Αθήνα, 14 Φεβρουαρίου 2012 ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ Αθήνα, 14 Φεβρουαρίου 2012 ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Υπόµνηµα Υπουργού Εσωτερικών κ. Τάσου Γιαννίτση µε προτάσεις για την χρηµατοδότηση των πολιτικών κοµµάτων, στη συνεδρίαση της Επιτροπής Θεσµών και ιαφάνειας της Βουλής Εισαγωγική τοποθέτηση Από τις προτάσεις που τα πολιτικά κόµµατα κατέθεσαν στην Επιτροπή σας προκύπτουν ορισµένες βασικές διαπιστώσεις οι οποίες παρατίθενται στη συνέχεια, µε την επιφύλαξη να έχει υπάρξει διαφορετική ερµηνεία των θέσεων που κατατέθηκαν. Α. ιαπιστώσεις 1. Σηµεία σύµπτωσης απόψεων µεταξύ των κοµµάτων α. Η κρατική χρηµατοδότηση των κοµµάτων πρέπει να αποτελεί βασική πηγή εσόδων για τα πολιτικά κόµµατα, καθώς µε τον τρόπο αυτό διαφυλάσσεται η πολιτική τους αυτονοµία και περιορίζεται ο κίνδυνος αθέµιτων εξαρτήσεών τους. β. Αναγνωρίζεται η ανάγκη συµβολής των πολιτικών κοµµάτων στην προσπάθεια που καταβάλει το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας για την σταθεροποίηση της οικονοµίας. Υπάρχει προβληµατισµός για το ύψος της χρηµατοδότησής τους. γ. Το σύνολο των κοµµάτων συµφωνεί µε τον υπολογισµό του ποσοστού χρηµατοδότησης σε απολογιστική βάση, δηλαδή µε κριτήριο τα έσοδα που πραγµατικά εισπράχθηκαν και όχι αυτά που προϋπολογίστηκαν ως έσοδα στον προϋπολογισµό. 1

2 δ. Από το σύνολο των κοµµάτων κρίνεται σκόπιµο να διερευνηθούν οι δυνατότητες ενίσχυσης των κοµµάτων µε παροχές σε είδος (µε έµφαση το θέµα του χρόνου προβολής στα ραδιοτηλεοπτικά µέσα). δ. Αναγνωρίζεται κατ` αρχήν η ανάγκη ενίσχυσης της ιδιωτικής χρηµατοδότησης των κοµµάτων µε όρους διαφάνειας. Ωστόσο, αντιµετωπίζεται µάλλον αρνητικά από την πλειοψηφία, αν όχι το σύνολο των κοµµάτων, η δηµοσιοποίηση των ονοµάτων των προσώπων που χρηµατοδοτούν τα πολιτικά κόµµατα µε µικρά ποσά. ε. Αναγνωρίζεται η ανάγκη να τεθεί φραγµός στη χρησιµοποίηση της κρατικής χρηµατοδότησης ως εγγύησης για τη σύναψη δανείων µε τράπεζες, είτε πλήρως, είτε για διάστηµα που θα ξεπερνά το τρέχον ή τα δύο έτη. Ταυτόχρονα υποστηρίζεται η ανάγκη διευθέτησης των υφιστάµενων χρεών στις τράπεζες. 