ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ «Οι θαλάσσιες ζώνες της Κύπρου Χωρικά Ύδατα και Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη» Διπλωματική Εργασία για το Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Εμμανουήλ Στέλλα 20/09/2004 ΧΙΟΣ

2 Εμμανουήλ Στέλλα Οι θαλάσσιες ζώνες της Κύπρου Χωρικά Ύδατα και Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη 20/09/2004 Διπλωματική Εργασία για το Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών Συγγραφέας: Εμμανουήλ Στέλλα Επιβλέπων: Π. Σιούσιουρας ΧΙΟΣ

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Περίληψη..3 Εισαγωγή...4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Ιστορία του Δικαίου της Θάλασσας 1.1Οι συμβάσεις της Γενεύης Η Τρίτη συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας Η νέα σύμβαση για το δίκαιο της θάλασσας 8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Χωρικά Ύδατα 2.1 Εισαγωγή Έννοια των χωρικών υδάτων Το εσωτερικό όριο Γραμμές βάσης Το εξωτερικό όριο Η οριοθέτηση της αιγιαλίτιδας ζώνης Η κυριαρχία του παράκτιου κράτους στα χωρικά ύδατα Το δικαίωμα της αβλαβούς διέλευσης Ειδικές κατηγορίες πλοίων Κυρώσεις σε βάρος πλοίων που δεν υπακούουν στις ρυθμίσεις του παράκτιου κράτους Εθνικός εναέριος χώρος 19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Χωρικά Ύδατα της Κύπρου 3.1 Νόμος περί αιγιαλίτιδας ζώνης της Κύπρου Έλεγχος των Κυπριακών ακτών Δικαιώματα και υποχρεώσεις των Βρετανικών Αρχών που προβλέπονται από τη συνθήκη εγκαθίδρυσης του

4 3.4 Χωρικά Ύδατα στη Βόρεια Κύπρο Το πρόβλημα του εναέριου χώρου των υπό στρατιωτική κατοχή ευρισκόμενων εδαφών της Κυπριακής Δημοκρατίας Περιορισμοί από την κυβέρνηση της Τουρκίας στα Κυπριακά πλοία Η τουρκική νομοθεσία σχετικά με τα χωρικά ύδατα 31 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη 4.1 Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη Έννοια Κυριαρχικά Δικαιώματα παράκτιου κράτους Δικαιώματα και υποχρεώσεις τρίτων κρατών στην AOZ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη Κύπρου 5.1 Συμφωνία Κύπρου Αιγύπτου Κυρωτικός νόμος της συμφωνίας Κύπρου Αιγύπτου Εκμετάλλευση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Κύπρου...39 Συμπεράσματα Παράρτημα...43 Βιβλιογραφία...52

5 Περίληψη Η παρούσα εργασία αφορά την υιοθέτηση ζωνών από την Κυπριακή Δημοκρατία και τους νόμους που τις διέπουν. Η υιοθέτηση θαλάσσιων ζωνών για ένα παράκτιο κράτος αποτελεί ένα πολύ σημαντικό παράγοντα για τα κυριαρχικά του δικαιώματα. Η περίπτωση της Κύπρου ως γνωστόν, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον επειδή διαθέτει Βρετανικές βάσεις οι οποίες έχουν ένα ιδιότυπο καθεστώς χωρικών υδάτων και ακόμη επειδή πολύ κοντά στη Κύπρο βρίσκεται η Τουρκία. Στην πτυχιακή αυτή εργασία γίνεται μια αναδρομή στην ιστορία του Δικαίου της θάλασσας, στην οποία αναφέρονται κάποιες από τις κυριότερες συμβάσεις που υπογράφτηκαν κατά καιρούς και από τις οποίες πηγάζουν οι κανόνες που διέπουν το δίκαιο της Θάλασσας. Αυτές είναι, η Σύμβαση της Γενεύης του 1958, η Τρίτη Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας και η Νέα Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας. Στη συνέχεια γίνεται μια ανάλυση της έννοιας των χωρικών υδάτων. Δίνεται έμφαση στον τρόπο οριοθέτησης των χωρικών υδάτων και στον καθορισμό του ορίου των 12 ναυτικών μιλίων ως η νόμιμη έκταση των χωρικών υδάτων. Η κυριαρχία του παράκτιου κράτους μέσα στα χωρικά ύδατα, το δικαίωμα της αβλαβούς διέλευσης και το πότε μια διέλευση θεωρείται ή δεν θεωρείται αβλαβής, όπως επίσης και οι κυρώσεις που μπορούν να επέλθουν από τη μη υπακοή των πλοίων που εξασκούν το δικαίωμα της αβλαβούς διέλευσης, είναι θέματα τα οποία αναπτύσσονται σε αυτήν την εργασία. Ακολούθως, εξετάζεται το υφιστάμενο νομικό καθεστώς των χωρικών υδάτων της Κύπρου ως θαλάσσιας ζώνης και ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί. Γίνεται μια ανάλυση της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης που σχετίζεται με το εύρος χωρικής θάλασσας που παραχωρήθηκε από την Κυπριακή Δημοκρατία στις Βρετανικές Βάσεις. Πέρα απ αυτά αναφέρονται και οι επιπτώσεις της παράνομης επέμβασης των Τούρκων στην Κύπρο, που σχετίζονται με τα χωρικά ύδατα στη περιοχή της Βόρειας Κύπρου, καθώς και οι περιορισμοί από τη κυβέρνηση της Τουρκίας όσον αφορά την είσοδο Κυπριακών πλοίων στα χωρικά ύδατα της Τουρκίας. Επίσης παρουσιάζεται συνοπτικά η τουρκική νομοθεσία σχετικά με τα χωρικά ύδατα. Στη συνέχεια παρουσιάζεται η έννοια της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, μαζί με τα δικαιώματα και τις δικαιοδοσίες του παράκτιου κράτους, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των τρίτων κρατών. Ακολουθεί η ανάλυση της περίπτωσης της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Κύπρου που πρόσφατα θεσπίστηκε, αναφέρεται η συμφωνία Κύπρου- Αιγύπτου, όπως επίσης και ο νόμος με τον οποίο κυρώνεται η συμφωνία αυτή. Στη συνέχεια γίνεται λόγος για τον τρόπο εκμετάλλευσης της ΑΟΖ της Κύπρου, λόγω της πιθανής ύπαρξης φυσικού αερίου ή πετρελαίου στο θαλάσσιο χώρο εντός αυτής. Τέλος, αναφέρονται οι προσπάθειες της Κύπρου για οριοθέτηση ΑΟΖ και με άλλα κράτη εκτός της Αιγύπτου.

6 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα κράτη, στην προσπάθειά τους να αποκτήσουν πέρα από τη χερσαία και θαλάσσια κυριαρχία, μέσα απο συμφωνίες και κανόνες που θεσπίστηκαν κατά την πάροδο των χρόνων, κατέληξαν στην οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών. Έτσι, η θάλασσα κατά ένα μέρος ανήκει στα κράτη τα οποία περιβρέχει και κατά ένα άλλο μέρος ανήκει σε όλο τον κόσμο. Η Κύπρος είναι ένα παράκτιο κράτος το οποίο μετά από συμφωνίες με άλλα κράτη προχώρησε στην υιοθέτηση κάποιων θαλασσίων ζωνών με την προοπτική να αποκτήσει δικαιοδοσίες στη θαλάσσια περιοχή που την περικλείει. Αυτές είναι, η αιγιαλίτιδα ζώνη, που εκτείνεται μέχρι τα 12 ναυτικά μίλια και η αποκλειστική οικονομική ζώνη, που θεσπίστηκε με την Αίγυπτο βάση του κανόνα της «μέσης γραμμής». Η περίπτωση της Κύπρου παρουσιάζει ενδιαφέρον λόγω της ύπαρξης Βρετανικών Βάσεων στο νησί. Πέρα όμως απ αυτό, κοντά στην Κύπρο βρίσκεται η Τουρκία, η οποία με την παράνομη εισβολή της στο νησί έχει στην κατοχή της το Βόρειο τμήμα του νησιού, με αποτέλεσμα αυτό το μέρος να βρίσκεται κάτω από το παράνομο τουρκικό καθεστώς. Γενικότερα, η Κύπρος, αν και ένα μικρό νησί με λιγοστή επίδραση πάνω στα μεγάλα ξένα κράτη, καταφέρνει να βελτιώσει τη θέση της σε διάφορους τομείς και δηλώνει την οντότητά της μέσα στο θαλάσσιο χώρο της Μεσογείου.

