται στις ημερήσιες τιμές και ενημερώνεται μία φορά την ημέρα, 3. Ο Ετήσιος Δείκτης, ο οποίος αντιπροσωπεύει τις γενικές συνθήκες ποιότητας του αέρα της περιοχής σε όλη τη διάρκεια του έτους και συγκρίνεται με τα ευρωπαϊκά πρότυπα ποιότητας του αέρα. Ο δείκτης αυτός βασίζεται στις ετήσιες μέσες τιμές των ρύπων σε σύγκριση με τις ετήσιες οριακές τιμές, και ενημερώνεται μία φορά το χρόνο. Οι προτεινόμενοι δείκτες και η ιστοσελίδα υποστήριξης έχουν σχεδιαστεί ώστε να δίνουν μια δυναμική εικόνα της κατάστασης της ποιότητας του αέρα σε κάθε πόλη. 1-2) Ωριαίος και Ημερήσιος Δείκτης Πίνακας 8.1: Τιμές ωριαίου και ημερήσιου δείκτη / Ερμηνεία τιμών Οι δείκτες αυτοί έχουν πέντε επίπεδα, χρησιμοποιώντας μια κλίμακα από το (πολύ χαμηλή) έως '> 1' (πολύ υψηλή). Παρουσιάζουν ένα σχετικό μέτρο της ποσότητας 82 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

323 της ρύπανσης του αέρα. Ο υπολογισμός βασίζεται σε τρεις ρύπους μείζονος ενδιαφέροντος: PM 1, NO 2, O 3. Μπορεί επίσης να λάβουν υπόψη ρύπους όπως PM 2.5, CO και SO 2 αν είναι διαθέσιμα τα δεδομένα αυτών. Προκειμένου να καταστήσουν τις πόλεις πιο συγκρίσιμες μεταξύ τους, ανεξάρτητα από τη φύση του δικτύου παρακολούθησης τους, ορίζονται δύο περιπτώσεις: Δείκτης Υποβάθρου Πόλης, ο οποίος αντιπροσωπεύει τη γενική ποιότητα του αέρα σε μια οικιστική περιοχή (με βάση την παρακολούθηση των αστικών σταθμών υποβάθρου), περιλαμβάνει NO 2, PM 1 και O 3 ως πρωτεύοντες ρύπους, με τα σωματίδια PM 2.5, το CO και το SO 2, όπως δευτερεύοντες. Δείκτης Κυκλοφορίας, ο οποίος αντιπροσωπεύει την ποιότητα του αέρα στους δρόμους (με βάση στοιχεία των οδικών σταθμών παρακολούθησης) περιλαμβάνει το NO 2 και PM 1 ως πρωτεύοντες ρύπους, ενώ το CO και τα PM 2.5 ως δευτερεύοντες. Πίνακας 8.2: Πλέγμα υπολογισμού CAQI ΝΟ 2, Ο 3, SO 2 : ωριαίες τιμές/ μέγιστες ωριαίες τιμές σε μg/m 3 CO: κυλιόμενη μέση τιμή οκταώρου/ μέγιστες ημερήσιες κυλιόμενες τιμές οκταώρου σε μg/m 3 ΡΜ 1 : ωριαία τιμή/ ημερήσια τιμή σε μg/m 3 Τιμή δείκτη μεγαλύτερη από 1 δεν υπολογίζεται, απλά αναφέρεται ως >1. 83 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

324 Ο CAQI έχει ωριαία χρονική ανάλυση (εκτός από CO) και μια ημερήσια χρονική ανάλυση για την προηγούμενη ημέρα και για προβλεπόμενες συγκεντρώσεις μέσω πρόγνωσης. Πολλοί δείκτες είναι σε ημερήσια βάση, επειδή τα κριτήρια της νομοθεσίας για τους διάφορους ρύπους έχουν διαφορετικούς χρόνους υπολογισμού. Π.χ. οι οδηγίες της ΕΕ αξιολογούν ωριαίες τιμές NO 2, μέσες ημερήσιες τιμές των PM 1, μέσες τιμές 8ώρου για το O 3 και το CO (επιπροσθέτως έχουν θεσπιστεί και μέσα ετήσια κριτήρια). Ο ωριαίος υπολογισμός γίνεται για λόγους ελκυστικότητας που περιγράφονται ανωτέρω. Ένα πρακτικό πρόβλημα με τον ωριαίο δείκτη είναι ότι μερικές πόλεις διαθέτουν μόνο 24ωρο μέσο όρο PM (ή κινούμενο μέσο όρο 24 ωρών). Η ΕΕ δίνει μια οριακή τιμή PM 1 ως μέσο όρο 24ώρου και τα δεδομένα και οι μέθοδοι παρακολούθησης που χρησιμοποιούνται στην Ευρώπη βασίζονται είτε σε συσκευές που παρέχουν κατά μέσο όρο 24ώρα δεδομένα ή συσκευές που παρέχουν ωριαία δεδομένα. Ως εκ τούτου, έχουμε δύο πλέγματα δεδομένων για PM 1 και PM 2.5, ένα για τις ωριαίες παρατηρήσεις και ένα για τις ημερήσιες. Με αυτό τον τρόπο μια πόλη που παράγει 24ώρα (κινητός μέσος) δεδομένα, θα μπορεί να συμμετέχει στον CAQI με την εφαρμογή του ημερήσιου δείκτη. Κύριοι και δευτερεύοντες ρύποι. Υπάρχουν βασικοί ρύποι (χωρίς αυτούς δεν μπορεί να υπολογιστεί η τιμή του δείκτη) και δευτερεύοντες ρύποι. Ο δείκτης κυκλοφορίας περιλαμβάνει το NO 2 και PM1, με το CO και τα PM2.5 ως δευτερεύοντες ρύπους. Ο δείκτης υποβάθρου υποχρεωτικά περιλαμβάνει NO 2, PM1 και O 3, με τα σωματίδια PM2.5, CO και SO 2, ως δευτερεύοντες. Ο χειρότερος ρυπαντής καθορίζει το δείκτη. Για κάθε ρύπο, υπολογίζεται ένας υπο-δείκτης σύμφωνα με ένα πλέγμα που μεταφράζει τις μετρήσεις της συγκέντρωσης σε κατάταξη σε μια κλίμακα 1 έως 1. Η υψηλότερη τιμή υπο-δείκτη σε μια δεδομένη στιγμή καθορίζει και το συνολικό δείκτη. Αυτό είναι πολύ κοινό για τους δείκτες, ιδίως όσον αφορά τους δείκτες που έχουν να διαδραματίσουν ρόλο συναγερμού. Έτσι όπως είναι εφαρμοσμένος ο CAQI, ο χείριστος σταθμός παρακολούθησης, σε μια δεδομένη στιγμή, είναι αυτός που καθορίζει την τιμή του δείκτη. Η σειρά υπολογισμού είναι: Πρώτα υπολογίζονται οι υπο-δείκτες κάθε σταθμού, ο συνολικός δείκτης κάθε σταθμού, ο υψηλότερος συνολικός δείκτης γίνεται ο δείκτης της πόλης. Η διαδικασία εφαρμόζεται ξεχωριστά για τους δύο δείκτες υποβάθρου και κυκλοφορίας. 84 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

325 Η λογική των δύο δεικτών Στο ακόλουθο σχήμα αναπαριστώνται θεωρητικά οι συγκεντρώσεις των πρωτευόντων ρύπων (αριστερά) και του όζοντος (δεξιά). Σχήμα 8.1: Θεωρητική αναπαράσταση των δύο δεικτών Στις περιοχές όπου το όζον δεν είναι επικρατέστερο, ο κυκλοφοριακός δείκτης θα είναι υψηλότερος του δείκτη υποβάθρου (αριστερά), ενώ στις περιοχές που το όζον είναι ο επικρατέστερος ρύπος, ο δείκτης υποβάθρου θα είναι υψηλότερος (δεξιά). Επικοινωνιακά, ο υπολογισμός των δύο δεικτών, επικεντρώνει την προσοχή μας στον ρόλο της κυκλοφορίας ως πηγή ρύπανσης. Συνήθως ο κυκλοφοριακός δείκτης είναι υψηλότερος του δείκτη υποβάθρου όταν επικρατούν οι ρύποι που σχετίζονται με την κυκλοφορία ΝΟ 2, PM1, PM2.5. Σε πολλές πόλεις του Νότου, όπου το όζον παίζει σημαντικό ρόλο, η εικόνα είναι διαφορετική. Οι εκπομπές ΝΟ μετατρέπουν το Ο 3 σε ΝΟ 2 και Ο 3. Το όζον βρίσκεται σε υψηλότερες συγκεντρώσεις στην εξοχή σε σχέση με το υπόβαθρο της πόλης και έχει πολύ χαμηλές τιμές στις οδικές χαράδρες. Ειδικά τα καλοκαιρινά απογεύματα οι τιμές του δείκτη υποβάθρου πολλές φορές ξεπερνούν αυτή του κυκλοφοριακού. Ένας ακόμη λόγος για τον υπολογισμό 2 δεικτών είναι να γίνουν οι διαφορετικές περιοχές ευκολότερα συγκρίσιμες. Κάποιες περιοχές δεν έχουν σταθμούς παρακολούθησης σε τοποθεσίες οδικής κυκλοφορίας, άλλες μπορεί να επικεντρώνονται στην κυκλοφοριακή ρύπανση. Θα ήταν λανθασμένο να γίνει σύγκριση χωρίς την εφαρμογή του παραπάνω διαχωρισμού. 85 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

326 3) Ετήσιος Δείκτης YACAQI (Year Average Common Air Quality Index) Ο YAQACI παρέχει ένα σχετικό μέτρο του ετήσιου μέσου όρου της ποιότητας του αέρα σε σχέση με τις ευρωπαϊκές οριακές τιμές. Παράγεται μέσο της κανονικοποίησης των μέσων ετησίων τιμών των ρυπαντών ανάλογα με τις οριακές τιμές του καθενός. Υπολογίζεται τόσο για το υπόβαθρο όσο και για τις κυκλοφοριακές συνθήκες, αλλά η αρχή του υπολογισμού είναι διαφορετική από αυτή του ωριαίου και του ημερήσιου δείκτη. Παρουσιάζεται ως απόσταση από ένα δείκτη στόχο. Ο στόχος προέρχεται από τις οδηγίες της ΕΕ: Αν ο δείκτης είναι υψηλότερος: για έναν ή περισσότερους ρύπους, οι οριακές τιμές δεν τηρούνται. Αν ο δείκτης είναι χαμηλότερος: κατά μέσο όρο, οι οριακές τιμές τηρούνται. Ο ετήσιος δείκτης έχει ως στόχο να ληφθεί καλύτερα υπόψη η μακροχρόνια έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση με βάση την απόσταση από το στόχο που έχει τεθεί από τους ετήσιους κανόνες της ΕΕ, οι οποίοι τις περισσότερες φορές συνδέονται με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO). Πίνακας 8.3: Ερμηνεία τιμών ετήσιου δείκτη Ο υπολογισμός του YACAQI φαίνεται στο ακόλουθο σχήμα. Πρόκειται για κανονικοποίηση των ετήσιων μέσων τιμών των συγκεντρώσεων των ρυπαντών σύμφωνα με την οριακή τιμή-στόχο που έχει θεσπιστεί. 86 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

327 Πίνακας 8.4: Υπολογισμός ετήσιου δείκτη Ρύπος Τιμή Στόχος / Οριακή Τιμή Υπολογισμός ΝΟ 2 Ετήσιος Μέσος 4 μg/m 3 Ετήσιος Μέσος / 4 PM1 Ετήσιος Μέσος 4 μg/m 3 Ετήσιος Μέσος / 4 PM1 Ο μέγιστος αριθμός ημερήσιων μέσων Log(αριθμού ημερών+1)/log(36) ημερήσια πάνω από 5μg/m 3 είναι 35 ημέρες O 3 25 ημέρες με μέση τιμή 8ώρου (ημέρες με 8ωρο μέσο 12μg/m3) / 25 12μg/m 3 PM2.5 Ετήσιος Μέσος 2μg/m 3 Ετήσιος Μέσος / 2 SO 2 Ετήσιος Μέσος 2μg/m 3 Ετήσιος Μέσος / 2 Βενζόλιο Ετήσιος Μέσος 5 μg/m 3 Ετήσιος Μέσος / 5 CO - Δεν υπολογίζεται Μια αναλυτική επισκόπηση των δεικτών ποιότητας αέρα οι οποίοι χρησιμοποιούνται στις διάφορες χώρες της υφηλίου παρατίθεται στο Παράρτημα ΙI. 87 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

328 9 Μελέτη της Επίδρασης της Εγνατίας Οδού στα Περιφερειακά Επίπεδα Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης με Χρήση Αριθμητικών Μοντέλων 9.1 Περιγραφή του συστήματος μοντέλων Η μελέτη της επίδρασης της Εγνατίας Οδού στην ποιότητα της ατμόσφαιρας σε Περιφερειακή Κλίμακα πραγματοποιήθηκε με εφαρμογή του συστήματος μοντέλων που αποτελείται από το μετεωρολογικό μοντέλο Weather Research and Forecast - Advanced Research Weather (WRF) και το μοντέλο ποιότητας της ατμόσφαιρας Comprehensive Air quality Model with extensions (CAMx). Το αριθμητικό μοντέλο WRF (έκδοση 3.5.1) (Skamarock et al., 28), είναι ένα τελευταίας γενιάς αριθμητικό σύστημα πρόγνωσης του καιρού, σχεδιασμένο έτσι, ώστε να εξυπηρετεί τόσο ανάγκες ατμοσφαιρικής έρευνας όσο και ανάγκες επιχειρησιακής πρόγνωσης του καιρού. Από την στιγμή της δημιουργίας του έως σήμερα, το μοντέλο έχει περάσει μέσα από πολλά και διαφορετικά στάδια αλλαγών και βελτιώσεων, με στόχο τη διεύρυνση του πεδίου εφαρμογών του. Ακόμη, το μοντέλο αναβαθμίζεται συχνά όσον αφορά τον φορμαλισμό της φυσικής και βελτιώνεται συνεχώς από τους χρήστες του σε πανεπιστήμια και ινστιτούτα έρευνας σε ολόκληρο τον κόσμο. Οι κύριες συνιστώσες του μοντέλου WRF παρουσιάζονται στο Σχήμα 9.1 Σχήμα 9.1: Κύριες συνιστώσες του μετεωρολογικού μοντέλου μέσης κλίμακας WRF. 88 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

329 Το CAMx (έκδοση 5.3) είναι ένα τρισδιάστατο φωτοχημικό μοντέλο κυψελίδων τύπου Euler, που υπολογίζει τις συγκεντρώσεις αδρανών και χημικά ενεργών αερίων ρύπων, προσομοιώνοντας εκείνες τις φυσικές και χημικές διεργασίες της ατμόσφαιρας, που επηρεάζουν τις συγκεντρώσεις των ατμοσφαιρικών ρύπων (ENVIRON, 21). Ο υπολογισμός των συγκεντρώσεων των ρύπων στηρίζεται στην επίλυση της εξίσωσης της συνέχειας η οποία περιγράφει την χρονική εξάρτηση της συγκέντρωσης των ρύπων (c l ) σε κάθε κυψελίδα του πλέγματος στο οποίο εφαρμόζεται το CAMx ως άθροισμα όλων των φυσικών και χημικών διεργασιών που πραγματοποιούνται μέσα στην κυψελίδα. Η εξίσωση εκφράζεται μαθηματικά, σε συντεταγμένες ύψους (z) που ακλουθούν την τοπογραφία, από την παρακάτω εξίσωση (εξίσωση 9.1): (9.1) Στην εξίσωση αυτή είναι: V H : το διάνυσμα του οριζόντιου ανέμου, η: ο κατακόρυφος ρυθμός μεταφοράς, h: το ύψος του ατμοσφαιρικού στρώματος, ρ: η πυκνότητα της ατμόσφαιρας και K: ο συντελεστής διάχυσης. Ο πρώτος και ο δεύτερος όρος του δεξιού τμήματος της εξίσωσης 9.1 περιγράφουν την οριζόντια και κατακόρυφη μεταφορά αντίστοιχα ενώ ο τρίτος όρος αντιπροσωπεύει την τυρβώδη διάχυση. Η ατμοσφαιρική χημεία προσομοιώνεται με την επίλυση μίας σειράς εξισώσεων που αφορούν σε χημικές αντιδράσεις όπως αυτές περιλαμβάνονται στον χημικό μηχανισμό που επιλέγεται κατά την εφαρμογή του μοντέλου. Οι διεργασίες απόθεσης των ρύπων περιλαμβάνουν τόσο την πρόσληψη από το έδαφος (ξηρή απόθεση) όσο και την απομάκρυνση από τις ατμοσφαιρικές κατακρημνίσεις (υγρή απόθεση). 89 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

330 Το Σχήμα 9.2 παρουσιάζει το διάγραμμα ροής του συστήματος των μοντέλων στο οποίο παρουσιάζονται και τα βασικότερα δεδομένα εισόδου για την εφαρμογή του CAMx. Τα δεδομένα εισόδου του CAMx είναι οι εκπομπές αέριων και σωματιδιακών ρύπων από ανθρωπογενείς και φυσικές πηγές (επιφανειακές πηγές και υπερυψωμένες σημειακές πηγές), τα μετεωρολογικά μεγέθη (άνεμος, θερμοκρασία, ατμοσφαιρική πίεση, υγρασία, νεφοκάλυψη, βροχόπτωση), οι αρχικές και οριακές συνθήκες, γεωγραφικά δεδομένα (οι χρήσεις γης, λευκαύγεια), οι παράμετροι των χημικών αντιδράσεων και οι ρυθμοί φωτόλυσης των φωτοχημικών αντιδράσεων που περιλαμβάνονται στον χημικό μηχανισμό που επιλέγεται και οι οποίοι υπολογίζονται με βάση και συμπληρωματικά δεδομένα όπως η στήλη του όζοντος και η θόλωση της ατμόσφαιρας. Σχήμα 9.2: Διάγραμμα ροής του συστήματος μοντέλων που χρησιμοποιήθηκε για την προσομοίωση της ποιότητας της ατμόσφαιρας. Το σύστημα μοντέλων έχει χρησιμοποιηθεί επιτυχώς σε περιοχική κλίμακα, πχ στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Ελλάδας, αλλά και σε αστική κλίμακα, πχ σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, για επιχειρησιακούς σκοπούς πρόγνωσης της ατμοσφαιρικής 9 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

331 ρύπανσης αλλά και για αμιγώς ερευνητικούς σκοπούς μελέτης της ποιότητας της ατμόσφαιρας στα πλαίσια των παρακάτω ερευνητικών προγραμμάτων: - Monitoring Atmospheric Composition and Climate (MACC) (EU FP7, ), - Promote Air Quality Services integrating Observations Development Of Basic Localised Information for Europe (PASODOBLE) (EU FP7, ), - Common Mediterranean strategy and local practical Actions for the mitigation of Port, Industries and Cities Emissions (APICE) (ERDF και Υπουργείο Οικονομικών, ), - Monitoring Atmospheric Composition and Climate Interim Implementation (MACC II) (EU FP7, ), - Contribution of Emission Sources on the Air quality of the Port-cities in Greece and Italy (CESAPO) (ERDF και Υπουργείο Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, ), - Βελτιστοποίηση και επέκταση επίγειας υποδομής για την πιστοποίηση μετρήσεων ατμοσφαιρικών συστατικών από δορυφορικά όργανα (AVANTI) (Γενική Γραμματεία Έρευνας Και Τεχνολογίας, ), - Επικαιροποίηση της χαρτογραφικής απεικόνισης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης μέσω της καταγραφής ατμοσφαιρικών εκπομπών των πηγών και ανάπτυξης κατάλληλου υπολογιστικού εργαλείου (Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ). 9.2 Μεθοδολογία εφαρμογής υπολογιστικών εργαλείων Στην συνέχεια της έκθεσης περιγράφεται ο τρόπος εφαρμογής του συστήματος των μοντέλων οπότε γίνεται αναφορά στις περιοχές στις οποίες εφαρμόστηκαν τα μοντέλα καθώς και οι παραμετροποιήσεις που επιλέχθηκαν για την προσομοίωση των φυσικών και χημικών διεργασιών που πραγματοποιούνται στην ατμόσφαιρα. Το χρονικό διάστημα των υπολογισμών αφορούσε στους μήνες Ιανουάριο και Ιούλιο του έτους 212. Η περίοδος αρχικοποίησης του συστήματος, ώστε να οριστούν αντιπροσωπευτικές αρχικές συνθήκες για την σύσταση της ατμόσφαιρας, ήταν πέντε ημέρες. 91 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

332 1) Εφαρμογή του WRF Οι προσομοιώσεις του WRF έλαβαν χώρα σε δύο επάλληλους τομείς σε μια σύμμορφη προβολή Lambert με οριζόντια χωρική ανάλυση πλέγματος 6 km και 2 km αντίστοιχα (Σχήμα 9.3). Το πρώτο πλέγμα των προσομοιώσεων χαμηλότερης χωρικής ανάλυσης καλύπτει την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και των Βαλκανίων με 379 x 297 κελιά (πλέγμα d1 στο Σχήμα 9.3). Το δεύτερο πλέγμα υψηλότερης χωρικής ανάλυσης είναι ένθετο διπλής εμφωλεύσεως (two way nesting) στο πλέγμα της Ανατολικής Μεσογείου και των Βαλκανίων και εστιάζει στην περιοχή της Ελλάδας την οποία καλύπτει με 42 x 42 κελιά (πλέγμα d2 στο Σχήμα 9.3). Σχήμα 9.3: Απεικόνιση των πλεγμάτων προσομοίωσης του μοντέλου WRF. Όλοι οι τομείς χαρακτηρίζονται από 28 κατακόρυφα, ανόμοιου πάχους, επίπεδα. Οι αρχικές και οριακές συνθήκες ελήφθησαν από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Προγνώσεων Καιρού Μέσης Κλίμακας (European Centre for Medium Range Weather Forecast, ECMWF) σε χωρική ανάλυση.125 x.125 (~12.5 km) και χρονική ανάλυση 6 h. 92 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

