Α. ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 7 Β. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Γ. ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ... 19

Transcript

1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α. ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 7 Β. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Γ. ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ Γ.1. ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΙΣΧΥΟΝΤΟΣ ΓΠΣ ΠΟΛΙΧΝΗΣ Γ.2. ΔΙΕΘΝΕΙΣ - ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Γ.2.1. Πολιτική για το περιβάλλον Γ.2.2. Πολιτική για τους υδατικούς πόρους Γ.2.3. Πολιτική για τα δάση Γ.2.4. Πολιτική για τα στερεά απόβλητα Γ.2.5. Πολιτική για την κλιματική αλλαγή Γ.2.6. Πολιτική για την ατμοσφαιρική ρύπανση Γ.2.7. Πολιτική για το θόρυβο Γ.2.8. Πολιτική για το τοπίο Γ.3. ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΣΤΗΝ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΓΠΣ ΠΟΛΙΧΝΗΣ Γ.4. ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΑΛΛΑ ΣΧΕΔΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Γ.4.1. Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Γ.4.2. Υπό επικαιροποίηση Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης Γ.4.3. Ν. 3986/2011 "Επείγοντα μέτρα εφαρμογής μεσοπρόθεσμου πλαισίου δημοσιονομικής στρατηγικής " Γ.4.4. Ν. 3982/2011 "Απλοποίηση της αδειοδότησης τεχνικών επαγγελματικών και μεταποιητικών δραστηριοτήτων και επιχειρηματικών πάρκων και άλλες διατάξεις" Δ. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ Δ.1. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ Δ.1.1. Αξιολόγηση αναπτυξιακών δυνατοτήτων και προοπτικών Δ.1.2. Αξιολόγηση χωροταξικών δεδομένων Δ.1.3. Αξιολόγηση προβλημάτων πολεοδομικής δομής αστικής ποιότητας ζωής Δ.2. ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΔΟΜΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΧΩΡΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Δ.3. ΕΠΙΛΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ ΟΙΚΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΕΚΤΑΣΗΣ Δ.4. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΧΡΗΣΕΩΝ ΓΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Δ.4.1. Γενικές αρχές Δ.4.2. Οικιστική Οργάνωση Περιοχές προς πολεοδόμηση Δ.4.3. Περιοχές Ειδικής Προστασίας Δ.4.4. Διατάξεις με εφαρμογή σε όλες τις περιοχές χρήσεων Δ.4.5. Δίκτυα υποδομής Δ.5. ΓΕΝΙΚΗ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΟΙΚΙΣΤΙΚΩΝ ΥΠΟΔΟΧΕΩΝ Δ.5.1. Γενικό πλαίσιο πολεοδομικής οργάνωσης Δ.5.2 Πολεοδομική οργάνωση, χρήσεις γης, ανάγκες σε κοινωνική υποδομή Δ.5.3. Ζώνες κινήτρων και πολεοδομικών μηχανισμών Δ.5.4. Δίκτυα αστικής υποδομής Δ.6. ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΥΠΤΟΥΝ Ε. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ Ε.1. ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΓΠΣ - ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΜΗΔΕΝΙΚΗΣ ΛΥΣΗΣ Ε.2. ΣΕΝΑΡΙΑ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ Ε.3. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΔΟΜΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΧΩΡΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 1

2 Ε.4. ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΦΟΡΕΩΝ ΚΑΙ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΛΕΓΕΝΤΟΣ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Ε.5. ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΧΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΣΤ. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ...92 ΣΤ.1. ΑΝΑΓΛΥΦΟ, ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ, ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΤ.1.1. Γεωγραφικά και γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά ΣΤ.1.2. Χρήσεις γης - τοπίο ΣΤ.1.3. Χαρακτηριστικά του υδρογραφικού δικτύου - λεκάνες απορροής ΣΤ.1.4. Φαινόμενα αστάθειας του αναγλύφου και τεχνητές τροποποιήσεις αυτού ΣΤ.1.5. Γεωλογική αναγνώριση ΣΤ.1.6. Τεκτονικά στοιχεία ΣΤ.2. ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΣΤ.3. ΥΔΑΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤ.3.1. Επιφανειακά νερά - υδρολογία ΣΤ.3.2. Ζητήματα πολιτικής προστασίας ΣΤ.3.3. Συνθήκες υδροφορίας ΣΤ.3.4. Ποιότητα υδάτων και επιβάρυνση αποδεκτών ΣΤ.3.5. Κάλυψη αναγκών ύδρευσης ΣΤ.3.6. Κάλυψη αναγκών αποχέτευσης ΣΤ.3.7. Το Σχέδιο Διαχείρισης ΛΑΠ ΣΤ.4. ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤ.4.1. Ανθρωπογενές σύστημα χαμηλής ζώνης με στοιχεία αγροτικού οικοσυστήματος ΣΤ.4.2. Υποβαθμισμένο δασικό σύστημα ανατολικής ζώνης και ρυθμίσεις προστασίας 108 ΣΤ.4.3. Ρέματα Πολίχνης και ο οικολογικός τους ρόλος ΣΤ.4.4. Στοιχεία του φυσικού αστικού περιβάλλοντος ΣΤ.4.5. Περιαστικό δάσος Θεσσαλονίκης (Σεϊχ Σου) ΣΤ.5. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤ.5.1. Διαχείριση απορριμμάτων ΣΤ.5.2. Διαχείριση αδρανών ΣΤ.5.3. Νοσοκομειακά απόβλητα ΣΤ.6. ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ: ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤ.6.1. Διάγνωση στο επίπεδο ΠΣΘ ΣΤ.6.2. Η περίπτωση των οδικών μετακινήσεων ΣΤ.7. ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗ ΤΟΥ ΘΟΡΥΒΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΣΤ.8. ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΓΕΩΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑΣ ΣΤ.8.1. Γεωδυναμικές διεργασίες και γεωλογικοί κίνδυνοι ΣΤ.8.2. Στοιχεία σεισμικής επικινδυνότητας ΣΤ.8.3. Τεχνικογεωλογική συμπεριφορά των γεωλογικών σχηματισμών και συνθήκες καταλληλότητας ΣΤ.9. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΣΤ.10. ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΤΑΣΕΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Ζ. ΕΚΤΙΜΗΣΗ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ζ.1. ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΜΕΝΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Ζ.2. ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ Ζ.3. ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΧΩΡΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Ζ.3.1. Οργάνωση χρήσεων γης και προστασία περιβάλλοντος Ζ.3.2. Πολεοδομική οργάνωση και ρύθμιση των οικιστικών υποδοχέων Ζ.3.3. Δίκτυα μεταφορών και υποδομών εξυπηρετήσεων Ζ.4. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΑΝΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΣΤΟΧΟ Ζ.4.1. Περιβαλλοντικός στόχος: Προστασία των υδατικών αποθεμάτων Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 2

3 Ζ.4.2. Περιβαλλοντικός στόχος: Προστασία του δασικού πλούτου Ζ.4.3. Περιβαλλοντικός στόχος: Προστασία και ανάδειξη του τοπίου Ζ.4.4. Περιβαλλοντικός στόχος: Προστασία των εδαφών Ζ.4.5. Περιβαλλοντικός στόχος: Αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης Ζ.4.6. Περιβαλλοντικός στόχος: Προστασία του θορυβικού περιβάλλοντος Ζ.4.7. Περιβαλλοντικός στόχος: Προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς Ζ.4.8. Περιβαλλοντικός στόχος: Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή Ζ.4.9. Περιβαλλοντικός στόχος: Κοινωνική συνοχή και προστασία της ανθρώπινης υγείας Ζ.5. ΣΩΡΕΥΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΝΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΣΤΟΧΟ Ζ.6. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ - ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ - ΜΕΤΡΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΩΝ Ζ.7. ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ Η. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ Η.1. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ - ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ ΟΡΘΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΘΕΩΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑΞΗΣ Η.2. ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ Θ. ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΠΟΥ ΑΝΕΚΥΨΑΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΤΗΣ ΣΜΠΕ150 Ι. ΒΑΣΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΕΣ Κ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Κ.1. ΠΗΓΕΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Κ.2. ΕΓΓΡΑΦΑ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΕΩΝ Κ.3. ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 3

4 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ α/α Τίτλος σελ. Δ.1 Έκταση υφιστάμενου σχεδίου πόλης και προτεινόμενων επεκτάσεων 52 περιοχών προς πολεοδόμηση Δ.2 Εκτίμηση της χωρητικότητας ανά Πολεοδομική Ενότητα της Δημοτικής 53 Ενότητας Πολίχνης Δήμου Παύλου Μελά Δ.3 Υπερτοπικό οδικό δίκτυο ευρύτερης περιοχής Δημοτικής Ενότητας 62 Πολίχνης Δήμου Παύλου Μελά Δ.4 Χρήσεις - Λειτουργίες υπερτοπικής σημασίας Δημοτικής Ενότητας 67 Πολίχνης Δ.5 Μικτή Πυκνότητα ανά ΠΕ και Μέσος Συντελεστής Δόμησης ανά τμήμα 73 ΠΕ περιοχών α κατοικίας (ΠΕ 1-ΠΕ 17) Δ.6 Ιεράρχηση οδικού δικτύου περιοχής Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης 76 Δ.7 Συμπληρωματική ιεράρχηση οδικού δικτύου Δημοτικής Ενότητας 78 Πολίχνης Ε.1 Ανάλυση SWOT 82 Ε.2 Σενάρια πληθυσμιακής εξέλιξης για την Δημοτική Ενότητα Πολίχνης για 84 το έτος - στόχο 2021 ΣΤ.1 Μέση μηνιαία και ετήσια βροχόπτωση 101 ΣΤ.2 Μέση μηνιαία σχετική υγρασία (%), μέση μηνιαία ένταση ανέμων (Κt) 101 και μέση μηνιαία διεύθυνση ανέμων ΣΤ.3 Πρόγραμμα Μέτρων του Σχεδίου Διαχείρισης ΛΑΠ με σημασία για τη ΔΕ 106 Πολίχνης Ζ.1 Εξειδίκευση περιβαλλοντικών στόχων 123 Ζ.2 Συσχέτιση περιβαλλοντικών στόχων και επιλογών χωρικής οργάνωσης 128 Ζ.3 Αξιολόγηση επιπτώσεων ως προς το στόχο της προστασίας των 129 υδατικών αποθεμάτων Ζ.4 Αξιολόγηση επιπτώσεων ως προς το στόχο της προστασίας του δασικού 130 πλούτου Ζ.5 Αξιολόγηση επιπτώσεων ως προς το στόχο της προστασίας και 131 ανάδειξης του τοπίου Ζ.6 Αξιολόγηση επιπτώσεων ως προς το στόχο της προστασίας των εδαφών 133 Ζ.7 Αξιολόγηση επιπτώσεων ως προς το στόχο της αντιμετώπισης της 134 ατμοσφαιρικής ρύπανσης Ζ.8 Αξιολόγηση επιπτώσεων ως προς το στόχο της προστασίας του 136 θορυβικού περιβάλλοντος Ζ.9 Αξιολόγηση επιπτώσεων ως προς το στόχο της προστασίας και 137 ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς Ζ.10 Αξιολόγηση επιπτώσεων ως προς το στόχο της προσαρμογής στην 138 κλιματική αλλαγή Ζ.11 Αξιολόγηση επιπτώσεων ως προς το στόχο της κοινωνικής συνοχής και 139 της προστασίας της ανθρώπινης υγείας H.1 Δείκτες περιβαλλοντικής αξιολόγησης και παρακολούθησης 146 I.1 Πρόγραμμα μελετών και έργων για την εφαρμογή του ΓΠΣ Πολίχνης 151 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΧΕΔΙΩΝ α/α Τίτλος σελ. Δ.1 Προτεινόμενο δομικό σχέδιο χωρικής οργάνωσης 51 Ε.1 Χωρική οργάνωση ΔΕ Πολίχνης - Σενάριο 1 87 Ε.2 Χωρική οργάνωση ΔΕ Πολίχνης - Σενάριο 2 87 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 4

5 Ε.3 Χωρική οργάνωση ΔΕ Πολίχνης - Σενάριο 3 88 ΣΤ.1 Υδρογραφία και λεκάνες απορροής περιοχής Πολίχνης 96 ΣΤ.2 Τεκτονική δομή (ρήγματα) περιοχής Πολίχνης 100 ΣΤ.3 Επιφανειακά υδατικά συστήματα ΛΑΠ ΥΔ Κεντρικής Μακεδονίας 106 ΣΤ.4 Υπόγεια υδατικά συστήματα ΛΑΠ ΥΔ Κεντρικής Μακεδονίας 107 ΣΤ.5 Σταθμοί μέτρησης ΕΔΠΑΡ στο ΠΣΘ 112 ΣΤ.6 Διαχρονική μεταβολή μέσων ετήσιων τιμών: SO2 (μg/m3), CO 113 (mg/m3), NO2 (μg/m3), O3 (μg/m3) και PM10 (μg/m3) ΣΤ.7 Σχήμα ΣΤ.7. Μέση ετήσια τιμή Lden στις έξι περιοχές του ΠΣΘ 117 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΕ ΓΠΣ ΓΠΧΣΑΑ ΓΣΝ ΔΕ ΔΕ ΔΕΗ ΕΑΝΕΠ ΕΔΠ ΕΔΠΑΡ ΕΕ ΕΕΛ ΕΜΥ ΕΠΑ ΕΠΕ ΕΠΕΒΟ ΕΠΘ ΕΠΧΣΑΑ ΕΣΠΑ ΕΣΧΑΔΑ ΖΕΕ ΖΕΚ ΖΚΣ ΖΟΕ ΚΑΠ ΚΑΠΗ ΚΔΑΥ ΚΤΕΟ ΚΥΑ ΛΑΠ ΜΕΡΜ ΜΜΜ ΝΔ ΝΠΔΔ ΝΠΙΔ ΟΣΔΑ ΟΣΕ ΟΤ ΟΤΑ ΠΑΘΕ ΠΔ ΠΕ ΠΕΠ Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Δημοτική Ενότητα Δημοτική Ενότητα Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού Εταιρεία Ανάπτυξης Επιχειρηματικών Πάρκων Εθνική Δασική Πολιτική Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης Ευρωπαϊκή Ένωση Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία Επιχείρηση Πολεοδομικής Ανασυγκρότησης Επιχειρηματικά Πάρκα Εξυγίανσης Επιχειρηματικά Πάρκα Ενδιάμεσου Βαθμού Οργάνωσης Ευρύτερη Περιοχή Θεσσαλονίκης Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς Ειδικά Σχέδια Χωρικής Ανάπτυξης Δημοσίων Ακινήτων Ζώνη Ειδικής Οικονομικής Ενίσχυσης Ζώνη Ειδικών Κινήτρων Ζώνη Κοινωνικού Συντελεστή Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου Κοινή Αγροτική Πολιτική Κέντρο Ανοικτής Προστασίας Ηλικιωμένων Κέντρο Διαλογής και Ανακύκλωσης Υλικών Κέντρο Τεχνικού Ελέγχου Οχημάτων Κοινή Υπουργική Απόφαση Λεκάνη Απορροής Ποταμού Μέσος Ετήσιο Ρυθμός Μεταβολής Μέσα Μαζικής Μεταφοράς Νομοθετικό Διάταγμα Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Στερεών Μη Επικίνδυνων Αποβλήτων Οργανισμός Σιδηροδρόμων Ελλάδας Οικοδομικό Τετράγωνο Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης Πάτρα - Αθήνα - Θεσσαλονίκης - Εύζωνοι Προεδρικό Διάταγμα Πολεοδομική Ενότητα Περιοχή Ειδικής Προστασίας Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 5

6 ΠΕΣΔΑ ΠΠΧΣΑΑ ΠΣΘ ΡΣΘ ΣΔ ΣΔΔ ΣΜΑ ΣΜΠΕ ΣΟΤΑΝΘ ΣτΕ ΥΑ ΥΔ ΥΠΕΚΑ ΥΠΕΣ ΥΠΕΧΩΔΕ ΦΕΚ ΧΑΔΑ ΧΥΤΑ SWOT Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης Στερεών Μη Επικίνδυνων Αποβλήτων Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης Συντελεστής Δόμησης Σχέδιο Δράσης για τα Δάση Σταθμός Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Σύνδεσμος ΟΤΑ Ν. Θεσσαλονίκης Συμβούλιο της Επικρατείας Υπουργική Απόφαση Υδατικό Διαμέρισμα Υπουργείο Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής Υπουργείο Εσωτερικών Υπουργείο Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων Φύλλο Εφημερίδας της Κυβέρνησης Χώρος Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων Strengths Weaknesses Opportunities Threats Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 6

7 Α. ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Ο προτεινόμενος σχεδιασμός επιχειρεί να αναδείξει τον ρόλο της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης στο μητροπολιτικό σύστημα της πόλης της Θεσσαλονίκης και παράλληλα να προτείνει μια συνολική πρόταση χωρικής οργάνωσης για την ευρύτερη περιοχή της με γνώμονα τις αρχές της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης. Σημαντικές πτυχές που συνιστούν τις υποθέσεις μελλοντικής ανάπτυξης, όπως η εξέλιξη του πληθυσμού, λαμβάνουν υπόψη τις σχέσεις - εξαρτήσεις με την ΕΠΘ και το ΠΣΘ και τις εκτιμήσεις για την μελλοντική ανάπτυξή τους. Η παρούσα μελέτη αποτελεί τροποποίηση υφιστάμενου ΓΠΣ και ως εκ τούτου επικεντρώνεται τόσο σε συγκεκριμένα ζητήματα που πρέπει να αναθεωρηθούν υπό το φως της 25ετούς εφαρμογής του εγκεκριμένου ΓΠΣ, όσο και στις σύγχρονες ανάγκες χωρικής οργάνωσης της περιοχής μελέτης με βάση τις τάσεις ανάπτυξης και χωρικής διάρθρωσης και τα εγκεκριμένα υπερκείμενα πλαίσια σχεδιασμού. Υπό αυτό το πρίσμα, το προτεινόμενο Δομικό Σχέδιο Χωρικής Οργάνωσης επικεντρώνεται σε τρία κύρια ζητήματα: στη διερεύνηση των βασικών σεναρίων εξέλιξης του πληθυσμού, στη σύνταξη των αρχών του Δομικού Σχεδίου Χωρικής Οργάνωσης για το σύνολο της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης και στην επιλογή των βασικών προγραμματικών μεγεθών οικιστικής ανάπτυξης. Ο τρόπος θεώρησης των επιδιώξεων ανάπτυξης και χωρικής οργάνωσης της ΔΕ βάσει της τροποποίησης του ΓΠΣ εισάγει με οριζόντιο τρόπο τις προτεραιότητες περιβαλλοντικής προστασίας και διατήρησης, όπως αυτές απορρέουν από τις σχετικές πολιτικές. Έτσι αναγνωρίζεται συνάφεια με την Εθνική Περιβαλλοντική Πολιτική, με την Πολιτική για τους Υδατικούς Πόρους, με την Πολιτική για τα Δάση, με την Πολιτική για το Τοπίο, με την Πολιτική της διαχείρισης των Αποβλήτων, με την πολιτική για την αντιμετώπιση της Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης, με την πολιτική για την αντιμετώπιση της ρύπανσης από το Θόρυβο και με την Πολιτική για την Κλιματική Αλλαγή. Οι προοπτικές της ΔΕ Πολίχνης είναι προφανώς συναρτημένες με τις προοπτικές της μητροπολιτικής περιοχής Θεσσαλονίκης και ειδικότερα αυτές που σχετίζονται, πρώτον, με τις περιοχές κατοικίας του συνεκτικού αστικού ιστού, δεύτερον, με την ανάπτυξη και χωρική οργάνωση υπηρεσιών μητροπολιτικού επιπέδου και, τρίτον, με την αξιοποίηση, ανάδειξη και ανασύνταξη των μεγάλων διαθέσιμων χώρων την βόρειας και δυτικής Θεσσαλονίκης. Η ΔΕ Πολίχνης κατατάσσεται στις πιο δυναμικές, από την άποψη της πληθυσμιακής εξέλιξης, ΔΕ του ΠΣΘ. Το γεγονός αυτό σχετίζεται, σε μεγάλο βαθμό, με τη διάθεση εκτάσεων για οικιστική ανάπτυξη, που προέκυψε κατά το παρελθόν από την ένταξη στο σχέδιο μεγάλων τμημάτων τόσο αυθαίρετα δομημένων περιοχών, όσο και αδόμητων εκτάσεων, μέσω της ΕΠΑ και πρόσφατα με την ολοκλήρωση της πολεοδόμησης νέων αδόμητων εκτάσεων. Δηλαδή, η αύξηση της προσφοράς κατοικίας σε συνδυασμό με το σχετικά καλό οικιστικό περιβάλλον της Πολίχνης συμβάλλουν στις προοπτικές περαιτέρω οικιστικής ανάπτυξης. Το γεγονός ότι η ΔΕ Πολίχνης ανήκει στο ΠΣΘ και ότι από αυτόν διέρχονται σημαντικοί οδικοί άξονες, σε συνδυασμό με κρίσιμα χωροταξικά στοιχεία, όπως η διάθεση μεγάλων χώρων για αξιοποίηση, καθώς και η ιδιαίτερη φυσιογνωμία της περιοχής αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες για τη μελλοντική χωρική αναδιάρθρωση αυτού του τμήματος του ΠΣΘ και τη συνεπαγόμενη πληθυσμιακή και οικονομική ανάπτυξη της ΔΕ. Πολύ κρίσιμη παράμετρος για την οικονομία της περιοχής και τη μελλοντική της ανάπτυξη είναι ο αξιόλογος πυρήνας δραστηριοτήτων του τριτογενούς τομέα, κοντά στον κόμβο Κ6 της Εσωτερικής Περιφερειακής, όπου είναι χωροθετημένα το Γενικό Νοσοκομείο Παπαγεωργίου και το νέο 424 ΓΣΝ Θεσσαλονίκης τα οποία εξυπηρετούν ανάγκες σε επίπεδο Νομού και Περιφέρειας, αλλά και ευρύτερα, καθώς και ορισμένα μεγάλα πολυκαταστήματα και εκθέσεις υπερτοπικής σημασίας. Η προοπτική της αξιοποίησης του Στρατοπέδου Καρατάσου, το οποίο βρίσκεται εντός των ορίων του Δήμου, με τη χωροθέτηση σε αυτό λειτουργιών μητροπολιτικού επιπέδου, θα Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 7

8 συμβάλλει στη μελλοντική ανάπτυξη της ΔΕ και στην προσέλκυση μεγαλύτερου πληθυσμού και οικονομικών δραστηριοτήτων. Οι ανάγκες προσφοράς νέας πολεοδομημένης γης δεν μπορούν να μελετηθούν ειδικότερα στο πλαίσιο μιας μόνον ΔΕ του ΠΣΘ. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη τις τάσεις εξέλιξης του πληθυσμού είναι βέβαιο ότι η προσφορά νέας πολεοδομημένης γης στο ΠΣΘ, με δεδομένη την εγγύτητα σε συγκροτημένους πολεοδομικά χώρους με τις βασικές υποδομές και εξυπηρετήσεις, είναι μια θετική παράμετρος στη σύγχρονη ανάπτυξη της πόλης. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω είναι αναγκαία η αναθεώρηση του Ρυμοτομικού Σχεδίου στην περιοχή των Κάτω Μετεώρων. Είναι αναγκαία η επίλυση του πολεοδομικού καθεστώτος στην εκτός σχεδίου νησίδα του πάρκου Ελπίδος, σε συνδυασμό με την κατάργηση της προτεινόμενης εκεί αρτηρίας, η οποία δεν μπορεί να υλοποιηθεί. Ανάγκη ανάπλασης έχουν πολλά σημεία του πολεοδομημένου ιστού των παλιότερων (δηλαδή πριν την ΕΠΑ) σχεδίων. Επισημαίνεται, ωστόσο, εδώ πως η μέχρι τώρα εμπειρία δείχνει ότι η εφαρμογή των διατάξεων ανάπλασης του Ν. 2508/97 παρουσιάζει ακόμη προβλήματα. Επομένως, αυτές οι προτάσεις ανάπλασης επιμέρους περιοχών πρέπει να εξεταστούν προσεκτικά έτσι ώστε να έχουν θετικά αποτελέσματα για τις περιοχές αυτές και όχι να αποτελέσουν ένα ακόμα γραφειοκρατικό μηχανισμό επίλυσης πολεοδομικών προβλημάτων. Οι πολεοδομικοί μηχανισμοί που προτάθηκαν στο ισχύον ΓΠΣ δεν εφαρμόστηκαν ποτέ, πρόβλημα κοινό σε όλα τα πολεοδομικά σχέδια στη χώρα μας. Υπό το πρίσμα αυτής της εμπειρίας αυτοί οι μηχανισμοί πρέπει να επανεξεταστούν. Καθώς η ΔΕ Πολίχνης τοποθετείται στην αστική και περιαστική ζώνη του Πολεοδομικού Συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης, ενσωματώνει περιβαλλοντικές τάσεις που απορρέουν από το συγκεκριμένο πρότυπο χωρικής ανάπτυξης και οργάνωσης. Έτσι: Αναφορικά με τη χρήση και διαχείριση των υδάτων, η παροχή νερού ύδρευσης και η επεξεργασία των αστικών λυμάτων αποτελεί λειτουργία μητροπολιτικού επιπέδου (ΕΥΑΘ). Στον περιαστικό χώρο εντοπίζονται κάποιες πιέσεις άντλησης του υπόγειου υδροφόρου οι οποίες όμως είναι ασθενικές. Ανάλογο είναι και το πρότυπο επιβάρυνσης των υπόγειων υδάτων όπου ναι μεν έχουν καταγραφεί συνθήκες υποβάθμισης τοπικά από βιομηχανικές κυρίως δραστηριότητες αλλά και τη χρήση απορροφητικών βόθρων, ωστόσο στο Σχέδιο Διαχείρισης ΛΑΠ η κατάσταση του υπόγειου υδροφόρου περιγράφεται ως καλή. Οι απορροές των επιφανειακών υδάτων μέσω του υδρογραφικού δικτύου (ρέμα Ξηροπόταμος και Μύλος ρέμα) εμφανίζονται επιβαρημένες από παράνομες εκροές αστικών κυρίως και δευτερευόντως παραγωγικών δραστηριοτήτων. Αναφορικά με τη διαχείριση αποβλήτων, επισημαίνεται η μητροπολιτική διάσταση αυτής (ΣΟΜΘ) και επιλογή των ειδικότερων ρυθμίσεων διαχείρισης βάσει του Περιφερειακού Σχεδιασμού. Ταυτόχρονα όμως επισημαίνεται η απαίτηση εξεύρεσης λύσης για τη διαχείριση - διάθεση των αδρανών αποβλήτων λόγω των παρατηρούμενων άναρχων αποθέσεων στον περιαστικό χώρο ενώ επίσης σημειώνεται και η ύπαρξη των νοσοκομειακών αποβλήτων τα οποία όμως διαχειρίζονται από τις νοσοκομειακές μονάδες αυτόνομα βάσει της κείμενης νομοθεσίας. Αναφορικά με την επιβάρυνση της ατμόσφαιρας σε ρύπους, σημειώνεται η διαχρονική βελτίωση της κατάστασης σε επίπεδο ΠΣΘ ενώ φαινόμενα σωματιδιακής ρύπανσης εμφανίζουν έξαρση τα τελευταία χρόνια κυρίως λόγω της εθνικής πολιτικής τιμολόγησης των καυσίμων. Ωστόσο στην περίπτωση της Πολίχνης δεν πρέπει να υποτιμάται και ο ρόλος των λατομείων της γύρω περιοχής στην επιβάρυνση της ατμόσφαιρας με σκόνη. Αναγνωρίζεται επίσης ο ειδικός ρόλος των μεταφορών στην επιβάρυνση της ατμόσφαιρας εντός ΔΕ με δεδομένη τη διαμπερή κίνηση της περιφερειακής οδού αλλά και της λειτουργίας πόλων υπερτοπικής εμβέλειας (νοσοκομεία). Αναφορικά με τη δημιουργία οχλήσεων θορύβου, αναδεικνύεται ο ρόλος των μεταφορών και ειδικά της λειτουργίας της περιφερειακής οδού αλλά και των νοσοκομείων στην έλξη μετακινήσεων. Το γενικό πρότυπο επιβάρυνσης του Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 8

9 θορυβικού περιβάλλοντος σχετίζεται με τις αυξημένες τιμές θορύβου στις παρόδιες ζώνες των μεγάλων οδικών αξόνων. Αναφορικά με τα φυσικά συστήματα, τονίζεται η ύπαρξη σε μεγάλη εγγύτητα του περιαστικού δάσους της Θεσσαλονίκης (Σέιχ - Σου) και της αναδασωτέας έκτασης στην ανατολική πλευρά της ΔΕ στα μεγαλύτερα υψόμετρα. Οι εν λόγω εκτάσεις εντάσσονται ήδη σε κάποιο πλαίσιο προστασίας το οποίο είναι απαίτηση να διατηρηθεί. Επιπρόσθετα επισημαίνεται ο οικολογικός ρόλος του υδρογραφικού δικτύου ως στοιχείο εισαγωγής της φύσης στο αστικό και περιαστικό τοπίο αλλά και η ανάγκη προστασίας τους. Η προστασία της λειτουργίας των ρεμάτων δεν σχετίζεται μόνο με τη δυνατότητα που έχουν στην ανάδειξη φυσικών λειτουργιών αλλά και με τις προϋποθέσεις υποστήριξης της πολιτικής προστασίας λόγω του αντιπλημμυρικού τους ρόλου. Ανάλογα, επισημαίνεται η ύπαρξη του άλσους Μετεώρων καθώς και άλλων σημαντικών ανοικτών εκτάσεων - πάρκων του αστικού ιστού ως στοιχεία του φυσικού αστικού χώρου με ανάγκη προστασίας και ανάδειξης. Αναφορικά με το πολιτιστικό απόθεμα, εντοπίζεται το σύνολο των θεσμοθετημένων και αξιόλογων στοιχείων για προστασία και ανάδειξη, γεγονός που δημιουργεί το πλαίσιο ένταξης αυτών στις προβλέψεις της τροποποίησης του ΓΠΣ. Αναφορικά τέλος με τις συνθήκες καταλληλότητας του χώρου για δόμηση, αξιοποιούνται τα συμπεράσματα της Προκαταρκτικής Γεωλογικής Μελέτης όπου καταδεικνύονται οι ζώνες προστασίας, οι ζώνες με προβλήματα πλημμυρισμών και οι ζώνες ανάπτυξης υπό προϋποθέσεις. Η μελέτη θεωρεί ότι, τόσο με βάση τις εκτιμώμενες τάσεις, όσο και με βάση τις αναπτυξιακές δυνατότητες της περιοχής, ο προγραμματικός πληθυσμός της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης για το έτος 2021 μπορεί να προβλεφθεί με μέγεθος της τάξης των κατοίκων, μέγεθος που θεωρείται ρεαλιστικό με βάση τα στοιχεία του μόνιμου πληθυσμού και γενικότερα της ζήτησης για κατοικία στην περιοχή της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης. Ο πληθυσμός αυτός λαμβάνεται ως βάση για τον σχεδιασμό των αναγκών της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης σε πολεοδομημένη γη για κατοικία και σε κοινωνικές και τεχνικές υποδομές, έτσι όπως προκύπτουν οι ανάγκες αυτές από τις υφιστάμενες τάσεις και αποτρέποντας με τον τρόπο αυτόν μη επιθυμητούς τύπους οικιστικής ανάπτυξης όπως η εκτεταμένη εκτός σχεδίου δόμηση, η αυθαίρετη δόμηση, η μεγάλη υπέρβαση των συντελεστών δόμησης κλπ. Οι βασικές επιλογές της πρότασης για το Δομικό Σχέδιο Οργάνωσης της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης έχουν ως εξής: Ορίζεται ως περιοχή ειδικής προστασίας το σύνολο της αναδασωτέας περιοχής που εκτείνεται στο ανατολικό τμήμα της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης (διευρυμένη όμως μέχρι τα όρια με τη Δημοτική Ενότητα Ευκαρπίας και τα όρια του τοπικού ρυμοτομικού του 424 Γενικού Στρατιωτικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης). Η περιοχή αυτή προτείνεται να λειτουργήσει ως μια ζώνη προστασίας και οικο-ανάπτυξης, στην οποία οι επιτρεπόμενες χρήσεις γης προβλέπεται να είναι περιορισμένες και ήπιου χαρακτήρα, ενώ το πλαίσιο ρύθμισής τους θα συντείνει προς την κατεύθυνση της προστασίας της περιοχής από επιζήμιες για το περιβάλλον παρεμβάσεις. Υποδεικνύονται ως ζώνες περιαστικού πρασίνου, τα ρέματα που διατρέχουν την περιοχή μελέτης και προτείνεται να αποτελέσουν περιοχές ειδικής προστασίας με πλήρη απαγόρευση κάθε είδους δόμησης με εξαίρεση έργα προστατευτικής και περιβαλλοντικής διευθέτησης. Καθορίζεται μια ζώνη υπηρεσιών περίθαλψης μητροπολιτικού επιπέδου, που περιλαμβάνει το Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Παπαγεωργίου και το 424 Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, τα οποία διαθέτουν τοπικό ρυμοτομικό σχέδιο. Προτείνεται οικιστική επέκταση, έκτασης 5,99 Ha, στο βορειοδυτικό τμήμα της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης και συγκεκριμένα στην περιοχή ανατολικά του εγκεκριμένου ορίου (δηλαδή ανατολικά της ΠΕ 14, στην οποία και εντάσσεται) μέχρι την οδό Θερμαϊκού, με σκοπό την εξασφάλιση των απαιτούμενων κοινόχρηστων και Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 9

10 κοινωφελών χώρων για την εξυπηρέτηση του πληθυσμού τόσο της ΠΕ 14 της Πολίχνης όσο και των γειτονικών περιοχών των άλλων Δημοτικών Ενοτήτων (Ευκαρπία, Σταυρούπολη). Σχεδιάζεται νέος οικιστικός υποδοχέας, έκτασης 58,86 Ha, στην περιοχή ανατολικά της Περιφερειακής Οδού με σκοπό την κάλυψη τυχόν αυξημένης μελλοντικής ζήτησης σε γη για κατοικία με υψηλές προδιαγραφές. Πρόκειται συγκεκριμένα: α) για την περιοχή που περικλείεται από υφιστάμενο ρέμα (στα ανατολικά), την Περιφερειακή Οδό (στα δυτικά), τον χώρο πολιτισμού και αναψυχής των βυζαντινών νερόμυλων (στα βόρεια) και τα όρια του Δήμου Παύλου Μελά (στα νότια και νοτιοανατολικά), β) για την περιοχή που περικλείεται από υφιστάμενα ρέματα (στα βόρεια και δυτικά), τα όρια του Δήμου Παύλου Μελά (στα νότια και νοτιοανατολικά) και την αναδασωτέα περιοχή (στα ανατολικά) και γ) την περιοχή που περικλείεται από υφιστάμενα ρέματα (στα βόρεια και νότια), την αναδασωτέα περιοχή (στα ανατολικά) και την προτεινόμενη (βλ. παρακάτω) ζώνη υποδοχής δραστηριοτήτων του τριτογενούς τομέα (στα δυτικά). Επισημαίνεται ότι από τον προτεινόμενο νέο οικιστικό υποδοχέα διέρχονται οι γραμμές μεταφοράς υψηλής τάσης της ΔΕΗ και σε περίπτωση που αυτές δεν απομακρυνθούν πρέπει να τηρηθεί μια απόσταση ασφαλείας 20 μέτρων από τον άξονα των γραμμών μεταφοράς (σύμφωνα με τις υπ αριθμ. 61/ , 118/ και 62/ Εγκυκλίους του ΥΠΕΧΩΔΕ). Ο διάδρομος αυτός, συνολικής έκτασης 40 μέτρων, εντάσσεται στο σχέδιο ως ζώνη πρασίνου. Καθορίζονται δύο ζώνες υποδοχής δραστηριοτήτων του τριτογενούς τομέα, μία στην περιοχή βορείως του στρατοπέδου Καρατάσου, έκτασης 28,73 Ha και η άλλη στην περιοχή ανατολικά της Περιφερειακής Οδού, έκτασης 19,07 Ha, σε εγγύτητα με το 424 Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο. Όσον αφορά τη δεύτερη ζώνη, πρόκειται συγκεκριμένα για: α) την περιοχή που περικλείεται από υφιστάμενα ρέματα (στα βόρεια και νότια), την Περιφερειακή Οδό (στα δυτικά) και τον προτεινόμενο οικιστικό υποδοχέα (στα ανατολικά) και β) την περιοχή που περικλείεται από υφιστάμενα ρέματα (στα βόρεια και ανατολικά), την Περιφερειακή Οδό (στα δυτικά) και τον χώρο πολιτισμού και αναψυχής των βυζαντινών νερόμυλων (στα νότια). Οι δύο ζώνες υποδοχής δραστηριοτήτων του τριτογενούς τομέα, προτείνεται να πολεοδομηθούν με σκοπό τη δημιουργία συγκροτημένων και με λειτουργικό πολεοδομικό ιστό χώρων ανάπτυξης σύγχρονων οικονομικών δραστηριοτήτων και την αποφυγή της άναρχης και χωρίς κανένα πολεοδομικό πλαίσιο ανάπτυξης εκτός σχεδίου δραστηριοτήτων. Επισημαίνεται ότι από την προτεινόμενη ζώνη υποδοχής δραστηριοτήτων του τριτογενούς τομέα, ανατολικά της Περιφερειακής Οδού, διέρχονται οι γραμμές μεταφοράς υψηλής τάσης της ΔΕΗ και σε περίπτωση που αυτές δεν απομακρυνθούν πρέπει να τηρηθεί μια απόσταση ασφαλείας 20 μέτρων από τον άξονα των γραμμών μεταφοράς (ζώνη πρασίνου συνολικής έκτασης 40 μέτρων) κατά την πολεοδόμηση. Καθορίζεται ένας χώρος υποδοχής επιχειρήσεων, έκτασης 8,96 Ha, με τη μορφή του οργανωμένου υποδοχέα εξυγίανσης, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην ΚΥΑ 11508/ (ΦΕΚ 151ΑΑΠ/ ), στην περιοχή μεταξύ της οδού Λαγκαδά και της οδού Θερμαϊκού, με σκοπό την εξυγίανση υφιστάμενων άτυπων συγκεντρώσεων βιομηχανικών μονάδων, τη μείωση των περιβαλλοντικών πιέσεων που προέρχονται από αυτήν την περιοχή, την αναβάθμιση του περιβάλλοντος τόσο της συγκεκριμένης περιοχής όσο και της ευρύτερης περιοχής, αλλά ταυτόχρονα και τη δημιουργία ενός υποδοχέα με υψηλές προδιαγραφές που μπορεί να υποδεχθεί νέες παραγωγικές δραστηριότητες που θα συμβάλλουν στην τόνωση της οικονομίας τόσο της ίδιας της περιοχής όσο και του ΠΣΘ συνολικά. Ο υποδοχέας εξυγίανσης αποτελεί περιοχή που πολεοδομείται και προτείνεται να είναι τύπου Γ (δηλαδή χαμηλής όχλησης). Κατά την πολεοδόμηση του υποδοχέα θα πρέπει να προβλεφθεί περιμετρική ζώνη υψηλού πρασίνου μέσου πλάτους 5 μέτρων, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην ΚΥΑ 11508/ (ΦΕΚ 151ΑΑΠ/ ). Ορίζεται ως μητροπολιτικό πάρκο με εγκαταστάσεις κοινωνικής υποδομής υπερτοπικής σημασίας, η περιοχή του πρώην στρατοπέδου Καρατάσου, με σκοπό την αξιοποίηση ενός ζωτικού ανοικτού χώρου για τη ζωή και τις ανάγκες του Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 10

11 ευρύτερου πολεοδομικού συγκροτήματος με τη χωροθέτηση δραστηριοτήτων προσαρμοσμένων στη διαδημοτική επιρροή του χώρου, ώστε η περιοχή να καταστεί πολύ-λειτουργική. Όσον αφορά τις εγκαταστάσεις κοινωνικής υποδομής υπερτοπικής σημασίας, εντός του μητροπολιτικού πάρκου προτείνονται χρήσεις αθλητισμού, πολιτισμού, μητροπολιτικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και δημόσιας υγείας. Επιπλέον, εντός του μητροπολιτικού πάρκου προβλέπεται ένας χώρος για την εξυπηρέτηση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς. Επισημαίνεται ότι, σύμφωνα με την υπ αριθμ. 298/2012 Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Παύλου Μελά, η έκταση του πρασίνου πρέπει να υπερβαίνει το 75% της συνολικής έκτασης του μητροπολιτικού πάρκου. Επανεξετάζονται οι χρήσεις γης με σκοπό την ανάδειξη ενός σημαντικού κέντρου πόλης με πυρήνα το σημερινό πολεοδομικό κέντρο, διευρυμένο, όμως, προς ορισμένους βασικούς κεντρικούς οδικούς άξονες. Σε όλη την πολεοδομημένη έκταση επανασχεδιάζονται τα τοπικά κέντρα, προτείνονται νέες περιοχές κεντρικών λειτουργιών και ορίζεται ως κύρια χρήση η γενική κατοικία ώστε να δημιουργείται ένα πολεοδομικό περιβάλλον αειφόρων μικτών χρήσεων γης. Εντάσσεται στο σχέδιο πόλης ως χώρος πρασίνου εμβέλειας επιπέδου Δήμου η εκτός σχεδίου έκταση στην περιοχή του πάρκου Ελπίδος και δημιουργούνται νέες μικρές οικιστικές ζώνες επί των οδών Λατομείου και Μαυροκορδάτου, καθώς στην συγκεκριμένη περιοχή εντοπίζεται σημαντικής έκτασης αυθαίρετη δόμηση που χρήζει πολεοδομικής διευθέτησης. Για το σύνολο των οικιστικών υποδοχέων εξασφαλίζονται οι ανάγκες σε κοινωνική υποδομή σύμφωνα με τις βέλτιστες τιμές των σταθεροτύπων. Στις Πολεοδομικές Ενότητες του εγκεκριμένου σχεδίου, όπου είναι εφικτό, ανακατανέμονται χώροι κοινωνικής υποδομής για την καλύτερη κάλυψη των αναγκών και εξασφάλιση των ακτινών εξυπηρέτησης. Οι μεγάλοι χαρακτηρισμένοι χώροι πρασίνου και κοινωνικών εξυπηρετήσεων εντάσσονται σε ένα συνολικά σχεδιασμένο δίκτυο κοινωφελών και κοινοχρήστων χώρων με τον σχεδιασμό πράσινων διαδρόμων σύνδεσης και ενοποίησης, οι οποίοι λειτουργούν είτε ως ένα σύστημα βιώσιμων μετακινήσεων είτε ως διάδρομοι αύξησης της βιομάζας και σύνδεσης με πυρήνες πρασίνου, χωρίς κατ ανάγκη να αποδίδονται μόνον στην κίνηση πεζή. Σε περιοχές του υφιστάμενου ΓΠΣ που χρήζουν πολεοδομικής διευθέτησης, προβλέπονται ζώνες ανάπλασης, στις οποίες μπορεί να γίνει εφαρμογή των διατάξεων του Ν. 2508/1997 περί αναπλάσεων (άρθρα 8 και επόμενα), με σκοπό τη βελτίωση του δομημένου περιβάλλοντος και την προστασία και ανάδειξη των πολιτιστικών, ιστορικών, μορφολογικών και αισθητικών στοιχείων και χαρακτηριστικών τους. Επανεξετάζεται συνολικά το μεταφορικό δίκτυο με σκοπό τη βελτίωση των συνθηκών μετακίνησης στην περιοχή ιδιαίτερα με τη βελτίωση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς και των ήπιων μέσων μετακίνησης και λαμβάνοντας υπόψη τις μελλοντικές αλλαγές που θα προκύψουν από την ολοκλήρωση των μεγάλων μεταφορικών δικτύων στην περιοχή. Σχεδιάζονται οι λοιπές τεχνικές υποδομές με σκοπό τη χωρική ολοκλήρωση σε όλη την εδαφική περιφέρεια της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης. Αναφορικά με το Δομικό Σχέδιο Χωρικής Οργάνωσης της ΔΕ Πολίχνης εξετάστηκαν και τέθηκαν σε διαβούλευση 3 σενάρια για την ανάπτυξη της εκτός σχεδίου περιοχής. Επίσης διερευνήθηκαν εναλλακτικές σε σχέση με το πολεοδομημένο τμήμα της ΔΕ αλλά και την ολοκλήρωση των δικτύων υποδομών και εξυπηρετήσεων. Το "σενάριο" χωρικής οργάνωσης που τελικά επιλέχθηκε στηρίζεται στην αξιολόγηση των στοιχείων των επιμέρους σεναρίων που τέθηκαν προς διαβούλευση, προσαρμοσμένο στις ανάγκες της ΔΕ και στις προτάσεις και περιορισμούς που τέθηκαν από συναρμόδιους φορείς αλλά και από τις απαιτήσεις περιβαλλοντικής προστασίας του αστικού και περιαστικού περιβάλλοντος της περιοχής. Το σενάριο που επιλέχθηκε επιδιώκει μια συνολική χωρική αναδιοργάνωση του εξωαστικού Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 11

12 χώρου και οργανικότερη σύνδεση με τον αστικό χώρο, παράλληλα με μια βασική χωρική επιδίωξη την εγκατάσταση στην περιοχή νέων υπερτοπικών λειτουργιών υψηλού επιπέδου. Η εκτίμηση των επιπτώσεων αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο η τροποποίηση του ΓΠΣ Πολίχνης θα επηρεάσει τον καθένα από τους περιβαλλοντικούς στόχους οι οποίοι καθορίζονται από τη διαπίστωση των τάσεων και των προοπτικών της περιοχής αλλά και από τους τομείς παρέμβασης των προτεινόμενων επιλογών οργάνωσης του χώρου της ΔΕ. Στη βάση αυτής της συσχέτισης (περιβαλλοντικών στόχων και επιπτώσεων) πραγματοποιείται η αξιολόγηση των επιπτώσεων με χρήση κλίμακας ποιοτικών παραμέτρων και παρατίθεται η σχετική τεκμηρίωση. Επίσης πραγματοποιείται η συνθετική - σωρευτική αξιολόγηση αυτών και περιγράφονται κατευθύνσεις και προσαρμογές για την αντιμετώπιση των πιθανών επιπτώσεων από την υλοποίηση των επιλογών του Σχεδίου. Οι γενικοί περιβαλλοντικοί στόχοι εντοπίζονται: α) στην προστασία των υδατικών αποθεμάτων, β) στην προστασία του δασικού πλούτου, γ) στην προστασία και ανάδειξη του τοπίου, δ) στην προστασία του εδάφους, ε) στην αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, στ) στην προστασία του θορυβικού περιβάλλοντος, ζ) στην προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς, η) στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και ι) στην κοινωνική συνοχή και στην προστασία της ανθρώπινης υγείας. Παράλληλα, οι ανωτέρω περιβαλλοντικοί στόχοι εξειδικεύονται περαιτέρω ώστε να προβάλλεται με ακρίβεια η εστιασμένη σχέση των προβλέψεων της τροποποίησης του ΓΠΣ με τα ζητήματα περιβαλλοντικής προστασίας και διατήρησης και να διαμορφώνεται έτσι ένα ικανοποιητικό μεθοδολογικό πλαίσιο αποτίμησης των επιπτώσεων. Ειδικότερα: Τα ζητήματα προστασίας των υδατικών αποθεμάτων εστιάζουν στην εξασφάλιση και ορθή χρήση νερού ύδρευσης, στην άμβλυνση πιθανών πιέσεων ποσοτικής και ποιοτικής επιβάρυνσης του υπόγειου δυναμικού και στην υδραυλική ακεραιότητα των ρεμάτων. Σύμφωνα με τις προτάσεις χωρικής οργάνωσης του Σχεδίου, επέρχεται αύξηση του δομημένου χώρου γεγονός που συνιστά παράγοντα αύξησης της επιφανειακής απορροής και μείωσης της υπόγειας. Συνεπώς σημειώνεται σχετική επιδείνωση του βαθμού εμπλουτισμού των υπόγειων υδροφορέων αλλά και αύξηση των απαιτήσεων ομαλής παροχέτευσης των υδάτων που ρέουν στην επιφάνεια του εδάφους. Στην πρώτη περίπτωση, αν και η διαμορφούμενη πίεση δεν είναι σημαντική λόγω των σχετικά μικρών εκτάσεων που εντάσσονται στο σχέδιο, εφικτοί τρόποι αντιμετώπισης εντοπίζονται στη διαμόρφωση χαμηλών συντελεστών δόμησης ειδικά στις ΠΕ 17, 18 και 19. Επίσης επιβάλλεται η διατήρηση του ελεύθερου από δόμηση στη μεγαλύτερη επιφάνεια της ΠΕ 21 του μητροπολιτικού πάρκου. Ανάλογη συμβολή έχει και η διατήρηση μιας ευρείας ζώνης προστασίας (ΠΕΠ Ι) - ευρύτερης της αναδασωτέας. Στη δεύτερη περίπτωση εφικτοί τρόποι αντιμετώπισης εντοπίζονται στο χαρακτηρισμό των ρεμάτων ως περιοχές προστασίας, στην οριοθέτησή τους και στη συστηματική συντήρηση και απόφραξή τους ώστε να διατηρούν την ικανότητα υποδοχής αυξημένων υδραυλικών φορτίων και απομείωσης πλημμυρικών κινδύνων. Ένας άλλος παράγοντας που εκτιμάται ότι μπορεί να ενισχύσει την προστασίας του υπόγειου δυναμικού είναι η παύση, μετά από αξιολόγηση της χρησιμότητάς τους, όλων των υδρογεωτρήσεων της περιαστικής - εξωαστικής ζώνης. Η σύνδεση όλης της ΔΕ με δίκτυο ύδρευσης (ΕΥΑΘ) αποτελεί βασική προϋπόθεση για την παύση των γεωτρήσεων και τη διασφάλιση παράλληλα νερού ικανοποιητικής ποιότητας. Επιπρόσθετα επιβάλλεται η κατάργηση όλων των απορροφητικών βόθρων και σύνδεση όλης της ΔΕ με το δίκτυο αποχέτευσης της ΕΥΑΘ. Αυτή η προοπτική, δηλαδή της επέκτασης των δικτύων ύδρευσης και αποχέτευσης αποτελεί μια κεντρική επιλογή του προτεινόμενου Σχεδίου και συνιστά παρέμβαση προστασίας του υδατικού δυναμικού αλλά και βελτίωσης της ποιότητας ζωής των κατοίκων. Με ανάλογο τρόπο προσεγγίζονται και οι προτεραιότητες προστασίας των εδαφών. Συνθήκες ρύπανσης και αλλοίωσης από απορροφητικούς βόθρους και περιπτώσεις ανεξέλεγκτης διάθεσης αδρανών αλλά και κίνδυνοι απόπλυσης λόγω αυξημένης απορροής και έντονων βροχοπτώσεων (έκφραση της κλιματικής αλλαγής) συνιστούν τους βασικούς μηχανισμούς υποβάθμισης της ποιότητας των εδαφών στη ΔΕ Πολίχνης. Εφικτοί τρόποι αντιμετώπισης Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 12

13 εντοπίζονται στην παύση λειτουργίας όλων των απορροφητικών βόθρων με παράλληλη επέκταση του αποχετευτικού δικτύου σε όλο το εύρος της ΔΕ, στην εξεύρεση βιώσιμων τρόπων διαχείρισης της ανεξέλεγκτης διάθεσης αδρανών, στη διατήρηση χαμηλών συντελεστών δόμηση ανατολικά της περιφερειακής οδού για την εκτόνωση αυξημένης απορροής από τα ανάντη υψηλότερα υψόμετρα, στην προστασία - οριοθέτηση και συστηματική συντήρηση των ρεμάτων για την ομαλή υποδοχή πλημμυρικών παροχών. Σε αυτό το πλαίσιο, οι προτάσεις του Σχεδίου εναρμονίζονται με τις προτεραιότητες καθώς εστιάζουν στην επέκταση του δικτύου αποχέτευσης σε όλη τη ΔΕ και στην αντιμετώπιση των ρεμάτων ως περιοχές προστασίας. Επίσης, παρότι εντάσσουν την περιοχή ανατολικά της περιφερειακής οδού στην προοπτική της αστικής ανάπτυξης, διατηρούν μεγάλες αδόμητες εκτάσεις μέσω χαμηλών συντελεστών και μιας διευρυμένης φυσικής περιοχής προστασίας (ΠΕΠ Ι). Ακριβώς τέτοιες προβλέψεις ελέγχου και διευθέτησης της επιφανειακής απορροής μέσα από τη διατήρησης ικανών ελεύθερων εδαφών και προστασίας των ρεμάτων συνιστούν τις βασικές προβλέψεις για την αντιμετώπιση προβλημάτων κλιματικής αλλαγής, δηλαδή την αύξηση της ραγδαιότητας των βροχοπτώσεων που μπορεί να δημιουργούν προβλήματα πλημμυρών και να θέτουν σε κίνδυνο ανθρώπους και δραστηριότητες. Μια επιπρόσθετη πρόβλεψη του Σχεδίου προς την κατεύθυνση της προσαρμογής είναι η δυνατότητα χωροθέτησης ΑΠΕ - φυσικά βάσει των προβλέψεων του ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ. Αναφορικά με την προστασία των φυσικών εκτάσεων της ΔΕ, τα βασικά ζητήματα που εντοπίζονται αφορούν στην ανάγκη προστασίας της αναδασωτέας ζώνης, στην αναβάθμιση και επέκταση του αστικού πρασίνου (άλση και πάρκα), στην προστασία των ρεμάτων ως φυσικές δίοδοι και στη διαχείριση του Στρατοπέδου Καρατάσου ως μια εκτεταμένη φυσική ζώνη. Οι προτάσεις του Σχεδίου εστιάζουν στην αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων μέσω συγκεκριμένων προβλέψεων που αφορούν στη θεσμοθέτηση μιας διευρυμένης ζώνης προστασίας περιμετρικά της αναδασωτέας (ΠΕΠ Ι), στην αντιμετώπιση των ρεμάτων ως προστατευόμενης ζώνης, στην αναβάθμιση και επέκταση των αστικών χώρων πρασίνου και στη μετατροπή του Στρατοπέδου Καρατάσου σε μητροπολιτικό πάρκο με το μεγαλύτερο τμήμα αυτού να διατηρείται ελεύθερος χώρος. Το αναμενόμενο αποτέλεσμα είναι η διατήρηση και επαύξηση της βλάστησης, η εισαγωγή των στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος στον αστικό ιστό και η αποκατάσταση μια ικανής φυσικής ζώνης περιμετρικά της ΔΕ. Σε αυτή μάλιστα την προοπτική θα πρέπει να εξεταστεί και η εκτέλεση φυτεύσεων αναδάσωσης στην καθορισμένη ζώνη, ένα γεγονός και με σημαντική αντιπλημμυρική σημασία. Το θέμα ειδικότερα της εισαγωγής στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος στον αστικό ιστό σχετίζεται με πρακτικές αναβάθμισης του αστικού τοπίου. Είναι προφανές ότι οι προτάσεις του Σχεδίου που εστιάζουν στην προστασία των φυσικών εκτάσεων συνιστούν βασικές προβλέψεις για την ενίσχυση της αισθητικής τμημάτων του αστικού χώρου της ΔΕ αποτελώντας ταυτόχρονα παράγοντες βελτίωσης της ποιότητας ζωής των κατοίκων. Σ'αυτή την κατεύθυνση εντάσσεται επιπρόσθετα η διαμόρφωση δικτύου ενοποίησης κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων, η αναβάθμιση των κυκλοφοριακών συνθηκών κάποιων οδικών αξόνων, η ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων και η αντιμετώπιση της ΠΕ 20 ως υποδοχέα εξυγίανσης, η πρόβλεψη ανάπλαση τμημάτων επί της Λαγκαδά και ειδικότερες ρυθμίσεις που εστιάζουν στην ενίσχυση της βιώσιμης κινητικότητας. Μάλιστα η ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων και η ένταξή τους στις λειτουργίες και στην αναπτυξιακή προοπτική της ΔΕ συνιστούν θετική επιλογή του γενικότερου στόχου της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς. Το στοιχείο της επίτευξης συνθηκών βιώσιμης κινητικότητας, πέρα από την αποκατάσταση ελκυστικών χαρακτηριστικών του αστικού χώρου, σχετίζεται και με τις συνθήκες επιβάρυνσης της ατμόσφαιρας και του θορυβικού περιβάλλοντος λόγω της λειτουργίας των μεταφορών. Σημειώνεται καταρχήν ότι η κατάσταση είναι μάλλον επιβαρημένη από τη λειτουργία αξόνων υπερτοπικής σημασίας (περιφερειακή οδός και οδός Λαγκαδά), από την ύπαρξη πόλων υπερτοπικής εμβέλειας (νοσοκομεία) και από τις δυσχερείς κυκλοφοριακές συνθήκες εντός αστικού ιστού. Οι συνθήκες μπορεί να επιβαρυνθούν περαιτέρω λόγω των προοπτικών έλξης πληθυσμού που δημιουργούνται από τη δημιουργία νέων αστικών και παραγωγικών Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 13

