Φοιτήτρια: Μπαρουτά Φαίδρα (Α.Μ.: ) Επιβλέπουσα Καθηγήτρια: Βαϊκούση Δανάη Τριμελής Επιτροπή Εξέτασης: Βαϊκούση Δανάη, Καθηγήτρια ΑΣΠΑΙΤΕ

Transcript

1 Φοιτήτρια: Μπαρουτά Φαίδρα (Α.Μ.: ) Επιβλέπουσα Καθηγήτρια: Βαϊκούση Δανάη Τριμελής Επιτροπή Εξέτασης: Βαϊκούση Δανάη, Καθηγήτρια ΑΣΠΑΙΤΕ Καλούρη Ουρανία, Καθηγήτρια ΑΣΠΑΙΤΕ Οικονόμου Ανδρέας, Επίκουρος Καθηγητής ΑΣΠΑΙΤΕ Αθήνα, 11/5/2017

2 Εισαγωγικά Θεωρητικό Υπόβαθρο Έρευνα Ευρήματα Συμπεράσματα-Προτάσεις Παράρτημα 2

3 Η παρούσα μελέτη αφορά στην εφαρμογή της Συμβουλευτικής μέσω του Κυβερνοχώρου στις ΕΚΟ και πιο συγκεκριμένα στα ΑΜΕΑ και στα ΘΕΒ, καθώς και οι συνέπειες που έχει αυτή στην ψυχολογική τους κατάστασή. Η συμβουλευτική είναι μια μαθησιακή διαδικασία κατά την οποία ο σύμβουλος βοηθά ένα ή περισσότερα άτομα: o να μάθουν τον εαυτό τους o να κατανοήσουν το περιβάλλον τους o να είναι σε θέση να επιλέξουν το σωστό είδος των συμπεριφορών που θα τους βοηθήσει να αναπτυχθούν, να προοδέψουν, ν αναρριχηθούν, να ωριμάσουν και να εξελιχθούν εκπαιδευτικά, επαγγελματικά, κοινωνικά & προσωπικά. 3

4 Επιπρόσθετα, μπορεί να ενισχύσει o τη κατανόηση και τη γνώση των ζητημάτων που σχετίζονται με τις ανάγκες των ΑΜΕΑ και των οικογενειών τους καθώς και o των ατόμων που είναι ΘΕΒ βοηθώντας τα ν αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τα προσωπικά & κοινωνικά εμπόδια που συχνά αντιμετωπίζουν. Επομένως H συμβουλευτική ικανοποιεί ένα ευρύ φάσμα αναγκών των ανθρώπων & αποτελεί ένα βασικό εργαλείο υποστήριξης για τα άτομα που ανήκουν σε ΕΚΟ. 4

5 Η ενασχόληση με την εν λόγω μελέτη κρίνεται σημαντική όχι μόνο εξαιτίας της σημαντικότητας του ρόλου της συμβουλευτικής για τις ΕΚΟ αλλά και γιατί ασχολείται με τη Συμβουλευτική μέσω του Κυβερνοχώρου, μια έννοια σχετικά νέα για την Ελλάδα, για την οποία υπάρχει μόνο ένας μικρός αριθμός εγχώριων μελετών. o Κυβερνοχώρος: «το περιβάλλον στο οποίο λαμβάνει χώρα η επικοινωνία μέσω δικτύων ηλεκτρονικών υπολογιστών». 5

6 Οι Richards και Viganó (2012) ορίζουν την e- συμβουλευτική ως τη παροχή θεραπευτικών παρεμβάσεων στον κυβερνοχώρο, όπου η επικοινωνία μεταξύ ενός εκπαιδευμένου επαγγελματία συμβούλου και ενός συμβουλευόμενου διευκολύνεται με τη χρήση του υπολογιστή και με τη βοήθεια των μέσων της τεχνολογικής επικοινωνίας. Οι θεραπευτικές αυτές παρεμβάσεις παρέχονται ως αυτόνομη υπηρεσία ή ως συμπλήρωμα σε άλλες θεραπευτικές παρεμβάσεις. 6

7 Η online συμβουλευτική & οι υπηρεσίες υποστήριξης που παρέχονται, μπορούν να δώσουν στις ΕΚΟ τη δυνατότητα ευρύτερης πρόσβασης σε πόρους για τη καταπολέμηση της κοινωνικής τους απομόνωσης, του κοινωνικού ρατσισμού και την εξάλειψη της ενδοοικογενειακής βίας, συμβάλλοντας στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους καθώς και της ψυχικής & συναισθηματικής τους κατάστασης. 7