333 Οι διαδικασίες μικροφυσικής παραμετροποιήθηκαν χρησιμοποιώντας το New Thompson et al. σχήμα (Thompson et al., 28), ενώ η ανωμεταφορά στο πλέγμα d1 παραμετροποιήθηκε με το Grell-Devenyi ensemble σχήμα (Grell and Devenyi, 22). Για το πλέγμα d2 δεν χρησιμοποιήθηκε παραμετροποίηση της ανωμεταφοράς. Για την ακτινοβολία μικρού και μεγάλου μήκους κύματος χρησιμοποιήθηκαν το RRTMG shortwave σχήμα και η RRTMG longwave παραμετροποίηση αντίστοιχα (Iacono et al., 28). Το στρώμα επιφανείας παραμετροποιήθηκε με την χρήση του Eta similarity σχήματος (Janjic, 22), ενώ για το ατμοσφαιρικό οριακό στρώμα χρησιμοποιήθηκε το σχήμα παραμετροποίησης Mellor-Yamada-Janjic (Janjic, 1994). Τέλος, οι διαδικασίες της επιφάνειας του εδάφους παραμετροποιήθηκαν με το μοντέλο Noah Land Surface (Tewari et al., 24). Τα δεδομένα χρήσης γης προήλθαν από την βάση δεδομένων του Προγράμματος Διεθνούς Γεώσφαιρας Βιόσφαιρας, IGBP (Lambin and Geist, 26). Η βάση δεδομένων περιλαμβάνει 2 κατηγορίες χρήσεων γης που προέρχονται από ενημερωμένα δεδομένα του δορυφορικού οργάνου Moderate Resolution Imaging Spectroradiometer (MODIS). Στη συνεχεία, τα εν λόγω δεδομένα τροποποιούνται ειδικά από το Εθνικό Κέντρο Περιβαλλοντικών Προγνώσεων των ΗΠΑ (NCEP, United States), ώστε να χρησιμοποιηθούν από το μοντέλο Noah Land Surface. 2) Εφαρμογή του CAMx To CAMx εφαρμόστηκε ξεχωριστά σε 2 πλέγματα: το πρώτο κάλυπτε την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου με 367 x 227 κυψελίδες χωρικής ανάλυσης 6 km ενώ το δεύτερο κάλυπτε τον Ελλαδικό χώρο με 41 x 392 κυψελίδες χωρικής ανάλυσης 2 km (Σχήμα 9.4). Κατακόρυφα τα πλέγματα αποτελούνταν από 17 ατμοσφαιρικά στρώματα ανόμοιου πάχους. Το πάχος του πρώτου στρώματος κοντά στο έδαφος ήταν στα 15m περίπου. Η εφαρμογή του μοντέλου CAMx για το πλέγμα της Ανατολικής Μεσογείου ήταν απαραίτητη προκειμένου από τα αποτελέσματά της να προκύψουν οι χημικές οριακές συνθήκες για την εφαρμογή του χημικού μοντέλου στην Ελλάδα. Για την εφαρμογή του CAMx σε όλα τα πλέγματα, τα μετεωρολογικά δεδομένα απαραίτητα προήλθαν από τα δεδομένα εξόδου του μοντέλου WRF τα οποία προσαρμόστηκαν ώστε να είναι συμβατά για την εφαρμογή του CAMx με χρήση 93 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

334 κατάλληλου διαθέσιμου προ-επεξεργαστικού προγράμματος (wrf2camx). Σε ό,τι αφορά στην ξηρή εναπόθεση, χρησιμοποιήθηκαν τα μοντέλα αντιστάσεων Wesely (1989) και Slinn and Slinn (198) για τις αέριες και σωματιδιακές ενώσεις αντίστοιχα. To μοντέλο απομάκρυνσης των αερίων και σωματιδιακών ενώσεων από την ατμόσφαιρα λόγω υγρής απόθεσης είναι σύμφωνα με τους Seinfeld and Pandis (1998). Οι 11 χρήσεις γης που χρησιμοποιήθηκαν κατά την εφαρμογή του CAMx προήλθαν από το μετεωρολογικό μοντέλο και σε καθεμία από αυτές αντιστοιχείται μία τιμή λευκαύγειας. Η ατμοσφαιρική χημεία στη αέρια φάση προσομοιώθηκε με χρήση του χημικού μηχανισμού Carbon Bond 25 (CB5) (Yarwood et al., 25). Κατά την εφαρμογή του CAMx, οι ρυθμοί φωτόλυσης των φωτολυτικών αντιδράσεων υπολογίστηκαν με εφαρμογή του μοντέλου διάδοσης της ηλιακής ακτινοβολίας στην ατμόσφαιρα TUV το οποίο αναπτύχθηκε στο National Center of Atmospheric Research (Madronich, 22). Οι ρυθμοί φωτόλυσης διορθώνονται εξαιτίας της παρουσίας των νεφών (Emery et al., 21). Δεδομένα για την χωρική κατανομή της στήλης του όζοντος, που επηρεάζει τους ρυθμούς φωτόλυσης, προέρχονται από το δορυφορικό όργανο Ozone Monitoring Instrument (OMI) (ftp://toms.gsfc.nasa.gov/pub/omi/data/). Σε ό,τι αφορά στην προσομοίωση των αιωρούμενων σωματιδίων, και ειδικότερα στην κατανομή μεγέθους τους, χρησιμοποιήθηκε σχήμα που τα διέκρινε σε λεπτά (με αεροδυναμική διάμετρο μικρότερη από 2.5 μm) και χοντρά (με αεροδυναμική διάμετρο μεγαλύτερη από 2.5 μm και μικρότερη από 1 μm). Η ανόργανη χημεία στη υγρή φάση προσομοιώθηκε σύμφωνα με τον χημικό αλγόριθμο RADM-AQ (Chang et al., 1987). Ο διαχωρισμός των συστατικών των ανόργανων σωματιδίων μεταξύ της αέριας και σωματιδιακής φάσης έγινε σύμφωνα με το μοντέλο θερμοδυναμικής ISORROPIA (Nenes et al., 1998). Ο σχηματισμός των δευτερογενών οργανικών σωματιδίων προσομοιώθηκε στο μοντέλο με χρησιμοποίηση του σχήματος SOAP (Strader et al., 1999). 94 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

335 α) β) Σχήμα 9.4: Απεικόνιση των πλεγμάτων προσομοίωσης του μοντέλου CAMx: α) Ανατολική Μεσόγειος, β) Ελλάδα. Για την εφαρμογή του CAMx στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου χρησιμοποιήθηκαν χημικές οριακές συνθήκες από το σύστημα μοντέλων παγκόσμια κλίμακας IFS-MOZART (Morcrette et al., 29; Inness et al., 213). Τα δεδομένα αέριων και 95 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

336 σωματιδιακών ανθρωπογενών εκπομπών ρύπων (CO, NOx, SO 2, NMVOCs, PM 1 και PM 2.5 ) προήλθαν από την βάση δεδομένων ετήσιων εκπομπών ρύπων στην Ευρώπη του The Netherlands Organisation (TNO) και είχαν ως έτος αναφοράς το 29 (Kuenen et al., 214). Τα προαναφερόμενα δεδομένα είχαν χωρική ανάλυση 1/8 o x 1/16 o και έγιναν διαθέσιμα στα πλαίσια του FP7 Ευρωπαϊκού έργου Monitoring Atmospheric Composition and Climate Interim Implementation (MACC II). Τα δεδομένα εκπομπών ρύπων αναλύθηκαν χωρικά και χρονικά και διαχωρίστηκαν χημικά με εφαρμογή του μοντέλου ανθρωπογενών εκπομπών ρύπων Model for the Spatial and Temporal Distribution of Emissions (MOSESS) (Markakis et al., 213). Σε ό,τι αφορά στην εφαρμογή του CAMx στην Ελλάδα, οι χημικές οριακές συνθήκες προήλθαν από την εφαρμογή του μοντέλου στο πλέγμα της Ανατολικής Μεσογείου. Το CAMx εφαρμόστηκε στο πλέγμα της Ελλάδας για 2 σενάρια εκπομπών. Σύμφωνα με το πρώτο σενάριο εκπομπών (Scenario_with_Egnatia), οι εκπομπές ρύπων όλων των φυσικών και ανθρωπογενών πηγών ελήφθησαν υπόψη κατά την εφαρμογή του CAMx. Στο δεύτερο σενάριο, οι εκπομπές ρύπων από την Εγνατία Οδό εξαιρέθηκαν κατά την εφαρμογή του CAMx (Scenario_without_Egnatia). Στη συνέχεια δίνεται μία σύντομη περιγραφή των φυσικών εκπομπών και των ανθρωπογενών εκπομπών ρύπων που χρησιμοποιήθηκαν για την εφαρμογή του CAMx στο πλέγμα της Ελλάδας, το όποιο όπως φαίνεται στο Σχήμα περιλαμβάνει και τμήμα γειτονικών χωρών. Οι ανθρωπογενείς εκπομπές ρύπων κατανεμήθηκαν στο συγκεκριμένο πλέγμα χωρικής ανάλυσης 2 km χρησιμοποιώντας δύο διαφορετικές απογραφές εκπομπών: - Εκπομπές για την περιοχή της Ελλάδας με έτος αναφοράς το 212, - Εκπομπές για τις γειτονικές χώρες της Ελλάδας με έτος αναφοράς το 29 (από την βάση δεδομένων εκπομπών ρύπων του TNO (Kuenen et al., 214)). Με τη χρήση GIS έγινε ένωση των δύο πεδίων εκπομπών με στόχο την εξαγωγή των απαιτούμενων χωρικά αναλυμένων (2 km), χρονικά αναλυμένων (ωριαίων) και χημικά διαχωρισμένων εκπομπών σε αρχείων εκπομπών με σκοπό την εισαγωγή τους στο φωτοχημικό μοντέλο CAMx. 96 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

337 2.1) Εκπομπές αέριων και σωματιδιακών ενώσεων από την φύση Σημαντικά δεδομένα εισόδου για την εφαρμογή του φωτοχημικού μοντέλου αποτελούν οι εκπομπές αέριων και σωματιδιακών ενώσεων από την φύση. Για τον υπολογισμό των φυσικών εκπομπών στο πλέγμα της Ανατολικής Μεσογείου και στο Ελλαδικό πλέγμα χρησιμοποιήθηκε το μοντέλο Natural Emission MOdel (NEMO) (Liora et al., 215, 216; Poupkou et al., 21) που αναπτύχτηκε στο τμήμα Φυσικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης. Το μοντέλο υπολογίζει ΡΜ 2.5 και ΡΜ 1 φυσικές εκπομπές αιωρούμενων σωματιδίων (θαλάσσιο αλάτι και σκόνη) καθώς και εκπομπές των πτητικών οργανικών ενώσεων έκτος μεθανίου από την βλάστηση σε πλέγμα και σε χρονική ανάλυση τα οποία μπορεί να επιλέξει ο χρήστης και τα οποία είναι απολύτως συμβατά με αυτά που απαιτούνται για την εφαρμογή του φωτοχημικού μοντέλου CAMx. Οι υπολογισμοί των εκπομπών πραγματοποιούνται με βάση τα μετεωρολογικά αποτελέσματα του μοντέλου WRF. Το ΝΕΜΟ είναι συνεπώς πλήρως ενσωματωμένο στο σύστημα μοντέλων WRF-CAMx. Στη συνέχεια, γίνεται μια σύντομη περιγραφή των μεθοδολογιών που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό των φυσικών εκπομπών. Σκόνη από το έδαφος Ο κύριος μηχανισμός παράγωγης σκόνης είναι η επίδραση του άνεμου στις κάθε μορφής επιφάνειες. Οι επιφάνειες οι οποίες είναι κυρίως υπεύθυνες για την παραγωγή σκόνης είναι οι διαβρωμένες επιφάνειες ή καλύτερα οι εν δυνάμει διαβρωμένες επιφάνειες όπως π.χ. οι έρημοι. Οι μη διαβρωμένες επιφάνειες (π.χ. νερό) δεν συνεισφέρουν στην παραγωγή σκόνης. Στο ΝΕΜΟ, για τον υπολογισμό των εκπομπών από τη σκόνη του εδάφους χρησιμοποιείται η μεθοδολογία που περιγράφεται στη δημοσίευση Schaap et al. (29). Η συγκεκριμένη μεθοδολογία στηρίζεται στις παραμετροποιήσεις των Marticorena and Bergametti (1995) και Fecan et al. (1999). Η σκόνη από το έδαφος εκπέμπεται σε δυο φάσεις. Σε πρώτη φάση η σκόνη ακολουθεί οριζόντια ροή και εν συνεχεία κατακόρυφη ροή. Οι παραμετροποιήσεις που χρησιμοποιούνται αφορούν στο διαχωρισμό του εδάφους ανάλογα με το είδος του κόκκου του εδάφους. Ο διαχωρισμός αυτός είναι απαραίτητος διότι ανάλογα με το μέγεθος του κόκκου του εδάφους η ταχύτητα 97 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

338 του άνεμου έχει διαφορετική επίδραση. Επιπλέον, η ταχύτητα κατωφλίου, η οποία πρέπει να υφίσταται ώστε να ξεκινήσει ένα επεισόδιο σκόνης, δεν είναι σταθερή αλλά συνάρτηση του μεγέθους των κόκκων του εδάφους, της τραχύτητας και της υγρασίας του εδάφους. Στο ΝΕΜΟ, για το διαχωρισμό των κόκκων του εδάφους χρησιμοποιείται ο Ευρωπαϊκός χάρτης εδάφους ESDB version 2. (Van Liedekerke and Panagos, 26) σε 1μέτρα χωρική ανάλυση. Σε ό,τι αφορά τις χρήσεις γης, το ΝΕΜΟ χρησιμοποιεί τη βάση δεδομένων χρήσεων γης Eurasia Land Cover Characteristics database (version 2) που διατίθεται δωρεάν από την Αμερικανική Γεωλογική Υπηρεσία (USGS) ( σε 1km 2 χωρική ανάλυση. Θαλάσσιο αλάτι Το θαλάσσιο αλάτι παράγεται από την επίδραση του ανέμου στις θαλάσσιες επιφάνειες. Η παραμετροποίηση η οποία χρησιμοποιείται στο ΝΕΜΟ έχει αναπτυχτεί στη Μετεωρολογική Υπηρεσία της Φινλανδίας (Sofiev et al., 211) και είναι συνδυασμός των δύο επιμέρους παραμετροποιήσεων των: 1) Monahan et al. (1986) και 2) Martensson et al. (23) και Clarke et al. (26). Η πρώτη κλασική παραμετροποίηση συσχετίζει την παραγωγή θαλασσίων σωματιδίων με την ταχύτητα του ανέμου στα 1 μετρά πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, ενώ η δεύτερη συσχετίζει την παραγωγή θαλασσίων σωματιδίων με την επιφανειακή θερμοκρασία του νερού και με την αλατότητα του επιφανειακού νερού. Βιογενείς εκπομπές πτητικών οργανικών ενώσεων εκτός μεθανίου Ο υπολογισμός των εκπομπών πτητικών οργανικών ενώσεων εκτός μεθανίου από τα είδη βλάστησης βασίζεται στο μοντέλο Biogenic Emission Model (BEM) που περιγράφεται στη δημοσίευση Poupkou et al. (21). Ο υπολογισμός των βιογενών εκπομπών πτητικών οργανικών ενώσεων εκτός μεθανίου (BNMVOCs) αφορά τον υπολογισμό εκπομπών ισοπρενίου, μονοτερπενίων και άλλων πτητικών οργανικών ενώσεων (OVOCs). Συγκεκριμένα, στο μοντέλο χρησιμοποιείται η μεθοδολογία του Guenther et al. (1995) σύμφωνα με την οποία οι βιογενείς εκπομπές εξαρτώνται από έναν συντελεστή εκπομπής για κάθε είδος βλάστησης, από την πυκνότητα της φυλλώδους βιομάζας καθώς και από έναν αδιάστατο, περιβαλλοντικό διορθωτικό συντελεστή, ο οποίος 98 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

339 εκφράζει τις βραχυχρόνιες (π.χ. ωριαίες) επιδράσεις της θερμοκρασίας του φυλλώματος και της ηλιακής ακτινοβολίας στις βιογενείς εκπομπές. Για την πραγματοποίηση των υπολογισμών χρησιμοποιούνται δεδομένα χρήσης γης, σε καθεμιά από τις οποίες αποδίδεται ένας συντελεστής εκπομπής για ισοπρένιο, μονοτερπένια και άλλες πτητικές οργανικές ενώσεις, και μια τιμή πυκνότητας φυλλώδους βιομάζας σύμφωνα με τους Poupkou et al. (21). Στο ΝΕΜΟ, έχουν χρησιμοποιηθεί επιπλέον συντελεστές όπως ο παράγοντας ηλικίας φυλλώματος (Guenther et al., 1999), ο παράγοντας υγρασίας εδάφους (Guenther et al., 26; Muller et al., 28) και ο διορθωτικός παράγοντας εποχικότητας (Steinbrecher et al., 29). Επίσης, απαιτούνται τιμές θερμοκρασίας και ηλιακής ακτινοβολίας που προέρχονται από το μοντέλο WRF. Στη συνέχεια παρουσιάζονται χάρτες φυσικών εκπομπών έτσι όπως αυτές υπολογίστηκαν από την εφαρμογή του μοντέλου ΝΕΜΟ για το πλέγμα της Ελλάδας τους μήνες Ιανουάριο, και Ιούλιο 212 (Σχήματα ). Στα σχήματα παρουσιάζεται η μηνιαία χωρική κατανομή των φυσικών εκπομπών PM 1 και BNMVOCs. Τα ΡΜ 2.5 παρουσιάζουν παρόμοια κατανομή με τα ΡΜ 1. Οι BNMVOCs εκπομπές είναι μεγαλύτερες τους θερινούς μήνες του έτους, γι αυτό και στο Σχήμα 9.7 και Σχήμα 9.8 παρουσιάζονται οι εκπομπές αυτές μόνο για το μήνα Ιούλιο. Σχήμα 9.5: Χωρική κατανομή των μηνιαίων ΡΜ 1 εκπομπών σκόνης από το έδαφος τους μήνες Ιανουάριο και Ιούλιο του έτους 212 στο πλέγμα της Ελλάδας. 99 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

340 Σχήμα 9.6: Χωρική κατανομή των μηνιαίων ΡΜ 1 εκπομπών θαλάσσιου άλατος τους μήνες Ιανουάριο και Ιούλιο του έτους 212 στο πλέγμα της Ελλάδας. Σχήμα 9.7: Χωρική κατανομή των βιογενών εκπομπών πτητικών οργανικών ενώσεων εκτός μεθανίου τον Ιούλιο 212 στο πλέγμα της Ελλάδας. 1 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

341 Σχήμα 9.8 Χωρική κατανομή των βιογενών εκπομπών ισοπρενίου, μονοτερπενίων και άλλων πτητικών οργανικών ενώσεων τον Ιούλιο 212 στο πλέγμα της Ελλάδας. 2.2) Ανθρωπογενείς εκπομπές ρύπων για την περιοχή της Ελλάδας Οι ανθρωπογενείς εκπομπές για την περιοχή της Ελλάδας υπολογίστηκαν για το έτος 212 και κατανεμήθηκαν σε ένα πλέγμα με χωρική ανάλυση 2 km (Σχήμα 4.2.2) (Melas et al., 216). Τα δεδομένα εκπομπών αφορούσαν στους αέριους ρύπους CO, NOx, SO 2, NMVOCs και στους σωματιδιακούς ρύπους PM1, PM2.5. Οι ρύποι NMVOCs, PM1 και PM2.5 διαχωρίστηκαν σε επιμέρους χημικές ενώσεις/κατηγορίες με χημικά προφίλ ανά πηγή που δόθηκαν από το TNO (Kuenen et al., 214; Markakis et al., 213). Οι NMVOCs διαχωρίστηκαν σε 23 επιμέρους χημικές ενώσεις/κατηγορίες (αλκοόλες, αιθάνιο, προπάνιo, βουτάνιo κ.α) και τα αιωρούμενα σωματίδια διαχωρίστηκαν σε οργανικά 11 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

342 σωματίδια, στοιχειακό άνθρακα, θειικά σωματίδια και λοιπά σωματίδια (σωματίδια που δεν είναι χημικά διαχωρισμένα). Οι εκπομπές υπολογίστηκαν για κάθε ανθρωπογενή δραστηριότητα ξεχωριστά και, ανάλογα με το είδος των πηγών που εκπέμπουν τους ρύπους, διακρίνονται σε α) σημειακές β) επιφανειακές (ή εμβαδικές) και γ) γραμμικές πηγές. Με τη χρήση των εργαλείων χωρικοποίησης που αναπτύχθηκαν στο GIS το σύνολο των ανωτέρω εκπομπών κατανεμήθηκε τελικά το πλέγμα των 2 Χ 2 km. Οι εκπομπές από επιφανειακές πηγές ήταν ετήσιας ή μηνιαίας χρονικής ανάλυσης και αφορούσαν στις παρακάτω βασικές κατηγορίες πηγών ρύπανσης: - Κεντρική θέρμανση, - Οδικές μεταφορές (οδική κυκλοφορία ανά οδικό δίκτυο), - Μη οδικές μεταφορές (ναυσιπλοΐα, σιδηροδρομικές και αεροπορικές μεταφορές, οχήματα εκτός δρόμου), - Γεωργικές δραστηριότητες (χρήση λιπασμάτων, καύση υπολειμμάτων γεωργικής βιομάζας), - Διακίνηση καυσίμων, - Χρήση διαλυτών. Στις σημειακές εκπομπές ανήκουν οι ετήσιες εκπομπές από τη βιομηχανικήβιοτεχνική δραστηριότητα (τομέας ενέργειας, εξόρυξη, βιομηχανία, βιοτεχνία). Η χωροθέτηση των σημειακών εκπομπών στο πλέγμα μελέτης έγινε με βάση τις γεωγραφικές συντεταγμένες της εκάστοτε σημειακής πηγής. Με τη χρήση GIS αρχικά οι ετήσιες ή μηνιαίες εκπομπές μετατράπηκαν σε ωριαίες για κάθε δραστηριότητα και ρύπο. Οι ωριαίες εκπομπές που υπολογίστηκαν από το GIS τόσο για τις επιφανειακές όσο και από τις σημειακές πηγές εξάχθηκαν σε μορφή ascii αρχείων και χρησιμοποιήθηκαν στη συνέχεια από το μοντέλο MOSESS όπου έγινε ένωση των εκπομπών των επιμέρους υποκατηγοριών για κάθε βασική κατηγορία ρύπανσης (οι βασικές κατηγορίες πηγών εκπομπής αναφέρονται στον Πίνακα 4.2.1) αλλά και ένωση των εκπομπών όλων των βασικών κατηγοριών ρύπανσης με στόχο την εξαγωγή των συνολικών ωριαίων επιφανειακών εκπομπών για κάθε ρύπο ξεχωριστά στο format που χρησιμοποιείται από το CAMx. 12 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

343 Πίνακας 9.1: Βασικές κατηγορίες εκπομπής ρύπων Κατηγορία Πηγής Περιγραφή SNAP1 SNAP2 SNAP3, SNAP4 SNAP5 SNAP6 SNAP7 SNAP8 SNAP9 SNAP1 Τομέας ενέργειας Μη βιομηχανικές μονάδες καύσης Βιομηχανική δραστηριότητα Εξόρυξη και διανομή ορυκτών καυσίμων και γεωθερμικής ενέργειας Χρήση διαλυτών Οδικές μεταφορές Μη - Οδικές μεταφορές (θαλάσσιες, αερομεταφορές, σιδηροδρομικές μεταφορές, οχήματα εκτός δρόμου) Επεξεργασία και διάθεση απορριμμάτων Αγρό-κτηνοτροφικές δραστηριότητες Στο Σχήμα 9.9 παρουσιάζονται χάρτες με τις ημερήσιες εκπομπές CO, NOx και SO 2 της Εγνατίας Οδού μία τυπική καθημερινή ημέρα των μηνών Ιανουαρίου και Ιουλίου 212 στο πλέγμα της Ελλάδας. Οι εκπομπές είναι μέγιστες στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης, κυρίως δυτικά της πόλης. Παρόμοια είναι και η χωρική κατανομή των σωματιδιακών εκπομπών. 13 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

344 Σχήμα 9.9: Χωρική κατανομή των ημερήσιων εκπομπών CO, NOx και SO2 από την Εγνατία Οδό μία τυπική καθημερινή ημέρα των μηνών Ιανουαρίου και Ιουλίου 212 στο πλέγμα της Ελλάδας. 14 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