7 Κεφάλαιο 1 ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ 1.1 Οι συμβάσεις της Γενεύης Οι διεθνείς συμβάσεις ή συνθήκες, το διεθνές έθιμο και οι γενικές αρχές του διεθνούς δικαίου αποτελούν τις πηγές του δημοσίου διεθνούς δικαίου. Ως διεθνές έθιμο 1 ή αλλιώς «γενικό διεθνές δίκαιο», θεωρείται αυτό που περιλαμβάνει το σύνολο των υποχρεωτικών κανόνων οι οποίοι δημιουργούνται από τη διεθνή πρακτική. Με τον όρο συνθήκη νοείται κάθε γραπτή συμβατική σχέση που αποσκοπεί στην παραγωγή εννόμων αποτελεσμάτων και συνάπτεται είτε μεταξύ κρατών, είτε μεταξύ κρατών και διεθνών οργανισμών, είτε μεταξύ διεθνών οργανισμών 2. Οι γενικές αρχές του διεθνούς δικαίου, αποτελούν τις γενικής φύσεως αρχές του δικαίου που ισχύουν έξω από το συμβατικό δίκαιο, μέσα από τη διαδικασία του εθίμου 3. Οι κανόνες του διεθνούς δικαίου της θάλασσας είναι εκείνοι που διέπουν τις θαλάσσιες περιοχές. Οι κανόνες αυτοί είναι εθιμικοί ή απορρέουν από διεθνείς συμβάσεις, οι οποίες αναφέρονται παρακάτω: 1. Σύμβαση της Γενεύης του Τη περίοδο , η Επιτροπή Διεθνούς Δικαίου των Ηνωμένων Εθνών, είχε αναλάβει μια κωδικοποιητική διαδικασία. Υπέβαλε το 1958,μετά από επεξεργασία το κωδικοποιημένο κείμενο σε μορφή συμβατικού σχεδίου στην Πρώτη Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας. Η Συνδιάσκεψη αυτή, στην οποία έλαβαν μέρος 86 κράτη, υιοθέτησε στη Γενεύη στις 29 Απριλίου 1958 τέσσερις συμβάσεις, οι οποίες αναφέρονται παρακάτω 4 : 1 Βλ. Κ. Ιωάννου- Α. Στρατή, Δίκαιο της Θάλασσας, Β Έκδοση, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα Κομοτηνή, 2000, σελ Βλ. Στυλιανού Χαρ. Πολίτη, Σημειώσεις Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, Χίος, Οκτώβριος, σελ. 7 3 Σημειώνεται ότι δύο θεμελιώδεις γενικές αρχές, η αρχή της καλής πίστης και η απαγόρευση της κατάχρησης δικαιώματος ενσωματώθηκαν στη Σύμβαση ΔΘ και αποτελούν συμβατικούς κανόνες. Βλ. Κ. Ιωάννου - Α. Στρατή, Δίκαιο, σελ Βλ. Κ. Ιωάννου Α. Στρατή, Δίκαιο, σελ. 6 Α. Βαμβούκου, Το Σύγχρονο Δίκαιο της Θάλασσας, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα Κομοτηνή, 1985, σελ

8 Σύμβαση για την υφαλοκρηπίδα. Στη Σύμβαση αυτή περιλαμβάνεται ο πρώτος νομικός ορισμός της υφαλοκρηπίδας, αναφέρονται τα δικαιώματα του παράκτιου κράτους στην υφαλοκρηπίδα και καθορίζεται η οριοθέτησή της σύμφωνα με την αρχή της ίσης αποστάσεως 5. Σύμβαση για την χωρική θάλασσα και τη συνορεύουσα ζώνη. Σ αυτή τη Σύμβαση περιέχονται οι ορισμοί της χωρικής θάλασσας και της συνορεύουσας ζώνης καθώς και οι ορισμοί της νήσου και του «σκοπέλου». Καθορίζεται ένα εξωτερικό όριο της συνορεύουσας ζώνης χωρίς όμως να προσδιορίζεται το μέγιστο εύρος της χωρικής θάλασσας, και αναφέρονται τα δικαιώματα του παράκτιου κράτους σε αυτές τις περιοχές, οι τρόποι με τους οποίους χρησιμοποιούνται οι γραμμές βάσεως, το τι σημαίνει αβλαβής διέλευση, καθώς και το πώς ασκείται αυτό το δικαίωμα. Επίσης σ αυτή τη Σύμβαση καθορίζεται και η οριοθέτηση της χωρικής θάλασσας μεταξύ δύο κρατών, σύμφωνα με την αρχή της ίσης αποστάσεως. Επικυρώθηκε από 46 κράτη 6. Η Σύμβαση για την ανοικτή θάλασσα. Σ αυτή τη Σύμβαση δίδεται ο ορισμός της ανοιχτής θάλασσας, περιγράφεται το νομικό καθεστώς της, καθώς και το νομικό καθεστώς των πλοίων που ταξιδεύουν σ αυτήν. Η Σύμβαση αυτή επικυρώθηκε από 57 κράτη 7. Η Σύμβαση για την αλιεία και την προστασία των Ζωντανών πηγών στην Ανοιχτή Θάλασσα. Η Σύμβαση αυτή αναφέρεται στις υποχρεώσεις των κρατών για προστασία των βιολογικών πόρων της ανοικτής θάλασσας και στη συνεργασία μεταξύ των κρατών και μεταξύ των κρατών με διεθνείς οργανισμούς για όλα τα θέματα αλιείας 8. 5 Επικυρώθηκε από 54 κράτη και τέθηκε σε ισχύ στις 20 Μαρτίου 1966 Lawrence Juda, «International Law and Ocean Use Management. The evolution of ocean governance», Printed in Great Britain by Routledge, 1996, σελ Σημειώνεται ότι η Σύμβαση αυτή απέτυχε να καθορίσει το εύρος των χωρικών υδάτων. Βλ. Πέτρου Π. Σιούσιουρα, Σημειώσεις Ναυτικού Δικαίου και Δικαίου της Θάλασσας, Χίος, 2003, σελ.32 Lawrence Juda, International Law,σελ Βλ. Lawrence Juda, International Law, σελ Επικυρώθηκε από 36 κράτη και τέθηκε σε ισχύ στις 20 Μαρτίου 1966 Lawrence Juda, International Law, σελ

9 1.2 Η Τρίτη Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας Η Διάσκεψη της Γενεύης του 1958 απέτυχε να φθάσει σε συμφωνία ως προς το μήκος της αιγιαλίτιδας ζώνης και μια δεύτερη Διάσκεψη συγκλήθηκε το 1960, στην οποία η πρόταση για αιγιαλίτιδα ζώνη 6 ν.μ και μια επιπρόσθετη ζώνη αλιείας 6 ν.μ απέτυχε να συγκεντρώσει τους απαιτούμενους ψήφους. Από εκείνο το διάστημα, όπως αναφέρει και ο Αθανάσιος Βαμβούκος, οι χώρες πήραν ουσιαστικά το δίκαιο στα χέρια τους μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1970, οπότε το όριο των 12 ν.μ για τις ζώνες αλιείας έγινε αποδεκτό 9. Στις 3 Δεκεμβρίου 1973, έγινε στην Νέα Υόρκη η αρχή των εργασιών της Τρίτης Συνδιάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της θάλασσας με τη συμμετοχή 138 κρατών. Η πρώτη τακτική σύνοδος της Νέας Υόρκης διάρκεσε έως τις 15 Δεκεμβρίου, ενώ η δεύτερη έλαβε χώρα στο Καράκας της Βενεζουέλας από τις 20 Ιουνίου έως τις 29 Αυγούστου του Η Τρίτη σύνοδος πραγματοποιήθηκε στη Γενεύη μεταξύ της 17 ης Μαρτίου και 9 ης Μαΐου1975, η οποία ήταν η πρώτη ουσιαστική συνάντηση μεταξύ των αντιπροσώπων κρατών όπου συντάχθηκε το Ανεπίσημο Μοναδικό διαπραγματευτικό κείμενο, το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως βάση για τις διαπραγματεύσεις που θα ακολουθούσαν. Το κείμενο αυτό παραδόθηκε στην τέταρτη τακτική σύνοδο που πραγματοποιήθηκε στη Νέα Υόρκη μεταξύ 15 Μαρτίου και 7 Μαΐου του Οι διαπραγματεύσεις ολοκληρώθηκαν στις 6 Μαΐου του 1976 και αποτυπώθηκαν στο νέο Αναθεωρημένο Μοναδικό Διαπραγματευτικό Κείμενο. Στην Πέμπτη τακτική σύνοδο της Νέας Υόρκης που έγινε μεταξύ τις 2 Αυγούστου έως τις 17 Σεπτεμβρίου του 1976, έγιναν κάποιες ενέργειες επανεξέτασης του Αναθεωρημένου μοναδικού Διαπραγματευτικού Κειμένου οι οποίες ολοκληρώθηκαν στις 15 Ιουλίου 1977 όπου ήταν και η τελευταία μέρα της έκτης τακτικής συνόδου που είχε ξεκινήσει στις 23 Μαΐου του Το νέο κείμενο ονομάστηκε Ανεπίσημο Σύνθετο Διαπραγματευτικό Κείμενο (I.C.N.T). Οι άλλες πέντε σύνοδοι πραγματοποιήθηκαν μεταξύ Γενεύης και Νέας Υόρκης από τις 28 Μαρτίου 1978 έως τις 28 Αυγούστου του Το τελικό κείμενο παρουσιάστηκε και υιοθετήθηκε από την Συνδιάσκεψη στη Νέα Υόρκη στις 30 Απριλίου του Βλ. Α. Βαμβούκου, Το σύγχρονο, σελ Βλ. Lawrence Juda, International Law, σελ Ψηφίστηκε με 130 ψήφους υπέρ, 4 κατά και 17 αποχές και υπογράφηκε από 117 κράτη κατά τη διάρκεια της τελετής της υπογραφής στο Montego Bay στις 10 Δεκεμβρίου 1982, Βλ. Πέτρου Σιούσιουρα, Σημειώσεις Ναυτικού..., σελ Α. Βαμβούκου, Το σύγχρονο, σελ