14 υποδοχέων και τη δημιουργία νέων υπερτοπικών πόλων (μητροπολιτικό πάρκο). Εφικτοί τρόποι αντιμετώπισης εντοπίζονται σε παρεμβάσεις βελτίωσης των κυκλοφοριακών συνθηκών στην περιφερειακή οδό, στην επίτευξη συνθηκών βιώσιμης κινητικότητας με έμφαση στα ΜΜΜ (αναδιοργάνωση λεωφορειακών γραμμών, διέλευση μετρό με 2 στάσεις εντός ΔΕ) και σε παρέμβαση ενίσχυσης της κίνησης πεζών και ποδηλάτων. Το αναμενόμενο αποτέλεσμα συνίσταται σε μια εξισορρόπηση των τάσεων αύξησης των εν λόγω οχλήσεων η οποία όμως φαίνεται να λειτουργεί περισσότερο θετικά στις κεντρικές ζώνες της ΔΕ και λιγότερο αποτελεσματικά στη ζώνη εκατέρωθεν της περιφερειακής οδού. Έτσι θα πρέπει να εξεταστεί η τοποθέτηση ηχοπετασμάτων και η εκτέλεση φυτεύσεων με υψηλόσωμα είδη σε κρίσιμα σημεία εκατέρωθεν αυτής. Επίσης θα πρέπει να πραγματοποιηθεί πρόγραμμα μετρήσεων αέριας ρύπανσης και θορύβου σε στρατηγικά σημεία της ΔΕ για την ακριβή διάγνωση της κατάστασης και την αξιολόγηση πιθανών λύσεων αντιμετώπισης. Όλα τα παραπάνω, πέρα από την περιβαλλοντική τους συσχέτιση, διασυνδέονται σε σημαντικό βαθμό με τα ζητήματα κοινωνικής συνοχής και προστασίας της ανθρώπινης υγείας. Η αντιμετώπιση των ζητημάτων που παρουσιάστηκαν οδηγούν στην επίτευξη συνθηκών βιώσιμης λειτουργία των αστικών και παραγωγικών δραστηριοτήτων της ΔΕ και συμβάλουν στην εκτόνωση πιθανών πιέσεων στις περιουσίες και στην υγεία των ανθρώπων. Ειδικότερα όμως τέτοιες προτεραιότητες αντιμετωπίζονται από το Σχέδιο με την παράθεση των απαραίτητων υποδομών κοινωνικού εξοπλισμού υγεία - πρόνοιας, εκπαίδευσης, αναψυχής και βιώσιμης κινητικότητας. Το σύστημα παρακολούθησης των επιπτώσεων του Σχεδίου σχετίζεται με τη δόμηση ενός απλού συστήματος αξιολόγησης, στη βάση συγκεκριμένων δεικτών μέτρησης, των βασικών παραμέτρων των πιθανών περιβαλλοντικών επιπτώσεων επί των στόχων περιβαλλοντικής προστασίας που τίθενται βάσει της διάγνωσης της κατάστασης της ΔΕ. Ένα τέτοιο σύστημα ενέχει χαρακτηριστικά "παρατηρητηρίου" και απαρτίζεται γενικά από δυο βασικές προβλέψεις: Η πρώτη πρόβλεψη αφορά στη σύνθεση ενός πλαισίου δεικτών μέτρησης και αποτίμησης των επιπτώσεων, αυτών που σχετίζονται με τις επιλογές χωρικής οργάνωσης της τροποποίησης του ΓΠΣ ενώ Η δεύτερη πρόβλεψη αφορά στην σύσταση ενός "μηχανισμού" εντός του Δήμου που θα ενημερώνει τους δείκτες και θα αξιολογεί τα αποτελέσματα της ανάλυσης. Οι προτεινόμενοι δείκτες προβάλουν τις απαιτήσεις διάγνωσης των επιπτώσεων από την εφαρμογή του Σχεδίου σε συνάφεια με τους περιβαλλοντικούς στόχους που προέκυψαν από τις επιλογές χωρικής οργάνωσης, σύμφωνα με τις ιδιαιτερότητες της ΔΕ. Επιχειρεί να αξιοποιήσει απλά - εύκολα προσβάσιμα δεδομένα κάνοντας χρήση απλών αριθμητικών μεθοδολογιών. Ωστόσο, πριν την εφαρμογή τους είναι απαραίτητη η συστηματοποίηση του όλου πλαισίου λειτουργίας και καταγραφής. Αναφορικά με τις απαιτούμενες μελέτες και έρευνες για την υλοποίηση της τροποποίησης του ΓΠΣ, αυτές περιλαμβάνονται ομαδοποιημένα σε τρεις κατηγορίες: Περιβάλλον Ποιότητα ζωής, Τεχνική υποδομή, Κοινωνική υποδομή. Κατά την παράθεση αυτών προσεγγίζονται σε ένα γενικό βαθμό στοιχεία όπως: τα βασικά έργα ανά κατηγορία που απαιτούνται για την εφαρμογή του ΓΠΣ., ο βαθμός προτεραιότητας, το προεκτιμώμενο κόστος μόνον για τα έργα για τα οποία είναι δυνατόν να εκτιμηθεί κόστος στο στάδιο αυτό) και οι πιθανές πηγές χρηματοδότησης. Τέλος και αναφορικά με τις δυσκολίες που ανέκυψαν για την ολοκλήρωση της μελέτης, επισημαίνεται ότι μεθοδολογικά δεν προέκυψαν κάποια ουσιαστικά ζητήματα τεκμηρίωσης και αξιολόγησης, ωστόσο παρατίθενται κάποιες ελλείψεις σε δεδομένα κατανόησης της περιβαλλοντικής κατάστασης της περιοχής. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 14

15 Β. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) Η Μελέτη "Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της τροποποίησης του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου ΔΕ Πολίχνης" ανατέθηκε με βάση την υπ αριθμ. 100/2014 Απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου Παύλου Μελά και την από Σύμβαση ανάμεσα στο Δήμο και τον Ανάδοχο της μελέτης. Ανάδοχος της μελέτης είναι ο: ΜΟΥΤΣΙΑΚΗΣ ΕΥΘΥΜΙΟΣ, Περιβαλλοντολόγος, Δρ. Αρχ. Μηχανικών ΑΠΘ και διεύθυνση: Α. Τούσα 38, ΤΚ Θεσσαλονίκη, τηλ , φαξ , . Συνεργάτες είναι οι: ΚΕΧΑΓΙΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ, Βιολόγος, MSc Τοξικολογίας ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ, Γεωλόγος Μηχανικός Διευθύνουσα Υπηρεσία της ΣΜΠΕ είναι η Δ/νση Πολεοδομίας του Δήμου Παύλου Μελά, Τμήμα Πολεοδομικών Εφαρμογών και επιβλέπουσα η: ΕΣΕΡΠΕΚΙΔΟΥ ΣΟΦΙΑ, Αγρονόμος - Τοπογράφος Μηχανικός, διεύθυνση: Δημητρίου και Καραολή 1, ΤΚ Σταυρούπολη Θεσσαλονίκης, τηλ Εποπτεύουσα Αρχή είναι ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Θεσσαλονίκης και αρμόδια η: ΣΕΓΚΟΥΝΗ ΜΑΓΔΑΛΙΝΗ, Αρχιτέκτων Μηχανικός, τηλ Μέρος της τροποποίησης του ισχύοντος ΓΠΣ Πολίχνης αποτελεί η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) η οποία συντάσσεται βάσει του παραρτήματος ΙΙΙ της ΚΥΑ /2006 "Εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων..", ΦΕΚ 1225/Β και της Εγκυκλίου ΕΥΠΕ με αρ. πρωτ. οικ / Η ΣΜΠΕ αξιοποιεί ως εισροή το Β2 Στάδιο της τροποποίησης το οποίο έχει παραδοθεί από τη μελετητική ομάδα στο Δήμο μετά την ολοκλήρωση του Β1 Σταδίου το οποίο έχει εγκριθεί από το Δήμο μετά την ολοκλήρωση γύρου διαβούλευσης με τους συναρμόδιους φορείς και τη λήψη των σχετικών γνωμοδοτήσεων και αναδράσεων. Επίσης αξιοποιεί τα συμπεράσματα του Α Σταδίου ως αναλυτικό μέσο διακρίβωσης της περιβαλλοντικής και αναπτυξιακής κατάστασης της Δημοτικής Ενότητας. Με τα στοιχεία που θα προκύψουν από τη διαβούλευση της ΣΜΠΕ θα αναπροσαρμοστεί το Β2 Στάδιο της τροποποίησης του ΓΠΣ και θα επαναυποβληθεί στο Δήμο. Συνεπώς, παρότι η ΣΜΠΕ δομείται βάσει του Β2 Σταδίου, ουσιαστικά προβάλει την ολοκλήρωση της πρότασης όπως αυτή διαμορφώθηκε στο εγκεκριμένο Β1 Στάδιο της τροποποίησης του ΓΠΣ. Βασικός στόχος της ΣΜΠΕ είναι η αξιολόγηση με περιβαλλοντικούς όρους των "αναπτυξιακών κατευθύνσεων" της ΔΕ Πολίχνης όπως αυτές επιχειρείται να εκφραστούν μέσα από ρυθμίσεις και επιλογές χωρικής οργάνωσης και διοχέτευσης των πιέσεων μεγέθυνσης. Ειδικότερος στόχος μέσα από αυτή την αξιολόγηση είναι η τεκμηρίωση των προϋποθέσεων ώστε να προσεγγίζεται στο μέγιστο βαθμό η επιδίωξης της αειφόρου ανάπτυξης, δηλαδή η ισότιμη ανάπτυξης της κοινωνικής, οικονομικής και περιβαλλοντικής συνιστώσας. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 15

16 Αντικείμενο της ΣΜΠΕ είναι: α) η αποτύπωση της σκοπιμότητα, των ειδικότερων προβλέψεων και των εναλλακτικών λύσεων της τροποποίησης, β) η ενεργοποίηση μια συγκεκριμένης μεθοδολογία αξιολόγησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων στη βάση ποιοτικών και ποσοτικών προσεγγίσεων, γ) η σύνθεση ενός συστήματος παρακολούθησης και αξιολόγησης των επιπτώσεων, βασισμένο στη λογική των δεικτών αποτίμησης, δ) η ενεργοποίηση της διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης για τη λήψη των αναγκαίων αναδράσεων επί των χωρικών επιδιώξεων της τροποποίησης και ε) η σύνθεση τελικά του μελλοντικού πλαισίου υλοποίησης χωρικών και τομεακών παρεμβάσεων, αυτών που απορρέουν από τις επιλογές της τροποποίησης. Κεντρικοί άξονες της ΣΜΠΕ είναι η μεθοδολογία αποτίμησης των επιπτώσεων και το προτεινόμενο σύστημα παρακολούθησης. Όπως προαναφέρθηκε, η ΣΜΠΕ συντάσσεται βάσει του παραρτήματος ΙΙΙ της ΚΥΑ /2006. Ειδικότερα, διαρθρώνεται μέσα από τα ακόλουθα κεφάλαια: Στο κεφάλαιο Α παρουσιάζεται η περίληψη της μελέτης με συνθετικό τρόπο ως προς τις διαπιστώσεις και τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τη διεκπεραίωση των ειδικότερων κεφαλαίων. Στο κεφάλαιο Β γίνεται η παράθεση των στοιχείων ταυτότητας της μελέτης. Στο κεφάλαιο Γ παρατίθεται η σκοπιμότητα και οι στόχοι της τροποποίησης του Σχεδίου και επίσης οι κεντρικές κατευθύνσεις της περιβαλλοντικής πολιτικής σε συνάφεια με τα δεδομένα και τις ιδιαιτερότητες του χώρου αναφοράς. Επίσης τεκμηριώνεται η σχέση αυτής της πολιτικής με τους στόχους και τις κατευθύνσεις της τροποποίησης. Στο κεφάλαιο Δ παρουσιάζεται με λεπτομερή τρόπο η πρόταση της τροποποίησης του Σχεδίου ως προς το δομικό σχέδιο χωρικής οργάνωσης, την οργάνωση των χρήσεων γης, των προϋποθέσεων προστασίας των στοιχείων του περιβάλλοντος και τα δίκτυα υποδομής. Στο κεφάλαιο Ε παρουσιάζονται οι εναλλακτικές λύσεις καθώς και η τεκμηρίωση με περιβαλλοντικούς όρους της λύσης που επιλέγεται. Οι λύσεις που αξιολογούνται ενσωματώνουν τις προτάσεις του μελετητή και τις κατευθύνσεις των εμπλεκόμενων φορέων στη διαδικασίας των γνωμοδοτήσεων επί της πρότασης οργάνωσης του Β1 Σταδίου. Στο κεφάλαιο ΣΤ γίνεται μια λεπτομερής περιγραφή των δεδομένων και της κατάστασης του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος της ΔΕ, όπως αυτά διαμορφώθηκαν διαχρονικά. Αφορούν τόσο σε διακριβώσεις εντός των ορίων της ΔΕ, όσο και σε εκφράσεις των σχέσεων της ΔΕ με το ευρύτερο πλαίσιο του Πολεοδομικού Συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης, ειδικότερα στο επίπεδο των ροών. Στο κεφάλαιο Ζ επιχειρείται η περιβαλλοντική αξιολόγηση των επιλογών της τροποποίησης του Σχεδίου βάσει μεθοδολογίας που εμπλέκει χωροχρονικές συνιστώσες καθώς και τα κύρια ζητήματα περιβαλλοντικής προστασίας και διαχείρισης όπως προκύπτουν από την τρέχουσα περιβαλλοντική πολιτική. Επιπρόσθετα παρατίθενται προτάσεις αντιμετώπισης των όποιων περιβαλλοντικών επιπτώσεων ενώ παρατίθεται πλαίσιο δεικτών αποτίμησης αυτών. Στο κεφάλαιο Η παρατίθενται στοιχεία κανονιστικής πράξης που αφορούν τους προτεινόμενους όρους αντιμετώπισης των σημαντικών περιβαλλοντικών ζητημάτων που πιθανώς προκύπτουν από την τροποποίηση του Σχεδίου, όπως και στοιχεία τεκμηρίωσης του προτεινόμενου συστήματος παρακολούθησης (πλαίσιο δεικτών). Στο κεφάλαιο Θ παρουσιάζονται οι δυσκολίες που προέκυψαν κατά τη διεκπεραίωση της μελέτης. Στο κεφάλαιο Ι παρατίθενται οι μελέτες και οι δράσεις - ενέργειες που πρέπει να ακολουθήσουν την τροποποίηση του Σχεδίου ώστε να υλοποιηθούν οι σχετικές προβλέψεις στο επίπεδο της χωρικής οργάνωσης. Τέλος, στο κεφάλαιο Κ παρατίθεται η τεκμηρίωση των εργασιών όπως οι χάρτες και η βιβλιογραφία. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 16

17 Τροποποίηση Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου Δήμου Πολίχνης Η Μελέτη "Τροποποίηση Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου Δήμου Πολίχνης" ανατέθηκε με βάση την υπ αριθμ. 148/2008 Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Πολίχνης και την από Σύμβαση ανάμεσα στον Δήμο Πολίχνης και στην Ανάδοχο της μελέτης. Ανάδοχος της μελέτης είναι η: ΓΙΑΝΝΑΚΟΥ ΑΘΗΝΑ, Αρχιτέκτων Μηχ., Δρ. Χωροτάκτης-Πολεοδόμος Ειδικός σύμβουλος της ομάδας μελέτης είναι ο: ΝΑΓΚΟΥΛΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ, Γεωλόγος Συνεργάτες του Β1 Σταδίου είναι οι: ΖΕΚΑ ΔΗΜΗΤΡΑ, Χωροτάκτης Μηχ.-Πολεοδόμος ΑΓΓΕΛΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ, Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχ. ΕΠΠΑΣ ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ, Χωροτάκτης Μηχ.-Πολεοδόμος ΝΑΤΣΙΝΑΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ, Δρ. Πολιτικός Μηχ.-Συγκοινωνιολόγος ΒΑΛΙΟΥΛΗΣ ΗΡΑΚΛΗΣ, Δρ. Πολιτικός Μηχ.-Περιβαλλοντολόγος Επισημαίνεται ότι βάσει των στοιχείων της προκήρυξης της παρούσας μελέτης και της υπογραφείσας σύμβασης, η περιοχή μελέτης είναι ο Καποδιστριακός Δήμος Πολίχνης, ο οποίος στο πλαίσιο του Σχεδίου "Καλλικράτης" συνιστά σήμερα τη Δημοτική Ενότητα Πολίχνης του ευρύτερου Δήμου Παύλου Μελά. Διευθύνουσα Υπηρεσία της Μελέτης ήταν αρχικά η Τεχνική Υπηρεσία του πρώην Δήμου Πολίχνης. Μετά την εφαρμογή του Σχεδίου "Καλλικράτης" Διευθύνουσα Υπηρεσία είναι η Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών Τμήμα Πολεοδομικών Εφαρμογών και Διαχείρισης Περιουσίας του Δήμου Παύλου Μελά με επιβλέποντα τον: ΜΑΥΡΙΔΗ ΜΙΛΤΙΑΔΗ, Αγρονόμο - Τοπογράφο Μηχανικό Η μελέτη συντάχθηκε με βάση την υπ αριθμ.9572/1845/ (ΦΕΚ 209Δ/ ) Aπόφαση του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ "Τεχνικές προδιαγραφές μελετών Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΓΠΣ) και Σχεδίων Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ) και αμοιβές μηχανικών για την εκπόνηση μελετών" και τις ειδικότερες κατευθύνσεις της Διευθύνουσας Υπηρεσίας. Η μελέτη αποτελεί τροποποίηση του εγκεκριμένου ΓΠΣ Δήμου Πολίχνης (υπ αριθμ /2420/ Απόφαση του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ, ΦΕΚ 1018Δ/ ) και των μετέπειτα τροποποιήσεών του (υπ αριθμ /7768/ Απόφαση του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ, ΦΕΚ 12Δ/ και υπ αριθμ.35082/7318/ Απόφαση του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ, ΦΕΚ 58Δ/ ). Το Α Στάδιο της μελέτης εγκρίθηκε με την υπ αριθμ. 448/2009 Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Πολίχνης (Απόφαση παραλαβής και έγκρισης Α Σταδίου), ενώ με το με αρ. πρωτ. 5309/ έγγραφο της Τεχνικής Υπηρεσίας Δήμου Πολίχνης δόθηκε η εντολή έναρξης του Β1 Σταδίου. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 17

18 Το Β1 Στάδιο της μελέτης εγκρίθηκε με την υπ αριθμ. 298/2012 Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Παύλου Μελά (Απόφαση παραλαβής και έγκρισης Β1 Σταδίου), στην οποία υποδεικνύονταν ορισμένες αλλαγές. Η ως άνω Απόφαση ενσωματώθηκε στο υπ αριθμ / έγγραφο της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών Τμήμα Πολεοδομικών Εφαρμογών και Διαχείρισης Περιουσίας Δήμου Παύλου Μελά, με το οποίο δόθηκαν οδηγίες για τη διόρθωση του Β1 Σταδίου. Το διορθωμένο Β1 Στάδιο της μελέτης παραδόθηκε στον Δήμο Παύλου Μελά τον Ιούλιο του 2012 και απεστάλη από τον Δήμο στους αρμόδιους φορείς για γνωμοδότηση (συμπεριλαμβανομένου του ΟΡΘΕ) με το υπ αριθμ / έγγραφο της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών Τμήμα Πολεοδομικών Εφαρμογών και Διαχείρισης Περιουσίας Δήμου Παύλου Μελά. Συνολικά, γνωμοδότησαν επί του Β1 Σταδίου οι ακόλουθοι δεκαπέντε (15) φορείς: Διεύθυνση Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων - Τμήμα Αρχαιολογικών Χώρων, Μνημείων και Αρχαιοδιαγνωστικής Έρευνας ΙΣΤ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων 9 η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Εφορεία Νεότερων Μνημείων Κεντρικής Μακεδονίας Κτηματική Υπηρεσία Θεσσαλονίκης Δασαρχείο Θεσσαλονίκης Πυροσβεστική Υπηρεσία Θεσσαλονίκης Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης Συμβούλιο Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης (ΣΑΣΘ) Οργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης (ΟΑΣΘ) Αττικό Μετρό Α.Ε. Εταιρία Ύδρευσης & Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης (ΕΥΑΘ) Διαχειριστής Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε.) Διαχειριστής Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου Ηλεκτρικής Ενέργειας Α.Ε. (ΔΕΣΦΑ) Προκαταρκτική Μελέτη Γεωλογικής Καταλληλότητας Οι μελέτες ΓΠΣ, που εκπονούνται σύμφωνα με τις τεχνικές προδιαγραφές του ΦΕΚ 209/Δ/ , περιλαμβάνουν τη γεωλογική διερεύνηση της κατ αρχήν καταλληλότητας. Σε αυτό το πλαίσιο εκπονήθηκε προκαταρκτική μελέτη γεωλογικής καταλληλότητας η οποία ανατέθηκε με την υπ αριθμ. 356/2009 απόφαση της Δημαρχιακής Επιτροπής του Δήμου Πολίχνης στον γεωλόγο μελετητή Ιωάννη Τσεπκεντζή. Στην ομάδα εργασίας της γεωλογικής μελέτης εκτός από τον ανάδοχο μελετητή, συμμετείχαν ως συνεργάτες γεωλόγοι, οι Ιωάννης Σιολίδης και Δήμητρα Βαμβακίδου. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 18

19 Γ. ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ Περιγράφεται η σκοπιμότητα για την τροποποίηση του ισχύοντος ΓΠΣ ως αποτέλεσμα της αξιολόγησης και της ανάλυσης των νέων δεδομένων της ΔΕ Πολίχνης και παρουσιάζονται οι στόχοι του προτεινόμενου δομικού σχεδίου χωρικής οργάνωσης. Επίσης, καταγράφονται οι διεθνείς - ευρωπαϊκοί και εθνικοί στόχοι για την προστασία του περιβάλλοντος ως αποτέλεσμα των πολιτικών που έχουν διαμορφωθεί στους βασικούς τομείς προστασίας και διατήρησης σε συνάφεια με τα δεδομένα της ΔΕ. Ακολούθως τεκμηριώνεται η συσχέτιση της τροποποίησης του ισχύοντος Σχεδίου με τους στόχους των πολιτικών προστασίας και διατήρησης του Περιβάλλοντος ενώ τέλος, καταγράφονται σχέδια και προγράμματα τα οποία συσχετίζονται με τις κατευθύνσεις του Σχεδίου υπό το πρίσμα ειδικότερα της διαχείρισης των στοιχείων του περιβάλλοντος. Γ.1. ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΙΣΧΥΟΝΤΟΣ ΓΠΣ ΠΟΛΙΧΝΗΣ Ο προτεινόμενος σχεδιασμός επιχειρεί να αναδείξει τον ρόλο της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης στο μητροπολιτικό σύστημα της πόλης της Θεσσαλονίκης και παράλληλα να προτείνει μια συνολική πρόταση χωρικής οργάνωσης για την ευρύτερη περιοχή της με γνώμονα τις αρχές της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης. Σημαντικές πτυχές που συνιστούν τις υποθέσεις μελλοντικής ανάπτυξης, όπως η εξέλιξη του πληθυσμού, λαμβάνουν υπόψη τις σχέσεις - εξαρτήσεις με την ΕΠΘ και το ΠΣΘ και τις εκτιμήσεις για την μελλοντική ανάπτυξή τους. Τονίζεται ότι ο σχεδιασμός της παρούσας μελέτης δίνει έμφαση σε ζητήματα για τα οποία μπορεί να υπάρξει θεσμική διαχείριση μέσα από ένα Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΓΠΣ). Η παρούσα μελέτη αποτελεί τροποποίηση υφιστάμενου ΓΠΣ και ως εκ τούτου επικεντρώνεται τόσο σε συγκεκριμένα ζητήματα που πρέπει να αναθεωρηθούν υπό το φως της 25ετούς εφαρμογής του εγκεκριμένου ΓΠΣ, όσο και στις σύγχρονες ανάγκες χωρικής οργάνωσης της περιοχής μελέτης με βάση τις τάσεις ανάπτυξης και χωρικής διάρθρωσης και τα εγκεκριμένα υπερκείμενα πλαίσια σχεδιασμού. Με βάση όλα τα παραπάνω, οι βασικοί στόχοι του παρόντος Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου είναι οι ακόλουθοι: Η διαμόρφωση ενός χωρικού προτύπου για το σύνολο της εδαφικής περιοχής της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης σε εφαρμογή του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου για τον πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό. Το πρότυπο αυτό θα συμβάλλει στην ανάδειξη του ρόλου της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης στο χώρο τόσο του ΠΣΘ όσο και της ΕΠΘ. Η χωροταξική αναδιοργάνωση όλης της εδαφικής περιοχής της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης και η οργανική ένταξη σε έναν ενιαία σχεδιασμένο αστικό χώρο όλων των επιμέρους περιοχών. Η δημιουργία προϋποθέσεων για την ανάπτυξη στην περιοχή υπερτοπικών λειτουργιών καθώς και για την οργανική συνύπαρξή τους με την τοπική κοινωνία. Η προστασία και ανάδειξη των στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος και της φυσικής τοπογραφίας με σκοπό τη συνύπαρξη φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος στα πλαίσια ενός βιώσιμου χωρικού σχεδιασμού. Ο προσδιορισμός των νέων αναγκών σε γη για οικιστική ανάπτυξη, σε συνδυασμό και με την υιοθέτηση νέων προτύπων οικιστικής ανάπτυξης για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στην Δημοτική Ενότητα Πολίχνης. Η επανεξέταση συγκεκριμένων χρήσεων και ζωνών στην κεντρική περιοχή της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης με σκοπό την ανάδειξη ενός δυναμικού πολεοδομικού κέντρου στα πλαίσια του αειφόρου πολεοδομικού σχεδιασμού. Η επανεξέταση συγκεκριμένων χρήσεων και ζωνών στις επιμέρους Πολεοδομικές Ενότητες με σκοπό την ανάδειξή τους ως ζωντανών γειτονιών. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 19

20 Ο επαναπροσδιορισμός των αναγκών σε κοινωνική υποδομή, λόγω της αύξησης του πληθυσμού που σημειώθηκε στην Δημοτική Ενότητα Πολίχνης τα τελευταία χρόνια. Ο σχεδιασμός ζωνών ανάπλασης, σε εφαρμογή των διατάξεων του Ν. 2508/1997 περί αναπλάσεων, που θα αποσκοπούν στη βελτίωση του δομημένου περιβάλλοντος και στην προστασία και ανάδειξη των πολιτιστικών, ιστορικών, μορφολογικών και αισθητικών στοιχείων των προτεινόμενων προς ανάπλαση περιοχών. Ο επανασχεδιασμός της οργάνωσης του μεταφορικού δικτύου ως τμήματος του μεταφορικού δικτύου της συνεκτικής αστικής περιοχής της Θεσσαλονίκης, ώστε να ανταποκρίνεται όσο το δυνατόν στην ίδια τη λειτουργία του δικτύου, στην ανάγκη αύξησης των βιώσιμων μετακινήσεων, στα γεωμετρικά χαρακτηριστικά και στις ανάγκες των κατοίκων της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης και της ευρύτερης περιοχής του Δήμου Παύλου Μελά. Ο προσδιορισμός των νέων αναγκών σε τεχνικές υποδομές και δίκτυα. Υπό αυτό το πρίσμα, το προτεινόμενο Δομικό Σχέδιο Χωρικής Οργάνωσης επικεντρώνεται σε τρία κύρια ζητήματα, ακολουθώντας τα προβλεπόμενα από τις προδιαγραφές εκπόνησης των ΓΠΣ της υπ αριθμ. 9572/1845/ Απόφασης Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ (ΦΕΚ 209Δ/ ): Πρώτον, στη διερεύνηση των βασικών σεναρίων εξέλιξης του πληθυσμού. Δεύτερον, στη σύνταξη των αρχών του Δομικού Σχεδίου Χωρικής Οργάνωσης για το σύνολο της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης όπου διατυπώνονται οι βασικές κατευθύνσεις και το προτεινόμενο πλαίσιο οργάνωσης των χρήσεων, των υποδοχέων οικιστικής ανάπτυξης και των παραγωγικών δραστηριοτήτων. Τρίτον, στην επιλογή των βασικών προγραμματικών μεγεθών οικιστικής ανάπτυξης. Η πρόταση διαμορφώνει ένα χωρικό πρότυπο βιώσιμης ανάπτυξης της περιοχής σε εφαρμογή του Ν. 2508/97 και γενικότερα του θεσμικού πλαισίου για τον πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τα ακόλουθα υπερκείμενα πλαίσια χωροταξικού σχεδιασμού καθώς και τις ειδικότερες πολιτικές περιβαλλοντικής προστασίας και διαχείρισης οι οποίες έχουν νόημα για το χώρο της ΔΕ Πολίχνης. Γ.2. ΔΙΕΘΝΕΙΣ - ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Παρουσιάζεται το πλαίσιο των εθνικών στόχων περιβαλλοντικής προστασίας και διατήρησης όπως αυτοί διαμορφώνονται από το πλέγμα των πολιτικών στα κύρια περιβαλλοντικά ζητήματα που εντοπίζονται στη ΔΕ Πολίχνης. Το εν λόγω πλαίσιο συσχετίζεται με τις δεσμεύσεις της χώρας έναντι διεθνών και ευρωπαϊκών κατευθύνσεων και επιλογών. Πριν όμως την παράθεση των κύριων συνιστωσών αυτών των πολιτικών, είναι χρήσιμη η αποσαφήνιση της εθνικής πολιτικής για το περιβάλλον. Άλλωστε τα ειδικότερα ζητήματα διάρθρωσης των επιμέρους πολιτικών απορρέουν από τις γενικότερες κατευθύνσεις της περιβαλλοντικής πολιτικής της χώρας. Γ.2.1. Πολιτική για το περιβάλλον Η εθνική περιβαλλοντική πολιτική δεν αποτυπώνεται σε ένα συγκεκριμένο - μεμονωμένο κείμενο με επιδιώξεις - αντικείμενα - πλαίσιο δράσεων κλπ αλλά διαμορφώνεται ως η οριζόντια παρέμβαση στο σύνολο των χωρικών και τομεακών πολιτικών, θέτοντας ένα κεντρικό περίγραμμα στόχων για την προστασία και διαχείριση του περιβάλλοντος με βασική επιδίωξη και στρατηγική αναφορά, την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης. Ουσιαστικό στοιχείο διαμόρφωσης της εθνικής περιβαλλοντικής πολιτικής αποτελεί το Ευρωπαϊκό πλαίσιο δεσμεύσεων ενώ η υλοποίησή της συμπαρασύρει παρεμβάσεις σε ζητήματα νομολογίας, προγραμματισμού και θεσμικών προσαρμογών. Βασικές επιδιώξεις και τομείς - στόχοι Η κεντρική επιδίωξη της εθνικής πολιτικής για το περιβάλλον εστιάζει στην προστασία της βιοποικιλότητας, στη μείωση των επιπτώσεων της ρύπανσης στη δημόσια υγεία και τα Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 20

21 οικοσυστήματα, στην ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων, λαμβάνοντας υπόψη τις προβλέψεις για τις επιπτώσεις της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής και την υιοθέτηση ενός νέου αναπτυξιακού μοντέλου. Στους τομείς της περιβαλλοντικής πολιτικής συμπεριλαμβάνονται: η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. η διαχείριση των αποβλήτων και η ανακύκλωση. η προστασία του υδάτινου περιβάλλοντος και η ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων. η προστασία από την αέρια ρύπανση. η προστασία από τις δυσμενείς επιπτώσεις της ηχορύπανσης και των ακτινοβολιών. η περιβαλλοντική αδειοδότηση των βιομηχανικών εγκαταστάσεων και η προστασία από τη βιομηχανική ρύπανση. η διαχείριση κινδύνων. τα συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης. η διαχείριση χωρικών περιβαλλοντικών δεδομένων. η διευκόλυνση της δημόσιας πρόσβασης στην περιβαλλοντική πληροφορία. η παρακολούθηση της κατάστασης του περιβάλλοντος. Οι τομείς εστίασης της πολιτικής προβάλλουν τις ιδιαιτερότητες της χώρας σε σχέση με κεντρικά ζητήματα προστασίας και αειφορικής διαχείρισης των αποθεμάτων. Ωστόσο οι τομείς εστίασης απορρέουν από τις προτεραιότητες που έχουν τεθεί σε Ευρωπαϊκό επίπεδο μέσω των Προγραμμάτων Δράσης για το περιβάλλον, και κυρίως μέσα από το προηγούμενο 6 ο Πρόγραμμα Δράσης αλλά και το τρέχον 7 ο Πρόγραμμα Δράσης Το 7 ο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον ( ): Ευημερία εντός των ορίων του πλανήτη μας Το 7 ο Κοινοτικό Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον αποτελεί το πλαίσιο της Κοινοτικής περιβαλλοντικής πολιτικής κατά την περίοδο Αποσκοπεί στην ενίσχυση της συμβολής της περιβαλλοντικής πολιτικής στη μετάβαση σε μια οικονομία με αποδοτική χρήση των πόρων και χαμηλά επίπεδα ανθρακούχων εκπομπών, στην οποία θα προστατεύεται και θα ενισχύεται το φυσικό κεφάλαιο και θα διασφαλίζονται η υγεία και η ευημερία των πολιτών. Το πρόγραμμα παρέχει ένα γενικό πλαίσιο για την περιβαλλοντική πολιτική έως το 2020, καθορίζοντας εννέα στόχους προτεραιότητας προς επίτευξη από την ΕΕ και τα κράτη μέλη της. Κατά την εκτέλεση του προγράμματος, η Ένωση επιδιώκει τους ακόλουθους στόχους: Προστασία, διατήρηση και ενίσχυση του φυσικού κεφαλαίου της Ένωσης. Μετατροπή της Ένωσης σε μια πράσινη και ανταγωνιστική οικονομία χαμηλών επιπέδων ανθρακούχων εκπομπών και αποδοτικής χρήσης των πόρων. Προστασία των πολιτών της Ένωσης από περιβαλλοντικές πιέσεις και κινδύνους για την υγεία και την ευημερία. Μεγιστοποίηση των οφελών της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της Ένωσης. Βελτίωση της βάσης αποδεικτικών στοιχείων για την περιβαλλοντική πολιτική. Διασφάλιση των επενδύσεων στην περιβαλλοντική και την κλιματική πολιτική και διαμόρφωση σωστών τιμών Βελτίωση της ενσωμάτωσης της περιβαλλοντικής διάστασης και της συνοχής των πολιτικών. Ενίσχυση της αειφορίας των πόλεων της Ένωσης. Αύξηση της αποτελεσματικότητας της ΕΕ όσον αφορά την αντιμετώπιση των περιφερειακών και παγκόσμιων περιβαλλοντικών προκλήσεων. Το πρόγραμμα βασίζεται στην αρχή "ο ρυπαίνων πληρώνει", στην αρχή της προφύλαξης και την προληπτική δράση, καθώς και στην αρχή της επανόρθωσης της ρύπανσης στην πηγή. Συνιστώσες υλοποίησης της πολιτικής Η υλοποίηση της περιβαλλοντικής πολιτικής στη χώρα πραγματοποιείται μέσα από τρεις βασικούς άξονες στόχευσης. Αυτοί αφορούν στη νομοθεσία, στη χρηματοδότηση περιβαλλοντικών έργων και στη θεσμική οργάνωση. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 21

22 Σε ό,τι αφορά στη νομοθεσία, η συμμετοχή της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση συνέβαλε στον εμπλουτισμό και τη βελτίωσή της, παρά τις όποιες καθυστερήσεις στην ενσωμάτωση των ρυθμίσεων. Οι εθνικές ρυθμίσεις που πηγάζουν από την κοινοτική περιβαλλοντική νομοθεσία (σε ένα ποσοστό περίπου 80%) καλύπτουν ένα ευρύτατο φάσμα θεμάτων που εκτείνεται από την προστασία των οικοτόπων, την προστασία των υδάτων και τη διαχείριση των αποβλήτων έως την ατμοσφαιρική ρύπανση και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Επίσης, εντοπίζεται σημαντική νομολογία σε ρυθμίσεις οριζόντιου χαρακτήρα που αφορούν στις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), στην περιβαλλοντική ευθύνη, στην ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφόρηση σε θέματα περιβάλλοντος και στη συμμετοχή του κοινού στη λήψη των αποφάσεων. Τα τελευταία χρόνια ειδικότερα παρατηρείται σημαντική παραγωγή περιβαλλοντικής νομολογίας με πολλαπλό στόχο: την επιτάχυνση της μεταφοράς των Ευρωπαϊκών Οδηγιών στο εθνικό δίκαιο, την απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης και τον εκσυγχρονισμό των νομοθετημάτων βάσει των νέων τεχνολογικών εργαλείων και αντιλήψεων. Ο δεύτερος βασικός άξονας της ελληνικής περιβαλλοντικής πολιτικής συνδέεται με τη χρηματοδότηση. Οι πόροι που προήλθαν από τα κοινοτικά ταμεία και προγράμματα βοήθησαν την Ελλάδα να αναβαθμίσει την υποδομή για το περιβάλλον και να ενισχύσει την εμπειρία της σε θέματα διαχείρισης. Πραγματοποιήθηκαν σημαντικά έργα υποδομής, όπως ΕΕΛ, ΧΥΤΑ και άλλα έργα που συνδέονται με τη διαχείριση στερεών, υγρών ή τοξικών αποβλήτων ή με άλλους περιβαλλοντικούς τομείς, όπως η προστασία και διαχείριση οικοτόπων, η διαχείριση περιβαλλοντικών κινδύνων, έργα ύδρευσης, έργα πράσινων μεταφορών κ.ά. Στη νέα προγραμματική περίοδο συνεχίζουν οι υποδομές διαχείρισης του περιβάλλοντος να αποτελούν προτεραιότητα χρηματοδότησης. Ο τρίτος άξονας της περιβαλλοντικής πολιτικής αφορά στη θεσμική οργάνωση. Η σημαντικότερη αλλαγή σε αυτό το πεδίο είναι πρόσφατη και αφορά ειδικότερα στην ίδρυση αυτοτελούς Υπουργείου Περιβάλλοντος. Υλοποιήθηκε ένα αίτημα που είχε διατυπωθεί εδώ και πολλά χρόνια και είχε πλέον ωριμάσει, δηλαδή το διαχωρισμό περιβάλλοντος και δημοσίων έργων. Επιδίωξη και ταυτόχρονα πρόκληση για το νέο σχήμα είναι ο εξορθολογισμός των αρμοδιοτήτων που αφορούν στη διαχείριση των περιβαλλοντικών συνιστωσών και ο συγκερασμός των επιδιώξεων που αφορούν στη διαχείριση των ζητημάτων ενέργειας και κλιματικής πολιτικής. Γ.2.2. Πολιτική για τους υδατικούς πόρους Κεντρικό στοιχείο της εθνικής πολιτικής για τους υδατικούς πόρους είναι η σταδιακή μετακίνηση από την έννοια της διαχείρισης των υδάτων στην έννοια της διακυβέρνησή τους. Αυτό τεκμηριώνεται από τις διαδικασίες ενσωμάτωσης της Οδηγίας Πλαισίου για τα Νερά στο εθνικό δίκαιο, γεγονός που συνδέεται πλέον με προσαρμογές θεσμικής, διοικητικής και χωρικής φύσης αλλά και με τη διάσταση της πολιτικής νομιμοποίησης των επιλογών μέσω διαδικασιών διαβούλευσης. Ο τρόπος που δομείται σήμερα η πολιτική επί των υδάτων στηρίζεται στις προβλέψεις του Ν. 3199/2003 και των κανονιστικών διατάξεων που ακολούθησαν σε εφαρμογή του καθώς και στο Ν. 3852/2010 περί της νέας αρχιτεκτονικής της διοίκησης και αυτοδιοίκησης. Επίσης, μέσω του Ν. 4042/2012 περί ποινικής προστασίας του περιβάλλοντος, αναγνωρίζεται η αναγκαιότητα σύζευξης της πολιτικής για την προστασία και διαχείριση των υδάτων με την χωροταξική πολιτικής. Έτσι στο Άρθρο 56 του ανωτέρω νόμου αναφέρεται ότι: "Στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης και αξιοποίησης του υδάτινου δυναμικού των Περιφερειών, τα εγκεκριμένα Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης επιβάλλεται να τροποποιούνται ή να αναθεωρούνται προκειμένου να εναρμονίζονται προς τις επιλογές ή κατευθύνσεις των εγκεκριμένων Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών". Αναφορικά με τη χωρική διάσταση της πολιτικής: Με την απόφ. 706/2010 της Εθνικής Επιτροπής Υδάτων (ΦΕΚ 1383/Β/2.9.10) καθορίστηκε θεσμικά ο συστημικός και χωρικός διαχωρισμός της επικράτειας βάσει της έννοιας της λεκάνης απορροής. Συστημικά, θεσμοθετήθηκαν σαρανταπέντε (45) Λεκάνες Απορροής Ποταμών, οι οποίες υπάγονται σε Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 22

23 δεκατέσσερις (14) Περιοχές Λεκανών Απορροής Ποταμών (που αντιστοιχούν στον όρο Υδατικά Διαμερίσματα του άρθρου 3 του ΠΔ 51/2007). Χωρικά, πραγματοποιήθηκε η συσχέτιση των λεκανών απορροής με τα όρια των Αποκεντρωμένων Διοικητικών Περιφερειών ώστε να προκύψουν και οι αντίστοιχες αρμοδιότητες για τη διαχείρισή τους. Οι Δ/νσεις Υδάτων των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων, ως σκέλος της Κρατικής Διοίκησης έχουν διαχειριστική ευθύνη επί του χωρικού συστήματος των λεκανών απορροής το οποίο όμως γεωγραφικά δεν ταυτίζεται κατ' ανάγκη με την πολιτική - διοικητική κατάτμηση του χώρου. Αναφορικά με τη θεσμική - διοικητική πλευρά της πολιτικής: Στηρίχθηκε στην έκδοση σειράς κανονιστικών κειμένων που ακολούθησαν την εφαρμογή του Ν. 3199/2003. Μέχρι τη ψήφισή του, τα ζητήματα διαχείρισης και προστασίας των υδατικών πόρων ρυθμίζονταν κατά κύριο λόγο από το Ν. 1739/1987. Μία βασική πρόκληση στη διαμόρφωση του νέου θεσμικού πλαισίου στη βάση εναρμόνισης με την Οδηγία 2000/60 υπήρξε η εκμετάλλευση υφιστάμενων διοικητικών δομών, καθώς και η εισαγωγή διαδικασιών δημόσιας διαβούλευσης. Επιπρόσθετα, κάποιες χαρακτηριστικές προβλέψεις αναφέρονται στο σαφή καθορισμό των αρμοδιοτήτων των επιμέρους φορέων, στη συγκρότηση καινούριων οργάνων, τόσο σε επίπεδο Περιφέρειας, όσο και σε εθνικό επίπεδο ενώ γίνεται προσπάθεια αποφυγής των αλληλοεπικαλύψεων. Μια πρώτη σειρά ρυθμίσεων αφορούσε στη διοικητική οργάνωση και τον επιμερισμό δραστηριοτήτων του εθνικού φορέα διαχείρισης με αναφορά στην Εθνική Επιτροπή Υδάτων, στο Εθνικό Συμβούλιο Υδάτων και στην Κεντρική Υπηρεσία Υδάτων εντός του ΥΠΕΧΩΔΕ (νυν ΥΠΕΚΑ). Χαρακτηριστικά αναφέρονται: ΥΑ 34685/2005 (ΦΕΚ 1736Β/ ) περί συγκρότησης του Εθνικού Συμβουλίου Υδάτων. ΥΑ 26798/2005 (ΦΕΚ 895Β/1.7.05) περί του τρόπου λειτουργίας του Εθνικού Συμβουλίου Υδάτων. ΥΑ 49139/2005 (ΦΕΚ 1695Β/ ) περί οργάνωσης της Κεντρικής Υπηρεσίας Υδάτων του ΥΠΕΧΩΔΕ. Ακολούθως, με το ΠΔ 51/2007 περί καθορισμού μέτρων και διαδικασιών για την ολοκληρωμένη διαχείριση των υδάτων, επήλθε ουσιαστικός εμπλουτισμός με αναλυτικές εξειδικεύσεις των αντικειμένων της διαχείρισης των υδάτων. Μετά το 2010 θεσμοθετήθηκαν τροποποιητικές διατάξεις μερικής ανασύνθεσης και αναπροσαρμογής των αρμοδιοτήτων της διοικητικής δομής, με βάση κυρίως το νέο τοπίο που διαμορφώθηκε με το Ν. 3852/2010 περί της νέας αρχιτεκτονικής της αυτοδιοίκησης και της αποκεντρωμένης διοίκησης. Σχετικές κανονιστικές διατάξεις περιλαμβάνουν: ΚΥΑ 7575/2010 (ΦΕΚ 183/Β/ ) τροποποίησης της απόφασης για την οργάνωση της Κεντρικής Υπηρεσίας Υδάτων. ΠΔ 24/2010 (ΦΕΚ 56/Α/ ) για τη σύσταση της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων που αντικαθιστά την Κεντρική Υπηρεσία Υδάτων. ΚΥΑ 322/2013 (ΦΕΚ 679/Β/ ) για την οργάνωση της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων. Το βασικό αποτέλεσμα αυτών των πράξεων ήταν η μετονομασία της Κεντρικής Υπηρεσίας Υδάτων σε Ειδική Γραμματεία Υδάτων, ο προσδιορισμός των αρμοδιοτήτων της και η μεταφορά κάποιων αρμοδιοτήτων από την Κρατική Διοίκηση (που περιλαμβάνει τις Δ/νσεις Υδάτων των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων) στις Περιφέρειες (αιρετές). Η βασική διοικητική δομή εθνικού επιπέδου συντίθεται από τα ακόλουθα σώματα: Εθνική Επιτροπή Υδάτων με αρμοδιότητες τη χάραξη της εθνικής πολιτικής επί των υδάτων και την έγκριση των εθνικών προγραμμάτων προστασίας και διαχείρισης. Η επιτροπή είναι διυπουργική με πρόεδρο τον Υπουργό ΠΕΚΑ. Εθνικό Συμβούλιο Υδάτων, ως όργανο δημόσιας διαβούλευσης όπου αντιπροσωπεύονται όλοι οι φορείς που έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με τη διαχείριση των υδατικών πόρων της χώρας, καθώς και μη κυβερνητικές περιβαλλοντικές οργανώσεις με πρόεδρο τον Αν. Υπουργό ΠΕΚΑ. Αντικείμενο της διαβούλευσης είναι η συζήτηση/αξιολόγηση και γνωμοδότηση επί της ετήσιας έκθεσης που υποβάλλεται από την Εθνική Επιτροπή Υδάτων στη Βουλή σε σχέση με την κατάσταση του υδάτινου περιβάλλοντος της χώρας. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 23

24 Κεντρική Υπηρεσία Υδάτων που μετονομάζεται το 2010 σε Ειδική Γραμματεία Υδάτων με αρμοδιότητες, σε συνεργασία με τις Περιφερειακές Διευθύνσεις Υδάτων (της Αποκεντρωμένης Διοίκησης), το σχεδιασμό, τη διαμόρφωση και την αξιολόγηση της πολιτικής για την προστασία και τη διαχείριση του υδάτινου περιβάλλοντος, για την οργάνωση και υλοποίηση συστήματος παρακολούθησης των ποσοτικών και ποιοτικών χαρακτηριστικών του, καθώς και για την καταχώρηση, επεξεργασία και διάχυση των μετρητικών δεδομένων. Αναφορικά με τα ζητήματα πολιτικής νομιμοποίησης: Αυτά αφορούν στο πλέγμα των προβλέψεων και ενεργειών που σχετίζονται με την παραγωγή επιχειρησιακών μέσων (στρατηγικά κείμενα, αναλυτικές εργασίες, μελέτες κλπ) που απορρέουν από το θεσμικό πλαίσιο και έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα ως προς την τεκμηρίωση των δεδομένων και την εφαρμογή των αποτελεσμάτων. Στο εθνικό επίπεδο, διαδικασίες πολιτικής νομιμοποίησης κατοχυρώνονται πλέον θεσμικά (ΚΥΑ 322/2013). Ο διοικητικός φορέας που έχει την αρμοδιότητα για την υλοποίηση των προβλέψεων είναι η Ειδική Γραμματεία Υδάτων του ΥΠΕΚΑ. Κεντρικές προβλέψεις αφορούν στη σύνταξη και στη διαβούλευση των Σχεδίων Διαχείρισης, στη συλλογή - συστηματοποίηση και διάχυση της πληροφορίας επί της κατάστασης των υδάτων και στη διαμόρφωση των σχετικών βάσεων δεδομένων (Εθνική Τράπεζα Υδρολογικής και Μετεωρολογικής Πληροφορίας, Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης της Ποιότητας και της Ποσότητας των Υδάτων, Εθνική Βάση Δεδομένων ΕΕΛ), στην αναλυτική τεκμηρίωση της κατάστασης των λεκανών απορροής, στο σχεδιασμό προγραμμάτων ευαισθητοποίησης και συμμετοχικότητας και στη διαμόρφωση προγραμμάτων ενημέρωσης και κατάρτισης των χρηστών νερού. Σχέδιο Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών Υδατικού Διαμερίσματος Κεντρικής Μακεδονίας Σύμφωνα με το εγκεκριμένο Σχέδιο Διαχείρισης ΛΑΠ Κεντρικής Μακεδονίας, η περιοχή της Πολίχνης εντάσσεται στη Λεκάνη Απορροής Ποταμού (ΛΑΠ) Χαλκιδικής με κωδικό GR05 του Υδατικού Διαμερίσματος Κεντρικής Μακεδονίας (ΥΔ10) και πιο συγκεκριμένα στις υδρολογικές λεκάνες του ΠΣΘ. Τα Σχέδιο Διαχείρισης των Υδάτων μαζί με τα αντίστοιχα Προγράμματα Μέτρων αποτελούν τα βασικότερα στοιχεία υλοποίησης του Ν. 3199/2003 σε εφαρμογή της Οδηγίας Πλαισίου για τα Νερά με στόχο την επίτευξη της καλής κατάστασης των υδατικών συστημάτων μέχρι το Τα Σχέδια προχωρούν στην κάλυψη των σχετικών ζητημάτων, εξειδικεύοντας την ανάλυση και τις προτάσεις βάσει διαχωρισμού των Υδατικών Διαμερισμάτων σε Λεκάνες Απορροής Ποταμού (ΛΑΠ). Διαρθρώνονται γενικά ως εξής: Παρουσιάζονται τα φυσικά και ανθρωπογενή χαρακτηριστικά των επιμέρους λεκανών απορροής ποταμού του ΥΔ. Παρατίθενται στοιχεία των αρμόδιων αρχών που σχετίζονται με τη διαχείριση των υδατικών πόρων ανά ΛΑΠ. Καθορίζονται τα υδατικά συστήματα σε επιφανειακά και υπόγεια και παρουσιάζεται η κατάταξή τους βάσει των φυσικών τους χαρακτηριστικών και των ανθρωπογενών πιέσεων. Καθορίζεται επίσης το μητρώο των προστατευόμενων περιοχών. Αναλύονται οι ανθρωπογενενείς πιέσεις στα επιφανειακά και υπόγεια υδατικά συστήματα. Πραγματοποιείται η ταξινόμηση των υδατικών συστημάτων βάσει της κατάστασής τους. Αξιολογούνται ζητήματα χρήσης και πιέσεων χρήσης και αναγκών και επίσης αξιολογείται η τιμολογιακή πολιτική. Καθορίζονται οι περιβαλλοντικοί στόχοι προστασίας. Παρουσιάζεται το Πρόγραμμα Μέτρων βάσει της κατάστασης, των πιέσεων και τους περιβαλλοντικούς στόχους. Αποσαφηνίζεται το πλαίσιο εφαρμογής σε θεσμικό - διοικητικό επίπεδο και αξιολογούνται ζητήματα διασυνοριακής συνεργασίας. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 24

25 Καθώς τα Σχέδια Διαχείρισης διαπραγματεύονται την προστασία και αειφορική διαχείριση των υδάτων συνεκτιμώντας τις χωρολειτουργικές προδιαγραφές των λεκανών απορροής, επιχειρούν την οριζόντια παρέμβαση στις συνθήκες που διαμορφώνουν την πίεση χρήσης των υδάτων και κατ' επέκταση στις παραγωγικές εκφράσεις του χώρου των ΛΑΠ. Υπό αυτή την έννοια οι προτάσεις και οι αναλύσεις των Σχεδίων συνιστούν αναλυτικές εισροές στην τροποποίηση του ΓΠΣ διότι: α) απορρέουν από την εθνική πολιτική για την αειφορική διαχείριση των υδατικών πόρων και β) προωθούν την ασφαλή αναπαραγωγή των επιλογών οργάνωσης και ανάπτυξης διασφαλίζοντας τη γενική επιδίωξη περί προστασίας των πόρων του περιβάλλοντος. Γ.2.3. Πολιτική για τα δάση Το Σχέδιο Δράσης της ΕΕ για τα Δάση (ΣΔΔ) υιοθετήθηκε το 2006 για την περίοδο Βασίζεται στις αρχές και τις συστάσεις που καθορίσθηκαν στη Δασική Στρατηγική και αποτελεί ένα πλαίσιο για ενέργειες που αφορούν τα δάση σε επίπεδο ΕΕ και κρατών μελών και χρησιμεύει ως εργαλείο συντονισμού μεταξύ των Κοινοτικών ενεργειών και των δασικών πολιτικών των κρατών μελών. Παρέχει μία πλατφόρμα για την προσέγγιση των εκπροσώπων των κρατών μελών στη Μόνιμη Δασική Επιτροπή και των εκπροσώπων των ενδιαφερομένων μερών στη Συμβουλευτική Ομάδα Δασοκομίας και Φελλού, αλλά δεν αποτελεί άμεσα μέρος των διαδικασιών λήψης αποφάσεων της ΕΕ. Παράλληλα, δεν συνοδεύεται από ένα οικονομικό δελτίο και δεν υπάρχουν συγκεκριμένοι πόροι που διατίθενται για την εφαρμογή του αλλά λειτουργεί ως ένα πλαίσιο που χρησιμοποιεί τα υπάρχοντα στοιχεία δασικής πολιτικής, υποδεικνύει τα υπάρχοντα χρηματοδοτικά εργαλεία και αξιοποιεί άλλες πολιτικές της ΕΕ οι οποίες είναι σχετικές με ζητήματα δασών όπως είναι το δίκτυο Natura 2000, τα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) κλπ. Επίσης, μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της αμοιβαίας ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των υπηρεσιών της Επιτροπής για ζητήματα δασοκομίας, με αποτέλεσμα τον καλύτερο συντονισμό εντός της Επιτροπής και τη βελτίωση της συνοχής μεταξύ διαφόρων κοινοτικών δράσεων. Το ΣΔΔ βασίζεται στην αρχή της επικουρικότητας και στην έννοια της συνυπευθυνότητας. Η πολιτική για τα δάση αποτελεί αρμοδιότητα των κρατών μελών, αλλά η ΕΕ μπορεί να συμβάλει στην υλοποίηση της αειφόρου διαχείρισης των δασών μέσω κοινών δράσεων. Κατά αυτή την έννοια ο γενικότερος στόχος του Σχεδίου Δράσης για τα Δάση της ΕΕ είναι η στήριξη και η διεύρυνση της αειφόρου διαχείρισης των δασών και του πολυλειτουργικού τους ρόλου και βασίζεται στις ακόλουθες αρχές: Την θέσπιση των εθνικών δασικών προγραμμάτων, ως το κατάλληλο πλαίσιο για την υλοποίηση διεθνών δεσμεύσεων σχετικών με τα δάση. Την αυξανόμενη σημασία γενικότερων και διακλαδικών ζητημάτων στη δασική πολιτική, τα οποία απαιτούν βελτιωμένη συνοχή και συντονισμό. Την ανάγκη επαύξησης της ανταγωνιστικότητας του δασικού τομέα της ΕΕ και της ορθής διακυβέρνησης των κοινοτικών δασών. Την τήρηση της αρχής της επικουρικότητας. Επίσης, το ΣΔΔ αποσκοπεί να συμβάλει στην επίτευξη των στόχων της ανανεωμένης στρατηγικής της Λισσαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση, καθώς και του προγράμματος του Γκέτεμποργκ για την αειφόρο ανάπτυξη και θέτει τέσσερις βασικούς στόχους: Μακροπρόθεσμη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Βελτίωση και προστασία του περιβάλλοντος. Συμβολή σε μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Ενθάρρυνση του συντονισμού και της επικοινωνίας. Οι ανωτέρω στόχοι συνοδεύονται από 18 βασικές ενέργειες, που συγκεκριμενοποιούν τον τρόπο υλοποίησης των στόχων. Η Δασική Στρατηγική και το Σχέδιο Δράσης της ΕΕ για τα δάση αποτελούν ουσιώδη στοιχεία για την εφαρμογή διεθνών δεσμεύσεων, αρχών και συστάσεων για την αειφόρο διαχείριση Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 25