345 Σχήμα 9.9 (συνέχεια): Χωρική κατανομή των ημερήσιων εκπομπών CO, NOx και SO 2 από την Εγνατία Οδό μία τυπική καθημερινή ημέρα των μηνών Ιανουαρίου και Ιουλίου 212 στο πλέγμα της Ελλάδας. 2.3) Ανθρωπογενείς εκπομπές ρύπων εκτός Ελλάδας Στο πλέγμα μελέτης (Σχήμα 9.4) περιλαμβάνονται γειτονικές χώρες της Ελλάδας για τις οποίες οι εκπομπές προήλθαν από την βάση ετήσιων δεδομένων εκπομπών ρύπων του ΤΝΟ με έτος αναφοράς το 29 (Kuenen et al., 214). Οι εκπομπές αφορούσαν στην περιοχή της Ευρώπης και είχαν χωρική ανάλυση 1/8 o x 1/16 o. Τα δεδομένα ήταν διαθέσιμα στα πλαίσια του FP7 Ευρωπαϊκού έργου MACC II. Η συγκριμένη απογραφή περιελάμβανε 1 ανθρωπογενείς κατηγορίες πηγών ρύπανσης σύμφωνες με τις κατηγορίες Selected Nomenclature for Air Pollution (SNAP) (Πίνακας 9.1) για τις οποίες έχουν υπολογιστεί οι σημειακές και επιφανειακές εκπομπές των παρακάτω ρύπων: CO, NOx, SO 2, NMVOCs, PM 1 και PM 2.5. Με τη βοήθεια του μοντέλου ανθρωπογενών εκπομπών MOSESS, οι ετήσιες εκπομπές όλων των ρύπων από όλες τις κατηγορίες πηγών ρύπανσης κατανεμήθηκαν στο πλέγμα με χωρική ανάλυση 2 km. Οι ετήσιες εκπομπές αναλύθηκαν χρονικά (μηναία, ημερήσια, ωριαία ανάλυση). Για τη χρονική ανάλυση των εκπομπών χρησιμοποιήθηκαν προφίλ βάσει του προγράμματος GENEMIS (Friedrich, 1997). Οι εκπομπές των NMVOCs και των ΡΜ διαχωρίστηκαν χημικά χρησιμοποιώντας τα χημικά προφίλ του ΤΝΟ (Kuenen et al., 214; Markakis et al., 213). 15 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

346 9.3 Εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων Μια άλλη συνιστώσα του Περιβαλλοντικού Δείκτη συνίσταται από τις εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων από τις μεταφορές στην Εγνατία οδό. Σε προηγούμενο κεφάλαιο παρουσιάστηκε η μεθοδολογία υπολογισμού των εκπομπών η οποία χρησιμοποιήθηκε στο παρών έργο. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται τα αποτελέσματα των συνολικών ετήσιων εκπομπών ανά ατμοσφαιρικό ρύπο. Πίνακας 9.2: Ετήσιες εκπομπές ρύπων από τις οδικές μεταφορές στην Εγνατία Οδό (Εγνατία Οδός και κάθετοι άξονες) για το έτος 212 Ρύπος Ετήσιες Εκπομπές (tn/έτος) CO NMVOCs NOx SO PM PM Εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα Μια σημανική συνιστωσα του Περιβαλλοντικού Δείκτη αποτελούν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Η μεθοδολογία υπολογισμού του ανθρακικού αποτυπώματος και των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα παρουσιάζεται σε άλλο κεφάλαιο. Παρακάτω εμφανίζονται τα αποτελέσματα για τις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα. Πίνακας 9.3: Ετήσιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα για το έτος 214 Εκπομπές Πεδίου 1 Εκπομπές Πεδίου 2 Εκπομπές Πεδίου 3 tco2e tco2e tco2e Σταθερές Πηγές Κατανάλωση Απώλειες Καύσεως Ηλεκτρικής Ενέργειας Ηλεκτρικής Ενέργειας Κινητές Πηγές Μετακινήσεις Καύσεως (Οχήματα Προσωπικού ΕΟΑΕ) Διαρροές αερίων Διάθεση 55.6 από μονάδες Απορριμάτων κλιματισμού/ψύξης Κινητές Πηγές Εκπομπές Καύσεως (Τελικοί Υπεργολάβων Χρήστες) Σύνολο Σύνολο Σύνολο ΣΥΝΟΛΟ ΑΝΘΡΑΚΙΚΟΥ tco2e ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ: 16 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

347 1 Δείκτης ENV4 «Ποιότητα Ατμόσφαιρας Σηράγγων» 1.1 Υφιστάμενη κατάσταση Ο δείκτης ENV4 προσδιορίζει τον αριθμό των υπερβάσεων των επιτρεπτών ορίων συγκέντρωσης μονοξειδίου του άνθρακα (CO) και μονοξειδίου του αζώτου (ΝΟ), εντός σηράγγων με μήκος μεγαλύτερο των 5 μέτρων και συστήματα εξαερισμού, καθώς και τη διασπορά των τιμών των μετρήσεων. Η υπέρβαση των επιτρεπτών ορίων CO και ΝΟ θεωρείται επικίνδυνη για την ανθρώπινη υγεία και η παρακολούθησή τους καθίσταται επιτακτική, κυρίως σε κλειστά τμήματα (σήραγγες) όπου ευνοείται η συσσώρευση των ρύπων. Επομένως, είναι απαραίτητη η συνεχής καταγραφή των συγκεντρώσεων των συγκεκριμένων ρύπων εντός των σηράγγων, η οποία γίνεται από τους αυτόματους αναλυτές με τους οποίους είναι εφοδιασμένα τα συστήματα εξαερισμού. Η καταγραφή και αποτύπωση του δείκτη για τους ρύπους CO και ΝΟ, επιτρέπει τη σύγκρισή του με τα όρια υπέρβασης που έχει θέσει ο Οδηγός Σχεδιασμού Μελετών Έργων Οδοποιίας (ΟΣΜΕΟ) της Ε.Ο.Α.Ε., κατά το σχεδιασμό των συστημάτων αερισμού των σηράγγων (1 ppm και 25 ppm αντίστοιχα). Ενδεχόμενη υπέρβαση του δείκτη αντιμετωπίζεται με την αυτόματη ενεργοποίηση των συστημάτων εξαερισμού. Ωστόσο, ο μακροσκοπικός έλεγχος του δείκτη και κυρίως ο έλεγχος της διασποράς των τιμών παρέχει πληροφορίες για την ασφάλεια των σηράγγων, καθώς και για το αν προκύπτει ανάγκη μείωσης του ορίου υπέρβασης που τίθεται από τους περιβαλλοντικούς όρους. 1.2 Ανάλυση μεθοδολογίας υπολογισμού δείκτη ENV4 «Ποιότητα ατμόσφαιρας σηράγγων» Ο ΠΔ ENV4 θα διαμορφωθεί έτσι ώστε να προσδιορίζει τον αριθμό των υπερβάσεων των επιτρεπτών ορίων συγκέντρωσης CO και ΝΟ, εντός σηράγγων με μήκος μεγαλύτερο των 5 μέτρων και συστήματα εξαερισμού, καθώς και τη διασπορά των τιμών των μετρήσεων. Στον Οδηγό Σχεδιασμού Μελετών Έργων Οδοποιίας (Ο.Σ.Μ.Ε.Ο.) της Ε.Ο.Α.Ε., και για τις ανάγκες αυτοματοποίησης της λειτουργίας των συστημάτων αερισμού των σηράγγων έχουν καθοριστεί τα όρια των 1 ppm και 25 ppm, για τους ρύπους CO και ΝΟ 17 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

348 αντίστοιχα. Οι υπερβάσεις ανιχνεύονται από αυτόματους αναλυτές, με τους οποίους είναι εφοδιασμένα τα συστήματα εξαερισμού, που παρέχουν 7λεπτες τιμές συγκέντρωσης για κάθε ρύπο. Ως όρια υπέρβασης θα καθοριστούν τόσο τα όρια του Ο.Σ.Μ.Ε.Ο. της αυτόματης έναρξης αυτοματοποίησης των συστημάτων αερισμού των σηράγγων, όσο και τα όρια συγκεντρώσεων των ρύπων εντός της σήραγγας, όπως αυτά καθορίζονται από την κείμενη νομοθεσία. Ο μακροσκοπικός έλεγχος του δείκτη εκπεφρασμένος τόσο σε μονάδες συγκέντρωσης (ppm) όσο και σε συχνότητα υπερβάσεων των ορίων, θα δώσει μία σαφή εικόνα για την κατάσταση της ποιότητας του αέρα εντός των σηράγγων της Ε.Ο.Α.Ε., παρέχοντας πληροφορίες για τη λειτουργία του συστήματος εξαερισμού καθώς και για το αν προκύπτει ανάγκη μείωσης του ορίου υπέρβασης που τίθεται από τους περιβαλλοντικούς όρους. 18 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

349 1.3 Δελτίο αποτελεσμάτων Δείκτη: Επιβάρυνση ατμόσφαιρας σηράγγων Ο δείκτης προσδιορίζει τον αριθμό των υπερβάσεων των επιτρεπτών ορίων συγκέντρωσης μονοξειδίου του άνθρακα (CO), μονοξειδίου του αζώτου (ΝΟ), διοξειδίου του αζώτου (ΝΟ 2 ), αιωρούμενων σωματιδίων (PM1) και μαύρου άνθρακα (BC) εντός των σηράγγων. Η υπέρβαση αυτών των επιτρεπτών ορίων έχει επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία. Ο δείκτης σχετίζεται με το ζήτημα του αποτελεσματικού αερισμού των σηράγγων που τίθεται ως όρος από τις σχετικές Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις των αέριων ρυπαντών από το Αστεροσκοπείο Αθηνών για τους αέριους ρύπους που αναφέρονται στον Πίνακα 1.1. Πίνακας 1.1: Ατμοσφαιρικοί Ρύποι α/α Ατμοσφαιρικοί Ρύποι 1 Μονοξείδιο του άνθρακα (CO) 2 Διοξείδιο του αζώτου (NO 2 ) 3 Διοξείδιο του θείου (SO 2 ) 4 Όζον (O 3 ) 5 Αιωρούμενα σωματίδια PM 1 6 Αιωρούμενα σωματίδια PM Μαύρος άνθρακα BC Πραγματοποιήθηκαν 24ωρες μετρήσεις, σε 4 συνολικά σήραγγες κατά μήκος της Εγνατίας Οδού Α.Ε. κατά τη διάρκεια δύο μετρητικών εξορμήσεων, τους μήνες Νοέμβριο 215 και Ιούνιο 216, ως αντιπροσωπευτικές δύο διαφορετικών περιόδων, χειμερινήψυχρή περίοδος, καλοκαιρινή-θερμή περίοδος. Τα αντίστοιχα τμήματα της οδού, παρουσιάζονται στον πίνακα 1.2: Πίνακας 1.2: Τμήματα στα οποία πραγματοποιήθηκαν 24ωρες μετρήσεις Θ4 Θ5 Θ7 Θ12 ΣΗΡΑΓΓΑ ΔΩΔΩΝΗΣ ΣΗΡΑΓΓΑ ΔΡΙΣΚΟΥ ΣΗΡΑΓΓΑ ΜΕΤΣΟΒΟΥ ΣΗΡΑΓΓΑ ΚΑΣΤΑΝΙΑΣ 19 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

350 Στη συνέχεια παρουσίαζονται τα δελτία αποτελεσμάτων του ΕΝV4 για κάθε μια από τις δύο περιόδους ξεχωριστά ΧΕΙΜΕΡΙΝΗ-ΨΥΧΡΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 1) Αιωρούμενα σωματίδια PM 1 Οι μετρήσεις σκόνης υλοποιήθηκαν για 24 ώρες σε κάθε γεωγραφική θέση εκτός της σήραγγας Δωδώνης. Κατά την εγκατάσταση διεξήχθησαν προσπάθειες ώστε οι δειγματοληψία να είναι όσο το δυνατόν πιο αντιπροσωπευτική (θέση δειγματοληψίας). Τα αποτελέσματα αποτυπώνουν τιμές οι οποίες υπερβαίνουν το ημερήσιο όριο των 5 μg/m 3 στις θέσεις: Θ5 ΣΗΡΑΓΓΑ ΔΡΙΣΚΟΥ (82 μg/m 3 ), Θ7 ΣΗΡΑΓΓΑ ΜΕΤΣΟΒΟΥ (9 μg/m 3 ). Σχετικά υψηλή ήταν και η τιμή στην θέση Θ12 ΣΗΡΑΓΓΑ ΚΑΣΤΑΝΙΑΣ (42 μg/m 3 ). Το Σχήμα 1.1 που ακολουθεί είναι αντιπροσωπευτικό. Σχήμα 1.1: Μέση 24h συγκέντρωση PM 1 σηράγγων 2) Μονοξείδιο του Άνθρακα (CO) Σε καμία θέση οι μετρήσεις Μονοξειδίου του Άνθρακα (CO) δεν πλησιάζουν το όριο των 7 ppb μέγιστη τιμή 15 λεπτών ούτε αυτό των 2 ppb μέση ημερήσια τιμή 11 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

351 οκταώρου (ορισμένες από την Παγκόσμια Ένωση Οδικών Μεταφορών - PIARC) καθότι καμία 5λεπτη καταγραφή δεν αποτυπώνει έξαρση άνω των 3111 ppb. Όλες οι μετρήσεις βρίσκονταν πολύ κάτω του ορίου. 3) Μονοξείδιο του Αζώτου (ΝΟ) Σε καμία σήραγγα οι τυπικές μετρήσεις Διοξειδίου του Αζώτου (ΝΟ) δεν ξεπερνούν το όριο των 1 ppb στο οποίο ενεργοποιείται το σύστημα εξαερισμού της σήραγγας. Όλες οι μετρήσεις βρίσκονταν πολύ κάτω του ορίου με μέγιστη καταγραφή στα 696 ppb. 4) Διοξείδιο του Αζώτου (ΝΟ 2 ) Σε καμία σήραγγα οι τυπικές μετρήσεις Διοξειδίου του Αζώτου (ΝΟ 2 ) δεν ξεπερνούν το όριο των 1 ppb. Όλες οι μετρήσεις βρίσκονταν πολύ κάτω του ορίου με μέγιστη καταγραφή στα 216 ppb. 5) Διοξείδιο του Θείου (SO 2 ) Μέτρηση Διοξειδίου του Θείου (SΟ2) είχαμε μόνο στην θέση Θ5 ΣΗΡΑΓΓΑ ΔΡΙΣΚΟΥ και δεν πλησίασε το όριο των 272 ppb μέγιστη τιμή 1 λεπτών ούτε αυτό των 218 ppb μέγιστη ωριαία τιμή μιας και η μέγιστη καταγραφή 5 λέπτου ήταν 45.5 ppb. 6) Μαύρος Άνθρακας (BC) Για τον Μαύρο άνθρακα το όριο που χρησιμοποιήθηκε είναι τα 15-2 μg/m 3 μέση ωριαία τιμή. Μετρήσεις πάρθηκαν μόνο για την σήραγγα Δρίσκου και αποτελέσματα αποτυπώνουν τιμές οι οποίες υπερβαίνουν κατά πολύ το ημερήσιο όριο. Οι μετρήσεις φαίνονται στο σχήμα 1.2: 111 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

352 Σχήμα 1.2: Ωριαία μεταβολή Μαύρου Άνθρακα στη σήραγγα Δρίσκο Συμπερασματικά σχετικά με τα αποτελέσματα θα πρέπει να αναφερθεί ότι: Δεν υπάρχει κάποια ανησυχία όσον αφορά τους ρύπους μονοξείδιο το άνθρακα (CO), μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου (ΝΟ, ΝΟ 2 ), διοξείδιο του θείου (SO 2 ), καθότι οι συγκεντρώσεις αυτών είναι πολύ χαμηλότερες των προτεινόμενων επιτρεπτών ορίων. Οι συγκεντρώσεις των αιωρούμενων σωματιδίων βρέθηκαν πολύ υψηλές σχεδόν στο σύνολό τους καθώς και οι τιμές συγκέντρωσης του μαύρου άνθρακα στη σήραγγα στην οποία έγινε δειγματοληψία. ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΗ-ΘΕΡΜΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 1) Αιωρούμενα σωματίδια PM 1 Οι μετρήσεις σκόνης υλοποιήθηκαν για 24 ώρες σε κάθε γεωγραφική θέση. Κατά την εγκατάσταση διεξήχθησαν προσπάθειες ώστε οι δειγματοληψία να είναι όσο το δυνατόν πιο αντιπροσωπευτική (θέση δειγματοληψίας). Τα αποτελέσματα αποτυπώνουν τιμές οι οποίες υπερβαίνουν το ημερήσιο όριο των 5 μg/m 3 στις θέσεις: Θ4 ΣΗΡΑΓΓΑ ΔΩΔΩΝΗΣ (61 μg/m 3 ),, Θ5 ΣΗΡΑΓΓΑ ΔΡΙΣΚΟΥ (73 μg/m 3 ), Θ7 ΣΗΡΑΓΓΑ ΜΕΤΣΟΒΟΥ (6 μg/m 3 ). Σχετικά υψηλή ήταν και η τιμή στην θέση Θ12 ΣΗΡΑΓΓΑ ΚΑΣΤΑΝΙΑΣ (36 μg/m 3 ). 112 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

353 Το Σχήμα 1.3 που ακολουθεί είναι αντιπροσωπευτικό. Σχήμα 1.3: Μέση 24h συγκέντρωση PM 1 σηράγγων 2) Μονοξείδιο του Άνθρακα (CO) Σε καμία θέση οι μετρήσεις Μονοξειδίου του Άνθρακα (CO) δεν πλησιάζουν το όριο των 7 ppb μέγιστη τιμή 15 λεπτών ούτε αυτό των 2ppb μέση ημερήσια τιμή οκταώρου (ορισμένες από την Παγκόσμια Ένωση Οδικών Μεταφορών -PIARC) καθότι καμία 5λεπτη καταγραφή δεν αποτυπώνει έξαρση άνω των 4318 ppb. Όλες οι μετρήσεις βρίσκονταν πολύ κάτω του ορίου. 3) Μονοξείδιο του Αζώτου (ΝΟ) Σε καμία σήραγγα οι τυπικές μετρήσεις Διοξειδίου του Αζώτου (ΝΟ) δεν ξεπερνούν το όριο των 1ppb στο οποίο ενεργοποιείται το σύστημα εξαερισμού της σήραγγας. Όλες οι μετρήσεις βρίσκονταν πολύ κάτω του ορίου με μέγιστη καταγραφή στα 514 ppb. 4) Διοξείδιο του Αζώτου (ΝΟ 2 ) Σε καμία σήραγγα οι τυπικές μετρήσεις Διοξειδίου του Αζώτου (ΝΟ2) δεν ξεπερνούν το όριο των 1 ppb. Όλες οι μετρήσεις βρίσκονταν πολύ κάτω του ορίου με μέγιστη καταγραφή στα 29 ppb. 113 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

354 5) Διοξείδιο του Θείου (SO 2 ) Σε καμία σήραγγα οι τυπικές μετρήσεις Διοξειδίου του Θείου (SΟ 2 ) δεν ξεπερνούν το όριο των 272 ppb μέγιστη τιμή 1 λεπτου ούτε αυτό των 218 ppb μέγιστη ωριαία τιμή μιας και η μέγιστη καταγραφή 5 λέπτου ήταν 33 ppb. Δεν υπήρχε μέτρηση για την σήραγγα Καστανιάς. 6) Μαύρος Άνθρακας (BC) Για το Μαύρο άνθρακα το όριο που χρησιμοποιήθηκε είναι τα 15-2 μg/m 3 μέση ωριαία τιμή. Μετρήσεις πάρθηκαν για όλες τις σήραγγες εκτός από αυτή της Καστανιάς και τα αποτελέσματα αποτυπώνουν τιμές οι οποίες υπερβαίνουν κατά πολύ το ημερήσιο όριο στις σήραγγες Δρίσκου και Μετσόβου. Οι μετρήσεις φαίνονται στα σχήματα ακολουθούν: που Σχήμα 1.4: Ωριαία μεταβολή Μαύρου Άνθρακα στη σήραγγα Δωδώνης 114 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

355 Σχήμα 1.5: Ωριαία μεταβολή Μαύρου Άνθρακα στη σήραγγα Δρίσκου Σχήμα 1.6: Ωριαία μεταβολή Μαύρου Άνθρακα στη σήραγγα Μετσόβου Συμπερασματικά σχετικά με τα αποτελέσματα θα πρέπει να αναφερθεί ότι: Δεν υπάρχει κάποια ανησυχία όσον αφορά τους ρύπους μονοξείδιο το άνθρακα (CO), μονοξείδιο και διοξείδιο του αζώτου (ΝΟ, ΝΟ 2 ), διοξείδιο του θείου (SO 2 ), καθότι οι συγκεντρώσεις αυτών είναι πολύ χαμηλότερες των προτεινόμενων επιτρεπτών ορίων. Οι συγκεντρώσεις των αιωρούμενων σωματιδίων βρέθηκαν πολύ υψηλές σχεδόν στο σύνολό 115 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

356 τους καθώς και οι τιμές συγκέντρωσης του μαύρου άνθρακα στις σήραγγες όπου έγινε δειγματοληψία. 11. Σύστημα Οργάνωσης Δεδομένων και Μεταδεδομένων Σκοπός του προτεινόμενου μεθοδολογικού συστήματος είναι η δημιουργία, αποθήκευση και οργάνωση δεδομένων διαφορετικής χωροχρονικής κλίμακας και διαφορετικής φύσης (π.χ. υδρολογικά, εδαφολογικά, κ.α.) με τέτοιο τρόπο ώστε να: πραγματοποιείται δημιουργία δεδομένων σε γεωγραφικά συστήματα πληροφοριών βάση συγκεκριμένου προτύπου δεδομένων και μεταδεδομένων γίνεται χρήση κοινών και έγκυρων δεδομένων από τους χρήστες υποστηρίζεται η ομοιομορφία των παραγόμενων θεματικών χαρτών ευνοείται η άμεση εύρεση δεδομένων εξοικονομείται χρόνος από την δημιουργία δεδομένων τα οποία ήδη υπάρχουν πραγματοποιείται συνδυασμός δεδομένων διαφορετικής φύσης με απλά και εύκολα βήματα από μεριά του χρήστη διευκολύνεται η εξαγωγή τους σε διαδικτυακά συστήματα γεωγραφικών πληροφοριών (WebGIS) καλύπτουν τις ανάγκες σε παροχή δεδομένων του οργανισμού GEO (GEOSS Portal) είναι συμβατά με διεθνή πρότυπα αποθήκευσης και εύρεσης δεδομένων καταγράφονται οι αλλαγές/βελτιώσεις που υφίσταται το αρχικό αρχείο συνοδεύονται από κατάλληλα μεταδεδομένα (metadata) Τα δεδομένα αποθηκεύονται σε μια δεδομένων η οποία απαρτίζεται από επιμέρους πληροφοριακά συστήματα τα οποία θα διασυνδέονται με κατάλληλους διαύλους επικοινωνίας που επιτρέπουν αφενός την άμεση και αδιάλειπτη διασύνδεση των συστημάτων και αφετέρου υποστηρίζουν τη χρήση κατάλληλων ερωτημάτων χωρικής ή περιγραφικής αναζήτησης Βάση δεδομένων χωρικής πληροφορίας Λόγω του γεγονότος ότι σχεδόν το σύνολο των δεδομένων που διαχειρίζεται, επεξεργάζεται, παράγει και ομογενοποιεί το σύστημα έχει χωρική αναφορά, αυτό έχει ως 116 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