10 1.3 Η νέα σύμβαση για το δίκαιο της Θάλασσας Το Νοέμβριο του 1994, είχε τεθεί σε ισχύ η νέα Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, αφού είχαν εκπληρωθεί οι απαραίτητες προϋποθέσεις του άρθρου 306, που είναι, η επικύρωση της Σύμβασης από 60 κράτη που ολοκληρώθηκε το Νοέμβριο του 1993 και η παρέλευση 12 μηνών από την ημερομηνία κατάθεσης του εξηκοστού εγγράφου επικύρωσης ή προσχώρησης. Η νέα Σύμβαση (L.O.S.C) είχε υπογραφεί στις 10 Δεκεμβρίου 1982 στο Montego Bay της Ιαμαϊκής (Jamaica) μετά το πέρας των εργασιών της Τρίτης Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας (United Nations Conference on the Law of the sea U.N.C.L.O.S. III). Όσον αφορά την Κύπρο, η Σύμβαση κυρώθηκε με τον νόμο Αρ της 14 ης Νοεμβρίου 1988 της οποίας η υπογραφή εκ μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας αποφασίσθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο με την απόφαση του με Αρ στις 25 Νοεμβρίου 12. Επειδή υπάρχουν κράτη που δεν είναι μέρη στη νέα Σύμβαση, είναι σκόπιμο να γίνει μια αναφορά στην ισχύ των κανόνων που περιέχονται σε αυτή έναντι τρίτων και στις λοιπές υποχρεώσεις των κρατών σύμφωνα με το εθιμικό δίκαιο και τη Σύμβαση της Βιέννης του 1969, για το δίκαιο των συνθηκών. Ένα κράτος που έχει υπογράψει αλλά δεν έχει επικυρώσει τη νέα Σύμβαση για το δίκαιο της θάλασσας: α) Είναι υποχρεωμένο να τηρεί όλους τους κανόνες του εθιμικού δικαίου είτε περιέχονται, είτε δεν περιέχονται στο κείμενο της Σύμβασης. β) Σύμφωνα με το άρθρο 18 της Σύμβασης της Βιέννης του 1969, έχει την υποχρέωση να «απόσχη εκ πράξεων, αίτινες θ απεστέρουν» από τη Σύμβαση «του αντικειμένου και σκοπού ταύτης». Κράτη όπως π.χ η Τουρκία, που ούτε έχουν υπογράψει την Σύμβαση, ούτε έχουν προσχωρήσει σ αυτή: Είναι υποχρεωμένα να τηρούν όλους τους κανόνες του εθιμικού δικαίου και κατά συνέπεια, δεν μπορούν να αρνηθούν την ισχύ κάποιου εθιμικού κανόνα που βρίσκεται κωδικοποιημένος στη νέα Σύμβαση με τη «δικαιολογία» ότι αυτά δεν είναι μέρη της Σύμβασης. 12 Ο Νόμος που κυρώνει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας αναφέρει τα εξής: «Η Βουλή των αντιπροσώπων ψηφίζει ως ακολούθως: 1. Ο παρών νόμος θα αναφέρεται ως ο περί της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (Κυρωτικός) Νόμος του Στον παρόντα νόμο: «Σύμβαση» σημαίνει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας που έγινε στο Montego Bay στις 10 Δεκεμβρίου 1982, της οποίας το κείμενο εκ του αγγλικού πρωτοτύπου εκτίθεται στο Μέρος I του Πίνακα του παρόντος Νόμου και σε Ελληνική μετάφραση στο Μέρος II του ίδιου Πίνακα: Νοείται ότι σε περίπτωση αντίφασης μεταξύ των δύο αυτών κειμένων θα υπερισχύει το κείμενο του αγγλικού πρωτοτύπου. 3. Με τον παρόντα Νόμο κυρώνεται η Σύμβαση της οποίας η υπογραφή εκ μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας αποφασίσθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο με την Απόφασή του με Αρ και ημερομηνία 25 Νοεμβρίου, 1982», Βλ. Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, Κυρωτικός Νόμος Αρ. 203 του 1988.

11 Δεν δεσμεύονται από τις υπόλοιπες διατάξεις της νέας Σύμβασης. Σύμφωνα όμως με το άρθρο 34 της Σύμβασης της Βιέννης του 1969: 1) Μπορούν να αναλάβουν υποχρέωση από διάταξη της Σύμβασης «εάν αυτή τυγχάνει η πρόθεση των συμβαλλομένων μερών και το τρίτο κράτος αποδεχθεί ταύτην ρητώς και εγγράφως». 2) Μπορούν να αποκτήσουν δικαίωμα από διάταξη της Σύμβασης «εάν τα συμβαλλόμενα μέρη επιδιώκουν δια ταύτης την εκχώρησιν δικαιώματος εις τρίτον κράτος ή εις ομάδα κρατών εις την οποίαν τούτο ανήκει ή εις άπαντα τα κράτη και το τρίτο τοιούτον συγκατατίθεται» 13. Οι σημαντικότεροι κανόνες που υπάρχουν στη Σύμβαση και είναι γενικά αποδεχτοί σαν κανόνες του εθιμικού δικαίου, ισχύουν δηλαδή για όλα τα κράτη, είναι αυτοί που σχετίζονται με την επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12 ναυτικά μίλια και με τον προσδιορισμό της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης. 13 Βλ. Στυλιανού Χαρ. Πολίτη, Σημειώσεις Διεθνούς, σελ

12 Κεφάλαιο 2 ΧΩΡΙΚΑ ΥΔΑΤΑ 2.1 Εισαγωγή- έννοια χωρικών υδάτων Αιγιαλίτιδα ζώνη ή χωρικά ύδατα είναι η θαλάσσια ζώνη η οποία εκτείνεται πέρα από την ξηρά και από τα εσωτερικά ύδατα και στην οποία το παράκτιο κράτος μπορεί να ασκήσει πλήρη κυριαρχία. Ως ξηρά νοείται τόσο το ηπειρωτικό έδαφος όσο και οποιοσδήποτε νησιώτικος σχηματισμός, όπως είναι τα νησιά, οι νησίδες, οι βραχονησίδες και οι βράχοι, που υπάγεται στην κυριαρχία του παράκτιου κράτους. Τα χωρικά ύδατα περιλαμβάνουν το βυθό και το υπέδαφος της σχετικής θαλάσσιας περιοχής, όπως επίσης και τον υπερκείμενο εναέριο χώρο. Σύμφωνα με το εθιμικό δίκαιο, το σημείο εκκίνησης για τη μέτρηση της χωρικής θάλασσας είναι η ακτή, η οποία εκτός από την πραγματική ακτογραμμή, περιλαμβάνει και την νοητή γραμμή που ενώνει ορισμένα σημεία, τα οποία βρίσκονται ανάμεσα στη θάλασσα και την ακτή 14. Περαιτέρω ανάλυση για την μέτρηση της αιγιαλίτιδας ζώνης, θα γίνει παρακάτω. Σύμφωνα με το άρθρο 3 της Σύμβασης του Δικαίου της Θάλασσας, κάθε κράτος έχει το δικαίωμα να καθορίζει το εύρος της χωρικής του θάλασσας μέχρι ενός ορίου που δεν θα είναι μεγαλύτερο από τα 12 ναυτικά μίλια από τις γραμμές βάσης 15. Το δικαίωμα αυτό των 12 μιλίων σε χωρική θάλασσα καθορίσθηκε τόσο από το εθιμικό δίκαιο όσο και από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας. Συνεπώς κανένα κράτος δεν έχει δικαίωμα να ορίσει εύρος αιγιαλίτιδας ζώνης μεγαλύτερο από τα 12 ναυτικά μίλια, έστω και αν δεν δεσμεύεται συμβατικά από τη Σύμβαση του Δικαίου της Θάλασσας. Υπάρχει όμως και ένας αριθμός κρατών που διεκδικεί χωρικά ύδατα μέχρι και 200 ναυτικά μίλια, γεγονός που δεν αναγνωρίζεται από τα άλλα κράτη με αποτέλεσμα να δημιουργούνται εντάσεις. Το γεγονός ότι ένα κράτος έχει καθορίσει εύρος χωρικής θάλασσας μικρότερο από τα 12 μίλια δεν σημαίνει ότι το κράτος αυτό στερείται του δικαιώματός του για επέκταση. Μέχρι την 15 η Μαρτίου 2000, 131 κράτη 16 είχαν υιοθετήσει αιγιαλίτιδα ζώνη 12 μιλίων. Στη Μεσόγειο τα περισσότερα κράτη έχουν υιοθετήσει αιγιαλίτιδα ζώνη εύρους 14 Βλ. Α. Βαμβούκου, Το σύγχρονο, σελ. 109 Βλ. Χρήστου Λ. Ροζάκη, Το Δίκαιο της Θάλασσας και η διαμόρφωση του από τις διεκδικήσεις των παρακτίων κρατών, Αθήνα, Εκδόσεις Παπαζήση, 1976, σελ Βλ. E. D. Brown, The International law of the sea, Vol. II, σελ Μεταξύ αυτών των κρατών συμπεριλαμβάνεται το Μπελίζ, η Ιαπωνία, η Παπούα, Νέα Γουινέα με αιγιαλίτιδες ζώνες 3/12 ν.μ και η Τουρκία με 6/12 ν.μ. Βλ. E. D. Brown, The International Law of the Sea, Vol. I, Πίνακας σελ