26 και ανάπτυξη των δασών και στο πλαίσιο αυτό εγκρίνουν τα Εθνικά Δασικά Προγράμματα ως τα βασικά εργαλεία πολιτικής. Κύριος φορέας για την ανάπτυξη, προστασία και διαχείριση των δημοσίων δασών και τη δασοπολιτική και δασοτεχνική εποπτεία και επιτήρηση των μη δημοσίων δασών της χώρας είναι η Δασική Υπηρεσία, η οποία σήμερα λειτουργεί ως Ειδική Γραμματεία Δασών στο ΥΠΕΚΑ. Η Ειδική Γραμματεία Δασών απαρτίζεται από την Κεντρική Υπηρεσία και τις Περιφερειακές Υπηρεσίες. Η κεντρική υπηρεσία που είναι το επιτελικό όργανο της όλης διοικητικής οργάνωσης της Ειδικής Γραμματείας Δασών απαρτίζεται από έξι διευθύνσεις και έχει ως βασικό σκοπό τη διαμόρφωση της δασικής πολιτικής, τη σύνταξη πολυετών προγραμμάτων δασικής ανάπτυξης, την παρακολούθηση της επιστημονικής και τεχνολογικής εξέλιξης στη διαχείριση των δασών, την οργάνωση της εκμετάλλευσης των δασών, την παρακολούθηση και ενίσχυση των ερευνητικών προγραμμάτων και την προώθηση της συνεργασίας της χώρας με την ΕΕ, τις τρίτες χώρες και τους Διεθνείς Οργανισμούς. Οι Περιφερειακές Δασικές Υπηρεσίες είναι τα όργανα εκτέλεσης και εφαρμογής των κατευθύνσεων και οδηγιών και γενικότερα της δασικής πολιτικής που σχεδιάζεται από την Κεντρική Υπηρεσία, αλλά και της εφαρμογής των τοπικών προγραμμάτων και μελετών. Υπάγονται διοικητικά στις αντίστοιχες Αποκεντρωμένες Διοικήσεις της χώρας και αποτελούνται από τις Διευθύνσεις Συντονισμού και Επιθεώρησης Δασών για κάθε μια από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις της χώρας, τις Διευθύνσεις Δασών των Νομών, τα Δασαρχεία, τις Διευθύνσεις χωρίς Δασαρχεία, ενώ λειτουργούν και δύο ανεξάρτητες Διευθύνσεις Αναδασώσεων, ανά μία στους νομούς Αττικής και Θεσσαλονίκης. Η Ελλάδα δεν έχει καταρτίσει μέχρι σήμερα Εθνικό Δασικό Πρόγραμμα και κατ επέκταση δεν έχει καταγράψει επίσημα Εθνική Δασική Πολιτική. Εξαιτίας της απουσίας ΕΔΠ, η Ελλάδα δεν διαθέτει επίσημο έγγραφο στο οποίο να καταγράφεται η ενδεδειγμένη στρατηγική για την ανάπτυξη και διαχείριση των δασών, να ιεραρχούνται οι στόχοι αυτής και με βάση τη στρατηγική αυτή να καταρτίζεται πρόγραμμα έργων και εργασιών. Επιπλέον, η χώρα δεν έχει διατυπώσει μέχρι σήμερα Δήλωση Δασικής Πολιτικής, στην οποία να προσδιορίζει τους γενικούς και ειδικούς στόχους της Δασικής Πολιτικής, όπως αυτοί θα απέρρεαν από τη στρατηγική που θα είχε υιοθετηθεί και να καθορίζει τη χρήση των δασικών πόρων για την επίτευξη των στόχων που θα είχαν τεθεί στο ΕΔΠ. Η Δασική Πολιτική σχετίζεται άμεσα με τα έργα και τις ενέργειες που απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων που καθορίζονται στο ΕΔΠ. Παρότι όμως δεν έχει καταγραφεί επίσημη εθνική πολιτική, στην Ελλάδα μετά το 1987 καταρτίζονται αναπτυξιακά προγράμματα εξαετούς διάρκειας σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο, για την εκτέλεση δασοτεχνικών έργων. Επίσης, οι περιφερειακές δασικές υπηρεσίες της χώρας συντάσσουν ετήσια προγράμματα έργων και εργασιών δημόσιας και μη δημόσιας δασοπονίας τα οποία εγκρίνονται σε περιφερειακό επίπεδο. Όσον αφορά στη διαχείριση, εκμετάλλευση και παραγωγή των δασών, αυτές καθορίζονται από τα διαχειριστικά σχέδια που συντάσσονται ανά δεκαετία από τα κατά τόπους Δασαρχεία. Εντούτοις αυτός ο προγραμματισμός αφορά κύρια σε δασοτεχνικά έργα, αναφέρεται σε τοπικό επίπεδο, είναι αποσπασματικός με διαφορετικές προτεραιότητες και στοχεύσεις ανά περιοχή, και σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί εθνική στρατηγική για το δασικό τομέα και διατύπωση εθνικής δασικής πολιτικής. Ωστόσο, το κενό της εθνικής δασικής πολιτικής, καλύπτεται σε ένα βαθμό από το νομικό πλαίσιο που ισχύει στην χώρα, για την προστασία και διαχείριση των δασών και των άλλων δασικών εκτάσεων. Η ισχύουσα δασική νομοθεσία καθορίζει τα μέτρα προστασίας, συντήρησης, βελτίωσης και επέκτασης των δασών και διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος και λαμβάνει μέριμνα για τη μελέτη και κατασκευή δασοτεχνικών έργων, στα οποία εντάσσονται και τα έργα βελτίωσης και διαχείρισης των ορεινών βοσκότοπων. Το βασικό νομοθετικό πλαίσιο που ισχύει στην Ελλάδα για την προστασία και διαχείριση των δασών και άλλων δασικών εκτάσεων, είναι το Σύνταγμα του 1975, το ΝΔ 86/1969, ο Ν. 998/1979, ο Ν. 1650/1986, ο Ν. 3208/2003 και ο Ν. 3818/2010. Το Σύνταγμα με τα άρθρα του 24 και 117 κατοχυρώνει συνταγματικά για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας την προστασία των δασών και των άλλων δασικών εκτάσεων. Το ΝΔ 86/1969 κωδικοποίησε σχεδόν όλα τα νομοθετήματα που εκδόθηκαν από το 1928 και αποτελεί το Δασικό Κώδικα της χώρας. Ο κώδικας αυτός, εξακολουθεί μέχρι σήμερα να αποτελεί το βασικό κορμό της Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 26

27 δασικής νομοθεσίας, αν και πολλές διατάξεις του τροποποιήθηκαν ή αντικαταστάθηκαν από διατάξεις άλλων νομοθετημάτων όπως του ΝΔ 886/1971, ΝΔ 996/1971, Ν. 248/1976, του Ν. 998/1979 και του Ν. 3208/2003. Σημειώνεται ότι κεντρικό μέσο άσκησης της πολιτικής επί των δασών αποτελούν οι μελέτες διαχείρισης οι οποίες συνιστούν το βασικό όργανο καταγραφής και απογραφής της κατάστασης του δάσους και του κοινωνικοοικονομικού και φυσικού περιβάλλοντός του, ανάλυσης των δασοπονικών φαινομένων και σχεδιασμού των μελλοντικών επεμβάσεων, για τη δημιουργία κατά χρόνο και χώρο τάξης σε αυτό. Σήμερα (4/2014) βρίσκεται σε διαβούλευση σχέδιο νόμου για τα "μέτρα προστασίας, ανάπτυξης και διαχείρισης δασικών οικοσυστημάτων" με το οποίο επιχειρείται η κωδικοποίηση διάσπαρτων διατάξεων και ρυθμίσεων, προσαρμόζεται η δασική νομοθεσία στη νομολογία του ΣτΕ, παρέχονται δυνατότητες δραστηριοποίησης σε δάση και δασικές εκτάσεις κυρίως στη μικρή και μεσαία επιχειρηματικότητα, αυξάνεται η προστασία των δασικών εκτάσεων όπως επίσης και οι ποινές στους παραβάτες της δασικής νομοθεσίας. Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, θα επιτρέπονται επεμβάσεις σε δασικού χαρακτήρα εκτάσεις και συγκεκριμένα η ανάπτυξη γεωργικής χρήσης, η δημιουργία κτηνοτροφικών, βιομηχανικών και λατομικών εγκαταστάσεων, η διάνοιξη οδών και η υλοποίηση τουριστικών εγκαταστάσεων και έργων υποδομής. Γ.2.4. Πολιτική για τα στερεά απόβλητα Σε συνέχεια της εφαρμοζόμενης πολιτικής για τη διαχείριση των αποβλήτων, ο Ν. 4042/2012 θέτει ως βασική προτεραιότητα την ολοκληρωμένη διαχείριση των αποβλήτων αλλά και τη διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού. Αναφορικά με την ολοκληρωμένη διαχείριση, κεντρικοί στόχοι αφορούν: Στην πρόληψη παραγωγής αποβλήτων, με την κατάρτιση προγραμμάτων πρόληψης, τη θέσπιση κινήτρων και αντικινήτρων και την παραγωγή προϊόντων κατάλληλων για επαναχρησιμοποίηση και αξιοποίηση. Στη προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση των αποβλήτων. Στη μεγιστοποίηση της ανακύκλωσης. Στην άλλου είδους ανάκτηση, όπως ανάκτηση ενέργειας από απόβλητα. Στην ασφαλή τελική διάθεση των αποβλήτων, που δεν υπόκεινται σε διεργασίες αξιοποίησης, κατά τρόπο περιβαλλοντικά αποδεκτό. Σε συνέχεια του Ν.4042/2012 προχωρά η κατάρτιση του νέου Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (4/2014 σε διαβούλευση). Βασικές προβλέψεις του νέου Σχεδίου είναι η ίδρυση "Ελληνικού Οργανισμού Διαχείρισης Αποβλήτων" (ΕΟΔΑ), η δημιουργία "Ηλεκτρονικής Αγοράς Αποβλήτων" (ΗΑΑ), η θέσπιση ειδικού πλαισίου διαχείρισης αποβλήτων στις επιχειρήσεις καθώς και θέσπιση Ζώνης Ειδικής Διαχείρισης Αποβλήτων (ΖΕΔΑ) με βάση τη νησιωτικότητα και τη κατανομή του τουρισμού στη χώρα. Κεντρική φιλοσοφία του προτεινόμενου νέου Σχεδίου είναι η ολοκληρωμένη διαχείριση των αποβλήτων, με επιλογή κατάλληλου μείγματος σύγχρονων μεθόδων διαχείρισης και επεξεργασίας. Έτσι, οι προτεραιότητες διαμορφώνονται ως εξής: Πρόληψη παραγωγής απορριμμάτων και μείωση της ποσότητάς τους. Προώθηση της ανακύκλωσης με διαλογή στην πηγή, αναβάθμιση και διεύρυνση του πεδίου της και στα βιοαπόβλητα. Εξάλειψη της ανεξέλεγκτης διάθεσης και πλήρης αποκατάσταση των ΧΑΔΑ. Ολοκληρωμένη διαχείριση των αποβλήτων, με επιλογή κατάλληλου μείγματος σύγχρονων μεθόδων διαχείρισης και επεξεργασίας (μεταφόρτωση, ανακύκλωση, κομποστοποίηση, ανάκτηση υλικών και ενέργειας, ασφαλής υγειονομική ταφή των υπολειμμάτων και πρωτογενών απορριμμάτων που δεν ανακυκλώνονται). Χωροταξικά ορθολογική κατανομή των νέων μονάδων επεξεργασίας και τελικής διάθεσης των αποβλήτων. Διαχείριση των επικίνδυνων βιομηχανικών και των ιατρικών αποβλήτων βάσει ειδικών σχεδίων. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 27

28 Σύμφωνα με το νέο σχεδιασμό θα πρέπει να αναπροσαρμοστούν τα Περιφερειακά Σχέδια, με ευθύνη της Τοπικής και της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης. Τέλος, για τις κατηγορίες αποβλήτων: βιομηχανικά μη επικίνδυνα, επικίνδυνα και εξορυκτικά, η εθνική πολιτική στηρίζεται στην αρχή "ο ρυπαίνων πληρώνει" για να προδιαγράψει τις απαιτούμενες ενέργειες που οφείλει ο παραγωγός αυτών να υιοθετήσει για την ενδεδειγμένη επεξεργασία και διάθεσή τους. Αυτές οι ενέργειες αποτυπώνονται σε σειρά κανονιστικών ρυθμίσεων (ΚΥΑ, ΥΑ, εγκύκλιοι) οι οποίες απορρέουν από την ενσωμάτωση των ευρωπαϊκών κατευθύνσεων στο εθνικό δίκαιο. Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Η υφιστάμενη κατάσταση διαχείρισης υλοποιείται σήμερα βάσει του εγκεκριμένου Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Στερεών Μη Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ, Απόφαση Γ.Γ. Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας, αρ. πρωτ. 639/ ). Το σχέδιο εξειδικεύει για την Κεντρική Μακεδονία, τις γενικές κατευθύνσεις που περιλαμβάνονται στον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΕΣΔΑ). Επιπλέον, αποτυπώνει την υφιστάμενη κατάσταση στη διαχείριση των μη επικίνδυνων αποβλήτων της Περιφέρειας, καθορίζοντας παράλληλα το πλαίσιο των πρωτοβουλιών και παρεμβάσεων για το σχεδιασμό, την υλοποίηση και τη λειτουργία/εφαρμογή έργων/δράσεων που αποσκοπούν στην ορθολογική διαχείριση των αποβλήτων. Οι στόχοι που τίθενται, καθώς και τα χρονοδιαγράμματα υλοποίησής τους αποβλέπουν στη διαμόρφωση υποδομών/εγκαταστάσεων για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Μη Επικινδύνων Στερεών Αποβλήτων (ΟΣΔΑ), οι οποίες καλύπτουν το σύνολο της Περιφέρειας. Ο Περιφερειακό Σχεδιασμός προβλέπει την χωροθέτηση εντός του Δήμου στη ΔΕ Ευκαρπίας η οποία γειτνιάζει με την ΔΕ Πολίχνης: Σταθμού Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) και Κέντρου Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ). Η περιοχή εξυπηρετείται από το ΧΥΤΑ Μαυροράχης. Γ.2.5. Πολιτική για την κλιματική αλλαγή Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου 2007 αποφάσισε ότι, έως ότου συναφθεί παγκόσμια και συνολική συμφωνία για τη μετά το 2012 περίοδο, η Κοινότητα αναλαμβάνει μονομερή δέσμευση να επιτύχει μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου τουλάχιστον κατά 20% έως το 2020, σε σχέση με το Επιπλέον, το Συμβούλιο, ενέκρινε για την Κοινότητα στόχο μείωσης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά 30% μέχρι το 2020, σε σχέση με το 1990, ώστε να συμβάλει στην επίτευξη παγκόσμιας και συνολικής συμφωνίας για τη μετά το 2012 εποχή, εφόσον και άλλες ανεπτυγμένες χώρες δεσμευθούν για ανάλογες μειώσεις εκπομπών και εφόσον οι οικονομικά πιο προηγμένες αναπτυσσόμενες χώρες συμβάλουν καταλλήλως ανάλογα με τις ευθύνες και τις δυνατότητές τους. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την κλιματική και ενεργειακή πολιτική με στόχο την καταπολέμηση της αλλαγής του κλίματος και την αύξηση της ενεργειακής ασφάλειας της ΕΕ, ενισχύοντας παράλληλα την ανταγωνιστικότητα της και την μετατροπή της σε μια ιδιαίτερα αποδοτική από ενεργειακή άποψη οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Οι απαιτήσεις που υιοθετήθηκαν από τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων αφορούσαν: Μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 20% κάτω από τα επίπεδα του Το 20% της κατανάλωσης ενέργειας της ΕΕ να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές. Μείωση κατά 20% στη χρήση πρωτογενούς ενέργειας σε σύγκριση με τα προβλεπόμενα επίπεδα μέσω τη βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης. Οι παραπάνω απαιτήσεις είναι γνωστές ως στόχοι Τον Ιανουάριο του 2008 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε δεσμευτική νομοθεσία για την υλοποίηση των στόχων Η γνωστή ως "δέσμη για το κλίμα και την ενέργεια", η οποία συμφωνήθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο τον Δεκέμβριο του 2008 και έγινε νόμος τον Ιούνιο του 2009, περιλαμβάνει τα παρακάτω νομοθετήματα: Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 28

29 Την Οδηγία 2009/29/ΕΚ "για τροποποίηση της οδηγίας 2003/87/ΕΚ με στόχο τη βελτίωση και την επέκταση του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου της Κοινότητας". Την απόφαση 406/2009/ΕΚ "περί των προσπαθειών των κρατών μελών να μειώσουν τις οικείες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, ώστε να τηρηθούν οι δεσμεύσεις της Κοινότητας για μείωση των εκπομπών αυτών μέχρι το 2020". Για να συμφέρει οικονομικά η επιδιωκόμενη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά 20% έναντι των επιπέδων του 1990 μέχρι το 2020, θα πρέπει να συμβάλουν στις μειώσεις των εκπομπών όλοι οι τομείς της οικονομίας. Συνεπώς, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εφαρμόσουν πρόσθετες πολιτικές και μέτρα σε μια προσπάθεια περαιτέρω περιορισμού των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου από πηγές που δεν καλύπτει η οδηγία 2003/87/ΕΚ. Η απόφαση αφορά τον επιμερισμό της προσπάθειας για μείωση των εκπομπών από τομείς που δεν καλύπτονται από το σύστημα εμπορίας, όπως οι μεταφορές, ο οικιακός τομέας, η γεωργία και τα απόβλητα. Οδηγία 2009/28/ΕΚ "σχετικά με την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές". Δεσμευτικοί εθνικοί στόχοι αποβλέπουν σε συμμετοχή των ΑΠΕ κατά 20% στην ενεργειακή κατανάλωση σε επίπεδο ΕΕ. Οι στόχοι θα συμβάλουν στη μείωση της εξάρτησης της ΕΕ από τις εισαγωγές ενέργειας και στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Οδηγία 2009/31/ΕΚ "σχετικά με την αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα σε γεωλογικούς σχηματισμούς". Ένα νομικό πλαίσιο για την προώθηση της ανάπτυξης και την ασφαλή χρήση της δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα (CCS). Η ΕΕ σκοπεύει να δημιουργηθεί ένα δίκτυο μονάδων επίδειξης CCS μέχρι το 2015 για να δοκιμάσει τη βιωσιμότητά της, με σκοπό την εμπορική εφαρμογή της μέχρι το 2020 περίπου. Η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης γίνεται μέσω του σχεδίου δράσης για την ενεργειακή απόδοση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, η Επιτροπή αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για να κινητοποιήσει την κοινή γνώμη, τους φορείς λήψης αποφάσεων και των φορέων της αγοράς και θεσπίζει ελάχιστα πρότυπα ενεργειακής απόδοσης και κανόνες για την επισήμανση των προϊόντων, υπηρεσιών και υποδομών. Επίσης, καθ οδόν προς την επίτευξη μιας παγκόσμιας συμφωνίας για την συνέχιση του Πρωτοκόλλου του Κυότο, η ΕΕ επιχειρεί να καθορίσει το επίπεδο κλιματικών στόχων για το 2030, ώστε να συμμετάσχει ενεργά στις διεθνείς διαπραγματεύσεις προς μια νέα παγκόσμια συμφωνία για το κλίμα που θα πρέπει να τεθεί σε ισχύ το 2020 και να καλύπτει τουλάχιστον την δεκαετία μέχρι το Στο πλαίσιο αυτό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε τον Ιανουάριο του 2014 το "2030: πλαίσιο πολιτικής για το κλίμα και την ενέργεια" με στόχο να καταστήσει την οικονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το ενεργειακό της σύστημα πιο ανταγωνιστικά, ασφαλή και βιώσιμα. Κεντρικές συνιστώσες του πλαισίου καταγράφονται ως εξής: Κεντρικό στοιχείο αποτελεί ο στόχος για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 40% κάτω από τα επίπεδα του 1990 έως το Ο στόχος αυτός θα διασφαλίσει ότι η ΕΕ μπορεί να επιτύχει το στόχο μείωσης των εκπομπών κατά τουλάχιστον 80% έως το Για την επίτευξη του συνολικού στόχου του 40%, οι τομείς που καλύπτονται από το σύστημα εμπορίας εκπομπών ρύπων (EU ETS) θα πρέπει να μειώσουν τις εκπομπές τους κατά 43% σε σύγκριση με το Οι εκπομπές από τομείς εκτός του συστήματος θα πρέπει να μειωθούν κατά 30% κάτω από το επίπεδο του Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) θα διαδραματίσουν καίριο ρόλο στη μετάβαση προς ένα ανταγωνιστικό, ασφαλή και αειφόρο ενεργειακό σύστημα. Στόχος τίθεται η αύξηση του μεριδίου των ΑΠΕ σε ποσοστό τουλάχιστον 27% μέχρι το Απαιτείται συνέχιση των επενδύσεων σε αυτό τον τομέα γεγονός που θα συμβάλει στην ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας, θα βελτιώσει το εμπορικό ισοζύγιο ενέργειας της Ένωσης και θα αυξήσει την ενεργειακής της ασφάλεια. Ωστόσο ο Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 29

30 στόχος θα πρέπει να ενσωματωθεί στα εθνικά δίκαια των κρατών μελών με τρόπο που να προβάλει τις ιδιαιτερότητες του κάθε μέλους. Επιδιώκεται η συνεχής βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης. Η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης συμβάλλει ουσιαστικά σε όλες τις πολιτικές της ΕΕ για το κλίμα και την ενέργεια. Η πρόοδος στην επίτευξη του στόχου της βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης κατά 20% έως το 2020 καθορίζεται από τα μέτρα πολιτικής που έχουν υιοθετηθεί τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε εθνικό επίπεδο. Επιδιώκεται η μεταρρύθμιση του ευρωπαϊκού συστήματος εμπορίας εκπομπών ρύπων με στόχο την προώθηση των επενδύσεων δραστηριοτήτων χαμηλών εκπομπών άνθρακα και την ελαχιστοποίηση του κόστους για την κοινωνία. Σε αυτό το πλαίσιο σχεδιάζεται η δημιουργία ενός αποθεματικού σταθερότητα της αγοράς κατά την έναρξη της επόμενης περιόδου εμπορίας του συστήματος το Στο επίπεδο της διακυβέρνησης, το πλαίσιο 2030 προτείνει ένα νέο περίγραμμα το οποίο θα βασίζεται στα Εθνικά Σχέδια για ανταγωνιστική, ασφαλή και αειφόρο ενέργεια. Επίσης υιοθετείται πλαίσιο δεικτών για την αξιολόγηση της προόδου και την αποτίμηση υλοποίησης της πολιτικής. Μέχρι να ενσωματωθεί η νέα ευρωπαϊκή πολιτική στο εθνικό δίκαιο, η μέχρι σήμερα ελληνική απόκριση στο ευρωπαϊκό πλαίσιο δεσμεύσεων εκφράστηκε κυρίως μέσα από την προσαρμογή του κλάδου της ενέργειας - προώθηση των ΑΠΕ - αλλά και την προώθηση νομολογίας αναφορικά με τα δικαιώματα εμπορίας εκπομπών ρύπων. Γ.2.6. Πολιτική για την ατμοσφαιρική ρύπανση Πέραν της αντιμετώπισης των εκπομπών αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου, που ευθύνονται για την αλλαγή του κλίματος, η περιβαλλοντική νομοθεσία έχει επίσης ως βασικό στόχο τη βελτίωση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα, του οποίου η ρύπανση ευθύνεται, μεταξύ άλλων, για βλάβες στην υγεία του ανθρώπου και δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον, όπως η οξίνιση και ο ευτροφισμός. Η ευρωπαϊκή πολιτική καλύπτει τα διάφορα είδη ρύπων και τις πηγές τους. Παράλληλα, το 2005 η Επιτροπή πρότεινε θεματική στρατηγική με σκοπό τη μείωση, έως το 2020, των θανάτων που συνδέονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση, κατά 40% έναντι των επιπέδων του Στην Ελλάδα ισχύουν νομοθετημένα όρια και στόχοι για τους ρύπους διοξείδιο του θείου, αιωρούμενα σωματίδια (ΑΣ10), διοξείδιο του αζώτου, όζον, μονοξείδιο του άνθρακα, βενζόλιο, μόλυβδο, αρσενικό, κάδμιο, υδράργυρο και βενζο(α)πυρένιο, σύμφωνα με τα όρια ποιότητας ατμόσφαιρας που έχουν καθιερωθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα όρια αυτά αναφέρονται τόσο στην προστασία της ανθρώπινης υγείας όσο και των οικοσυστημάτων. Με την Οδηγία 2008/50/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη, αναθεωρείται η ευρωπαϊκή νομοθεσία για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα με σκοπό να μειωθεί η ρύπανση σε επίπεδα τα οποία να ελαχιστοποιήσουν τις αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου και στο περιβάλλον και να βελτιωθεί η ενημέρωση του κοινού σχετικά με τους πιθανούς κινδύνους. Τα μέτρα που θεσπίζονται με την οδηγία έχουν ως στόχο: τον προσδιορισμό και καθορισμό των στόχων για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα, την εκτίμηση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα, τη συγκέντρωση και διάθεση σχετικών πληροφοριών, τη διατήρηση και βελτίωση και την προαγωγή συνεργασιών. Η οδηγία θεσπίζει ένα σύστημα εκτίμησης της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα όσον αφορά το διοξείδιο του θείου, το διοξείδιο του αζώτου και τα οξείδια του αζώτου, τα σωματίδια ΑΣ10 και ΑΣ2,5, το μόλυβδο, το βενζόλιο και το μονοξείδιο του άνθρακα, καθώς και το όζον. Τα κράτη μέλη καθορίζουν ζώνες (αστική, προαστιακή, αγροτική, μη εκτεθειμένη αγροτική) εντός της επικρατείας τους, και πραγματοποιούν εκτιμήσεις της ποιότητας του αέρα και της διαχείρισης της ποιότητας του αέρα. Η οδηγία καταργεί και αντικαθιστά την οδηγία 96/62/ΕΚ, την οδηγία 1999/30/ΕΚ, την οδηγία 2000/69/ΕΚ, την οδηγία 2002/3/ΕΚ σχετικά με το όζον στον ατμοσφαιρικό αέρα και την απόφαση 97/101/ΕΚ. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 30

31 Για την βιομηχανικές εκπομπές ειδικότερα καθορίζονται οι υποχρεώσεις που πρέπει να τηρούνται για τις δραστηριότητες με ισχυρό δυναμικό ρύπανσης. Στόχος είναι η αποφυγή ή η ελαχιστοποίηση των ρυπογόνων εκπομπών στην ατμόσφαιρα, τα ύδατα και το έδαφος, καθώς επίσης και των αποβλήτων που προέρχονται από βιομηχανικές και γεωργικές εγκαταστάσεις. Βασική πράξη της πολιτικής είναι η Οδηγία 2010/75/EE του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, περί βιομηχανικών εκπομπών (ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχος της ρύπανσης). Αυτή συγκεντρώνει την Οδηγία 2008/1/ΕΚ (καλούμενη και "οδηγία ΟΠΕΡ") και έξι ακόμη οδηγίες σε μία ενιαία οδηγία σχετικά με τις βιομηχανικές εκπομπές. Εστιάζει στις βιομηχανικές δραστηριότητες με ισχυρό δυναμικό ρύπανσης (ενεργειακές βιομηχανίες, παραγωγή και επεξεργασία μετάλλων, βιομηχανία ορυκτών προϊόντων, χημική βιομηχανία, διαχείριση αποβλήτων, κτηνοτροφία κ.λπ.) και καθορίζει περιβαλλοντικές απαιτήσεις όπως λήψη προληπτικών μέτρων, εφαρμογή των βέλτιστων δυνατών τεχνικών (ΒΔΤ), αποφυγή πρόκλησης σημαντικής ρύπανσης, μεγιστοποίηση της ενεργειακής απόδοσης κλπ. Γ.2.7. Πολιτική για το θόρυβο Η πολιτική για την αντιμετώπιση του θορύβου στηρίζεται στην Οδηγία 2002/49/ΕΚ "σχετικά με την αξιολόγηση και τη διαχείριση του περιβαλλοντικού θορύβου". Η Οδηγία έχει ως αντικείμενο την καταπολέμηση του θορύβου που αντιλαμβάνονται οι πληθυσμοί στους δομημένους χώρους, στα δημόσια πάρκα ή σε άλλους, ήρεμους, τόπους ενός οικισμού, στις ήρεμες ζώνες της υπαίθρου, δίπλα στα σχολεία, στα πέριξ των νοσοκομείων καθώς και σε άλλα, ευαίσθητα στον θόρυβο, κτίρια και ζώνες. Η Οδηγία θέτει όρια έκθεσης, προωθεί την αξιολόγηση της κατάστασης βάσει της σύνταξης χαρτών θορύβου και καθιερώνει σχέδια δράσης για την εντοπιζόμενων προβλημάτων. Η Οδηγία ενσωματώθηκε στο ελληνικό δίκαιο με την ΚΥΑ 13586/724/2006 (ΦΕΚ 384/Β/ ) "Καθορισμός μέτρων, όρων και μεθόδων για την αξιολόγηση και τη διαχείριση του θορύβου στο περιβάλλον, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2002/49/ΕΚ "σχετικά με την αξιολόγηση και τη διαχείριση του περιβαλλοντικού θορύβου" του Συμβουλίου της ". Ο θόρυβος από τις οδικές μεταφορές αντιμετωπίζεται και ελέγχεται κατ αρχάς ως γραμμική πηγή (δηλαδή ως το σύνολο της κυκλοφορίας σε ένα οδικό τμήμα). Για τις μεγάλες οδικές αρτηρίες της χώρας (Εθνικές Οδούς, Μεγάλοι Αυτοκινητόδρομοι ως και προεκτάσεις, παρακάμψεις κλπ αυτών) υπάρχει σχετική νομοθεσία με την οποία καθορίζονται τα επιτρεπτά όρια αυτού. Τα όρια αυτά σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση οικ (ΦΕΚ 395/Β/ ) είναι: Για τον δείκτη: Leq (8-20 ωρ.) τα 67 db (A) και για τον δείκτη: L 10 (18ωρ) τα 70 db (A). Τα ανωτέρω όρια θορύβου λαμβάνονται υπόψη στις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων των μεγάλων κυκλοφοριακών έργων. Ο αστικός θόρυβος αντιμετωπίζεται με γενικές διατάξεις που επιγραμματικά είναι: α) Εφαρμογή του Κτιριοδομικού Κανονισμού, β) Αστυνομικές Διατάξεις (Περί τήρησης ορών κοινής ησυχίας κλπ), γ) Υγειονομικές Διατάξεις και δ) Με άλλες επί μέρους Διατάξεις. Γ.2.8. Πολιτική για το τοπίο Ο Ν. 3827/2010 αποτελεί στην ουσία την κύρωση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης του Τοπίου, η οποία εγκρίθηκε στη Φλωρεντία το 2000, με στόχο την προώθηση της προστασίας των τοπίων, τη διαχείριση και το σχεδιασμό τους και την οργάνωση της ευρωπαϊκής συνεργασίας σε ζητήματα τοπίων. Στο προοίμιο της Σύμβασης αναγνωρίζεται η σημασία του τοπίου και αναφέρονται τα ακόλουθα: Το τοπίο διαδραματίζει σημαντικό ρόλο δημοσίου συμφέροντος από άποψη πολιτισμική, οικολογική, περιβαλλοντική και κοινωνική και συνιστά πόρο ευνοϊκό για την οικονομική δραστηριότητα, του οποίου η προστασία, η διαχείριση και ο σχεδιασμός μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία θέσεων εργασίας. Το τοπίο συμβάλλει στη διαμόρφωση της τοπικής κουλτούρας και αποτελεί ένα βασικό συστατικό στοιχείο της Ευρωπαϊκής φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, συνεισφέροντας στην ανθρώπινη ευημερία και παγίωση της Ευρωπαϊκής ταυτότητας. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 31

32 Το τοπίο αποτελεί σημαντικό μέρος της ποιότητας ζωής των ανθρώπων οπουδήποτε, σε αστικές περιοχές και στην ύπαιθρο, σε υποβαθμισμένες περιοχές, όπως και σε περιοχές υψηλής ποιότητας, σε περιοχές αναγνωρισμένες ως εξαιρετικού φυσικού κάλλους, όπως και σε περιοχές χωρίς ιδιαιτερότητες. Το τοπίο αποτελεί σημείο κλειδί για την ατομική και κοινωνική ευημερία, ενώ η προστασία, η διαχείριση και ο σχεδιασμός του συνεπάγονται δικαιώματα και ευθύνες για τον καθένα. Οι εξελίξεις στη γεωργία, δασοκομία, στις τεχνικές βιομηχανικής και εξορυκτικής παραγωγής, καθώς και στον περιφερειακό σχεδιασμό, στο σχεδιασμό πόλεων, στις συγκοινωνίες, στις υποδομές, στον τουρισμό και στην αναψυχή και, σε ένα γενικότερο επίπεδο, οι μεταβολές στην παγκόσμια οικονομία, σε πολλές περιπτώσεις επιταχύνουν το μετασχηματισμό των τοπίων. Η ποιότητα και η ποικιλία των Ευρωπαϊκών τοπίων συνιστά κοινό πόρο και επομένως, είναι σημαντική η συνεργασία των κρατών-μελών προς την κατεύθυνση της προστασίας, της διαχείρισης και του σχεδιασμού τους. Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για το Τοπίο εφαρμόζεται σε ολόκληρη την επικράτεια των συμβαλλόμενων Μερών και καλύπτει φυσικές, αγροτικές, αστικές και περιαστικές περιοχές. Συμπεριλαμβάνει γη, εσωτερικά ύδατα και θαλάσσιες περιοχές και αφορά τοπία που θα μπορούσαν να θεωρηθούν εξαιρετικά, όπως και τοπία χωρίς ιδιαιτερότητα καθώς και υποβαθμισμένα τοπία (άρθρο 2). Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της ΕΕ για την εφαρμογή της παραπάνω Ευρωπαϊκής Σύμβασης, το τοπίο ως έννοια περικλείει τόσο φυσικά-οικολογικά όσο και πολιτιστικά οικονομικά στοιχεία, ενώ σημαντική παράμετρο αποτελεί και η αισθητική του χώρου. Η μελέτη του τοπίου προϋποθέτει την ταυτόχρονη εξέταση των φυσικών και των πολιτισμικών διαδικασιών και διεργασιών μέσα στο χώρο και το χρόνο. Ο χωροταξικός σχεδιασμός που λαμβάνει υπόψη του το τοπίο εξασφαλίζει τη βέλτιστη διαχείριση των αλλαγών σε αυτό, έτσι ώστε οι ανθρώπινες δραστηριότητες να εναρμονίζονται με τις περιβαλλοντικές διεργασίες. Γ.3. ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΣΤΗΝ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΓΠΣ ΠΟΛΙΧΝΗΣ Οι στόχοι προστασίας του περιβάλλοντος όπως τίθενται από τις εθνικές πολιτικές σε σύμπλευση με τις ευρωπαϊκές και διεθνείς προτεραιότητες αποτυπώνονται με συνθετικό τρόπο στην προτεινόμενη τροποποίηση του ΓΠΣ Πολίχνης. Έτσι, σε επίπεδο στόχων καταρχήν, το προτεινόμενο Σχέδιο επιδιώκει μεταξύ άλλων: Την προστασία και ανάδειξη των στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος και της φυσικής τοπογραφίας με σκοπό τη συνύπαρξη φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος στα πλαίσια ενός βιώσιμου χωρικού σχεδιασμού. Τον σχεδιασμό ζωνών ανάπλασης, σε εφαρμογή των διατάξεων του Ν. 2508/1997 περί αναπλάσεων, που θα αποσκοπούν στη βελτίωση του δομημένου περιβάλλοντος και στην προστασία και ανάδειξη των πολιτιστικών, ιστορικών, μορφολογικών και αισθητικών στοιχείων των προτεινόμενων προς ανάπλαση περιοχών. Τον επανασχεδιασμό της οργάνωσης του μεταφορικού δικτύου ως τμήματος του μεταφορικού δικτύου της συνεκτικής αστικής περιοχής της Θεσσαλονίκης, ώστε να ανταποκρίνεται όσο το δυνατόν στην ίδια τη λειτουργία του δικτύου, στην ανάγκη αύξησης των βιώσιμων μετακινήσεων, στα γεωμετρικά χαρακτηριστικά και στις ανάγκες των κατοίκων της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης και της ευρύτερης περιοχής του Δήμου Παύλου Μελά. Στον προσδιορισμό των νέων αναγκών σε τεχνικές υποδομές και δίκτυα. Είναι προφανές ότι ο τρόπος θεώρησης των επιδιώξεων ανάπτυξης και χωρικής οργάνωσης της ΔΕ βάσει της τροποποίησης του ΓΠΣ εισάγει με οριζόντιο τρόπο τις προτεραιότητες Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 32

33 περιβαλλοντικής προστασίας και διατήρησης, όπως αυτές απορρέουν από τις σχετικές πολιτικές. Έτσι: Αναγνωρίζεται συνάφεια με την Εθνική Περιβαλλοντική Πολιτική διότι τα περιβαλλοντικά ζητήματα εισάγονται με οριζόντιο και συνθετικό τρόπο στις κατευθύνσεις χωρικής οργάνωσης και στις αναπτυξιακές προοπτικές της ΔΕ. Αναγνωρίζεται συνάφεια με την Πολιτική για τους Υδατικούς Πόρους διότι προάγεται η προστασία των αποθεμάτων του περιαστικού χώρου (ρέματα, υπόγειο δυναμικό) παράλληλα με τον ομαλό και απρόσκοπτο εφοδιασμό του πληθυσμού αλλά και την προστασία των υδρευτικών ποσοτήτων από σπατάλη. Αναγνωρίζεται συνάφεια με την Πολιτική για τα Δάση διότι προάγεται η διατήρηση της αναδασωτέας ζώνης του περιαστικού χώρου παράλληλα με τη διατήρηση και ανάδειξη των άλσεων και των πάρκων του αστικού ιστού. Αναγνωρίζεται συνάφεια με την Πολιτική για το Τοπίο διότι το σύνολο των κατευθύνσεων χωρικής οργάνωσης και προστασίας αποβλέπει μεταξύ άλλων στη διατήρηση και αναβάθμιση του περιαστικού και αστικού χώρου. Αναγνωρίζεται συνάφεια με την Πολιτική της διαχείρισης των Αποβλήτων καθώς εξετάζονται και αξιολογούνται ζητήματα διαχείρισης αστικών, νοσοκομειακών και αποβλήτων αδρανών. Αναγνωρίζεται συνάφεια με την πολιτική για την αντιμετώπιση της Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης διότι εντάσσει τη λειτουργία της οδικής κυκλοφορίας στη λογική της βιώσιμης οργάνωσης και κινητικότητας. Αναγνωρίζεται συνάφεια με την πολιτική για την αντιμετώπιση της ρύπανσης από το Θόρυβο διότι επιχειρεί τη ρύθμιση της οδικής κυκλοφορίας στη λογική της βιώσιμης οργάνωσης και κινητικότητας. Αναγνωρίζεται συνάφεια με την Πολιτική για την Κλιματική Αλλαγή μέσω της προώθησης εγκαταστάσεων ΑΠΕ. Γ.4. ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΑΛΛΑ ΣΧΕΔΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Παρακάτω, εξετάζονται τα υπερκείμενα πλαίσια σχεδιασμού και καταγράφονται ειδικότερα οι αρχές και κατευθύνσεις τους που αφορούν ή επηρεάζουν την περιοχή του Δήμου Παύλου Μελά, άρα και την Πολίχνη. Πρόκειται, συγκεκριμένα, για το Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΓΠΧΣΑΑ) και για τα Ειδικά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΕΠΧΣΑΑ) για τη βιομηχανία, τον τουρισμό και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ). Επίσης, εξετάζεται το υπό επικαιροποίηση Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης (υπό διαβούλευση σχέδιο Nόμου) και καταγράφονται οι βασικές αρχές και κατευθύνσεις του που επηρεάζουν τον Δήμο Παύλου Μελά. Επίσης, εξετάζονται ο Ν. 3986/2011 "Επείγοντα μέτρα εφαρμογής μεσοπρόθεσμου πλαισίου δημοσιονομικής στρατηγικής " και ο Ν. 3982/2011 "Απλοποίηση της αδειοδότησης τεχνικών επαγγελματικών και μεταποιητικών δραστηριοτήτων και επιχειρηματικών πάρκων και άλλες διατάξεις" και καταγράφονται οι ειδικότερες κατευθύνσεις τους που αφορούν το χωροταξικό σχεδιασμό. Γ.4.1. Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Η παρουσίαση των αρχών και κατευθύνσεων των Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης που ακολουθεί γίνεται, όπου απαιτείται, συνθετικά ανά βασική θεματική ενότητα (υποδομές, βιομηχανία-βιοτεχνία, φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον, τουρισμός, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) και όχι ανά Πλαίσιο, ώστε να υπάρχει μια πληρέστερη και συνολική θεώρηση των δυναμικών που αναδύονται από αυτά τα Πλαίσια για την περιοχή του Δήμου Παύλου Μελά. Η επαρκής αξιοποίηση των υποδομών ή/και η ολοκλήρωσή τους (ΠΑΘΕ, Εγνατία Οδός, εκσυγχρονισμός δικτύου ΟΣΕ) αναμένεται να αναβαθμίσει περαιτέρω το ρόλο του Δήμου Παύλου Μελά και τη λειτουργική διασύνδεσή του µε τον ευρύτερο εθνικό και διεθνικό χώρο, όπως προκύπτει από το ΓΠΧΣΑΑ. Επιπρόσθετα, η εγγύτητα του Δήμου με το σιδηροδρομικό Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 33

34 σταθμό και το λιμάνι της Θεσσαλονίκης μπορεί να βελτιώσει τις εμπορευματικές μεταφορές αλλά και τις επιβατικές μέσω των συνδυασμένων μεταφορών (συμπεριλαμβανομένων και των δημόσιων συγκοινωνιών), οι οποίες άλλωστε προωθούνται και από το προαναφερόμενο Πλαίσιο. Συνεπώς, πληρούνται τα κριτήρια άμεσης επαφής με βασικούς μεταφορικούς άξονες που θέτει το Πλαίσιο για τη δημιουργία οργανωμένων υποδομών εθνικής εμβέλειας για την εξυπηρέτηση των συνδυασμένων μεταφορών μοναδοποιημένων φορτίων (εμπορευματοκιβώτια) και των συναφών υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας (υπηρεσίες εφοδιαστικής logistics και ελαφράς μεταποίησης). Ακόμα, το ΓΠΧΣΑΑ προτείνει την εφαρμογή υπηρεσιών "τρένων υψηλών ταχυτήτων" για μεταφορές ειδικών εμπορευματικών διαδρομών (Freight Freeways) για ταχύτητα και αποκλειστική διακίνηση των εμπορευμάτων με το σιδηρόδρομο. Παράλληλα όσον αφορά τις επιβατικές μεταφορές, πιο συγκεκριμένα, κατευθύνσεις του προαναφερόμενου Πλαισίου αποτελούν η εισαγωγή πιο καθαρών μέσων και επομένως η προώθηση μέσων σταθερής τροχιάς, όπως π.χ. η επέκταση των υπηρεσιών του Μετρό με παράλληλη ενίσχυση της ελκυστικότητας και της ποιότητας των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς (ΜΜΜ) αλλά και η προώθηση και διευκόλυνση της χρήσης ποδηλάτου, κάτι το οποίο θα αποθαρρύνει και τη χρήση του ΙΧ, στο οποίο αποβλέπει και το ΓΠΧΣΑΑ. Οι ενέργειες και οι πολιτικές αυτές συμβάλλουν έτσι ώστε ο κλάδος των μεταφορών να λειτουργήσει σε πιο ανταγωνιστικό και διεθνοποιημένο περιβάλλον και να διαδραματίσει κομβικό ρόλο για τις μεταφορές όλων των Βαλκανίων και της νοτιοανατολικής Ευρώπης γενικότερα, κάτι το οποίο αποτελεί άλλωστε και μια από τις επιδιώξεις του ΓΠΧΣΑΑ. Με δεδομένο ότι η περιοχή ακολουθεί κατά κύριο λόγω το μεταπολεμικό μοντέλο ανάπτυξης της βιομηχανίας-βιοτεχνίας, δηλαδή τη διάσπαρτη σχετικά σημειακή χωροθέτηση, είναι εμφανής η ανάγκη για οργάνωση χώρων υποδοχής βιομηχανικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, όπως προτείνει και το ΕΠΧΣΑΑ για την Βιομηχανία αλλά και το ΓΠΧΣΑΑ. Το τελευταίο δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην εγκατάσταση των νέων μονάδων σε οργανωμένους υποδοχείς. Παράλληλα, το ΓΠΧΣΑΑ προτείνει τον εξορθολογισμό της χωροθέτησης των βιομηχανικών μονάδων, με πιο πρόσφορες ρυθμίσεις για τις νέες μονάδες αλλά και με αντιμετώπιση των προβλημάτων που προκαλούν οι ήδη υφιστάμενες, όπως μέτρα εξυγίανσης των περιοχών με αναβάθμιση των υποδομών για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και των περιβαλλοντικών επιδόσεων των μονάδων. Ακόμα, από το ΕΠΧΣΑΑ για την Βιομηχανία κρίνεται σκόπιμο η βιομηχανία να προσανατολιστεί σε κλάδους οι οποίοι παρουσιάζουν προοπτικές ανάπτυξης, όπως είναι οι κλάδοι εκτυπώσεων-εκδόσεων, χημικών προϊόντων, προϊόντων από ελαστική και πλαστική ύλη, βασικών μετάλλων, κατασκευής τελικών προϊόντων εκ μετάλλου, και κυρίως να προωθηθούν δραστηριότητες έντασης γνώσης και ενσωμάτωσης της καινοτομίας, καθώς και εξωστρέφειας. Επιπλέον, σημαντική θεωρείται από το ίδιο Πλαίσιο η ανάπτυξη συμπληρωματικοτήτων με τις χώρες των Βαλκανίων, στη βάση ενός κατακερματισμού εργασίας που θα διατηρεί όμως στην περιοχή τα πιο εξειδικευμένα στάδια της παραγωγικής αλυσίδας. Άλλωστε στόχος των δύο αναφερόμενων Πλαισίων είναι ο μετασχηματισμός της Ευρύτερης Περιοχής Θεσσαλονίκης σε περιοχή καινοτομίας και ανάπτυξης και ανάδειξή της σε καθοριστικό παράγοντα εξελίξεων στα Βαλκάνια, κάτι το οποίο προωθείται και από το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ). Επιπρόσθετα το ΓΠΧΣΑΑ τονίζει την ανάγκη για σύνδεση των βιομηχανικών-βιοτεχνικών μονάδων με οργανωμένη χωροθέτηση άλλων δραστηριοτήτων (εμπόριο, έρευνα και τεχνολογία, logistics κ.α.), κάτι το οποίο παρατηρείται ως ένα σημείο στην περιοχή του Δήμου Παύλου Μελά. Παράλληλα, προτείνεται και η αναδιάρθρωση των περισσότερων κλαδικών δραστηριοτήτων. Ακόμα το ΓΠΧΣΑΑ στοχεύει στη στήριξη και διεύρυνση του μητροπολιτικού ρόλου της Θεσσαλονίκης και την ανάδειξή της σε κέντρο κατανάλωσης και χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών για τις Βαλκανικές και τις Παρευξείνιες χώρες, με απώτερο στόχο την ενίσχυση του ρόλου της στο ευρωπαϊκό δίκτυο μητροπολιτικών κέντρων. Η ενίσχυση του ρόλου αυτού προβλέπεται μέσω της επιδίωξης ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος και όχι μέσω της μεγέθυνσης των σημερινών δραστηριοτήτων. Το ΓΠΧΣΑΑ προτείνει την αντιμετώπιση της ρύπανσης των εδαφών και την εφαρμογή επιχειρησιακών σχεδίων δράσης για την αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης από τη βιομηχανία. Παράλληλα, προβλέπει την προστασία των αλσυλλίων αλλά και των αναδασωτέων περιοχών (αναδασωτέα περιοχή περιλαμβάνεται εντός των ορίων του Δήμου Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 34

35 Παύλου Μελά), με μια σειρά μέτρων όπως την κατάρτιση δασολογίου, την ολοκλήρωση του κτηματολογίου και την εκπόνηση και εφαρμογή διαχειριστικών σχεδίων για την προστασία των δασών και δασικών εκτάσεων με έμφαση στη διατήρηση της βιοποικιλότητάς τους και της οικολογικής τους ισορροπίας. Στόχος του ΓΠΧΣΑΑ, του ΕΠΧΣΑΑ για τη Βιομηχανία αλλά και του ΕΠΧΣΑΑ για τον Τουρισμό αποτελεί η προστασία και η ανάδειξη του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος. Στα πλαίσια αυτού του στόχου, και τα τρία προαναφερόμενα Πλαίσια δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στην επανάχρηση των βιομηχανικών κελυφών και των χώρων που εγκαταλείπονται αλλά και στη λήψη των απαραίτητων μέτρων. Προκύπτει έτσι η ανάγκη για χρήση των κατάλληλων αναπτυξιακών πολιτικών και ιδιαίτερα η δημιουργία των απαραίτητων υποδομών. Ακόμα, το ΓΠΧΣΑΑ επισημαίνει τη σημασία προστασίας των αρχαιοτήτων από φυσικούς και ανθρωπογενείς κινδύνους, την ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων με ταυτόχρονη αξιοποίησή τους ως πόλων έλξης επισκεπτών με την κατάλληλη υποδομή πρόσβασης και τη λειτουργική διασύνδεσή τους με τον περιβάλλοντα χώρο τους. Οι κατευθύνσεις αυτές θα αποτελέσουν συγκριτικό πλεονέκτημα για την αναπτυξιακή πορεία της περιοχής αλλά και για την ορθολογική οργάνωση και ανάπτυξη του τομέα του τουρισμού, σύμφωνα με το ΓΠΧΣΑΑ. Παράλληλα, το ΓΠΧΣΑΑ και το ΕΠΧΣΑΑ για τον Τουρισμό προτείνουν τη δημιουργία πλαισίου κανόνων για τη χωροθέτηση επιχειρήσεων που σχετίζονται με τον τουρισμό. Μάλιστα, το τελευταίο προτείνει την προσέλκυση σημαντικών, για την εθνική οικονομία, τουριστικών επενδύσεων. Όσο αφορά ειδικά τον τουρισμό, βάσει του αντίστοιχου Πλαισίου, ο Δήμος Παύλου Μελά εμπίπτει στις ακόλουθες κατηγορίες: "Περιοχές τουριστικού ενδιαφέροντος με μειονεκτικά χαρακτηριστικά και κυρίαρχες χρήσεις άλλες από τον τουρισμό", "Μητροπολιτικές περιοχές", "Αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία" και τέλος όσον αναφορά τις μορφές εναλλακτικού τουρισμού εμπίπτει στην κατηγορία "Πολιτισμικού τουρισμού". Κατευθύνσεις που προτείνει το Πλαίσιο για τις κατηγορίες αυτές, προσαρμοσμένες στη φυσιογνωμία του Δήμου, είναι η διαφύλαξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους, η αποκατάσταση και η αξιοποίηση των παλαιών κελυφών και γενικότερα η ανάπλαση στις περιοχές βιομηχανικού ενδιαφέροντος με παράλληλη παροχή κινήτρων για απόσυρση των παλαιών κτιρίων που προσβάλλουν την αισθητική των περιοχών αυτών. Ακόμα υποστηρίζει την ενίσχυση κινήτρων για την επανάχρηση των κελυφών των αξιόλογων κτιρίων. Παράλληλα προτείνει, σε συνάρτηση με την προηγούμενη κατεύθυνση, τη δημιουργία μουσείων, κέντρων ερμηνείας του χώρου ή άλλων εγκαταστάσεων απαραίτητων για την ανάδειξη της βιομηχανίας-μεταποίησης, εντός των οικισμών. Για την ενίσχυση της πολιτιστικής αυτής φυσιογνωμίας της περιοχής το Ειδικό Πλαίσιο αναφέρει τη διοργάνωση εκδηλώσεων διεθνούς ενδιαφέροντος αλλά και τη δημιουργία διαδρόμων για ανάδειξη των βιομηχανικών κτιρίων και των υπόλοιπων στοιχείων πολιτισμικού ενδιαφέροντος. Ειδικά για τους αρχαιολογικούς χώρους κρίνεται απαραίτητη η εξασφάλιση της προσβασιμότητας, της επισκεψιμότητας και της οργάνωσής τους, ο εξωραϊσμός του περιβάλλοντος χώρου, ο έλεγχος χρήσεων και η εγκατάσταση δικτύων υποδομής, ώστε να διασφαλίζεται η βέλτιστη ανάδειξή τους. Για την εύκολη προσβασιμότητά τους άλλα και την ανάδειξή τους προτείνεται η αναβάθμιση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, αλλά και η αναβάθμιση των υποδομών και των υπηρεσιών του λιμανιού και του σιδηροδρόμου, που βρίσκονται σε εγγύτητα με το Δήμο Παύλου Μελά. Βάσει της διάκρισης της ηπειρωτικής χώρας, που γίνεται από το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, ο Δήμος Παύλου Μελά δεν περιλαμβάνεται στις Περιοχές Αιολικής Προτεραιότητας (ΠΑΠ), οι οποίες διαθέτουν συγκριτικά πλεονεκτήματα για την εγκατάσταση αιολικών σταθμών. Παράλληλα, εξαιτίας της μορφολογίας του εδάφους και σε συσχέτιση με τα κριτήρια που ορίζει το Πλαίσιο, ο Δήμος δεν αποτελεί περιοχή αξιοποίησης υδατικού δυναμικού. Για τους ίδιους λόγους δεν αποτελεί και περιοχή προτεραιότητας για τη χωροθέτηση εγκαταστάσεων εκμετάλλευσης της ηλιακής ενέργειας, καθώς ένα μεγάλο τμήμα της έκτασης του Δήμου καταλαμβάνεται από πολυσύχναστους χώρους. Βέβαια το Πλαίσιο επιτρέπει και προβλέπει την εγκατάσταση Φωτοβολταϊκών Σταθμών σε πολυσύχναστους χώρους, με την προϋπόθεση να καθορίζονται τα κατάλληλα μέτρα ώστε να μην υπάρχει οπτική όχληση. Ακόμα, αξίζει να Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 35