2. Σηµεία διαφωνίας µεταξύ των κοµµάτων α. Το ζήτηµα ενδεχόµενης διεύρυνσης του ελεγκτικού µηχανισµού γεννά ισχυρές αντιδράσεις. Το ίδιο ισχύει και σε σχέση µε το συναφές ζήτηµα της δυνατότητας του ελεγκτικού µηχανισµού να έχει πρόσβαση στα στοιχεία των φυσικών προσώπων που συνεισφέρουν στην χρηµατοδότηση των πολιτικών κοµµάτων. β. ιαφωνία µεταξύ των κοµµάτων ανακύπτει όσον αφορά τη συνάρτηση της κρατικής χρηµατοδότησης είτε από τη συµµετοχή του εκλογικού σώµατος στην εκλογική διαδικασία, είτε από το ύψος της ιδιωτικής χρηµατοδότησης, είτε από την πορεία του δηµοσιονοµικού ελλείµµατος. γ. ιαφορετικές απόψεις εκφράζονται επίσης για το ζήτηµα της δυνατότητας χρηµατοδότησης των κοµµάτων από νοµικά πρόσωπα, της υιοθέτησης φοροαπαλλαγών για τις ιδιωτικές χρηµατοδοτήσεις, αλλά και της συµµετοχής των κοµµάτων σε επιχειρήσεις. 3. Σηµεία πιθανής συµφωνίας µεταξύ των κοµµάτων Λαµβάνοντας υπόψη τα παραπάνω διαφαίνεται (µε επιφύλαξη) η δυνατότητα µιας συναινετικής κατάληξης στα εξής ζητήµατα: α. Στο ύψος της µείωσης της κρατικής χρηµατοδότησης για τα επόµενα χρόνια β. Στον τρόπο της εφεξής καταβολής της κρατικής χρηµατοδότησης. γ. Στην ενίσχυση της ιδιωτικής χρηµατοδότησης µε όρους διαφάνειας. δ. Στους όρους της επιτρεπόµενης τραπεζικής δανειοδότησης των κοµµάτων, ίσως και στον τρόπο ρύθµισης των υφιστάµενων χρεών προς τις τράπεζες. Β. Προτάσεις Με βάση τις ανωτέρω διαπιστώσεις και σε συνέχεια του από 24 Ιανουαρίου Υποµνήµατός µου, µε το οποίο έθεσα ένα πλαίσιο συζήτησης και διαλόγου γύρω από τη χρηµατοδότηση των κοµµάτων, καταθέτω σήµερα στην Επιτροπή σας τις εξής προτάσεις. 1. Κρατική χρηµατοδότηση Η κρατική χρηµατοδότηση οφείλει να παραµείνει βασική πηγή χρηµατοδότησης των πολιτικών κοµµάτων. Τούτο συνάδει µε την παγιωθείσα και µη αµφισβητούµενη σχετική πρακτική στις περισσότερες χώρες του 2

3 κόσµου στις οποίες λειτουργεί δηµοκρατικό κοινοβουλευτικό πολίτευµα και πάντως σε όλες τις χώρες της ΕΕ. Η διατήρηση ωστόσο της κρατικής χρηµατοδότησης ως βασικής πηγής εσόδων για τα πολιτικά κόµµατα πρέπει σήµερα να λάβει σοβαρά υπόψη της τη διαµορφωθείσα κοινωνικοοικονοµική κατάσταση και βεβαίως τις δηµοσιονοµικές µας δυνατότητες. Ιδιαίτερα πρέπει να λάβει υπ όψη ότι κάθε κοινωνική οµάδα έχει υποστεί σοβαρές θυσίες λόγω των δηµοσιονοµικών και άλλων ανισορροπιών και το ερώτηµα αν τα κόµµατα θα εξαιρεθούν από αντίστοιχη θυσία είναι ένα ανοικτό ερώτηµα. α. Προτείνεται η διαµόρφωση της κρατικής χρηµατοδότησης όχι ως ποσοστό επί των τακτικών εσόδων του προϋπολογισµού, όπως ισχύει σήµερα, αλλά ως συγκεκριµένο ποσό που καθορίζεται ονοµαστικά στο νόµο. Το ποσό θα παραµένει σταθερό για µια πενταετία. Το ποσό αυτό σε κάθε περίπτωση δεν θα µπορεί να ξεπερνά το ύψος της χρηµατοδότησης που θα ελάµβαναν τα