8 Τόσο στα ΑΜΕΑ -κυρίως στα άτομα με κινητικές αναπηρίες- όσο και στα ΘΕΒ, προσφέρεται: o Άνεση, o Απομακρυσμένη πρόσβαση και ανοικτές γραμμές επικοινωνίας. Η online επαφή με τον σύμβουλο μπορεί να ξεπεράσει τα γεωγραφικά σύνορα και τις χρονικές ζώνες και να παρέχει βοήθεια στα άτομα που εξ ανάγκης παραμένουν κλεισμένα στο σπίτι, που αναζητούν βοήθεια και που μπορεί να είναι απρόθυμα στο να συναντήσουν έναν σύμβουλο από κοντά, από φόβο, από ντροπή ή αδυναμία (Cory, Abi-Jouade, &Godard, 2011; Egbo, 2013; Hartley, 2012) 8

9 Το διαδίκτυο παρέχει στα θύματα ευρύτερη πρόσβαση σε πόρους και ομάδες που δραστηριοποιούνται για την εξάλειψη της ενδοοικογενειακής βίας. Για τις υπηρεσίες υποστήριξης είναι ευκολότερο να προσεγγίσουν τα θύματα από ότι στο παρελθόν μέσω των εντύπων. Ωστόσο, την ίδια στιγμή Η χρήση των ΤΠΕ μπορεί να δώσει στο δράστη την ευκαιρία να παρενοχλεί,να εκφοβίζει, να απειλεί και να εξαναγκάζει ευκολότερα. Αυτό συμβαίνει με όλα σχεδόν τα είδη των ΤΠΕ: Η/Υ, κντ τηλέφωνα, παγκόσμια συστήματα εντοπισμού θέσης (GPS), δορυφορική πλοήγηση, ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές και άλλες συσκευές εγγραφής (Dimond, Fiesler, & Bruckman, 2010)., 9

10 Στόχος της ποσοτικής εμπειρικής έρευνας είναι να μελετηθεί: η εφαρμογή της Συμβουλευτικής μέσω του Κυβερνοχώρου στις Ευπαθείς Κοινωνικές Ομάδες (ΕΚΟ) και πιο συγκεκριμένα στα ΑΜΕΑ και στα Θύματα Ενδοοικογενειακής Βίας (ΘΕΒ) & οι συνέπειες που έχει αυτή στην ψυχολογική τους κατάστασή. 10

11 Τα ερευνητικά ερωτήματα στα οποία καλείται να απαντήσει η παρούσα εργασία είναι: Ποια η σωματική κατάσταση των ΕΚΟ μετά την συμμετοχή τους σε συμβουλευτικά προγράμματα; Ποια η ψυχολογική κατάσταση των ΕΚΟ μετά την συμμετοχή τους σε συμβουλευτικά προγράμματα; 11

12 Ποιος είναι ο βαθμός ικανοποίησης των ΕΚΟ από την εφαρμογή της Συμβουλευτικής μέσω του Κυβερνοχώρου; Η ποιότητα ζωής των ΑΜΕΑ διαφοροποιείται από αυτή των ΘΕΒ ύστερα από την εφαρμογή της Συμβουλευτικής; Οι απόψεις των ΑΜΕΑ για την συμβουλευτική διαφοροποιούνται από εκείνη των ΘΕΒ; 12

13 Κριτήρια ένταξης των συμμετεχόντων στην έρευνα: o να ανήκουν στις συγκεκριμένες υπό μελέτη ΕΚΟ, o να έχουν συμπληρώσει το 18 ο έτος της ηλικίας τους & o να έχουν συμμετάσχει σε προγράμματα Συμβουλευτικής Εφαρμόστηκε απλή τυχαία δειγματοληψία από τον πληθυσμό ώστε να αποφευχθεί η μεροληψία. 13

14 Στην έρευνα επιλέχτηκαν δειγματοληπτικά ογδόντα (80) συμμετέχοντες, αλλά τελικά συγκεντρώθηκαν δεδομένα από τους εξήντα (60), οι οποίοι επέλεξαν να επιστρέψουν συμπληρωμένο το ερωτηματολόγιο χωρίς ελλιπείς τιμές: 30 των ΑΜΕΑ & 30 των ΘΕΒ 22 άνδρες & 38 γυναίκες μέση ηλικία 27 ετών σχεδόν ένας στους δύο (47%) είναι άγαμοι και το 42% είναι έγγαμοι, ενώ 7 συμμετέχοντες (12%) είναι διαζευγμένοι 14