36 σημειωθεί, ότι ενδεχομένως να είναι δυνατή η δημιουργία εγκαταστάσεων εκμετάλλευσης της ενέργειας από βιομάζα ή βιοαέριο. Επισημαίνεται ότι γενικότερο στόχο του ΓΠΧΣΣΑ αποτελεί η δημιουργία μιας πολυκεντρικής δομής μέσω της ανάπτυξης ενός ιεραρχημένου οικιστικού δικτύου των πόλεων με παράλληλη συμπληρωματικότητα των ρόλων τους. Συνεπώς, μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι οι Δημοτικές Ενότητες του Δήμου Παύλου Μελά μπορούν να δημιουργήσουν ένα τέτοιο πλέγμα μεταξύ των κέντρων που διαθέτει εντός των ορίων του, τα οποία θα έχουν συμπληρωματικές δραστηριότητες, αλλά και με άλλα κέντρα εκτός των ορίων του. Γ.4.2. Υπό επικαιροποίηση Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης Όσον αφορά το υπό επικαιροποίηση Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης (ΡΣΘ), όπως τουλάχιστον παρουσιάζεται μέσα από τις διατάξεις του Σχεδίου Νόμου που τέθηκε σε διαβούλευση, στη συνέχεια συνοψίζονται οι βασικές προβλέψεις του που αφορούν το Δήμο Παύλου Μελά. Η παρουσίαση διαρθρώνεται σε δύο ενότητες: τις βασικές κατευθύνσεις και γενικές στοχεύσεις και τις ειδικότερες στοχεύσεις και προτάσεις (κατ άρθρο). Συνολικά, φαίνεται ότι το υπό επικαιροποίηση ΡΣΘ δίνει μεγάλη έμφαση στην περιφερειακή διάσταση περιορίζοντας σε μεγάλο βαθμό την αστική διάσταση (οι στόχοι αφορούν μόνο την κεντρική περιοχή της πόλης). Βασικές κατευθύνσεις και γενικές στοχεύσεις Η συνολική στρατηγική του υπό επικαιροποίηση ΡΣΘ κινείται στην κατεύθυνση της βιώσιμης ανάπτυξης στην οποία η οικονομική ανάπτυξη, η κοινωνική δικαιοσύνη και η προστασία του περιβάλλοντος αποτελούν αναπόσπαστες, ισότιμες και αλληλοσυμπληρούμενες συνιστώσες. Οι στρατηγικοί στόχοι του ΡΣΘ εντάσσονται στο πλαίσιο της εθνικής και ευρωπαϊκής αναπτυξιακής και χωρικής πολιτικής και συγκροτούν τις ακόλουθες ενότητες: Ενίσχυση της διεθνοποίησης της Θεσσαλονίκης, ενδυνάμωση της χωρικής συνοχής της μητροπολιτικής περιοχής και προώθηση της ανταγωνιστικότητας και της καινοτομίας. Προώθηση της ισότητας ευκαιριών και της κοινωνικής συνοχής και βελτίωση της ποιότητας ζωής. Εξασφάλιση της βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης, της οικολογικής ισορροπίας και προστασία φυσικών, πολιτιστικών πόρων και περιβάλλοντος. Το πρότυπο χωρικής οργάνωσης που υιοθετεί το υπό επικαιροποίηση ΡΣΘ χαρακτηρίζεται, μεταξύ άλλων, από: Ενίσχυση της συνοχής του οικιστικού δικτύου, ενίσχυση της πολυκεντρικότητας και αποδυνάμωση της πόλωσης μεταξύ μητροπολιτικού κέντρου και περιφερειακών κέντρων. Ανάσχεση της εξάπλωσης των αστικών χρήσεων και περιορισμός τους στα θεσμοθετημένα και διαμορφωμένα όρια με επανάχρηση / ανακύκλωση των εκτάσεων που μένουν εκτός λειτουργίας. Περιορισμός της εκτός σχεδίου δόμησης με μείωση των συντελεστών, κατάργηση των παρεκκλίσεων, διπλασιασμό των αρτιοτήτων και απαγόρευση κατάτμησης. Ενίσχυση της συνεκτικότητας των οικιστικών συγκεντρώσεων στην κατεύθυνση της αρχής της "συμπαγούς πόλης", με επίτευξη πολεοδομικής συνοχής, δημιουργία ευανάγνωστων και λειτουργικών ιστών, προστασία και ανάδειξη των πολιτιστικών και φυσικών στοιχείων και ενσωμάτωση των εκτάσεων αγροτικής γης ως αναγκαίων παραγόντων βιώσιμων περιβαλλοντικών συνθηκών. Ανάσχεση της διάχυσης στον εκτός σχεδίου χώρο εγκαταστάσεων μεταποίησης, χονδρεμπορίου, αποθηκών και μεταφορών και συγκέντρωσή τους σε οργανωμένους υποδοχείς. Πολεοδομική και περιβαλλοντική εξυγίανση των υφιστάμενων συγκεντρώσεων, βελτίωση των υποδομών, ορθολογική αξιοποίηση της χωρητικότητάς τους και ενίσχυση της ικανότητας υποδοχής νέων επιχειρήσεων. Λειτουργία μέσα στα αποδεκτά όρια ρύπανσης και επικινδυνότητας. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 36

37 Ο Δήμος Παύλου Μελά εντάσσεται στη Χωρική Ενότητα Μητροπολιτικού Κέντρου και συγκεκριμένα στην Υποενότητα Πολεοδομικού Συγκροτήματος και Περιαστικής Ζώνης Θεσσαλονίκης, όπως οριοθετούνται με το υπό επικαιροποίηση ΡΣΘ. Βασική προτεραιότητα για την Υποενότητα αυτή είναι η αναγέννηση του υφιστάμενου αστικού ιστού και η συμπλήρωση / αναβάθμιση των υποδομών, με πρώτες προτεραιότητες το ιστορικό κέντρο, τα γραμμικά κέντρα, τις περιοχές με γηρασμένο κτιριακό απόθεμα και μεγάλες πυκνότητες, και τις πολεοδομικά υποβαθμισμένες περιοχές. Βασική κατεύθυνση του ΡΣΘ είναι να καταστεί το Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης "Πόλος ανάπτυξης διεθνούς και Μητροπολιτικής εμβέλειας" με βασικό ρόλο και χαρακτήρα τη λειτουργία του ως "κέντρο υπηρεσιών και κεντρικών λειτουργιών, επιχειρηματικός πόλος, έδρα επιχειρήσεων και οργανισμών, πολιτιστικό και εκπαιδευτικό κέντρο, κέντρο αποφάσεων, τουριστικός προορισμός, πόλος θαλάσσιων μεταφορών" (αγνοείται, ωστόσο, η σημαντική δυναμική του βόρειου και δυτικού ΠΣΘ, αυτή της ανάπτυξης παραγωγικών δραστηριοτήτων). Αν και υπάρχουν διατυπωμένοι στόχοι για την οργάνωση και ανάπτυξη των παραγωγικών τομέων (π.χ. "Διατήρηση του βιομηχανικού χαρακτήρα του ΠΣΘ και του Νομού Θεσσαλονίκης με την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των βιομηχανικών και των μικρών βιοτεχνικών επιχειρήσεων, την προώθηση της καινοτομίας και της έρευνας, τον εξορθολογισμό της χωροθέτησης της διάσπαρτης βιοτεχνίας"), εντούτοις απουσιάζουν κατευθύνσεις με χωρική διάσταση και χωρικό επίπεδο αναφοράς για το αν προβλέπονται οργανωμένοι χώροι υποδοχής στο βόρειο ΠΣΘ αλλά και τι είδους θα είναι αυτοί. Ειδικότερες στοχεύσεις και προτάσεις (κατ άρθρο) Στο άρθρο 18 ("Πολιτική γης και κατοικίας"), στην ενότητα 2 ("Εφαρμογή των αρχών της συμπαγούς πόλης") και συγκεκριμένα στο πρώτο εδάφιο που αφορά το Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης και την περιβάλλουσα Περιαστική Ζώνη, εκτός άλλων δίνεται κατεύθυνση να μη γίνονται νέες επεκτάσεις των σχεδίων πόλης. Στο άρθρο 34 (παρ. 3.3) αναφέρεται ότι "για την ανάπτυξη των πολεοδομικών κέντρων επιδιώκεται η ενίσχυση των πυρηνικών κέντρων των Δήμων, η αποθάρρυνση της περαιτέρω αξονικής ανάπτυξης των κεντρικών λειτουργιών ". Επίσης, στο άρθρο 36, αναφορικά με το "Λιανικό Εμπόριο" αναφέρεται επίσης η "αποφυγή της γραμμικής ανάπτυξης εκτός κέντρων και ιδιαίτερα κατά μήκος των αξόνων του βασικού οδικού δικτύου". Όσον αφορά στη μελλοντική χρήση των στρατοπέδων, στο άρθρο 20, παρ.5 (Κεφάλαιο Δ) και συγκεκριμένα, στις πολιτικές στον τομέα αναψυχής τουρισμού για το ΠΣΘ, προτείνεται η δημιουργία ενός συστήματος μεγάλων υπερτοπικών πόλων αναψυχής, αθλητισμού και πολιτιστικών λειτουργιών που θα εξυπηρετούν ολόκληρη την πόλη της Θεσσαλονίκης, καθώς και η θεσμική κατοχύρωση της μελλοντικής χρήσης των στρατοπέδων (στην περιοχή στρατοπέδου Κόδρα, στην περιοχή Δενδροποτάμου στο στρατόπεδο Παπακυριαζή) ως αστικά υπερτοπικής σημασίας πάρκα (χώρους πρασίνου). Στο άρθρο 32 (Κεφάλαιο ΣΤ) και συγκεκριμένα στις δράσεις για το αστικό περιαστικό πράσινο (παρ.4), προτείνεται η θεσμοθέτηση νέων χώρων πρασίνου υπερτοπικού χαρακτήρα, μέσω της θεσμικής κατοχύρωσης της μελλοντικής χρήσης των στρατοπέδων ως αστικά υπερτοπικής σημασίας πάρκα (χώρους πρασίνου), χωρίς να γίνεται αναφορά σε συγκεκριμένους χώρους στρατοπέδων. Στο άρθρο 36 (Κεφάλαιο Ζ) και συγκεκριμένα στα μέτρα που λαμβάνονται για την σωστή οργάνωση και ανάπτυξη των τουριστικών δραστηριοτήτων και την διεύρυνση του τουριστικού προϊόντος (παρ.5.1), λαμβάνοντας υπόψη την προστασία του περιβάλλοντος και τη σωστή διαχείριση του χώρου και των πόρων, προτείνεται η αξιοποίηση μεγάλων χώρων και υποδομών που δεν χρησιμοποιούνται πλέον, όπως παλιά στρατόπεδα, για την ανάπτυξη αστικού πρασίνου. Στο άρθρο 35, παρ.1α (Κεφάλαιο Ζ) προτείνεται για τις Βορειοδυτικές συνοικίες του ΠΣΘ πρόγραμμα ανάπλασης που θα περιλάβει τα παλιά στρατόπεδα (Παύλου Μελά, Μεγάλου Αλεξάνδρου, Παπακυριαζή, Ζιάκα και Καρατάσου, συνολικής επιφάνειας 175 εκταρίων, όπου διασώζονται και κτίσματα της αρχικής εγκατάστασης), τις αδρανείς βιομηχανικές εγκαταστάσεις καθώς και αδόμητες εκτάσεις οργανισμών και δημοσίων φορέων, με στόχο Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 37

38 την προστασία και ανάδειξη του ιστορικού αποθέματος και την απόδοση νέων κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων στη δυτική πόλη. Στο άρθρο 21 (Κεφάλαιο Δ) που αφορά τις μεταφορές και τη δημόσια συγκοινωνία και συγκεκριμένα στην παρ.2 (Δημόσιες συγκοινωνίες Υποσύστημα Μαζικών Μεταφορών), εδάφιο 1, αναφέρεται ότι η πρώτη γενιά επεκτάσεων του Μετρό θα είναι προς τη Καλαμαριά και τη Σταυρούπολη, ενώ η δεύτερη γενιά επεκτάσεών του θα είναι προς το Αεροδρόμιο και το Ελευθέριο-Κορδελιό. Όσον αφορά τους Τερματικούς Σταθμούς, οι οποίοι πρόκειται να αποτελούν πολυτροπικούς κόμβους δίνοντας τη δυνατότητα στους μετακινούμενους να επιλέγουν όποια εναλλακτική μετακίνηση επιθυμούν, στο εδάφιο 12 της παρ.2 του άρθρου 21 αναφέρεται ότι μέσα στην επόμενη δεκαπενταετία θα σχεδιαστεί και θα υλοποιηθεί, μεταξύ άλλων, Τερματικός Σταθμός του Μετρό στη Σταυρούπολη. Γ.4.3. Ν. 3986/2011 "Επείγοντα μέτρα εφαρμογής μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικής στρατηγικής " πλαισίου Με το Ν. 3986/2011 "Επείγοντα μέτρα εφαρμογής μεσοπρόθεσμου πλαισίου δημοσιονομικής στρατηγικής ", (ΦΕΚ 152Α/ ) ρυθμίζεται η διαδικασία πολεοδομικής ωρίμανσης των δημοσίων ακινήτων και η απόδοση σε αυτά βιώσιμης επενδυτικής ταυτότητας, με σκοπό την αξιοποίησή τους που συνιστά λόγο έντονου δημοσίου συμφέροντος. Ως δημόσια ακίνητα, νοούνται τα ακίνητα που ανήκουν στην ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου ή ΝΠΔΔ ή ΟΤΑ ή σε εταιρεία της οποίας το μετοχικό κεφάλαιο ανήκει εξ ολοκλήρου, άμεσα ή έμμεσα, στο Δημόσιο ή σε ΝΠΔΔ ή σε ΟΤΑ. Η αξιοποίηση των δημοσίων ακινήτων διενεργείται εντός του πλαισίου που διαγράφει η εθνική δημοσιονομική, αναπτυξιακή και χωροταξική πολιτική και σύμφωνα με τους κανόνες που καθορίζονται στο Ν.3986/2011. Οι κατευθύνσεις της εθνικής χωροταξικής πολιτικής, όπως αυτές απορρέουν από τα υφιστάμενα χωροταξικά πλαίσια εθνικού επιπέδου, λαμβάνονται υπόψη και συνεκτιμώνται κατά τον καθορισμό του χωρικού προορισμού των δημοσίων ακινήτων σε συνδυασμό με τις ανάγκες της δημοσιονομικής βιωσιμότητας, της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας της επένδυσης έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η βέλτιστη δυνατή σχέση μεταξύ των χωροταξικών επιλογών και των οικονομικών και δημοσιονομικών στόχων για την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας. Τα δημόσια ακίνητα που βρίσκονται σε περιοχές εκτός εγκεκριμένων σχεδίων πόλεων και εκτός ορίων οικισμών προ του 1923 ή κάτω των κατοίκων μπορούν να υπάγονται, σύμφωνα με το γενικό προορισμό ανάπτυξης και αξιοποίησής τους, στις ακόλουθες γενικές κατηγορίες χρήσεων γης: Τουρισμός Αναψυχή Στα ακίνητα που έχουν ως γενικό προορισμό τον τουρισμό - αναψυχή, επιτρέπονται: Τουριστικά καταλύματα (κύρια και μη κύρια, σύνθετα τουριστικά καταλύματα κλπ), Ειδικές τουριστικές υποδομές και λοιπές τουριστικές εγκαταστάσεις (συνεδριακά κέντρα, γήπεδα γκόλφ, υδροθεραπευτήρια κλπ), Τουριστικοί λιμένες - μαρίνες, Κατοικία, Εμπορικά καταστήματα, καταστήματα παροχής υπηρεσιών, Καζίνα, Κοινωνική πρόνοια, Αθλητικές εγκαταστάσεις, Πολιτιστικές εγκαταστάσεις, Θρησκευτικοί χώροι, Περίθαλψη, Χώροι συνάθροισης κοινού, Εστίαση, Αναψυκτήρια, Κέντρα διασκέδασης, αναψυχής, Στάθμευση (κτίρια γήπεδα), Εγκαταστάσεις εκθεσιακών χώρων, Ελικοδρόμιο, Κάθε άλλη συναφής χρήση, η οποία δεν μεταβάλλει τον γενικό προορισμό του ακινήτου. Επιχειρηματικά Πάρκα Στα ακίνητα που έχουν ως γενικό προορισμό τα επιχειρηματικά πάρκα, επιτρέπονται: Οι χρήσεις που ορίζονται στην παράγραφο 1 του άρθρου 43 του Ν. 3982/2011 (ΦΕΚ 143Α/2011). Γραφεία, Τράπεζες, Ασφάλειες, Κοινωφελείς Οργανισμοί, Διοίκηση, Κατοικία, Εκπαίδευση, Εμπορικά καταστήματα, καταστήματα παροχής υπηρεσιών, Αθλητικές εγκαταστάσεις, Πολιτιστικές εγκαταστάσεις, Θρησκευτικοί χώροι, Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 38

39 Περίθαλψη, Χώροι συνάθροισης κοινού, Εστίαση, Αναψυκτήρια, Κέντρα διασκέδασης, αναψυχής, Στάθμευση (κτίρια γήπεδα), Εγκαταστάσεις εκθεσιακών χώρων, Τουριστικά καταλύματα και λοιπές τουριστικές εγκαταστάσεις και υποδομές, Ελικοδρόμιο, Κάθε άλλη συναφής χρήση γης, η οποία δεν μεταβάλλει τον γενικό προορισμό του ακινήτου. Θεματικά πάρκα Εμπορικά κέντρα Αναψυχή Στα ακίνητα που έχουν ως γενικό προορισμό τα θεματικά πάρκα εμπορικά κέντρα αναψυχή, επιτρέπονται: Εμπορικά καταστήματα, καταστήματα παροχής υπηρεσιών, υπεραγορές, πολυκαταστήματα, εμπορικά κέντρα, Κοινωνική πρόνοια, Γραφεία, Τράπεζες, Ασφάλειες, Κοινωφελείς Οργανισμοί, Διοίκηση, Κατοικία, Εκπαίδευση, Αθλητικές εγκαταστάσεις, Πολιτιστικές εγκαταστάσεις, Θρησκευτικοί χώροι, Περίθαλψη, Χώροι συνάθροισης κοινού, Εστίαση, Αναψυκτήρια, Κέντρα διασκέδασης, αναψυχής, Στάθμευση (κτίρια γήπεδα), Εγκαταστάσεις εκθεσιακών χώρων, Τουριστικά καταλύματα και λοιπές τουριστικές εγκαταστάσεις και υποδομές, Ελικοδρόμιο, Κάθε άλλη συναφής χρήση, η οποία δεν μεταβάλλει τον γενικό προορισμό του ακινήτου. Μεταφορικές, τεχνικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές υποδομές και λειτουργίες Στα ακίνητα που έχουν ως γενικό προορισμό μεταφορικές, τεχνικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές υποδομές και λειτουργίες, επιτρέπονται μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες χρήσεις: Αεροδρόμια, Ελικοδρόμια, Σιδηροδρομικοί σταθμοί, Λιμενικές ζώνες επιβατικής, εμπορικής, αλιευτικής και τουριστικής δραστηριότητας, Αμαξοστάσια, επισκευαστικές μονάδες και σταθμοί διαλογής, Χώροι στάθμευσης οχημάτων, Κέντρα τεχνικής εξυπηρέτησης οχημάτων, Εμπορευματικοί σταθμοί αυτοκινήτων, Μονάδες παραγωγής διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, ύδρευσης, τηλεπικοινωνιών, διαχείρισης αποβλήτων, απορριμμάτων κλπ. και συναφείς εγκαταστάσεις. Δημόσια ακίνητα μικτών χρήσεων Στα ακίνητα αυτά επιτρέπεται κατ εξαίρεση, λόγω του μεγέθους, της θέσης, των υφιστάμενων δημοσίων υποδομών ή της γειτνίασής τους με αυτές ή της ειδικής φύσης του χωρικού προορισμού τους, η ανάμειξη δύο ή περισσότερων κατηγοριών χρήσεων γης από αυτές που προβλέπονται στις προηγούμενες περιπτώσεις. Στην περίπτωση αυτή, οι επιτρεπόμενες χρήσεις γης αναπτύσσονται με βάση την πολεοδομική τους λειτουργία σε ειδικότερες ζώνες υποδοχής για λόγους ορθολογικής διαχείρισης, προστασίας και οργάνωσης των ακινήτων. Είναι δυνατόν ορισμένες από τις παραπάνω χρήσεις γης να απαγορεύονται ή να επιτρέπονται με ειδικούς όρους και προϋποθέσεις ή να αφορούν συγκεκριμένες ζώνες ή τμήματα του ακινήτου ή και ορόφους κτιρίων και εγκαταστάσεων. Με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται ύστερα από πρόταση των Υπουργών Οικονομικών και Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και του αρμόδιου κατά περίπτωση Υπουργού μπορεί να τροποποιείται το περιεχόμενο των γενικών κατηγοριών χρήσεων γης. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής μπορεί να ορίζεται και να εξειδικεύεται το περιεχόμενο των ειδικότερων χρήσεων γης ανά γενική κατηγορία, το είδος και το μέγεθος των κτιρίων και εγκαταστάσεων που μπορούν να χωροθετούνται ανά χρήση, τα όρια και οι περιορισμοί στις επιφάνειες χρήσεων γης και κάθε σχετικό θέμα με τον προσδιορισμό και την ειδική πολεοδομική λειτουργία των χρήσεων. Για τον καθορισμό του χωρικού προορισμού των δημοσίων ακινήτων, καταρτίζονται και εγκρίνονται Ειδικά Σχέδια Χωρικής Ανάπτυξης Δημοσίων Ακινήτων (ΕΣΧΑΔΑ). Η έγκριση των ΕΣΧΑΔΑ γίνεται με προεδρικά διατάγματα που εκδίδονται με πρόταση των Υπουργών Οικονομικών και Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής ύστερα από εισήγηση του Κεντρικού Συμβουλίου Διοίκησης για την Αξιοποίηση της Δημόσιας Περιουσίας. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 39

40 Με τα παραπάνω προεδρικά διατάγματα μπορεί να τροποποιούνται εγκεκριμένα Ρυθμιστικά Σχέδια, ΓΠΣ, ΣΧΟΟΑΠ, ΖΟΕ και άλλα σχέδια χρήσεων γης, εφόσον η τροποποίηση καθίσταται αναγκαία για την ολοκληρωμένη ανάπτυξη και την αποτελεσματική αξιοποίηση των δημοσίων ακινήτων, ιδίως στις περιπτώσεις που οι υφιστάμενες ρυθμίσεις και κατευθύνσεις είναι ασαφείς ή απορρέουν από ανεπίκαιρα χωροταξικά και πολεοδομικά σχέδια. Ως ανεπίκαιρα νοούνται ιδίως τα χωροταξικά και πολεοδομικά σχέδια που δεν έχουν υπαχθεί σε διαδικασία αξιολόγησης ή/και τροποποίησης ή αναθεώρησης μετά την πάροδο πέντε και πλέον ετών από την έγκριση ή την τελευταία αναθεώρηση ή τροποποίησή τους. Με τα ίδια προεδρικά διατάγματα μπορεί να τροποποιούνται εγκεκριμένα ρυμοτομικά σχέδια και σχέδια πόλεως, καθώς και πολεοδομικές μελέτες ή/και να καθορίζονται ειδικές χρήσεις γης και ειδικοί όροι και περιορισμοί δόμησης για τα εντός σχεδίου πόλεως δημόσια ακίνητα, ακόμη και κατά παρέκκλιση από τους ισχύοντες στην περιοχή όρους και περιορισμούς δόμησης, καθώς και από τις διατάξεις του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού, προκειμένου να αποδοθεί ο βέλτιστος πολεοδομικός επενδυτικός προορισμός στο προς αξιοποίηση ακίνητο. Στις περιπτώσεις αυτές, η δημοσίευση του σχετικού εγκριτικού διατάγματος έχει τις συνέπειες έγκρισης σχεδίου πόλεως, κατά τις διατάξεις του ΝΔ 17.7/ Γ.4.4. Ν. 3982/2011 "Απλοποίηση της αδειοδότησης τεχνικών επαγγελματικών και μεταποιητικών δραστηριοτήτων και επιχειρηματικών πάρκων και άλλες διατάξεις" Για την οικονομική πρόοδο και την επιχειρηματική ανάπτυξη της χώρας, στο πλαίσιο εφαρμογής του εθνικού χωροταξικού σχεδιασμού, την προστασία του περιβάλλοντος, την προώθηση της πράσινης ανάπτυξης και επιχειρηματικότητας και τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των πολιτών αναπτύσσονται και οργανώνονται Επιχειρηματικά Πάρκα, τα οποία αποτελούν οργανικά ολοκληρωμένα σύνολα δομών, υπηρεσιών και υποδομών. Η ανάπτυξη των Επιχειρηματικών Πάρκων γίνεται για λόγους δημόσιας ωφέλειας και αποσκοπεί: Στην περιφερειακή ανάπτυξη και την προστασία του περιβάλλοντος στα πλαίσια της αειφόρου ανάπτυξης. Στη βελτίωση των υποδομών, ιδιαίτερα σε περιοχές που παρουσιάζουν προβλήματα αναπτυξιακής υστέρησης και περιβαλλοντικής υποβάθμισης. Στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της απασχόλησης. Στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των εγκατεστημένων επιχειρήσεων. Στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων πέριξ ή πλησίον των ανωτέρω περιοχών. Το Υπουργείο Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας δια της Γενικής Γραμματείας Βιομηχανίας μεριμνά για την εκπόνηση και εφαρμογή επιχειρησιακού σχεδίου για την ανάπτυξη Επιχειρηματικών Πάρκων στην Ελληνική Επικράτεια. Με απόφαση του Υπουργού Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας ορίζονται οι βασικές αρχές του εν λόγω επιχειρησιακού σχεδίου, οι περιοχές των Περιφερειακών Ενοτήτων της Επικράτειας όπου καθίσταται απαραίτητη η ανάπτυξη Επιχειρηματικού Πάρκου, ο αριθμός και το είδος τους, η δυναμικότητα του καθενός από αυτά και κάθε άλλο σχετικό θέμα. Τα Επιχειρηματικά Πάρκα, σύμφωνα με το άρθρο 41 του Ν. 3982/2011 αποτελούν χώρους που καθορίζονται, οριοθετούνται, πολεοδομούνται, οργανώνονται και λειτουργούν ως χώροι υποδοχής δραστηριοτήτων. Ειδικότερα, τα Επιχειρηματικά Πάρκα διακρίνονται στους παρακάτω τύπους: Επιχειρηματικό Πάρκο Τύπου Α, το οποίο λειτουργεί ως χώρος υποδοχής δραστηριοτήτων κάθε βαθμού όχλησης. Επιχειρηματικό Πάρκο Τύπου Β, το οποίο λειτουργεί ως χώρος υποδοχής δραστηριοτήτων μέσης και χαμηλής όχλησης. Επιχειρηματικό Πάρκο Τύπου Γ, το οποίο λειτουργεί ως χώρος υποδοχής δραστηριοτήτων χαμηλής όχλησης καθώς και δραστηριοτήτων που δεν υπάγονται σε συγκεκριμένη κατηγορία όχλησης. Επιχειρηματικό Πάρκο Ειδικού Τύπου, το οποίο λειτουργεί ως χώρος υποδοχής επιχειρήσεων ειδικών κλάδων, όπως: α) Επιχειρηματικά Πάρκα που καταλαμβάνουν Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 40

41 δραστηριότητες του ίδιου ή συναφούς κλάδου, β) Τεχνοπόλεις και γ) Επιχειρηματικά Πάρκα περιβαλλοντικού χαρακτήρα και πράσινης επιχειρηματικότητας. Επιχειρηματικό Πάρκο Εξυγίανσης (ΕΠΕ), το οποίο αποσκοπεί στην περιβαλλοντική εξυγίανση περιοχών, όπου υφίσταται άτυπη βιομηχανική συγκέντρωση. Επιχειρηματικό Πάρκο Ενδιάμεσου Βαθμού Οργάνωσης (ΕΠΕΒΟ), το οποίο δεν πολεοδομείται αλλά καθορίζεται, οριοθετείται και οργανώνεται σε περιοχές όπου η υφιστάμενη πολεοδομική ή χωροταξική νομοθεσία προβλέπει τον καθορισμό ζωνών εκτός σχεδίου για την εγκατάσταση βιομηχανικών δραστηριοτήτων. Η οριοθέτηση ενδιάμεσων υποδοχέων είναι δυνατή μόνο σε περιοχές που δεν διαθέτουν τη δυναμική για δημιουργία Επιχειρηματικών Πάρκων άλλων τύπων και οπωσδήποτε εκτός των οκτώ περιοχών ρυθμιστικών σχεδίων του Ν. 2508/1997 (ΦΕΚ 124Α) και αφορά δραστηριότητες που προβλέπονται στα Επιχειρηματικά Πάρκα Τύπου Β. Στα Επιχειρηματικά Πάρκα σύμφωνα με το άρθρο 43 του Ν. 3982/2011 εγκαθίστανται και ασκούνται: Δραστηριότητες που υπάγονται στο δεύτερο μέρος του Ν. 3982/2011. Επιχειρηματικές δραστηριότητες του δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα, με εξαίρεση τα εμπορικά κέντρα. Επιχειρήσεις Εφοδιαστικής αλυσίδας (logistics), αποθήκες και συγκροτήματα αποθηκών οι οποίες δεν αποτελούν τμήματα των βιομηχανικών βιοτεχνικών εγκαταστάσεων. Δραστηριότητες του Ν. 1575/1985 (ΦΕΚ 207Α). Ερευνητικά κέντρα και εργαστήρια που σχετίζονται με εφαρμοσμένη βιομηχανική, ενεργειακή, μεταλλευτική έρευνα, κέντρα τεχνολογικής υποστήριξης των επιχειρήσεων και των εργαζομένων, εργαστήρια παροχής υπηρεσιών υψηλής τεχνολογίας και ποιότητας, καθώς και εγκαταστάσεις που αξιοποιούν ή συνδέονται με τα αποτελέσματα των εργασιών των ερευνητικών κέντρων ή των εργαστηρίων, σχολές τεχνικής κατεύθυνσης και παραρτήματα πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Θερμοκοιτίδες επιχειρήσεων. Δραστηριότητες υποστηρικτικές ή υποβοηθητικές της λειτουργίας των επιχειρήσεων του Επιχειρηματικού Πάρκου, καθώς και παραρτήματα, υποσταθμοί ή υπηρεσιακές μονάδες δημοσίων υπηρεσιών, ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ, κοινωφελών οργανισμών, υπηρεσίες υγείας, χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί και μονάδες καθαρισμού αποβλήτων. Δραστηριότητες παραγωγής ηλεκτρικής ή και θερμικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και φυσικό αέριο, συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας, με τις συνοδευτικές υποδομές τους (γραμμές μεταφοράς και διανομής και εγκαταστάσεις τροφοδοσίας με καύσιμα). Σε κάθε περίπτωση, πάντως, οι δραστηριότητες που υπάγονται στο δεύτερο μέρος του Ν. 3982/2011 καταλαμβάνουν τουλάχιστον το εξήντα τοις εκατό (60%) της συνολικής εκτάσεως των γηπέδων του Επιχειρηματικού Πάρκου. Ο περιορισμός αυτός δεν έχει εφαρμογή σε Επιχειρηματικά Πάρκα Ειδικού Τύπου. Η ελάχιστη έκταση για την ίδρυση, οργάνωση και λειτουργία Επιχειρηματικών Πάρκων ορίζεται σε 150 στρέμματα για Επιχειρηματικά Πάρκα τύπου Α, σε 100 στρέμματα για Επιχειρηματικά Πάρκα τύπου Β και σε 50 στρέμματα για Επιχειρηματικά Πάρκα Τύπου Γ και για Επιχειρηματικά Πάρκα Ειδικού Τύπου. Στα Επιχειρηματικά Πάρκα Εξυγίανσης η έκταση πρέπει να έχει εμβαδόν άνω των 100 στρεμμάτων. Η πρωτοβουλία ανάπτυξης Επιχειρηματικού Πάρκου ανήκει σε Εταιρία Ανάπτυξης Επιχειρηματικού Πάρκου (ΕΑΝΕΠ), η οποία έχει τη νομική μορφή της ανώνυμης εταιρίας σύμφωνα με τις διατάξεις του ΚΝ 2190/1920 (ΦΕΚ 37Α), όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει. Στο μετοχικό κεφάλαιο της ΕΑΝΕΠ μπορεί να μετέχουν φυσικά ή νομικά πρόσωπα του δημόσιου τομέα, όπως αυτός οριοθετείται με την παρ. 1 του άρθρου 14 του Ν. 2190/1994 (ΦΕΚ 28Α), πριν την τροποποίηση αυτού με το άρθρο 1 του Ν. 3812/2009 (ΦΕΚ 234Α), συνεταιρισμοί, νομικά πρόσωπα του ιδιωτικού τομέα ή κοινοπραξίες αυτών, αυτοτελώς ή ως μέλη ενώσεών τους, οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού, Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 41

42 σύνδεσμοι αυτών, δημοτικές και περιφερειακές επιχειρήσεις και κοινοπραξίες αυτών, το Ελληνικό Δημόσιο και τα επιμελητήρια (ως ΝΠΔΔ και ΝΠΙΔ). Σε κάθε περίπτωση, στο μετοχικό κεφάλαιο της ΕΑΝΕΠ μπορεί να μετέχουν κύριοι ιδιοκτησιών γης της προτεινόμενης έκτασης και επιχειρήσεις εγκατεστημένες μέσα στην έκταση του Επιχειρηματικού Πάρκου κατά τα οριζόμενα στο δεύτερο εδάφιο της παραγράφου 6 του άρθρου 54 του Ν. 3982/2011. Για την ίδρυση του Επιχειρηματικού Πάρκου η ΕΑΝΕΠ πρέπει να έχει διασφαλίσει σε ποσοστό τουλάχιστον 55% την έκταση που θα καταλάβει το Επιχειρηματικό Πάρκο. Ως διασφάλιση της έκτασης νοείται η κυριότητα της ΕΑΝΕΠ ή η συναίνεση των ιδιοκτητών γης για τη δημιουργία του Επιχειρηματικού Πάρκου και επί της τεχνο οικονομικής μελέτης σκοπιμότητας βιωσιμότητας καθώς και επί του σχεδίου κανονισμού λειτουργίας ώστε να καλύπτεται συνολικά το 55% της απαιτούμενης έκτασης. Εφόσον η ΕΑΝΕΠ έχει διασφαλίσει το 80% της έκτασης που θα καταλάβει το Επιχειρηματικό Πάρκο και της χορηγηθεί η έγκριση ανάπτυξης Επιχειρηματικού Πάρκου, για το υπόλοιπο 20% της συνολικής έκτασης που ανήκει σε τρίτους ιδιοκτήτες γης, μπορεί να εφαρμόζεται η διαδικασία των αναγκαστικών απαλλοτριώσεων, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 2882/2001. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και των συναρμόδιων Υπουργών εγκρίνεται η ανάπτυξη του Επιχειρηματικού Πάρκου. Η απόφαση αυτή εκδίδεται ύστερα από γνωμοδότηση του κατά τόπον αρμόδιου Περιφερειακού Συμβουλίου και των Εκτελεστικών Επιτροπών των Οργανισμών Ρυθμιστικών Σχεδίων για τις περιοχές αρμοδιότητάς τους και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Η απόφαση έγκρισης ανάπτυξης του Επιχειρηματικού Πάρκου επέχει: α) θέση θετικής γνωμοδότησης επί της Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης και Αξιολόγησης, καθώς και β) Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων για το Επιχειρηματικό Πάρκο κατά τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 42

43 Δ. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ Σε αυτό το κεφάλαιο παρουσιάζεται καταρχήν η γενική διάγνωση της κατάστασης της της ΔΕ Πολίχνης και η αξιολόγηση των τάσεων ανάπτυξης. Βάσει αυτών των συμπερασμάτων τίθενται τα προγραμματικά μεγέθη, παρατίθεται το δομικό σχέδιο χωρικής οργάνωσης, η οργάνωση των χρήσεων γης, των προϋποθέσεων προστασίας των στοιχείων του περιβάλλοντος και τα δίκτυα υποδομής. Επίσης παρατίθενται τα στοιχεία και οι προδιαγραφές για την πολεοδομική οργάνωση και τη ρύθμιση των οικιστικών υποδοχέων και οι ανάγκες σε κοινωνική και άλλη υποδομή. Δ.1. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ Δ.1.1. Αξιολόγηση αναπτυξιακών δυνατοτήτων και προοπτικών Αξιολόγηση ενδογενών αναπτυξιακών δυνατοτήτων Οι ενδογενείς αναπτυξιακές δυνατότητες της ΔΕ Πολίχνης αντλούνται από την ένταξή του στην Ευρύτερη Περιοχή Θεσσαλονίκης, τη δημογραφική διάρθρωση του πληθυσμού, τα χαρακτηριστικά του εργατικού δυναμικού και την εξειδίκευσή του και γενικότερα από τις προοπτικές της πόλης της Θεσσαλονίκης στο σύνολό της. Επιγραμματικά, τα χαρακτηριστικά της περιοχής μελέτης που εκφράζουν ενδογενείς δυνατότητες ανάπτυξης μπορούν να συνοψιστούν ως εξής: Η ΔΕ Πολίχνης ανήκει στο ΠΣΘ, το συνεκτικό τμήμα του μητροπολιτικού συγκροτήματος της πόλης της Θεσσαλονίκης. Με μόνιμο πληθυσμό, περίπου κατοίκων, κατέχει την 7η θέση σε πληθυσμιακό μέγεθος μεταξύ του συνόλου των Δήμων του ΠΣΘ και εμφανίζει θετική πληθυσμιακή δυναμική, από τις πλέον θετικές στο ΠΣΘ. Η μέση μικτή πυκνότητα της ΔΕ είναι πολύ υψηλότερη σε σύγκριση με τη μέση του Νομού Θεσσαλονίκης. Την περίοδο , η ΔΕ Πολίχνης παρουσίασε σημαντικούς ρυθμούς αύξησης (2,13% ετησίως) υψηλότερους από τους αντίστοιχους των περισσότερων Δήμων της Βόρειας και Δυτικής Θεσσαλονίκης. Μάλιστα, την περίοδο αυτή, τόσο το συνολικό ΠΣΘ, όσο και ο Νομός Θεσσαλονίκης παρουσίασαν κάμψη του ρυθμού αύξησής τους. Τη δεκαετία , η Πολίχνη σημείωσε περαιτέρω αύξηση του πληθυσμού της (2,63% ετησίως) εμφανίζοντας ποσοστά πολύ μεγαλύτερα από εκείνα τόσο του συνόλου του ΠΣΘ, όσο και του Νομού Θεσσαλονίκης. Κατά μία έννοια, αυτός ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού είναι στην ίδια κατηγορία με το ρυθμό αύξησης ορισμένων προαστιακών περιοχών (π.χ. Δήμος Χορτιάτη), γεγονός που καταδεικνύει ότι παραμένει υψηλή η ζήτηση για νεόδμητη κατοικία στο συνεκτικό ιστό της πόλης. Όσον αφορά στη δημογραφική διάρθρωση και ειδικότερα την κατανομή του πληθυσμού ανά φύλο, ο πληθυσμός της ΔΕ Πολίχνης (απογραφή 2001) παρουσιάζεται σχετικά ισοβαρώς κατανεμημένος, με το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών στο συνολικό πληθυσμό να είναι ελαφρώς μεγαλύτερο από το ποσοστό των αντρών. Οι παραγωγικές ηλικίες, μεταξύ 15 και 64 ετών, ανέρχονται περίπου στο 70% του συνολικού πληθυσμού, όσο και το μέσο του Νομού Θεσσαλονίκης. Ιδιαίτερα θετική κρίνεται η συγκέντρωση υψηλού ποσοστού πληθυσμού στην κατηγορία ετών, η οποία αποτελεί και τη βασικότερη ομάδα που δημιουργεί νέες ανάγκες σε κατοικία (ομάδα όπου εντάσσονται τα νεότερα νοικοκυριά). Η μείωση του ποσοστού των παιδικών ηλικιών αποτελεί τάση γενικότερη στη χώρα. Ωστόσο, το ποσοστό των παιδικών ηλικιών στην Πολίχνη είναι κατά πολύ υψηλότερο του μέσου του Νομού Θεσσαλονίκης. Παρά την αύξηση και του ποσοστού του ηλικιωμένου πληθυσμού, ο δείκτης γήρανσης του πληθυσμού είναι κατά πολύ μικρότερος συγκρινόμενος με το μέσο του νομού, της περιφέρειας και της Χώρας, γεγονός που αντικατοπτρίζει όχι Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 43

44 μόνο τον αστικό χαρακτήρα του Δήμου, αλλά και τη συνεχιζόμενη τάση προσέλκυσης νεότερου πληθυσμού σε αυτήν. Το μέσο μέγεθος νοικοκυριού είναι επίσης αρκετά μεγαλύτερο από αυτό του ΠΣΘ και του Νομού, γεγονός που υποδηλώνει ότι στην περιοχή επιλέγουν να εγκατασταθούν συγκριτικά πολυπληθέστερα νοικοκυριά, με παιδιά μικρής ηλικίας, λόγω των αυξημένων αναγκών σε χώρο και σε προσιτές τιμές. Ο ενεργός πληθυσμός της ΔΕ Πολίχνης (απογραφή 2001) είναι υψηλότερος του μέσου του Νομού Θεσσαλονίκης, όπως είναι υψηλότερο και το ποσοστό ανεργίας, γεγονός που σχετίζεται με το χαρακτήρα της ΔΕ και ως τόπου εγκατάστασης εργατικών στρωμάτων. Στην κατανομή της απασχόλησης πρωταγωνιστικό ρόλο κατέχει ο τριτογενής τομέας του οποίου το ποσοστό έχει αυξητική πορεία φθάνοντας το 62% το Πολύ σημαντική είναι η υποχώρηση του δευτερογενούς τομέα, ο οποίος κατείχε το 2001 το 37%. Παρόλα αυτά, το ποσοστό των απασχολουμένων στο δευτερογενή τομέα είναι αρκετά υψηλότερο από εκείνα που παρουσιάζουν οι ευρύτερες χωρικές ενότητες (Νομός, Περιφέρεια, Χώρα). Αξιολόγηση δεδομένων προγραμματικού πλαισίου Οι βασικές διαπιστώσεις, προβλέψεις και αναπτυξιακές κατευθύνσεις του ΠΠΧΣΑΑ της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας που επηρεάζουν είτε άμεσα είτε έμμεσα την περιοχή μελέτης και επομένως πρέπει να ληφθούν υπόψη στο σχεδιασμό είναι συνοπτικά οι ακόλουθες: Ο σημαντικός πόλος της Θεσσαλονίκης εντάσσεται στα εθνικά και στα διεθνή δίκτυα μέσω των αξόνων ΠΑΘΕ και Εγνατίας (ο τελευταίος διέρχεται σε εγγύτητα με την περιοχή μελέτης). Η ενίσχυση του μητροπολιτικού ρόλου της Θεσσαλονίκης θα επιτευχθεί ανάμεσα στα άλλα μέσω της δημιουργίας ενός πόλου υπηρεσιών διαπεριφερειακής κλίμακας. Η ενδυνάμωση της πόλης συνεπάγεται βελτιώσεις στην υποδομή της, καθώς και στο παραγωγικό της πρότυπο. Στο πλαίσιο αυτό, μεταξύ άλλων, κρίσιμη θεωρείται η κατά το δυνατόν αντιμετώπιση των προβλημάτων που συμβάλλουν στους εσωτερικούς διαχωρισμούς της πόλης (Ανατολική Δυτική Θεσσαλονίκη κλπ.). Απαιτούνται ειδικές παρεμβάσεις για την αναβάθμιση της βιομηχανικής συγκέντρωσης στη ΒΔ περιοχή της Θεσσαλονίκης. Οι βασικές διαπιστώσεις και κατευθύνσεις σχεδιασμού που προκύπτουν από το κείμενο διαβούλευσης της μελέτης για την Επικαιροποίηση του Ρυθμιστικού Σχεδίου Θεσσαλονίκης και επηρεάζουν την περιοχή μελέτης είναι συνοπτικά οι παρακάτω: Ενίσχυση του ρόλου της Θεσσαλονίκης ως "πόλης-πύλης" και ως "περιφερειακού μητροπολιτικού πόλου της ΕΕ" Ανάδειξή της ως Βαλκανικού πόλου έρευνας και καινοτομίας, κόμβου μεταφορών και διαμετακόμισης, καθώς και κέντρου παροχής κοινωνικών υπηρεσιών (παιδεία, υγεία). Βελτίωση της λειτουργικότητας σε όλους τους τομείς (οικονομία, πολιτισμός, εκπαίδευση, υγεία, αναψυχή), βελτίωση του περιβάλλοντος και σταδιακή εξισορρόπηση με τους αντίστοιχους μητροπολιτικούς πόλους της ευρύτερης περιοχής. Για τη βορειοδυτική ζώνη του ΠΣΘ, στην οποία εντάσσεται η Πολίχνη, έχουν εκπονηθεί διάφορες μελέτες-σχέδια με στόχο την ποιοτική αναβάθμιση της περιοχής. Ξεχωριστή θέση κατέχει το Σχέδιο του Δυτικού Τόξου με την προσπάθεια ανασύνθεσης του κατακερματισμένου τοπίου των δυτικών δήμων, το οποίο προβλέπει επανασχεδιασμό σημαντικών μεγάλων αναξιοποίητων χώρων (και κτιρίων) εντός της βορειοδυτικής ζώνης του ΠΣΘ. Δύο από αυτούς του χώρους, ο χώρος του πρώην στρατοπέδου Π. Μελά και ο χώρος του πρώην στρατοπέδου Στρεμπενιώτη με τους γειτνιάζοντες κοινόχρηστους χώρους (πάρκο Ελπίδος), έχουν άμεση σχέση με την περιοχή μελέτης. Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι το Σχέδιο αυτό παρέμεινε μόνο στο στάδιο της σύνταξής του χωρίς να προχωρήσει σε συγκεκριμένες δράσεις υλοποίησης. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 44

45 Γενικές προοπτικές της ΔΕ Οι προοπτικές της ΔΕ Πολίχνης είναι προφανώς συναρτημένες με τις προοπτικές της μητροπολιτικής περιοχής Θεσσαλονίκης και ειδικότερα αυτές που σχετίζονται, πρώτον, με τις περιοχές κατοικίας του συνεκτικού αστικού ιστού, δεύτερον, με την ανάπτυξη και χωρική οργάνωση υπηρεσιών μητροπολιτικού επιπέδου και, τρίτον, με την αξιοποίηση, ανάδειξη και ανασύνταξη των μεγάλων διαθέσιμων χώρων την βόρειας και δυτικής Θεσσαλονίκης. Η ΔΕ Πολίχνης κατατάσσεται στις πιο δυναμικές, από την άποψη της πληθυσμιακής εξέλιξης, ΔΕ του ΠΣΘ. Το γεγονός αυτό σχετίζεται, σε μεγάλο βαθμό, με τη διάθεση εκτάσεων για οικιστική ανάπτυξη, που προέκυψε κατά το παρελθόν από την ένταξη στο σχέδιο μεγάλων τμημάτων τόσο αυθαίρετα δομημένων περιοχών, όσο και αδόμητων εκτάσεων, μέσω της ΕΠΑ και πρόσφατα με την ολοκλήρωση της πολεοδόμησης νέων αδόμητων εκτάσεων. Δηλαδή, η αύξηση της προσφοράς κατοικίας σε συνδυασμό με το σχετικά καλό οικιστικό περιβάλλον της Πολίχνης συμβάλλουν στις προοπτικές περαιτέρω οικιστικής ανάπτυξης. Το γεγονός ότι η ΔΕ Πολίχνης ανήκει στο ΠΣΘ και ότι από αυτόν διέρχονται σημαντικοί οδικοί άξονες, σε συνδυασμό με κρίσιμα χωροταξικά στοιχεία, όπως η διάθεση μεγάλων χώρων για αξιοποίηση, καθώς και η ιδιαίτερη φυσιογνωμία της περιοχής αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες για τη μελλοντική χωρική αναδιάρθρωση αυτού του τμήματος του ΠΣΘ και τη συνεπαγόμενη πληθυσμιακή και οικονομική ανάπτυξη της ΔΕ. Πολύ κρίσιμη παράμετρος για την οικονομία της περιοχής και τη μελλοντική της ανάπτυξη είναι ο αξιόλογος πυρήνας δραστηριοτήτων του τριτογενούς τομέα, κοντά στον κόμβο Κ6 της Εσωτερικής Περιφερειακής, όπου είναι χωροθετημένα το Γενικό Νοσοκομείο Παπαγεωργίου και το νέο 424 ΓΣΝ Θεσσαλονίκης τα οποία εξυπηρετούν ανάγκες σε επίπεδο Νομού και Περιφέρειας, αλλά και ευρύτερα, καθώς και ορισμένα μεγάλα πολυκαταστήματα και εκθέσεις υπερτοπικής σημασίας. Η προοπτική της αξιοποίησης του Στρατοπέδου Καρατάσου, το οποίο βρίσκεται εντός των ορίων του Δήμου, με τη χωροθέτηση σε αυτό λειτουργιών μητροπολιτικού επιπέδου, θα συμβάλλει στη μελλοντική ανάπτυξη της ΔΕ και στην προσέλκυση μεγαλύτερου πληθυσμού και οικονομικών δραστηριοτήτων. Δ.1.2. Αξιολόγηση χωροταξικών δεδομένων Αξιολόγηση δεδομένων οικιστικής ανάπτυξης Η θέση της ΔΕ στο ΠΣΘ και η άμεση εγγύτητα της Πολίχνης με την οδό Λαγκαδά την έξοδο της πόλης προς την ενδοχώρα της Κεντρικής και Ανατολικής Μακεδονίας και την Περιφερειακή Οδό καθόρισε τις οικονομικές και δημογραφικές τάσεις και κατά συνέπεια τις τάσεις οικιστικής ανάπτυξης στην περιοχή. Όπως και οι υπόλοιποι Δήμοι της Βόρειας και Δυτικής Θεσσαλονίκης, η Πολίχνη αποτέλεσε υποδοχέα εσωτερικών μεταναστών σε μεγάλη κλίμακα, με αποτέλεσμα την εκτεταμένη αυθαίρετη δόμηση κατοικίας κατά το παρελθόν, τη μεγαλύτερη σε έκταση και όγκο στο ΠΣΘ την εποχή που συντελέστηκε. Την εικοσαετία μετά τα μέσα της δεκαετίας του 1980, η ένταξη στο σχέδιο μεγάλων τμημάτων τόσο αυθαίρετα δομημένων περιοχών (μέσω της ΕΠΑ), όσο και αδόμητων εκτάσεων, αλλά και οι προσιτές τιμές της προσφερόμενης κατοικίας, οδήγησαν στην αύξηση της ζήτησης για κατοικία στην Πολίχνη με ταχύτερους ρυθμούς σε σχέση με άλλες περιοχές της Θεσσαλονίκης. Η υφιστάμενη προσφορά μεγάλων εκτάσεων νέας πολεοδομημένης γης, και μάλιστα με την άμεση επαφή αυτής της γης στον πολεοδομικά αναπτυγμένο αστικό ιστό (δηλαδή τις περιοχές της πόλης που προσφέρουν όλες τις απαραίτητες κοινωνικές και τεχνικές υποδομές), σε συνδυασμό με την καθυστέρηση των διαδικασιών πολεοδόμησης σε άλλες περιοχές και εξασφάλισης των απαραιτήτων υποδομών σε αυτές, αποτελεί ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα της μελλοντικής οικιστικής ανάπτυξης στην περιοχή μελέτης. Εκτίμηση αναγκών για οργανωμένους υποδοχείς παραγωγικών δραστηριοτήτων Η θέση της ΔΕ μέσα στο ΠΣΘ και οι διερχόμενοι οδικοί άξονες είχαν ως αποτέλεσμα την προσέλκυση αρκετών οικονομικών δραστηριοτήτων στην ευρύτερη περιοχή της ΔΕ και Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 45

46 ειδικότερα κατά μήκος των μεγάλων οδικών αξόνων διαμπερούς κυκλοφορίας της πόλης. Οι δραστηριότητες αυτές αφορούσαν αρχικά μονάδες και εγκαταστάσεις του δευτερογενούς τομέα καθώς και του χονδρεμπορίου και αποθήκευσης. Με την πάροδο του χρόνου, εγκαταστάθηκαν γύρω από αυτούς τους άξονες αρκετές δραστηριότητες, που απευθύνονται στην κατανάλωση και οι οποίες στο σύνολο τους κατατάσσονται στον τριτογενή τομέα. Οι περισσότερες παραγωγικές δραστηριότητες στον εξωαστικό χώρο της ΔΕ δεν είναι οχλούσες και διαρθρώνονται κυρίως γραμμικά κατά μήκος των βασικών οδικών αξόνων, με μεγαλύτερη ένταση σε ορισμένα κομβικά σημεία. Η μεγαλύτερη συγκέντρωσή τους εμφανίζεται στην περιοχή δυτικά της οδού Λαγκαδά (πάνω από τον ανισόπεδο κόμβο) και στο βόρειο άκρο της ΔΕ (ανατολικά της Περιφερειακής). Στις περιοχές αυτές αναπτύσσονται μονάδες μεταποίησης και χονδρεμπορίου, εμπορικές επιχειρήσεις, εκθέσεις, πολυκαταστήματα και υπεραγορές τροφίμων και οικιακού εξοπλισμού, που δίνουν μια εικόνα περιοχής με μίξη παραγωγικών δραστηριοτήτων. Οι ανάγκες για την προσφορά οργανωμένων (δηλαδή πολεοδομημένων) υποδοχέων παραγωγικών δραστηριοτήτων είναι δεδομένες για το σύνολο της πόλης της Θεσσαλονίκης και τέτοιοι χώροι μπορούν να προταθούν και στην περιοχή της ΔΕ Πολίχνης σε συνάρτηση, πρώτον, με το χαρακτήρα της ευρύτερης περιοχής, τους διερχόμενους άξονες και τις υφιστάμενες δραστηριότητες υπερτοπικού χαρακτήρα, όπως είναι τα δύο μεγάλα νοσοκομεία. Αξιολόγηση περιοριστικών παραγόντων πολεοδομικής ανάπτυξης Γενικά, από την έρευνα της παρούσας μελέτης προκύπτει ότι δεν τίθενται σοβαροί περιοριστικοί παράγοντες πολεοδομικής ανάπτυξης. Στα ανατολικά όρια της ΔΕ υπάρχει δασική έκταση που αποτελεί τμήμα της ευρύτερης αναδασωτέας περιοχής της Περιαστικής Ζώνης της Θεσσαλονίκης. Θα πρέπει να αποτραπεί επομένως η εγκατάσταση σε αυτήν δραστηριοτήτων που επιβαρύνουν το περιβάλλον και δεν είναι συμβατές με τον χαρακτήρα της περιοχής. Η διέλευση της Περιφερειακής οδού από την ευρύτερη περιοχή της ΔΕ αποτελεί έναν παράγοντα αποκοπής του ανατολικού τμήματος από τον κύριο κορμό του πολεοδομημένου τμήματος της ΔΕ. Συνεπώς ο χαρακτήρας της αστικής ανάπτυξης στο ανατολικό τμήμα πρέπει να λάβει υπόψη της το ζήτημα αυτό. Από το ανατολικό τμήμα της εκτός σχεδίου περιοχής της ΔΕ διέρχονται γραμμές υψηλής τάσης της ΔΕΗ, οι οποίες πρέπει να ληφθούν υπόψη στο σχεδιασμό, ώστε να μην προβλεφθούν οικιστικοί υποδοχείς σε απόσταση από αυτές που να θεωρείται επικίνδυνη για την ανθρώπινη υγεία. Με βάση τα πορίσματα της παρούσας μελέτης κρίνεται ότι πρέπει να επανεξεταστούν οι προτάσεις της μελέτης ΖΟΕ του Οργανισμού Θεσσαλονίκης για τον καθορισμό χρήσεων γης στην εκτός σχεδίου περιοχή. Σύμφωνα με αυτές τις προτάσεις το εκτός σχεδίου τμήμα του Δήμου Πολίχνης εντάσσεται σε τρεις ζώνες, που διαφέρουν ως προς τις επιτρεπόμενες χρήσεις και τους περιορισμούς δόμησης, τις ακόλουθες: Περιοχή οικιστικής καταλληλότητας Περιοχή προστασίας και οικοανάπτυξης Περιοχή εγκατάστασης της μεταποίησης χαμηλής όχλησης Ιδιαίτερη προσοχή χρήζουν τυχόν προτάσεις για οικιστική ανάπτυξη στο πρώην στρατόπεδο Καρατάσου, ανεξάρτητα από την όποια καταλληλότητά του. Η απόδοση ενός τόσο ζωτικού και με δημόσιο χαρακτήρα χώρου σε οικιστική ανάπτυξη ούτε προκύπτει από κάποια γενική ανάγκη ούτε επιλύει κάποια ειδική στεγαστική ανάγκη. Δ.1.3. Αξιολόγηση προβλημάτων πολεοδομικής δομής αστικής ποιότητας ζωής Προβλήματα πολεοδομικής δομής και ποιότητας ζωής Το πολεοδομικό κέντρο του Δήμου φαίνεται αρκετά ζωτικό αν και είναι περιορισμένο σε έκταση, καθώς και σε οικονομικές δραστηριότητες. Επισημαίνεται ότι δεν ευόδωσε ο σχεδιασμός του ΓΠΣ για τα τοπικά κέντρα στις περισσότερες Πολεοδομικές Ενότητες γεγονός που επιβάλλει την εκ νέου θεώρηση των κεντρικών λειτουργικών σε επίπεδο Δήμου και επιμέρους ενοτήτων. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 46