357 αποτέλεσμα το γενικό χαρακτηρισμό των δεδομένων αυτών ως χωρικά δεδομένα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα δεδομένα επί τόπου μετρήσεων ατμοσφαιρικής ρύπανσης, τα οποία έχουν ως χωρικό συστατικό τις συντεταγμένες που είναι εγκαταστημένος ο σταθμός μετρήσεων και ως περιγραφικό συστατικό, παραμέτρους όπως η θερμοκρασία, το μονοξείδιο του άνθρακα (CO), τα οξείδια του αζώτου (ΝΟ, ΝΟ2 και το άθροισμά τους - ΝΟx) και διαφορετικά κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων (PM1, PM2.5 και PM1). που καταγράφονται στη μονάδα χρόνου που έχει ο αντίστοιχος αισθητήρας. Παρόλα αυτά, η σημαντικότερη πληροφορία που εξάγεται είναι οι καταγραφές των αισθητήρων και όχι η θέση του σταθμού. Για αυτό το λόγο, η κατηγοριοποίηση των δεδομένων στις ακόλουθες γενικές κατηγορίες βασίζεται στην πληροφορία που είναι ενσωματωμένη στα χωρικά αυτά δεδομένα. Επομένως, όλα τα δεδομένα περιέχουν κατ' ελάχιστο τη χωρική αναφορά σε προτεινόμενο σύστημα συντεταγμένων και την περιγραφή/καταγραφή της πληροφορίας με την οποία σχετίζονται. Σύμφωνα με όλα τα παραπάνω η βάση δεδομένων χωρικής πληροφορίας περιέχει τις ακόλουθες κατηγορίες: Spatial data: Στην κατηγορία αυτή περιέχονται διανυσματικά δεδομένα (vector) ή ψηφιδωτά δεδομένα (raster) τα οποία α) λαμβάνονται από εθνικές (π.χ. geodata.gov) ή διεθνείς βάσης δεδομένων (π.χ. earthexplorer.usgs.gov), ή/και β) δημιουργούνται στα πλαίσια των διαφόρων ερευνητικών προγραμμάτων (μέσω ψηφιοποίησης ή άλλων prost processing εργασιών). Δεδομένα μετρήσεων πεδίου : Στη κατηγορία αυτή ανήκουν όλα τα δεδομένα που προέρχονται από δειγματοληψίες σε συγκεκριμένα γεωγραφικά σημεία και στη συνέχεια γίνεται ανάλυση των ιδιοτήτων τους. Κάθε καταχώρηση χαρακτηρίζεται κατ' ελάχιστο από μοναδικό χαρακτηριστικό αριθμό, τις συντεταγμένες όπου έγινε λήψη του δείγματος, καθώς και τα αποτελέσματα των αναλύσεων. Η αναζήτηση των δεδομένων γίνεται μέσα από το περιβάλλον εργασίας γεωγραφικών συστημάτων πληροφοριών (GIS-ArcMap), όπου μέσω σύνδεσης στη βάση SQL και στη συνέχεια μέσω ερωτημάτων (search by location or attributes) πραγματοποιείται αρχικά αναζήτηση του σημείου δειγματοληψίας και κατόπιν εμφάνιση των αποτελεσμάτων των μετρήσεων. 117 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

358 Μεταδεδομένα: Τα μεταδεδομένα αποτελούν το κυριότερο εργαλείο περιγραφής των δεδομένων, μπορούν να νοηθούν ως το abstract κάθε τύπου δεδομένων, καθώς και σημαντικότατο εργαλείο για αναζήτηση δεδομένων μέσω λέξεων κλειδιών Ανάλυση κατηγοριών βάσης δεδομένων Η οργάνωση της βάσης δεδομένων στηρίζεται στην ομαδοποίηση των κλάσεων γεωγραφικών οντοτήτων (feature classes) που αντιπροσωπεύουν ένοιες του φυσικού χώρου, όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση. Η βάση περιέχει ακόμη σχεσιακούς πίνακες (tables) που συνδέονται με τις οντότητες μέσω της υλοποίησης μιας μόνιμης σχεσιακής κλάσης (relationship class) που ορίζει τη σχέση (1 προς 1, 1 προς πολλά) και το πρωτεύον κλειδί. Στη συνέχεια αυτού του κεφαλαίου παρουσιάζονται συνοπτικά τα δεδομένα και το σχεσιακό μοντέλο της βάσης. Σχήμα 11.2: Γεωγραφική Βάση Δεδομένων 118 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

359 Δεδομένα επί τόπου μετρήσεων ατμοσφαιρικής ρύπανσης Sampling_Stations : Σημειακό αρχείο καταγραφής των θέσεων λήψης επί τόπου μετρήσεων ατμοσφαιρικής ρύπανσης, στις περιοχές μελέτης του παρόντος έργου. Οι μετρήσεις πραγματοποιούνται σε επιλεγμένες θέσεις του οδικού δικτύου της Εγνατίας Οδού, ενώ η θέση καταγράφεται με GPS ακρίβειας submeter. Ο πίνακας περιγραφικών χαρακτηριστικών της κλάσης περιέχει πληροφορίες για το τοπωνύμιο, τον μετρήτικό εξοπλισμό, την θέση (X, Y, Z), την ημερομηνία δειγματοληψίας, όπως και την απαραίτητη κωδικοποίηση, που επιτρέπει τη σύνδεση της κάθε θέσης με τα αποτελέσματατων αποτελέσματα και τα αντίστοιχα γραφήματα των χρονοσειρών κάθε παραμέτρου. Επίσης σε κάθε οντότητα καταγράφεται ένα πεδίο με τις επί τόπου παρατηρήσεις που σημειώθηκαν από την ομάδα έργου. Σχήμα 11.2: Γεωγραφική κλάση δεδομένων επί τόπου μετρήσεων Air_Pollution_AQL_Params : Σχεσιακός πίνακας της γεωβάσης δεδομένων που περιλαμβάνει τις χρονοσειρές των μετρήσεων που ελήφθησαν με τον μετρητικό εξοπλισμό της Εγνατία Οδός Ε.Α (Ε.Ο.Α.Ε) στα πλάισια του έργου. Η βασική παρακολούθηση 119 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

360 περιλαμβάνει 24 ωρες μετρήσεις ρυπαντών και μετεωρολογικών παραμέτρων ανά θέση επιλογής (2 εποχικές -χειμώνας/καλοκαίρι- ανά θέση σε 13 σημεία ανοικτής οδοποιίας και εντός σηράγγων) κατά μήκος της Εγνατίας Οδού και κόμβους αυτής. Οι ρύποι που καθορίστηκαν για παρακολούθηση είναι το μονοξείδιο του άνθρακα (CO), τα οξείδια του αζώτου (ΝΟ, ΝΟ 2 και το άθροισμά τους - ΝΟ x ) και διαφορετικά κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων (PM 1, PM 2.5 και PM 1 ). Παράλληλα, γινόταν καταγραφή των κύριων μετεωρολογικών παραμέτρων (θερμοκρασία αέρα, σχετική υγρασία, ταχύτητα και διεύθυνση αέρα). Η σχεσιακή σύνδεση με τα γεωγραφικά δεδομένα των θέσεων μέτρησης πραγματοποιείται μέσω του πεδίου SampleCode ο οποίος είναι ο μονοσήμαντος κωδικός καταχώρησης του σημείου δειγματοληψίας, που προκύπτει από τις συντεταγμένες XY και τον αύξοντα αριθμό καταχώρησης στον πίνακα. Αποτελεί πρωτεύον κλειδί για τη σύνδεση των χωρικών οντοτήτων με τον πίνακα μετρήσεων. Air_Pollution_AQL_Graphs : Σχεσιακός πίνακας της γεωβάσης δεδομένων που περιλαμβάνει τις υπερσυνδέσεις της γεωγραφικής κλάσης με τα γραφήματα χρονοσειρών, των μετρήσεων που ελήφθησαν με τον μετρητικό εξοπλισμό της Εγνατία Οδός Α.Ε (Ε.Ο.Α.Ε) στα πλάισια του έργου. O κωδικός κλειδί GraphCode υλοποιεί τη σύνδεση των σημείων δειγματοληψίας με τον πινακα υπερσυνδέσεων (Hyperlinks) που εισάγουν και ενσωματώνουν στη γεωβάση τα αρχεία εικόνας με τα γραφήματα χρονοσειρών των ατμοσφαιρικών παραμέτρων που μετρήθηκαν. Ο κωδικός περιέχει στοιχεία για τη θέση και την ημερομηνία της μέτρησης, και είναι μονοσήμαντος χωροχρονικά. Air_Pollution_EAA_Params : Σχεσιακός πίνακας της γεωβάσης δεδομένων που περιλαμβάνει τις χρονοσειρές των μετρήσεων που ελήφθησαν με τον μετρητικό εξοπλισμό του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (Ε. Ε. Α) στα πλαίσια του έργου. Η βασική παρακολούθηση περιλαμβάνει 24ώρες μετρήσεις ρυπαντών και μετεωρολογικών παραμέτρων ανά θέση επιλογής (2 εποχικές -χειμώνας/καλοκαίρι- ανά θέση σε 13 σημεία ανοικτής οδοποιίας και εντός σηράγγων) κατά μήκος της Εγνατίας Οδού και κόμβους αυτής. Οι ρύποι που καθορίστηκαν για παρακολούθηση είναι το μονοξείδιο του άνθρακα (CO), τα οξείδια του αζώτου (ΝΟ, ΝΟ 2 και το άθροισμά τους - ΝΟ x ) και διαφορετικά κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων (PM 1, PM 2.5 και PM 1 ). Επιπλέον έγινε μέτρηση και καταγραφή επιβαρυντικών ρύπων, όπως είναι ο Μαύρος Άνθρακας (BC), το διοξειδίου του Θείου (SO 2 ) και το Όζον (Ο 3 ). Παράλληλα, γινόταν καταγραφή των κύριων 12 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

361 μετεωρολογικών παραμέτρων (θερμοκρασία αέρα, σχετική υγρασία, ταχύτητα και διεύθυνση αέρα). Η σχεσιακή σύνδεση με τα γεωγραφικά δεδομένα των θέσεων μέτρησης πραγματοποιείται μέσω του πεδίου SampleCode ο οποίος είναι ο μονοσήμαντος κωδικός καταχώρησης του σημείου δειγματοληψίας, που προκύπτει από τις συντεταγμένες XY και τον αύξοντα αριθμό καταχώρησης στον πίνακα. Αποτελεί πρωτεύον κλειδί για τη σύνδεση των χωρικών οντοτήτων με τον πίνακα μετρήσεων. Air_Pollution_EAA_Graphs : Σχεσιακός πίνακας της γεωβάσης δεδομένων που περιλαμβάνει τις υπερσυνδέσεις της γεωγραφικής κλάσης με τα γραφήματα χρονοσειρών, των μετρήσεων που ελήφθησαν με τον μετρητικό εξοπλισμό του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (Ε. Ε. Α) στα πλάισια του έργου. O κωδικός κλειδί GraphCode υλοποιεί τη σύνδεση των σημείων δειγματοληψίας με τον πινακα υπερσυνδέσεων (Hyperlinks) που εισάγουν και ενσωματώνουν στη γεωβάση τα αρχεία εικόνας με τα γραφήματα χρονοσειρών των ατμοσφαιρικών παραμέτρων που μετρήθηκαν. Ο κωδικός περιέχει στοιχεία για τη θέση και την ημερομηνία της μέτρησης, και είναι μονοσήμαντος χωροχρονικά. Sampling_Stations ATTACH : Σχεσιακός πίνακας της γεωβάσης δεδομένων που δημιουργείται αυτόματα, κατά την εισαγωγή των αρχείων εικόνας των γραφημάτων ως τύπος Blob δεδομένων. Η μαζική εισαγωγή των γραφημάτων ως επισυνάψεις (attachments) προϋποθέτει την ύπαρξη του πίνακα υπερσυνδέσεων (Air_Pollution_AQL_Graphs και Air_Pollution_EAA_Graphs). Σχήμα 11.3: Σχεσιακός Πίνακας Περιγραφικών Πληροφοριών 121 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

362 EAA_Station_Has_Params : Σχεσιακή κλάση (1 προς πολλά) που συνδέει, τις θέσεις που μετρήθηκαν με τον εξοπλισμό του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (Ε. Ε. Α), με τον πίνακα παραμέτρων. Πρωτεύον κλειδι το πεδίο SampleCode. EAA_Params_Has_Graphs : Σχεσιακή κλάση (1 προς πολλά) που συνδέει, τον πίνακα χρονοσειρών των παραμέτρων που μετρήθηκαν από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (Ε. Ε. Α) με τα αντίστοιχα γραφήματα και τις υπερσυνδέσεις τους. AQL_Station_Has_Params : Σχεσιακή κλάση (1 προς πολλά) που συνδέει, τις θέσεις που μετρήθηκαν με τον εξοπλισμό της Εγνατία Οδός Α.Ε (Ε.Ο.Α.Ε), με τον πίνακα παραμέτρων. Πρωτεύον κλειδι το πεδίο SampleCode. AQL_Params_Has_Graphs : Σχεσιακή κλάση (1 προς πολλά) που συνδέει, τον πίνακα χρονοσειρών των παραμέτρων που μετρήθηκαν από την Εγνατία Οδό Α.Ε (Ε.Ο.Α.Ε), με τα αντίστοιχα γραφήματα και τις υπερσυνδέσεις τους. Sampling_Stations ATTACHREL : Σχεσιακή κλάση (1 προς πολλά) που συνδέει, τις θέσεις μετρήσεων με τα επισυναπτόμενα στη γεωβάση αρχεία εικόνας με τα γραφήματα των παραμέτρων. Σχήμα 11.4: Γραφήματα χρονοσειρων από ατμοσφαιρικές παραμέτρους επισυναπτόμενα στη γεωβάση 122 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

363 11.3 Διαχειριστικές Λειτουργίες στη βάση δεδομένων Οι κύριες διαχειριστικές λειτουργίες που πραγματοποιούνται στη βάση δεδομένων αφορούν ως επι το πλείστον : Την πλοηγηση στο σύστημα της βάσης δεδομένων. Την εισαγωγή δεδομένων στο σύστημα. Την εξαγωγή δεδομένων για κάθε είδους χρήση και επεξεργασία. Την πληθύσμωση των μεταδεδομένων για κάθε κλάση οντοτήτων. Η πλοήγηση στη γεωβάση, όπως βέβαι και οι υπόλοιπες λειτουργίες, γίνεται μέσω του λογισμικού ArcGIS v1.1, και συγκεκριμένα από τον explorer του, ArcCatalog, οπότε οι βασικές λειτουργίες του συστήματος θεωρούνται ως γνωστές από τον διαχειριστή. Για διευκρινείσεις πάνω στις λειτουργίες του ArcGIS v1.1 παρατίθεται στη συνέχεια σχετική βιβλιογραφία : Κ. ΚΟΥΤΣΟΠΟΥΛΟΣ, Ν. ΑΝΔΡΟΥΛΑΚΑΚΗΣ, Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών με το ArcGIS 1. Εκδόσεις Παπασωτηρίου, 211. M. ZEILER, Modeling Our World: The ESRI Guide to Geodatabase Design. Environmental Systems Research Institute, Inc, Εισαγωγή δεδομένων Η εισαγωγή δεδομένων στο σύστημα αφορά μόνο την πλυθήσμωση της 3ης κατηγορίας δεδομένων, και σε αδρές γραμμές, υλοποιείται σε 3 βήματα : Εισαγωγή χωρικών δεδομένων από GPS Εξαγωγή κωδικών, πληθύσμωση πρωτεύοντος κλειδιού, και εξαγωγή σε υπολογιστικό φύλλο excel. Πλυθήσμωση υπολογιστικού φύλλου excel (ξεχωριστού για κάθε κλάση πίνακα) με τα αποτελέσματα αναλύσεων μετρήσεων πεδίου, τηρώντας την κωδικοποίηση που δημιουργήθηκε. 123 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

364 Επαναεισαγωγή των δεδομένων υπολογιστικού φύλλου excel στους πίνακες της γεωβάσης. Σχήμα 11.5: Υπολογιστικό φύλλο excel με τα δεδομένα μετρήσεων. Σχήμα 11.6: Επαναεισαγωγή των δεδομένων υπολογιστικού φύλλου excel στους πίνακες της γεωβάσης 124 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

365 Πληθύσμωση των μεταδεδομένων Τα μεταδεδομένα κάθε κλάσης αντικειμένου/ πίνακα συμπληρώνωνται στην καρτέλα "Description" που εμφανίζει ο ArcCatalog. Σχήμα 11.7: Περιβάλλον Πλοήγησης - Επεξεργασίας Μεταδεδομένων Ο διαχειριστής επιλέγει "edit" και στη συνέχεια συμπληρώνει όλες τις απαραίτητες κατηγορίες, που αφορούν την περιγραφή της κλάσης, τις λέξεις κλειδιά, την περιγραφή των περίων του πίνακα, κλπ. Τα μεταδεδομένα σώζονται σύμφυτα στην κλάση (save), αλλά μπορούν επίσης να εξαχθούν σε αρχείο xml (export) και στη συνέχεια να εισαχθούν σε άλλη κλάση της γεωβάσης (import). 125 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

366 Σχήμα 11.8: Εισαγωγή - Ανανέωση -Διόρθωση Μεταδεδομένων 126 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

367 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι: Θεσμικό πλαίσιο Ισχύουσα Νομοθεσία N.165/86(ΦΕΚ 16Α/ ) «Για την προστασία του περιβάλλοντος». Ν.414/211(ΦΕΚ 29/ ) «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος» Το πρωτόκολλο του Κιότο Απόφαση υπ αριθμ. 46/29.ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Απριλίου 29 περί των προσπαθειών των κρατών μελών να μειώσουν τις οικείες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, ώστε να τηρηθούν οι δεσμεύσεις της κοινότητας για μείωση των εκπομπών αυτών μέχρι το 22 Το ισχύον πρωτόκολλο για τα αέρια του θερμοκηπίου(greenhouse Gas-GHG Protocol) Νόμος 3882 (ΦΕΚ 166/Α / ), για την Εθνική Υποδομή Γεωχωρικών Πληροφοριών-Εναρμόνιση με την κοινοτική οδηγία INSPIRE(27/2EK) Το Ν. 442/212 (ΦΕΚ 24/Α/ ) «Ποινική προστασία περιβάλλοντος- Εναρμόνιση με την Οδηγία 28/99/ΕΚ-Πλαίσιο παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων-εναρμόνιση με την Οδηγία 28/98/ΕΚ-Ρύθμιση θεμάτων Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής» Την ΚΥΑ Η.Π. 1114/73/Φ14 (ΦΕΚ 332/Β/2-3-23) «Διαδικασίας Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης και Αξιολόγησης (Π.Π.Ε.Α.) και Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Ε.Π.Ο.) σύμφωνα με το άρθρο 4 του Ν. 165/1986 (Α 16) όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 2 του Ν. 31/22 Εναρμόνιση του Ν. 165/1986 με τις οδηγίες 97/11/ΕΕ και 96/61/ΕΕ και άλλες διατάξεις (Α 91). Την ΚΥΑ 69269/5387/ (ΦΕΚ 678/Β) «Κατάταξη έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες, περιεχόμενο Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), καθορισμός περιεχομένου ειδικών περιβαλλοντικών μελετών (Ε.Π.Μ.) και λοιπές συναφείς διατάξεις, σύμφωνα με το Ν.165/1986». 127 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

368 Το Ν. 998/79 "περί προστασίας των Δασών και των Δασικών εν γένει εκτάσεων της χώρας" (ΦΕΚ 289/Α). Την Κοινή Υπουργική Απόφαση Η.Π /221 (ΦΕΚ 1391/Β/ ), «Καθορισμός τρόπου ενημέρωσης και συμμετοχής του κοινού κατά τη διαδικασία έγκρισης περιβαλλοντικών όρων των έργων και δραστηριοτήτων σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 5 του Ν. 165/86 όπως αντικαταστάθηκε με τις παραγράφους 2 και 3 του άρθρου 3 του Ν. 31/22» Την Κοινή Υπουργική Απόφαση 9269/47/ (ΦΕΚ 286/Β/2-3-27), «Μέσα ένδικης προστασίας του κοινού κατά πράξεων ή παραλείψεων της Διοίκησης σχετικά με θέματα ενημέρωσης και συμμετοχής του κατά τη διαδικασία έγκρισης περιβαλλοντικών όρων». ΚΥΑ 14122/549/Ε13/211 (ΦΕΚ 488/Β/ ) «Μέτρα για τη βελτίωση της ποιότητας της ατμόσφαιρας, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 28/5/ΕΚ για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 21ης Μαΐου 28» ΚΥΑ 9238/332 (ΦΕΚ 45/Β/ ), με την οποία καθορίζονται οριακές και κατευθυντήριες τιμές ποιότητας της ατμόσφαιρας σε βενζόλιο και μονοξείδιο του άνθρακα. Π.Υ.Σ 34/22 (ΦΕΚ 125/Α/5-6-22), με την οποία καθορίζονται οριακές και κατευθυντήριες τιμές ποιότητας της ατμόσφαιρας σε διοξείδιο του θείου, διοξείδιο του αζώτου και οξείδια του αζώτου, σωματίδια και μόλυβδο. άρθρο 2 παρ. δ του Π.Δ. 118/81 (ΦΕΚ 293/Α/6-1-81) όριο των 1 mg/m 3 Π.Δ. 82/24 (ΦΕΚ 64/Α/2-3-24) σε συνδυασμό με τις ΚΥΑ 13588/725/26 (ΦΕΚ 383/Β/ ), ΚΥΑ 8668/27 (ΦΕΚ 287/Β/2-3-27) και ΚΥΑ 24944/1159/26 (ΦΕΚ 791/Β/3-6-26) 128 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