κόµµατα εάν διατηρούνταν η υφιστάµενη σήµερα ρύθµιση. Εποµένως αν τα τακτικά έσοδα του κρατικού προϋπολογισµού ήθελε µειωθούν σε τέτοιο βαθµό ώστε το τυχόν καθορισθέν διά νόµου απόλυτο µέγεθος επιχορήγησης να ξεπερνά σε ύψος το ποσό που θα ελάµβαναν τα κόµµατα µε την σηµερινή ρύθµιση, η τελευταία θα λειτουργεί ως ανώτατο όριο για την κρατική χρηµατοδότηση. β. Το ύψος του ποσού της επιχορήγησης να διαµορφωθεί µε βάση τα έσοδα που θα εισέπρατταν τα κόµµατα εάν η υφιστάµενη ρύθµιση εφαρµοζόταν απολογιστικά για τα έτη 2010 και 2011 µειούµενο κατά ένα ποσοστό που θα µπορούσε να συµφωνηθεί µεταξύ των κοµµάτων. Κατά την άποψή µου η µείωση αυτή θα µπορούσε να προσεγγίζει το 20%. Κάνοντας ένα πρόχειρο υπολογισµό το ποσό που θα προέκυπτε θα ανερχόταν σε περίπου 40 εκ ευρώ τακτικής κρατικής χρηµατοδότησης ετησίως γ. Προτείνεται να µειωθεί η χρηµατοδότηση των κοµµάτων για έρευνα και επιµόρφωση κατά ποσοστό 30% για όσο διάστηµα ο κρατικός προϋπολογισµός είναι ελλειµµατικός. δ. Σε ότι αφορά την έκτακτη προεκλογική χρηµατοδότηση των κοµµάτων προτείνεται αυτή να χορηγείται άπαξ κάθε τέσσερα χρόνια, που αποτελεί τον συνταγµατικά προβλεπόµενο χρόνο διενέργειας εκλογών, µε αφετηρία τις προσεχείς εκλογές, και να µην παρακολουθεί τον ασταθή πολιτικό κύκλο της χώρας, γεγονός που αυξάνει υπέρµετρα το κόστος των εκλογικών αναµετρήσεων. Ως προς το ύψος του προτείνεται να καθοριστεί ονοµαστικά ως συγκεκριµένο (ονοµαστικό) ποσό, το οποίο να είναι κατά ένα ποσοστό χαµηλότερο από αυτό που θα χορηγούνταν σήµερα µε βάση την ισχύουσα νοµοθεσία. ε. Υπό διαφορετικές συνθήκες θα µπορούσε να εξεταστεί αν ένα τµήµα (π.χ. το ¼) της κρατικής χρηµατοδότησης θα µπορούσε να είναι συνάρτηση της συµµετοχής του εκλογικού σώµατος στις εκλογές (µε κριτήριο το ποσοστό των έγκυρων ψηφοδελτίων). Πιο συγκεκριµένα, θα καθοριζόταν ένα ποσοστό έγκυρων ψηφοδελτίων ως όριο για τη χορήγηση του συνόλου της κρατικής χρηµατοδότησης. Εφόσον τα έγκυρα ψηφοδέλτια υπολείπονται του ορίου αυτού κατά 5%, 10%, 15% κ.ο.κ., θα µπορούσε να µειώνεται αναλόγως και το ύψος της κρατικής χρηµατοδότησης. Ως σηµείο εκκίνησης θα µπορούσε να τεθεί ο αριθµός των έγκυρων ψηφοδελτίων κατά τις τελευταίες γενικές εκλογές (ποσοστό εγκύρων περί το 67%). Αντιστρόφως θα µπορούσε να αυξάνεται το 3