47 Το ποσοστό των θεσμοθετημένων κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων στην πολεοδομημένη περιοχή του Δήμου είναι αρκετά μεγάλο, καθώς στο σύνολό τους αυτοί κατέχουν το 49% της πολεοδομημένης περιοχής. Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι υπάρχουν αρκετοί χώροι, ιδιαίτερα στο εσωτερικό των Πολεοδομικών Ενοτήτων, όπου κατά κανόνα είναι και περισσότερο αναγκαίοι, οι οποίοι δεν έχουν ακόμα απαλλοτριωθεί. Η καταγραφή της θεσμοθετημένης κοινωνικής υποδομής και ο έλεγχος των αναγκών με βάση τα απαιτούμενα πολεοδομικά σταθερότυπα οδηγούν στο συμπέρασμα ότι, ως επί το πλείστον, δεν παρατηρούνται ιδιαίτερα κρίσιμες ελλείψεις. Οι ελλείψεις σε αθλητικούς χώρους, χώρους υγείας και πρόνοιας (παιδικοί-βρεφονηπιακοί σταθμοί, ΚΑΠΗ), χώρους εκπαίδευσης (Γυμνάσιο-Λύκειο), καθώς και σε πάρκα πόλης, μπορούν να αντιμετωπιστούν σε ικανοποιητικό βαθμό με τον παρόντα σχεδιασμό. Στο εσωτερικό του πολεοδομικού ιστού της Πολίχνης υπάρχει μια περιοχή η οποία χρήζει πολεοδομικής διευθέτησης, καθώς δεν είναι ενταγμένη στο σχέδιο πόλης. Στην περιοχή αυτή αναπτύσσεται ένας από τους σημαντικότερους χώρους πρασίνου με εμβέλεια σε επίπεδο ΔΕ, ενώ απαντώνται και αρκετές αυθαίρετες κατοικίες. Στην πολεοδομημένη περιοχή της ΔΕ υπάρχουν περιοχές, όπως τα Κάτω Μετέωρα, στις οποίες η ισχύουσα ρυμοτομία δεν έχει εφαρμοστεί καθόλου. Σημειώνεται, όμως, ότι για την περιοχή εκπονείται Μελέτη Τροποποίησης του Ρυμοτομικού Σχεδίου, η οποία δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη. Σε όλη την έκταση της ΔΕ εντοπίζονται σημαντικά στοιχεία φυσικού αστικού περιβάλλοντος, όπως το άλσος Μετεώρων ή αρκετά μεγάλα ρέματα κλπ. Ωστόσο, η κατάσταση αρκετών ρεμάτων στην περιοχή της ΔΕ παρουσιάζει προβλήματα, καθώς αυτά συχνά καταπατούνται και δεν αξιοποιείται σωστά η παρουσία και η θέση τους στον αστικό ιστό. Επισημαίνεται ακόμη ότι ορισμένοι από τους υφιστάμενους χώρους πρασίνου είναι μικρής έκτασης και χαμηλής ποιότητας και δεν μπορούν να αποτελέσουν ουσιαστικό και ενεργό τμήμα του πολεοδομικού ιστού. Η κατάσταση του οδικού δικτύου χαρακτηρίζεται μη ικανοποιητική. Ορισμένες περιοχές, κυρίως των νέων επεκτάσεων, διαθέτουν σχετικά ικανοποιητικό δίκτυο με καλά γεωμετρικά χαρακτηριστικά. Ωστόσο, το μεγαλύτερο τμήμα της περιοχής της ΔΕ, όπως το κέντρο, οι περιοχές των αυθαιρέτων κλπ., διαθέτουν οδούς πολύ μικρού πλάτους, με κακά γεωμετρικά χαρακτηριστικά, προβληματικές διασταυρώσεις, μεγάλες κλίσεις και χωρίς πεζοδρόμια. Η σύνδεση με το ευρύτερο οδικό δίκτυο δεν είναι ιδιαίτερα ικανοποιητική, καθώς οι κόμβοι εισόδου-εξόδου από την περιοχή της ΔΕ είτε δεν έχουν καλή διαμόρφωση και ρύθμιση των κινήσεων είτε δεν επαρκούν. Στις μαζικές μεταφορές, που είναι το κρισιμότερο ζήτημα των αστικών μεταφορών, γενικά οι υφιστάμενες λεωφορειακές γραμμές προσφέρουν ικανοποιητική κάλυψη ολόκληρης της ΔΕ. Η γεωγραφική κατανομή των λεωφορειακών γραμμών προσφέρει προσβασιμότητα στην πλειονότητα των κατοίκων της ΔΕ, ενώ είναι ουσιαστική η συμβολή της δημοτικής συγκοινωνίας στην εξυπηρέτηση των αποκομμένων περιοχών (Νικόπολη, Ανθόκηποι). Η προοπτική επέκτασης του μετρό προς τον υπερτοπικό πόλο των νοσοκομείων είναι ιδιαίτερα σημαντική και πρέπει οπωσδήποτε να αξιοποιηθεί για την εξυπηρέτηση της Πολίχνης. Η διέλευση γραμμών μεταφοράς υψηλής τάσης είναι ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα που θα πρέπει να επιλυθεί με γνώμονα την υγεία και την ασφάλεια των κατοίκων. Γενικά παρατηρούνται ακόμα προβλήματα στην αποχέτευση ομβρίων, ενώ ξεκίνησαν σταδιακά και τα έργα υποδομής στις νέες πολεοδομημένες γειτονιές ΠΕ 15 και ΠΕ 16. Επίσης, η οικιστική περιοχή της ΔΕ δεν εξυπηρετείται από δίκτυο φυσικού αερίου, αγωγοί του οποίου διέρχονται μόνο από την περιοχή των Νοσοκομείων. Στην εκτός σχεδίου περιοχή της ΔΕ, ανατολικά της Περιφερειακής Οδού, συναντάται σημαντικός αριθμός αυθαίρετων κατοικιών, οι οποίες διαθέτουν τα ακάθαρτά τους σε βόθρους και στα υφιστάμενα ρέματα, γεγονός που συνεπάγεται τον κίνδυνο ρύπανσης του υπογείου υδροφόρου ορίζοντα, με όλες τις δυσμενείς συνέπειες τόσο για την υγεία των ανθρώπων όσο και για την ποιότητα του οικοσυστήματος. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 47

48 Ανάγκες επεκτάσεων, αναθεωρήσεων, αναπλάσεων και χρήσης πολεοδομικών μηχανισμών Οι ανάγκες προσφοράς νέας πολεοδομημένης γης δεν μπορούν να μελετηθούν ειδικότερα στο πλαίσιο μιας μόνον ΔΕ του ΠΣΘ. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη τις τάσεις εξέλιξης του πληθυσμού είναι βέβαιο ότι η προσφορά νέας πολεοδομημένης γης στο ΠΣΘ, με δεδομένη την εγγύτητα σε συγκροτημένους πολεοδομικά χώρους με τις βασικές υποδομές και εξυπηρετήσεις, είναι μια θετική παράμετρος στη σύγχρονη ανάπτυξη της πόλης. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω είναι αναγκαία η αναθεώρηση του Ρυμοτομικού Σχεδίου στην περιοχή των Κάτω Μετεώρων. Είναι αναγκαία η επίλυση του πολεοδομικού καθεστώτος στην εκτός σχεδίου νησίδα του πάρκου Ελπίδος, σε συνδυασμό με την κατάργηση της προτεινόμενης εκεί αρτηρίας, η οποία δεν μπορεί να υλοποιηθεί. Ανάγκη ανάπλασης έχουν πολλά σημεία του πολεοδομημένου ιστού των παλιότερων (δηλαδή πριν την ΕΠΑ) σχεδίων. Επισημαίνεται, ωστόσο, εδώ πως η μέχρι τώρα εμπειρία δείχνει ότι η εφαρμογή των διατάξεων ανάπλασης του Ν. 2508/97 παρουσιάζει ακόμη προβλήματα. Επομένως, αυτές οι προτάσεις ανάπλασης επιμέρους περιοχών πρέπει να εξεταστούν προσεκτικά έτσι ώστε να έχουν θετικά αποτελέσματα για τις περιοχές αυτές και όχι να αποτελέσουν ένα ακόμα γραφειοκρατικό μηχανισμό επίλυσης πολεοδομικών προβλημάτων. Οι πολεοδομικοί μηχανισμοί που προτάθηκαν στο ισχύον ΓΠΣ δεν εφαρμόστηκαν ποτέ, πρόβλημα κοινό σε όλα τα πολεοδομικά σχέδια στη χώρα μας. Υπό το πρίσμα αυτής της εμπειρίας αυτοί οι μηχανισμοί πρέπει να επανεξεταστούν. Δ.2. ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΔΟΜΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΧΩΡΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Η μελέτη θεωρεί ότι, τόσο με βάση τις εκτιμώμενες τάσεις, όσο και με βάση τις αναπτυξιακές δυνατότητες της περιοχής, ο προγραμματικός πληθυσμός της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης για το έτος 2021 μπορεί να προβλεφθεί με μέγεθος της τάξης των κατοίκων, μέγεθος που θεωρείται ρεαλιστικό με βάση τα στοιχεία του μόνιμου πληθυσμού και γενικότερα της ζήτησης για κατοικία στην περιοχή της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης. Ο πληθυσμός αυτός λαμβάνεται ως βάση για τον σχεδιασμό των αναγκών της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης σε πολεοδομημένη γη για κατοικία και σε κοινωνικές και τεχνικές υποδομές, έτσι όπως προκύπτουν οι ανάγκες αυτές από τις υφιστάμενες τάσεις και αποτρέποντας με τον τρόπο αυτόν μη επιθυμητούς τύπους οικιστικής ανάπτυξης όπως η εκτεταμένη εκτός σχεδίου δόμηση, η αυθαίρετη δόμηση, η μεγάλη υπέρβαση των συντελεστών δόμησης κλπ. Η πρόταση για το Δομικό Σχέδιο Οργάνωσης της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης Δήμου Παύλου Μελά φαίνεται στον Σχήμα Δ.1. Στο σχήμα αυτό περιγράφονται τα βασικά στοιχεία της προτεινόμενης χωρικής οργάνωσης όλης της περιοχής της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης. Οι βασικές επιλογές - προσεγγίσεις του σχεδιασμού έχουν ως εξής: Ορίζεται ως περιοχή ειδικής προστασίας το σύνολο της αναδασωτέας περιοχής που εκτείνεται στο ανατολικό τμήμα της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης (διευρυμένη όμως μέχρι τα όρια με τη Δημοτική Ενότητα Ευκαρπίας και τα όρια του τοπικού ρυμοτομικού του 424 Γενικού Στρατιωτικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης). Η περιοχή αυτή προτείνεται να λειτουργήσει ως μια ζώνη προστασίας και οικο-ανάπτυξης, στην οποία οι επιτρεπόμενες χρήσεις γης προβλέπεται να είναι περιορισμένες και ήπιου χαρακτήρα, ενώ το πλαίσιο ρύθμισής τους θα συντείνει προς την κατεύθυνση της προστασίας της περιοχής από επιζήμιες για το περιβάλλον παρεμβάσεις. Υποδεικνύονται ως ζώνες περιαστικού πρασίνου, τα ρέματα που διατρέχουν την περιοχή μελέτης και προτείνεται να αποτελέσουν περιοχές ειδικής προστασίας με πλήρη απαγόρευση κάθε είδους δόμησης με εξαίρεση έργα προστατευτικής και περιβαλλοντικής διευθέτησης. Καθορίζεται μια ζώνη υπηρεσιών περίθαλψης μητροπολιτικού επιπέδου, που περιλαμβάνει το Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Παπαγεωργίου και το 424 Γενικό Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 48

49 Στρατιωτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, τα οποία διαθέτουν τοπικό ρυμοτομικό σχέδιο. Προτείνεται οικιστική επέκταση, έκτασης 5,99 Ha, στο βορειοδυτικό τμήμα της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης και συγκεκριμένα στην περιοχή ανατολικά του εγκεκριμένου ορίου (δηλαδή ανατολικά της ΠΕ 14, στην οποία και εντάσσεται) μέχρι την οδό Θερμαϊκού, με σκοπό την εξασφάλιση των απαιτούμενων κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων για την εξυπηρέτηση του πληθυσμού τόσο της ΠΕ 14 της Πολίχνης όσο και των γειτονικών περιοχών των άλλων Δημοτικών Ενοτήτων (Ευκαρπία, Σταυρούπολη). Σχεδιάζεται νέος οικιστικός υποδοχέας, έκτασης 58,86 Ha, στην περιοχή ανατολικά της Περιφερειακής Οδού με σκοπό την κάλυψη τυχόν αυξημένης μελλοντικής ζήτησης σε γη για κατοικία με υψηλές προδιαγραφές. Πρόκειται συγκεκριμένα: α) για την περιοχή που περικλείεται από υφιστάμενο ρέμα (στα ανατολικά), την Περιφερειακή Οδό (στα δυτικά), τον χώρο πολιτισμού και αναψυχής των βυζαντινών νερόμυλων (στα βόρεια) και τα όρια του Δήμου Παύλου Μελά (στα νότια και νοτιοανατολικά), β) για την περιοχή που περικλείεται από υφιστάμενα ρέματα (στα βόρεια και δυτικά), τα όρια του Δήμου Παύλου Μελά (στα νότια και νοτιοανατολικά) και την αναδασωτέα περιοχή (στα ανατολικά) και γ) την περιοχή που περικλείεται από υφιστάμενα ρέματα (στα βόρεια και νότια), την αναδασωτέα περιοχή (στα ανατολικά) και την προτεινόμενη (βλ. παρακάτω) ζώνη υποδοχής δραστηριοτήτων του τριτογενούς τομέα (στα δυτικά). Επισημαίνεται ότι από τον προτεινόμενο νέο οικιστικό υποδοχέα διέρχονται οι γραμμές μεταφοράς υψηλής τάσης της ΔΕΗ και σε περίπτωση που αυτές δεν απομακρυνθούν πρέπει να τηρηθεί μια απόσταση ασφαλείας 20 μέτρων από τον άξονα των γραμμών μεταφοράς (σύμφωνα με τις υπ αριθμ. 61/ , 118/ και 62/ Εγκυκλίους του ΥΠΕΧΩΔΕ). Ο διάδρομος αυτός, συνολικής έκτασης 40 μέτρων, εντάσσεται στο σχέδιο ως ζώνη πρασίνου 1. Καθορίζονται δύο ζώνες υποδοχής δραστηριοτήτων του τριτογενούς τομέα, μία στην περιοχή βορείως του στρατοπέδου Καρατάσου, έκτασης 28,73 Ha και η άλλη στην περιοχή ανατολικά της Περιφερειακής Οδού, έκτασης 19,07 Ha, σε εγγύτητα με το 424 Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο. Όσον αφορά τη δεύτερη ζώνη, πρόκειται συγκεκριμένα για: α) την περιοχή που περικλείεται από υφιστάμενα ρέματα (στα βόρεια και νότια), την Περιφερειακή Οδό (στα δυτικά) και τον προτεινόμενο οικιστικό υποδοχέα (στα ανατολικά) και β) την περιοχή που περικλείεται από υφιστάμενα ρέματα (στα βόρεια και ανατολικά), την Περιφερειακή Οδό (στα δυτικά) και τον χώρο πολιτισμού και αναψυχής των βυζαντινών νερόμυλων (στα νότια). Οι δύο ζώνες υποδοχής δραστηριοτήτων του τριτογενούς τομέα, προτείνεται να πολεοδομηθούν με σκοπό τη δημιουργία συγκροτημένων και με λειτουργικό πολεοδομικό ιστό χώρων ανάπτυξης σύγχρονων οικονομικών δραστηριοτήτων και την αποφυγή της άναρχης και χωρίς κανένα πολεοδομικό πλαίσιο ανάπτυξης εκτός σχεδίου δραστηριοτήτων. Επισημαίνεται ότι από την προτεινόμενη ζώνη υποδοχής δραστηριοτήτων του τριτογενούς τομέα, ανατολικά της Περιφερειακής Οδού, διέρχονται οι γραμμές μεταφοράς υψηλής τάσης της ΔΕΗ και σε περίπτωση που αυτές δεν απομακρυνθούν 1 Σύμφωνα με σύσταση του Υπ. Υγείας (εγκύκλιος Υ2/174/ , σχετ. Υ2/1621/99) προς το ΥΠΕΧΩΔΕ/Γ.Δ/νση Περιβάλλοντος/ΕΥΠΕ, οι γραμμές υψηλής τάσης πρέπει να έχουν απόσταση μεγαλύτερη των 100 μέτρων από κατοικημένη περιοχή. Η Ομάδα μελέτης κρίνει ότι, στο βαθμό που δεν απομακρυνθούν οι γραμμές υψηλής τάσης, πρέπει να τηρηθούν αποστάσεις 100 μέτρων εκατέρωθεν των γραμμών μεταφοράς για την ασφάλεια και προστασία των κατοίκων. Eξάλλου, σύμφωνα με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Κ. Λιολιούση, τα Ηλεκτρικά Πεδία "γίνονται μικρότερα από το όριο ασφαλείας των 10 ΚV/m μόνο πέραν των 200 μέτρων για όλες τις περιπτώσεις", ενώ τα μαγνητικά πεδία "γίνονται μικρότερα και από το όριο ασφαλείας των 2 mg πέρα από την απόσταση των 200 μέτρων για κάθε περίπτωση". Διευκρινίζεται ότι οι τιμές κυμαίνονται ανάλογα με το ύψος των γραμμών, την ένταση και τη διάταξη των φάσεων και εκεί αναφέρεται η φράση "για κάθε περίπτωση". Σημειώνεται επίσης ότι οι μέγιστες τιμές είναι στην απόσταση των 20 μέτρων και στις δύο περιπτώσεις, ηλεκτρικά και Μαγνητικά πεδία. (Λιολιούσης Κ., «Βιολογικές επιδράσεις της Ηλεκτρομαγνητικής Ακτινοβολίας», Εκδόσεις "Δίαυλος", Αθήνα 1997, σ ). Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 49

50 πρέπει να τηρηθεί μια απόσταση ασφαλείας 20 μέτρων από τον άξονα των γραμμών μεταφοράς (ζώνη πρασίνου συνολικής έκτασης 40 μέτρων) κατά την πολεοδόμηση. Καθορίζεται ένας χώρος υποδοχής επιχειρήσεων, έκτασης 8,96 Ha, με τη μορφή του οργανωμένου υποδοχέα εξυγίανσης, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην ΚΥΑ 11508/ (ΦΕΚ 151ΑΑΠ/ ), στην περιοχή μεταξύ της οδού Λαγκαδά και της οδού Θερμαϊκού, με σκοπό την εξυγίανση υφιστάμενων άτυπων συγκεντρώσεων βιομηχανικών μονάδων, τη μείωση των περιβαλλοντικών πιέσεων που προέρχονται από αυτήν την περιοχή, την αναβάθμιση του περιβάλλοντος τόσο της συγκεκριμένης περιοχής όσο και της ευρύτερης περιοχής, αλλά ταυτόχρονα και τη δημιουργία ενός υποδοχέα με υψηλές προδιαγραφές που μπορεί να υποδεχθεί νέες παραγωγικές δραστηριότητες που θα συμβάλλουν στην τόνωση της οικονομίας τόσο της ίδιας της περιοχής όσο και του ΠΣΘ συνολικά. Ο υποδοχέας εξυγίανσης αποτελεί περιοχή που πολεοδομείται και προτείνεται να είναι τύπου Γ (δηλαδή χαμηλής όχλησης). Κατά την πολεοδόμηση του υποδοχέα θα πρέπει να προβλεφθεί περιμετρική ζώνη υψηλού πρασίνου μέσου πλάτους 5 μέτρων, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην ΚΥΑ 11508/ (ΦΕΚ 151ΑΑΠ/ ). Ορίζεται ως μητροπολιτικό πάρκο με εγκαταστάσεις κοινωνικής υποδομής υπερτοπικής σημασίας, η περιοχή του πρώην στρατοπέδου Καρατάσου, με σκοπό την αξιοποίηση ενός ζωτικού ανοικτού χώρου για τη ζωή και τις ανάγκες του ευρύτερου πολεοδομικού συγκροτήματος με τη χωροθέτηση δραστηριοτήτων προσαρμοσμένων στη διαδημοτική επιρροή του χώρου, ώστε η περιοχή να καταστεί πολύ-λειτουργική. Όσον αφορά τις εγκαταστάσεις κοινωνικής υποδομής υπερτοπικής σημασίας, εντός του μητροπολιτικού πάρκου προτείνονται χρήσεις αθλητισμού, πολιτισμού, μητροπολιτικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και δημόσιας υγείας. Επιπλέον, εντός του μητροπολιτικού πάρκου προβλέπεται ένας χώρος για την εξυπηρέτηση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς. Επισημαίνεται ότι, σύμφωνα με την υπ αριθμ. 298/2012 Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Παύλου Μελά, η έκταση του πρασίνου πρέπει να υπερβαίνει το 75% της συνολικής έκτασης του μητροπολιτικού πάρκου. Επανεξετάζονται οι χρήσεις γης με σκοπό την ανάδειξη ενός σημαντικού κέντρου πόλης με πυρήνα το σημερινό πολεοδομικό κέντρο, διευρυμένο, όμως, προς ορισμένους βασικούς κεντρικούς οδικούς άξονες. Σε όλη την πολεοδομημένη έκταση επανασχεδιάζονται τα τοπικά κέντρα, προτείνονται νέες περιοχές κεντρικών λειτουργιών και ορίζεται ως κύρια χρήση η γενική κατοικία ώστε να δημιουργείται ένα πολεοδομικό περιβάλλον αειφόρων μικτών χρήσεων γης. Εντάσσεται στο σχέδιο πόλης ως χώρος πρασίνου εμβέλειας επιπέδου Δήμου η εκτός σχεδίου έκταση στην περιοχή του πάρκου Ελπίδος και δημιουργούνται νέες μικρές οικιστικές ζώνες επί των οδών Λατομείου και Μαυροκορδάτου, καθώς στην συγκεκριμένη περιοχή εντοπίζεται σημαντικής έκτασης αυθαίρετη δόμηση που χρήζει πολεοδομικής διευθέτησης. Για το σύνολο των οικιστικών υποδοχέων εξασφαλίζονται οι ανάγκες σε κοινωνική υποδομή σύμφωνα με τις βέλτιστες τιμές των σταθεροτύπων. Στις Πολεοδομικές Ενότητες του εγκεκριμένου σχεδίου, όπου είναι εφικτό, ανακατανέμονται χώροι κοινωνικής υποδομής για την καλύτερη κάλυψη των αναγκών και εξασφάλιση των ακτινών εξυπηρέτησης. Οι μεγάλοι χαρακτηρισμένοι χώροι πρασίνου και κοινωνικών εξυπηρετήσεων εντάσσονται σε ένα συνολικά σχεδιασμένο δίκτυο κοινωφελών και κοινοχρήστων χώρων με τον σχεδιασμό πράσινων διαδρόμων σύνδεσης και ενοποίησης, οι οποίοι λειτουργούν είτε ως ένα σύστημα βιώσιμων μετακινήσεων είτε ως διάδρομοι αύξησης της βιομάζας και σύνδεσης με πυρήνες πρασίνου, χωρίς κατ ανάγκη να αποδίδονται μόνον στην κίνηση πεζή. Σε περιοχές του υφιστάμενου ΓΠΣ που χρήζουν πολεοδομικής διευθέτησης, προβλέπονται ζώνες ανάπλασης, στις οποίες μπορεί να γίνει εφαρμογή των διατάξεων του Ν. 2508/1997 περί αναπλάσεων (άρθρα 8 και επόμενα), με σκοπό τη βελτίωση του δομημένου περιβάλλοντος και την προστασία και ανάδειξη των Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 50

51 πολιτιστικών, ιστορικών, μορφολογικών και αισθητικών στοιχείων και χαρακτηριστικών τους. Επανεξετάζεται συνολικά το μεταφορικό δίκτυο με σκοπό τη βελτίωση των συνθηκών μετακίνησης στην περιοχή ιδιαίτερα με τη βελτίωση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς και των ήπιων μέσων μετακίνησης και λαμβάνοντας υπόψη τις μελλοντικές αλλαγές που θα προκύψουν από την ολοκλήρωση των μεγάλων μεταφορικών δικτύων στην περιοχή. Σχεδιάζονται οι λοιπές τεχνικές υποδομές με σκοπό τη χωρική ολοκλήρωση σε όλη την εδαφική περιφέρεια της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης. Σχήμα Δ.1. Προτεινόμενο δομικό σχέδιο χωρικής οργάνωσης Δ.3. ΕΠΙΛΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ ΟΙΚΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΕΚΤΑΣΗΣ Όλη η προς πολεοδόμηση περιοχή οργανώνεται σε 21 Πολεοδομικές Ενότητες (ΠΕ), τέσσερις από τις οποίες δεν αφορούν περιοχές κατοικίας. Οι 16 πρώτες ΠΕ είναι οι ενότητες του υφιστάμενου ΓΠΣ Στον Πίνακα Δ.1. φαίνεται συνολικά η έκταση του υφιστάμενου σχεδίου πόλης και των προτεινόμενων επεκτάσεων -περιοχών προς πολεοδόμηση. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 51

52 Στον Πίνακα Δ.1. υπολογίζονται, ανά πολεοδομική ενότητα και ανά τμήμα πολεοδομικής ενότητας, η χωρητικότητα και η πυκνότητα. Για τον υπολογισμό των χωρητικοτήτων και των πυκνοτήτων έγιναν οι εξής παραδοχές: α) Ο μέσος συντελεστής δόμησης είναι αυτός που προκύπτει από την ανάλυση του θεσμικού πλαισίου. Για την περιοχή του εγκεκριμένου σχεδίου προκύπτει ανά τμήμα πολεοδομικής ενότητας με βάση τους ισχύοντες από τα εγκεκριμένα διατάγματα σχεδίου ανά τομέα ΣΔ. Για τον νέο οικιστικό υποδοχέα ο μέσος συντελεστής δόμησης προτείνεται να είναι 0,4, ενώ για την οικιστική επέκταση της ΠΕ 14, ο συντελεστής δόμησης προτείνεται να είναι 0,8. β) Η δομήσιμη έκταση για την περιοχή του υφιστάμενου σχεδίου υπολογίστηκε με ακρίβεια αφαιρώντας όλους τους κοινόχρηστους και κοινωφελείς χώρους. Για την περιοχή του νέου οικιστικού υποδοχέα και της οικιστικής επέκτασης της ΠΕ 14 αφαιρέθηκε ένα ποσοστό 35% ως έκταση κοινοχρήστων χώρων βάσει της εκτίμησης ότι σε ένα αστικό κέντρο της τάξης μεγέθους της Πολίχνης οι δρόμοι και οι λοιποί κοινόχρηστοι χώροι καταλαμβάνουν περίπου το 35% της συνολικής της επιφάνειας. Πίνακας Δ.1. Έκταση υφιστάμενου σχεδίου πόλης και προτεινόμενων επεκτάσεων περιοχών προς πολεοδόμηση Περιοχή Ha Υφιστάμενο ΓΠΣ (16 ΠΕ ) 396,33 Προτεινόμενες επεκτάσεις περιοχές προς πολεοδόμηση 185,27 α) Οικιστική επέκταση (ανατολικά της ΠΕ 14 όπου και εντάσσεται) 5,99 α) Νέος οικιστικός υποδοχέας 58,86 β) Ζώνες υποδοχής τριτογενών δραστηριοτήτων (συνολικά) 47,80 γ) Επιχειρηματικό πάρκο 8,96 δ) Μητροπολιτικό πάρκο 63,66 Σύνολο πολεοδομημένης γης ,60 γ) Το σταθερότυπο ωφέλιμης επιφάνειας κατοικίας στηρίζεται στην εκτίμηση της υπάρχουσας κατάστασης από τα δεδομένα των Κεφαλαίων της Ανάλυσης, στο ισχύον ΓΠΣ, καθώς και στον αστικό χαρακτήρα της περιοχής. Ως εκ τούτου, το σταθερότυπο αυτό ορίστηκε σε 30 τ.μ./κατ. για τις Πολεοδομικές Ενότητες του εγκεκριμένου σχεδίου (συμπεριλαμβανομένης της οικιστικής επέκτασης της ΠΕ 14), ενώ για τον νέο οικιστικό υποδοχέα 40 τ.μ./κατ., τιμές που βρίσκονται μέσα στο εύρος τιμών 28-45τ.μ./κάτ. που δίνει η απόφαση Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ 10788/ΦΕΚ 285Δ/ δ) Το σταθερότυπο κοινωνικής και τεχνικής υποδομής για τις Πολεοδομικές Ενότητες του υφιστάμενου ΓΠΣ, συμπεριλαμβανομένης της ΠΕ 14 όπως διαμορφώνεται μετά την οικιστική της επέκταση, ορίστηκε ίσο με 5 άτ./ηa (δεδομένου ότι από τη δομήσιμη έκταση αφαιρέθηκαν όλοι οι κοινόχρηστοι και κοινωφελείς χώροι του εγκεκριμένου σχεδίου), στο οποίο περιλαμβάνονται χρήσεις όπως εμπόριο, υπηρεσίες κλπ. Για τον προτεινόμενο νέο οικιστικό υποδοχέα το σταθερότυπο αυτό έχει την τιμή 13 άτ./ηa και περιλαμβάνει όλους τους κοινωφελείς χώρους, βάσει των προτεινόμενων από τον Πίνακα αναγκών σταθεροτύπων, καθώς και χρήσεις όπως εμπόριο και υπηρεσίες. Οι τιμές προέκυψαν λαμβάνοντας υπόψη την απόφαση Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ 10788/ΦΕΚ 285Δ/ ε) Ως ποσοστό κορεσμού, σύμφωνα και με το ισχύον ΓΠΣ., λαμβάνεται ο δείκτης 80% για τις Πολεοδομικές Ενότητες του εγκεκριμένου σχεδίου, συμπεριλαμβανομένης της ΠΕ 14 όπως διαμορφώνεται μετά την οικιστική της επέκταση και 70% για τον νέο οικιστικό υποδοχέα. Βάσει των παραπάνω παραδοχών υπολογίζεται η χωρητικότητα και η πυκνότητα της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 52

53 Πολεοδομική Ενότητα Πίνακας Δ.2. Εκτίμηση της χωρητικότητας ανά Πολεοδομική Ενότητα της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης Δήμου Παύλου Μελά Έκταση ΠΕ (Ηa) Έκταση ΠΕ (Ηa) * Μέσος Σ.Δ. ΠΕ (netto) Σταθερό- τυπο ωφέλιμης επιφάνειας κατοικίας (τ.μ./κατ.) κοινων. & τεχν. υποδομής (τ.μ./κατ.) Πυκνότητα ΠΕ (επιτρε- πόμενη) (ατ./ηa) Βαθμός (%) Συνολική (κατ.) ΠΕ Δομήσιμη Σταθερότυπο κορεσμού χωρητικότητα Πυκνότητα Bruto (ατ./ha) (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) ε' ε σ κ u d=[σ/(k+uσ)]χ10^4 λ c= εdλ c/ε' ΠΕ 1 17, Τμήμα I 11,40 7,00 1, ,00 461, ΠΕ 2 12, Τμήμα I 5,85 3,37 1, ,00 461, Τμήμα III 4,50 2,58 0, ,00 235, ΠΕ 3 25, Τμήμα I 20,62 11,62 1, ,00 461, Τμήμα III 2,86 1,80 0, ,00 235, Τμήμα IV 1,01 1,01 0, ,00 181, ΠΕ 4 20, Τμήμα I 13,75 8,62 1, ,00 461, Τμήμα III 6,39 4,06 0, ,00 235, ΠΕ 5 29, Τμήμα III 29,19 13,39 0, ,00 235, ΠΕ 6 17, Τμήμα III 15,23 9,03 0, ,00 235, Τμήμα IV 0,42 0,42 0, ,00 181, ΠΕ 7 20, Τμήμα II 16,84 9,08 1, ,00 421, Τμήμα IV 0,34 0,34 0, ,00 181, ΠΕ 8** 18, Τμήμα III 18,22 9,50 0, ,00 235, ΠΕ 9 13, Τμήμα II 9,95 7,50 1, ,00 421, Τμήμα III 3,43 1,03 0, ,00 235, ΠΕ 10 15, Τμήμα II 4,72 3,41 1, ,00 421, Τμήμα III 11,19 5,75 0, ,00 235, ΠΕ 11 37, Τμήμα II 1,50 1,03 1, ,00 421, Τμήμα III 35,56 15,63 0, ,00 235, ΠΕ 12 34, Τμήμα III 27,26 14,52 0, ,00 235, Τμήμα V 2,09 1,21 0, ,00 260, Τμήμα VΙ 0,58 0,40 1, ,00 333, ΠΕ 13 38, Τμήμα III 36,81 18,31 0, ,00 235, ΠΕ 14 26, Τμήμα III 23,46 14,13 0, ,00 235, ΠΕ 15 29, Τμήμα III 29,22 10,08 0, ,00 235, ΠΕ 16*** 46, Τμήμα III 6,87 4,65 0, ,00 235, Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 53

54 Σταθερό- Σταθερότυπο Βαθμός Συνολική Πυκνό- Δομήσιμη ΠΕ Πυκνότητα Μέσος τυπο Έκταση Πολεοδομική Σ.Δ. ωφέλιμης κοινων. & κορεσμοτητα ΠΕ Bruto χωρητικότητα ΠΕ Έκταση (επιτρε- Ενότητα ΠΕ επιφάνειας τεχν. (Ηa) ΠΕ πόμενη) (netto) κατοικίας υποδομής (%) (κατ.) (ατ./ha) (Ηa) * (ατ./ηa) (τ.μ./κατ.) (τ.μ./κατ.) Τμήμα ΙΙ 36,45 20,43 1,60**** 30 5,00 421, ΠΕ 17 ***** 58, Τμήμα VΙΙ 58,86 38,26 0, ,00 88, Σύνολο 461, * Η δομήσιμη έκταση για την περιοχή του εγκεκριμένου σχεδίου είναι υπολογισμένη από τα διατάγματα ρυμοτομίας και τις τυχόν τροποποιήσεις αυτών και αναφέρεται στην έκταση των πολεοδομικών ενοτήτων μείον τους θεσμοθετημένους κοινόχρηστους και κοινωφελείς χώρους. Για τον νέο οικιστικό υποδοχέα, η δομήσιμη έκταση αποτελεί το 65% της συνολικής του έκτασης (δηλαδή οι κοινόχρηστοι χώροι αποτελούν το 35% της συνολικής του έκτασης). ** Στην έκταση αυτή δεν προσμετράται η δασική έκταση που βρίσκεται εντός ορίων της πολεοδομικής ενότητας. *** Στην έκταση αυτή δεν προσμετράται το ρέμα που βρίσκεται εντός των ορίων της πολεοδομικής ενότητας. **** Ο Μέσος Συντελεστής Δόμησης περιλαμβάνει και τον Κοινωνικό Συντελεστή (για την ΠΕ 16 δεύτερος αυξημένος συντελεστής ίσος με 0,8) με την υπόθεση ότι έχει υλοποιηθεί στο 100% της έκτασης που προτείνεται. ***** Στην έκταση αυτή δεν προσμετρούνται τα ρέματα που βρίσκονται εντός των ορίων της πολεοδομικής ενότητας. Δ.4. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΧΡΗΣΕΩΝ ΓΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Δ.4.1. Γενικές αρχές Η προτεινόμενη οργάνωση των χρήσεων γης και το πλαίσιο προστασίας περιβάλλοντος εξειδικεύουν τις αρχές που τίθενται στο Δομικό Σχέδιο Χωρικής Οργάνωσης της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης. Η σύνταξη του σχεδίου οργάνωσης των χρήσεων γης και των κανονιστικών ρυθμίσεων (Χάρτης Π.2.α) στηρίζεται στο ακόλουθο κύριο θεσμικό πλαίσιο: Ν. 2508/1997 "Βιώσιμη οικιστική ανάπτυξη των πόλεων και οικισμών της χώρας και άλλες διατάξεις" (ΦΕΚ 124Α/ ). Ν. 2742/1999 "Χωροταξικός Σχεδιασμός και Αειφόρος Ανάπτυξη και άλλες διατάξεις" (ΦΕΚ 207Α/ ). ΚΥΑ με αριθμ. 6876/4871/ "Έγκριση του Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης" (ΦΕΚ 128Α/ ). ΚΥΑ με αριθμ / "Έγκριση ειδικού πλαισίου χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης για τη βιομηχανία και της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτού" (ΦΕΚ 151ΑΑΠ/ ). ΚΥΑ με αριθμ / "Έγκριση ειδικού πλαισίου χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης για τις ανανεώσιμές πηγές ενέργειας και της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτού" (ΦΕΚ 2464Β/ ). ΚΥΑ με αριθμ / "Έγκριση ειδικού πλαισίου χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης για τον τουρισμό και της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτού" (ΦΕΚ 1138Β/ ). Απόφαση Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ με αριθμ. 674/ "Έγκριση Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας" (ΦΕΚ 218Β/ ). Ν. 1561/1985 "Ρυθμιστικό σχέδιο και πρόγραμμα προστασίας περιβάλλοντος της ευρύτερης περιοχής της Θεσσαλονίκης και άλλες διατάξεις" (ΦΕΚ 148Α/1985). Ν. 3986/2011 "Επείγοντα μέτρα εφαρμογής μεσοπρόθεσμου πλαισίου δημοσιονομικής στρατηγικής ", (ΦΕΚ 152Α/ ). Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 54

55 Το ισχύον νομικό πλαίσιο για την εκτός σχεδίου δόμηση (ΠΔ 6/ /ΦΕΚ 538Δ/1978, ΠΔ 24/ /ΦΕΚ 270Δ/1985 και η λοιπή νομοθεσία για την εκτός σχεδίου δόμηση όπως ισχύει). Ν. 2545/1997 "Βιομηχανικές και Επιχειρηματικές Περιοχές και άλλες διατάξεις" (ΦΕΚ 254Α/ ). Ν. 3325/2005 "Ίδρυση και λειτουργία βιομηχανικών-βιοτεχνικών εγκαταστάσεων στο πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης και άλλες διατάξεις" (ΦΕΚ 68Α/ ). Ν. 3982/2011 "Απλοποίηση της αδειοδότησης τεχνικών επαγγελματικών και μεταποιητικών δραστηριοτήτων και επιχειρηματικών πάρκων και άλλες διατάξεις" (ΦΕΚ 143Α/ ). ΚΥΑ ΗΠ με αριθμ /2332 "Κατάταξη δημοσίων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες σύμφωνα με το άρθρο 3 του Ν. 1650/1986 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του Ν. 3010/2002 «Εναρμόνιση του Ν με τις οδηγίες 97/11/ΕΕ και 96/61/ΕΕ κ.α. (Α 91)" (ΦΕΚ 1022/ ). Απόφαση Υπουργών Ανάπτυξης ΠΕΧΩΔΕ με αριθμ /724 "Αντιστοίχιση των κατηγοριών των βιομηχανικών και βιοτεχνικών δραστηριοτήτων με τους βαθμούς όχλησης που αναφέρονται στα πολεοδομικά διατάγματα" (ΦΕΚ 1087Β/ ). ΥΠΕΣ & ΚΟΙΝ.ΥΠΗΡ.Α5/1210 της 19.4/ "Περί Ιδρύσεων Κοιμητηρίων" (ΦΕΚ 424Β/1978). Ν. 3028/2002 "Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς" (ΦΕΚ 153Α/ ). ΠΔ 209/ "Λήψη μέτρων για την ασφάλεια της υπεραστικής συγκοινωνίας" (ΦΕΚ169Α/1998). ΠΔ 23.2/ "Κατηγορίες και περιεχόμενο χρήσεων γης" (ΦΕΚ 166Δ/1987) Το ισχύον νομικό πλαίσιο για τα δάση και τις δασικές εκτάσεις (Ν. 998/1979/ΦΕΚ 289Α/1979 "Περί προστασίας των δασών και των δασικών εν γένει εκτάσεων της Χώρας" και Ν. 3208/2003/ΦΕΚ 303Α/ "Προστασία των δασικών οικοσυστημάτων, κατάρτιση δασολογίου, ρύθμιση εμπραγμάτων δικαιωμάτων επί δασών και δασικών εν γένει εκτάσεων και άλλες διατάξεις"). Το ισχύον νομικό πλαίσιο για τα ρέματα (Ν. 880/1979/ΦΕΚ 58Α/1979 "Αποτύπωση ρεμάτων Οριοθέτηση", ΥΑ 304/1989/ΦΕΚ 59Δ/1989/άρθρο 6 "Αποστάσεις Δόμηση από ρέματα" και Ν. 3010/2002/ΦΕΚ 91Α/2002 "Εναρμόνιση του Ν. 1650/1986 με τις Οδηγίες 97/11 Ε.Ε και 96/61 Ε.Ε., διαδικασία οριοθέτησης και ρυθμίσεις θεμάτων για τα υδατορέματα και άλλες διατάξεις"). Δ.4.2. Οικιστική Οργάνωση Περιοχές προς πολεοδόμηση Το σύνολο των νέων περιοχών προς πολεοδόμηση είναι 185,27 Ha. Οι προβλεπόμενες νέες περιοχές προς πολεοδόμηση αφορούν: Μία περιοχή οικιστικής επέκτασης, έκτασης 5,99 Ha, στο βορειοδυτικό τμήμα της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης και συγκεκριμένα στην περιοχή ανατολικά του εγκεκριμένου ορίου (δηλαδή ανατολικά της ΠΕ 14, στην οποία και εντάσσεται) μέχρι την οδό Θερμαϊκού, με σκοπό την εξασφάλιση των απαιτούμενων κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων για την εξυπηρέτηση του πληθυσμού τόσο της ΠΕ 14 της Πολίχνης όσο και των γειτονικών περιοχών των άλλων Δημοτικών Ενοτήτων (Ευκαρπία, Σταυρούπολη). Στην περιοχή οικιστικής επέκτασης ο συντελεστής δόμησης ορίζεται ίσος με 0,8. Μία περιοχή πρώτης κατοικίας, ανατολικά της Περιφερειακής Οδού, έκτασης 58,86 Ha. Πρόκειται συγκεκριμένα: α) για την περιοχή που περικλείεται από υφιστάμενο ρέμα (στα ανατολικά), την Περιφερειακή Οδό (στα δυτικά), τον χώρο πολιτισμού και αναψυχής των βυζαντινών νερόμυλων (στα βόρεια) και τα όρια του Δήμου Παύλου Μελά (στα νότια και νοτιοανατολικά), β) για την περιοχή που περικλείεται από υφιστάμενα ρέματα (στα βόρεια και δυτικά), τα όρια του Δήμου Παύλου Μελά (στα νότια και νοτιοανατολικά) και την αναδασωτέα περιοχή (στα ανατολικά) και γ) την περιοχή που περικλείεται από υφιστάμενα Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 55

56 ρέματα (στα βόρεια και νότια), την αναδασωτέα περιοχή (στα ανατολικά) και την προτεινόμενη (βλ. παρακάτω) ζώνη υποδοχής δραστηριοτήτων του τριτογενούς τομέα (στα δυτικά). Σύμφωνα με την Προκαταρκτική Μελέτη Γεωλογικής Καταλληλότητας, η προβλεπόμενη περιοχή πρώτης κατοικίας υπάγεται στην 2 η κατηγορία γεωλογικής καταλληλότητας, η οποία αφορά περιοχές που κρίνονται κατ αρχήν γεωλογικά κατάλληλες υπό προϋποθέσεις λόγω είτε παρουσίας τεκτονικών ρηγμάτων ενεργών ή συνοδών, είτε τοπογραφικού ανάγλυφου με ενδιάμεσες έως έντονες κλίσεις. Σημειώνεται, επίσης, ότι από την περιοχή προς πολεοδόμηση διέρχονται οι γραμμές μεταφοράς υψηλής τάσης της ΔΕΗ και σε περίπτωση που αυτές δεν απομακρυνθούν πρέπει να τηρηθεί μια απόσταση ασφαλείας 20 μέτρων από τον άξονα των γραμμών μεταφοράς, όπου σύμφωνα με το υπ αριθμ. 1784/ έγγραφο της ΔΕΗ/ΔΣΜ/Περιφερειακός Τομέας Β. Ελλάδος έχει συσταθεί δουλεία διέλευσης και σχετικά ισχύουν οι υπ αριθμ. 161/ , 118/ και 62/ Εγκύκλιοι του ΥΠΕΧΩΔΕ. Η ζώνη αυτή, συνολικής έκτασης 40 μέτρων, εντάσσεται στο σχέδιο ως ζώνη πρασίνου. Στην περιοχή οικιστικής επέκτασης ο συντελεστής δόμησης ορίζεται ίσος με 0,4 προκειμένου να διαμορφωθεί μια περιοχή με σχετικά ηπιότερη οικιστική ανάπτυξη σε μεγάλη εγγύτητα με τη συμπαγή πόλη, ώστε να προσελκύσει νοικοκυριά που αναζητούν περισσότερο προαστιακού τύπου κατοικία. Με το συντελεστή αυτό η θεωρητική πυκνότητα διαμορφώνεται σε τιμή 88,50 άτομα/ηa. Σύμφωνα με την Απόφαση Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ 1078/ΦΕΚ 285Δ/ που αφορά στην έγκριση πολεοδομικών σταθεροτύπων κατά την εκπόνηση των ΓΠΣ, ΣΧΟΟΑΠ και πολεοδομικών μελετών, πυκνότητες μικρότερες των 100 ατόμων/ηa επιλέγονται κατά κανόνα για περιοχές ήπιας οικιστικής ανάπτυξης. Μία περιοχή υποδοχής δραστηριοτήτων του τριτογενούς τομέα στα ανατολικά της Περιφερειακής Οδού, έκτασης 19,07 Ha. Πρόκειται συγκεκριμένα για: α) την περιοχή που περικλείεται από υφιστάμενα ρέματα (στα βόρεια και νότια), την Περιφερειακή Οδό (στα δυτικά) και τον προτεινόμενο οικιστικό υποδοχέα (στα ανατολικά) και β) την περιοχή που περικλείεται από υφιστάμενα ρέματα (στα βόρεια και ανατολικά), την Περιφερειακή Οδό (στα δυτικά) και τον χώρο πολιτισμού και αναψυχής των βυζαντινών νερόμυλων (στα νότια). Η περιοχή αυτή προτείνεται να πολεοδομηθεί, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 2508/1997, με σκοπό τη δημιουργία ενός συγκροτημένου και λειτουργικού πολεοδομικού ιστού και την αποφυγή άναρχης και χωρίς κανένα πολεοδομικό πλαίσιο ανάπτυξης εκτός σχεδίου δραστηριοτήτων. Επισημαίνεται, όμως, ότι από την περιοχή προς πολεοδόμηση διέρχονται οι γραμμές μεταφοράς υψηλής τάσης της ΔΕΗ και σε περίπτωση που αυτές δεν απομακρυνθούν πρέπει να τηρηθεί μια απόσταση ασφαλείας 20 μέτρων από τον άξονα των γραμμών μεταφοράς (ζώνη πρασίνου συνολικής έκτασης 40 μέτρων) κατά την πολεοδόμηση. Στην περιοχή αυτή ο συντελεστής δόμησης ορίζεται ίσος με 0,6 και επιτρέπεται να χωροθετηθούν οι ακόλουθες εγκαταστάσεις: Εγκαταστάσεις έρευνας, ερευνητικά-επιστημονικά κέντρα, εργαστήρια και ινστιτούτα Γραφεία παροχής υπηρεσιών, διοίκησης επιχειρήσεων, δημόσιας διοίκησης και αυτοδιοίκησης Τράπεζες, ασφάλειες, χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί Επαγγελματικά εργαστήρια χαμηλής όχλησης Ξενώνες και ξενοδοχεία Κτίρια και εγκαταστάσεις περίθαλψης και κοινωνικής μέριμνας Κτίρια εκπαίδευσης Αθλητικές εγκαταστάσεις Πολιτιστικά κτίρια και εγκαταστάσεις, χώροι συνάθροισης κοινού Εστιατόρια και αναψυκτήρια. Μια δεύτερη περιοχή υποδοχής δραστηριοτήτων του τριτογενούς τομέα βόρεια του στρατοπέδου Καρατάσου (τμήμα της περιοχής αυτής ανήκει στην Δημοτική Ενότητα Ευκαρπίας), έκτασης 28,73 Ηa, η οποία επίσης προτείνεται να πολεοδομηθεί, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 2508/1997, με σκοπό τη δημιουργία ενός συγκροτημένου και λειτουργικού πολεοδομικού ιστού και την αποφυγή άναρχης και χωρίς κανένα πολεοδομικό πλαίσιο Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 56

57 ανάπτυξης εκτός σχεδίου δραστηριοτήτων. Στην περιοχή αυτή ο συντελεστής δόμησης ορίζεται ίσος με 0,6 και επιτρέπεται να χωροθετηθούν οι ακόλουθες εγκαταστάσεις: Καταστήματα λιανικού εμπορίου, πολυκαταστήματα και υπεραγορές Εγκαταστάσεις εμπορικών εκθέσεων και αντιπροσωπείες Γραφεία παροχής υπηρεσιών, διοίκησης επιχειρήσεων, δημόσιας διοίκησης και αυτοδιοίκησης Τράπεζες, ασφάλειες και χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί Επαγγελματικά εργαστήρια χαμηλής όχλησης Πρατήρια υγρών καυσίμων Κτίρια και εγκαταστάσεις περίθαλψης και κοινωνικής μέριμνας Κτίρια εκπαίδευσης Αθλητικές εγκαταστάσεις Πολιτιστικά κτίρια και εγκαταστάσεις, χώροι συνάθροισης κοινού Ξενώνες και ξενοδοχεία Εστιατόρια, αναψυκτήρια και κέντρα διασκέδασης. Έναν χώρο υποδοχής επιχειρήσεων, έκτασης 8,96 Ηa, στην περιοχή μεταξύ της οδού Λαγκαδά και της οδού Θερμαϊκού, λαμβάνοντας υπόψη την ΚΥΑ 11508/ "Έγκριση ειδικού πλαισίου χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης για τη βιομηχανία και της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτού" (ΦΕΚ 151ΑΑΠ/ ) καθώς και το Ν. 3982/2011 "Απλοποίηση της αδειοδότησης τεχνικών επαγγελματικών και μεταποιητικών δραστηριοτήτων και επιχειρηματικών πάρκων και άλλες διατάξεις" (ΦΕΚ 143Α/ ). Η περιοχή αυτή προτείνεται να πολεοδομηθεί με τη μορφή οργανωμένου υποδοχέα εξυγίανσης σύμφωνα με τα οριζόμενα στην ΚΥΑ 11508/ Όσον αφορά τον βαθμό όχλησης, ο υποδοχέας εξυγίανσης προτείνεται να είναι τύπου Γ (δηλαδή χαμηλής όχλησης). Κατά την πολεοδόμηση του υποδοχέα εξυγίανσης θα πρέπει να προβλεφθεί περιμετρική ζώνη υψηλού πρασίνου μέσου πλάτους 5 μέτρων, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 6, παράγραφος 5 της ΚΥΑ 11508/ Στην περιοχή αυτή ο μέσος συντελεστής δόμησης ορίζεται ίσος με 1,2 3. Οι επιτρεπόμενες χρήσεις διέπονται από τις διατάξεις της ΚΥΑ 11508/ (ΦΕΚ 151ΑΑΠ/ ) και του Ν. 3982/2011 (ΦΕΚ 143Α/ ). Συγκεκριμένα, επιτρέπεται η χωροθέτηση των ακόλουθων χρήσεων: Βιομηχανικές και βιοτεχνικές μονάδες χαμηλής όχλησης Επαγγελματικά Εργαστήρια χαμηλής όχλησης Κτίρια για τη στέγαση υπηρεσιακών μονάδων δημοσίων υπηρεσιών, ΝΠΔΔ, κοινωφελών οργανισμών για την εξυπηρέτηση των επιχειρήσεων και των εργαζομένων σε αυτές Επιστημονικά ερευνητικά εργαστήρια και κέντρα τεχνολογικής στήριξης των επιχειρήσεων και των εργαζομένων Δίκτυα παροχής υπηρεσιών μέσω ηλεκτρονικών συστημάτων και συστημάτων πληροφορικής Ελεύθερες ζώνες (κατά το άρθρο 16 του Ν. 2545/ , ΦΕΚ 254Α) Διαμετακομιστικά κέντρα, αποθήκες και σταθμοί εμπορευματοκιβωτίων για τη διακίνηση πάσης φύσεως προϊόντων Εκθεσιακά ή συνεδριακά κέντρα 2 Σύμφωνα με το άρθρο 6, παράγραφος 1 της ΚΥΑ 11508/ (ΦΕΚ 151 ΑΑΠ/ ) οι υποδοχείς εξυγίανσης πολεοδομούνται σε περιοχές που υφίστανται άτυπες συγκεντρώσεις βιομηχανικών μονάδων για την εξυγίανσή τους. 3 Στο Β1 Στάδιο της μελέτης ο ΣΔ του υποδοχέα εξυγίανσης ορίστηκε σε 1,0. Όμως στο υπό εκπόνηση ΓΠΣ Δημοτικής Ενότητας Ευκαρπίας προτείνονται δύο υποδοχείς εξυγίανσης, στους οποίους ορίζεται ΣΔ 1,2. Δεδομένου ότι όλοι οι προτεινόμενοι υποδοχείς εξυγίανσης ανήκουν στον ίδιο Δήμο και επομένως απαιτείται κοινός σχεδιασμός, η ομάδα μελέτης προτείνει την αύξηση του ΣΔ του υποδοχέα εξυγίανσης σε 1,2 εφόσον βέβαια παραμείνουν στο 1,2 και οι άλλοι δύο υποδοχείς. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 57

58 "Θερμοκοιτίδες" επιχειρήσεων, δηλαδή οργανωμένοι χώροι όπου θα εγκαθίστανται επιχειρήσεις και θα τους παρέχονται υπηρεσίες οργάνωσης, λογισμικού, τεχνικής υποστήριξης σχεδιασμού προϊόντων, τεχνογνωσίας και άλλων υπηρεσιών που είναι απαραίτητες για τη λειτουργία της επιχείρησης Επιχειρήσεις Εφοδιαστικής αλυσίδας (logistics), αποθήκες και συγκροτήματα αποθηκών οι οποίες δεν αποτελούν τμήματα των βιομηχανικών βιοτεχνικών εγκαταστάσεων Δραστηριότητες παραγωγής ηλεκτρικής ή και θερμικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και φυσικό αέριο, συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας, με τις συνοδευτικές υποδομές τους (γραμμές μεταφοράς και διανομής και εγκαταστάσεις τροφοδοσίας με καύσιμα). Δραστηριότητες του Ν. 1575/1985 (ΦΕΚ 207Α) Κατοικία για προσωπικό ασφαλείας Καθώς πρόκειται για υποδοχέα εξυγίανσης, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην ΚΥΑ 11508/ (ΦΕΚ 151ΑΑΠ/ ), επιτρέπονται επιπλέον των παραπάνω, οι ακόλουθες χρήσεις: Εμπορευματικά κέντρα Γραφεία, Τράπεζες, Ασφάλειες, Κοινωφελείς οργανισμοί Διοίκηση Εμπορικά καταστήματα, καταστήματα παροχής προσωπικών υπηρεσιών Εστιατόρια Αναψυκτήρια Κέντρα διασκέδασης, αναψυχής Ξενοδοχεία, ξενώνες και λοιπές τουριστικές εγκαταστάσεις Χώροι συνάθροισης κοινού (θέατρα, κινηματογράφοι, αίθουσες συγκέντρωσης κ.λπ) Πολιτιστικά κτίρια και εν γένει πολιτιστικές εγκαταστάσεις (βιβλιοθήκες, αίθουσες εκθέσεων κ.λπ.) Κτίρια εκπαίδευσης - πρωτοβάθμιας - δευτεροβάθμιας - τριτοβάθμιας - ειδικής εκπαίδευσης Θρησκευτικοί χώροι Κτίρια κοινωνικής πρόνοιας (υγειονομικά κέντρα, παιδικοί σταθμοί, οίκοι ευγηρίας κ.λπ.) Κτίρια περίθαλψης (νοσοκομεία, κλινικές) Κτίρια, γήπεδα αποθήκευσης Κτίρια, γήπεδα στάθμευσης Πρατήρια βενζίνης, υγραερίου Εγκαταστάσεις χονδρικού εμπορίου Εγκαταστάσεις εμπορικών εκθέσεων- εκθεσιακά κέντρα Αθλητικές εγκαταστάσεις Ελεύθεροι κοινόχρηστοι χώροι (πλατείες, πάρκα, άλση, οδοί, παιδικές χαρές κ.λπ.) Εγκαταστάσεις μέσων μαζικών μεταφορών Επισημαίνεται, ότι σύμφωνα με το άρθρο 6, παράγραφος 4 της ΚΥΑ 11508/ οι βιομηχανικές και βιοτεχνικές δραστηριότητες πρέπει να καλύπτουν τουλάχιστον το 60% της συνολικής έκτασης του υποδοχέα. Επιπλέον, η περιοχή αυτή μπορεί να οργανωθεί και να πολεοδομηθεί ως Επιχειρηματικό Πάρκο σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 3982/2011 (ΦΕΚ 143Α/ ). Διευκρινίζεται όμως ότι η πολεοδόμηση της συγκεκριμένης περιοχής ως Επιχειρηματικό Πάρκο Εξυγίανσης (ΕΠΕ) απαιτεί την εύρεση επιπλέον έκτασης καθώς σύμφωνα με το άρθρο 56 παράγραφος 2 του Ν. 3982/2011 η έκταση ενός Επιχειρηματικού Πάρκου εξυγίανσης πρέπει να έχει εμβαδόν άνω των 100 στρεμμάτων. Βέβαια, είναι δυνατή η πολεοδόμηση της περιοχής ως Επιχειρηματικό Πάρκο τύπου Γ (χαμηλής όχλησης). Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 58