369 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ: Επισκόπηση Δεικτών ποιότητας αέρα AQI ΜΕ ΤΗΝ ΜΕΘΟΔΟ ΤΗΣ US- EPA (Environmental Protection Agency AQI) Ο AQI είναι ένας ημερήσιος δείκτης ποιότητας ατμοσφαιρικού αέρα που δηλώνει το πόσο καθαρός ή μολυσμένος είναι ο περιβάλλων αέρας και το αν συντρέχουν λόγοι ανησυχίας για την ανθρώπινη υγεία. Επικεντρώνεται στις επιπτώσεις για την υγεία που εμφανίζονται λίγες ώρες η μέρες μετά την έκθεση σε μολυσμένο αέρα (Qian, Chapman et al. 24). Υπολογίζεται για πέντε ατμοσφαιρικούς ρύπους, επίπεδα επιφανειακού όζοντος (O 3 ), διοξείδιο του αζώτου (NO 2 ), διοξείδιο του θείου (SO 2 ), μονοξείδιο του άνθρακα (CO) και αιωρούμενα σωματίδια (PM 1, ή και PM 2,5 ). Για καθένα από τους ρύπους αυτούς, η EPA έχει καθιερώσει εθνικά πρότυπα ποιότητας αέρα για την προστασία της δημόσιας υγείας. Ο δείκτης ποιότητας του αέρα είναι σαν μια βαθμονομημένη ράβδος από το έως το 5. Όσο μεγαλύτερη είναι η τιμή του δείκτη τόσο υψηλότερα είναι τα επίπεδα ρύπανσης και τόσο μεγαλύτερη είναι η ανησυχία για την υγεία του ανθρώπου. Τιμή του AQI ίση με 1 αντιστοιχεί στα διεθνή πρότυπα ποιότητας αέρα για τους ρύπους, που έχει θέσει η Υ.Π.Π. για τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας. Όταν οι τιμές του AQI είναι μικρότερες ή ίσες του 1 η ποιότητα του αέρα θεωρείται ικανοποιητική ενώ από την άλλη για τιμές μεγαλύτερες του 1 η ποιότητα του αέρα θεωρείται ανθυγιεινή, σε ένα πρώτο στάδιο για τις ευαίσθητες ομάδες του πληθυσμού και όσο μεγαλύτερες τιμές παίρνει, οι επιδράσεις αφορούν όλους τους ανθρώπους (US EPA,29). Ο AQI αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο, ο ρόλος του οποίου είναι να εξηγεί με απλό τρόπο τη σημασία της ποιότητας του αέρα σε τοπικό επίπεδο για τη δημόσια υγεία. Ο δείκτης διαχωρίζεται σε έξι κατηγορίες ανησυχίας για την υγεία, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα (πίνακας) (US-EPA 29; US_EPA-454/B ). 129 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

370 Πίνακας ΠΙΙ-1: Κλίμακα εκτίμησης της ποιότητας του αέρα με βάση τις τιμές του δείκτη AQI (Πηγή: US EPA, 29) Air Quality Index (AQI) Τιμές Όταν ο δείκτης AQI είναι στην περιοχή: Επίπεδα αναφορικά με την υγεία Χρωματική κλίμακα οι συνθήκες ποιότητας του αέρα είναι: -5 Καλή Πράσινο 51-1 Μέτρια Κίτρινο Ανθυγιεινή για Πορτοκαλί ευαίσθητες ομάδες Ανθυγιεινή Κόκκινο 21-3 Πολύ ανθυγιεινή Πορφυρό 31-5 Επικίνδυνη Βυσσινί συμβολισμένες με το χρώμα: Κάθε κατηγορία αντιστοιχεί σε διαφορετικό επίπεδο ανησυχίας για την υγεία. Τα έξι επίπεδα ανησυχίας για την υγεία και η σημασία τους περιγράφονται ως εξής (US-EPA 29): Καλή: Η τιμή του δείκτη κυμαίνεται μεταξύ του και του 5. Η ποιότητα του αέρα θεωρείται ικανοποιητική και συνιστά μικρό ή μηδενικό κίνδυνο για την υγεία. Μέτρια: Η τιμή του δείκτη κυμαίνεται μεταξύ του 51 και του 1. Η ποιότητα του αέρα θεωρείται ικανοποιητική, ωστόσο, η ρύπανση σε αυτή τη κλάση ενδέχεται να θέτει μια μέτρια ανησυχία για μικρή μερίδα ανθρώπων. Χαρακτηριστικά, τα άτομα που παρουσιάζουν ασυνήθιστη ευαισθησία στο Ο3 ή στη σωματιδιακή ρύπανση μπορούν να βιώσουν προβλήματα στη λειτουργία του αναπνευστικού. Ανθυγιεινή για τις ευαίσθητες ομάδες: Όταν οι τιμές του δείκτη κυμαίνονται μεταξύ του 11 και του 15, οι ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού ενδέχεται να βιώσουν προβλήματα στην υγεία τους, ενώ αντίθετα το ευρύ κοινό είναι λιγότερο πιθανό να παρουσιάσει κάποιου είδους συμπτώματα. Για παράδειγμα, οι πάσχοντες από αναπνευστικά προβλήματα, τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι και όσοι ασχολούνται με δραστηριότητες σε εξωτερικούς χώρους θεωρούνται ευαίσθητοι στην έκθεση σε Ο3 και ως εκ τούτου βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο. Επιπροσθέτως, η έκθεση σε υψηλά επίπεδα σωματιδιακής ρύπανσης επηρεάζει εκτός των άλλων και όσους πάσχουν από καρδιακά προβλήματα. 13 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

371 Ανθυγιεινή: Όταν οι τιμές του δείκτη βρίσκονται ανάμεσα στο 151 και στο 2, οποιοσδήποτε ενδέχεται να αντιμετωπίσει τις δυσμενείς επιδράσεις στην υγεία του από την έκθεση στην αέρια ρύπανση, με τα μέλη των ευάλωτων ομάδων να βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο. Πολύ ανθυγιεινή: Οι τιμές του δείκτη αυτής της κατηγορίας (21 3) αποτελούν προειδοποίηση για την υγεία και συνιστούν την απαρχή σοβαρών επιπτώσεων. Επικίνδυνη: Οι τιμές αυτής της κατηγορίας (AQI>3) προειδοποιούν για την εμφάνιση επειγουσών καταστάσεων για την υγεία. Ολόκληρος ο πληθυσμός είναι επιρρεπής στην έκθεση στους αέριους ρύπους. Στην προσπάθειά της η EPA να εξηγήσει με απλό τρόπο στο ευρύ κοινό πότε η ατμοσφαιρική ρύπανση βρίσκεται σε επικίνδυνα επίπεδα, έχε εκχωρήσει ένα συγκεκριμένο χρώμα σε κάθε κατηγορία τιμών του AQI, το οποίο αντιστοιχεί στο επίπεδο ανησυχίας για την υγεία που προαναφέραμε (πίνακας) (US EPA, 29). Πίνακας ΠΙΙ-2: Ερμηνεία χρωματικού κώδικα του δείκτη AQI Χρωματική AQI Ερμηνεία κλίμακα Τιμές Πράσινο -5 Η ποιότητα του αέρα θεωρείται ικανοποιητική και συνιστά μικρό ή μηδενικό κίνδυνο για την υγεία. Κίτρινο 51-1 Η ποιότητα του αέρα θεωρείται ικανοποιητική, ωστόσο, η ρύπανση ενδέχεται να θέτει μια μέτρια ανησυχία για μικρή μερίδα ανθρώπων. Πορτοκαλί Οι ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού ενδέχεται να παρουσιάσουν προβλήματα στην υγεία τους. Το ευρύ κοινό είναι λιγότερο πιθανό να παρουσιάσει κάποιου είδους συμπτώματα. Κόκκινο Οποιοσδήποτε ενδέχεται να αντιμετωπίσει τις δυσμενείς επιδράσεις στην υγεία του από την έκθεση στην αέρια ρύπανση. Οι ευάλωτες ομάδες βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο. Πορφυρό 21-3 Προειδοποίηση: Απαρχή σοβαρών επιπτώσεων. Βυσσινί 31-5 Ολόκληρος ο πληθυσμός είναι επιρρεπής στην έκθεση στους αέριους ρύπους. Σύμφωνα με την EPA των ΗΠΑ, για τον υπολογισμό του AQI, ένα δίκτυο παρακολούθησης ποιότητας ατμοσφαιρικού αέρα καταγράφει καθημερινά τις 131 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

372 συγκεντρώσεις των πέντε υπό μελέτη ρύπων (O 3, PM, CO, SO 2, NO 2 ). Η μέση ημερήσια συγκέντρωση που μετράται για κάθε ρύπο μετατρέπεται σε μια αριθμητική τιμή (επιμέρους δείκτης) σύμφωνα με τηv παρακάτω σχέση (γραμμική παρεμβολή μεταξύ των ορίων κάθε κλάσης του πίνακα τιμών). Η τελική τιμή του δείκτη είναι η υψηλότερη τιμή από τους επιμέρους δείκτες. I P C P : ο επιμέρους δείκτης ποιότητας του αέρα για τον ρύπο p : η μετρούμενη συγκέντρωση του ρύπου p (στρογγυλοποιημένη) BP Hi : το μέγιστο όριο συγκέντρωσης της κατηγορίας στην οποία ανήκει η C P BP Lo : το ελάχιστο όριο συγκέντρωσης της κατηγορίας στην οποία ανήκει η C P I Hi : η μέγιστη τιμή του δείκτη ποιότητας του αέρα που αντιστοιχεί στο BP Hi I Lo : η ελάχιστη τιμή του δείκτη ποιότητας του αέρα που αντιστοιχεί στο BP Lo Πίνακας ΠΙΙ-3: Σημεία αλλαγής κατηγορίας του δείκτη ποιότητας αέρα Στις περισσότερες περιοχές ο υπολογισμός του δείκτη ποιότητας του αέρα για το Ο 3 βασίζεται στις μέσες τιμές συγκεντρώσεων κυλιόμενου οκταώρου. Ωστόσο, σε περιοχές που θεωρείται σκόπιμο ο υπολογισμός του δείκτη γίνεται βασιζόμενος στις μέσες ωριαίες 132 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

373 συγκεντρώσεις. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο δείκτης υπολογίζεται λαμβάνοντας υπόψη τη μέγιστη από τις δύο αυτές τιμές. Το ΝΟ 2 σχετίζεται με μακροχρόνιες επιδράσεις για την υγεία με αποτέλεσμα να υπολογίζεται ο δείκτης για συγκεντρώσεις μεγαλύτερες από 2. Οι μέσες τιμές συγκεντρώσεων κυλιόμενου οκταώρου δεν καθορίζουν τις υψηλότερες τιμές του δείκτη (AQI>31). Τιμές του δείκτη μεγαλύτερες από 31 υπολογίζονται από τις ωριαίες συγκεντρώσεις του Ο 3. Ο ΑΝΑΘΕΩΡΗΜΕΝΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ Revised AQI (RAQI) Ο RAQI προκύπτει από τη μεγαλύτερη τιμή μεταξύ των υπο-δεικτών των ρύπων, και αποδίδει έτσι διφορούμενες συνθήκες που μπορεί να επισκιάσουν τις ρεαλιστικές επιπτώσεις στην υγεία από τους άλλους ρύπους. Το 27 προτάθηκε μια αναθεωρημένη έκδοση του AQI (RAQI) (Cheng, Chen et al. 27) η οποία έκανε χρήση μιας συνάρτησης εντροπίας ώστε να λαμβάνονται υπόψη και οι επιδράσεις των υπολοίπων ρυπαντών και όχι μόνο αυτού με τον μέγιστο AQI. Ο RAQI προκύπτει από την εξίσωση: Ο δεύτερος όρος εξίσωσης θεσπίζει τον μέσο αριθμητικό δείκτη υποβάθρου όπου ο αριθμητής είναι το άθροισμα των ημερήσιων αριθμητικών μέσων όλων των υπό-δεικτών (Ι 1... I n ) και ο παρονομαστής είναι ο ετήσιος μέσος όρος του αθροίσματος των ημερήσιων 133 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

374 μέσων των ρύπων αυτών. Ο όρος αυτός αντιπροσωπεύει την συνεισφορά κάθε επιμέρους δείκτη ρύπανσης για το RAQI μέσω της συνεκτίμησης της ημερήσιας συγκέντρωσης των ρύπων σε σύγκριση με τους ετήσιους μέσους όρους αυτών, και χρησιμεύει στη μείωση της ασάφειας του AQI εκεί όπου τα επίπεδα των ρύπων είναι πιο σοβαρά από ό, τι φαίνεται από την τιμή του δείκτη (Cheng, Kuo et al. 24). Ο τρίτος όρος, αποτελεί τον μέσο αριθμητικό δείκτη υποβάθρου εντροπίας όπου ο αριθμητής είναι ο ετήσιος μέσος όρος της μέσης ημερήσιας εντροπίας και ο παρονομαστής είναι η συνάρτηση εντροπίας των ρύπων των υπό-δεικτών. Η συνάρτηση εντροπίας ορίζεται ως η log1 της μέγιστης συνάρτησης των I 1... I n, είναι ένας τροποποιητής που εξυπηρετεί στην πρόληψη αριθμητικής απόκλισης σε υπερβολικά μεγάλες τιμές. Η έννοια της εντροπίας εφαρμόζεται όχι μόνο στην φυσική ποιότητα της θερμικής ενέργειας, αλλά και στην τεχνολογία των πληροφοριών (εντροπία πληροφορίας) ως μέτρο της "χρήσιμης" ικανότητας. Επιπλέον, η συνάρτηση εντροπίας έχει χρησιμοποιηθεί σε ατμοσφαιρικά μοντέλα ενεργειακής ισορροπίας (LinCS and YangXQ 1995). Ο ΔΕΙΚΤΗΣ NAQI (New Air Quality Index) Βασίζεται στην παραγοντική ανάλυση των βασικών ρυπαντών (Bishoi, Prakash et al. 29). Στην παραγοντική ανάλυση, έχει χρησιμοποιηθεί η τεχνική της Ανάλυσης Κύριων Συνιστωσών (PCA). Ο βασικός σκοπός της ανάλυσης PCA είναι να λογοδοτήσει για τη συνολική διακύμανση μεταξύ των 'n' σε αριθμό μεταβλητών σε ένα χώρο p-διαστάσεων, σχηματίζοντας ένα νέο σύνολο ανεξάρτητων και ασυσχέτιστων σύνθετων μεταβλητών. Κάθε μέλος της νέας σειράς μεταβλητών είναι ένας γραμμικός συνδυασμός των αρχικών μετρήσεων (Henry and Hidy 1979; Lioy, Zelenka et al. 1989). Οι γραμμικοί συνδυασμοί δημιουργούνται κατά τέτοιο τρόπο ώστε κάθε μία από τις διαδοχικές σύνθετες μεταβλητές θα αντιπροσωπεύει ένα μικρότερο μέρος της συνολικής διακύμανσης. Η πρώτη σύνθετη μεταβλητή (κύριο συστατικό), θα έχει τη μεγαλύτερη διακύμανση, η δεύτερη θα έχει μια διακύμανση μικρότερη από την πρώτη, αλλά μεγαλύτερη από την τρίτη και ούτω καθεξής. Αν πρώτες κύριες συνιστώσες (ή, ζευγάρια ιδιοδιάνυσματος-ιδιοτιμής) αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 6% της συνολικής διακύμανσης, τότε δεν υπάρχει κανένας λόγος για τη λήψη περισσοτέρων κύριων συνιστωσών (PCs) (Harman 1976; Johnston 1978; Dunteman 134 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

375 1994) για τον υπολογισμό του σύνθετου αυτού δείκτη. Οι επόμενες συνιστώσες εξηγούν μόνο ελάχιστες ποσότητες της ολικής διακύμανσης και, ως εκ τούτου, θεωρούνται θόρυβος (Johnston 1978; Dunteman 1994; Kim 1994; Srivastava, Gupta et al. 28) Η μέθοδος κυρίων συνιστωσών (PC) μπορεί να εφαρμοστεί χρησιμοποιώντας τις αρχικές τιμές των μεταβλητών (Χj s) (όπου j = 1, 2, 3,..., n) ή την απόκλιση τους από τις μέσες τιμές τους, ή τις κανονικοποιημένες μεταβλητές όπου το Sj είναι η τυπική απόκλιση (Harman 1976; Johnston 1978; Kim 1994; Koutsoyiannis 21). Στην ανάλυση μας, χρησιμοποιούνται ακατέργαστα δεδομένα Xj s (j = 1, 2, 3,..., N). Το Xj εκφράζεται ως γραμμικός συνδυασμός της κύριας συνιστώσας ως όπου j = 1, 2,, n και το Pi είναι η i-οστή κύρια συνιστώσα, το αij είναι ο συντελεστής επιβάρυνσης της j-οστής μεταβλητής της i-οστής κύριας συνιστώσας. Βασικά ο συντελεστής επιβάρυνσης είναι η j-οστή συνιστώσα του i-οστού φορέα eigen του πίνακα συσχέτισης, πολλαπλασιασμένη με την τετραγωνική ρίζα της αντιστοιχούσας τιμής eigen. Οι βασικές συνιστώσες (Lohani 1984) δίνονται από την σχέση. Όπου το λi είναι η τιμή eigen που σχετίζεται με το Pi. Αφού παράγουμε τις βασικές συνιστώσες (PC s) ο NAQI υπολογίζεται από την σχέση : Ο δείκτης NAQI είναι βασικά ένας δείκτης στρες αέρα χωρίς καθιερωμένα πρότυπα, δηλαδή δεν επιδεικνύει κάποια σχέση με την υγεία των ανθρώπων. Ως εκ τούτου, δεν είναι δυνατόν να χαρακτηρίσουμε την ποιότητα του αέρα που σχετίζεται με τις τιμές του NAQI και επίσης να βγάλουμε συμπεράσματα σχετικά με την κατηγορία της ποιότητας του αέρα, όπως στην περίπτωση του AQI. Έχει όμως τα πλεονεκτήματα της αυτο-συνοχής, δεδομένου ότι συνδυάζει τα συνεργατικά αποτελέσματα του συνόλου των πέντε βασικών ρύπων. Ο NAQI είναι πολύ χρήσιμος για τον καθορισμό του καθεστώτος του αέρα με σχετικούς όρους. Ομοίως, από τη σύγκριση των τιμών NAQI, θα μπορούσε κανείς να αξιολογήσει την 135 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

376 κατάσταση της ποιότητας του αέρα από τις διάφορες τοποθεσίες με σχετικούς όρους. Για παράδειγμα αν η αξία του NAQI έχει αυξηθεί σε μια δεδομένη θέση, αυτό θα σήμαινε την επιδείνωση της ποιότητας του αέρα και το αντίστροφο. Ο NAQI μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για να διαπιστωθεί αν η ποιότητα του αέρα έχει επιδεινωθεί ή βελτιωθεί με την πάροδο των μηνών σε διαφορετικές εποχές. Ο ΔΕΙΚΤΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ PAQI (Pollution Air Quality Index) Η μέθοδος δείκτη ρύπανσης εδώ μελετηθεί βασίζεται σε μια απλή ένδειξη της ποιότητας του αέρα σε αστικό περιβάλλον που είναι χρήσιμη για την επικοινωνία με τους πολίτες πληροφοριών για την κατάσταση της ποιότητας του αέρα σε μια αστική περιοχή. Ο δείκτης αυτός εκτιμά την ποιότητα του αέρα με τη βοήθεια μιας σειράς κρίσιμων ρύπων για τα αστικά περιβάλλοντα. Ο υπολογισμός του Δείκτη Ρύπανσης βασίζεται στην σταθμισμένη μέση τιμή των υπο-δεικτών των πιο κρίσιμων ρύπων. Εκφράζεται από έναν αριθμητικό δείκτη που κυμαίνεται από 1 έως 7, η υψηλότερη τιμή του δείκτη αντιστοιχεί σε υψηλότερη τιμή της ρύπανσης του περιβάλλοντος και ένα υψηλότερο κίνδυνο για την υγεία (G. Cannistraro and Ponterio 29). Με τη συσχέτιση με τις οριακές τιμές των ρύπων στον ατμοσφαιρικό αέρα, ο δείκτης αυτός αντιπροσωπεύει την τάση της ποιότητας του αέρα μιας συγκεκριμένης αστικής ζώνης. Τα επτά επίπεδα του δείκτη εκφράζουν επίσης το βαθμό ικανοποίησης των ανθρώπων και το βαθμό προστασίας της ανθρώπινης υγείας (πίνακας). 136 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

377 Ο δείκτης υπολογίζεται από την εξίσωση: όπου οι δύο υποδείκτες Ι1 και Ι 2 υπολογίζονται και τους 2 πιο κρίσιμους ρυπαντές, οι οποίοι παρουσιάζουν τις υψηλότερες τιμές. Οι υποδείκτες για το ΝΟ 2, ΡΜ1, C 6 H 6 υπολογίζονται από την εξίσωση:, όπου Ιχ= ο δείκτης ποιότητας αέρα του Χ ρύπου και η υψηλότερη μέση τιμή του ρύπου Χ κατά την διάρκεια μιας ώρας. η οριακή τιμή του ρύπου Χ κατά την διάρκεια μια ώρας, για την προστασία της ανθρώπινης υγείας. Επίσης οι υποδείκτες για το Ο 3 και το CO υπολογίζονται από την εξίσωση, με η υψηλότερη μέση τιμή του ρύπου Χ κατά την διάρκεια 8 ωρών. η οριακή τιμή του ρύπου Χ κατά την διάρκεια 8 ωρών. 137 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

378 Ο ΔΕΙΚΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΑΕΡΑ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ Καναδά AQHI (AIR QUALITY HEALTH INDEX) Βασίζεται στη σχέση των ΝΟ 2, Ο 3, PM2,5 με την θνησιμότητα. Παλαιότερα ο δείκτης περιείχε και τα CO και SO 2, αλλά αυτά τα δυο παρείχαν πολύ λίγες πληροφορίες στην πρόβλεψη των επιπτώσεων στην υγεία και αφαιρέθηκαν από την εξίσωση (Hong Chen and Ray Copes 213). Για τον υπολογισμό του χρησιμοποιούνται μέσες 3ωρες συγκεντρώσεις των ΝΟ 2 (ppb), Ο 3 (ppb), PM2,5 (mg/m3). Υπολογίζονται οι μέσοι όροι σε κάθε σταθμό (3 τιμές ανά σταθμό) και με βάση την ακόλουθη σχέση παράγεται ο δείκτης. Η κλίμακα του δείκτη AQHI καθώς και οι αντιστοιχίες και προτάσεις προς τους πολίτες φαίνονται στους πίνακες που ακολουθούν. Πίνακας ΠΙΙ-4: Η κλίμακα του δείκτη AQHI. 138 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

379 Πίνακας ΠΙΙ-5: Αντιστοιχίεςδεικτών και προτάσεις προς τους πολίτες. Ρίσκο για την Υγεία AQ HI Ευπαθείς Ομάδες Χαμηλό 1-3 Ενασχόληση με εξωτερικές δραστηριότητες Μέτριο 4-6 Σκεφτείτε να μειώστε ή να αναπρογραμματίστε τις εξωτερικές σας δραστηριότητες εάν έχετε συμπτώματα. Υψηλό Πολύ Υψηλό 7-1 Μειώστε ή να αναπρογραμματίστε τις εξωτερικές σας δραστηριότητες. Τα παιδιά και οι γηραιότεροι πρέπει να προσέχουν. >1 Αποφύγετε τις εξωτερικές σας δραστηριότητες. Τα παιδιά και οι γηραιότεροι επίσης πρέπει επίσης να αποφύγουν όποιες επίπονες εξωτερικές δραστηριότητες. Μηνύματα Υγείας Γενικός Πληθυσμός Ιδανικός Αέρας για εξωτερικές δραστηριότητες Δεν χρειάζεται να αναπρογραμματίστε τις εξωτερικές σας δραστηριότητες εάν δεν έχετε συμπτώματα όπως βήχας ή ερεθισμό στο λαιμό. Σκεφτείτε να μειώστε ή να αναπρογραμματίστε τις εξωτερικές σας δραστηριότητες εάν έχετε συμπτώματα. Μειώστε ή να αναπρογραμματίστε τις όποιες κουραστικές εξωτερικές σας δραστηριότητες, ιδιαίτερα αν έχετε βήχα ή ερεθισμό στον λαιμό. Μάλιστα στην Αλμπέρτα, υπάρχει μια πιο ακριβής έκδοση του AQHI, λόγω των πολύ εύκολα μεταβαλλόμενων συνθηκών εκεί. Κανονικά χρησιμοποιείται ο κλασσικός AQHI όμως αν η ωριαία συγκέντρωση ενός ρύπου υπερβεί το όριο τότε η τιμή του AQHI αλλάζει σε υψηλού ή πολύ υψηλού κινδύνου. Αυτό μπορεί να συμβεί αν έχουμε κάποια από τις ακόλουθες υπερβάσεις. o 8 mg/m 3 για το PM2,5 o 82 ppb για το Ο 3 o 159 ppb για το ΝΟ 2 o 172 ppb για το SO 2 o 13 ppm για το CO o 1 ppm για το Η2S και το TRS (total reduced sulphur) 139 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