4 ποσό της κρατικής χρηµατοδότησης εφόσον τα έγκυρα ψηφοδέλτια υπερβαίνουν το τιθέµενο όριο. Λόγω της συγκυρίας, η πρόταση αυτή µπορεί να αφεθεί για εύθετο χρόνο. στ. Η καταβολή της κρατικής χρηµατοδότησης να διενεργείται τµηµατικά σε τέσσερις δόσεις, ανά τρίµηνο και σε δήλες ηµεροµηνίες ζ. Ως προς το ζήτηµα των δηµόσιων παροχών σε είδος οφείλω να εκφράσω την επιφύλαξή µου για την υποχρεωτική δέσµευση χρόνου προβολής στα ιδιωτικά ραδιοτηλεοπτικά µέσα πέραν της προεκλογικής περιόδου, καθώς ανακύπτουν ζητήµατα ελευθερίας του τύπου. Επίσης, θεωρώ ότι η όποια δηµόσια παροχή σε είδος προς τα κόµµατα θα πρέπει να συνυπολογίζεται ως ποσό στο ύψος της χορηγούµενης κρατικής χρηµατοδότησης (π.χ. αποσπασµένοι δηµόσιοι υπάλληλοι, τηλεπικοινωνιακές ή άλλες υπηρεσίες). Το θέµα πάντως απαιτεί επεξεργασία πριν φτάσει να οριστικοποιηθεί κάποια άποψη. 2. Ιδιωτική χρηµατοδότηση µε όρους διαφάνειας Στο βαθµό που η κρατική χρηµατοδότηση ήθελε περιοριστεί είναι σηµαντικό να υπάρξει ευελιξία στην ιδιωτική χρηµατοδότηση των πολιτικών κοµµάτων. Σε πολλές χώρες αυτό θεωρείται ένδειξη της εδραίωσης σχέσεων εµπιστοσύνης µε τους πολίτες, εφόσον πληρούνται επαρκείς όροι διαφάνειας που δεν θίγουν βέβαια την εσωτερική λειτουργία των κοµµάτων. α. Υπάρχει συµφωνία για τη διατήρηση του υφιστάµενου καθεστώτος ιδιωτικής χρηµατοδότησης ως προς τα φυσικά πρόσωπα τόσο σχετικά µε το ύψος και τους όρους της εκ µέρους τους χρηµατοδότησης όσο και σχετικά µε τα ζητήµατα δηµοσιότητας. β. Προτείνεται η αναγνώριση της δυνατότητας χρηµατοδότησης των κοµµάτων από νοµικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου µε την προϋπόθεση ότι η χρηµατοδότηση αυτή είναι οπωσδήποτε ονοµαστικοποιηµένη και δηµοσιοποιείται στο διαδίκτυο εφόσον ξεπερνά ένα ορισµένο όριο. γ. Θα µπορούσαν να διερευνηθούν οι προϋποθέσεις αξιοποίησης σύγχρονων µορφών οικονοµικής εξόρµησης όπως µέσω τηλεφώνου ή του διαδικτύου. δ. Θα µπορούσε να αναγνωρίζεται δυνατότητα λήψης από τα κόµµατα παροχών σε είδος από ιδιώτες, όπως λ.χ. η παραχώρηση της χρήσης ακινήτου. Σε κάθε περίπτωση η παροχή σε είδος πρέπει να είναι ονοµαστικοποιηµένη, ώστε να υπάρχει διαφάνεια. 3. ιαδικασία ελέγχου Το ζήτηµα των διαδικασιών ελέγχου της χρηµατοδότησης των κοµµάτων είναι κρίσιµης σηµασίας. α. εν είναι σκόπιµη µια ανατροπή της σχέσης κοινοβουλευτικής και δικαστικής εκπροσώπησης στην Επιτροπή Ελέγχου. Ωστόσο θα µπορούσε να εξεταστεί η συµµετοχή 1-2 µη κοινοβουλευτικών προσώπων στην Επιτροπή Ελέγχου, ώστε να µην δίδεται η εικόνα ταύτισης ελεγκτή και ελεγχόµενου. Κατά την άποψη µου, µπορεί να διερευνηθεί η δυνατότητα συµµετοχής έµπειρων σε ζητήµατα οικονοµικών ελέγχων επιστηµόνων. Ταυτόχρονα θα πρέπει να καταστεί απολύτως σαφές ότι η Επιτροπή Ελέγχου µπορεί να συνεργάζεται µε οποιαδήποτε ελεγκτική αρχή κρίνει αναγκαίο και στους 4