59 Μία περιοχή μητροπολιτικού πάρκου, έκτασης 63,66 Ηa, στον χώρο του πρώην Στρατοπέδου Καρατάσου. Εντός του μητροπολιτικού πάρκου προβλέπεται η χωροθέτηση εγκαταστάσεων κοινωνικής υποδομής υπερτοπικής σημασίας. Συγκεκριμένα, προτείνονται χρήσεις αθλητισμού, πολιτισμού, μητροπολιτικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και δημόσιας υγείας. Επιπλέον, εντός του μητροπολιτικού πάρκου προβλέπεται ένας χώρος για την εξυπηρέτηση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς. Επισημαίνεται ότι, σύμφωνα με την υπ αριθμ. 298/2012 Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Παύλου Μελά, η έκταση του πρασίνου πρέπει να υπερβαίνει το 75% της συνολικής έκτασης του μητροπολιτικού πάρκου. Το προτεινόμενο μελλοντικό όριο σχεδίου πόλης, όπου ήταν δυνατόν, χαράχθηκε επί υφιστάμενων οδών ή ακολουθώντας κάποια άλλα φυσικά όρια (π.χ. ρέματα). Επισημαίνεται ότι όπου υπάρχουν ρέματα σε εντός σχεδίου περιοχές, εξαιρούνται από το σχέδιο και θα πρέπει να εκπονηθούν μελέτες οριοθέτησης για την προστασία τους κατά την εκπόνηση της μελέτης πολεοδόμησης. Δ.4.3. Περιοχές Ειδικής Προστασίας Ως Περιοχές Ειδικής Προστασίας (ΠΕΠ) ορίζονται η αναδασωτέα περιοχή και τα ρέματα. ΠΕΠ Ι - Αναδασωτέα Περιοχή: Πρόκειται για την αναδασωτέα περιοχή που βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης (διευρυμένη όμως μέχρι τα όρια με τη Δημοτική Ενότητα Ευκαρπίας και τα όρια του τοπικού ρυμοτομικού του 424 Γενικού Στρατιωτικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης). Στην ΠΕΠ Ι και στα τμήματα της εκείνα που χαρακτηρίζονται δάση ή δασικές εκτάσεις, σύμφωνα με τη γνωμοδότηση της αρμόδιας δασικής αρχής, επιτρέπονται οι ακόλουθες χρήσεις: Δημόσιες επεμβάσεις για τη διαμόρφωση του χώρου και για την προστασία και την ανάδειξη της χλωρίδας και της πανίδας, μετά από έγκριση της αρμόδιας δασικής αρχής. Δημόσιες επεμβάσεις για τη δημιουργία υπαίθριων χώρων δασικής αναψυχής, υπό τους όρους και μετά από έγκριση της αρμόδιας δασικής αρχής. Στην ΠΕΠ Ι και στα τμήματα της εκείνα που εξαιρούνται από την αναδάσωση, ούτε έχουν χαρακτήρα δασικών εκτάσεων, βάσει της γνωμοδότησης της αρμόδιας αρχής, επιτρέπονται οι ακόλουθες χρήσεις: Κατοικία Εστιατόρια και αναψυκτήρια Εγκαταστάσεις έρευνας, ερευνητικά κέντρα, ινστιτούτα Εγκαταστάσεις περίθαλψης και κοινωνικής μέριμνας Ξενώνες μέχρι 50 κλίνες και κατασκηνώσεις Αθλητικές εγκαταστάσεις κτιριακού όγκου μικρότερου των κ.μ. Εγκαταστάσεις αγροτικών εκμεταλλεύσεων Οι όροι και περιορισμοί δόμησης των επιτρεπόμενων χρήσεων είναι αυτοί της εκτός σχεδίου δόμησης, ΠΔ 24/ (ΦΕΚ 270 Δ) και ΠΔ 6/ (ΦΕΚ 538Δ), όπως ισχύουν. Ρέματα: Όλα τα ρέματα που συνιστούν το πυκνό υδρογραφικό δίκτυο της περιοχής προτείνεται να αποτελέσουν Περιοχές Ειδικής Προστασίας, στις οποίες απαγορεύεται κάθε δόμηση, με εξαίρεση έργα προστατευτικής και περιβαλλοντικής διευθέτησης, καθώς και τα απαραίτητα έργα υποδομής οργανισμών κοινής ωφέλειας. Ο καθορισμός των ορίων των ρεμάτων στις περιοχές προς πολεοδόμηση θα πρέπει να προηγηθεί των Πολεοδομικών Μελετών, που θα ακολουθήσουν το ΓΠΣ. Δ.4.4. Διατάξεις με εφαρμογή σε όλες τις περιοχές χρήσεων Ρυθμίσεις που έχουν εφαρμογή σε όλες τις προαναφερόμενες περιοχές είναι οι ακόλουθες: Οι περιοχές με ίδιο νομικό καθεστώς εξαιρούνται των προτεινομένων ρυθμίσεων, ενώ οι χρήσεις και η δόμησή τους επιτρέπονται σύμφωνα με το ίδιο νομικό καθεστώς τους, ή τις ειδικές για κάθε χώρο διατάξεις της νομοθεσίας, όπως εκάστοτε ισχύουν. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 59

60 Οι περιοχές που διαθέτουν εγκεκριμένα ρυμοτομικά σχέδια (π.χ. τοπικά ρυμοτομικά) και οι οποίες είναι δυνατόν να μην απεικονίζονται λόγω κλίμακας κλπ., στα πλαίσια του παρόντος ΓΠΣ, διατηρούν τις θεσμοθετημένες χρήσεις και τους όρους και περιορισμούς δόμησής τους. Στις περιπτώσεις όπου εντός των προτεινόμενων περιοχών προς πολεοδόμηση υπάρχουν εκτάσεις που έχουν χαρακτηριστεί ή πρόκειται να χαρακτηριστούν ως δασικές ή αναδασωτέες απαγορεύεται κάθε είδους δόμηση, πλην των προβλεπόμενων από τη σχετική δασική νομοθεσία. Στις περιπτώσεις που εντός των παραπάνω περιοχών προς πολεοδόμηση και ΠΕΠ υπάρχουν αρχαιολογικοί χώροι επιτρέπονται οι χρήσεις και η δόμηση σύμφωνα με τον Ν.3028/2002, τις αποφάσεις του ΥΠΠΟ και τις ειδικότερες ΚΥA κάθε αρχαιολογικού χώρου ή μνημείου. Εφ όσον εκκρεμεί η κήρυξη ή οριοθέτηση, ή για οποιονδήποτε λόγο δεν έχουν καθορισθεί στις περιοχές ειδικότεροι όροι οι οποίοι υπερισχύουν του παρόντος, επιτρέπονται, με την επιφύλαξη τυχόν δεσμεύσεων της νομοθεσίας για την προστασία των αρχαιοτήτων και της πολιτιστικής κληρονομιάς, τα παραπάνω. Επιτρέπεται η χωροθέτηση κοιμητηρίων στις περιοχές που δεν πολεοδομούνται, τηρουμένων των διατάξεων που ισχύουν σε ότι αφορά την ίδρυση νέων κοιμητηρίων, συμπεριλαμβανομένων των μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων και διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης σύμφωνα με την ισχύουσα περιβαλλοντική νομοθεσία. Βασική προϋπόθεση, όμως, που πρέπει να πληρείται είναι η θέση τους να απέχει τουλάχιστον μέτρα από νοσηλευτικά ιδρύματα (Γενικό Νοσοκομείο Παπαγεωργίου και 424 Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο) και να μην υπάρχει υψηλός υδροφόρος ορίζοντας. Στις περιοχές από τις οποίες διέρχονται οι γραμμές μεταφοράς υψηλής τάσης 150 KV, ισχύουν οι διατάξεις των υπ αριθμ. 61/ , 118/ και 62/ Εγκυκλίων του ΥΠΕΧΩΔΕ. Μέχρι τη δημιουργία των φορέων του προτεινόμενου υποδοχέα εξυγίανσης και την πολεοδόμησή του, οι επιτρεπόμενες χρήσεις είναι αυτές που ορίζει το άρθρο 6, παράγραφος 4 της ΚΥΑ 11508/ και εφαρμόζονται κατά επιτρεπόμενη χρήση οι διατάξεις του από ΠΔ (ΦΕΚ 270Δ), όπως ισχύει. Σε όλες τις περιοχές επιτρέπονται εγκαταστάσεις έρευνας και παραγωγής ήπιων/ανανεώσιμων μορφών ενέργειας, που θα χωροθετούνται σύμφωνα με το ειδικότερο θεσμικό πλαίσιο που τις διέπει (Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, ΚΥΑ 49828/2008/ΦΕΚ2464Β) καθώς και μετεωρολογικών, γεωδυναμικών και συναφών σταθμών και εγκαταστάσεων λήψης δεδομένων. Νομίμως υφιστάμενες εγκαταστάσεις βιομηχανίας-βιοτεχνίας σε περιοχές όπου δεν επιτρέπεται η χρήση με τις διατάξεις του παρόντος, μπορούν να λειτουργούν, να εκσυγχρονίζονται και να επεκτείνονται εντός των ορίων του γηπέδου επί του οποίου έχουν ανεγερθεί σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 3325/2005 (ΦΕΚ 68Α) όπως τροποποιήθηκε και ισχύει με το Ν. 3982/2011 (ΦΕΚ 143Α), μετά από έγκριση περιβαλλοντικών όρων. Νομίμως υφιστάμενα λοιπά κτίρια και εγκαταστάσεις που η χρήση τους δεν επιτρέπεται από τις διατάξεις του παρόντος, δύνανται να διατηρήσουν την υφιστάμενη χρήση στο γήπεδο επί του οποίου έχουν ανεγερθεί, να εκσυγχρονίζονται και να επεκτείνονται εντός των ορίων του γηπέδου, μετά από τήρηση της περιβαλλοντικής και λοιπής κείμενης νομοθεσίας. Σε όλες τις περιοχές του εξωαστικού χώρου επιτρέπονται στρατιωτικές εγκαταστάσεις, τηρουμένων των κατά το νόμο αποστάσεων από τους οικισμούς. Για έργα και δραστηριότητες των οποίων η ίδρυση και λειτουργία υπόκειται σε περιβαλλοντική αδειοδότηση, εφαρμόζονται οι εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 60

61 Δ.4.5. Δίκτυα υποδομής Μεταφορικό δίκτυο Δεδομένα υφιστάμενης κατάστασης Σύμφωνα με την ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης τα παρακάτω σημαντικά χαρακτηριστικά της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης επηρεάζουν τη λειτουργία του μεταφορικού συστήματος: Η μορφή του αστικού τμήματος της Δημοτικής Ενότητας. Η ανάπτυξη της Δημοτικής Ενότητας, η οποία χαρακτηρίζεται από τη διατήρηση παλιάς αυθαίρετης ή άνευ σχεδίου οργάνωσης του χώρου, έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός οδικού δικτύου που δεν έχει ικανοποιητικά χαρακτηριστικά σε πολλές πολεοδομικές ενότητες. Οι υψομετρικές διαφορές δημιουργούν γενικά προβλήματα σε σημεία, κυρίως σε διασταυρώσεις, αλλά ειδικά σε ορισμένες ΠΕ, με έντονη την αυθαίρετη δόμηση, το οδικό δίκτυο είναι ανεπαρκές και ακατάλληλο. Οι υπερτοπικοί άξονες που διασχίζουν την Δημοτική Ενότητα. Το αστικό τμήμα της Πολίχνης περικλείεται από ορισμένους από τους κυριότερους υπερτοπικούς άξονες του ΠΣΘ., και συγκεκριμένα από την Εσωτερική Περιφερειακή οδό και την οδό Λαγκαδά/Κωνσταντινουπόλεως. Οι άξονες αυτοί προσφέρουν άμεση πρόσβαση στο ευρύτερο οδικό δίκτυο της πόλης, ωστόσο αποκόπτουν ορισμένες περιοχές της Δημοτικής Ενότητας και δυσχεραίνουν την άμεση επικοινωνία τους με το κέντρο της. Τα κύρια προβλήματα, επομένως, που αντιμετωπίζει το σύστημα μεταφορών και κυκλοφορίας στην ευρύτερη περιοχή είναι: Η μη ικανοποιητική κατάσταση του δικτύου κίνησης πεζών. Στο κέντρο της Πολίχνης, στις περιοχές των αυθαιρέτων κλπ. και στο μεγαλύτερο ποσοστό των οδών, δεν υπάρχουν κατάλληλα πεζοδρόμια ή προστασία για τις μετακινήσεις πεζών και ακόμα περισσότερο των ατόμων με αναπηρίες. Ειδικά, σε μεγάλο αριθμό στενών οδών δεν υπάρχουν καθόλου πεζοδρόμια. Η μη ικανοποιητική κατάσταση του οδικού δικτύου. Το μεγαλύτερο τμήμα της περιοχής της Δημοτικής Ενότητας, όπως το κέντρο του, οι περιοχές των αυθαιρέτων κλπ., διαθέτουν οδούς πολύ μικρού πλάτους, κακών γεωμετρικών χαρακτηριστικών, με προβληματικές διασταυρώσεις και μεγάλες κλίσεις. Επιπλέον, ορισμένα οδικά τμήματα δεν είναι δυνατόν να διανοιχθούν πλήρως επειδή υπάρχουν κτίσματα εκτός των ρυμοτομικών γραμμών. Έλλειψη στάθμευσης. Σημαντικό πρόβλημα έλλειψης νόμιμων και κατάλληλων θέσεων στάθμευσης αντιμετωπίζει η κεντρική περιοχή της Πολίχνης, καθώς και οι παλαιότερα δομημένες περιοχές που δεν διαθέτουν ούτε πυλωτές ή ιδιωτικά γκαράζ, ούτε ικανοποιητικές θέσεις στάθμευσης παρά την οδό. Λόγω της έλλειψης θέσεων στάθμευσης παρατηρείται εκτεταμένη παράνομη και ακατάλληλη στάθμευση, η οποία προκαλεί σημαντικά προβλήματα μείωσης της κυκλοφοριακής ικανότητας του οδικού δικτύου, οδικής ασφάλειας και αισθητικής ρύπανσης. Κυκλοφοριακή συμφόρηση. Ιδιαίτερα έντονα φαινόμενα συμφόρησης παρατηρούνται στους κεντρικούς άξονες της Πολίχνης (Αγν. Στρατιώτη, Μαυρομιχάλη) και στην Αν. Παπανδρέου, από τη διασταύρωση με τις οδούς Ελπίδος-Επταπυργίου-Θειρών ως τον κόμβο Κ6 με την Περιφερειακή. Προβληματικό σημείο, με μεγάλου μήκους ουρές και καθυστερήσεις, εξακολουθεί να είναι ο κόμβος της Εσωτερικής Περιφερειακής οδού με την οδό Λαγκαδά. Προβλεπόμενα έργα Το σημαντικότερο προβλεπόμενο οδικό έργο, που θα επηρέαζε όχι μόνο την περιοχή της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης, αλλά και το σύνολο του Δήμου Παύλου Μελά, αφορά την Εξωτερική Περιφερειακή Οδό της πόλης. Σύμφωνα με τον ως πρόσφατα σχεδιασμό, η Εξωτερική Περιφερειακή θα ακολουθούσε νέα χάραξη αρχίζοντας περίπου από την θέση του κόμβου του ΤΙΤΑΝ. Ωστόσο, πρόσφατες συζητήσεις και εξαγγελίες, αλλά προς το παρόν Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 61

62 χωρίς επίσημες αποφάσεις, φαίνεται να προτάσσουν νέα αντιμετώπιση του θέματος με αναβάθμιση της υφιστάμενης Εσωτερικής Περιφερειακής, αναβάθμιση η οποία περιλαμβάνει κατασκευή επιπλέον λωρίδων σε δεύτερο επίπεδο από το υπάρχον. Επίσης, προβλέπεται επέκταση του Μετρό Θεσσαλονίκης προς Σταυρούπολη-Πολίχνη- Ευκαρπία και κατασκευή των ακόλουθων δύο Σταθμών: "Πολίχνη" (επί της οδού Λαγκαδά) και "Ευκαρπία". Σύμφωνα, με το υπ αριθμ / έγγραφο της ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ ΑΕ, περαιτέρω επέκταση του έργου αυτού από το Σταθμό "Ευκαρπία" μέχρι το Νοσοκομείο Παπαγεωργίου ενδέχεται να προχωρήσει σε επόμενη φάση εφόσον προηγουμένως τεκμηριωθεί πλήρως, με κατάλληλη μελέτη, η σκοπιμότητα αυτής της επέκτασης. Προτάσεις της παρούσας μελέτης Αναβάθμιση οδικών αξόνων - Κόμβοι οδικού δικτύου. Τα προβλήματα συμφόρησης στο κέντρο της Πολίχνης δεν είναι εφικτό να αντιμετωπισθούν με κατασκευή νέων ή διαπλάτυνση υφιστάμενων οδών. Τα προβλήματα αυτά μπορούν να αντιμετωπισθούν με μέτρα αποθάρρυνσης χρήσης του ΙΧ, τα οποία όμως είναι εφικτά κυρίως σε επίπεδο πολεοδομικού συγκροτήματος. Η συμφόρηση στην Αν. Παπανδρέου είναι εφικτό να περιορισθεί και να αντιμετωπισθεί για ένα χρονικό διάστημα με βελτίωση της οδού και πιθανόν διαπλάτυνσή της. Στον άξονα αυτόν, πολύ σημαντικά προβλήματα αντιμετωπίζουν οι αριστερές στροφές από και προς την περιοχή της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης. Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος πρέπει να εξεταστεί η βελτίωση των ισόπεδων διασταυρώσεων και επίσης η δυνατότητα εφαρμογής κυκλικών κόμβων. Ιεράρχηση του οδικού δικτύου Στον Πίνακα Δ.3 παρουσιάζεται το κύριο υπερτοπικό οδικό δίκτυο της ευρύτερης περιοχής της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης Δήμου Παύλου Μελά. Πίνακας Δ.3. Υπερτοπικό οδικό δίκτυο ευρύτερης περιοχής Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης Δήμου Παύλου Μελά Οδός Εσωτερική Περιφερειακή Λαγκαδά - Κωνσταντινουπόλεως Εξωτερική Περιφερειακή Τμήμα Λαγκαδά Κ6 Αιγαίου όρια Δήμου κοντά στη Λεωφ. Στρατού Κ6 (Κόμβος Παπαγεωργίου Κ7) (κόμβος ΤΙΤΑΝ) Ιεράρχηση ισχύοντος Γ.Π.Σ. Ελεύθερη Λεωφόρος (υφιστάμενη) Ελεύθερη Λεωφόρος (υφιστάμενη) Ελεύθερη Λεωφόρος (προβλεπόμενη) Η προτεινόμενη ιεράρχηση του κύριου υπερτοπικού οδικού δικτύου της ευρύτερης περιοχής της Δημοτικής Ενότητας, παρουσιάζεται στους Χάρτες Π.1. και Π.2.α. Δημόσιες συγκοινωνίες και ήπια μέσα μεταφοράς Η κυκλοφοριακή συμφόρηση που παρατηρείται στους κεντρικούς άξονες της Πολίχνης δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με περαιτέρω αύξηση της ικανότητας του οδικού δικτύου και επομένως η βελτίωση των συνθηκών μετακίνησης στην περιοχή είναι εφικτή μόνον με βελτίωση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς (ΜΜΜ) συμπεριλαμβανομένου και του μετρό και των ήπιων μέσων μετακίνησης. Για το λόγο αυτό προτείνεται η εκπόνηση του παρακάτω σχεδίου-μελέτης: Σύνταξη ολοκληρωμένου σχεδίου βιώσιμων μετακινήσεων. Η βελτίωση των μέσων μαζικών μεταφορών και των ήπιων μέσων μεταφοράς (κίνηση πεζή και ποδηλάτου) πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο ειδικής μελέτης καθώς η αύξηση της χρήσης τους θα μείωνε τις επιπτώσεις της υψηλής κυκλοφορίας οχημάτων. Η περιοχή του σχεδίου αυτού προτείνεται να Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 62

63 καλύπτει το σύνολο του νέου Δήμου Παύλου Μελά. Πιθανοί τρόποι βελτίωσης περιλαμβάνουν: Αναδιάρθρωση των γραμμών και εξέταση της δυνατότητας δημιουργίας λεωφορειοδρόμων. Πύκνωση των δρομολογίων. Δρομολόγηση κυκλικής λεωφορειακής γραμμής που να καλύπτει όλες τις περιοχές του νέου Δήμου. Δημιουργία δικτύου πεζοδρόμων-ποδηλατοδρόμων και γενικότερα ενοποίησης των κοινοχρήστων και κοινωφελών χώρων. Επισημαίνεται ότι, σε δίκτυο πεζοδρόμων μπορεί να ενταχθεί οποιασδήποτε οδός του τοπικού οδικού δικτύου, δηλαδή του οδικού δικτύου που δεν εντάσσεται στην ιεράρχηση των Πινάκων Δ.6 και Δ.7. Το παρόν ΓΠΣ δεν προβαίνει σε χαρακτηρισμό πεζοδρόμων, ο οποίος πρέπει να προκύψει μετά από ειδική μελέτη. Λοιπά δίκτυα τεχνικής υποδομής Ύδρευση: Προτείνεται η επέκταση του δικτύου σε όλες τις προς πολεοδόμηση περιοχές. Ο έλεγχος και η πιθανή αντικατάσταση παλαιών τμημάτων του δικτύου στις περιοχές του εγκεκριμένου σχεδίου πρέπει να θεωρηθεί προτεραιότητα, στη λογική της σωστής διαχείρισης των αποθεμάτων, στην αποτελεσματικότερη ικανοποίηση της ζήτησης κατά τις ημέρες και ώρες αιχμής και στη συνεχή προσφορά καλής ποιότητας νερού. Αποχέτευση Ακαθάρτων: Προτείνεται ενιαίο δίκτυο αποχέτευσης ακαθάρτων σε όλη την περιοχή της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης, με εξαίρεση την αναδασωτέα περιοχή (ΠΕΠ Ι). Το δίκτυο θα συνδέεται με την Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων-Βοθρολυμάτων Θεσσαλονίκης (ΕΕΛΘ) στην περιοχή της Σίνδου, δίπλα από το Γαλλικό ποταμό. Αποχέτευση ομβρίων: Δίκτυο ομβρίων θα πρέπει να κατασκευαστεί στις προς πολεοδόμηση περιοχές και τουλάχιστον στις βασικές οδούς των περιοχών του εγκεκριμένου σχεδίου που δεν έχουν δίκτυο. Όπου υπάρχουν ρέματα σε εντός σχεδίου περιοχές θα πρέπει να εκπονηθούν μελέτες οριοθέτησης για την προστασία τους. Ενεργειακά και τηλεπικοινωνιακά δίκτυα: Από την περιοχή της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης διέρχονται η Γραμμή Μεταφοράς Υψηλής Τάσης 150 KV ΑΓΡΑ-ΚΑΒΑΛΑ (στο τμήμα ΑΚ 240~249), η οποία λειτουργεί από το 1967, η Γραμμή Μεταφοράς Υψηλής Τάσης 150 KV Κ. ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ-ΔΟΞΑ (στο τμήμα ΘΕΔ 25~29), η οποία λειτουργεί από το 1993 και η Γραμμή Μεταφοράς Υψηλής Τάσης 150 KV ΣΥΣΤΗΜΑ (Κ. ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ-ΔΟΞΑ)-ΥΣ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ ΙΧ, η οποία επίσης λειτουργεί από το Στο σύνολό του το τμήμα του δικτύου υψηλής τάσης που διέρχεται από την περιοχή μελέτης είναι εναέριο. Όσον αφορά το βασικό τηλεπικοινωνιακό δίκτυο, υπάρχει πλήρες δίκτυο ΟΤΕ, το οποίο είναι σχεδόν στο σύνολό του υπόγειο, και κινητής τηλεφωνίας που καλύπτουν όλη την έκταση της Δημοτικής Ενότητας. Με την πολεοδόμηση των περιοχών που εντάσσονται στο σχέδιο θα πρέπει να προβλεφθεί η επέκταση του δικτύου της ΔΕΗ. Επιπλέον, προτείνεται η ποιοτική αναβάθμιση των δικτύων αυτών στο σύνολο της Δημοτικής Ενότητας, καθώς και η επέκταση του δικτύου φυσικού αερίου τόσο στις προς πολεοδόμηση περιοχές, όσο και στις περιοχές του εγκεκριμένου σχεδίου όπου το υφιστάμενο δίκτυο είναι ανεπαρκές. Δ.5. ΓΕΝΙΚΗ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΟΙΚΙΣΤΙΚΩΝ ΥΠΟΔΟΧΕΩΝ Δ.5.1. Γενικό πλαίσιο πολεοδομικής οργάνωσης Το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης έχει χρονική πρόβλεψη το έτος Στον Χάρτη Π.3.1 παρουσιάζεται η προτεινόμενη πολεοδομική οργάνωση της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 63

64 Όλη η προς πολεοδόμηση περιοχή οργανώνεται σε 21 Πολεοδομικές Ενότητες (ΠΕ), από τις οποίες οι 17 αποτελούν περιοχές πρώτης κατοικίας, οι 3 αποτελούν περιοχές επαγγελματικών εγκαταστάσεων ενώ η τελευταία αποτελεί περιοχή μητροπολιτικού πάρκου. Οι 16 πρώτες ΠΕ αφορούν τις υφιστάμενες ενότητες της πόλης, όπως σχεδιάστηκαν αρχικά από το προηγούμενο ΓΠΣ (με εξαίρεση την ΠΕ 14, η οποία επεκτείνεται προς τα ανατολικά μέχρι την οδό Θερμαϊκού) και με τις διάφορες προσαρμογές που έγιναν βάσει των εγκεκριμένων πολεοδομικών διαταγμάτων, διατηρώντας όμως την ίδια σειρά αρίθμησης. Όσον αφορά τις 5 νέες ΠΕ που σχεδιάζονται, δύο βρίσκονται στην περιοχή ανατολικά της Περιφερειακής οδού, η ΠΕ 17 που σχεδιάζεται ως περιοχή πρώτης κατοικίας και η ΠΕ 18 που σχεδιάζεται ως περιοχή εγκατάστασης δραστηριοτήτων του τριτογενούς τομέα. Δύο νέες ΠΕ σχεδιάζονται στην περιοχή δυτικά της Περιφερειακής οδού, η ΠΕ 19 ως περιοχή εγκατάστασης δραστηριοτήτων του τριτογενούς τομέα και η ΠΕ 21 που αφορά το μητροπολιτικό πάρκο Καρατάσου. Τέλος, μία νέα ΠΕ, η ΠΕ 20, καλύπτει την περιοχή μεταξύ των οδών Λαγκαδά και Θερμαϊκού και σχεδιάζεται ως οργανωμένος υποδοχέας εξυγίανσης τύπου Γ (χαμηλής όχλησης). Η πολεοδομική οργάνωση αφορά τόσο σε ρυθμίσεις εντός του υφιστάμενου ιστού όσο και στην οργάνωση των προτεινόμενων προς πολεοδόμηση περιοχών. Αναλυτικότερα η προτεινόμενη πολεοδομική οργάνωση της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης περιγράφεται στη συνέχεια. Η πολεοδομική οργάνωση της οικιστικής περιοχής στηρίζεται στο ακόλουθο βασικό θεσμικό πλαίσιο: Ν. 2508/97 "Βιώσιμη οικιστική ανάπτυξη των πόλεων και οικισμών της χώρας και άλλες διατάξεις" (ΦΕΚ 124Α/ ) Π.Δ. της 23.2/ "Κατηγορίες και περιεχόμενο χρήσεων γης" (ΦΕΚ 166Δ/1987) Για τη χωροθέτηση των κοινωφελών και κοινοχρήστων χώρων λαμβάνονται υπόψη τα εγκεκριμένα πολεοδομικά διατάγματα και το εγκεκριμένο ΓΠΣ σε συνδυασμό με τις σχετικές απαιτήσεις και περιορισμούς που περιλαμβάνονται στην Απόφαση Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ 1078/ΦΕΚ 285Δ/ και αφορά στην έγκριση πολεοδομικών σταθεροτύπων κατά την εκπόνηση των ΓΠΣ, ΣΧΟΟΑΠ και Πολεοδομικών Μελετών. Το γενικό πλαίσιο για την οργάνωση της οικιστικής περιοχής της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης είναι το ακόλουθο: Επανεξετάζονται οι χρήσεις γης ιδιαίτερα στην κεντρική περιοχή και επανακαθορίζονται οι περιοχές κέντρου πόλης, τοπικών κέντρων και γενικής κατοικίας με γνώμονα τη βιώσιμη ανάπτυξη, λαμβάνοντας υπόψη τα μέχρι σήμερα προβλήματα εφαρμογής του υφιστάμενου ΓΠΣ. Οι ανάγκες σε κοινωνική υποδομή ορίζονται λαμβάνοντας υπόψη τις σχετικές απαιτήσεις και περιορισμούς που περιλαμβάνονται στην Απόφαση Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ 10788/ΦΕΚ 285Δ/ και αφορά στην έγκριση πολεοδομικών σταθεροτύπων κατά την εκπόνηση των ΓΠΣ, ΣΧΟΟΑΠ και Πολεοδομικών Μελετών. Ως πληθυσμός της κάθε Πολεοδομικής Ενότητας λαμβάνεται ο πληθυσμός χωρητικότητας. Για το σύνολο των Πολεοδομικών Ενοτήτων εξασφαλίζονται οι ανάγκες σε κοινωνική υποδομή σύμφωνα με τις βέλτιστες τιμές των σταθεροτύπων. Διευθετείται το θέμα του εκτός σχεδίου τμήματος στην περιοχή του πάρκου Ελπίδος (ΠΕ 3, ΠΕ 6 και ΠΕ 7) με την ένταξη του μεγαλύτερου τμήματός του στο σχέδιο ως χώρου πρασίνου (πάρκο πόλης) και με τη δημιουργία μικρών τμημάτων κατοικίας στις ΠΕ 3 και ΠΕ 7, σε σημεία που υπάρχει υφιστάμενη δόμηση, έτσι ώστε να μην δημιουργούνται πολεοδομικές ασάφειες και να μην υπάρχουν περιοχές στο εσωτερικό του οικιστικού ιστού της Πολίχνης, οι οποίες στερούνται πολεοδομικού σχεδιασμού και οργάνωσης. Ο συντελεστής δόμησης που προτείνεται για τα υπό ένταξη τμήματα κατοικίας είναι 0,6. Παράλληλα, με τη διευθέτηση του ζητήματος της εκτός σχεδίου περιοχής, ανασχεδιάζεται τμήμα των ΠΕ 3 και ΠΕ 6 με τη δημιουργία μικρών τμημάτων κατοικίας σε χαρακτηρισμένο χώρο πρασίνου, με σκοπό τη ρύθμιση και οργάνωση της Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 64

65 υφιστάμενης άναρχης δόμησης στην περιοχή. Ο συντελεστής δόμησης που προτείνεται για τις ζώνες αυτές είναι 0,6. Η κατάργηση του χώρου πρασίνου για τη δημιουργία των οικιστικών ζωνών δεν προκαλεί προβλήματα στο ισοζύγιο κοινοχρήστων των ΠΕ 3 και ΠΕ 6, καθώς ο νέος χώρος πρασίνου που εντάσσεται στο σχέδιο υπερκαλύπτει την έκταση κατά την οποία μειώνεται το πράσινο, όπως επίσης και τις ανάγκες σε αντίστοιχους χώρους αυτών των δύο ΠΕ Κατά τα λοιπά, τα όρια του σχεδίου πόλης, καθορίζονται σύμφωνα με τα διατάγματα ρυμοτομίας που αφορούν το σύνολο της Πολίχνης, συμπεριλαμβανομένων τυχόν μεταγενέστερων τροποποιήσεων του σχεδίου. Οι χώροι που διατίθενται σε κοινωνική υποδομή (κοινόχρηστοι και κοινωφελείς χώροι) στις Πολεοδομικές Ενότητες (ΠΕ 1 - ΠΕ 16), καθορίζονται, ως επί το πλείστον, σύμφωνα με τα διατάγματα ρυμοτομίας που αφορούν το σύνολο της Πολίχνης, με ορισμένες προσαρμογές που έγιναν βάσει μεταγενέστερων τροποποιήσεων του σχεδίου. Όπου είναι εφικτό γίνονται μικρές ανακατανομές των χώρων κοινωνικής υποδομής για την καλύτερη εξυπηρέτηση των αναγκών και την εξασφάλιση των ακτινών εξυπηρέτησης, χωρίς να μειώνεται συνολικά η έκτασή τους σε καμία περίπτωση. Σε ορισμένες Πολεοδομικές Ενότητες, ιδιαίτερα στο κέντρο της Πολίχνης, οι θεσμοθετημένοι χώροι πρασίνου και κοινωφελών εγκαταστάσεων δεν επαρκούν, ενώ σε άλλες δεν υπάρχουν καθόλου. Λόγω της έλλειψης ελεύθερων χώρων οι ανάγκες αυτές καλύπτονται αναγκαστικά από γειτονικές και μη Πολεοδομικές Ενότητες, με αποτέλεσμα να μην τηρούνται συχνά οι απαιτούμενες ακτίνες εξυπηρέτησης. Τυχόν υφιστάμενες μονάδες κοινωφελών εγκαταστάσεων, οι οποίες δεν ήταν μέχρι σήμερα θεσμοθετημένες με κάποιο διάταγμα προτείνεται να θεσμοθετηθούν με την υφιστάμενη χρήση τους από το παρόν ΓΠΣ. Στη νέα Πολεοδομική Ενότητα που προορίζεται για περιοχή πρώτης κατοικίας (ΠΕ 17), οι ανάγκες που προκύπτουν σε κοινωφελείς εγκαταστάσεις και σε χώρους πρασίνου χωροθετούνται ενδεικτικά, όμως η έκταση που υποδεικνύεται είναι ίση με την αναγκαία γη που προκύπτει από τον υπολογισμό των αναγκών. Στις ανάγκες για κοινόχρηστους χώρους δεν προσμετρώνται το αλσύλλιο των Μετεώρων, το οποίο διατηρεί το χαρακτήρα του ως άλσους, όπως επίσης και ο χώρος του υφιστάμενου νεκροταφείου, ο οποίος προτείνεται ως χώρος μνημειακού πρασίνου. Τα ρέματα που βρίσκονται στο εσωτερικό του υφιστάμενου ιστού, καθώς και στις προτεινόμενες προς πολεοδόμηση περιοχές προτείνονται ως ζώνες προστασίας φυσικού περιβάλλοντος. Επανακαθορίζεται η ιεράρχηση του οδικού δικτύου στο υφιστάμενο σχέδιο, σύμφωνα με την υφιστάμενη και την προβλεπόμενη λειτουργία του και τις οδηγίες που διέπουν τη λειτουργική κατάταξη του οδικού δικτύου. Βασικός στόχος αυτής της νέας ιεράρχησης είναι, αφού καθοριστεί το δίκτυο που μπορεί και πρέπει να αποδοθεί στη βασική εξυπηρέτηση των οχημάτων, για το υπόλοιπο δίκτυο να υπάρχει η ευχέρεια και η ευελιξία να αποδίδεται είτε σε τοπική εξυπηρέτηση οχημάτων είτε σε ήπιες μορφές μετακίνησης. Σχεδιάζεται επιπλέον το κύριο οδικό δίκτυο στις περιοχές των επεκτάσεων. Ορίζεται δίκτυο ενοποίησης κοινοχρήστων και κοινωφελών χώρων με σκοπό τη σύνδεση κύριων χρήσεων της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης και την προσφορά βελτιωμένων συνθηκών για την κίνηση των πεζών (ένταση πρασίνου, ενίσχυση κίνησης πεζών-ποδηλάτων). Δ.5.2 Πολεοδομική οργάνωση, χρήσεις γης, ανάγκες σε κοινωνική υποδομή Λειτουργίες υπερτοπικής σημασίας Με σκοπό την ανάδειξη ενός ισχυρού κέντρου πόλης δημιουργείται ένας πυρήνας κεντρικών λειτουργιών που είναι αρκετά διευρυμένος σε σχέση με τις προτάσεις του θεσμοθετημένου ΓΠΣ και περιλαμβάνει το υφιστάμενο πολεοδομικό κέντρο, το οποίο προτείνεται να επεκταθεί Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 65

66 προς την οδό Εθνικής Αντιστάσεως και προς την οδό Καυκάσου. Έτσι, το προτεινόμενο πολεοδομικό κέντρο αναπτύσσεται στην περιοχή του αρχικού πυρήνα της Πολίχνης, στα ΟΤ που περιβάλλονται από τις οδούς Αγνώστου Στρατιώτη, Μαυρομιχάλη και Αγίου Παντελεήμονα και επιπλέον, στις προσόψεις των ΟΤ εκατέρωθεν της οδού Αγνώστου Στρατιώτη (από τη διασταύρωσή της με την οδό Καυκάσου μέχρι την οδό Κανάρη), εκατέρωθεν της οδού Μαυρομιχάλη (από τη διασταύρωσή της με την οδό Εθνικής Αντιστάσεως μέχρι την οδό Ευκλείδη) και εκατέρωθεν της οδού Αγίου Παντελεήμονα (από τον Ιερό Ναό Αγίου Παντελεήμονα μέχρι την οδό Αγνώστου Στρατιώτη). Επίσης, κεντρικές λειτουργίες επιπέδου πόλης προτείνονται γραμμικά στις προσόψεις των ΟΤ επί της οδού Ανδρέα Παπανδρέου (από τη διασταύρωση της με την οδό Μαυροκορδάτου μέχρι την προέκταση της οδού Θηβών) και επί της οδού Λαγκαδά (από τη διασταύρωση της με την οδό Αλ. Φλέμινγκ μέχρι τη διασταύρωσή της με την Περιφερειακή οδό). Ως κέντρο πόλης ορίζεται και ο χαρακτηρισμένος χώρος, στη συμβολή των οδών Σταδίου και Καυκάσου (ΟΤ 801Β), στον οποίο εγκρίθηκε τροποποίηση του σχεδίου για εγκατάσταση Δημαρχείου. Σημαντική αλλαγή αποτελεί η κατάργηση των τοπικών κέντρων που πρότεινε το ισχύον ΓΠΣ (με εξαίρεση το τοπικό κέντρο γύρω από την πλατεία Μετεώρων, το οποίο μάλιστα επεκτείνεται, και το τοπικό κέντρο στην περιοχή του Στρεμπενιώτη) και η δημιουργία νέων τοπικών κέντρων, τα οποία είτε αποτελούν προεκτάσεις των κεντρικών λειτουργιών επιπέδου πόλης είτε βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από τα προτεινόμενα κέντρα πόλης αλλά σε κομβικά σημεία της Πολίχνης. Συγκεκριμένα, οργανώνονται δύο ενισχυμένα τοπικά κέντρα στην περιοχή Μετεώρων και στην περιοχή Άνωθεν Ασύλου, αντίστοιχα. Το πρώτο, στην περιοχή Μετεώρων, αναπτύσσεται γύρω από την πλατεία Μετεώρων (όπως προβλεπόταν στο ισχύον ΓΠΣ), εκατέρωθεν της οδού Μεσσήνης από τη διασταύρωσή της με την οδό 40 Εκκλησιών μέχρι την οδό Βασ. Όλγας καθώς και εκατέρωθεν της οδού Αττάλου που αποτελεί κεντρική οδό της περιοχής και συνδέεται με την οδό Ανδρέα Παπανδρέου. Το δεύτερο τοπικό κέντρο, στην περιοχή Άνωθεν Ασύλου, αναπτύσσεται στις προσόψεις των ΟΤ εκατέρωθεν της οδού 25 ης Μαρτίου, στη μια πλευρά από τη διασταύρωσή της με την προέκταση της οδού Αγνώστου Στρατιώτη (οδός προς Βυζαντινούς νερόμυλους) μέχρι την οδό Αντύπα (ΟΤ 1606, 1607, 1611, 1613, 1614, 1619 και 1620), ενώ στην απέναντι πλευρά από τη διασταύρωσή της με την οδό Καρατάσου μέχρι επίσης την οδό Αντύπα (ΟΤ 1150, 1151, 1152, 1153, 1156, 1159, 1160, 1161, 1166 και 1183Α). Άλλο ένα μικρότερο τοπικό κέντρο προτείνεται στην περιοχή του Στρεμπενιώτη και αναπτύσσεται στις προσόψεις των ΟΤ γύρω από τον τριγωνικής μορφής χώρο πρασίνου στη συμβολή των οδών Αγνώστου Στρατιώτη και Ελπίδος (λίγο διευρυμένο σε σχέση με το ισχύον ΓΠΣ). Ως τοπικά κέντρα ορίζονται επίσης ορισμένα μεμονωμένα ΟΤ των ΠΕ 15 και ΠΕ 16. Στην ΠΕ 15 πρόκειται για τον χώρο του υποσταθμού της ΔΕΗ (ΟΤ 1550) και για το ΟΤ 1545, το οποίο το ισχύον πολεοδομικό διάταγμα (υπ αριθμ. 9334/ Απόφαση ΓΓΠΚΜ, ΦΕΚ 1172Δ/ ) χαρακτήριζε ως πολεοδομικό κέντρο. Στην ΠΕ 16 πρόκειται για τα ΟΤ 1628, 1633 και 1640 καθώς και για το ΟΤ 1621, το οποίο το ισχύον πολεοδομικό διάταγμα (υπ αριθμ. 9334/ Απόφαση ΓΓΠΚΜ, ΦΕΚ 1172Δ/ ) επίσης χαρακτήριζε ως πολεοδομικό κέντρο. Η γενική κατοικία ορίζεται ως κύρια χρήση σε όλη την υπόλοιπη οικιστική περιοχή της Πολίχνης για την οποία ισχύουν οι χρήσεις του αρ. 3 του ΠΔ (ΦΕΚ 166Δ/1987). Ο ορισμός της γενικής κατοικίας ως κύρια χρήση αποτελεί βασική αλλαγή σε σχέση με το ισχύον ΓΠΣ, το οποίο καθόριζε πέρα από περιοχές γενικής κατοικίας και εκτεταμένες περιοχές αμιγούς κατοικίας. Το πάρκο Ελπίδος διατηρείται ως ο σημαντικότερος ελεύθερος χώρος-χώρος πρασίνου που επηρεάζει την αστική οργάνωση του κέντρου της Πολίχνης και ορίζεται ως πάρκο πόλης, καθώς εξυπηρετεί το σύνολο των κατοίκων της. Στο χώρο του λειτουργούν αναψυκτήριο, ανοικτό αμφιθέατρο, Δημοτικός θερινός κινηματογράφος και πολιτιστικό κέντρο. Επιπλέον, το πάρκο Ελπίδος επεκτείνεται με την ένταξη στο σχέδιο πόλης του εκτός σχεδίου τμήματος ως χώρου πρασίνου εμβέλειας επιπέδου Δήμου. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 66

67 Επισημαίνεται ότι εντός του οικιστικού ιστού, μεταξύ της δομημένης και υπό ανάπτυξη εντός σχεδίου περιοχής της Δημοτικής Ενότητας (ΠΕ 8), βρίσκεται το αλσύλλιο Μετεώρων, το οποίο καταλαμβάνει έκταση 11,12Ha. Ο χώρος αυτός μπορεί να λειτουργήσει ως πάρκο πόλης, χωρίς να προσμετράται όμως στις ανάγκες για κοινόχρηστους χώρους από την παρούσα μελέτη. Επίσης, με την παρούσα πρόταση ορίζεται ως μητροπολιτικό πάρκο με εγκαταστάσεις κοινωνικής υποδομής υπερτοπικής σημασίας (αθλητισμός, πολιτισμός, μητροπολιτική τριτοβάθμια εκπαίδευση, δημόσια υγεία) η περιοχή του πρώην Στρατοπέδου Καρατάσου, εξυπηρετώντας έτσι τον πληθυσμό του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης και στην περίπτωση του δευτέρου σεναρίου, των όμορων Νομών. Ένας μεγάλος πυρήνας εκπαίδευσης και αθλητισμού, ο οποίος ανήκει γεωγραφικά στη Δημοτική Ενότητα Πολίχνης του Δήμου Παύλου Μελά και στη Δημοτική Ενότητα Νεάπολης του Δήμου Νεάπολης Συκεών και εξυπηρετεί και τις δύο Δημοτικές Ενότητες, βρίσκεται στην περιοχή του πρώην στρατοπέδου Στρεμπενιώτη, στα νότια όρια της Δημοτικής Ενότητας, και περιλαμβάνει διάφορα σχολεία και σχολές (ΚΕΚ, ΙΕΚ) καθώς και αρκετούς αθλητικούς χώρους. Εντός των γεωγραφικών ορίων της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης υπάγεται ένα Πολυκλαδικό Λύκειο που καλύπτει διαδημοτικές ανάγκες, ένα Δημοτικό σχολείο-νηπιαγωγείο, ένα κολυμβητήριο και γήπεδα τένις. Άλλος μεγάλος χώρος συγκέντρωσης κοινωφελών δραστηριοτήτων οργανώνεται επί της οδού Αγνώστου Στρατιώτη (στην ΠΕ 11), βορείως του υφιστάμενου αλσυλλίου και περιλαμβάνει αθλητικό πυρήνα τύπου Α (στον οποίο προβλέπονται γήπεδο ποδοσφαίρου και γήπεδα μπάσκετ, τένις, βόλεϊ), επιπλέον κλειστά γυμναστήρια καθώς και χώρους εκπαίδευσης (Δημοτικό σχολείο, Γυμνάσιο-Λύκειο, Επαγγελματικό Λύκειο) και χώρο περίθαλψης (Κέντρο ψυχικών παθήσεων). Πίνακας Δ.4. Χρήσεις - Λειτουργίες υπερτοπικής σημασίας Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης α/α Χρήση - Λειτουργία Έκταση (τ.μ.)* ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΜΕ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ 1. ΥΠΟΔΟΜΗΣ ΥΠΕΡΤΟΠΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ (πρ. Στρατόπεδο Καρατάσου) 2. ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ» ΓΕΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΓΗΡΟΚΟΜΕΙΟ ΜΕΡΙΜΝΑΣ ΠΟΝΤΙΩΝ ΚΥΡΙΩΝ ΞΕΝΩΝΑΣ ΑΠΟΣΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΜΕΝΟ ΚΕΝΤΡΟ ΨΥΧΙΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΝΕΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ ΠΟΛΥΚΛΑΔΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΛΥΚΕΙΑ (2) ΠΑΡΚΟ ΠΟΛΗΣ (Προτεινόμενο Πάρκο Ελπίδος) ΑΛΣΟΣ ΜΕΤΕΩΡΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ ΠΟΛΙΧΝΗΣ ΠΥΡΗΝΑΣ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ (Περιοχή Στρεμπενιώτη) ** 14. ΑΘΛΗΤΙΚΟΣ ΠΥΡΗΝΑΣ ΤΥΠΟΥ Α ΑΘΛΗΤΙΚΟΣ ΠΥΡΗΝΑΣ ΤΥΠΟΥ Β ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ * Ορισμένες εκτάσεις είναι κατά προσέγγιση και όχι απόλυτα ακριβείς ** Μόνο το τμήμα που υπάγεται εντός των γεωγραφικών ορίων της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης Ένας ακόμα μεγάλος πυρήνας κοινωφελών εξυπηρετήσεων, που περιλαμβάνει χρήσεις αθλητισμού, εκπαίδευσης και πολιτισμού, χωροθετείται επί της προέκτασης της οδού Αγνώστου Στρατιώτη (οδός προς Βυζαντινούς νερόμυλους) στην ΠΕ 15. Συγκεκριμένα, ο χαρακτηρισμένος από το ισχύον πολεοδομικό διάταγμα χώρος αθλητισμού (υπ αριθμ. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 67

68 9334/ Απόφαση ΓΓΠΚΜ, ΦΕΚ 1172Δ/ ) μαζί με το υφιστάμενο γήπεδο ποδοσφαίρου προτείνεται να αποτελέσουν αθλητικό πυρήνα τύπου Β (όπου προβλέπονται κλειστό γυμναστήριο, κολυμβητήριο, γήπεδα μπάσκετ, τένις, βόλεϊ, γήπεδο ποδοσφαίρου). Επισημαίνεται ότι η έκταση του προτεινόμενου αθλητικού πυρήνα τύπου Β υπολείπεται της απαιτούμενης από τα πολεοδομικά σταθερότυπα (ΦΕΚ 285Δ/ ) έκτασης κατά 1,5 στρέμμα, καθώς ο θεσμοθετημένος χώρος αθλητισμού μειώνεται κατά 20%, ώστε να εξασφαλιστεί οικοδομήσιμη έκταση για την αποκατάσταση των ιδιοκτησιών που βρίσκονται στον χώρο αυτό καθώς και για τη δημιουργία τράπεζας γης για την αποζημίωση των θιγόμενων ιδιοκτησιών. Όσον αφορά τις υπόλοιπες χρήσεις του πυρήνα κοινωφελών εξυπηρετήσεων, διατηρούνται οι χώροι εκπαίδευσης και πολιτισμού που προβλεπόταν από το ισχύον πολεοδομικό διάταγμα (ΦΕΚ 1172Δ/ ). Δυτικά αυτού του πυρήνα, βρίσκεται γηροκομείο της Μέριμνας Ποντίων Κυριών και ένας θεσμοθετημένος χώρος πρόνοιας, στον οποίο λειτουργεί ξενώνας αποσυλοποίησης και ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης που καλύπτει ανάγκες υπερτοπικού επιπέδου. Εντός των ορίων της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης, αλλά εκτός ορίων σχεδίου πόλης, λειτουργούν το Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Παπαγεωργίου και το 424 Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, τα οποία διαθέτουν τοπικό ρυμοτομικό σχέδιο και καλύπτουν ανάγκες επιπέδου Πόλης, Νομού και Περιφέρειας. Οι χρήσεις υπερτοπικής σημασίας που χωροθετούνται στην Δημοτική Ενότητα Πολίχνης (Χάρτης Π.3.1) είναι κυρίως χρήσεις διοίκησης, πρόνοιας, περίθαλψης και αθλητισμού και παρουσιάζονται στον Πίνακα Δ.4, όπως διαμορφώνονται με την παρούσα πρόταση. Περιοχές α κατοικίας (ΠΕ 1 ΠΕ 17) Όπως προαναφέρθηκε, πρόκειται για τις 16 Πολεοδομικές Ενότητες του ισχύοντος ΓΠΣ συν μία νέα (ΠΕ 17) στην περιοχή ανατολικά της Περιφερειακής οδού. Όσον αφορά τις κοινωνικές υποδομές στις ΠΕ 1 - ΠΕ 16, η παρούσα μελέτη διατηρεί τη θεσμοθετημένη κατάσταση και ανακατανέμει, όπου είναι εφικτό και υπάρχουν περιθώρια για αλλαγές, τους κοινωφελείς και κοινόχρηστους χώρους για την καλύτερη εξυπηρέτηση των αναγκών και την εξασφάλιση των ακτινών εξυπηρέτησης, χωρίς όμως να μειώνεται συνολικά η έκτασή τους σε καμία περίπτωση. Επισημαίνεται ότι σε αρκετές ΠΕ παρατηρείται ανεπάρκεια ή παντελής έλλειψη σε χώρους κοινωνικής υποδομής, αλλά είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρεθούν οι απαιτούμενες εκτάσεις για την ικανοποίηση των αναγκών του εξυπηρετούμενου πληθυσμού, λόγω της ήδη διαμορφωμένης κατάστασης. Έτσι, η εξυπηρέτησή τους γίνεται από άλλες ΠΕ, με αποτέλεσμα, αρκετές φορές, την εκ των πραγμάτων μη συμμόρφωση με τους προαναφερθέντες περιορισμούς σε ζητήματα, όπως π.χ. η ακτίνα εξυπηρέτησης. Εξαίρεση αποτελεί η ΠΕ 14, η οποία επεκτείνεται προς τα ανατολικά και έχει έτσι τη δυνατότητα να εξασφαλίσει τους απαιτούμενους κοινόχρηστους και κοινωφελείς χώρους για την εξυπηρέτηση των κατοίκων της. Στη συνέχεια περιγράφεται συνοπτικά η οργάνωση των κοινοχρήστων και κοινωφελών χώρων ανά Πολεοδομική Ενότητα. ΠΕ 1 Η ΠΕ 1, πέρα από το Πολυκλαδικό Λύκειο που καλύπτει διαδημοτικές ανάγκες, παρουσιάζει παντελή έλλειψη σε χώρους εκπαίδευσης (Δημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο), σε παιδικούς σταθμούς και σε χώρους πολιτισμού. Δεδομένης της ήδη διαμορφωμένης κατάστασης και της μη δυνατότητας εύρεσης αδιάθετων χώρων, οι ανάγκες της ΠΕ θα καλυφθούν από μονάδες άλλων ΠΕ (γειτονικών και μη), όπου σημειώνεται πλεόνασμα σε αντίστοιχους χώρους. Επίσης, στην ΠΕ δεν υπάρχει κανένας αθλητικός χώρος και ο πληθυσμός της εξυπηρετείται από τον γειτονικό αθλητικό πυρήνα της ΠΕ 2, καθώς και από τους προβλεπόμενο πυρήνα τύπου Β της ΠΕ 15. Όσον αφορά τους χώρους πρασίνου, αυτοί υπερεπαρκούν για τις ανάγκες του εξυπηρετούμενου πληθυσμού της ΠΕ. ΠΕ 2 Στην ΠΕ 2 υπάρχει ένας θεσμοθετημένος χώρος Νηπιαγωγείου και παιδικού σταθμού που δεν έχει υλοποιηθεί μέχρι σήμερα, αλλά δεν επαρκεί για την εξυπηρέτηση των απαιτούμενων Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 68

69 αναγκών σε αντίστοιχους χώρους. Επίσης, στην ΠΕ υπάρχει χώρος Δημοτικού σχολείου που υπερκαλύπτει τις ανάγκες του πληθυσμού της. Από την παρούσα μελέτη προτείνεται η εξυπηρέτηση των αναγκών των κατοίκων της ΠΕ σε χώρους Νηπιαγωγείου και Δημοτικού να γίνεται από τον χαρακτηρισμένο χώρο Δημοτικού Σχολείου, στον οποίο σήμερα ήδη λειτουργεί μονάδα Νηπιαγωγείου. Ο χώρος αυτός μπορεί να ικανοποιήσει και ανάγκες γειτονικών ΠΕ. Επίσης, προτείνεται ο θεσμοθετημένος χώρος Νηπιαγωγείου και παιδικού σταθμού να γίνει αποκλειστικά χώρος παιδικού σταθμού, ώστε να καλύπτει πλήρως τις ανάγκες του εξυπηρετούμενου πληθυσμού. Χώρος Γυμνασίου-Λυκείου δεν υπάρχει στην ΠΕ 2 και οι ανάγκες του πληθυσμού εξυπηρετούνται από μονάδες άλλων ΠΕ (γειτονικών και μη), όπου σημειώνεται πλεόνασμα σε αντίστοιχους χώρους. Οι αθλητικοί χώροι που υπάρχουν στην ΠΕ2 καλύπτουν ικανοποιητικά τις ανάγκες του πληθυσμού και ταυτόχρονα εξυπηρετούν το σύνολο του πληθυσμού της Πολίχνης. Ως προς τους χώρους πρασίνου, καλύπτουν πλήρως τις ανάγκες του εξυπηρετούμενου πληθυσμού και μάλιστα σε έναν από αυτούς μπορεί να αποδοθεί ο χαρακτηρισμός πάρκο πολεοδομικής ενότητας. ΠΕ 3 Η ΠΕ3, πέρα από τον υφιστάμενο χώρο Νηπιαγωγείου-Δημοτικού, του οποίου η έκταση δεν επαρκεί για την ικανοποίηση των αναγκών του εξυπηρετούμενου πληθυσμού, παρουσιάζει παντελής έλλειψη σε χώρους Γυμνασίου-Λυκείου, σε παιδικούς σταθμούς και σε χώρους πολιτισμού. Δεδομένης της ήδη διαμορφωμένης κατάστασης και της μη δυνατότητας εύρεσης αδιάθετων χώρων, οι ανάγκες της ΠΕ θα καλυφθούν από μονάδες άλλων ΠΕ (γειτονικών και μη) όπου σημειώνεται πλεόνασμα σε αντίστοιχους χώρους. Επίσης, στην ΠΕ δεν υπάρχει κανένας αθλητικός χώρος και ο πληθυσμός της εξυπηρετείται κυρίως από τον αθλητικό πυρήνα της ΠΕ 2, καθώς και από τον προβλεπόμενο πυρήνα τύπου Β της ΠΕ 15. Οι χώροι πρασίνου υπερεπαρκούν για τις ανάγκες του εξυπηρετούμενου πληθυσμού της ΠΕ Επισημαίνεται ότι εντός της ΠΕ 3 εμπίπτει τμήμα του προτεινόμενου πάρκου πόλης (πάρκο Ελπίδος). ΠΕ 4 Η ΠΕ4 στερείται παντελώς χώρων Νηπιαγωγείου, Δημοτικού, Γυμνασίου-Λυκείου, παιδικών σταθμών και χώρων πολιτισμού και οι ανάγκες της θα καλυφθούν από μονάδες άλλων ΠΕ (γειτονικών και μη) όπου σημειώνεται πλεόνασμα σε αντίστοιχους χώρους. Επισημαίνεται ότι στην ΠΕ υπάρχει χαρακτηρισμένος χώρος εκπαίδευσης που δεν χρησιμοποιείται σήμερα και βρίσκεται σε κακή κατάσταση. Η παρούσα πρόταση διατηρεί τον χώρο αυτό, του οποίου η έκταση δεν επαρκεί για την εξασφάλιση των απαιτούμενων αναγκών της ΠΕ σε κανένα χώρο εκπαίδευσης, χωρίς όμως να συγκεκριμενοποιεί την χρήση του, επειδή θεωρεί ότι πρέπει να εξευρεθεί άλλος χώρος για την εξυπηρέτηση των αναγκών της ΠΕ 4 είτε στην ίδια ενότητα είτε σε γειτονική της. Πέραν ενός μικρού χώρου αθλητισμού, δεν καταγράφεται εντός αυτής άλλος αθλητικός χώρος και λόγω της ήδη διαμορφωμένης κατάστασης και της μη δυνατότητας εύρεσης αδιάθετων εκτάσεων δεν προτείνεται κανένας επιπλέον χώρος. Έτσι, ο πληθυσμός και αυτής της ενότητας θα εξυπηρετείται κυρίως από τον αθλητικό πυρήνα της ΠΕ 2, καθώς και από τον προβλεπόμενο πυρήνα τύπου Β της ΠΕ15. Οι θεσμοθετημένοι χώροι αστικού πρασίνου υπολείπονται των απαιτούμενων από τα πολεοδομικά σταθερότυπα και επιπλέον δεν υπάρχει κάποιος χώρος με έκταση μεγαλύτερη από τ.μ. που να επιτρέπει τον χαρακτηρισμό του ως πάρκο πολεοδομικής ενότητας. ΠΕ 5 Οι θεσμοθετημένοι χώροι εκπαίδευσης (δύο Νηπιαγωγεία, Δημοτικό, Γυμνάσιο-Λυκειο) υπερκαλύπτουν τις ανάγκες του πληθυσμού της ΠΕ 5 και επιπλέον μπορούν να καλυφθούν οι εναπομένουσες ανάγκες άλλων ΠΕ σε αντίστοιχους χώρους. Ο θεσμοθετημένος παιδικός σταθμός (σε τμήμα του ΟΤ 532) υπολείπεται σε έκταση της απαιτούμενης από τα πολεοδομικά σταθερότυπα, ενώ οι αθλητικοί χώροι ικανοποιούν πλήρως τις ανάγκες του εξυπηρετούμενου πληθυσμού. Οι χώροι πρασίνου υπερκαλύπτουν τις ανάγκες του πληθυσμού της ΠΕ 5. Μάλιστα σε έναν από αυτούς μπορεί να αποδοθεί ο χαρακτηρισμός πάρκο πολεοδομικής ενότητας. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 69