380 o Επίσης ειδοποιείται η κοινωνία όταν το επίπεδο κάποιων συγκεκριμένων ρύπων βρίσκεται υψηλότερα από κάποια διευκρινισμένα επίπεδα οσμής και ορατότητας παρόλο που ο AQHI βρίσκεται σε χαμηλή ή μέτρια τιμή. Αυτό συμβαίνει για τις παρακάτω υπερβάσεις. o 25 mg/m 3 για το PM2,5 (βασισμένο στην ορατότητα) o 1 ppb για το SO 2 (βασισμένο στην οσμή) o 1 ppb για το Η 2 S και το TRS (βασισμένο στην οσμή) (Environment_and_Climate_Change_Canada 215) Ο ΔΕΙΚΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΑΕΡΑ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ HONG KONG AQHI (AIR QUALITY HEALTH INDEX) Ο υπολογισμός του βασίζεται στις μέσες 3ωρες συγκεντρώσεις των ΝΟ 2, Ο 3, SO 2 και των αιωρούμενων σωματιδίων (PM2,5 και PM1). Είναι ουσιαστικά το άθροισμα των ποσοστών των ρίσκων υγείας των καθημερινών προσαγωγών στα νοσοκομεία, εφαρμοσμένο στους 3ωρους μέσους όρους των παραπάνω ρυπαντών (Wong TW, Tam WWS et al. 212). Ο δείκτης υπολογίζεται από την σχέση: %AR = %AR (NO2) + %AR (SO2) + %AR (O3) + %AR (PM1 ή PM2,5 όποιο είναι υψηλότερο) και στο διπλανό σχήμα φαίνονται οι διαβαθμίσεις του καθώς και η πρόσθετη επιβάρυνση στην υγεία. Πίνακας ΠΙΙ-6: οι διαβαθμίσεις του HONG KONG AQHI καθώς και η πρόσθετη επιβάρυνση στην υγεία. 14 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

381 Όπου: %AR (PM) = %AR (RSP) or %AR (FSP) %AR(NO 2 ) = [exp (β(no2) C(NO 2 )) 1] 1% %AR(SO 2 ) = [exp (β(so2) C(SO 2 )) 1] 1% %AR(O 3 ) = [exp (β(o3) C(O 3 )) 1] 1% %AR(RSP) = [exp (β(rsp) C(RSP)) 1] 1% %AR(FSP) = [exp (β(fsp) FSPFSP)) 1] 1% Και C(NO 2 ), C(SO 2 ), C(O 3 ), C(RSP) and C(FSP) είναι οι 3ωροι κινούμενοι μέσοι όροι των ρυπαντών σε µg/m 3. β(no 2 ), β(so 2 ), β(o 3 ), β(rsp),β(fsp) είναι οι παράγοντες ρίσκου υγείας ή πιο απλά οι συντελεστές παλινδρόμησης β(no 2 ) = β(so 2 ) = β(o 3 ) = β(rsp) = β(fsp) = Τελικά ο AQHI παράγεται από την παραπάνω κλίμακα ανάλογα με το ποσοστό που υπολογίζεται. Οπότε δίνονται και οι ακόλουθες οδηγίες για τους πολίτες. 141 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

382 Πίνακας ΠΙΙ-7: Οδηγίες για τους πολίτες σε σχέση με τον AQHI. Ρίσκο για AQHI την Υγεία Χαμηλό 1-3 Μέτριο 4-6 Αντιμετώπιση Μπορείτε να συνεχίσετε τις συνηθισμένες σας δραστηριότητες. Υψηλό 7 Οι ευπαθείς ομάδες (ηλικιωμένοι, παιδιά, άνθρωποι με αναπνευστικά προβλήματα) πρέπει να μειώσουν τις όποιες απαιτητικές εξωτερικές δραστηριότητές τους. Πολύ Υψηλό 8-1 Κρίσιμο-Σοβαρό >1 (Hong_Kong_Enviromental_Protection_Department 216) Το ευρύ κοινό πρέπει να μειώσει τις όποιες απαιτητικές εξωτερικές δραστηριότητές του. Ο ΔΕΙΚΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΙΝΔΙΑΣ IND-AQI Ο IND-AQI είναι ο μέγιστος από τους επιμέρους παράγοντες Ι που υπολογίζονται για κάθε ρυπαντή AQI = Max(I1, I2, I3,..., In). Όπου για το Ιi χρησιμοποιείται ο ίδιος τύπος με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Για κάθε επιμέρους ρύπο υπολογίζεται ο δείκτης του με την σχέση: Ii = [{(I HI - I LO )/(B HI -B LO )} * (Cp-B LO )]+ I LO Όπου: B HI = Breakpoint συγκέντρωση μεγαλύτερη ή ίση της δοσμένης συγκέντρωσης B LO = Breakpoint συγκέντρωση μικρότερη ή ίση της δοσμένης συγκέντρωσης. I HI = Η τιμή του AQI που αντιστοιχεί στο BHI I LO = Η τιμή του AQI που αντιστοιχεί στο BLO Cp = Συγκέντρωση του ρύπου 142 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

383 Οι πίνακες που ακολουθούν περιέχουν τιμές και πιθανές επιδράσεις. Πίνακας ΠΙΙ-8: Τιμές του Δείκτη IND-AQI. Πίνακας ΠΙΙ-9: Πιθανές επιδράσεις του Δείκτη IND-AQI. AQI Good (-5) Satisfactory (51-1) Moderately polluted (11 2) Poor (21-3) Very poor (31-4) Severe (41-5) (IIT_Kapnur 215) Επιδράσεις στην Υγεία Ελάχιστη επίδραση Μπορεί να προκληθεί μια μικρή δυσφορία σε ευαίσθητα άτομα Μπορεί να προκληθεί μια μικρή αναπνευστική δυσφορία σε άτομα που υποφέρουν από άσθμα, καρδιακές παθήσεις καθώς επίσης σε παιδιά και ηλικιωμένους. Μπορεί να προκληθεί αναπνευστική δυσφορία όλα τα άτομα μετά από μεγάλη χρονικά έκθεση. Η επίδραση θα είναι πολύ πιο έντονη σε άτομα με παθήσεις των πνευμόνων ή της καρδιάς. Μπορεί να προκληθούν αναπνευστικές παθήσεις στα άτομα μετά από μεγάλη χρονικά έκθεση. Μπορεί να προκληθούν αναπνευστικές παθήσεις ακόμα και στα υγιή άτομα και σοβαρές επιπλοκές σε ευαίσθητα άτομα. Οι επιπτώσεις αυτές μπορεί να εμφανισθούν ακόμα και κατά την διάρκεια απλών καθημερινών δραστηριοτήτων. Ο ΔΕΙΚΤΗΣ PSI ΣΙΝΓΚΑΠΟΥΡΗ Βασίζεται στις συγκεντρώσεις 6 ρυπαντών CO, ΝΟ 2, Ο 3, SO 2 και αιωρούμενων σωματιδίων PM2,5 και PM1. Και εδώ χρησιμοποιείται η μέθοδος του μεγίστου εκ των επιμέρους δεικτών που υπολογίζονται για τον κάθε ρυπαντή. Οι τιμές των σημείων μεταβολής φαίνονται στον πίνακα που ακολουθεί. 143 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

384 Πίνακας ΠΙΙ-1: Τιμές των σημείων μεταβολής του Δείκτη PSI Πρέπει να σημειωθεί ότι όταν η μέση τιμή 8ώρου του O 3 ξεπεράσει τα 785μg/m 3, ο PSI του υπολογίζεται από την ωριαία συγκέντρωσή του. Επίσης ο δείκτης του ΝΟ 2 λαμβάνεται υπόψη μόνο όταν η μέση ωριαία τιμή του ξεπεράσει τα 113μg/m 3. Η χρησιμοποιούμενη εξίσωση είναι: Όπου: X i = η παρατηρούμενη συγκέντρωση του i ρυπαντή I i,j = Η τιμή PSI του i ρυπαντή και το j σημείο μεταβολής του πίνακα. I i,j+1 = Η τιμή PSI του i ρυπαντή και το j+1 σημείο μεταβολής του πίνακα X i,j = Η συγκέντρωση του i ρυπαντή και του j σημείου μεταβολής όπως δίνεται στον πίνακα. 144 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

385 X i,j+1 = Η συγκέντρωση του i ρυπαντή και του j+1 σημείου μεταβολής όπως δίνεται στον πίνακα. Τελικά ο PSI υπολογίζεται από την σχέση: PSI = Max (I1, I2, I3, I4, I5, I6). Στον ακόλουθο πίνακα παρατίθενται οι συστάσεις προς το κοινό, ανάλογα με την τιμή του δείκτη PSI. Πίνακας ΠΙΙ-11: Συστάσεις προς το κοινό με βάση την τιμή του δείκτη PSI 24h PSI Υγιή άτομα Ηλικιωμένοι, παιδιά, γυναίκες σε εγκυμοσύνη 1 Καλή/Μέτρια 11 2 Ανθυγιεινή 21 3 Πολύ Ανθυγιεινή > 3 Επικίνδυνη Κανονικές δραστηριότητες Μείωση των πολύωρων και επίπονων δραστηριοτήτων Αποφυγή των πολύωρων και επίπονων δραστηριοτήτων Ελαχιστοποίηση όλων των εξωτερικών δραστηριοτήτων Κανονικές δραστηριότητες Ελαχιστοποίηση των πολύωρων και επίπονων δραστηριοτήτων Ελαχιστοποίηση όλων των εξωτερικών δραστηριοτήτων Αποφυγή όλων των εξωτερικών δραστηριοτήτων Άτομα με χρόνιες παθήσεις στους πνεύμονες ή την καρδιά. Κανονικές δραστηριότητες Αποφυγή των πολύωρων και επίπονων δραστηριοτήτων Αποφυγή όλων των εξωτερικών δραστηριοτήτων Αποφυγή όλων των εξωτερικών δραστηριοτήτων Ο ΔΕΙΚΤΗΣ CAI ΝΟΤΙΑ ΚΟΡΕΑ Ο δείκτης που χρησιμοποιείται στην Νότια Κορέα είναι και πάλι ο μέγιστος εκ των επιμέρους δεικτών που υπολογίζονται από την σχέση γραμμικής παρεμβολής: Σύμφωνα με τον ακόλουθο πίνακα τιμών-ορίων. 145 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

386 Πίνακας ΠΙΙ-12: Πίνακας τιμών-ορίων του δείκτη CAI Οι χρωματικοί κώδικες και οι επεξηγήσεις για την υγεία έχουν ως ακολούθως. Πίνακας ΠΙΙ-13: Χρωματικοί κώδικες του δείκτη CAI Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

387 Ο ΔΕΙΚΤΗΣ AQI ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ Δίνεται για κάθε ρύπο από την σχέση: Ο μέγιστος AQI θεωρείται και ο AQI του σημείου των μετρήσεων. Ο AQI της ευρύτερης περιοχής είναι ο μέγιστος εκ των επιμέρους σημειακών δεικτών. Οι πρότυπες τιμές που χρησιμοποιούνται για τους ρύπους, καθώς και οι μονάδες στις οποίες είναι εκφρασμένες, φαίνονται στον πίνακα που ακολουθεί. Πίνακας ΠΙΙ-14: Τυπικές τιμές στόχοι για τον δείκτη AQI Αυστραλίας 147 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

388 Η διαβάθμιση των τιμών του δείκτη σε συνδυασμό με τις οδηγίες-κατευθύνσεις που δίνονται στους πολίτες παρουσιάζονται ακολούθως. Πίνακας ΠΙΙ-15: Διαβαθμίσεις και οδηγίες προς το κοινό με βάση την τιμή του δείκτη AQI Αυστραλίας AQI / Ποιότητα Αέρα Οδηγίες προς τους πολίτες -33 Πολύ Καλή Δεν απαιτείται κάποια ενέργεια Καλή Δεν απαιτείται κάποια ενέργεια Μέτρια Η ποιότητα του αέρα είναι αποδεκτή. Οι πολύ ευπαθείς ομάδες ίσως πρέπει να προσέξουν Φτωχή Η ποιότητα του αέρα είναι ανθυγιεινή για τις ευπαθείς ομάδες όπως άτομα με καρδιοαναπνευστικά προβλήματα. Ο γενικός πληθυσμός δεν θα επηρεαστεί Πολύ φτωχή Ο γενικός πληθυσμός ίσως και να νιώσει κάποιες ενοχλήσεις. 2+ Επικίνδυνη Ο γενικός πληθυσμός θα νιώσει ενοχλήσεις. Ο ΔΕΙΚΤΗΣ IQAr ΒΡΑΖΙΛΙΑ Η εξίσωση υπολογισμού του δείκτη είναι αυτή της γραμμικής παρεμβολής. Όπου IQA (initial) = τιμή δείκτη που αντιστοιχεί στο κάτω όριο της περιοχής συγκέντρωσης IQA (final) = τιμή δείκτη που αντιστοιχεί στο άνω όριο της περιοχής συγκέντρωσης C (initial) = αρχική συγκέντρωση της περιοχής όπου είναι η μετρούμενη συγκέντρωση C (final) = τελική συγκέντρωση της περιοχής όπου είναι η μετρούμενη συγκέντρωση C (measured) = Η μετρούμενη συγκέντρωση 148 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

389 Η διάρθρωση των τιμών του δείκτη καθώς και οι οδηγίες προς το κοινό ανάλογα με την περίπτωση, φαίνονται στους παρακάτω πίνακες. Πίνακας ΠΙΙ-16: Διαβαθμίσεις των τιμών του δείκτη ΙQAr Βραζιλίας Πίνακας ΠΙΙ-17: Διαβαθμίσεις και οδηγίες προς το κοινό με βάση τις τιμές του δείκτη ΙQAr Βραζιλίας. AQI / Ποιότητα Αέρα ΟΔΗΓΙΕΣ -4 Πολύ Καλή Δεν απαιτείται κάποια ενέργεια 41-8 Μέτρια Οι ευαίσθητες ομάδες (παιδιά, ηλικιωμένοι και άτομα με αναπνευστικές και καρδιακές παθήσεις) μπορεί να εμφανίσουν συμπτώματα όπως ξηρός βήχας και κούραση. Ο γενικός πληθυσμός δεν επηρεάζεται Κακή Όλοι οι άνθρωποι μπορεί να εμφανίσουν συμπτώματα όπως ξηρό βήχα, κόπωση, κάψιμο στα μάτια, τη μύτη και το λαιμό. Οι ευαίσθητες ομάδες (παιδιά, ηλικιωμένοι και άτομα με αναπνευστικές και καρδιακές παθήσεις) μπορεί να εμφανίσουν πιο σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία Πολύ κακή Όλοι οι άνθρωποι μπορεί να εμφανίσουν επιδείνωση σε συμπτώματα όπως ξηρός βήχας, κόπωση, κάψιμο στα μάτια, τη μύτη και το λαιμό και ακόμη και δύσπνοια και συριγμό. Ακόμη πιο σοβαρές βλάβες στην υγεία των ευαίσθητων ομάδων (τα παιδιά, τους ηλικιωμένους και τα άτομα με αναπνευστικές και καρδιακές παθήσεις). 2+ Επικίνδυνη Το σύνολο του πληθυσμού βρίσκεται σε κίνδυνο να εκδηλώσει αναπνευστικές και καρδιαγγειακές ασθένειες. Αύξηση των 149 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

390 πρόωρων θανάτων σε άτομα ευπαθών ομάδων. (Portal_de_Governo 216) ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΑΕΡΑ ΣΤΗΝ ΟΛΛΑΝΔΙΑ Οι ουσίες που περιλαμβάνονται στην εποπτεία της ποιότητας του αέρα της Ολλανδίας φαίνονται αναλυτικά στον πίνακα που ακολουθεί: ΑΕΡΙΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΣΩΜΑΤΙΔΙΑΚΗ ΜΑΖΑ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΚΡΗΜΝΙΣΗΣ Μονοξείδιο του άνθρακα CO Όζον Ο 3 Οξείδια του αζώτου ( ΝΟ, ΝΟ 2, ΝΟ χ ) Διοξείδιο του Θείου SO 2 Αμμωνία NH 3 ΒΤΧ (βενζόλιο, τολουόλιο, ξυλένιο) Ισχυρά πτητικές οργανικές ενώσεις (ZVOC) Αιωρούμενα σωματίδια PM1 και PM2,5 Μαύρος καπνός Παράγοντες αύξησης της οξύτητας (νιτρικό και θειικό αμμώνιο) Πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες (PAHs) Μέταλλα (χαλκός, κάδμιο, ασβέστιο, μόλυβδος, αρσενικό, νικέλιο, χρώμιο, ψευδάργυρος) Έµµονα οργανικά συστατικά Διάφορα συστατικά αύξησης της οξύτητας Το 6% των μετρήσεων βασίζεται σε αυτόματους αναλυτές που μετρούν Ο 3, οξείδια του αζώτου (ΝΟ, ΝΟ 2, ΝΟx ), SO 2, PM, CO, NH 3. Για τις περισσότερες από τις λοιπές ενώσεις προηγείται εργαστηριακή ανάλυση των φίλτρων των οργάνων. Η γραφική παρουσίαση της ποιότητας του αέρα αφορά το όζον το ΝΟ 2 και τα PM1 με χρωματική κλίμακα προσαρμοσμένη στις 15 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

391 συγκεντρώσεις του καθενός, όπως φαίνεται στα σχήματα που ακολουθούν. Σχήμα ΠΙΙ-1: Γραφική παρουσίαση της ποιότητας του αέρα στην Ολλανδία. Eπίσης ο πολίτης μπορεί να ενημερωθεί για τις τιμές των διαφόρων ρύπων που επικρατούν στους σταθμούς μέτρησης. 151 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

392 Σχήμα ΠΙΙ-2: Αναπαράσταση τιμών ρύπων σταθμών μετρήσεων. Ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο το οποίο λαμβάνει υπόψη του και τις εκπομπές των αυτοκινητόδρομων και την συνεισφορά αυτών στην ποιότητα του αέρα. (National_Institue_for_Public_Health_and_Enviroment 216) Ο ΔΕΙΚΤΗΣ DAQI(Daily Air Quality Index) ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ Η διάρθρωση του δείκτη που χρησιμοποιείται στο Ηνωμένο Βασίλειο φαίνεται στον παρακάτω πίνακα. Ο τελικός δείκτης είναι ο μεγαλύτερος εκ των επιμέρους δεικτών του κάθε ρύπου. Πίνακας ΠΙΙ-18: Διαβαθμίσεις του δείκτη DAQI του Ηνωμένου Βασιλείου. Οι μέσες ημερήσιες τιμές για τα PM1 και PM2.5 και μέσες 8ώρου για το Ο 3 σημαίνει ότι δεν είναι δυνατόν να δοθούν στο κοινό πληροφορίες σχετικά με ένα απρόσμενο επεισόδιο ρύπανσης από τα δεδομένα των μετρήσεων μέχρι αυτό να είναι επαρκώς εδραιωμένο. Για να αντιμετωπιστεί αυτό χρησιμοποιούνται τιμές ενεργοποίησης 152 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

393 (σκανδάλες trigger values) συμπληρώνοντας τον DAQI. Αυτές οι τιμές προήλθαν από την COMEAP για να μπορεί να υπάρχει προειδοποίηση του κοινού για την έκθεσή του, καθώς αυτή θα λαμβάνει χώρα σε μέτρια, υψηλά ή πολύ υψηλά επίπεδα(emily Connolly, Gary Fuller et al. 213). Οι συγκεντρώσεις σκανδάλης είναι ωριαίες μετρήσεις ρύπανσης που υποδεικνύουν ότι μια περίοδο μέτριας, υψηλής ή πολύ υψηλής ατμοσφαιρικής ρύπανσης μπορεί να λαμβάνει χώρα ή είναι πιθανό να συμβεί σύντομα. Αυτές οι τιμές προορίζονται για χρήση από οργανισμούς που ενημερώνουν το κοινό σε πραγματικό χρόνο. Οι τιμές ενεργοποίησης βασίζονται σε δύο διαδοχικές ωριαίες μέσες συγκεντρώσεις. Η πρώτη μέση ωριαία πρέπει να είναι μεγαλύτερη ή ίση με ένα όριο. Προς αποφυγή λανθασμένων ενεργοποιήσεων από βραχυπρόθεσμες ακραίες τιμές μέτρησης, η πρώτη σκανδάλη πρέπει να επιβεβαιωθεί από μια δεύτερη ωριαία τιμή. Ο σκοπός είναι η πρόβλεψη της έκθεση σε μέτρια, υψηλή ή πολύ υψηλή ατμοσφαιρική ρύπανση πριν η μέση 8ωρη ή η μέση 24ωρη συγκέντρωση δείξει ότι αυτό έχει συμβεί. Για το λόγο αυτό οι τιμές-σκανδάλες ανιχνεύουν την προδιάθεση για αυξανόμενες συγκεντρώσεις, δηλαδή η δεύτερη ωριαία μέση συγκέντρωση πρέπει να είναι μεγαλύτερη ή ίση της πρώτης. Ακολουθούν οι τιμές ενεργοποίησης-σκανδάλης. Πίνακας ΠΙΙ-19: Τιμές ενεργοποιήσης DAQI. 153 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

394 Στον πίνακα που ακολουθεί φαίνονται οι συμβουλές προς το κοινό ανάλογα με τον δείκτη της ποιότητας αέρα που επικρατεί σε μια περιοχή. Πίνακας ΠΙΙ-2: Συμβουλές προς το κοινό με βάση τον δείκτη DAQI του Ηνωμένου Βασιλείου. Daily Air Quality Index Χαμηλή 1-3 Μέτρια 4-6 Υψηλή 7-9 Πολύ Υψηλή 1 (DEFRA 213) Συμβουλές για τις ευπαθείς ομάδες Απολαύστε τις συνήθεις εξωτερικές δραστηριότητες σας. Ενήλικες και παιδιά με προβλήματα των πνευμόνων, και ενήλικες με προβλήματα καρδιάς, που εμφανίζουν συμπτώματα, θα πρέπει να εξετάσουν τη μείωση της έντονης σωματικής δραστηριότητας ιδιαίτερα σε εξωτερικούς χώρους. Ενήλικες και παιδιά με προβλήματα των πνευμόνων, και ενήλικες με προβλήματα στην καρδιά, θα πρέπει να μειώσουν την έντονη σωματική άσκηση, ιδιαίτερα σε εξωτερικούς χώρους και ιδιαίτερα όταν εμφανίζουν συμπτώματα. Τα άτομα με άσθμα μπορούν να χρειαστεί να χρησιμοποιήσουν συσκευή εισπνοών ανακούφισης πιο συχνά. Οι ηλικιωμένοι θα πρέπει επίσης να μειώσουν τη σωματική άσκηση. Ενήλικες και παιδιά με προβλήματα των πνευμόνων, ενήλικες με προβλήματα στην καρδιά και οι ηλικιωμένοι, θα πρέπει να αποφεύγουν την έντονη σωματική δραστηριότητα. Τα άτομα με άσθμα μπορούν να χρειαστεί να χρησιμοποιήσουν συσκευή εισπνοών ανακούφισης πιο συχνά. Συμβουλές για τον γενικό πληθυσμό Απολαύστε τις συνήθεις εξωτερικές δραστηριότητες σας. Απολαύστε τις συνήθεις εξωτερικές δραστηριότητες σας. Οποιοσδήποτε αισθανθεί δυσφορία, όπως πόνο στα μάτια, βήχα ή πονόλαιμο θα πρέπει να εξετάσει τη μείωση των δραστηριοτήτων του, ιδιαίτερα σε εξωτερικούς χώρους. Μειώστε τη σωματική άσκηση, ιδιαίτερα σε εξωτερικούς χώρους, ειδικά αν έχετε συμπτώματα όπως βήχα ή πονόλαιμο. 154 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