13 12 μιλίων, με εξαίρεση τη Συρία η οποία θέσπισε αιγιαλίτιδα ζώνη 35 μιλίων 17, την Ελλάδα και την Τουρκία που από το 1964 έχει επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της στα 12 ναυτικά μίλια στη Μαύρη Θάλασσα και στη Μεσόγειο με βάση την αρχή της αμοιβαιότητας, ενώ για λόγους σκοπιμότητας διατηρεί στην περιοχή του Αιγαίου αιγιαλίτιδα ζώνη 6 μιλίων. 2.2 Το Εσωτερικό Όριο - Γραμμές Βάσης Για να γίνει κατανοητός ο τρόπος με τον οποίο γίνεται η οριοθέτηση της αιγιαλίτιδας ζώνης όπως και άλλων ζωνών θα ήταν καλό να αναφερθεί ο ορισμός των γραμμών βάσεως. Οι γραμμές βάσεως χρησιμοποιούνται στη μέτρηση του εύρους και στην οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών. Υπάρχουν δύο ειδών γραμμές βάσεως: οι φυσικές και οι ευθείες. Το άρθρο 3 της Σύμβασης της Γενεύης για την Αιγιαλίτιδα Ζώνη θεωρεί σαν φυσική γραμμή βάσης το κατώτατο σημείο της ρηχίας, όπως απεικονίζεται σε χάρτες μεγάλης κλίμακας, επίσημα αναγνωρισμένους από το παράκτιο κράτος. Στην περίπτωση που ένας σκόπελος βρίσκεται ολικά ή μερικά σε μια απόσταση από το ηπειρωτικό ή το νησιώτικο έδαφος που δεν υπερβαίνει το πλάτος της χωρικής θάλασσας, η γραμμή κατώτατης ρηχίας του μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν φυσική γραμμή βάσης. Εάν η ακτογραμμή είναι σχετικά απλή και ευθεία, η χάραξη της διαχωριστικής γραμμής είναι ευχερής. Αντίθετα όταν η ακτογραμμή είναι πολυσχιδής, η χάραξη της φυσικής γραμμής βάσης είναι δύσκολη. Σύμφωνα με τον Α. Βαμβούκο, η παρέκκλιση από τη φυσική ακτογραμμή αποτελεί την εξαίρεση μάλλον παρά τον κανόνα και η φυσική γραμμή βάσης πρέπει να θεωρείται το σημείο εκκίνησης από το οποίο μετριέται η αιγιαλίτιδα ζώνη 18. Οι ευθείες γραμμές βάσης είναι εκείνες που χαράσσονται από κατάλληλα σημεία των ακτών ή από σκοπέλους εφόσον υπάρχουν φάροι πάνω σ αυτούς, χωρίς να αφίσταται σημαντικά από τη γενική κατεύθυνση της ακτής 19. Σκοπός τους είναι η απλοποίηση της διαδικασίας για τη μέτρηση του εύρους της χωρικής θάλασσας, χωρίς να αποκόπτεται η χωρική θάλασσα άλλου κράτους από την ανοιχτή θάλασσα ή την αποκλειστική οικονομική ζώνη. Οι περιοχές στις οποίες μπορούν να χαραχθούν αυτές οι γραμμές βάσης σύμφωνα με τη νέα σύμβαση για το δίκαιο της θάλασσας είναι οι παρακάτω: 17 Χώρες που έχουν αιγιαλίτιδα ζώνη πέραν του ορίου των 12 μιλίων, δηλ. ορίου που εμπίπτει μέσα στα όρια της ανοιχτής θάλασσας δεν σημαίνει ότι δημιουργούν θέμα επιβάρυνσης της ελευθερίας των θαλασσών. Βλ. Χ. Λ. Ροζάκη, Το Δίκαιο, σελ Βλ. Α. Βαμβούκου, Το σύγχρονο, σελ Η μέθοδος αυτή έγινε αποδεκτή από το Διεθνές Δικαστήριο στην υπόθεση των Αγγλονορβηγικών Ζωνών Αλιείας. Βλ. Α. Βαμβούκου, Το σύγχρονο,σελ

14 Όπου η ακτογραμμή παρουσιάζει βαθιές κολπώσεις ή οδοντώσεις ή υπάρχει συστάδα νήσων κατά μήκος της και σε άμεση γειτνίαση με αυτή. Για τον καθορισμό αυτών των γραμμών βάσης μπορούν να λαμβάνονται υπόψη τα ιδιαίτερα οικονομικά συμφέροντα της περιοχής, όπως αυτά καταδεικνύονται με σαφή τρόπο μετά από μακροχρόνια χρήση. Όπου η ακτή παρουσιάζεται άκρως ασταθής εξαιτίας ενός δέλτα ή και άλλων φυσικών συνθηκών. Τα κατάλληλα σημεία μπορούν να επιλεγούν σύμφωνα με τις οδηγίες που δίνει η νέα Σύμβαση. Όπου υπάρχει ποταμός που εκβάλλει κατευθείαν στη θάλασσα. Η γραμμή βάσης στην περίπτωση αυτή θα είναι μια ευθεία γραμμή κατά πλάτος του στομίου του ποταμού που θα ενώνει τα σημεία των όχθων όπως εμφανίζονται αυτά στην κατώτατη ρηχία 20. Οι ευθείες γραμμές βάσης είχαν γίνει αποδεχτές κατ εξαίρεση το έτος 1930 από τη δεύτερη επιτροπή της Συνδιάσκεψης της Χάγης. Το 1951 το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, στην περίπτωση της διαφοράς Ηνωμένου Βασιλείου και Νορβηγίας για την αλιεία αναγνώρισε ότι οι γραμμές αυτές αποτελούν εθιμικό κανόνα του διεθνούς δικαίου. Όσον αφορά την Κύπρο η χάραξη των γραμμών βάσεως που αποτελούνται από 57 σημεία, έγινε το 1992 με τη βοήθεια του υδρογραφικού τμήματος της Ελλάδας. 2.3 Το Εξωτερικό Όριο Υπάρχουν τρεις μέθοδοι για τον υπολογισμό του εξωτερικού ορίου. Στην πρώτη περίπτωση ακολουθείται η γενική κατεύθυνση της ακτής, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι λεπτομέρειες. Στη δεύτερη περίπτωση η εξωτερική γραμμή της αιγιαλίτιδας ζώνης είναι μια παράλληλη απεικόνιση της ακτής. Για να εφαρμοστεί αυτή η μέθοδος αρκεί η χάραξη γραμμών παράλληλων προς την ακτή. Παρόλο που αυτή η μέθοδος είναι απλή, προϋποθέτει ευθεία ακτή, γεγονός που την κάνει μειονεκτική. Η Τρίτη μέθοδος (μέθοδος του ημικυκλίου) είναι στην ουσία μια σύνθεση χαρακτηριστικών προεξοχών της ακτής, που για τη χάραξη της γραμμής λαμβάνονται υπόψη όλα τα σημεία τα οποία βρίσκονται σε απόσταση ίση με το πλάτος της αιγιαλίτιδας ζώνης από το πλησιέστερο σημείο της ακτής Βλ. Πέτρου Π. Σιούσιουρα, Ναυτικό, σελ E. D. Brown, The International, σελ Βλ. Α. Βαμβούκου, Το σύγχρονο, σελ Βλ. E. D. Brown, The International, Vol. I, σελ , όπου αναφέρεται ότι: «Article 4 of the UN Convention is identical to Article 6 of the Geneva Convention on the Territorial Sea and the Contiguous Zone, 1958, in providing that: The outer limit of the territorial sea is the line every point of which is at a distance from the nearest point of the baseline equal to the breadth of the territorial sea. The methods which may be employed to establish the outer limit in accordance with this rule are better dealt with by the cartographer than the lawyer and references to the technical literature are provided below. It will suffice to refer here in general terms to the method of construction which is

15 2.4 Η οριοθέτηση της αιγιαλίτιδας Ζώνης Το άρθρο 15 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας αναφέρει ότι «Όπου οι ακτές δύο κρατών βρίσκονται απέναντι ή είναι παρακείμενες, κανένα από τα δύο κράτη δεν δικαιούται, σε περίπτωση έλλειψης συμφωνίας μεταξύ τους για το αντίθετο, να επεκτείνει τη χωρική του θάλασσα πέρα από τη μέση γραμμή, της οποίας όλα τα σημεία βρίσκονται σε ίση απόσταση από τα εγγύτερα σημεία των γραμμών βάσης από τις οποίες μετράται το πλάτος της χωρικής θάλασσας καθενός από τα δύο κράτη. Η παραπάνω διάταξη, παρόλα αυτά, δεν εφαρμόζεται σε περιπτώσεις που λόγω ιστορικού τίτλου ή άλλων ειδικών περιστάσεων, είναι αναγκαίο να οριοθετηθούν οι χωρικές θάλασσες των δύο κρατών κατά διαφορετικό τρόπο 22». Ο βασικός κανόνας που θεσπίζει το άρθρο 15 της Σύμβασης ΔΘ είναι ότι η οριοθέτηση της αιγιαλίτιδας ζώνης μεταξύ γειτονικών κρατών θα γίνεται καταρχήν με μεταξύ τους συμφωνία και όχι μονομερώς. Εάν δεν έχει επιτευχθεί, τότε επιβάλλεται η εφαρμογή της μεθόδου της μέσης γραμμής/ ίσης απόστασης, με τις εξαιρέσεις που προβλέπονται. Στο άρθρο αυτό αναφέρεται επίσης ότι ο βασικός κανόνας της μέσης γραμμής, δεν εφαρμόζεται στην περίπτωση που συντρέχουν ειδικές περιστάσεις και υπάρχει ανάγκη οριοθέτησης με διαφορετικό τρόπο 23. Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων της Τρίτης Συνδιάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, η Τουρκία αντέδρασε έντονα στην υιοθέτηση του άρθρου 15 και στη διατήρηση της αρχής τις ίσης απόστασης, προτείνοντας την αντικατάστασή της με την αρχή της ευθυδικίας με τη συνεκτίμηση των ειδικών συνθηκών που επικρατούν στις κλειστές και ημίκλειστες θάλασσες κατά την γνώμη της Τουρκίας. Πάντως, η Τουρκία με εσωτερική της νομοθεσία (Νόμος 2674/1982) θέσπισε ως μέθοδο οριοθέτησης των χωρικών της υδάτων την αρχή της ευθυδικίας 24. Το άρθρο 25 της Σύμβασης του ΔΘ θεωρεί τον ιστορικό τίτλο ως την κύρια ειδική περίπτωση. Ως ιστορικός τίτλος θεωρείται η μακροχρόνια πρακτική του παράκτιου κράτους που έγινε σιωπηρά δεκτή και από τα άλλα κράτη και η οποία νομιμοποιεί αξίωση σε μεγαλύτερο τμήμα της αιγιαλίτιδας ζώνης απ ό,τι θα προέκυπτε από την εφαρμογή της μέσης γραμμής. Η πρακτική αυτή παίρνει τη μορφή είτε κλεισίματος ιστορικών κόλπων, είτε με την μακροχρόνια εφαρμογή ευθειών γραμμών βάσεως που μεταβάλλουν την αναλογία η οποία θα προέκυπτε από την αυστηρή εφαρμογή της μέσης γραμμής. most commonly used. This envelope line method is described by Kapoor and Kerr as follows: The geometric method of developing this line is simple as the outer limit is formed by describing a continuous series of intersecting arcs of circles, with a radius equal to the breadth of the territorial sea, the centres of which are on the baseline. The result is that minor sinuosities in the baseline are not reproduced. The baseline may be the low-water line or a straight baseline». 22 Βλ. E. D. Brown, The International, Vol. I σελ Βλ. Κ. Ιωάννου-Α. Στρατή, Δίκαιο,σελ Ευθυδικία είναι «η δίκαιη γεωγραφική κατανομή» των συμβαλλομένων μερών και η δίκαιη κατανομή ωφελημάτων. Βλ. Κ. Ιωάννου- Α. Στρατή, Δίκαιο, σελ. 333.