15 22 συμμετέχοντες έχουν πτυχίο ΑΕΙ/ ΑΤΕΙ, 16 απολυτήριο λυκείου, 12 απολυτήριο γυμνασίου, 8 άτομα έχουν παρακολουθήσει κάποια ενότητα σε Ιδιωτικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα και 2 συμμετέχοντες έχουν μεταπτυχιακό/ διδακτορικό. Σχεδόν ένας στους τρεις συμμετέχοντες (28%) είναι ελεύθεροι επαγγελματίες, το 32% απασχολούνται στον ιδιωτικό τομέα και το 25% των συμμετεχόντων είναι άνεργοι. Το 15% απασχολείται σε άλλο χώρο εκτός αυτών που δηλώθηκαν άνωθεν. 15

16 Χρησιμοποιήθηκε το προκατασκευασμένο ερωτηματολόγιο ShortForm (36) Health Survey (SF-36), μεταφράστηκε στην ελληνική γλώσσα από τον Π. Β. Τσακλή (2002) και έχει εγκυροποιηθεί σε πάνω από 60 γλώσσες. Μελετά τη Ποιότητα Ζωής και χρησιμοποιείται για την εκτίμηση της υγείας, των καθημερινών δραστηριοτήτων & τη ψυχολογική κατάσταση Η διάρκεια συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου κυμαίνεται

17 Κατασκευάστηκαν 36 ερωτήσεις κλειστού τύπου, οι οποίες σχηματίζουν 8 κλίμακες: o σωματική λειτουργικότητα o σωματικός πόνος o γενική υγεία o ζωτικότητα o κοινωνική λειτουργικότητα o σωματικός ρόλος o συναισθηματικός ρόλος και o ψυχική υγεία. 17

18 Ανάλογα με το είδος των ερωτήσεων, χρησιμοποιήθηκαν κατάλληλες κλίμακες (ερωτήσεις κλίμακας Likert, τύπου Ναι/ Όχι, 5-βάθμιας κλίμακας Likert, από Καθόλου έως Πολύ) 18

19 Το ερωτηματολόγιο δόθηκε μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στις υπό μελέτη ΕΚΟ κατόπιν συνεννόησης με τα άτομα που συμμετέχουν στα προγράμματα Τηλε-Συμβουλευτικής που παρέχεται από συγκεκριμένο φορέα. Λόγω της ευαισθησίας της έρευνας η ανωνυμία και η εμπιστευτικότητα των δεδομένων αποτελεί κυρίαρχο στοιχείο. 19

20 Η online Συμβουλευτική διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη βελτίωση της ποιότητας ζωής ενός ΕΚΟ, είτε είναι ΑΜΕΑ είτε ΘΕΒ, δηλ. μπορεί να συμβάλλει στη βελτίωση της σωματικής & ψυχικής τους ευεξίας, ενώ παράλληλα και οι δύο τύποι ομάδων μπορούν να αισθανθούν σε μεγάλο βαθμό, το ίδιο ικανοποιημένοι/ευχαριστημένοι από το πρόγραμμα συμβουλευτικής στο οποίο συμμετέχουν. 20

21 21

22 22

23 23

24 Ευρήματα της παρούσας έρευνας & ευρήματα αντίστοιχων άλλων ερευνών για κάθε ερευνητικό ερώτημα: «Ποια η σωματική κατάσταση των ατόμων των ΕΚΟ μετά την συμμετοχή τους σε συμβουλευτικά προγράμματα»; Βελτιώθηκε σημαντικά, συμπέρασμα το οποίο επιβεβαιώνεται και από άλλες έρευνες που έχουν ασχοληθεί με τους στόχους της συμβουλευτικής. 24

25 «Ποια η ψυχολογική κατάσταση των ΕΚΟ μετά τη συμμετοχή τους σε συμβουλευτικά προγράμματα»; Η ψυχολογία των ατόμων αυτών μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά και συμφωνεί με προηγούμενες μελέτες. Ωστόσο, σύμφωνα με την έρευνα του Hartley (2012) η συμβουλευτική μπορεί να επηρεάσει αρνητικά το άτομο, ιδίως όταν έχει αρνητικές στάσεις και αντιλήψεις απέναντι στις συμβουλευτικές θεραπείες / προγράμματα, καθώς και όταν ο σύμβουλος δεν επιτελεί αποτελεσματικά το έργο του. Κάτι τέτοιο όμως δεν έχει παρατηρηθεί στα αποτελέσματα της έρευνας αυτής. 25