395 Ο ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΤΜΟ ΓΑΛΛΙΑ Ο υπολογισμός του βασίζεται στις μετρήσεις τεσσάρων ρυπαντών, O 3, NO 2, SO 2 και PM. Οι τιμές των συγκεντρώσεων που ορίζουν την τιμή του δείκτη για καθέναν από τους ρυπαντές φαίνονται στο σχήμα που ακολουθεί. Ο γενικός δείκτης είναι ο μέγιστος εκ των επιμέρους. Πίνακας ΠΙΙ-21: Επιμέρους δείκτες του δείκτη ΑΤΜΟ της Γαλλίας. Ο χαρακτηρισμός της ποιότητας του αέρα που αναλογεί στις διάφορες τιμές του δείκτη δίνεται από το σχήμα με τις χαρακτηριστικές καμηλοπαρδάλεις. Σχήμα ΠΙΙ-3: Σχηματική αναπαράσταση χαρακτηρισμού ποιότητας του αέρα.. Ο παρακάτω πίνακας δείχνει τις συστάσεις που γίνονται προς το κοινό ανάλογα με την κατάσταση της ποιότητας του αέρα και το επίπεδο στο οποίο αυτή αντιστοιχεί. 155 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

396 Πίνακας ΠΙΙ-22: Συστάσεις-οδηγίες προς το κοινό βάσει του δείκτη ΑΤΜΟ της Γαλλίας. Συστάσεις για την υγεία Αυτές αφορούν μόνο ευαίσθητα άτομα (ηλικιωμένους, μικρά παιδιά και τα άτομα με αναπνευστικές ή καρδιακές νόσους. Συστάσεις Συμπεριφοράς Συνιστάται επίσης, στον γενικό πληθυσμό να υιοθετήσει συμπεριφορές για τον περιορισμό των εκπομπών που προκαλούν ρύπανση. Επίπεδο απλής πληροφόρησης και συστάσεων (για 2 σταθμούς με χρονικό βήμα μικρότερο των 3 ωρών) Ο 3 18 µg/m 3 (ωριαίος μέσος) NO 2 2 µg/m 3 (ωριαίος μέσος) SO 2 3 µg/m 3 (ωριαίος μέσος) PM 5 µg/m 3 (μέση ημερήσια) Αποφύγετε την έντονη σωματική δραστηριότητα ή την άθληση. Ελαφριές σωματικές δραστηριότητες και εξορμήσεις, όμως παραμένουν δυνατές. Διασφαλίστε την μη επιδείνωση των συνεπειών της ρύπανσης από άλλες ερεθιστικές ουσίες (χρήση διαλυτών χωρίς επαρκή προστασία, καπνού...). Να σεβαστούν πλήρως ή να προσαρμοστούν με τη γνώμη του γιατρού για την ιατρική τους περίθαλψη όσο αφορά τα αναπνευστικά προβλήματα σε εξέλιξη... Αποφύγετε την χρήση του Ι.Χ. αυτοκινήτου σας. Αναβάλλετε τις μη επείγουσες μετακινήσεις για αργότερα. Χρησιμοποιείστε τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς Μειώστε την ταχύτητά σας κατά 2km/h στους δρόμους ταχείας κυκλοφορίας. Αναβάλλετε όποιες σπιτικές ή εξωτερικές εργασίες παράγουν υδρογονάνθρακες. Οι βιομηχανικοί ρυπαντές, εξασφαλίστε την εύρυθμη λειτουργία των συσκευών ελέγχου της σκόνης. Αποφύγετε την καύση ξύλου. Επίπεδο Συναγερμού (για 2 σταθμούς με χρονικό βήμα μικρότερο των 3 ωρών) 1 o κατώφλι Ο 3 24 µg/m 3 (ωριαίος μέσος, που τον έχουμε υπερβεί για 3 συνεχόμενες ώρες) 2 ο κατώφλι Ο 3 3 µg/m 3 (ωριαίος μέσος, που τον έχουμε υπερβεί για 3 συνεχόμενες ώρες) 3 ο κατώφλι Ο 3 36 µg/m 3 (ωριαίος μέσος) NO 2 2 µg/m 3 (ωριαίος μέσος, σε περίπτωση υπέρβασης του ορίου συγκέντρωσης την προηγούμενη ημέρα και αν υπάρχει κίνδυνος υπέρβασης του και την επόμενη μέρα) ή NO 2 4 µg/m 3 (ωριαίος μέσος) SO 2 5 µg/m 3 (ωριαίος μέσος, που τον έχουμε υπερβεί για 3 συνεχόμενες ώρες) PM 8 µg/m 3 (μέση ημερήσια) 156 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

397 Συστάσεις για την υγεία Αυτό το όριο αφορά το σύνολο του πληθυσμού. Οι συστάσεις που δίνονται αφορούν αυξημένα μέτρα και έχουν σχεδιαστεί για να περιοριστεί η έκταση των επιπτώσεων στον πληθυσμό. Οργανώστε τις δραστηριότητες του ελεύθερου σας χρόνου σε εσωτερικούς χώρους. Αποφύγετε τους περιπάτους, κρατήστε μόνο τα ουσιαστικά ταξίδια. Συστάσεις Συμπεριφοράς Συνιστάται επίσης, η μείωση των δραστηριοτήτων, κινητών ή μη, ανάλογα με την προέλευση των εκπομπών (ATMO_Franche_Comté 216) Περιορίστε την χρήση πετρελαιοκίνητων οχημάτων που δεν έχουν φίλτρα αιωρούμενων σωματιδίων. Περιορίστε τις οδικές σας μεταφορές. Περιορίστε συγκεκριμένες βιομηχανικές εκπομπές. Αποφύγετε την καύση ξύλου ή κάρβουνου. Περιορίστε τις ψυχαγωγικές δραστηριότητες που παράγουν σωματίδια (δημόσιες επιδείξεις μηχανοκίνητου αθλητισμού, πυροτεχνήματα...) Περιορίστε την χρήση μη ηλεκτρικών εργαλείων. Αναφέρετε οποιαδήποτε αγροτική δραστηριότητα που περιλαμβάνει λιπάσματα. Ο ΔΕΙΚΤΗΣ IQA ΙΤΑΛΙΑ Πεδεμόντιο Ο IQA εκφράζεται με αριθμητικό δείκτη που μπορεί να κυμαίνεται από 1 έως 7, όσο υψηλότερη είναι η τιμή, τόσο υψηλότερο είναι το επίπεδο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος για την υγεία. Ο υπολογισμός περιλαμβάνει κατ 'αρχάς τον υπολογισμό των επιμέρους δεικτών για τους ρύπους που εποπτεύονται: το διοξείδιο του αζώτου NO 2, το όζον Ο 3, τα αιωρούμενα σωματίδια PM1. Η τελική τιμή του δείκτη είναι η μέση τιμή των δύο υψηλότερων εκ των επιμέρους δεικτών. Για τον υπολογισμό του επιμέρους δείκτη του NO 2, χρησιμοποιείται η σχέση: 157 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

398 Για τον υπολογισμό του επιμέρους δείκτη των PM1, χρησιμοποιείται η σχέση: Για τον υπολογισμό του επιμέρους δείκτη του O 3, χρησιμοποιείται η σχέση: Οι τιμές του δείκτη σε συνδυασμό με τις συστάσεις προς τους πολίτες φαίνονται στον παρακάτω πίνακα. Πίνακας ΠΙΙ-23: Διαβάθμιση τιμών και συστάσεις προς το κοινό βάσει του δείκτη IQA της Ιταλίας. Ποιότητα / IQA Εξαιρετική -5 Καλή Πολύ καλή 76-1 Μέτρια Λίγο ανθυγιεινή Ανθυγιεινή Συστάσεις Η ποιότητα του αέρα θεωρείται εξαιρετική. Η ποιότητα του αέρα θεωρείται πολύ ικανοποιητική με κανένα κίνδυνο για το κοινό. Η ποιότητα του αέρα θεωρείται πολύ ικανοποιητική με κανένα κίνδυνο για το κοινό. Ο πληθυσμός δεν είναι σε κίνδυνο. Τα άτομα με άσθμα, χρόνια ή με καρδιακές νόσους μπορεί να εμφανίσουν ήπια συμπτώματα μόνο κατά τη διάρκεια έντονης σωματικής δραστηριότητας. Αυτή η κατηγορία ατόμων θα πρέπει να περιορίσει την άσκηση σε εξωτερικούς χώρους, ειδικά το μεσημέρι κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Τα άτομα με καρδιακές επιπλοκές, οι ηλικιωμένοι και τα παιδιά μπορεί να είναι σε κίνδυνο, προτείνουμε ότι αυτές οι κατηγορίες προσώπων να περιορίσουν την φυσική δραστηριότητα και την παρατεταμένη παραμονή στην ύπαιθρο, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του μεσημεριού κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Πολλοί άνθρωποι μπορεί να εμφανίσουν ήπια συμπτώματα καθώς και αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, τα οποία είναι αναστρέψιμα Ως εκ τούτου, είναι σκόπιμο να περιοριστεί η παραμονή σε εξωτερικούς χώρους, ιδιαίτερα το μεσημέρι κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Τα μέλη των ευπαθών ομάδων μπορεί να εμφανίσουν πιο σοβαρά συμπτώματα, είναι συνεπώς σκόπιμο να εκθέσουν 158 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

399 Πολύ Ανθυγιεινή >175 (IQA_Italy 216) τους εαυτούς τους όσο το δυνατόν λιγότερο σε εξωτερικούς χώρους. Όλοι οι πολίτες μπορούν να έχουν ορισμένες ελαφρές επιπτώσεις στην υγεία. Οι ηλικιωμένοι και τα άτομα με αναπνευστικά προβλήματα θα πρέπει να αποφεύγουν να πηγαίνουν έξω, ενώ άλλοι ειδικά τα παιδιά, θα πρέπει να αποφεύγουν τη σωματική δραστηριότητα και να περιορίζουν την παραμονή στην ύπαιθρο, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του μεσημεριού κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Βενέτο Ο δείκτης της ποιότητας του αέρα βασίζεται στα PM 1, το διοξείδιο του αζώτου και το όζον. Για καθένα από τους ρύπους υπολογίζεται ένας υποδείκτης: ο χειρότεροςυψηλότερος από τις τρεις υποδείκτες γίνεται η τιμή του δείκτη για την ποιότητα του αέρα. Η αριθμητική τιμή του δείκτη που υπολογίζεται αναλογεί σε πέντε κατηγορίες της ποιότητας του αέρα, όπως φαίνεται παρακάτω. Πίνακας ΠΙΙ-24: Διαβάθμιση τιμών και ερμηνεία βάσει του δείκτη Βενέτο της Ιταλίας. IQA 5 Χρωματισ μός Ποιότητα Αέρα Καλή > 5-1 Αποδεκτή Πρακτική Ερμηνεία Δεν καταγράφηκαν υπερβάσεις για οποιονδήποτε από τους τρεις ρύπους οπότε δεν υπάρχουν προβλήματα που σχετίζονται με την ποιότητα του αέρα. Ειδικότερα, εάν η κατηγορία είναι καλή σημαίνει ότι οι συγκεντρώσεις όλων των τριών ρύπων είναι χαμηλότερες από το ήμισυ των σχετικών οριακών τιμών, δείχνοντας έτσι μια ιδιαίτερα ευνοϊκή κατάσταση της ποιότητας του αέρα. > 1-15 Μέτρια Οι χειρότερες συγκεντρώσεις ρύπων έχουν φτάσει μέχρι μιάμιση φορά την οριακή τιμή. > 15-2 Φτωχή Οι χειρότερες συγκεντρώσεις ρύπων έχουν φτάσει μέχρι δύο φορές την οριακή τιμή. > 2 Κακή Οι χειρότερες συγκεντρώσεις ρύπων έχουν ξεπεράσει το διπλάσιο της οριακής τιμής. 159 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

400 Ο δείκτης της ποιότητας του αέρα υπολογίζεται ως εξής: IQA=[MAX (I PM1,I NO2,I O3 )] Κάθε μία από τους τρεις υποδείκτες υπολογίζεται ως εξής: Ix= (dx / ix) * 1 όπου είναι ότι: dx = η ημερήσια επικυρωμένη τιμή για καθέναν από τους ρύπους Σχετικά με τους δείκτες του νόμου ελήφθησαν ως αναφορά τα εξής: PM1 : ημερήσια οριακή τιμή (5 μg/m 3 ) ΝΟ 2 : ωριαία οριακή τιμή (2 μg/m 3 ) Ο 3 : μέγιστη τιμή του κινητού μέσου όρου 8 ωρών κατά τη διάρκεια της ημέρας (12μg τιμή αναφοράς / m 3 ). Οι υποδείκτες, οι οποίοι είναι αδιάστατοι, μπορούν στη συνέχεια να υπολογιστούν ως εξής: I PM1 =(dx / 5) x 1 I NO2 =(dx / 2) x 1 I O3 =(dx / 12) x 1 Ο μεγαλύτερος από τους τρεις, αποδίδεται στον δείκτη της ποιότητας του αέρα. Μπαζιλικάτα Ο Δείκτης Ποιότητας Αέρα υπολογίζεται μετά την επικύρωση των δεδομένων που έχουν καταγραφεί από την προηγούμενη ημέρα, με τον ακόλουθο τύπο: 16 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

401 Όπου Ci είναι η συγκέντρωση ανιχνεύεται για τους ρύπους PM1, ΝΟ 2, O 3 στους διάφορους σταθμούς και Ri είναι οι τιμές αναφοράς. Τα όρια που χρησιμοποιούνται αναφέρονται στον πίνακα. Πίνακας ΠΙΙ-25: Όρια του δείκτη Μπαζιλικάτα της Ιταλίας. Ρύπος Τύπος Ορίου Όριο μg/m 3 PM 1 Όριο των 24 ωρών για την προστασία της 5 υγείας του ανθρώπου (που δεν πρέπει να σημειώνεται υπέρβαση περισσότερες από 35 φορές ανά ημερολογιακό έτος) ΝΟ 2 Ωριαία οριακή για την προστασία της υγείας 2 του ανθρώπου (που δεν πρέπει να υπερβαίνεται περισσότερο από 18 φορές ανά ημερολογιακό έτος) O 3 Τιμή στόχος για την προστασία της υγείας του ανθρώπου (που δεν πρέπει να σημειώνεται υπέρβαση περισσότερες από 25 ημέρες ανά ημερολογιακό έτος κατά μέσο όρο πάνω από τρία χρόνια) 12 Οι κατηγορίες του δείκτη καθώς και οι συστάσεις για το κοινό βρίσκονται στον ακόλουθο πίνακα. Πίνακας ΠΙΙ-26: Κατηγορίες και συστάσεις του δείκτη Μπαζιλικάτα της Ιταλίας. Καλή -5 Μέτρια 51-1 IQA Ανθυγιεινή για τις ευαίσθητες ομάδες Συστάσεις Η ποιότητα του αέρα είναι ικανοποιητική με λίγo ή καθόλου κίνδυνο για το κοινό. Η ποιότητα του αέρα θεωρείται αποδεκτή. Ωστόσο, μπορεί να υπάρχει μια μέτρια ανησυχία για την υγεία για έναν πολύ μικρό αριθμό ανθρώπων. Στην πραγματικότητα, εκείνοι που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στο όζον μπορεί να εμφανίσουν ήπια αναπνευστικά συμπτώματα Ο πληθυσμός δεν είναι σε κίνδυνο, αλλά ομάδες ευαίσθητα άτομα μπορεί να εμφανίσουν τις επιπτώσεις στην υγεία. Συγκεκριμένα, τα άτομα με άσθμα 161 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

402 Ανθυγιεινή Πολύ ανθυγιεινή 21-3 Επικίνδυνη 31-5 διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από την έκθεση στο όζον, ενώ τα άτομα με καρδιακή νόσο διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από την έκθεση σε αιωρούμενα σωματίδια. Όλα τα άτομα μπορεί να αρχίσουν να βιώνουν τις επιπτώσεις στην υγεία τους. Μέλη των ευαίσθητων ομάδων μπορεί να διατρέξουν μείζονες κινδύνους για την υγεία. Κατάσταση συναγερμού: όλοι οι άνθρωποι θα μπορούσαν να είναι σε κίνδυνο. Κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Υπάρχει υψηλή πιθανότητα το σύνολο του πληθυσμού να θέσει σε κίνδυνο την υγεία του. Ο ΔΕΙΚΤΗΣ IMECA ΚΟΙΛΑΔΑ ΜΕΞΙΚΟΥ Ο IMECA (Index Metropolitan Air Quality) υπολογίζεται χρησιμοποιώντας μετρήσεις από το Simat (Sistema de Monitoreo Atmosférico de la Ciudad de México). Ο IMECA χρησιμοποιείται για να δείξει το επίπεδο της ρύπανσης και το επίπεδο του κινδύνου που αυτό αντιπροσωπεύει για την ανθρώπινη υγεία, στην ευρύτερη Πόλη του Μεξικού, αλλά και τις συνιστώμενες δράσεις για την προστασία του κοινού. Υπολογίζεται χρησιμοποιώντας τις μετρήσεις των χημικών ουσιών Ο 3, SO 2, NO 2, CO και τα σωματίδια κάτω από 1 μm (PM1). Η διάρθρωση του δείκτη με τις μετατροπές των συγκεντρώσεων κάθε ρύπου σε μονάδες του δείκτη, φαίνονται στο παρακάτω σχήμα. 162 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

403 Πίνακας ΠΙΙ-27: Διάρθρωση του δείκτη IMECA του Μεξικό και μετατροπές μονάδων. Οι παραπάνω μετατροπές μπορούν να γίνουν κατανοητές με βάση το ακόλουθο σχήμα για το όζον και αφορούν την απλή γραμμική παλινδρόμηση. 163 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

404 Σχήμα ΠΙΙ-4: Ο δείκτης IMECA του Μεξικό συναρτήσει των συγκεντρώσεων του όζοντος. Η εικόνα δείχνει τη μετατροπή της συγκέντρωσης του όζοντος σε IMECA, όπου το δεύτερο σημείο αντιστοιχεί στην επίσημη πρότυπη τιμή του Μεξικού για την Ποιότητα του Αέρα.11ppm και αντιστοιχείται σε δείκτη τιμής 1 και το τέταρτο σημείο.22ppm αντιστοιχεί σε δείκτη τιμής 2. Για την ενημέρωση του κοινού υπάρχουν οι ακόλουθες συμβουλές ανάλογα με την τιμή του δείκτη. Πίνακας ΠΙΙ-28: Διάρθρωση, επεξήγηση και προτεινόμενες ενέργειες του δείκτη IMECA του Μεξικό. Κατάσταση IMECA Καλή -5 Μέτρια 51-1 Μήνυμα Επεξήγηση Προτεινόμενες ενέργειες Κανένας κίνδυνος Αποδεκτή κατάσταση Η ποιότητα του αέρα είναι ικανοποιητική και δεν υπάρχει κίνδυνος για την υγεία. Η ποιότητα του αέρα είναι αποδεκτή, ωστόσο, για ορισμένες ουσίες, τα άτομα που είναι ασυνήθιστα ευαίσθητα, μπορεί να εμφανίσουν μέτρια συμπτώματα. Μπορείτε να κάνετε οποιαδήποτε υπαίθρια δραστηριότητα. Τα άτομα που είναι εξαιρετικά ευαίσθητα στη ρύπανση θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο του περιορισμού όποιας παρατεταμένης υπαίθριας άσκησης. 164 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

405 Κακή Πολύ Κακή Υπερβολικά Κακή >2 Επιβλαβής για την υγεία ευπαθών ομάδων Επιβλαβής για την υγεία Πολύ επιβλαβής για την υγεία (CDMX_Mexico 216) Όσοι ανήκουν σε ευαίσθητες ομάδες μπορεί να βιώσουν κάποιες επιπτώσεις στην υγεία. Το ευρύ κοινό δεν επηρεάζεται. Ο καθένας μπορεί να βιώσει τις επιπτώσεις στην υγεία. Τα άτομα που ανήκουν σε ευαίσθητες ομάδες μπορεί να εμφανίσουν σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία τους. Αντιπροσωπεύει μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Το σύνολο του πληθυσμού είναι πιθανό να επηρεαστεί. Τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, τα άτομα που εκτελούν έντονες σωματικές δραστηριότητες ή πάσχουν από αναπνευστικές και καρδιαγγειακές παθήσεις, θα πρέπει να περιορίσουν την παρατεταμένη υπαίθρια άσκηση. Τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, τα άτομα που εκτελούν έντονες σωματικές δραστηριότητες ή πάσχουν από αναπνευστικές και καρδιαγγειακές παθήσεις, θα πρέπει να περιορίσουν την παρατεταμένη υπαίθρια άσκηση. Το ευρύ κοινό θα πρέπει επίσης να περιορίσει την παρατεταμένη υπαίθρια άσκηση. Το σύνολο του πληθυσμού θα πρέπει να αναστείλει την υπαίθρια άσκηση. ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΑΕΡΑ ΣΤΗΝ ΡΩΣΣΙΑ Τα επιτρεπόμενα όρια στην Ρωσία χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: MPC Μέγιστη επιτρεπτή συγκέντρωση του ρύπου στην ατμόσφαιρα - η συγκέντρωση ώστε να μην υπάρχουν δια βίου άμεσες ή έμμεσες δυσμενείς επιπτώσεις για τις παρούσες και τις μελλοντικές γενιές, ώστε να μην μειωθεί ανθρώπινη απόδοση και να μην επιδεινωθεί η υγεία και υγιεινές συνθήκες διαβίωσης. Οι τιμές MPC δίνονται σε mg/m Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