16 2.5 Η κυριαρχία του παράκτιου κράτους στα χωρικά ύδατα Σύμφωνα με το άρθρο 2(1) της Σύμβασης του Δικαίου της Θάλασσας, στα χωρικά ύδατα το παράκτιο κράτος ασκεί πλήρη κυριαρχία η οποία δεν περιορίζεται σε ορισμένες μόνο δραστηριότητες όπως είναι οι οικονομικής άποψης αρμοδιότητες (αλιεία, εκμετάλλευση των ορυκτών πόρων) και αρμοδιότητες αστυνόμευσης (ναυσιπλοΐα, δημόσια υγεία, ασφάλεια) αλλά περιλαμβάνει το σύνολο των αρμοδιοτήτων (νομοθετική, δικαιοδοτική, εκτελεστική) για το σύνολο των δυνατών δράσεων. Συνεπώς το παράκτιο κράτος έχει τη δυνατότητα να ασκήσει όλες τις λειτουργίες που ασκεί στο έδαφος της ξηράς του. Παρόλα αυτά όμως η πλήρης αυτή κυριαρχία του παράκτιου κράτους περιορίζεται με το θεσμό της αβλαβούς διέλευσης των ξένων πλοίων, ο οποίος δεν υπάρχει προκειμένου περί εδάφους, υπεδάφους, ή εναέριου χώρου και προβλέπεται από το άρθρο 2(3) της Σύμβασης του Δικαίου της θάλασσας Το δικαίωμα της αβλαβούς διέλευσης Το δικαίωμα της αβλαβούς διέλευσης αφορά τη διέλευση πλοίων τρίτων κρατών από τα χωρικά ύδατα παράκτιου κράτους χωρίς να προηγείται η συγκατάθεση του. Σύμφωνα με το άρθρο 18 της Σύμβασης του Δικαίου της θάλασσας, «διέλευση» σημαίνει τη ναυσιπλοΐα μέσα από τα χωρικά ύδατα με σκοπό το διάπλου της θάλασσας αυτής χωρίς είσοδο στα εσωτερικά ύδατα ή στάση σε αγκυροβόλιο ή λιμενικές εγκαταστάσεις έξω από τα εσωτερικά ύδατα, ή την προσέγγιση προς ή την αναχώρηση από τα εσωτερικά ύδατα, ή τον προσορμισμό σε αγκυροβόλιο ή λιμενική εγκατάσταση. Η διέλευση πρέπει να είναι συνεχής και ταχεία, ενώ η στάθμευση και η αγκυροβολία επιτρέπονται μόνο όταν αποτελούν συνήθη περιστατικά της ναυσιπλοΐας ή καθίστανται αναγκαίες λόγω ανωτέρας βίας ή κινδύνου ή παροχής βοήθειας σε πρόσωπα, πλοία ή αεροσκάφη τα οποία βρίσκονται σε κίνδυνο 26. Στο άρθρο 19 της Σύμβασης του Δικαίου της θάλασσας, προσδιορίζεται ως «αβλαβής» η διέλευση κατά την οποία το αλλοδαπό πλοίο δεν ενεργεί με σκοπό να διαταράξει την ειρήνη, την τάξη ή την ασφάλεια του παράκτιου κράτους. Εάν η 25 Βλ. Χ. Δίπλα στο έργο των Nguyen Quoc Dinh, Patric Daillet Allain Pellet, Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο-Το Δίκαιο της Θάλασσας, Αθήνα, 3 η Έκδοση, Εκδόσεις Παπαζήση, 1991,σελ Βλ. E. D. Brown, The International, Vol. I, σελ όπου αναφέρεται ότι: «1.Passage means navigation through the territorial sea for the purpose of: (a) traversing that sea without entering internal waters or calling at a roadstead or port facility outside internal waters; or (b) proceeding to or from internal waters or a call at such roadstead or port facility. 2. Passage shall be continuous and expeditious. However, passage includes stopping and anchoring, but only in so far as the same are incidental to ordinary navigation or are rendered necessary by force majeure or distress or for the purpose of rendering assistance to persons, ships or aircraft in danger or distress».

17 διέλευση του αλλοδαπού πλοίου θεωρηθεί ότι διαταράσσει την ειρήνη, την τάξη ή την ασφάλεια τότε με την διενέργεια συγκεκριμένων δραστηριοτήτων που αναφέρονται στο άρθρο 19(2) της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας και οι οποίες αναφέρονται πιο κάτω, τότε αποστερείται από το αλλοδαπό πλοίο το δικαίωμα της αβλαβούς διέλευσης και επιτρέπει στο παράκτιο κράτος τη λήψη μέτρων για να το εκδιώξει από τη χωρική του θάλασσα. Σύμφωνα με τα παραπάνω, η διέλευση είναι αβλαβής όταν δεν συντρέχει οποιαδήποτε από τις περιπτώσεις που απαριθμούνται στο άρθρο 19(2) της Σύμβασης 27. Οι ενέργειες που απαγορεύονται κατά την αβλαβή διέλευση είναι οι εξής 28 : Η απειλή ή χρήση βίας κατά της κυριαρχίας, της εδαφικής ακεραιότητας ή της πολιτικής ανεξαρτησίας του παράκτιου κράτους ή η απειλή με οποιοδήποτε άλλο τρόπο για παραβίαση των αρχών του διεθνούς δικαίου που περιέχονται στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Η διεξαγωγή πολεμικών ασκήσεων. Η πραγματοποίηση τέτοιων ασκήσεων μέσα στη χωρική θάλασσα τρίτου κράτους θεωρείται ασυμβίβαστη με την έννοια της αβλαβούς διέλευσης. Οποιαδήποτε πράξη που αποσκοπεί στη συλλογή πληροφοριών προς βλάβη της άμυνας ή της ασφάλειας του παράκτιου κράτους. Οποιαδήποτε ενέργεια προπαγάνδας που αποσκοπεί στο να επηρεάσει την άμυνα, ή την ασφάλεια του παράκτιου κράτους. Η απογείωση, προσγείωση ή φόρτωση σε πλοίο οποιουδήποτε αεροσκάφους. Η εκτόξευση, εκφόρτωση, ή φόρτωση οποιασδήποτε πολεμικής συσκευής. Η απαγόρευση περιλαμβάνει κάθε αντικείμενο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε στρατιωτικές δραστηριότητες, ανεξαρτήτως αν αποτελεί όπλο ή όχι. Η φόρτωση ή εκφόρτωση οποιουδήποτε εμπορεύματος, νομίσματος ή προσώπου, κατά παράβαση των τελωνειακών, δημοσιονομικών, μεταναστευτικών ή υγειονομικών νόμων και κανονισμών του παράκτιου κράτους. Βεβαίως είναι απαραίτητο το παράκτιο κράτος να έχει θεσπίσει τη σχετική νομοθεσία προκειμένου να τεθεί σε εφαρμογή η συγκεκριμένη απαγόρευση. Οποιαδήποτε εκ προθέσεως ενέργεια σοβαρής ρύπανσης κατά τη Σύμβαση του Δικαίου της Θάλασσας. Σύμφωνα με το άρθρο 211(4) της Σύμβασης Δ.Θ, το παράκτιο κράτος δεν θα πρέπει με την υιοθέτηση μέτρων κατά της ρύπανσης να παρακωλύει την αβλαβή διέλευση αλλοδαπών πλοίων από τα χωρικά του ύδατα. Οποιαδήποτε αλιευτική δραστηριότητα. Η διεξαγωγή έρευνας ή υδρογραφικών εργασιών. Οποιαδήποτε πράξη που αποσκοπεί στην παρεμβολή σε συστήματα επικοινωνιών ή οποιεσδήποτε άλλες εγκαταστάσεις του παράκτιου κράτους. 27 Βλ. Κ. Ιωάννου- Α. Στρατή, Δίκαιο,σελ Χ. Δίπλα στο έργο των Nguyen Quoc Dinh, Patric Daillet Allain Pellet, Δημόσιο Διεθνές, σελ 48 R. R. Churchill A. V. Lowe, «The law of the sea», Manchester University Press, 1988, σελ Βλ. Κυρωτικό Νόμο της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρ. 203 του 1988 «Σύμβαση των ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας»,Άρθρο 19 E. D. Brown, The International, Vol. II, σελ.34, Article 19.