70 ΠΕ 6 Οι θεσμοθετημένοι χώροι Νηπιαγωγείου, Δημοτικού και παιδικού σταθμού της ΠΕ 6 υπολείπονται σε έκταση της απαιτούμενης από τα πολεοδομικά σταθερότυπα και για το λόγο αυτό οι εναπομένουσες ανάγκες σε αντίστοιχους χώρους καλύπτονται από άλλες ΠΕ Παρομοίως, η εξυπηρέτηση του πληθυσμού σε χώρους Γυμνασίου-Λυκείου γίνεται από άλλες ΠΕ, καθώς η ΠΕ 6 δεν διαθέτει κανέναν τέτοιο χώρο. Πέραν ενός χώρου αθλητισμού σε τμήμα του ΟΤ 642, δεν καταγράφεται εντός αυτής άλλος αθλητικός χώρος και λόγω της ήδη διαμορφωμένης κατάστασης και της μη δυνατότητας εύρεσης αδιάθετων εκτάσεων δεν προτείνεται κανένας επιπλέον χώρος. Έτσι, ο πληθυσμός αυτής της ενότητας εξυπηρετείται από το Δημοτικό Στάδιο της ΠΕ 7, καθώς και από τους προβλεπόμενους πυρήνες τύπου Α και Β των ΠΕ 11 και 15, αντίστοιχα. Οι θεσμοθετημένοι χώροι πρασίνου υπερκαλύπτουν τις ανάγκες της ΠΕ Επισημαίνεται ότι εντός της ΠΕ 6 εμπίπτει τμήμα του προτεινόμενου πάρκου πόλης (πάρκο Ελπίδος). ΠΕ 7 Η ΠΕ 7, πέρα από τον υφιστάμενο χώρο Νηπιαγωγείου - Δημοτικού, του οποίου η έκταση υπερκαλύπτει τις ανάγκες του εξυπηρετούμενου πληθυσμού και μπορεί να εξυπηρετήσει και άλλες ΠΕ, παρουσιάζει παντελής έλλειψη σε χώρους Γυμνασίου-Λυκείου και σε παιδικούς σταθμούς. Δεδομένης της ήδη διαμορφωμένης κατάστασης και της μη δυνατότητας εύρεσης αδιάθετων χώρων, οι ανάγκες της ΠΕ θα καλυφθούν από μονάδες άλλων ΠΕ (γειτονικών και μη), όπου σημειώνεται πλεόνασμα σε αντίστοιχους χώρους. Το Δημοτικό Στάδιο υπερκαλύπτει τις ανάγκες του πληθυσμού της ΠΕ, εξυπηρετώντας ταυτόχρονα και το συνολικό πληθυσμό του Δημοτικής Ενότητας, ενώ οι χώροι πρασίνου ικανοποιούν πλήρως τις ανάγκες του εξυπηρετούμενου πληθυσμού. Επισημαίνεται ότι εντός της ΠΕ 7 εμπίπτει τμήμα του προτεινόμενου πάρκου πόλης (πάρκο Ελπίδος). Επίσης, με την παρούσα πρόταση εντάσσεται στο σχέδιο το πολιτιστικό κέντρο της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης, του οποίου η έκταση επαρκεί για την εξυπηρέτηση των αναγκών των κατοίκων της ΠΕ. ΠΕ 8 Οι θεσμοθετημένοι χώροι Νηπιαγωγείου, Δημοτικού και παιδικού σταθμού, υπερκαλύπτουν τις ανάγκες του πληθυσμού της ΠΕ 8 και μπορούν να εξυπηρετήσουν και άλλες ΠΕ, οι οποίες παρουσιάζουν έλλειμμα σε αντίστοιχους χώρους. Χώρος Γυμνασίου-Λυκείου δεν υπάρχει στην ΠΕ 8 και οι ανάγκες του πληθυσμού θα ικανοποιούνται από μονάδες άλλων ΠΕ (γειτονικών και μη) όπου σημειώνεται πλεόνασμα σε χώρους Γυμνασίου-Λυκείου. Επίσης, στην ΠΕ 8 δεν υπάρχει κανένας αθλητικός χώρος και ο πληθυσμός της εξυπηρετείται κυρίως από το Δημοτικό Στάδιο της ΠΕ 7, καθώς και από τους προβλεπόμενους πυρήνες τύπου Α και Β των ΠΕ 11 και 15, αντίστοιχα. Ο υφιστάμενος χώρος Δημοτικής Βιβλιοθήκης, που δεν ήταν μέχρι σήμερα θεσμοθετημένος με κάποιο διάταγμα, θεσμοθετείται με την χρήση του αυτή από το παρόν ΓΠΣ και ικανοποιεί τις ανάγκες τόσο του πληθυσμού της ΠΕ 8 όσο και όλης της Πολίχνης. Όσον αφορά τους χώρους πρασίνου, αυτοί υπολείπονται ελαφρώς των απαιτούμενων από τα πολεοδομικά σταθερότυπα και επιπλέον δεν υπάρχει κάποιος χώρος με έκταση μεγαλύτερη από τ.μ. που να επιτρέπει τον χαρακτηρισμό του ως πάρκο πολεοδομικής ενότητας. Τέλος, το υφιστάμενο νεκροταφείο, ενόψει της προβλεπόμενης μεταφοράς του εκτός πόλης, παίρνει το χαρακτηρισμό μνημειακού πρασίνου χωρίς να προσμετράται όμως στους παραπάνω χώρους πρασίνου. ΠΕ 9 Ο θεσμοθετημένος χώρος Νηπιαγωγείου ικανοποιεί πλήρως τις ανάγκες του πληθυσμού της ΠΕ 9, ενώ ο θεσμοθετημένος χώρος Δημοτικού τις υπερκαλύπτει και είναι δυνατόν να εξυπηρετήσει και άλλες ΠΕ Όσον αφορά τον χώρο Γυμνασίου, η παρούσα μελέτη προτείνει την αύξηση της έκτασής του, με την συνένωση του με τον χώρο πρασίνου του ΟΤ 908, ώστε να μπορεί να καλύψει με τη μεγαλύτερη δυνατή επάρκεια τις ανάγκες τόσο της ΠΕ 9 όσο και άλλων ΠΕ, όπου παρατηρείται σημαντικό έλλειμμα. Επισημαίνεται ότι ο χώρος πρασίνου μεταφέρεται στο διπλανο ΟΤ 909, ίσης περίπου έκτασης. Ο θεσμοθετημένος χώρος παιδικού Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 70

71 σταθμού υπολείπεται σε έκταση της απαιτούμενης από τα πολεοδομικά σταθερότυπα και για το λόγο αυτό οι εναπομένουσες ανάγκες σε αντίστοιχους χώρους καλύπτονται από άλλες ΠΕ Επίσης, στην ΠΕ 8 δεν υπάρχει κανένας αθλητικός χώρος και ο πληθυσμός της εξυπηρετείται κυρίως από το Δημοτικό Στάδιο της ΠΕ 7, καθώς και από τους προβλεπόμενους πυρήνες τύπου Α και Β των ΠΕ 11 και 15, αντίστοιχα. Οι χώροι πρασίνου υπολείπονται των απαιτούμενων από τα πολεοδομικά σταθερότυπα και επιπλέον δεν υπάρχει κάποιος χώρος με έκταση μεγαλύτερη από τ.μ. που να επιτρέπει τον χαρακτηρισμό του ως πάρκο πολεοδομικής ενότητας. ΠΕ 10 Ο θεσμοθετημένος χώρος Νηπιαγωγείου ικανοποιεί πλήρως τις ανάγκες του πληθυσμού της ΠΕ 10, ενώ ο θεσμοθετημένος χώρος Λυκείου τις υπερκαλύπτει και είναι δυνατόν να εξυπηρετήσει και άλλες ΠΕ Χώρος Δημοτικού σχολείου δεν υπάρχει στην ΠΕ και οι ανάγκες του πληθυσμού θα ικανοποιούνται από μονάδες άλλων ΠΕ, όπου σημειώνεται πλεόνασμα σε χώρους Δημοτικού. Ο θεσμοθετημένος χώρος παιδικού σταθμού υπολείπεται ελαφρώς σε έκταση της απαιτούμενης από τα πολεοδομικά σταθερότυπα. Πέραν ενός χώρου αθλητισμού στο ΟΤ 1008, δεν καταγράφεται εντός αυτής άλλος αθλητικός χώρος και λόγω της ήδη διαμορφωμένης κατάστασης και της μη δυνατότητας εύρεσης αδιάθετων εκτάσεων δεν προτείνεται κανένας επιπλέον χώρος. Έτσι, ο πληθυσμός και αυτής της ενότητας εξυπηρετείται από το Δημοτικό Στάδιο της ΠΕ 7, καθώς και από τους προβλεπόμενους πυρήνες τύπου Α και Β, των ΠΕ 11 και 15, αντίστοιχα. Οι θεσμοθετημένοι χώροι πρασίνου καλύπτουν πλήρως τις ανάγκες της ΠΕ ΠΕ 11 Οι θεσμοθετημένοι χώροι Νηπιαγωγείου και Δημοτικού ικανοποιούν πλήρως τις ανάγκες του πληθυσμού της ΠΕ 11, ενώ ο θεσμοθετημένος χώρος Γυμνασίου-Λυκείου τις υπερκαλύπτει και είναι δυνατόν να εξυπηρετήσει και άλλες ΠΕ. Όσον αφορά τον θεσμοθετημένο χώρο παιδικού σταθμού, η παρούσα μελέτη προτείνει την αύξηση της έκτασής του, με την συνένωση του με τον χώρο πρασίνου του ΟΤ 1187, ώστε να μπορεί να καλύψει πλήρως τις ανάγκες της ΠΕ. Στην ΠΕ 11 υπάρχει θεσμοθετημένος πυρήνας τύπου Α και δύο άλλοι αθλητικοί χώροι που καλύπτουν όχι μόνο τις ανάγκες των κατοίκων της ΠΕ, αλλά και τον συνολικό πληθυσμό της Πολίχνης. Οι χώροι πρασίνου υπερκαλύπτουν τις ανάγκες του πληθυσμού της ΠΕ ΠΕ 12 Οι θεσμοθετημένοι χώροι Νηπιαγωγείου, Δημοτικού, Γυμνασίου-Λυκείου υπερκαλύπτουν τις ανάγκες του πληθυσμού της ΠΕ 12 και είναι δυνατόν να εξυπηρετήσουν και άλλες Π.Ε, ενώ οι παιδικοί σταθμοί επαρκούν για την πλήρη κάλυψη των αναγκών των κατοίκων της ΠΕ Πέραν ενός χώρου αθλητισμού στο ΟΤ 1228, δεν καταγράφεται εντός αυτής άλλος αθλητικός χώρος και λόγω της ήδη διαμορφωμένης κατάστασης και της μη δυνατότητας εύρεσης αδιάθετων εκτάσεων δεν προτείνεται κανένας επιπλέον χώρος. Έτσι, ο πληθυσμός αυτής της ενότητας εξυπηρετείται από τους προβλεπόμενους πυρήνες τύπου Α και Β των ΠΕ 11 και 15, αντίστοιχα. Οι θεσμοθετημένοι χώροι πρασίνου υπερκαλύπτουν τις ανάγκες της ΠΕ. ΠΕ 13 Ο θεσμοθετημένος χώρος Νηπιαγωγείου ικανοποιεί πλήρως τις ανάγκες του πληθυσμού της ΠΕ 13, ενώ ο χώρος Γυμνασίου-Λυκείου τις υπερκαλύπτει και είναι δυνατόν να εξυπηρετήσει και άλλες ΠΕ. Οι θεσμοθετημένοι χώροι Δημοτικού και παιδικού σταθμού υπολείπονται σε έκταση της απαιτούμενης από τα πολεοδομικά σταθερότυπα και για το λόγο αυτό οι εναπομένουσες ανάγκες σε αντίστοιχους χώρους καλύπτονται από άλλες ΠΕ. Πέραν ενός χώρου αθλητισμού στο ΟΤ 1336, δεν καταγράφεται εντός αυτής άλλος αθλητικός χώρος και λόγω της ήδη διαμορφωμένης κατάστασης και της μη δυνατότητας εύρεσης αδιάθετων εκτάσεων δεν προτείνεται κανένας επιπλέον χώρος. Έτσι, ο πληθυσμός και αυτής της ενότητας εξυπηρετείται κυρίως από τους προβλεπόμενους πυρήνες τύπου Α και Β, των ΠΕ 11 και 15, αντίστοιχα. Ως προς τους θεσμοθετημένους χώρους πρασίνου, αυτοί υπερκαλύπτουν Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 71

72 τις ανάγκες της ΠΕ, ενώ ένας μεγάλος χώρος (ΟΤ 1318Α) ορίζεται ως πάρκο πολεοδομικής ενότητας. ΠΕ 14 Στην ΠΕ 14, ο θεσμοθετημένος χώρος Νηπιαγωγείου δεν ικανοποιεί πλήρως τις ανάγκες του πληθυσμού της, ενώ οι θεσμοθετημένοι χώροι Δημοτικού και παιδικού σταθμού υπολείπονται σε έκταση της απαιτούμενης από τα πολεοδομικά σταθερότυπα. Θεσμοθετημένος χώρος Γυμνασίου-Λυκείου δεν υπάρχει στην ΠΕ και γι αυτό το λόγο προτείνεται από την παρούσα μελέτη ο χαρακτηρισμός του ΟΤ 1418 (χώρος εξυπηρέτησης ψυχαγωγίας εργαζομένων και κέντρο επαγγελματικής κατάρτισης εργαζομένων) ως χώρος Γυμνασίου-Λυκείου. Πέραν ενός χώρου αθλητισμού στο ΟΤ 1407Α, δεν καταγράφεται εντός της ΠΕ άλλος αθλητικός χώρος. Οι θεσμοθετημένοι μικροί χώροι πρασίνου δεν επαρκούν για την κάλυψη των αναγκών της ΠΕ ενώ ένας μεγάλος χώρος πρασίνου ορίζεται ως πάρκο πολεοδομικής ενότητας (ΟΤ 1402Α). Για την κάλυψη του συνόλου των αναγκών της ΠΕ 14, αλλά και την εξυπηρέτηση περιοχών των Δημοτικών Ενοτήτων Σταυρούπολης και Ευκαρπίας, προβλέπονται στην περιοχή της επέκτασης της ΠΕ 14, επιπλέον χώροι Νηπιαγωγείου, Δημοτικού, Γυμνασίου- Λυκείου, παιδικού σταθμού, αθλητισμού, πρασίνου και πολιτισμού. Επισημαίνεται ότι στην έκταση όλων των προτεινόμενων χώρων εκπαίδευσης και του παιδικού σταθμού πέραν από την απαιτούμενη για την κάλυψη των αναγκών των κατοίκων της ΠΕ, έχει προστεθεί και η έκταση μίας επιπλέον βιώσιμης μονάδας. Σημειώνεται επίσης, ότι στην περιοχή της ΔΙΑΝΑ, προβλέπεται ένας χώρος πρασίνου και ένας χώρος αθλητισμού, των οποίων η ακριβής θέση και έκταση θα καθοριστούν από την τροποποίηση ρυμοτομίας που προωθεί ο Δήμος Παύλου Μελά. ΠΕ 15 Οι θεσμοθετημένοι χώροι Νηπιαγωγείου, Δημοτικού, Γυμνασίου-Λυκείου υπερκαλύπτουν τις ανάγκες του πληθυσμού της ΠΕ 15 και είναι δυνατόν να εξυπηρετήσουν και άλλες ΠΕ, στις οποίες παρατηρείται έλλειμμα σε αντίστοιχους χώρους. Επίσης, ο θεσμοθετημένος χώρος παιδικού σταθμού ικανοποιεί πλήρως τις ανάγκες του εξυπηρετούμενου πληθυσμού. Στην ΠΕ 15 προτείνεται αθλητικός πυρήνας τύπου Β, ο οποίος θα αποτελείται από τον θεσμοθετημένο χώρο αθλητισμού (ΦΕΚ 1172Δ/ ) και από το υφιστάμενο γήπεδο ποδοσφαίρου και θα εξυπηρετεί το σύνολο των κατοίκων της Πολίχνης. Επισημαίνεται όμως ότι η έκταση του προτεινόμενου αθλητικού πυρήνα τύπου Β υπολείπεται της απαιτούμενης από τα πολεοδομικά σταθερότυπα (ΦΕΚ 285Δ/ ) έκτασης κατά 1,5 στρέμμα, καθώς ο θεσμοθετημένος χώρος αθλητισμού μειώνεται κατά 20%, ώστε να εξασφαλιστεί οικοδομήσιμη έκταση για την αποκατάσταση των ιδιοκτησιών που βρίσκονται στον χώρο αυτό καθώς και για τη δημιουργία τράπεζας γης για την αποζημίωση των θιγόμενων ιδιοκτησιών. Ο θεσμοθετημένος χώρος πολιτισμού ικανοποιεί πλήρως τις ανάγκες τόσο της ΠΕ 15 όσο και άλλων ΠΕ που στερούνται τέτοιων χώρων. Ως προς τους χώρους πρασίνου, υπερκαλύπτουν τις ανάγκες του εξυπηρετούμενου πληθυσμού και μάλιστα σε έναν από αυτούς μπορεί να αποδοθεί ο χαρακτηρισμός πάρκου πολεοδομικής ενότητας (ΟΤ 1548). ΠΕ 16 Ο θεσμοθετημένος χώρος Νηπιαγωγείου καλύπτει επαρκώς τις ανάγκες του πληθυσμού της ΠΕ 16, ενώ η συνολική θεσμοθετημένη έκταση για την ανέγερση Δημοτικού και Γυμνασίου- Λυκείου τις υπερκαλύπτει. Ο θεσμοθετημένος χώρος παιδικού σταθμού δεν επαρκεί για την εξυπηρέτηση των αναγκών των κατοίκων της ΠΕ και για αυτό η παρούσα μελέτη προτείνει τη χωροθέτηση μιας δεύτερης μονάδας σε τμήμα του χώρου αθλητισμού του ΟΤ Έτσι, η συνολική έκταση των δύο μονάδων παιδικού σταθμού καλύπτει πλήρως την απαιτούμενη από τα πολεοδομικά σταθερότυπα. Επισημαίνεται ότι και το υφιστάμενο Γ.Π.Σ. (ΦΕΚ 58Δ/ ) προέβλεπε για την ΠΕ 16 δύο μονάδες παιδικού σταθμού. Επίσης, με την παρούσα μελέτη προτείνεται η μετατροπή του χώρου αθλητισμού του ΟΤ 1649 σε χώρο πρασίνου με τη δυνατότητα υπαίθριων αθλητικών εγκαταστάσεων. Οι χώροι αθλητισμού της ΠΕ 16 δεν επαρκούν για την ικανοποίηση των αναγκών του εξυπηρετούμενου πληθυσμού. Όσον αφορα τους χώρους πρασίνου, αυτοί υπερκαλύπτουν τις ανάγκες του πληθυσμού. Οι Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 72

73 διάσπαρτοι χαρακτηρισμένοι χώροι πρασίνου γύρω από το ρέμα μπορούν να λειτουργήσουν ως πάρκο πολεοδομικής ενότητας. ΠΕ 17 - Νέος οικιστικός υποδοχέας Στην περιοχή ανατολικά της Περιφερειακής οδού προβλέπεται μια περιοχή πρώτης κατοικίας, συνολικής έκτασης 58,86 Ha, η οποία δεν είναι σε συνέχεια με το υφιστάμενο όριο πολεοδομικού σχεδίου. Ως κύρια χρήση της περιοχής αυτής προτείνεται η γενική κατοικία και ισχύουν οι χρήσεις του άρθρου 3 του Π.Δ. της 23.2/ (ΦΕΚ 166Δ/1987). Ειδικότερα, όμως, για την περιοχή που περικλείεται από υφιστάμενο ρέμα (στα ανατολικά), την Περιφερειακή οδό (στα δυτικά), τον χώρο πολιτισμού και αναψυχής των βυζαντινών νερόμυλων (στα βόρεια) και τα όρια του Δήμου (στα νότια και νοτιοανατολικά) ισχύουν οι χρήσεις του άρθρου 3 του ΠΔ της 23.2/ (ΦΕΚ 166Δ/1987), εξαιρουμένων των πρατηρίων βενζίνης. Για την κάλυψη του συνόλου των αναγκών της ΠΕ 17 προβλέπονται χώροι εκπαίδευσης (δύο Νηπιαγωγεία για την εξασφάλιση των ακτινών εξυπηρέτησης, ένα Δημοτικό, ένα Γυμνάσιο- Λύκειο), δύο παιδικοί σταθμοί για την εξασφάλιση των ακτινών εξυπηρέτησης, δύο χώροι αθλητισμού (συνολικής έκτασης τ.μ.), ένας χώρος πολιτισμού και έξι μονάδες αστικού πρασίνου (συνολικής έκτασης τ.μ.). Επιπλέον, προτείνεται η χωροθέτηση πάρκου πολεοδομικής ενότητας, ελάχιστης έκτασης τ.μ. Πυκνότητα και μέσος Συντελεστής Δόμησης Η μέση πυκνότητα (brutto) της κάθε ΠΕ και ο μέσος Συντελεστής Δόμησης (Σ.Δ.) ανά τμήμα Πολεοδομικής Ενότητας για τις περιοχές α κατοικίας (ΠΕ 1 - ΠΕ 17) παρουσιάζονται στον Χάρτη Π.3.1 και έχουν ως εξής: Πίνακας Δ.5. Μικτή Πυκνότητα ανά ΠΕ και Μέσος Συντελεστής Δόμησης ανά τμήμα ΠΕ περιοχών α κατοικίας (ΠΕ 1-ΠΕ 17) Πολεοδομική Ενότητα Τμήμα Πολεοδομικής Ενότητας Μέσος Σ.Δ. ΠΕ (netto) Πυκνότητα Bruto (ατ./ha) ΠΕ 1 I 1, ΠΕ 2 ΠΕ 3 ΠΕ 4 I 1,80 III 0,80 I 1,80 III 0,80 IV 0,60 I 1,80 III 0,80 ΠΕ 5 III 0,80 86 ΠΕ 6 III 0,80 IV 0,60 ΠΕ 7 II 1, ΠΕ 8 III 0,80 98 ΠΕ 9 ΠΕ 10 ΠΕ 11 ΠΕ 12 II 1,60 III 0,80 II 1,60 III 0,80 II 1,60 III 0,80 III 0,80 V 0,90 VΙ 1,20 ΠΕ 13 III 0,80 91 ΠΕ 14 III 0, Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 73

74 Πολεοδομική Ενότητα Τμήμα Πολεοδομικής Ενότητας Μέσος Σ.Δ. ΠΕ (netto) Πυκνότητα Bruto (ατ./ha) ΠΕ 15 III 0,80 65 ΠΕ 16 III 0,80 ΙΙ 1,60* ΠΕ 17 VΙΙ 0,40 40 * Ο Μέσος Συντελεστής Δόμησης περιλαμβάνει και τον Κοινωνικό Συντελεστή (για την ΠΕ 16 δεύτερος αυξημένος συντελεστής ίσος με 0,8) με την υπόθεση ότι έχει υλοποιηθεί στο 100% της έκτασης που προτείνεται. Περιοχές υποδοχής παραγωγικών δραστηριοτήτων (ΠΕ 18 - ΠΕ 20) Περιοχές υποδοχής δραστηριοτήτων του τριτογενούς τομέα (ΠΕ 18 και ΠΕ 19) Οι δύο αυτές περιοχές, μία ανατολικά της Περιφερειακής οδού και η άλλη βόρεια του στρατοπέδου Καρατάσου, προτείνεται να πολεοδομηθούν με γενική πολεοδομική μελέτη ειδικών παραγωγικών χρήσεων και με συντελεστή δόμησης ίσο με 0,6. Για τις περιοχές αυτές προβλέπεται ζώνη υψηλού πρασίνου πλάτους 5 μέτρων στα τμήματά τους που εφάπτονται με την Περιφερειακή οδό. Οργανωμένος υποδοχέας εξυγίανσης τύπου Γ (χαμηλής όχλησης) (ΠΕ 20) Η περιοχή αυτή βρίσκεται μεταξύ των οδών Λαγκαδά και Θερμαϊκού και προτείνεται να πολεοδομηθεί με τη μορφή οργανωμένου υποδοχέα εξυγίανσης, σύμφωνα με την ΚΥΑ 11508/ (ΦΕΚ 151ΑΑΠ/ ): Έγκριση ειδικού πλαισίου χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης για τη βιομηχανία και της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτού, όπου θα επιτρέπονται συγκεκριμένες χρήσεις και με συντελεστή δόμησης ίσο με 1,2. Κατά την πολεοδόμηση του υποδοχέα εξυγίανσης θα πρέπει να προβλεφθεί περιμετρική ζώνη υψηλού πρασίνου μέσου πλάτους 5 μέτρων, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 6, παράγραφος 5 της ΚΥΑ 11508/ Επίσης, στην περιοχή προβλέπεται ενδεικτικά η χωροθέτηση κοινωνικών εξυπηρετήσεων και πρασίνου για την εξυπηρέτηση των αναγκών των εργαζομένων σ αυτή. Μητροπολιτικό πάρκο (ΠΕ 21) Πρόκειται για την έκταση του πρώην Στρατοπέδου Καρατάσου, η οποία προτείνεται να πολεοδομηθεί ως μητροπολιτικό πάρκο. Εντός του μητροπολιτικού πάρκου προβλέπεται η χωροθέτηση εγκαταστάσεων κοινωνικής υποδομής υπερτοπικής σημασίας. Συγκεκριμένα, προτείνονται χρήσεις αθλητισμού, πολιτισμού, μητροπολιτικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και δημόσιας υγείας. Επιπλέον, εντός του μητροπολιτικού πάρκου προβλέπεται ένας χώρος για την εξυπηρέτηση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς. Επισημαίνεται ότι, σύμφωνα με την υπ αριθμ. 298/2012 Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Παύλου Μελά, η έκταση του πρασίνου πρέπει να υπερβαίνει το 75% της συνολικής έκτασης του μητροπολιτικού πάρκου. Δ.5.3. Ζώνες κινήτρων και πολεοδομικών μηχανισμών Νέες ζώνες πολεοδομικών μηχανισμών και οικονομικών και θεσμικών κινήτρων προτείνονται εντός του υφιστάμενου οικιστικού ιστού της Πολίχνης και παρουσιάζονται στον Χάρτη Π.3.2. Συγκεκριμένα, προβλέπονται τρεις περιοχές ανάπλασης, στις οποίες μπορεί να γίνει εφαρμογή των διατάξεων του Ν. 2508/97 περί αναπλάσεων (άρθρα 8 και επόμενα). Ως περιοχές ανάπλασης ορίζονται: Τμήμα της ΠΕ 14, στα βόρεια όρια της, λόγω της ύπαρξης του εργοστασίου της ΔΗΑΝΑ στην περιοχή και των περιβαλλοντικού χαρακτήρα προβλημάτων που εντοπίζονται στην περιοχή. Τμήμα της ΠΕ 13, το οποίο περιλαμβάνει τις δύο αρχαιολογικές περιοχές που υπάρχουν στην περιοχή για την προστασία και την ανάδειξή τους. Η προτεινόμενη προς ένταξη περιοχή του πάρκου Ελπίδος (περιλαμβάνει τμήματα των ΠΕ 3, ΠΕ 6 και ΠΕ 7), η οποία περιβάλλεται από τον υφιστάμενο οικιστικό ιστό και 167 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 74

75 διευθετείται πολεοδομικά με την ένταξή της στο σχέδιο καθώς και τμήμα της ΠΕ 3 που παρουσιάζει σημαντικά προβλήματα εφαρμογής του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου. Διατηρείται η Ζώνη Κοινωνικού Συντελεστή (ΖΚΣ) που πρότεινε το υφιστάμενο ΓΠΣ στην ΠΕ 16, όπως οριοθετήθηκε τελικά με την υπ αριθμ. 9334/ Απόφαση ΓΓΠΚΜ (ΦΕΚ 1172Δ/ ). Επίσης, στον Χάρτη Π.3.2 υποδεικνύεται το τμήμα της ΠΕ 6 όπου έγινε εφαρμογή του άρθρου 13 του Ν.1337/1983, όπως ορίστηκε με την υπ αριθμ. 29/48155/ΠΣΚ/1464/ Απόφαση Νομάρχη Θεσσαλονίκης (ΦΕΚ 1280Δ/ ). Η παρούσα μελέτη καταργεί την Ζώνη Ειδικής Οικονομικής Ενίσχυσης (ΖΕΕ), καθώς και τις Ζώνες Ειδικών Κινήτρων (ΖΕΚ) στα τοπικά κέντρα που προέβλεπε το υφιστάμενο ΓΠΣ. Επίσης, δεν ορίζει τέτοιες ζώνες στα νέα τοπικά κέντρα γιατί δεν ενεργοποιήθηκαν ποτέ και επιπλέον δεν υπάρχει ανάγκη ειδικών κινήτρων στις περιοχές αυτές. Τέλος, προτείνονται ζώνες περιβαλλοντικής εξυγίανσης-αναβάθμισης του φυσικού περιβάλλοντος, οι οποίες περιλαμβάνουν κυρίως ρέματα και χείμαρρους που διέρχονται από τις πολεοδομημένες περιοχές. Οι ζώνες αυτές έχουν ως στόχο την προστασία και ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος των χειμάρρων, των ρεμάτων και των παραρεμάτιων περιοχών και θα προσδιοριστούν επακριβώς με τις πολεοδομικές μελέτες που θα ακολουθήσουν. Στις ζώνες αυτές προτείνεται η απαγόρευση κάθε δόμησης και αλλοίωσης του εδάφους με κάθε είδους έργο, εξαιρουμένων των απολύτως απαραίτητων και αιτιολογημένων έργων υποδομής και κοινής ωφέλειας (περιβαλλοντικά δίκτυα). Δ.5.4. Δίκτυα αστικής υποδομής Μεταφορική υποδομή Γενικά Σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Α Σταδίου, το σημαντικότερο μεταφορικό πρόβλημα της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης προκύπτει από τα χαρακτηριστικά του οδικού δικτύου στο κέντρο και το υπόλοιπο παλαιό τμήμα του. Τα χαρακτηριστικά αυτά αφενός δεν προσφέρουν καθόλου ικανοποιητικές συνθήκες μετακίνησης των πεζών και αφετέρου δυσχεραίνουν την μετακίνηση των οχημάτων. Ιδιαίτερα προβλήματα προκαλούνται από την άναρχη και παράνομη στάθμευση, κυρίως στην κεντρική περιοχή, που δυσχεραίνει την διεξαγωγή των μετακινήσεων πεζών και οχημάτων. Ιεράρχηση οδικού δικτύου Η λειτουργική κατάταξη του οδικού δικτύου έγινε στο Α Στάδιο λαμβάνοντας υπόψη τις σχετικές οδηγίες του ΥΠΕΧΩΔΕ 4. Ωστόσο, η ανάλυση είχε χαρακτηρίσει τις οδούς μόνο σε μια κατηγορία, αυτή του "κύριου οδικού δικτύου". Η περαιτέρω κατάταξη σε κατηγορίες (όπως ορίζονται στα παλαιότερα πολεοδομικά σταθερότυπα ή στις ΟΜΟΕ-ΛΚΟΔ) δημιουργεί προβλήματα στις περιοχές Δήμων που αποτελούν τμήματα πολεοδομικών συγκροτημάτων. Τα προβλήματα προκαλούνται από τη διαφορετική λειτουργία που επιτελούν οι συγκεκριμένες οδοί ανάλογα με την περιοχή αναφοράς. Για παράδειγμα, η Αγν. Στρατιώτου έχει διαφορετική λειτουργία ως προς την Δημοτική Ενότητα Πολίχνης (για την οποία είναι κύρια αρτηρία) και διαφορετική ως προς το ΠΣΘ (για το οποίο είναι κύρια συλλεκτήριος). Ανάλογα, οδοί που για την Δημοτική Ενότητα αποτελούν συλλεκτήριες, για το ΠΣΘ είναι τοπικές. Για τους λόγους αυτούς δεν έγινε χρήση των συνηθισμένων κατηγοριών κατάταξης του οδικού δικτύου. 4 ΥΠΕΧΩΔΕ, ΔΔΓΕ/ΔΜΕΟ, Οδηγίες Μελετών Οδικών Έργων, Τεύχος 1: Λειτουργική κατάταξη Οδικού Δικτύου (ΟΜΟΕ-ΛΚΟΔ), Μελέτη: ΝΑΜΑ Α.Ε., 2001 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 75

76 Στον Πίνακα Δ.6 παρουσιάζεται η προτεινόμενη ιεράρχηση. Οι οδοί που χαρακτηρίζονται ως "υπερτοπικό οδικό δίκτυο" παρουσιάζονται στον Πίνακα Δ.3. Επιπλέον, προτείνεται η ιεράρχηση οδών στις περιοχές των επεκτάσεων και στην ΠΕ 14 του εγκεκριμένου σχεδίου (Πίνακας Δ.7). Επίσης, στον Πίνακα Δ.6 παρουσιάζεται και ο υφιστάμενος χαρακτηρισμός κάθε οδού, σύμφωνα με το ισχύον ΓΠΣ. Επισημαίνεται ότι οι οδοί που δεν περιλαμβάνονται στους Πίνακες Δ.3, Δ.6 και Δ.7 θεωρείται ότι ανήκουν στο τοπικό οδικό δίκτυο. Πίνακας Δ.6. Ιεράρχηση οδικού δικτύου περιοχής Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης Ιεράρχηση Οδός Τμήμα ισχύοντος Γ.Π.Σ. Αγ. Αντωνίου Αγ. Νεκταρίου - Παπαφλέσσα Τοπική Αγ. Μαρίνης Π. Μελά Π. Τσαλδάρη Αγ. Νεκταρίου Αγ. Αντωνίου Κηφισίας Τοπική Συλλεκτήρια (υφιστάμενη) Αγ. Παντελεήμονος Π. Μελά Μαυρομιχάλη Εν μέρει Συλλεκτήρια (υφιστάμενη) Αγ. Παρασκευής Διγενή Ελπίδος Τοπική Αγ. Ραφαήλ προεκτάσεις Ιφιγενείας - Ακροπόλεως Τοπική Αγν. Στρατιώτη Τσαλδάρη Παράπλευρη Περιφερειακής Αγράφων Σοφούλη Ναυαρίνου Τοπική Ακροπόλεως Αγ. Ραφαήλ Α. Παπανδρέου Τοπική Ανδρούτσου Αντύπα Κερασούντος Νικοπόλεως Μαυρομιχάλη όρια οικισμού Ατταλού Μ. Αλεξάνδρου Ανδ. Παπανδρέου Τοπική Βουλγαροκτόνου Δασυλλίου Δερβενακίου Διγενή - Νικηταρά Εθν. Αντίστασης Φιλίππου Μεσσήνης Βουλγαροκτόνου Αγ. Αντωνίου Μεσσήνης Φιλίππου Αγ. Παρασκευής Γρ. Λαμπράκη Αγ. Παντελεήμονα Μαυρομιχάλη Ειρήνης Μ. Αντύπα Πολυτεχνείου Τοπική Ελπίδος Αγν. Στρατιώτη Α. Παπανδρέου Λεωφ. Ο. Ελύτη όρια Δήμου - Διγενή - Εράτυρας Θερμαϊκού Καβάφη Φιλίππου Αιγαίου Λαγκαδά Ισαύρων Νικοπόλεως - Λαγκαδά Τοπική Ιφιγενείας & προεκτάσεις της Αγν. Στρατιώτη Αγ. Ραφαήλ Τοπική Καβάφη Εράτυρας - Παπάφη Αρτηρία (προβλεπόμενη) Συλλεκτήρια (προβλεπόμενη) Συλλεκτήρια (προβλεπόμενη) Συλλεκτήρια (υφιστάμενη) Συλλεκτήρια (υφιστάμενη) Εν μέρει Συλλεκτήρια (προβλεπόμενη) και εν μέρει Τοπική Συλλεκτήρια (υφιστάμενη) Συλλεκτήρια (υφιστάμενη) Συλλεκτήρια (υφιστάμενη) Συλλεκτήρια (προβλεπόμενη) Συλλεκτήρια (υφιστάμενη) Καρυπίδου Αγ. Παντελεήμονος Φιλίππου Τοπική Συλλεκτήρια (προβλεπόμενη) Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 76

77 Κερασούντος Κηφισίας Οδός Τμήμα Λαγκαδά Ανδρούτσου Παπαφλέσσα Αγ. Αντωνίου Ιεράρχηση ισχύοντος Γ.Π.Σ. Συλλεκτήρια (υφιστάμενη) Συλλεκτήρια (υφιστάμενη) Κύπρου Μακαρίου Αντύπα Τοπική Λαμπράκη Ελπίδος όρια Δήμου Τοπική Λατομείου Δερβενακίου [Μεσσήνης] Συλλεκτήρια (υφιστάμενη) Π. Μελά Αγ. Παντελεήμονος Αγ. Μαρίνης Συλλεκτήρια (υφιστ.) Μακαρίου Κύπρου Οπλαρχηγού Βελέντζα Συλλεκτήρια (υφιστ.) Μαυρομιχάλη Μεγ. Αλεξάνδρου Μεσσήνης Μουσχουντή Λ. Στρατού Φιλίππου Μεσσήνης Α. Παπανδρέου Μ. Αλεξάνδρου Δερβενακίων όρια Δήμου Αγν. Στρατιώτη Συλλεκτήρια (υφιστάμενη) και τοπική Συλλεκτήρια (υφιστάμενη) Συλλεκτήρια (υφιστάμενη) Συλλεκτήρια (υφιστάμενη) Μπεναρόγια Βελέντζα 25 ης Μαρτίου Τοπική Ναυαρίνου Λ. Στρατού Αγράφων Τοπική Νικοπόλεως Ολυμπιονίκου Καρυπίδη (Καρατάσου) Οπλαρχηγού Βελέντζα Αιγαίου Ισαύρων Αγν. Στρατιώτη Οπλαρχηγού Βελέντζα Πολυτεχνείου Καρατάσου Παξών Βελέντζα 25 ης Μαρτίου Τοπική Ανδ. Παπανδρέου Παπάφη Ελπίδος όριο Δήμου (Κ6) Αγν. Στρατιώτη Καβάφη Παπαφλέσσα Αγ. Αντωνίου - Κηφισίας Τοπική Πολυτεχνείου Προέκταση Ιασωνίδου (Πάροδος Φιλίππου) Οπλ. Βελέντζα Ειρήνης Ελπίδος Φιλίππου - Σεφέρη Νικοπόλεως - Κερασούντος Τοπική Σκύδρας Φιλίππου Βουλγαροκτόνου Τοπική Συλλεκτήρια (προβλεπόμενη) Συλλεκτήρια (υφιστάμενη) Συλλεκτήρια (υφιστάμενη) Αρτηρία (προβλεπόμενη) Συλλεκτήρια (προβλεπόμενη) Εν μέρει Συλλεκτήρια (προβλεπόμενη) και εν μέρει Τοπική Σοφούλη Εσωτ. Περιφερειακή Λ. Στρατού Εν μέρει Συλλεκτήρια (προβλεπόμενη) και εν μέρει Τοπική Λεωφ. Στρατού Λαγκαδά Εσωτ. Περιφερειακή Αρτηρία (υφιστάμενη) Φιλίππου Αγν. Στρατιώτη Βουλγαροκτόνου Συλλεκτήρια (υφιστάμενη) Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 77

78 Φλέμινγκ Οδός Τμήμα όρια Δήμου Μαυρομιχάλη Χρ. Σμύρνης Μουσχουντή Αγν. Στρατιώτη Τοπική Ιεράρχηση ισχύοντος Γ.Π.Σ. Εν μέρει Συλλεκτήρια (υφιστάμενη) και εν μέρει Τοπική Η προτεινόμενη ιεράρχηση του κύριου οδικού δικτύου της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης παρουσιάζεται στον Χάρτη Π.3.1. Η ιεράρχηση οδών στις περιοχές των επεκτάσεων και η συμπλήρωση του ιεραρχημένου οδικού δικτύου στην ΠΕ 14 παρουσιάζεται στον Πίνακα Δ.7. Πίνακας Δ.7. Συμπληρωματική ιεράρχηση οδικού δικτύου Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης Περιοχή Οδός Ανατολικά της Περιφερειακής οδού (ΠΕ 17 και ΠΕ 18) Βόρεια του στρατοπέδου Καρατάσου (ΠΕ 19) Δυτικά της οδού Λαγκαδα (ΠΕ 14 και ΠΕ 21) Παράπλευρη οδός Εσωτερικής Περιφερειακής από Νοσοκομείο Παπαγεωργίου ως νοτιοανατολικό σημείο τομής της παράπλευρης με το όριο της Δημοτικής Ενότητας Προέκταση οδού κάτω διάβασης Εσωτερικής Περιφερειακής στην περιοχή των βυζαντινών νερόμυλων ως το ανατολικό όριο περιοχής προστασίας και οικοανάπτυξης Προτεινόμενες νέες οδοί στην κατεύθυνση βορρά νότου (όπως φαίνεται Χάρτη Π.3.1) Προτεινόμενη νέα οδός στην κατεύθυνση ανατολή δύση στο νότιο όριο της ΠΕ 18 (όπως φαίνεται Χάρτη Π.3.1) Υφιστάμενη οδός από διασταύρωση με Λεωφ. Στρατού ως παράπλευρη οδό Εσωτερικής Περιφερειακής Προτεινόμενη νέα οδός στην κατεύθυνση ανατολή δύση (όπως φαίνεται στο Χάρτη Π.3.1) Δίκτυο ενοποίησης κοινοχρήστων και κοινωφελών χώρων Το προτεινόμενο δίκτυο ενοποίησης κοινοχρήστων και κοινωφελών χώρων που παρουσιάζεται στο Χάρτη Π.3.1, θα συνδέσει κύριες χρήσεις της Δημοτικής Ενότητας και θα προσφέρει πολύ βελτιωμένες συνθήκες για την κίνηση των πεζών. Ο ακριβής προσδιορισμός και η ακριβής διαμόρφωση των διαδρόμων του δικτύου πρέπει να προκύψουν από λεπτομερή μελέτη που θα εξετάσει τις δυνατότητες κάθε οδικού τμήματος να ενταχθεί στους διαδρόμους και να αναβαθμισθεί ώστε, αφενός, να βελτιώσει τις συνθήκες κίνησης των πεζών, ατόμων με αναπηρία και όπου δυνατόν των ποδηλατιστών και, αφετέρου, να αυξήσει την ένταση πρασίνου. Οι επεμβάσεις μπορούν να περιλαμβάνουν πλήρεις πεζοδρομήσεις, αύξηση του πλάτους των πεζοδρομίων, διαμόρφωση ποδηλατοδρόμων, τοποθέτηση κεντρικών νησίδων, κλπ. Στάθμευση Υπάρχει σημαντική έλλειψη στάθμευσης, που μελέτη του 2001 είχε εκτιμήσει ότι είναι της τάξης των 400 θέσεων για την κεντρική περιοχή. Σήμερα η έλλειψη σίγουρα έχει πολλαπλασιασθεί, ειδικά στο κέντρο και στο πυκνοδομημένο τμήμα της Πολίχνης. Η έλλειψη αυτή πρέπει να αντιμετωπισθεί με συνδυασμό προσφοράς χώρων στάθμευσης εκτός οδού, βελτίωσης των δημόσιων συγκοινωνιών και αποθάρρυνσης της χρήσης ΙΧ αυτοκινήτων για την πρόσβαση στο κέντρο. Επισημαίνεται ότι η παρούσα μελέτη δεν προτείνει επιπλέον δημόσιους χώρους στάθμευσης εκτός οδού από αυτούς που είναι χαρακτηρισμένοι με βάση τα ισχύοντα διατάγματα με δεδομένη την έλλειψη δυνατότητας εξασφάλισης δημόσιας γης και σε συνδυασμό με τον ιδιωτικό χαρακτήρα που έχει η στάθμευση των ιδιωτικών οχημάτων. Η έννοια της αύξησης της προσφοράς χώρων εκτός οδού αφορά την αύξηση της Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 78

79 προσφοράς ιδιωτικού χαρακτήρα γηπέδων και κτιρίων στάθμευσης. Η δυνατότητα δίνεται με την πρόταση οργάνωσης των χρήσεων γης στην Πολίχνη με την αύξηση του κέντρου πόλης και τον χαρακτηρισμό όλης της υπόλοιπης περιοχής ως γενικής κατοικίας (χρήσεις στις οποίες επιτρέπονται τα γήπεδα και κτίρια στάθμευσης). Αποχαρακτηρισμός Ελπίδος Από την περιοχή της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης διέρχεται τμήμα του άξονα του βασικού οδικού δικτύου της Θεσσαλονίκης με αριθμό 30: "Ακριτών Ελπίδος Βασ. Γεωργίου από διασταύρωση με οδό Δενδροποτάμου μέχρι διασταύρωση Χορτιάτη" (ΥΑ 62555/5072, ΦΕΚ 561Δ/ ). Το οδικό τμήμα της Ελπίδος που αναφέρεται στην ΥΑ αφορά νέα χάραξη, που προβλέπεται να διέλθει παράλληλα της υφιστάμενης οδού Ελπίδος και να καταλήγει στον κόμβο της Αν. Παπανδρέου με την Μεγ. Αλεξάνδρου. Επίσης, η οδός Βασ. Γεωργίου που αναφέρεται παραπάνω, είναι παλαιά ονομασία της Αν. Παπανδρέου. Σύμφωνα με την ανάλυση της παρούσας μελέτης, η προβλεπόμενη αυτή χάραξη της Ελπίδος (σύμφωνα με την υπουργική απόφαση του βασικού οδικού δικτύου): Δεν είναι υλοποιήσιμη, καθώς υπάρξει σημαντική οικοδόμηση σε σημεία κατά μήκος της προβλεπόμενης χάραξης. Κατά μήκος της χάραξης, στην υφιστάμενη κατάσταση, έχει αναπτυχθεί το πάρκο Ελπίδος που λειτουργεί ως πάρκο πόλης και είναι ιδιαίτερα σημαντικό για μια περιοχή της Πολίχνης υποβαθμισμένη και με έλλειψη πρασίνου. Δεν κρίνεται απαραίτητη για την εξυπηρέτηση της κυκλοφορίας στην περιοχή της Δημοτικής Ενότητας καθώς υπάρχουν παράλληλα τμήματα του υφιστάμενου οδικού δικτύου που έχουν τη δυνατότητα να παραλάβουν τις κινήσεις μεταξύ του κέντρου της Πολίχνης και την οδό Α. Παπανδρέου. Η διάθεσή της ως χώρος πρασίνου προσφέρει τη δυνατότητα να ενταχθεί στο προτεινόμενο δίκτυο ενοποίησης κοινοχρήστων και κοινωφελών χώρων που παρουσιάζεται στον Χάρτη Π.3.1 προσφέροντας σύνδεση του μητροπολιτικού πάρκου του πρώην στρατοπέδου Π. Μελά με την Α. Παπανδρέου και πολύ κοντά στο δάσος του Σέιχ Σου. Η νέα χάραξη της Ελπίδος δεν περιλαμβάνεται στο κύριο οδικό δίκτυο της παρούσας πρότασης ιεράρχησης του οδικού δικτύου. Προτείνεται να γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες, ώστε η Ελπίδος να αφαιρεθεί από το Βασικό Οδικό Δίκτυο της Θεσσαλονίκης. Λοιπή τεχνική υποδομή Η λοιπή τεχνική υποδομή περιγράφεται σε προηγούμενο κεφάλαιο και παρουσιάζεται στον Χάρτη Π.2.β, ενώ αναλυτικότερα για την εντός των ορίων του σχεδίου πόλης περιοχή φαίνεται στον Χάρτη Π.3.3. Συνοπτικά σημειώνεται, ότι απαιτείται σταδιακή αναβάθμιση ή/και επέκταση των δικτύων ύδρευσης, αποχέτευσης, ενέργειας και τηλεπικοινωνιών στο σύνολο της εντός εγκεκριμένου σχεδίου περιοχής αλλά και στις περιοχές εκείνες που εντάσσονται στο σχέδιο, έτσι ώστε όλη η πολεοδομημένη περιοχή να καλύπτεται με τα απαιτούμενα τεχνικά δίκτυα. Ασφάλεια - Προστασία Οι βασικές προβλέψεις ασφάλειας και προστασίας επιδιώχθηκε να ενσωματωθούν στον προτεινόμενο σχεδιασμό με την αποφυγή τυχόν επεκτάσεων ή μη συμβατών χρήσεων σε περιοχές επικινδυνότητας, όπως γεωλογικά ακατάλληλες περιοχές, περιοχές πυκνού υδρογραφικού δικτύου κλπ. Στον Χάρτη Π.3.3 σημειώνονται σε ελεύθερους χώρους (υφιστάμενους ή προτεινόμενους) θέσεις συγκέντρωσης κοινού σε περίπτωση σεισμού, ενώ καθορίζονται και περιοχές εξυπηρέτησης του πληθυσμού από τους χώρους αυτούς. Αυτονόητο είναι ότι οι θέσεις συγκέντρωσης πληθυσμού σε περίπτωση σεισμού αποτελούν κυρίως τα γήπεδα, οι μεγάλοι χώροι πρασίνου ή/και οι αδόμητες εκτάσεις εκτός ορίων. Τέλος, σημειώνονται το Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Παπαγεωργίου και το 424 Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης που καλύπτουν ανάγκες περίθαλψης σε περίπτωση κινδύνου. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 79

80 Δ.6. ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΥΠΤΟΥΝ Το πρόγραμμα ενεργοποίησης του ΓΠΣ της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης παρουσιάζεται αναλύτικά σε πίνακες στο Κεφάλαιο Ι της ΣΜΠΕ όπου περιλαμβάνονται ομαδοποιημένα σε τρεις κατηγορίες (Περιβάλλον Ποιότητα ζωής, Τεχνική υποδομή, Κοινωνική υποδομή) τα ακόλουθα στοιχεία: α) τα βασικά έργα ανά κατηγορία που απαιτούνται για την εφαρμογή του ΓΠΣ, β) ο βαθμός προτεραιότητας, γ) το προεκτιμώμενο κόστος, μόνον για τα έργα για τα οποία είναι δυνατόν να εκτιμηθεί κόστος στο στάδιο αυτό, και δ) οι πιθανές πηγές χρηματοδότησης. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 80

81 Ε. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ Σε αυτό το κεφάλαιο παρουσιάζονται οι λόγοι μη επιλογής της μηδενικής λύσης μέσω της τεκμηρίωσης της αναγκαιότητας τροποποίησης βάσει των διαπιστώσεων της ανάλυσης και των εντοπιζόμενων τάσεων ανάπτυξης. Στη συνέχεια παρουσιάζονται κάποια εναλλακτικά σενάρια πληθυσμιακής εξέλιξης, η επιλογή του πιο πιθανού εκ των οποίων διαμορφώνει τα βασικά προγραμματικά μεγέθη. Ακολούθως εξετάζονται εναλλακτικά σενάρια του δομικού σχεδίου ανάπτυξης με ειδικότερες αναφορές στην εκτός σχεδίου ζώνη, στα πολεοδομημένα τμήματα και στην υποδομή μεταφορών. Βάσει γνωμοδοτήσεων και γύρου διαβούλευσης αποτυπώνονται κρίσιμες αναδράσεις για την οριστικοποίηση του προτεινόμενου σεναρίου της τροποποίησης του ΓΠΣ το οποίο παρουσιάζεται αναλυτικά στο Κεφάλαιο Δ. Επισημαίνεται ότι βάση του προτεινόμενου σεναρίου οργάνωσης αποτέλεσε το 3 ο σενάριο του δομικού σχεδίου ανάπτυξης το οποίο προσαρμόστηκε με τις εισροές των γνωμοδοτήσεων. Τέλος παρουσιάζεται μια γενική περιβαλλοντική τεκμηρίωση αυτής της επιλογής. Ε.1. ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΓΠΣ - ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΜΗΔΕΝΙΚΗΣ ΛΥΣΗΣ Με βάση την αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης, των τάσεων και των προοπτικών ανάπτυξης, των χωροταξικών δεδομένων και των ζητημάτων πολεοδομικής οργάνωσης, όπως έχουν παρουσιαστεί στο προηγούμενο Κεφάλαιο Δ, τεκμηριώνεται η αναγκαιότητα τροποποίησης του ΓΠΣ και συνεπώς η μη επιλογή της μηδενικής λύσης. Συνοψίζοντας τη σχετική ανάλυση (SWOT), στον Πίνακα Ε.1 παρουσιάζονται τα ισχυρά σημεία, οι αδυναμίες, οι ευκαιρίες και οι απειλές που εντοπίζονται για τη ΔΕ Πολίχνης. Το πλαίσιο των αδυναμιών που εντοπίζονται και αφορούν στην εσωτερική δυναμική της ΔΕ και των ευκαιριών που παρουσιάζονται και αποτυπώνουν τις επιδράσεις του εξωτερικού περιβάλλοντος, συνιστούν τις κεντρικές αφορμές τεκμηρίωσης της αναγκαιότητας για την τροποποίηση του ΓΠΣ και άρα διαμορφώνουν τους λόγους της μη επικαιρότητας του ισχύοντος Σχεδίου. Αντίστροφα, η διατήρηση του ισχύοντος ΓΠΣ και άρα η επιλογή της μηδενικής λύσης θα είχε ως αποτέλεσμα: Τη μη αντιμετώπιση προβλημάτων υποβάθμισης της περιαστικής ζώνης. Τη μη εξασφάλιση διεξόδου διοχέτευσης των εντοπιζόμενων πιέσεων αστικής ανάπτυξης και επέκτασης. Τη μη ρύθμιση πιέσεων εκτός σχεδίου δόμησης. Τη μη ικανοποίηση των απαιτήσεων διάθεσης κοινωνικού εξοπλισμού. Τη μη ικανοποιητική προστασία στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος του αστικού και περιαστικού χώρου. Τη μη ικανοποιητική διασύνδεση της ΔΕ με το νέο τοπίο κυκλοφοριακών συνδέσεων (π.χ. μετρό) Τη μη ικανοποιητική ενσωμάτωση λειτουργιών υπερτοπικής σημασίας (π.χ. νοσοκομεία, εκπαίδευση). Τη μη επέκταση δικτύων κοινής ωφέλειας και άρα αντιμετώπισης ζητημάτων ποιότητας ζωής. Τη μη ενσωμάτωση των νέων θεσμικών ρυθμίσεων μητροπολιτικού επιπέδου (π.χ. νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο) Για τους ανωτέρω λόγους, η μηδενική λύση δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή διότι δεν ρυθμίζονται οι τάσεις και η δυναμική της αστικής ανάπτυξης και επέκτασης και δεν προστατεύονται ουσιαστικά οι πόροι του περιβάλλοντος ακριβώς από τη μη ρύθμιση αυτών των τάσεων. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 81