5 ελέγχους που διενεργούνται για λογαριασµό της δεν µπορεί να προβληθεί το οποιοδήποτε τραπεζικό, χρηµατιστηριακό ή φορολογικό απόρρητο. β. Τα αποτελέσµατα των ελέγχων της Επιτροπής θα πρέπει να δηµοσιοποιούνται στο διαδίκτυο µε τρόπο και σε χρόνο που η ίδια η Επιτροπή κρίνει. 4. Τραπεζική δανειοδότηση Το ζήτηµα της τραπεζικής δανειοδότησης των κοµµάτων έχει λάβει σοβαρές διαστάσεις. Η αντιµετώπισή του είναι µεν αναγκαία, καθώς επηρεάζει τη οµαλή τους λειτουργία και αποτελεί ένα επιπλέον πεδίο σφοδρής κριτικής από τους πολίτες, ωστόσο απαιτεί τη συνεργασία του Υπουργείου Οικονοµικών. Εποµένως, οι όποιες προτάσεις τελούν υπό την αίρεση της προηγούµενης συνεννόησης µε το προαναφερθέν Υπουργείο. Με την επιφύλαξη αυτή, η πρόταση για τα ήδη συναφθέντα δάνεια είναι να υπάρξει µια συµφωνία µεταξύ Κοµµάτων, Υπουργείου Οικονοµικών και Τραπεζών που έχουν δανείσει κόµµατα, τα κεντρικά στοιχεία της οποίας θα ήταν τα εξής: α. Το 60% των εκάστοτε επιχορηγήσεων θα παρακρατείται και θα καταβάλλεται από το ηµόσιο στις τράπεζες µέχρι την πλήρη αποπληρωµή του υπολοίπου του δανείου. β. Η συµφωνία αυτή επ ουδενί δεν θα αποτελεί εγγύηση ανάληψης του δανείου από το ηµόσιο. γ. Η συµφωνία αυτή σε καµιά περίπτωση δεν θα ερµηνευτεί ότι µπορεί να επηρεάσει µε οποιονδήποτε τρόπο µελλοντικές κυβερνητικές αποφάσεις σχετικές µε τη χρηµατοδότηση των κοµµάτων. δ. Ταυτόχρονα θα υπάρχει απαγόρευση της σύναψης νέων δανείων µε εγγύηση την κρατική χρηµατοδότηση έως ότου τα κόµµατα που υπαχθούν στην εν λόγω ρύθµιση αποπληρώσουν τα χρέη τους. ε. Πέραν αυτών, τα κόµµατα δεν θα µπορούν να εκχωρούν ως εγγύηση στις τράπεζες για πρόσθετο δανεισµό την κρατική επιχορήγηση πέραν του τρέχοντος ηµερολογιακού έτους. Οι προτάσεις που σήµερα κατατίθενται στην επιτροπή, νοµίζω ότι µπορούν να συµβάλλουν στο διάλογο. Άλλωστε τα κόµµατα, εν τέλει, είναι εκείνα που θα αποφασίσουν για τις όποιες σκοπούµενες νοµοθετικές παρεµβάσεις. Πιστεύω, κρίνοντας από τις ήδη κατατεθείσες προτάσεις και τις σχετικές συζητήσεις µεταξύ των πολιτικών δυνάµεων, ότι περιθώρια σύγκλισης υπάρχουν. Από την πλευρά µου σας εκφράζω τη διαθεσιµότητα των υπηρεσιών του Υπουργείου Εσωτερικών να πράξουµε τα αναγκαία εφόσον υπάρξει η αντίστοιχη πολιτική βούληση των κοµµάτων. 5