18 Οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα, η οποία δεν έχει άμεση σχέση με τη διέλευση. Το άρθρο 25(3) της Σύμβασης Δ.Θ επιτρέπει την προσωρινή αναστολή του δικαιώματος της αβλαβούς διέλευσης. Η αναστολή για να είναι νόμιμη πρέπει: α) Να είναι προσωρινή, β) Να εφαρμόζεται σε καθορισμένες περιοχές της χωρικής θάλασσας, γ) Να είναι απαραίτητη για την ασφάλεια του παρακτίου κράτους συμπεριλαμβανομένης και της ασφάλειας σε σχέση με στρατιωτικές ασκήσεις. Μια τέτοια αναστολή θα ισχύει μόνο αφού δημοσιευτεί. Το παράκτιο κράτος μέσα στα χωρικά του ύδατα ασκεί κυριαρχία και συνεπώς όλα τα πλοία που βρίσκονται μέσα στην περιοχή αυτή υπόκεινται στην πλήρη δικαιοδοσία του. Όσον αφορά όμως το δικαίωμα της αβλαβούς διέλευσης και τα πλοία που το ασκούν, η δικαιοδοσία του παράκτιου κράτους είναι περιορισμένη. Σύμφωνα με το άρθρο 21(1) της Σύμβασης ΔΘ, το παράκτιο κράτος δικαιούται να θεσπίσει νομοθεσία για διάφορα θέματα που να σχετίζονται με: την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας και τη ρύθμιση της θαλάσσιας κυκλοφορίας, την προστασία των ναυτιλιακών βοηθημάτων ναυσιπλοΐας, την προστασία καλωδίων και αγωγών, τη διατήρηση του ζώντος θαλάσσιου πλούτου, την πρόληψη παραβιάσεων νόμων και κανονισμών που σχετίζονται με την αλιεία του παράκτιου κράτους, την πρόληψη για ρύπανση, τη θαλάσσια επιστημονική έρευνα και τις υδρογραφικές χαρτογραφήσεις, την πρόληψη της παραβίασης των τελωνιακών, δημοσιονομικών, μεταναστευτικών ή υγειονομικών νόμων και κανονισμών του παρακτίου κράτους 29. Το παράκτιο κράτος σύμφωνα με το άρθρο 22 της Σύμβασης ΔΘ μπορεί να χαράσσει θαλάσσιους δρόμους και σχέδια διαχωρισμού της κυκλοφορίας, λαμβάνοντας υπόψη τις συστάσεις των αρμοδίων Διεθνών Οργανισμών, τους συνήθεις διαδρόμους, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ειδικών πλοίων και διαύλων και την πυκνότητα της κυκλοφορίας. Το παράκτιο κράτος έχει το δικαίωμα όπου είναι απαραίτητο να ζητά από τα αλλοδαπά πλοία που ασκούν το δικαίωμα της αβλαβούς διέλευσης να χρησιμοποιούν συγκεκριμένους διαδρόμους. Η χάραξη αυτών των διαδρόμων όμως θα πρέπει να απεικονίζεται πάνω σε χάρτες στους οποίους θα δίνεται επαρκής δημοσιότητα. Το παράκτιο κράτος υποχρεούται να μην εμποδίζει την αβλαβή διέλευση των αλλοδαπών πλοίων από την αιγιαλίτιδα ζώνη, παρά μόνον σύμφωνα με τις διατάξεις της Σύμβασης ΔΘ (Άρθρο 24(1)) 30. Το δικαίωμα αβλαβούς διέλευσης το έχουν όλα τα πλοία, κάθε κατηγορίας και χωρητικότητας, ανεξαρτήτως εάν πρόκειται για ιδιωτικά ή δημόσια, εμπορικά ή πλοία δημόσιας λειτουργίας. Η Σύμβαση ΔΘ προκειμένου να ρυθμίσει τους κανόνες που εφαρμόζονται στην αβλαβή διέλευση διακρίνει στις διάφορες κατηγορίες πλοίων: α) Σε όλα τα πλοία (Υποτμήμα Ά, Τμήματος 3, Μέρους II, άρθρα Σύμβασης ΔΘ). β) Στα εμπορικά πλοία και κρατικά πλοία που χρησιμοποιούνται για εμπορικούς 29 Βλ. E. D. Brown, The International, Vol. II, σελ. 35, Article Το παράκτιο κράτος υποχρεούται να μην «παρεμποδίζει την αβλαβή διέλευση των ξένων πλοίων». Απαγορεύεται ιδιαίτερα το παράκτιο κράτος i) να ασκεί διακρίσεις σχετικά με την εθνικότητα των πλοίων, την προέλευσή τους ή την κατεύθυνση τους ii) να εισπράττει φόρους για τη διέλευση και iii) να επιβάλλει κανόνες σχετικούς με το είδος, την κατασκευή και τον εξοπλισμό των ξένων πλοίων και οφείλει να δίνει «δέουσα δημοσιότητα σε κάθε κίνδυνο για τη ναυσιπλοΐα του οποίου έχει γνώση».

19 σκοπούς (Υποτμήμα Β, Τμήματος 3, Μέρους II, άρθρα Σύμβασης ΔΘ). γ) Στα πολεμικά πλοία και άλλα κρατικά πλοία που προορίζονται για μη εμπορικούς σκοπούς (Υποτμήμα Γ, Τμήματος 3, Μέρους ΙΙ, άρθρα Σύμβασης ΔΘ). Για τα πολεμικά πλοία έχει υποστηριχθεί ότι ένα πολεμικό πλοίο εξ ορισμού δεν είναι «αβλαβές» και ότι συνεπώς δεν είναι νοητό να είναι φορέας του δικαιώματος της αβλαβούς διέλευσης 31. Από τη Σύμβαση ΔΘ όμως φαίνεται ότι δεν τίθεται θέμα αποκλεισμού των πολεμικών πλοίων από το δικαίωμα της αβλαβούς διέλευσης και αυτό προκύπτει από τα παρακάτω: α) Το άρθρο 17 της Σύμβασης ΔΘ καθιερώνει το δικαίωμα αβλαβούς διέλευσης για πλοία όλων των κρατών, χωρίς να διακρίνει κατηγορίες πλοίων και χωρίς να εξαιρεί τα πολεμικά. β) Η Σύμβαση ΔΘ αφιερώνει ειδικό Υποτμήμα Γ, Τμήματος 3, Μέρους ΙΙ (άρθρα 29-32) σχετικά με τα πολεμικά πλοία. Οι κανόνες αυτοί δεν θα είχαν σημασία αν το παράκτιο κράτος είχε την αρμοδιότητα να αποκλείσει τη διέλευση πολεμικού πλοίου από τη χωρική του θάλασσα. γ) Το άρθρο 20 της Σύμβασης ΔΘ ρυθμίζει τον τρόπο διέλευσης των υποβρυχίων τα οποία και αποτελούν πολεμικά σκάφη. Η εν λόγω ρύθμιση δεν θα είχε νόημα εάν τα πολεμικά πλοία εξαιρούνταν από το δικαίωμα της αβλαβούς διέλευσης. Συνεπώς τα αλλοδαπά πολεμικά πλοία έχουν δικαίωμα αβλαβούς διέλευσης από τα χωρικά ύδατα του παράκτιου κράτους. Η διέλευση αυτή βέβαια μπορεί να εξαρτηθεί από όρους που θέτει το παράκτιο κράτος. 2.7 Ειδικές κατηγορίες πλοίων Όσον αφορά την αβλαβή διέλευση η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας για δύο κατηγορίες πλοίων προβλέπει ειδικούς κανόνες: Υποβρύχια και άλλα καταδυόμενα σκάφη. Τα συγκεκριμένα σκάφη σύμφωνα με το άρθρο 20, οφείλουν όταν ασκούν αβλαβή διέλευση να πλέουν στην επιφάνεια της θάλασσας και να φέρουν την σημαία τους κατά τρόπο εμφανή. Πυρηνοκίνητα πλοία καθώς και πλοία που μεταφέρουν ραδιενεργές ή άλλες επικίνδυνες ουσίες όταν ασκούν το δικαίωμα της αβλαβούς διέλευσης οφείλουν να φέρουν έγγραφα και να τηρούν τα ειδικά προληπτικά μέτρα που έχουν θεσπισθεί για αυτά από διεθνείς συμφωνίες Βλ. R. R. Churchill A. V. Lowe, The law of the sea, Manchester University Press, 1988, σελ Βλ. Κ. Ιωάννου- Α. Στρατή, Δίκαιο, σελ