26 «Ποιος είναι ο βαθμός ικανοποίησης των ΕΚΟ από την εφαρμογή της Συμβουλευτικής μέσω του Κυβερνοχώρου»; Η πλειοψηφία είναι αρκετά ικανοποιημένη από το πρόγραμμα συμβουλευτικής και ελάχιστοι είναι αυτοί που θεωρούν ότι το πρόγραμμα δεν είναι ανάλογο των προσδοκιών τους. Αυτό έρχεται σε συμφωνία με προηγούμενες έρευνες. Ορισμένες έρευνες (Rassau&Arco, 2003; Gwinnell, 2003; Heinlen, Haberstroh, Duffey, &Evans, 2007; Finn&Atkinson, 2009; Hackney&Cormier, 2009) έχουν υποστηρίξει ότι ο κυβερνοχώρος γεννά και αρκετά προβλήματα και έτσι επηρεάζει αρνητικά την ψυχοσωματική θεραπεία των ΕΚΟ, κάτι που όμως δεν είναι εμφανές στη περίπτωση της παρούσας έρευνας. 26

27 «Η ποιότητα ζωής των ΑΜΕΑ διαφοροποιείται από αυτή των ΘΕΒ ύστερα από την εφαρμογή της Συμβουλευτικής»; Η ποιότητα ζωής τους δε φαίνεται να διαφοροποιείται σημαντικά, καθώς και οι δύο ομάδες είχαν τα ίδια επίπεδα ικανοποίησης, αποτελέσματα τα οποία συνδέονται με τα αντίστοιχα άλλων ερευνών. Ωστόσο, τα επίπεδα ικανοποίησης μπορεί να μην είναι τα αναμενόμενα, ακόμη και να διαφοροποιούνται μεταξύ των δύο ομάδων, όταν υπάρχουν εμπόδια στην εφαρμογή της Τηλεσυμβουλευτικής και αυτό παρατηρείται από ορισμένες έρευνες (Rassau&Arco, 2003; Gwinnell, 2003; Heinlen, Haberstroh, Duffey, &Evans, 2007; Finn&Atkinson, 2009; Hackney&Cormier, 2009) οι οποίες δεν σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με τα ευρήματα της παρούσας εργασίας. 27

28 «Οι απόψεις των ΑΜΕΑ για την συμβουλευτική διαφοροποιούνται από εκείνη των ΘΕΒ»; Οι απόψεις τους δεν διαφοροποιούνται σημαντικά και άρα, μετά την εφαρμογή του προγράμματος συμβουλευτικής, η αξιολόγηση του ήταν σε μεγάλο βαθμό θετική. Επομένως, δεν παρουσιάζονται ευκρινώς αρνητικά στοιχεία και άρα τα αποτελέσματα έρχονται σε αντίθεση με τα αποτελέσματα άλλων ερευνών (Rassau&Arco, 2003; Gwinnell, 2003; Heinlen, Haberstroh, Duffey, &Evans, 2007; Finn&Atkinson, 2009; Hackney&Cormier, 2009) που δικαιολογούν την παρουσία μειονεκτημάτων και περιορισμών στη συγκεκριμένη μέθοδο θεραπείας. 28

29 Παρά το ότι τα ευρήματα της εργασίας είναι σημαντικά, καθώς δεν έχει διεξαχθεί μεγάλος αριθμός μελετών στην Ελλάδα σχετικά με την online Συμβουλευτική, την εφαρμογή της στις ΕΚΟ & τα οφέλη που προκύπτουν από αυτήν, ωστόσο, υπάρχουν και ορισμένοι περιορισμοί: Το δείγμα των ατόμων που συμμετείχαν αποτέλεσε δείγμα ευκολίας και ήταν σχετικά μικρό, αποτελώντας τροχοπέδη στην αναγωγή των αποτελεσμάτων στο σύνολο του πληθυσμού, δηλ. ΑΜΕΑ & ΘΕΒ στην Ελλάδα. Παρόλα αυτά, τα αποτελέσματα δεν μπορεί παρά να αποτελούν μια πρώτη προσέγγιση του ζητήματος, που καταδεικνύει την ανάγκη διεξαγωγής προγραμμάτων online Συμβουλευτικής για τις ΕΚΟ στη χώρα μας. 29

30 Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας! 30

31 31

32 32

33 33

34 34

35 35

36 36

37 37

38 38