406 MPC MP H μέγιστη επιτρεπόμενη συγκέντρωση μιας χημικής ουσίας στον αέρα για κατοικημένες περιοχές, σε mg/m 3. Αυτή η συγκέντρωση δεν πρέπει να προκαλεί αντανακλαστικές αντιδράσεις στους ανθρώπους όταν την εισπνεύσουν για 2-3 λεπτά. MPC SS Μέγιστη μέση ημερήσια συγκέντρωση μιας χημικής ουσίας στον αέρα για κατοικημένες περιοχές, σε mg/m3. Αυτή η συγκέντρωση δεν θα πρέπει να επηρεάσει ένα άτομο με άμεσες ή έμμεσες επιβλαβείς επιδράσεις επ' αόριστον (για πολλά έτη). Ανάπτυξη των τιμών MPC βασίζεται στον περιορισμό των κινδύνων για την υγεία. Περιορισμός (καθορισμός) του δείκτη επικινδυνότητας που χαρακτηρίζει τον προσανατολισμό της βιολογικής δράσης μιας ουσίας: Αντανακλαστικά (Reflex) Σημαίνει ανταπόκριση των υποδοχέων της ανώτερης αναπνευστικής οδού - αίσθηση της όσφρησης, ερεθισμό των βλεννογόνων, κράτημα της αναπνοής κ.λπ. Τα φαινόμενα αυτά εμφανίζονται με βραχυπρόθεσμη έκθεση σε επιβλαβείς ουσίες, έτσι ώστε η αντανακλαστική ενέργεια είναι η βάση για τον καθορισμό των ανώτατων μόνο MPC. Αναρροφητικά (Resorptive) Σύμφωνα με το Αναρροφητικό αποτέλεσμα προσδιορίζουμε την πιθανότητα ανάπτυξης γενικών τοξικών, γοναδοτοξικών, εμβρυοτοξικών, μεταλλαξιογόνων, καρκινογόνων και άλλων επιπτώσεων, των οποίων η εμφάνιση εξαρτάται όχι μόνο από τη συγκέντρωση των ουσιών στον αέρα, αλλά και από τη διάρκεια της εισπνοής αυτών. Προκειμένου να αποτραπεί η ανάπτυξη της αναρροφητικής δράσης έχουμε την μέση MPC MP. Οι τιμές αυτές φαίνονται στον πίνακα που ακολουθεί: 166 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

407 Πίνακας ΠΙΙ-29: Επιτρεπόμενες συγκεντρώσεις ρύπων στη Ρωσική Ομοσπονδία. Η Τάξη κινδύνου που περιλαμβάνεται στον παραπάνω πίνακα, είναι ένας δείκτης του κινδύνου για τους ανθρώπους των ατμοσφαιρικών ρύπων. Οι ουσίες λοιπόν χωρίζονται στις ακόλουθες κατηγορίες κινδύνου: Βαθμός 1 - Εξαιρετικά επικίνδυνη Βαθμός 2 - Άκρως επικίνδυνη Βαθμός 3 - Επικίνδυνη Βαθμός 4 - Μέτρια επικίνδυνη 167 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

408 Στην Ρωσία υπάρχουν οι ακόλουθοι δείκτες για την ρύπανση : SI (Standard Index) Ο οποίος ισούται με την μέγιστη συγκέντρωση που θα μετρηθεί, διαιρεμένη με την MPC τιμή. Προσδιορίζεται από τις παρατηρήσεις του σταθμού, για μία πρόσμειξη ή σε όλες τις θέσεις όλων των ρυπαντών περιοχής για ένα μήνα ή ένα χρόνο. NP είναι η μέγιστη συχνότητα (%) του MPC από παρατηρησιακά δεδομένα σε μια συγκεκριμένη θέση (για μία ουσία) ή όλες τις θέσεις όλων των ρυπαντών μιας περιοχής για ένα μήνα ή ένα χρόνο. (Οδηγία RD ) (USSR_State_Committee_for_Hydrometeorology) IZA είναι ένας ολοκληρωμένος δείκτης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, ο οποίος λαμβάνει υπόψη τις διάφορες προσμίξεις, που είναι το άθροισμα των συγκεντρώσεων κάποιων επιλεγμένων ρύπων. Ανάλογα με το επίπεδο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης ΑΡΙ ορίζεται ως εξής: Πίνακας ΠΙΙ-3: Ορισμός API στη Ρωσία 168 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

409 Πίνακας ΠΙΙ-31: Σύγκριση ορίων ρύπων στη Ρωσία σε σχέση με ΕΕ, ΗΠΑ και ΠΟΥ. (USSR 216) Ο ΔΕΙΚΤΗΣ AQI ΤΑΥΛΑΝΔΗ Υπολογίζεται με βάση το πρότυπο στη γενική ατμόσφαιρα των ατμοσφαιρικών ρύπων 5 τύποι του όζοντος (O 3 ) 1-ωρου το διοξείδιο του αζώτου (NO 2 ) 1-ωρου μονοξείδιο 169 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

410 του άνθρακα (CO) 8 ώρες θείο. διοξειδίου του (SO 2 ) κατά μέσο όρο 24 ώρες και σωματίδια σκόνης μικρότερα από 1 μικρά (PM 1 ) 24-ωρη μέσος δείκτης ποιότητας του αέρα υπολογίστηκε ως ατμοσφαιρικός ρύπος με την υψηλότερη τιμή του κάθε είδους. Θα χρησιμοποιηθεί για να είναι δείκτης ποιότητας του αέρα που ημέρας. O Δείκτης Ποιότητας Αέρα στην Ταϊλάνδη χωρίζεται σε 5 επίπεδα -3, όπου κάθε επίπεδο έχει ένα χρώμα για να συμβολίσει το επίπεδο των επιπτώσεων στην υγεία. Ο δείκτης ποιότητας του αέρα του 1 είναι ισοδύναμος με τα πρότυπα ποιότητας του αέρα στη γενική ατμόσφαιρα Όταν ο δείκτης της ποιότητας του αέρα είναι υψηλότερος από 1 δείχνει ότι η συγκέντρωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης θα υπερβεί τα πρότυπα ποιότητας του αέρα οπότε ξεκινά να επηρεάζεται η υγεία του κοινού. Οι κατηγορίες φαίνονται παρακάτω. Πίνακας ΠΙΙ-32: Κατηγορίες και κατευθυντήριες γραμμες με βάση το δείκτη AQI Ταϋλάνδης. Ο δείκτης υπολογίζεται όπως και Σε πολλές άλλες χώρες με τον ακόλουθο τύπο της γραμμικής παλινδρόμησης: 17 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

411 Όπου: X i = η παρατηρούμενη συγκέντρωση του i ρυπαντή I i,j = Η τιμή PSI του i ρυπαντή και το j σημείο μεταβολής του πίνακα. I i,j+1 = Η τιμή PSI του i ρυπαντή και το j+1 σημείο μεταβολής του πίνακα X i,j = Η συγκέντρωση του i ρυπαντή και του j σημείου μεταβολής όπως δίνεται στον πίνακα. X i,j+1 = Η συγκέντρωση του i ρυπαντή και του j+1 σημείου μεταβολής όπως δίνεται στον πίνακα. Οι οριακές τιμές που χρησιμοποιεί η Ταυλάνδη για τον υπολογισμό του δείκτη φαίνονται παρακάτω. Πίνακας ΠΙΙ-33: Οριακές τιμές υπολογισμού δείκτη AQI AQI Ταϋλάνδης. (Natural_Resources_and_Enviroment 216) 171 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

412 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. ATMO_Franche_Comté. (216). "Surveillance de la qualité de l'air." from df 2. Bishoi, B., A. Prakash, et al. (29). "A Comparative Study of Air Quality Index Based on Factor Analysis and US-EPA Methods for an Urban Environment." Aerosol and Air Quality Research 9(1): Brulfert, G., J.-P. Chollet, et al. (25). "Atmospheric emission inventory of the Maurienne valley for an atmospheric numerical model." Science of The Total Environment 349(1 3): Brunekreef, B. and S. T. Holgate (22). "Air pollution and health." The Lancet 36(9341): CDMX_Mexico. (216). "Índice de Calidad del Aire." from 6. Chang, J.S., Brost, R.A., Isaksen, I.S.A., Madronich, S., Middleton, P., Stockwell, W.R., Walcek, C.J., A Three-dimensional Eulerian Acid Deposition Model: Physical Concepts and Formulation. Journal of Geophysical Research 92, Cheng, W.-L., Y.-S. Chen, et al. (27). "Comparison of the revised air quality index with the PSI and AQI indices." Science of The Total Environment 382(2): Cheng, W.-L., Y.-C. Kuo, et al. (24). "Revised air quality index derived from an entropy function." Atmospheric Environment 38(3): Clarke, A.D., Qwens, S.R., Zhou, J., 26. An ultrafine sea salt flux from breaking waves: Implications for cloud condensation nuclei in the remote marine atmosphere. Journal of Geophysical Research, 111, D622, doi:1.129/25jd Curtis, L., W. Rea, et al. (26). "Adverse health effects of outdoor air pollutants." Environment international 32(6): Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

413 11. DEFRA. (213). "Daily Air Quality Index." from n_of_the_daqi_april_213_final.pdf 12. Dunteman, G. N. (1994). "In Factor Analysis and Related Techniques, Vol. 5, Lewis-Beck, M.S. (Ed.)." Sage Publications, London, p Emery, C., Jung, J., Johnson, J., Yarwood, G., Madronich, S., Grell, G., 21. Improving the characterization of clouds and their impact on photolysis rates within the CAMx photochemical grid model. Prepared for the Texas Commission on Environmental Quality, Austin, TX. Prepared by ENVIRON International Corporation, Novato, CA (August 27, 21). 14. Emily Connolly, Gary Fuller, et al. (213). "Update on Implementation of the Daily Air Quality Index." Department for Environment, Food and Rural Affairs 15. ENVIRON, 21. User's guide CAMx - Comprehensive Air Quality Model with extensions, Version 5.3, ENVIRON International Corporation, , December Environment_and_Climate_Change_Canada. (215). from EPA_Ireland. (216). from Fecan, F., B. Marticorena, and G. Bergametti, Parametrization of the increase of the aeolian erosion threshold wind friction velocity due to soil moisture for arid and semi arid areas, Annals Geophysical, 17, Friedrich, R., GENEMIS: Assessment, improvement, temporal and spatial disaggregation of European emission data. Tropospheric Modelling and Emission Estimation, (PART 2). Ebel, A., Friedrich, R., Rhode, H., (Eds.), Springer, New York. 2. G. Cannistraro and L. Ponterio (29). "Analysis of Air Quality in the Outdoor Environment of the City of Messina by an Application of the Pollution Index Method." International Journal of Civil and Environmental Engineering 1(4): Grell, G. A. and Devenyi, D., 22. A generalized approach to parameterizing convection combining ensemble and data assimilation techniques. Geophysical Research Letter, 29(14), pages Guenther, A., Hewitt, C. N., Erickson, D., Fall, R., Geron, C., Graedel, T., Harley, P., Klinger, L., Lerdau, M., McKay, W. A., Pierce, T., Scholes, B., Steinbrecher, R., Tallamraju, R., Taylor, J. Zimmerman, P., A global model of natural volatile organic compound emissions. Journal of Geophysical Research, 1, Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

414 23. Guenther, A., Baugh, B., Brasseur, G., Greenberg, J., Harley, P., Klinger, L., Serca, D., Vierling, L., Isoprene emission estimates and uncertainties for the Central African EXPRESSO study domain, Journal of Geophysical Research, 14(D23), Guenther, A., Karl, T., Harley, P., Wiedinmyer, C., Palmer, P.I., Geron, C., 26. Estimates of global terrestrial isoprene emissions using MEGAN (Model of Emissions of Gases and Aerosols from Nature). Atmospheric Chemistry and Physics, 6, Harman, H. H. (1976). Modern factor analysis, University of Chicago Press. 26. Henry, R. C. and G. M. Hidy (1979). "Multivariate analysis of particulate sulfate and other air quality variables by principal components-part I: Annual data from Los Angeles and New York." Atmospheric Environment (1967) 13(11): Hong Chen, P. and M. Ray Copes, MSc (213). "Review of Air Quality Index and Air Quality Health Index." Environmental and Occupational Health. 28. Hong_Kong_Enviromental_Protection_Department. (216). "AQHI." from Iacono, M.J., Delamere, J.S., Mlawer, E.J., Shephard, M.W., Clough, S.A. and Collins, W.D., 28. Radiative forcing by long lived greenhouse gases: Calculations with the AER radiative transfer models. Journal of Geophysical Research, 113, D IIT_Kapnur. (215). "National Air Quality Index (AQI)." from Inness, A., Baier, F., Benedetti, A., Bouarar, I., Chabrillat, S., Clark, H., Clerbaux, C., Coheur, P., Engelen, R. J., Errera, Q., Flemming, J., George, M., Granier, C., Hadji-Lazaro, J., Huijnen, V., Hurtmans, D., Jones, L., Kaiser, J. W., Kapsomenakis, J., Lefever, K., Leitao, J., Razinger, M., Richter, A., Schultz, M. G., Simmons, A. J., Suttie, M., Stein, O., Thepaut, J.-N., Thouret, V., Vrekoussis, M., Zerefos, C., and the MACC team, 213. The MACC reanalysis: an 8 yr data set of atmospheric composition. Atmospheric Chemistry and Physics, 13, IQA_Italy. (216). "L'INDICE di QUALITÀ dell'aria (IQA)." from Janjic, Z. I., 22. Nonsingular implementation of the Mellor-Yamada Level 2.5 Scheme in the NCEP Meso model. NCEP Office Note No. 437, 61 pp. 34. Janjic, Z.I., The Step Mountain Eta Coordinate Model: Further developments of the convection, viscous sublayer, and turbulence closure schemes. Monthly Weather Review, 122, Johnston, R. J. (1978). "Multivariate Statistical Analysis in Geography, Longman, New York.". 174 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

415 36. Kim, J.-O. a. M., C.W. (1994). "In Factor Analysis and Related Techniques, Vol. 5, Lewis-Beck, M.S. (Ed.),." Sage Publications, London, p Koutsoyiannis, A. (21). "Theory of Econometrics, 2nd Edition, Palgrave, New York.". 38. Kuenen, J. J. P., Visschedijk, A. J. H., Jozwicka, M., Denier van der Gon H. A. C., 214. TNO- MACC_II emission inventory: a multi-year (23 29) consistent high resolution European emission inventory for air quality modeling. Atmospheric Chemistry and Physics, 14, Lambin, E.F. and Geist H.J., 26 Land-Use and Land-Cover Change. Local processes and Global Impacts. The IGBP Series, Lambin and Geist (Eds), Springer-Verlag, Berlin, 222 pp. 4. Leeuw, F. d. and W. Mol (25). "Air quality and air quality indices: a world apart?." ETC/ACC Technical Paper 25/ LinCS and YangXQ (1995). "Theoretical climatology. China: Nanjing University Press." 42. Liora, N., Markakis, K., Poupkou, A., Giannaros, T. and Melas, D., 215. The natural emissions model (NEMO): Description, application and model evaluation. Atmospheric Environment, 122, Liora, N., Poupkou, A., Giannaros, T. Kakosimos, K.E., Stein O. and Melas, D., 216. Impacts of natural emission sources on particle pollution levels in Europe. Atmospheric Environment, 137, Lioy, P. J., M. P. Zelenka, et al. (1989). "The effect of sampling duration on the ability to resolve source types using factor analysis." Atmospheric Environment (1967) 23(1): Lohani, B. N. (1984). "Environmental Quality Management." South Asian Publishers, New Delhi. 46. Madronich, S., 22. The Tropospheric Visible Ultra-violet (TUV) model web page. National Center for Atmospheric Research, Boulder, CO Markakis, K., Katragkou, E., Poupkou, A., Melas, D., 213. MOSESS: A new emission model for the compilation of model-ready emission inventories. Application in a coal mining area in Northern Greece. Environmental Modeling & Assessment, 18, Martensson, E.M., Nilsson, E.D., de Leeuw, G., Cohen, L.H., Hansson, H.C., 23. Laboratory simulations and parameterization of the primary marine aerosol production. Journal of Geophysical Research, 18(D9), 4297, doi:1.129/22jd Marticorena, B., Bergametti, G., Modelling the atmospheric dust cycle: 1 design of a soil derived dust production scheme. Journal of Geophysical Research, 1, Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

416 5. Maynard, R. (24). "Key airborne pollutants the impact on health." Science of The Total Environment : Melas, D., Liora, N., Poupkou, A., Giannaros, C., Dimopoulos, S., Kontos, S., Symeonidis, P., Progiou, A., Sitara, A., Economides, D. and Ziomas I., 216. An up-to-date assessment of the air quality in Greece with the use of modeling tools. COMECAP 216, 13th International Conference on Meteorology, Climatology and Atmospheric Physics, Thessaloniki, Greece. 52. Morcrette, J.-J., Boucher, O., Jones, L., Salmond, D., Bechtold, P., Beljaars, A., Benedetti, A., Bonet, A., Kaiser, J. W., Razinger, M., Schulz, M., Serrar, S., Simmons, A. J., Sofiev, M., Suttie, M., Tompkins, A. M., Untch, A., 29. Aerosol analysis and forecast in the European Centre for Medium-Range Weather Forecasts Integrated Forecast System: Forward modeling. Journal of Geophysical Research, 114, D626, doi:1.129/28jd Monahan, E. C., Spiel, D.E., Davidson K.L., 1986, A model of marine aerosol generation via whitecaps and wave disruption. In: Oceanic Whitecaps, edited by E. C. Monahan and G. MacNiochaill, D. Reidel, Norwell, Mass., pp Muller, J.F., Stavrakou, T., Wallens, S., De Smedt, I., Van Roozendael, M., Potosnak, M. J., Rinne, J., Munger, B., Goldstein, A., Guenther, A. B., 28. Global isoprene emissions estimated using MEGAN, ECMWF analyses and a detailed canopy environment model. Atmospheric Chemistry and Physics, 8, National_Institue_for_Public_Health_and_Enviroment. (216). from Natural_Resources_and_Enviroment, T. M. o. (216). "Pollution Control Department AQI." from Nenes, A., Pilinis, C., Pandis, S.N., ISORROPIA: A New Thermodynamic Model for Multiphase Multicomponent Inorganic Aerosols. Aquatic Geochemistry, 4, NSW_goverment. (216). "About AQI." from Parra, R., P. Jiménez, et al. (26). "Development of the high spatial resolution EMICAT2 emission model for air pollutants from the north-eastern Iberian Peninsula (Catalonia, Spain)." Environmental Pollution 14(2): Portal_de_Governo. (216). "IQAr." from Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

417 61. Poupkou, A., Giannaros, T., Markakis, K. Kioutsioukis, I., Curci, G., Melas, D., and Zerefos, C., 21. A model for European biogenic volatile organic compound emissions: Software development and first validation. Environmental Modelling and Software, 25, Qian, Z., R. S. Chapman, et al. (24). "Using air pollution based community clusters to explore air pollution health effects in children." Environment international 3(5): Schaap, M., Manders, A.M.M., Hendriks, E.C.J., Cnossen, J.M., Segers, A.J.S., Denier van der Gon, H.A.C., Jozwicka, M., 29. Regional Modelling of Particulate Matter for the Netherlands. Technical background report BOP Available at Seinfeld, J.H., and S.N. Pandis Atmospheric Chemistry and Physics, From Air Pollution to Climate Change. John Wiley and Sons, Inc., NY. 65. Shooter, D. and P. Brimblecombe (29). "Air quality indexing." International Journal of Environment and Pollution 36(1-3): Singh, H. B. (1995). Composition, chemistry, and climate of the atmosphere, Van Nostrand Reinhold New York. 67. Skamarock, W.C., Klemp, J.B., Dudhia, J., et al., 28. A description of the advanced research WRF version 3. NCAR Technical Note (NCAR/TN STR), Boulder, Colorado, USA. 68. Slinn, S.A. and Slinn, W.G.N Predictions for particle deposition on natural waters. Atmospheric Environment, 24, Sofiev, M., Soares, J., Prank, M., de Leeuw, G., Kukkonen, J., 211. A regional-to-global model of emission and transport of sea salt particles in the atmosphere. Journal of Geophysical Research, 116, D2132, doi:1.129/21d Srivastava, A., S. Gupta, et al. (28). "Source apportionment of total suspended particulate matter in coarse and fine size ranges over Delhi." Aerosol Air Qual. Res 8(2): Steinbrecher, R., Smiatek, G., Koble, R., Seufert, G., Theloke, J., Hauff, K., Ciccioli, P., Vautard, R., Curci, G., 29. Intra- and inter-annual variability of VOC emissions from natural and semi-natural vegetation in Europe and neighbouring countries. Atmospheric Environment, 43, Strader, R., Lurmann, F., Pandis, S.N., Evaluation of secondary organic aerosol formation in winter. Atmospheric Environment, 33, Tewari, M., Chen, F., Wang, W., Dudhia, J., LeMone, M. A., Mitchell, K., Ek, M., Gayno, G., Wegiel, J. and Cuenca, R.H., 24. Implementation and verification of the unified NOAH land surface model in the WRF model. 2th conference on weather analysis and forecasting/16th conference on numerical weather prediction, pp Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

418 74. Thompson, G., Field, P.R., Rasmussen, R.M., Hall, W.D., 28. Explicit Forecasts of Winter Precipitation Using an Improved Bulk Microphysics Scheme. Part II: Implementation of a New Snow Parameterization. Monthly Weather Review, 136, Turner, D. B. (1994). Workbook of atmospheric dispersion estimates: an introduction to dispersion modeling, CRC press. 76. US-EPA (29). "Office of Air Quality Planning and Standards, Air Quality Index - A Guide to Air Quality and Your Health,." Report EPA-456/F US-EPA (29). "Technical Assistance Document for the Reporting of Daily Air Quality the Air Quality Index (AQI)." Report EPA-454/B US_EPA-454/B-13-1 (213). "Technical Assistance Document for the Reporting of Daily Air Quality." 79. USSR. (216). "Norms of air pollution." from 8. USSR_State_Committee_for_Hydrometeorology. "GUIDELINES FOR THE CONTROL OF POLLUTION OF THE ATMOSPHERE RD " from van den Elshout, S., K. Léger, et al. (28). "Comparing urban air quality in Europe in real time: A review of existing air quality indices and the proposal of a common alternative." Environment international 34(5): Van Liedekerke, M. and Panagos P., 26. Soil Texture Map 1 km x 1 km (ETRS_LAEA version) ESDBv2 Raster Archive - a set of rasters derived from the European Soil Database distribution version 2 (published by the European Commission and the European Soil Bureau Network, CD-ROM, EUR EN). 83. Wesely, M.L Parameterization of surface resistances to gaseous dry deposition in regional-scale numerical models. Atmospheric Environment, 23, WHO (2a). "Air Quality Guidelines for Europe." (second ed.), (2) WHO Regional Publications No WHO (2b). "Air Quality Guidelines for Europe." (second ed.)who Regional Office for Europe, Copenhagen (2) WHO Regional Publications, European Series, No. 91 (Chapter 7.4). 86. WHO (21a). "Health impact assessment of air pollution in the WHO European Region.WHO/Euro product no: ( ).". 87. WHO (25). "WHO air quality guidelines global update 25. EUR/5/54629, WHO Regional Office for Europe, Scherfigsvej 8, DK-21 Copenhagen Ø, Denmark.". 178 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

419 88. WHO (26). "Air quality guidelines for particulate matter, ozone, nitrogen dioxide and sulfur dioxide: global update 25. Summary of risk assessment. Geneva, World Health Organization.." 89. Wong TW, Tam WWS, et al. (212). "A Study of the Air Pollution Index Reporting System." School of Public Health and Primary Care The Chinese University of Hong Kong. 9. Yarwood, G., Rao, S., Yocke, M., Whitten, G.Z., 25. Updates to the Carbon Bond chemical mechanism: CB5. Final Report prepared for US EPA, RT ( 179 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354»

420 Ατμόσφαιρας στη Ζώνη Διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων Κωδικός Αναφοράς 5354» 18