20 2.8 Κυρώσεις σε βάρος πλοίων που δεν υπακούουν στις ρυθμίσεις του παράκτιου κράτους Τα ξένα πλοία που ασκούν το δικαίωμα της αβλαβούς διέλευσης, είναι υποχρεωμένα να συμμορφώνονται με όλους τους νόμους και κανονισμούς που το παράκτιο κράτος έχει υιοθετήσει σχετικά με την αβλαβή διέλευση. Όμως, η μη συμμόρφωση του αλλοδαπού πλοίου με τους κανονισμούς του παράκτιου κράτους δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η διέλευση δεν είναι αβλαβής. Αυτό συμβαίνει μόνο στην περίπτωση που το πλοίο παραβιάσει την ειρήνη και τη δημόσια ασφάλεια του παράκτιου κράτους, ή προβεί σε κάποια ενέργεια που θεωρείται απαγορευμένη. Παρόλα αυτά το παράκτιο κράτος μπορεί να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για να αναγκάσει το αλλοδαπό πλοίο να συμμορφωθεί. Το παράκτιο κράτος, σύμφωνα με το άρθρο 25(1) της Σύμβασης ΔΘ, σε περίπτωση που επιχειρείται από ένα αλλοδαπό πλοίο διέλευση που δεν είναι αβλαβής από τα χωρικά του ύδατα, μπορεί να λάβει μια σειρά απαραιτήτων μέτρων ώστε να την παρεμποδίσει. Εκτός από αυτό σε περίπτωση που πλοίο θα εισέλθει στα εσωτερικά ύδατα, το παράκτιο κράτος σύμφωνα με το άρθρο 25(2) της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της θάλασσας, μπορεί να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για την πρόληψη οποιασδήποτε παραβίασης των όρων στους οποίους υπόκειται η είσοδος αυτού του πλοίου στα εσωτερικά ύδατα ή η προσέγγιση τους σε κάποια λιμενική εγκατάσταση 33. Όσον αφορά τα εμπορικά πλοία, το παράκτιο κράτος μπορεί να προβεί σε συλλήψεις ή σε ανακριτικές ενέργειες επί του εμπορικού πλοίου μέσα στα χωρικά του ύδατα εξαιτίας της διάπραξης αδικήματος, κατά την διέλευση, επί του πλοίου, αν οι συνέπειες του έχουν αντίκτυπο σ αυτό το κράτος, αν διαταράσσει τη δημόσια τάξη της αιγιαλίτιδας ζώνης, αν η βοήθεια των τοπικών αρχών ζητηθεί από τον κυβερνήτη του πλοίου ή από τον πρόξενο του Κράτους της σημαίας του πλοίου ή αν κρίνεται αναγκαία για την καταστολή της παράνομης διακινήσεως ναρκωτικών (άρθρο 27). Το παράκτιο κράτος δεν μπορεί να λάβει κανένα μέτρο κατά του ξένου πλοίου αν το αδίκημα έχει διαπραχθεί πριν την είσοδο στα χωρικά του ύδατα. Το παράκτιο κράτος δεν μπορεί να ακινητοποιεί ή να εκτρέπει από την πορεία του ένα ξένο πλοίο, με σκοπό την άσκηση της δικαιοδοσίας του, όμως μπορεί να υποχρεώσει το ξένο εμπορικό πλοίο να σεβαστεί τους νόμους του και τους κανόνες του 34. Το άρθρο 30 της Σύμβασης ΔΘ, όταν πρόκειται για πολεμικό πλοίο, προβλέπει ότι σε περίπτωση μη συμμόρφωσης του πλοίου αυτού προς τις νομοθετικές ρυθμίσεις του παράκτιου κράτους που αφορούν τη διέλευση από τα χωρικά ύδατα, το παράκτιο κράτος μπορεί να διατυπώσει αίτημα προς το αλλοδαπό πολεμικό πλοίο για να συμμορφωθεί και σε περίπτωση μη συμμόρφωσης απαιτεί από αυτό να εγκαταλείψει αμέσως τη χωρική του θάλασσα. Σε περίπτωση που εξακολουθεί να παραβιάζει τους κανονισμούς, τότε δημιουργείται η διεθνής ευθύνη του κράτους της σημαίας του πλοίου 33 Βλ. E. D. Brown, The International, Vol. II, σελ. 36, Article Βλ. Χ. Δίπλα, Δημόσιο Διεθνές,σελ

21 και το πρόβλημα θα πρέπει να επιλυθεί σύμφωνα με κάποιον από τους τρόπους που προβλέπει ο χάρτης των Ηνωμένων Εθνών και η Σύμβαση ΔΘ Εθνικός εναέριος χώρος Η Σύμβαση της Γενεύης για τη χωρική θάλασσα και τη συνορεύουσα ζώνη, όπως επίσης και η νέα Σύμβαση που ισχύει σήμερα, περιλαμβάνουν ένα κανόνα του διεθνούς εθιμικού δικαίου που σύμφωνα με αυτόν η κυριαρχία του παράκτιου κράτους εκτείνεται και στον εναέριο χώρο πάνω από την χωρική του θάλασσα. Συνεπώς εθνικός εναέριος χώρος θεωρείται αυτός που βρίσκεται πάνω από την ξηρά, τα εσωτερικά και τα χωρικά ύδατα. Το δικαίωμα της αβλαβούς διέλευσης δεν ισχύει σ αυτήν την περίπτωση. Η υπέρπτηση ξένων αεροσκαφών μπορεί να εκτελεστεί μόνο στα πλαίσια «πλου διέλευσης» και εφόσον εφαρμόζονται διατάξεις ειδικών συμβάσεων 36. Η είσοδος ξένων στρατιωτικών αεροσκαφών γίνεται μετά από ειδική άδεια η οποία δίνεται κάτω από όρους σχετικά με το δρομολόγιο που θα ακολουθηθεί, το χρόνο εισόδου και εξόδου, την προσγείωση ή όχι σε αεροδρόμιο κ.λ.π Βλ. Κ. Ιωάννου- Α. Στρατή, Δίκαιο, σελ Τέτοιες Συμβάσεις είναι, η Συμφωνία του Σικάγο της 7 ης Δεκεμβρίου 1944 για τις Διεθνείς Αεροπορικές Μεταφορές και η Σύμβαση του Σικάγο του 1944 για την Διεθνή Πολιτική Αεροπορία, καθώς και η Σύμβαση των Παρισίων της 13 ης Οκτωβρίου 1919 για τη ρύθμιση θεμάτων αεροπλοΐας. 37 Βλ. Στυλιανού Χαρ. Πολίτη, Σημειώσεις Διεθνούς, σελ.50

22 Κεφάλαιο 3 ΧΩΡΙΚΑ ΥΔΑΤΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ 3.1 Νόμος περί Αιγιαλίτιδος Ζώνης της Κύπρου Ο νόμος περί Αιγιαλίτιδος Ζώνης της Κύπρου θεσπίστηκε πριν από την κύρωση της Διεθνούς Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών (Κυρωτικός νόμος Αρ. 203 του 1988). Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει οριοθετήσει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια. Ο συγκεκριμένος νόμος περί Αιγιαλίτιδος Ζώνης του 1964 παρατίθεται παρακάτω όπως αυτός ψηφίστηκε από την Βουλή των αντιπροσώπων και εκδόθηκε σύμφωνα με το Άρθρο 52 του Συντάγματος 38 : 1. Ο παρών νόμος δύναται να αναφέρηται ως ο περί Αιγιαλίτιδος Ζώνης Νόμος του Εν τω παρόντι Νόμω εκτός εάν εκ του κειμένου προκύπτει αντίθετος έννοια «αιγιαλίτις ζώνη» σημαίνει το μέρος της θαλάσσης το εφαπτόμενον της ακτής της Δημοκρατίας όπερ θεωρείται ως τμήμα του εδάφους αυτής και υπόκειται εις την κυριαρχίαν της Δημοκρατίας. 3. Ανεξαρτήτως των διατάξεων οιουδήποτε άλλου νόμου η αιγιαλίτις ζώνη της Δημοκρατίας εκτείνεται εντός ακτίνος δώδεκα μιλίων από της ακτής της Δημοκρατίας μετρούμενης από του χαμηλότερου σημείου του ύδατος εν ώρα αμπώτιδος. 38 Ο νόμος που αφορά την Αιγιαλίτιδα Ζώνη της Κύπρου εκδόθηκε στην επίσημη εφημερίδα της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1964.

23 3.2 Έλεγχος των Κυπριακών Ακτών H Kύπρος βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο της ανατολικής λεκάνης της Mεσογείου και είναι το τρίτο σε μέγεθος νησί μετά τη Σαρδηνία και τη Σικελία. Έχει έκταση τετραγωνικά χιλιόμετρα, μέγιστο μήκος 240 χιλιόμετρα και μέγιστο πλάτος 100 χιλιόμετρα. Η Κύπρος απέχει 800 χιλιόμετρα από την Ηπειρωτική Eλλάδα και 380 χιλιόμετρα από τη Pόδο και την Kάρπαθο. Στα βόρεια της Kύπρου βρίσκεται η Tουρκία, η οποία απέχει μόνον 75 χιλιόμετρα από τις βόρειες ακτές της. Στα ανατολικά είναι η Συρία (105 χιλιόμετρα) και στα νότια η Aίγυπτος (380 χιλιόμετρα). Το μήκος των ακτών της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι 737 Km και η έκταση των χωρικών της υδάτων Km². Όσον αφορά τον έλεγχο των Κυπριακών ακτών σήμερα το 55% ελέγχεται από τους Τούρκους εισβολείς, το 35% από την Κυπριακή Δημοκρατία και το 10% από τις Βρετανικές Βάσεις. Όσον αφορά τις Βρετανικές Βάσεις υπάρχουν δύο κυρίαρχες Βρετανικές στρατιωτικές βάσεις στο νησί, η μία στο Ακρωτήρι/ Επισκοπή και η άλλη στη Δεκέλεια, που καλύπτουν το 2,74% του εδάφους του νησιού. Η Βρετανία ως αποτέλεσμα του αγώνα του παραχώρησε στην Κύπρο την ανεξαρτησία της το 1960, φρόντισε όμως να διασφαλίσει τις στρατηγικές της ανάγκες διατηρώντας κυρίαρχες στρατιωτικές βάσεις στο νησί. Οι Βρετανικές Βάσεις, σύμφωνα με τη συνθήκη εγκαθίδρυσης του 1960, δεν αποτελούν κυριαρχικό έδαφος, αλλά κυρίαρχες στρατιωτικές Βάσεις, όπου τα κυριαρχικά τους δικαιώματα περιορίζονται μέσα στο όριο των 3 ν.μ και ισχύουν μόνο για στρατιωτικούς σκοπούς. Μπορούν να εξασκήσουν τα δικαιώματα τους μόνο μέσα σ αυτό το όριο και σύμφωνα με διεθνούς κύρους εμπειρογνώμονες δεν έχουν το δικαίωμα να διεκδικήσουν οποιαδήποτε άλλη θαλάσσια ζώνη. Βέβαια κατά καιρούς υπήρχαν διάφορες απόψεις όσον αφορά τα δικαιώματα των Βρετανικών Βάσεων μέσα στο όριο των 3 ν.μ. Η πρώτη άποψη που υποστηριζόταν από Άγγλους, είναι αυτή που θέλει τις Βρετανικές Βάσεις να έχουν πλήρη κυριαρχία μέσα σ αυτό το όριο. Βέβαια, μετά την αποικιοκρατία των Άγγλων τα γεγονότα ανατράπηκαν, οπότε δεν ισχύει η πλήρης κυριαρχία. Υπάρχει και η αντίθετη άποψη που υποστηρίζει ότι είναι απλά στρατιωτικές βάσεις χωρίς κυριαρχικά δικαιώματα. Τέλος, αναλυτές υποστηρίζουν ότι οι Βρετανικές Βάσεις έχουν κυριαρχικά δικαιώματα ειδικής μορφής, δηλαδή έχουν δικαιώματα όσον αφορά την άμυνα για στρατιωτικούς σκοπούς. Η άποψη αυτή ενισχύεται από τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας του 1988, στο άρθρο 3 περί τα χωρικά ύδατα, το οποίο αναφέρεται σε «κράτος». Επομένως, οι Βρετανικές Βάσεις δεν έχουν άλλα δικαιώματα εκτός από αυτά που αναφέρονται στη συνθήκη εγκαθίδρυσης και τα οποία αναφέρονται παρακάτω.

24 3.3 Δικαιώματα και υποχρεώσεις των Βρετανικών Αρχών που προβλέπονται από τη Συνθήκη Εγκαθίδρυσης του 1960 Η Συνθήκη Εγκαθίδρυσης του 1960 προβλέπει τα εξής 39 : Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου θα έχει το δικαίωμα να συνεχίσει να χρησιμοποιεί, χωρίς τον περιορισμό ή παρέμβαση, τις περιοχές: Ακρωτήρι Κιτίου, Κάβο Γκρέκο, το λιμάνι της Λεμεσού, το λιμάνι της Αμμοχώστου και άλλες περιοχές που βρίσκονται στο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Επίσης, θα έχει το δικαίωμα μετά από διαβουλεύσεις με την κυβέρνηση της Δημοκρατίας της Κύπρου, εφόσον το θεωρήσει τεχνικά απαραίτητο να χρησιμοποιήσει ορισμένες περιοχές τις οποίες θα εκμεταλλεύεται κατά διαστήματα, για την αποδοτική χρήση των περιοχών βάσεων στο νησί της Κύπρου. Οι αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου θα έχουν το δικαίωμα να ασκήσουν τον πλήρη έλεγχο μέσα στις πιο πάνω περιοχές, και ειδικότερα στις περιοχές που μπορούν να εξασκήσουν τα δικαιώματα που αναφέρονται στις πιο κάτω παραγράφους. Οι αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου θα έχουν το δικαίωμα να φρουρήσουν και να υπερασπίσουν τις περιοχές αυτές και να μην επιτρέπουν την είσοδο σε πρόσωπα που δεν εγκρίνονται από αυτές, μέσα στις περιοχές. Επίσης θα έχουν το δικαίωμα να χρησιμοποιήσουν τους λιμένες ελεύθερα για τη μετακίνηση των Ένοπλων Δυνάμεων θαλάσσης, προς, από και μεταξύ της κυρίαρχης περιοχής βάσεων στο Ακρωτήρι και της κυρίαρχης περιοχής βάσεων Δεκέλειας 40, με τη συγκατάθεση των αρχών της Δημοκρατίας της Κύπρου. Επίσης τα στρατιωτικά αεροσκάφη του Ηνωμένου Βασιλείου θα μπορούν να πετάξουν στον εναέριο χώρο πάνω από τα χωρικά ύδατα της Κυπριακής Δημοκρατίας χωρίς περιορισμό εφόσον θα υπάρχει ο οφειλόμενος σεβασμός για την ασφάλεια των άλλων αεροσκαφών και της ιδιοκτησίας που ανήκει στη Κυπριακή Δημοκρατία. Μετά από διαβουλεύσεις με τις αρχές της Δημοκρατίας της Κύπρου οι Αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου, θα μπορούν να εγκαταστήσουν και να διατηρήσουν στα χωρικά ύδατα της Δημοκρατίας της Κύπρου φάρους και άλλα βοηθήματα για τη ναυσιπλοΐα, όπως αυτές κρίνουν απαραίτητο, για την εξασφάλιση της σωστής λειτουργίας και ασφάλειας των πλοίων και των στρατιωτικών αεροσκαφών των Ηνωμένων Εθνών. Οποιαδήποτε αρχαιολογικά ευρήματα και ορυκτοί πόροι συμπεριλαμβανομένου του πετρελαίου, θα παραμείνουν στην ιδιοκτησία της κυβέρνησης της Δημοκρατίας της Κύπρου. Εκτός από τα άλλα δικαιώματα που παρέχονται από αυτήν την Συνθήκη και το δικαίωμα της αεροπλοΐας πάνω από το έδαφος της Κύπρου, οι Ηνωμένες αρχές θα έχουν το δικαίωμα να πραγματοποιούν κατά διαστήματα εκπαιδευτικές ασκήσεις μέσα 39 Βλ. Cyprus (Συνθήκη εγκαθίδρυσης των Ηνωμένων Εθνών), July, 1960 Αποσπάσματα του Αγγλικού κειμένου παρατίθονται στο παράρτημα. 40 Βλ. Ενδεικτικοί Χάρτες Κυρίαρχων Βρετανικών Βάσεων (Map 1 και Map 2).

25 στο έδαφος της Δημοκρατίας της Κύπρου και στον εναέριο χώρο πάνω από αυτό 41. Ανάμεσα στις περιοχές αυτές, είναι και το δυτικό μέρος της περιοχής που εκτείνεται στον Ακάμα και του τομέα θαλάσσης εκείνης της περιοχής, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ναυτική έκταση βομβαρδισμού, για τον οποίο θα πρέπει να έχει δοθεί προειδοποίηση τουλάχιστον 10 ημερών πριν από την πραγματοποίησή του. Η συγκεκριμένη έκταση θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για το ναυτικό βομβαρδισμό για περίοδο 10 ημερών. Πέρα απ αυτό, το Ηνωμένο Βασίλειο θα έχει το δικαίωμα να εγκαταστήσει στόχους και σημαδούρες στο τομέα θαλάσσης στην Λάρνακα. Η δυσχέρεια που προκαλείται μέσω των εκπαιδευτικών ασκήσεων, σε πρόσωπα που σχετίζονται με τη ναυσιπλοΐα και αεροπλοΐα, συμπεριλαμβανομένης της αλιείας, πρέπει να αποφεύγεται όσο το δυνατόν περισσότερο. Εφ' όσον οι ακόλουθες περιοχές θαλάσσης βρίσκονται μέσα στα ύδατα της Δημοκρατίας της Κύπρου, οι αρχές αυτής θα πρέπει να απαγορεύσουν στα πλοία την είσοδο ή την παραμονή τους σε εκείνες τις περιοχές, εκτός εάν είναι μέσα στο πλαίσιο συμφωνιών που έγιναν με τις Βρετανικές Αρχές, κατά τη διάρκεια μιας περιόδου που αυτές οι περιοχές χρησιμοποιούνται κατά διαστήματα για εκπαιδευτικές ασκήσεις, εφόσον αυτό διευκρινιστεί προηγουμένως με προειδοποίηση. Οι περιοχές αυτές είναι: (α) η θαλάσσια περιοχή του Ακάμα, όταν η εν λόγω χρήση είναι για τη ναυτική έκταση βομβαρδισμού, (β) η θαλάσσια περιοχή που εκτείνεται στη Λάρνακα. Λόγω της πραγματοποίησης εκπαιδευτικών ασκήσεων στον εναέριο χώρο της Κυπριακής Δημοκρατίας οι αρχές αυτής, θα πρέπει να απαγορεύσουν στα αεροσκάφη, εκτός από τα στρατιωτικά αεροσκάφη του Ηνωμένου Βασιλείου, την αεροπλοΐα στους εναέριους χώρους κατά την διάρκεια των περιόδων που καθορίζονται, έτσι ώστε αυτοί να χρησιμοποιηθούν από τις Ηνωμένες αρχές. Οι Ένοπλες Δυνάμεις του Ηνωμένου Βασιλείου, θα μπορούν να λάβουν όλα τα απαραίτητα μέτρα ώστε να εξασφαλιστεί η μη είσοδος ή παραμονή των πλοίων στις περιοχές θαλάσσης οι οποίες βρίσκονται κάτω από τον εναέριο χώρο όπου θα πραγματοποιούνται οι ασκήσεις, κατά τη διάρκεια των περιόδων των ασκήσεων και ότι θα αποδοθεί η οφειλόμενη προσοχή για την ασφάλεια των πλοίων και των αεροσκαφών. Σχετικά με την διοίκηση των κυρίαρχων Βρετανικών Βάσεων, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου δηλώνει ότι οι κύριοι στόχοι που πρέπει να επιτευχθούν είναι: (1) Η αποτελεσματική χρήση των κυρίαρχων περιοχών βάσεων ως στρατιωτικές βάσεις. (2) Η πλήρης συνεργασία με τη Δημοκρατία της Κύπρου. (3) Προστασία των συμφερόντων των κατοίκων ή της εργασίας μέσα στις κυρίαρχες περιοχές βάσεων. 41 Βλ. Ενδεικτικός χάρτης περιοχών κυρίαρχων Βρετανικών Βάσεων και περιοχές πραγματοποίησης εκπαιδευτικών ασκήσεων (Map 3).