82 Ισχυρά Σημεία Πίνακας Ε.1. Ανάλυση SWOT ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Αδυναμίες ΘΕΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Ένταξη του Δήμου στο συνεκτικό τμήμα της μητροπολιτικής περιοχής της Θεσσαλονίκης (δυνατότητες βιώσιμου πολεοδομικού σχεδιασμού) Δυναμική πληθυσμιακή ανάπτυξη και θετική δημογραφική διάρθρωση Ύπαρξη αξιόλογου πυρήνα υπερτοπικών δραστηριοτήτων του τριτογενούς τομέα Άμεση εγγύτητα με υπερτοπικούς σημαντικούς οδικούς άξονες Ύπαρξη σημαντικών εκτάσεων για αξιοποίηση-επανάχρηση με υπερτοπικού χαρακτήρα λειτουργίες Προσφορά νέας πολεοδομημένης γης και σχετικά φθηνής κατοικίας Πολύ ικανοποιητικό ποσοστό θεσμοθετημένων κοινοχρήστωνκοινωφελών χώρων στο σύνολο του Δήμου Ευκαιρίες Αυξημένη ζήτηση για εγκατάσταση στην περιοχή συγκριτικά νεότερων και πολυπληθέστερων νοικοκυριών Δυνατότητα προσέλκυσης δραστηριοτήτων μητροπολιτικού επιπέδου λόγω των υφιστάμενων υπερτοπικών λειτουργιών και της εγγύτητας στους άξονες εισόδουεξόδου στην πόλη Ζήτηση για εξεύρεση μεγάλων χώρων από λειτουργίες υπερτοπικού επιπέδου, όπως οι Πανεπιστημιακές Σχολές Δυνατότητα κάλυψης της περιοχής από το Μετρό που θα συμβάλλει στη βελτίωση της εξυπηρέτησης του Δήμου από τα μέσα μαζικών μεταφορών Επικαιροποίηση του σχεδιασμού σε μητροπολιτικό επίπεδο (επικαιροποίηση του Ρυθμιστικού Σχεδίου) ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Προβλήματα υποβάθμισης γενικότερα της βόρειας και δυτικής ζώνης του ΠΣΘ Διάσπαρτη και χωρίς πολεοδομικό πλαίσιο δόμηση στην εκτός σχεδίου περιοχή Πολύ υψηλές πυκνότητες στις Πολεοδομικές Ενότητες των παλιών σχεδίων Ελλιπής εφαρμογή του πολεοδομικού σχεδιασμού Σημαντικό ποσοστό θεσμοθετημένων χώρων κοινωνικής υποδομής που δεν έχουν εξασφαλιστεί Καταπάτηση των ρεμάτων στην περιοχή του Δήμου και μη αξιοποίηση της θέσης τους στον αστικό ιστό Μη ικανοποιητική κατάσταση οδικού δικτύου Μη ικανοποιητική σύνδεση Δήμου με το ευρύτερο οδικό δίκτυο Απειλές Περιορισμός της αναπτυξιακής δυναμικής της Θεσσαλονίκης προς το νότιο-ανατολικό τμήμα της Ακύρωση της προοπτικής αναβάθμισης της βόρειας και δυτικής ζώνης, εφόσον συνεχίσει η μη εφαρμογή συγκεκριμένων πολιτικών και προγραμμάτων αναβάθμισης Διαχείριση της αξιοποίησης μεγάλων διαθέσιμων χώρων από φορείς που δεν έχουν σχέση με τις ανάγκες της πόλης και την τοπική κοινωνία Προτεραιότητα προς τις προαστιακές περιοχές της πόλης όσον αφορά τις υποδομές Ρύπανση του περιβάλλοντος από γειτνιάζουσες πηγές ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Ε.2. ΣΕΝΑΡΙΑ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ Η μελέτη εξετάζει ορισμένα εναλλακτικά σενάρια εξέλιξης του πληθυσμού προκειμένου να εκτιμηθεί ο μελλοντικός πληθυσμός και να επιλεγεί το νέο προγραμματικό μέγεθος πληθυσμού βάσει του οποίου θα σχεδιαστούν οι μελλοντικές ανάγκες. Επισημαίνεται προκαταβολικά ότι, η περιοχή μελέτης αποτελεί τμήμα ενός ενιαίου πολεοδομικού συγκροτήματος και επομένως η πληθυσμιακή του εξέλιξή δεν είναι μια αυτόνομη διεργασία. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 82

83 Εκτός από τις τάσεις προσέλκυσης πληθυσμού στο ΠΣΘ ή εξόδου από αυτό για τους λόγους που συμβαίνουν, κρίσιμη παράμετρος αποτελεί η προσφορά πολεοδομημένης γης στο ΠΣΘ και ιδιαίτερα σε περιοχές όπως η Πολίχνη με σχετικά φθηνότερες αξίες γης και κατοικίας και σχετικά καλό περιβάλλον. Η εκτίμηση της μελλοντικής εξέλιξης του πληθυσμού έγινε για χρονικό ορίζοντα το έτος - στόχο Η επιλογή αυτής της χρονικής περιόδου στηρίχθηκε στο σκεπτικό ότι οι διαδικασίες μελέτης και έγκρισης ενός ΓΠΣ είναι χρονοβόρες, με αποτέλεσμα οι πενταετείς προβλέψεις πληθυσμού που περιλαμβάνονται στις παλαιότερες προδιαγραφές να απαξιώνονται. Κρίθηκε επίσης σκόπιμη, η υιοθέτηση εναλλακτικών σεναρίων προκειμένου να ανιχνευθούν οι τάσεις αυτές βάσει συγκεκριμένων παραδοχών για τη μελλοντική πληθυσμιακή εξέλιξη της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης. Συνολικά προέκυψαν 5 εναλλακτικά σενάρια εξέλιξης του πληθυσμού για το σύνολο της Δημοτικής Ενότητας. Σε όλα τα σενάρια λαμβάνεται υπόψη το γεγονός ότι η Δημοτική Ενότητα Πολίχνης έχει διαθέσιμες εκτάσεις για δόμηση. Αναλυτικότερα: Στο πρώτο σενάριο γίνεται η παραδοχή ότι διατηρείται ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής (ΜΕΡΜ) του πληθυσμού που παρατηρήθηκε στην Πολίχνη την δεκαετία Βάσει του σεναρίου αυτού (εφαρμογή στο μόνιμο πληθυσμό απογραφής 2011) προκύπτει ότι ο πληθυσμός της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης το 2021 θα ανέλθει σε κατοίκους που ουσιαστικά συνιστά αύξηση της τάξης του 4,70% για το έτος Στο δεύτερο σενάριο γίνεται η παραδοχή ότι ο πληθυσμός της Πολίχνης θα αυξηθεί βάσει του ΜΕΡΜ που παρουσίασε την δεκαετία Από την εφαρμογή του ΜΕΡΜ στο μόνιμο πληθυσμό απογραφής του 2011 προκύπτει ότι ο πληθυσμός της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης θα ανέλθει σε κατοίκους (αύξηση της τάξης του 31,60%) το Στο τρίτο σενάριο γίνεται η παραδοχή ότι η πληθυσμιακή εξέλιξη της Πολίχνης θα ακολουθήσει τη μέση πληθυσμιακή εξέλιξη του Δήμου Παύλου Μελά που παρατηρήθηκε κατά την δεκαετία Εφαρμόζοντας τον ΜΕΡΜ του Δήμου Παύλου Μελά στον πληθυσμό αφετηρίας (μόνιμος πληθυσμός 2011), προκύπτει ότι το 2021 ο πληθυσμός της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης θα ανέλθει σε κατοίκους (αύξηση της τάξης του 13,30%). Στο τέταρτο σενάριο γίνεται η παραδοχή ότι η πληθυσμιακή εξέλιξη της Πολίχνης θα ακολουθήσει τη μέση πληθυσμιακή εξέλιξη του Δήμου Παύλου Μελά που παρατηρήθηκε κατά την δεκαετία Εφαρμόζοντας τον αντίστοιχο ΜΕΡΜ του Δήμου Παύλου Μελά στον πληθυσμό αφετηρίας (μόνιμος πληθυσμός 2011), προκύπτει ότι το 2021 ο πληθυσμός της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης θα ανέλθει σε κατοίκους (αύξηση της τάξης του 23,50%). Στο πέμπτο σενάριο γίνεται η παραδοχή ότι το ποσοστό που κατείχε ο πληθυσμός της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης, κατά την απογραφή του 2011, στο συνολικό πληθυσμό της ΕΠΘ θα διατηρηθεί και για έτος 2021 τουλάχιστον στα ίδια επίπεδα. Με δεδομένη τη στρατηγική υπέρ της συνεκτικής ανάπτυξης της πόλης και την προσφορά πολεοδομημένης γης στην Πολίχνη, το ποσοστό συμμετοχής της Πολίχνης μπορεί μάλιστα να αυξηθεί. Με χρονικό ορίζοντα το έτος 2022, η μελέτη Επικαιροποίησης του Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προγράμματος Προστασίας Περιβάλλοντος Θεσσαλονίκης (Α Στάδιο) εκτιμά ότι ένας πληθυσμός της τάξης των κατοίκων θεωρείται αξιόπιστο προγραμματικό πληθυσμιακό μέγεθος της ΕΠΘ με τα σημερινά της όρια. Βάσει της παραπάνω παραδοχής, υπολογίζεται ότι ο πληθυσμός της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης μπορεί να κυμανθεί από έως κατοίκους (αύξηση της τάξης του 14,40%-27,10%). Στον παρακάτω Πίνακα φαίνονται συγκριτικά τα πέντε σενάρια και οι εκτιμώμενες τάσεις πληθυσμιακής εξέλιξης ανά σενάριο. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 83

84 Πίνακας Ε.2. Σενάρια πληθυσμιακής εξέλιξης για την Δημοτική Ενότητα Πολίχνης για το έτος - στόχο 2021 ΣΕΝΑΡΙΑ Σενάριο 1ο: Εκτίμηση πληθυσμού βάσει ΜΕΡΜ Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης Σενάριο 2ο: Εκτίμηση πληθυσμού βάσει ΜΕΡΜ Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης Σενάριο 3ο: Εκτίμηση πληθυσμού βάσει ΜΕΡΜ Δήμου Παύλου Μελά Σενάριο 4ο: Εκτίμηση πληθυσμού βάσει ΜΕΡΜ Δήμου Παύλου Μελά Σενάριο 5ο: Εκτίμηση πληθυσμού βάσει του εκτιμώμενου πληθυσμού της ΕΠΘ από τη μελέτη Επικαιροποίησης του ΡΣΘ ( κάτοικοι) Η μελέτη θεωρεί ότι, τόσο με βάση τις εκτιμώμενες τάσεις, όσο και με βάση τις αναπτυξιακές δυνατότητες της περιοχής, ο προγραμματικός πληθυσμός της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης για το έτος 2021 μπορεί να προβλεφθεί με μέγεθος της τάξης των κατοίκων, μέγεθος που θεωρείται ρεαλιστικό με βάση τα στοιχεία του μόνιμου πληθυσμού και γενικότερα της ζήτησης για κατοικία στην περιοχή της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης. Ο πληθυσμός αυτός λαμβάνεται ως βάση για τον σχεδιασμό των αναγκών της Δημοτικής Ενότητας Πολίχνης σε πολεοδομημένη γη για κατοικία και σε κοινωνικές και τεχνικές υποδομές, έτσι όπως προκύπτουν οι ανάγκες αυτές από τις υφιστάμενες τάσεις και αποτρέποντας με τον τρόπο αυτόν μη επιθυμητούς τύπους οικιστικής ανάπτυξης όπως η εκτεταμένη εκτός σχεδίου δόμηση, η αυθαίρετη δόμηση, η μεγάλη υπέρβαση των συντελεστών δόμησης κλπ. Ε.3. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΔΟΜΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΧΩΡΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Αναφορικά με το Δομικό Σχέδιο Χωρικής Οργάνωσης της ΔΕ Πολίχνης εξετάστηκαν και τέθηκαν σε διαβούλευση 3 σενάρια. Οι βασικές επιλογές και οι εναλλακτικές προσεγγίσεις του σχεδιασμού ανά σενάριο, για την εκτός σχεδίου περιοχή του Δήμου, έχουν ως εξής: Σενάριο 1 Πρόκειται ουσιαστικά για ένα σενάριο σύμφωνα με το οποίο παραμένει ουσιαστικά ο ισχύον σχεδιασμός της μελέτης της ΖΟΕ του Οργανισμού Θεσσαλονίκης. Σύμφωνα με αυτό: Παραμένουν οι τρεις ζώνες χρήσεων, δηλαδή: Ζώνη οικιστικής καταλληλότητας με στοιχείο ΓΑ4. Περιλαμβάνει την περιοχή δυτικά της Περιφερειακής οδού, η οποία περιλαμβάνει και το πρώην Στρατόπεδο Καρατάσου. Ζώνη προστασίας και οικοανάπτυξης με στοιχείο ΕΒ5. Περιλαμβάνει την περιοχή ανατολικά της Περιφερειακής οδού (τμήμα της ευρύτερης αναδασωτέας). Ζώνη εγκατάστασης της μεταποίησης χαμηλής όχλησης με στοιχείο ΑΑΓ1. Περιλαμβάνει την περιοχή δυτικά της οδού Λαγκαδά, στην οποία συναντάται σημαντική συγκέντρωση χονδρεμπορίου και βιοτεχνιών. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 84

85 Ορίζεται ως Ζώνη υγείας μητροπολιτικού επιπέδου, η έκταση στα ανατολικά του Δήμου, που καλύπτεται από το Γενικό Νοσοκομείο Παπαγεωργίου και το 424 ΓΣΝ Θεσσαλονίκης. Σενάριο 2 Σύμφωνα με το σενάριο αυτό η στρατηγική του ΓΠΣ επικεντρώνεται στη διατήρηση του στρατοπέδου Καρατάσου ως ανοικτού, αδόμητου χώρου στο σύνολό του και οργανώνονται καλύτερα οι ζώνες που συγκεντρώνουν σήμερα παραγωγικές δραστηριότητες και επαγγελματικές εγκαταστάσεις. Έτσι, Διατηρείται η περιοχή προστασίας και οικοανάπτυξης με στοιχείο ΕΒ4 που προτείνει η μελέτη ΖΟΕ του Οργανισμού Θεσσαλονίκης, στην περιοχή ανατολικά της Περιφερειακής οδού. Ορίζεται ως πάρκο μητροπολιτικού επιπέδου η έκταση του πρώην Στρατοπέδου Καρατάσου. Εντός του πάρκου προτείνεται η χωροθέτηση δραστηριοτήτων αθλητισμού, αναψυχής και πολιτισμού μητροπολιτικού επιπέδου. Υποδεικνύονται οι ακόλουθες δυο περιοχές προς πολεοδόμηση: Ζώνη υποδοχής δραστηριοτήτων του τριτογενούς τομέα. Πρόκειται για την περιοχή βορείως του Στρατοπέδου Καρατάσου, στην οποία επιτρέπεται η χωροθέτηση χρήσεων που ανήκουν στον τριτογενή τομέα. Ζώνη εγκατάστασης της μεταποίησης χαμηλής όχλησης. Πρόκειται για την περιοχή δυτικά της οδού Λαγκαδά στην οποία επιτρέπεται η χωροθέτηση βιομηχανικών βιοτεχνικών μονάδων, επαγγελματικών εργαστηρίων και εγκαταστάσεων αποθήκευσης-χονδρεμπορίου χαμηλής όχλησης. Εντός της ζώνης αυτής υποδεικνύεται ενδεικτικά η χωροθέτηση κοινωνικών εξυπηρετήσεων και πρασίνου. Καθορίζεται μια Ζώνη υγείας μητροπολιτικού επιπέδου (βλέπε Σενάριο 1). Σενάριο 3 Το σενάριο αυτό επιδιώκει μια συνολική χωρική αναδιοργάνωση του εξωαστικού χώρου και οργανικότερη σύνδεση με τον αστικό χώρο, παράλληλα με μια βασική χωρική επιδίωξη την εγκατάσταση στην περιοχή νέων υπερτοπικών λειτουργιών υψηλού επιπέδου και ειδικότερα πανεπιστημιακών σχολών. Σύμφωνα με το σενάριο αυτό: Ορίζεται ως Περιοχή Απόλυτης Προστασίας η αναδασωτέα περιοχή που βρίσκεται στα ανατολικά όρια του Δήμου, στην οποία γενικώς απαγορεύεται η δόμηση ή τίθενται πολύ αυστηροί περιορισμοί και μόνον για ειδικές δραστηριότητες προστασίας. Καθορίζεται μια Ζώνη υγείας μητροπολιτικού επιπέδου (βλέπε Σενάριο 1). Καθορίζεται μια Ζώνη εκπαίδευσης μητροπολιτικού επιπέδου (ΑΕΙ) σε τμήμα της έκτασης του πρώην Στρατοπέδου Καρατάσου για την μελλοντική εγκατάσταση σχολών του ΑΠΘ (π.χ. Πολυτεχνική Σχολή, η οποία έχει ήδη δείξει το ενδιαφέρον της για τη μετεγκατάσταση σε αυτήν την περιοχή). Υποδεικνύονται οι ακόλουθες τέσσερις περιοχές προς πολεοδόμηση: Ζώνη δραστηριοτήτων υποστήριξης των μητροπολιτικών εγκαταστάσεων υγείας-εκπαίδευσης. Πρόκειται για μια ζώνη ανατολικά της Περιφερειακής οδού η οποία εκτείνεται κατά μήκος αυτής. Στην ζώνη αυτή προτείνεται η χωροθέτηση δραστηριοτήτων συναφών με την υγεία (π.χ. ιδιωτικές κλινικές, ιδιωτικά ιατρικά εργαστήρια, κλπ) και την εκπαίδευση (π.χ. φροντιστήρια). Νέος οικιστικός υποδοχέας. Πρόκειται για έκταση στην περιοχή ανατολικά της Περιφερειακής οδού με σκοπό την κάλυψη τυχόν αυξημένης μελλοντικής ζήτησης σε γη για κατοικία με υψηλές προδιαγραφές. Ζώνη υποδοχής δραστηριοτήτων του τριτογενούς τομέα (βλέπε Σενάριο 2). Ζώνη εγκατάστασης της μεταποίησης χαμηλής όχλησης (βλέπε Σενάριο 2). Ορίζονται ως Πάρκο και διάδρομοι πρασίνου μητροπολιτικού επιπέδου τμήμα της έκτασης του πρώην Στρατοπέδου Καρατάσου, καθώς και μια ζώνη που εκτείνεται εκατέρωθεν του ρέματος των Μετεώρων, στην περιοχή ανατολικά της Περιφερειακής οδού. Ορίζεται ως Περιοχή προστασίας και οικοανάπτυξης η λοιπή περιοχή ανατολικά της Περιφερειακής οδού που δεν εντάσσεται σε κάποια από τις παραπάνω ζώνες. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 85

86 Υποδεικνύεται μια Ζώνη κοινωνικών εξυπηρετήσεων σε τμήμα της έκτασης του πρώην Στρατοπέδου Στρεμπενιώτη, επί της οδού Λεωφόρος Στρατού, για την κάλυψη μελλοντικών αναγκών σε κοινωνική υποδομή επιπέδου Δήμου. Σε ό,τι αφορά στην πολεοδομημένη περιοχή του Δήμου, στα Σενάρια 2 και 3 προτείνονται οι ακόλουθες βασικές επεμβάσεις: Επανεξετάζονται οι χρήσεις γης με σκοπό την ανάδειξη ενός σημαντικού κέντρου πόλης με πυρήνες το σημερινό πολεοδομικό κέντρο, διευρυμένο, όμως, προς την οδό Μουσχουντή και προς την οδό Καυκάσου, και προτεινόμενα νέα κέντρα στις ΠΕ 15 και 16. Στα πλαίσια αυτά αναθεωρούνται ορισμένες κρίσιμες χρήσεις, όπως για παράδειγμα ο χώρος του Υποσταθμού της ΔΕΗ που ορίζεται ως κέντρο πόλης. Οι μεγάλοι χαρακτηρισμένοι χώροι πρασίνου και κοινωνικών εξυπηρετήσεων εντάσσονται σε ένα συνολικά σχεδιασμένο δίκτυο κοινωφελών και κοινοχρήστων χώρων με τον σχεδιασμό διαδρόμων σύνδεσης, οι οποίοι λειτουργούν είτε ως ένα σύστημα βιώσιμων μετακινήσεων είτε ως διάδρομοι αύξησης της βιομάζας και σύνδεσης με πυρήνες πρασίνου, χωρίς κατ ανάγκη να αποδίδονται μόνον στην κίνηση πεζών. Αναφορικά με τις εναλλακτικές ως προς την οργάνωση της μεταφορικής υποδομής, εξετάστηκαν οι ακόλουθες παρεμβάσεις: Αναδιοργανώνεται η ιεράρχηση του οδικού δικτύου με τη χρήση μιας κατηγορίας κύριο οδικό δίκτυο και με επιμέρους διάκριση στο υπερτοπικό και στο ενδοδημοτικό κύριο οδικό δίκτυο. Ο βασικός λόγος για τη χρήση μιας κατηγορίας είναι ότι σε επίπεδο ουσιαστικής αξιοποίησης της ιεράρχησης σε αρτηρίες, συλλεκτήριους κλπ. δεν υπάρχει καμία διαφορά, επειδή τα κυριότερα χαρακτηριστικά που επιβάλλουν οι υφιστάμενες κατηγορίες (γεωμετρικά και λειτουργικά στοιχεία των οδών) δεν είναι δυνατόν να εφαρμοστούν στις εσωτερικές αστικές περιοχές, όπως η Πολίχνη, με δεδομένο ότι στην πλειονότητά του το δίκτυο αυτό είναι κατασκευασμένο. Καταργείται η προτεινόμενη από το θεσμοθετημένο ΓΠΣ νέα χάραξη της οδού Ελπίδος (η οποία είναι ενταγμένη και στην Υπουργική Απόφαση του Βασικού Οδικού Δικτύου), επειδή δεν είναι υλοποιήσιμη και δεν κρίνεται απαραίτητη για την περιοχή του Δήμου Πολίχνης. Προτείνεται να γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες ώστε η οδός Ελπίδος να αφαιρεθεί από το Βασικό Οδικό Δίκτυο της Θεσσαλονίκης. Στο πλαίσιο της μελλοντικής σύνδεσης του Μετρό με την περιοχή των Νοσοκομείων προτείνεται η διέλευση του Μετρό και από τις εσωτερικές περιοχές του Δήμου Πολίχνης, ώστε να εξυπηρετηθεί σημαντικό μέρος του αστικού πληθυσμού και των μετακινήσεών τους. Προτείνεται η σύνταξη ολοκληρωμένου σχεδίου βιώσιμων μετακινήσεων είτε μόνον για τον Δήμο Πολίχνης είτε για την ευρύτερη ζώνη του βόρειου και δυτικού ΠΣΘ στην οποία εντάσσεται. Η βελτίωση των μέσων μαζικών μεταφορών και των ήπιων μέσων μεταφοράς (κίνηση πεζή και ποδηλάτου) πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο ειδικής μελέτης, καθώς η αύξηση της χρήσης τους θα μείωνε τις επιπτώσεις της υψηλής κυκλοφορίας οχημάτων. Πιθανοί τρόποι βελτίωσης περιλαμβάνουν: επέκταση του Μετρό, αναδιάρθρωση των λεωφορειακών γραμμών, πύκνωση των δρομολογίων, δρομολόγηση κυκλικής λεωφορειακής γραμμής που να καλύπτει τις περιοχές των επεκτάσεων, παρακολούθηση της υφιστάμενης δημοτικής συγκοινωνίας, δημιουργία δικτύου πεζοδρόμων, δημιουργία δικτύου ποδηλατοδρόμων, όπου αυτό είναι εφικτό. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 86

87 ΔΗΜΟΣ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ, Τροποποίηση ΓΠΣ ΔΕ Πολίχνης Σχήμα Ε.1. Χωρική οργάνωση ΔΕ Πολίχνης - Σενάριο 1 Σχήμα Ε.2. Χωρική οργάνωση ΔΕ Πολίχνης - Σενάριο 2 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 87

88 Σχήμα Ε.3. Χωρική οργάνωση ΔΕ Πολίχνης - Σενάριο 3 Ε.4. ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΦΟΡΕΩΝ ΚΑΙ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΛΕΓΕΝΤΟΣ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Τόσο κατά τη διαδικασία της Α' φάσης της ανάλυσης όσο και κατά τη διαδικασία της Β1 φάσης της διαμόρφωσης της πρότασης τροποποίησης, ελήφθησαν κρίσιμες εισροές από συναρμόδιους φορείς με τις οποίες δομήθηκε το τελικά επιλεχθέν σενάριο χωρικής οργάνωσης. Οι παρατηρήσεις και οι προτάσεις ανά φορέα καταγράφονται ακολούθως και επισυνάπτονται στο Παράρτημα (Κεφάλαιο Κ) της παρούσας. Αναφορικά με την επέκταση του μετρό, η Αττική Οδός ΑΕ αναφέρει ότι η περίπτωση διέλευσης της γραμμής εντός αστικού ιστού Πολίχνης έχει αποκλειστεί. Η επέκταση από το Σταθμό "Ευκαρπία" μέχρι το νοσοκομείο Παπαγεωργείου θα εξεταστεί στην επόμενη φάση. Προτείνει επίσης τη χωροθέτηση σταθμών μετεπιβίβασης πλησίον των Σταθμών "Πολίχνη" και "Ευκαρπία". Το Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης προτείνει: α) στην προς πολεοδόμηση περιοχή Υποδοχής Δραστηριοτήτων του Τριτογενούς τομέα ανατολικά της περιφερειακής οδού να επιτρέπονται και τα επαγγελματικά εργαστήρια χαμηλής όχλησης, β) να γίνει επαναδιατύπωση της παραγράφου που αναφέρεται σε υφιστάμενες δραστηριότητες που δεν εμπίπτουν στο Ν.3325/05 όπως τροποποιήθηκε και ισχύει με το Ν.3982/11, γ) να επαναοριστεί η έννοια της νομίμως υφιστάμενης δραστηριότητας και δ) να προβλεφτεί η επανάχρησης υφιστάμενων βιοτεχνικών κτιρίων ανεξαρτήτου δραστηριότητας στον ίδιο όμως βαθμό όχλησης. Το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης προτείνει να εξαιρεθούν οι χρήσεις τριτογενούς τομέα από τον προτεινόμενο Οργανωμένο Υποδοχέα Παραγωγικών Δραστηριοτήτων έκτασης 8,96 ha με δεδομένη την επάρκεια χώρου στις ΠΕ 18 και 19. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 88

89 Ο Οργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης εκτιμά ότι η πρόβλεψη χρήσης τερματικού χώρου σταθμού αστικών συγκοινωνιών στην ΠΕ 5 θα συνέβαλε στην αντιμετώπιση πιθανών μελλοντικών προβλημάτων εξυπηρέτησης. Η ΔΕΔΔΗΕ αναφέρει ότι συμφωνεί με τα αναφερόμενα στις περιοχές προς πολεοδόμηση όπου διέρχονται ήδη γραμμές υψηλής τάσης 150 kv. Το Συμβούλιο Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης θεωρεί σημαντικό το ζήτημα της βιώσιμης κινητικότητας και προβαίνει στην παράθεση ιδεών για την ενίσχυσή της στη ΔΕ Πολίχνης. Οι Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού δεν φέρουν αντίρρηση στις προτάσεις της τροποποίησης του ΓΠΣ Πολίχνης και επισημαίνουν τη δυνατότητα παρέμβασής του στις περιπτώσεις εκσκαφών και αποκάλυψης σχετικών μνημείων. Η Κτηματική Υπηρεσία Ν. Θεσσαλονίκης σημειώνει ότι ο χώρος του Στρατοπέδου Καρατάσου αποτελεί ανταλλάξιμο τμήμα με αρ. ΑΚ έκτασης 689 στρεμ. το οποίο δεσμεύεται για κοινωφελείς σκοπούς (εκπαιδευτικά ιδρύματα, δημόσιες υπηρεσίες). Η ΔΕΣΦΑ αναφέρει ότι από τη ΔΕ Πολίχνης δεν διέρχονται αγωγοί αερίου υψηλής πίεσης. Η ΕΥΑΘ αναφέρει ότι: α) στην περίπτωση Νικόπολης και Ανθοκήπων, η αποχέτευση θα γίνει με την επέκταση του υφιστάμενου δικτύου, β) στην περίπτωση της επέκτασης ανατολικά της περιφερειακής, το ζήτημα της αποχέτευσης είναι περίπλοκο και θα χρειαστεί ολοκληρωμένη μελέτη αλλά και ειδικές προβλέψεις στις πολεοδομικές χαράξεις, γ) αναφορικά με την υδροδότηση των νέων τμημάτων που θα ενταχθούν στο σχέδιο πόλης (Νικόπολη, Ανθόκηποι, ανατολικά περιφερειακής οδού) θα απαιτηθούν επεκτάσεις των δικτύων μετά από μελέτη, δ) κατά την εκπόνηση των πολεοδομικών μελετών θα πρέπει να προβλεφθεί η χρήση των σχεδιαζόμενων έργων αποθεματοποίησης ύδατος (νέες δεξαμενές). Η Πυροσβεστική Υπηρεσία Κεντρικής Μακεδονίας προτείνει την δέσμευση χώρου 2 στρεμμάτων εντός Στρατοπέδου Καρατάσου για τη μελλοντική ανέγερση πυροσβεστικού σταθμού. Η ΔΙΠΕΧΩΣ ΚΜ προέβη σε παρατηρήσεις πληρέστερης τεκμηρίωσης κάποιων προτάσεων, καλύτερης συστηματοποίησης της πληροφορίας και καλύτερης χαρτογραφικής απεικόνισης. Το Δημοτικό Συμβούλιο Παύλου Μελά ενέκρινε το Β1 στάδιο της μελέτης του ΓΠΣ με τις εξής αλλαγές: α) επέκταση της ΠΕ18, β) προϋποθέσεις ένταξης στο σχέδιο της περιοχής των βυζαντινών νερόμυλων, γ) μείωση κατά 20% έκτασης που καθορίστηκε ως χώρος αθλητικού κέντρου, δ) πρόβλεψη χώρου πρασίνου και αθλητισμού για την περιοχή της ΔΙΑΝΑ, ε) τροποποιήσεις χρήσεων στις ΠΕ 4 και ΠΕ 14, ζ) επέκταση ανατολικά της ΠΕ 14, στ) πρόβλεψη χρήσεων στο στρατόπεδο Καρατάσου και η) ενσωμάτωση αιτημάτων δημοτών για ένταξη στο σχέδιο πόλης. Ε.5. ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΧΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ Το "σενάριο" χωρικής οργάνωσης που τελικά επιλέχθηκε στηρίζεται στην αξιολόγηση των στοιχείων των επιμέρους σεναρίων που τέθηκαν προς διαβούλευση και παρουσιάστηκαν ανωτέρω, προσαρμοσμένο στις ανάγκες της ΔΕ και στις προτάσεις και περιορισμούς που τέθηκαν από συναρμόδιους φορείς αλλά και από τις απαιτήσεις περιβαλλοντικής προστασίας του αστικού και περιαστικού περιβάλλοντος της περιοχής. Το σενάριο που επιλέχθηκε στηρίζεται στην τρίτη εναλλακτική επιλογή ενσωματώνοντας τα επιμέρους στοιχεία και προβλέψεις των άλλων δυο εναλλακτικών επιλογών και παρουσιάστηκε αναλυτικά στο Κεφάλαιο Δ της παρούσας. Όπως έχει αναφερθεί η συγκεκριμένη επιλογή επιδιώκει μια συνολική χωρική αναδιοργάνωση του εξωαστικού χώρου και οργανικότερη σύνδεση με τον αστικό χώρο, παράλληλα με μια βασική χωρική επιδίωξη την εγκατάσταση στην περιοχή νέων υπερτοπικών λειτουργιών Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 89

90 υψηλού επιπέδου και ειδικότερα πανεπιστημιακών σχολών. Από περιβαλλοντική άποψη οι επιμέρους προβλέψεις αυτής της επιλογής: Ενισχύουν την προστασία των φυσικών - αδόμητων περιοχών του περιαστικού χώρου μέσα από τη θέσπιση Περιοχής Απόλυτης Προστασίας, γεγονός θετικό για τη διατήρηση του τοπίου, της φυσική απορροής των υδάτων και της αναγέννησης της φυσικής βλάστησης σε μια χωρική ζώνη με εμφανή σημάδια υποχώρησης. Ενισχύουν την προστασία των στοιχείων της φυσικής μορφολογίας όπως τα ρέματα, γεγονός που δρα θετικά στην αισθητική του τοπίου, στη διατήρηση φυσικών πυρήνων του αστικού και περιαστικού χώρου, στην ομαλή παροχέτευση των υδάτων, στην εκτόνωση πλημμυρικών κινδύνων και στη γενικότερη ενίσχυση της αισθητικής και λειτουργικής αξίας τμημάτων του αστικού χώρου. Ενισχύουν την οργάνωση υπερτοπικών χρήσεων του εξωαστικού χώρου μέσα από τη θέσπιση Ζώνης υγείας μητροπολιτικού επιπέδου, γεγονός θετικό για την περαιτέρω ρύθμιση τυχόν αναγκών επέκτασης της δόμησης του χώρου στη συγκεκριμένη περιοχή και της προστασίας από ασύμβατες χρήσεις. Ενισχύουν την οργάνωση χρήσεων του περιαστικού χώρου μέσα από τη θέσπιση και πολεοδόμηση Ζώνης δραστηριοτήτων υποστήριξης των μητροπολιτικών εγκαταστάσεων υγείας - εκπαίδευσης σε συνέχεια της Ζώνης υγείας μητροπολιτικού επιπέδου, γεγονός θετικό για τη ρύθμιση αναγκών επέκτασης της δόμησης του χώρου στη συγκεκριμένη περιοχή και της προστασίας από ασύμβατες χρήσεις. Αυτή η προοπτική συνάδει με τη συσσώρευση παρόμοιων χρήσεων και λειτουργιών σε περιοχή εκτός του αστικού πυρήνα γεγονός που μπορεί να αποφορτίσει τις κεντρικές ζώνες του οικισμού από μετακινήσεις και άρα να δράσει θετικά στην απομείωση των οχλήσεων εντός του συμπαγούς αστικού ιστού. Αυτή η τεκμηρίωση ενισχύεται και από την εξυπηρέτηση αυτής της ζώνης από την περιφερειακή οδού. Ενισχύουν την οργάνωση χρήσεων του περιαστικού χώρου μέσα από τη θέσπιση και πολεοδόμηση Ζώνης υποδοχής δραστηριοτήτων του τριτογενούς τομέα και Ζώνης εγκατάστασης της μεταποίησης χαμηλής όχλησης. Πέρα από τη δημιουργία εκτόνωσης των σχετικών πιέσεων ανάπτυξης, με τις εν λόγω ζώνες δημιουργείται το πλαίσιο προστασίας του περιαστικού τοπίου, των εδαφών και των υδάτων μέσα από τον έλεγχο και την ορθή διαχείριση των εκροών αυτών των δραστηριοτήτων. Επίσης, μέσα από τέτοιες συσσωρεύσεις δημιουργούνται οι προϋποθέσεις εκτροπής των μετακινήσεων στις περιφερειακές ζώνες του συμπαγούς αστικού χώρου και την απομείωση έτσι οχλήσεων ατμοσφαιρικής επιβάρυνσης και θορύβου. Ενισχύουν την αξιοποίηση και βιώσιμη ένταξη στις αστικές λειτουργίες, μεγάλων εκτάσεων (δεσμεύσεων χώρου) όπως το Στρατόπεδο Καρατάσου μέσα από την μετατροπή του σε Μητροπολιτικό Πάρκο - υποδοχέα υπερτοπικών δραστηριοτήτων κοινωνικής υποδομής. Αυτή η προοπτική συνδέεται με τη δυνατότητα έλξης και συσσώρευσης κοινωνικών δραστηριοτήτων υπερτοπικής σημασίας γεγονός που ενισχύει την ελκυστικότητα της ΔΕ στο επίπεδο του ΠΣΘ και άρα των δυνατοτήτων ανάπτυξης και ταυτόχρονα κατευθύνει τάσεις χωροθέτησης εκτός αστικού πυρήνα - πράγμα θετικό για τις συνθήκες οχλήσεων εντός συμπαγούς αστικού ιστού. Επίσης εισάγει τα στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος στον αστικό χώρο δημιουργώντας μια ευρεία ζώνη πρασίνου η οποία λειτουργεί θετικά στη διαμόρφωση ενός υψηλού επιπέδου αστικού τοπίου, απορροφά τον θόρυβο από την παρακείμενη περιφερειακή οδό και βοηθά στην ομαλή απορροή των υδάτων απομειώνοντας πιθανούς κινδύνους πλημμυρισμών. Ενισχύουν την ανάδειξη και ένταξη στις αστικές λειτουργίες, του σημαντικού πολιτιστικού αποθέματος μέσα από τη θέσπιση χώρου πολιτιστικών λειτουργιών και αναψυχής στην περιοχή των Βυζαντινών νερόμυλων ανατολικά της περιφερειακής οδού. Ενισχύουν τη ρύθμιση της εκτός σχεδίου και αυθαίρετης οικιστικής δόμησης μέσα από τη θέσπιση και πολεοδόμηση νέων οικιστικών υποδοχέων, γεγονός θετικό για τη βιώσιμη εξέλιξη του αστικού χώρου, την προστασίας εδαφών, την ορθή και αποτελεσματική κατασκευή δικτύων εξυπηρετήσεων και την προστασία του Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 90

91 εξωαστικού τοπίου. Δίνεται διέξοδος σε υφιστάμενες οικιστικές ανάγκες ενώ δημιουργούνται και προϋποθέσεις ανάπτυξης μέσα από την έλξη πληθυσμού και δραστηριοτήτων σε βιώσιμη όμως και οργανωμένη βάση. Ενισχύουν τη διατήρηση και ανάδειξη χώρων πρασίνου και κοινωνικών εξυπηρετήσεων του αστικού ιστού εντάσσοντάς τα σε ένα ενιαίο και συνεκτικό δίκτυο, γεγονός θετικό για την αποκατάστασης ενός συστήματος βιώσιμων μετακινήσεων, την αισθητική βελτίωση του αστικού χώρου και την απορρόφηση πιέσεων ρύπανσης και θορύβου. Ενισχύουν τη βιώσιμη ρύθμιση του αστικού χώρου και των λειτουργιών του μέσα από την επανεξέταση χρήσεων γης με σκοπό την ανάδειξη ενός σημαντικού κέντρου πόλης με πυρήνες το σημερινό πολεοδομικό κέντρο, διευρυμένο όμως, και με την δημιουργία νέων κέντρων. Τέτοιες ρυθμίσεις συμβάλουν θετικά στην απομείωση οχλήσεων προς τον πληθυσμό λόγω εκλογίκευσης και ανασύνθεσης κάποιων αστικών λειτουργιών. Ενισχύουν της συνθήκες ανάπτυξης βιώσιμων μετακινήσεων, μέσα από την αναδιοργάνωση της ιεράρχησης του οδικού δικτύου, την ένταξη του μετρό στο σύστημα εξυπηρετήσεων της ΔΕ, την ένταξη σταθμού εξυπηρέτησης ΜΜΜ στις προτεινόμενες λειτουργίες του Μητροπολιτικού Πάρκου, τη δημιουργία δικτύου ενοποίησης των ελεύθερων χώρων του αστικού ιστού (πεζόδρομοι, ποδηλατόδρομοι κλπ). Με τον τρόπο αυτό επέρχεται βελτίωση του αστικού τοπίου και των συνθηκών επιβάρυνσης του αέρα και του θορυβικού περιβάλλοντος. Ενισχύουν τις συνθήκες προστασίας του πληθυσμού και των πόρων του περιβάλλοντος μέσα από την επέκταση και βελτίωση των δικτύων εξυπηρετήσεων ύδρευσης και αποχέτευσης και την κατά συνέπεια παύση της χρήσης βόθρων όπου εντοπίζονται αλλά και της παύσης λειτουργίας κάποιων υδρευτικών γεωτρήσεων. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 91

92 ΣΤ. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Σε αυτό το κεφάλαιο επιχειρείται η καταγραφή των υφιστάμενων συνιστωσών του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος της ΔΕ Πολίχνης αναφορικά με τις φυσικογεωγραφικές της παραμέτρους, τη διαπίστωση των φυσικών πόρων και των οικοσυστημάτων, την καταγραφή των πιέσεων και την εκτίμηση του βαθμού διατάραξης. Επίσης, πραγματοποιείται θεώρηση των ανθρωπογενών αποθεμάτων ως παράγοντας που διαμορφώνεται από το πολιτιστικό περιβάλλον και τον ιστορικό πλούτο. Τέλος επιχειρείται η συνθετική εκτίμηση της κατάστασης και των τάσεων του περιβάλλοντος της ΔΕ και η ένταξη αυτών στην οργάνωση και ρύθμιση του χώρου, στην προοπτική της τροποποίησης του ισχύοντος ΓΠΣ. ΣΤ.1. ΑΝΑΓΛΥΦΟ, ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ, ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΤ.1.1. Γεωγραφικά και γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά Η ΔΕ Πολίχνης (πρώην Δήμος Πολίχνης) τοποθετείται στην ενότητα των δυτικών συνοικιών της Θεσσαλονίκης (ΠΣΘ) και συνορεύει με τις ΔΕ Σταυρούπολης, Νεάπολης, Συκεών, Ευκαρπίας και Πεύκων και καλύπτει μια έκταση 7,5 τ.χλμ. Η γεωμορφολογία της περιοχής παρουσιάζει εναλλαγές με υψόμετρα κατά βάση μικρότερα των 200μ. με εξαίρεση ορισμένα τμήματα όπως την κορυφή των Μετεώρων, εντός του αστικού ιστού (περιοχή υδραγωγείου), με 222μ υψόμετρο και την περιοχή Μαύρης Πέτρας, στο ανατολικότερο τμήμα της ΔΕ με υψόμετρο περί τα 300μ. Η Πολίχνη περιλαμβάνει από γεωμορφολογική άποψη τμήματα μορφοαναγλύφου που μπορούν να διακριθούν σε δύο κυρίως ζώνες: Η πρώτη, που είναι και η μεγαλύτερη σε έκταση (> 60% έκτασης), χαρακτηρίζεται κατά κύριο λόγο από πολύ μικρές ως μικρές και κατά τμήματα ενδιάμεσες κλίσεις καταλαμβάνοντας το δυτικό, βόρειο και κεντρικό τμήμα, μεταξύ των χαμηλότερων υψομέτρων και της ισοϋψούς 140μ. Τμήμα της ζώνης αυτής εντάσσεται στον συνεκτικό αστικό ιστό ενώ το υπόλοιπο τμήμα καταλαμβάνεται από διάσπαρτη δόμηση και ελεύθερους χώρους (στρατόπεδο Καρατάσου, πολεοδομική ενότητα Π16 και περιοχή νοτιοανατολικά του στρατιωτικού νοσοκομείου 424). Η δεύτερη, οριοθετείται μεταξύ των ισοϋψών 140μ. και 300μ. και χαρακτηρίζεται κυρίως από ενδιάμεσες κλίσεις. Σ αυτήν την γεωμορφολογική ενότητα η πυκνή οικιστική ανάπτυξη περιορίζεται στην περιοχή των Μετεώρων, ενώ στο υπόλοιπο τμήμα, ανατολικά της εσωτερικής περιφερειακής οδού και ανατολικά του στρατιωτικού νοσοκομείου 424, υπάρχει διάσπαρτη δόμηση, αγροτικές και φυσικές εκτάσεις. Οι δύο γεωμορφολογικές ενότητες διασχίζονται από ρέματα, μισγάγγιες και κοιλότητες με κυριότερο ρέμα το Ξηροπόταμο που διασχίζει την περιοχή από τα νοτιοανατολικά προς τα δυτικά. ΣΤ.1.2. Χρήσεις γης - τοπίο Η μορφολογική κλιμάκωση επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τις παρατηρούμενες χρήσεις οι οποίες με την σειρά τους διαμορφώνουν το πρότυπο οργάνωσης του χώρου και κατ επέκταση τον χαρακτήρα του τοπίου. Υφιστάμενες χρήσεις γης στον εξωαστικό χώρο Το μεγαλύτερο μέρος της έκτασης της ΔΕ καλύπτεται από την οικιστική, πολεοδομημένη ως επί το πλείστον, περιοχή. Μια καθαρώς αδόμητη περιοχή (χέρσες εκτάσεις) συναντάται στο ανατολικό τμήμα της ΔΕ. Σε όλο το βόρειο τμήμα της εκτός σχεδίου περιοχής (δυτικά της οδού Λαγκαδά, πάνω από τον ανισόπεδο κόμβο και την εσωτερική Περιφερειακή) είναι χωροθετημένες αρκετές Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 92

93 εγκαταστάσεις παραγωγικών δραστηριοτήτων, όπως βιοτεχνικές-βιομηχανικές μονάδες μικρού μεγέθους (παραγωγή κουφωμάτων, βερνικιών, αλουμινίου κ.α.), χονδρεμπόριο (κυρίως εκθέσεις αυτοκινήτων, επίπλων), αλλά και επεξεργασία και κοπή μαρμάρων και αδρανών υλικών. Εντός των ορίων της ΔΕ βρίσκεται το στρατόπεδο Καρατάσου, που καλύπτει σημαντική έκταση και του οποίου η λειτουργία έχει πλέον σταματήσει, συνιστώντας πλέον ένα χώρο για τον οποίο πρέπει να προσδιοριστούν νέες χρήσεις. Βορείως του στρατοπέδου παρατηρούνται διάσπαρτες χρήσεις, όπως γήπεδα ποδοσφαίρου και γενικότερα αθλητικές εγκαταστάσεις, βενζινάδικα, συνεργεία αυτοκινήτων, μικρές βιοτεχνικές μονάδες και ένας χώρος με εγκαταστάσεις του ΟΔΔΥ (Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Υλικού). Στο βορειοανατολικό τμήμα της ΔΕ κοντά στον κόμβο Κ6 της εσωτερικής Περιφερειακής οδού είναι εγκατεστημένες δύο πολύ σημαντικές εγκαταστάσεις περίθαλψης (τόσο για το ΠΣΘ όσο και για το σύνολο του Νομού, αλλά και της Περιφέρειας), το Γενικό Νοσοκομείο Παπαγεωργίου και το 424 Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης. Κατά μήκος μιας ζώνης που εκτείνεται ανατολικά της Περιφερειακής Οδού, εντοπίζονται κυρίως δραστηριότητες χονδρεμπορίου (παζάρι αυτοκινήτων, ανταλλακτικά αυτοκινήτων, πολυκαταστήματα, εκθέσεις), ένα βενζινάδικο, ένα ξενοδοχείο, καθώς και μια περιοχή στην οποία είναι συγκεντρωμένες αρκετές κατοικίες εκτός σχεδίου (αυθαίρετη δόμηση) που χτίστηκαν σε παλιότερες περιόδους. Στο εσωτερικό της παραπάνω ζώνης, δηλαδή της περιοχής ανατολικά της Περιφερειακής Οδού, παρατηρούνται διάσπαρτες μικρές βιοτεχνικές μονάδες-επαγγελματικά εργαστήρια, εγκαταστάσεις αναψυχής (κέντρα διασκεδάσεως, εγκαταλελειμμένη πίστα καρτ), ένα ιδιωτικό εκπαιδευτήριο, ένα ιδιωτικό ΚΤΕΟ, συνεργεία αυτοκινήτων, αρκετές μάντρες δομικών υλικών, ένα εγκαταλελειμμένο μαντρί και ορισμένα κτήματα με ελιές. Σημαντικό στοιχείο της περιοχής είναι η συστάδα των Βυζαντινών νερόμυλων επάνω στον κλάδο του Ξηροπόταμου που συνεχίζει στο Ρετζίκι. Η υπόλοιπη περιοχή χαρακτηρίζεται από την παρουσία χέρσων και μη αξιοποιημένων εκτάσεων. Το εκτός σχεδίου τμήμα του Δήμου εντάσσεται σε τρεις ζώνες της μελέτης ΖΟΕ με τίτλο "Καθορισμός χρήσεων γης στην εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών προ του 1923 περιοχή της Περιαστικής Ζώνης Θεσσαλονίκης και του ΠΣΘ" του Οργανισμού Θεσσαλονίκης. Στα όρια της ΔΕ και εντός της ΖΟΕ είναι καθορισμένες οι ακόλουθες περιοχές χρήσεων και περιορισμών δόμησης: Περιοχή οικιστικής καταλληλότητας με στοιχείο ΓΑ4 : Πρόκειται για την περιοχή δυτικά της Περιφερειακής οδού, στην έκταση του Στρατοπέδου Καρατάσου, μέχρι το εγκεκριμένο όριο του οικισμού. Οι χρήσεις που επιτρέπονται είναι οι ακόλουθες: Κατοικία. Καταστήματα λιανικού εμπορίου. Κτίρια και εγκαταστάσεις κοινωνικής μέριμνας. Κτίρια πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας, καθώς και λοιπής εκπαίδευσης. Αθλητικές εγκαταστάσεις. Κτίρια τριτοβάθμιας και τριτοβάθμιας τεχνολογικής εκπαίδευσης. Εστιατόρια, αναψυκτήρια. Πολιτιστικά κτίρια και εγκαταστάσεις. Ξενώνες, ξενοδοχεία. Γραφεία δημόσιας διοίκησης και αυτοδιοίκησης. Περιοχή προστασίας και οικοανάπτυξης με στοιχείο ΕΒ4: Πρόκειται για την περιοχή ανατολικά της Περιφερειακής οδού (τμήμα της ευρύτερης αναδασωτέας). Στα τμήματα που χαρακτηρίζονται δάση ή δασικές εκτάσεις, επιτρέπονται μόνο οι ακόλουθες χρήσεις: Έργα προστατευτικής και περιβαλλοντικής διευθέτησης. Περιβαλλοντική εκπαίδευση, έρευνα και παρατήρηση της φύσης. Ήπια αναψυχή. Στα τμήματα που εξαιρούνται της αναδάσωσης και δεν έχουν χαρακτήρα δασικών εκτάσεων επιτρέπονται οι ακόλουθες χρήσεις: Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 93

94 Κατοικία. Εγκαταστάσεις έρευνας. Εγκαταστάσεις περίθαλψης και κοινωνικής μέριμνας. Ξενώνες, ξενοδοχεία και οργανωμένες τουριστικές εγκαταστάσεις. Μικρές αθλητικές εγκαταστάσεις. Γεωργικές και λοιπές εγκαταστάσεις του πρωτογενούς τομέα. Ταυτόχρονα, δίνεται η δυνατότητα περαιτέρω ρυθμίσεων στο άμεσο μέλλον υπό τον όρο να προηγηθεί η εκπόνηση-έγκριση μελετών του άρθρου 3, παρ.3.α του Ν.1561/85. Περιοχή εγκατάστασης της μεταποίησης χαμηλής όχλησης με στοιχείο ΑΑΓ1: Πρόκειται για την περιοχή δυτικά της οδού Λαγκαδά. Οι χρήσεις που επιτρέπονται είναι οι ακόλουθες: Βιομηχανικές βιοτεχνικές εγκαταστάσεις και επαγγελματικά εργαστήρια χαμηλής όχλησης. Εγκαταστάσεις αποθήκευσης χαμηλής όχλησης, χονδρικού εμπορίου και διαμετακόμισης. Εγκαταστάσεις συντήρησης και επισκευής οχημάτων (περιλαμβανομένων και των βαρέων οχημάτων). Τράπεζες, ασφάλειες, χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί. Αθλητικές εγκαταστάσεις. Κτίρια και εγκαταστάσεις περίθαλψης και κοινωνικής μέριμνας. Υπάρχουσα οικιστική ανάπτυξη και η δυναμική της Η οικιστική εξέλιξη της ΔΕ Πολίχνης ακολούθησε διάφορα επιμέρους στάδια με διαφορετικά χαρακτηριστικά το καθένα, γεγονός που επηρέασε και τη σύγχρονη φυσιογνωμία της περιοχής: Από τη μια μεριά, πρόκειται για μια τυπική περιοχή κατοικίας χαμηλών και μεσαίων εισοδημάτων της εσωτερικής αστικής ζώνης. Από την άλλη, η άμεση εγγύτητα της Πολίχνης με την οδό Λαγκαδά την έξοδο της πόλης προς την ενδοχώρα της Κεντρικής και Ανατολικής Μακεδονίας και τον περιαστικό χώρο, είχε ως αποτέλεσμα τη μίξη χρήσεων με την εγκατάσταση κατά το παρελθόν πολλών βιοτεχνικών και βιομηχανικών μονάδων. Αν και πολλές από τις εγκαταστάσεις αυτές ειδικότερα εντός του σημερινού αστικού ιστού είναι σήμερα εγκαταλελειμμένες, αποτελούν τα σημαντικότερα αναπτυξιακά αποθέματα της περιοχής. Όπως και οι υπόλοιποι Δήμοι της Βόρειας και Δυτικής Θεσσαλονίκης, η Πολίχνη αποτέλεσε υποδοχέα εσωτερικών μεταναστών σε μεγάλη κλίμακα, με αποτέλεσμα την εκτεταμένη αυθαίρετη δόμηση κατοικίας, τη μεγαλύτερη μάλιστα σε έκταση και όγκο στο ΠΣΘ την εποχή που συντελέστηκε. Το σχέδιο πόλης του αρχικού πυρήνα (ο οποίος δομήθηκε κυρίως με το σύστημα αντιπαροχής και είχε υψηλό σ.δ.:1,6) δεν εμφάνισε κανένα πρόβλημα στην εφαρμογή του, με αποτέλεσμα το κέντρο της ΔΕ σύντομα να παρουσιάζει τα θετικά και αρνητικά χαρακτηριστικά μιας εξελισσόμενης περιοχής κατοικίας στην περιφέρεια μεγαλούπολης. Αντίθετα, το σχέδιο των Μετεώρων που εγκρίθηκε στη δεκαετία του 70, παρουσίασε σημαντικά προβλήματα εφαρμογής γιατί αγνόησε παντελώς την υφιστάμενη κατάσταση. Τη δεκαετία του 1980, με την ΕΠΑ, εντάχθηκαν στο σχέδιο πόλης όλες οι αυθαίρετα πυκνοδομημένες περιοχές της ΔΕ Πολίχνης, καθώς και ένα μικρό μέρος αραιοδομημένων εκτάσεων για την κάλυψη μεσοπρόθεσμων αναγκών. Οι ενταχθείσες περιοχές παρουσίαζαν σοβαρές ελλείψεις τόσο σε δίκτυα τεχνικής όσο και σε έργα κοινωνικής υποδομής με αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής. Η μικρή έκταση των αδόμητων εκτάσεων που εντάχθηκαν στο σχέδιο, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι, ακόμα και στις αραιοδομημένες εκτάσεις, η κατάτμηση ήταν πολύ μεγαλύτερη από αυτήν που εκτιμήθηκε από την πολεοδομική μελέτη, είχε ως αποτέλεσμα μεγάλο έλλειμμα σε χώρους κοινοχρήστους και κοινωφελείς. Με την τροποποίηση του ΓΠΣ και την προώθηση των σχετικών πολεοδομικών μελετών στο τέλος της δεκαετίας του 1990, εντάχθηκε και το υπόλοιπο τμήμα μέχρι την Περιφερειακή οδό, με την εκτίμηση ότι θα συμβάλλει στην κάλυψη μεγάλου μέρους του ελλείμματος σε γη, δεδομένου ότι στη συγκεκριμένη περιοχή υπήρχαν σημαντικές εκτάσεις ιδιοκτησίας της ΔΕ Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 94

95 Πολίχνης, ενώ όλες οι ιδιωτικές εκτάσεις ήταν είτε αδόμητες είτε δομημένες με την εκτός σχεδίου δόμηση. Οι οικονομικές και δημογραφικές τάσεις, που παρατηρούνται ιδιαίτερα την τελευταία δεκαετία, δείχνουν ότι η ΔΕ διανύει μια περίοδο αλλαγών, που σε πρώτη φάση επηρεάζει τη δυναμική της οικιστικής της ανάπτυξης. Το συμπέρασμα αυτό επιβεβαιώνεται από την καταγραφή των χρήσεων γης στην εντός σχεδίου περιοχή, από όπου προκύπτει μια διαφοροποίηση όσον αφορά την κατανομή τους, αλλά και από και τη συνεχόμενη βελτίωση της ποιότητας του οικιστικού αποθέματος. Παραγωγικές δραστηριότητες: διασπορά, συγκεντρώσεις και θεσμοθετημένοι υποδοχείς Η θέση της ΔΕ μέσα στο ΠΣΘ και οι διερχόμενοι οδικοί άξονες είχαν ως αποτέλεσμα την προσέλκυση αρκετών οικονομικών δραστηριοτήτων στην περιοχή. Οι δραστηριότητες αυτές αφορούσαν αρχικά την παραγωγή ή, αυτό που θα αποκαλούσαμε με συμβατικούς όρους, τον δευτερογενή τομέα. Με την πάροδο του χρόνου, παράλληλα με την εγκατάσταση δραστηριοτήτων του δευτερογενούς τομέα εμφανίστηκαν δραστηριότητες που απευθύνονται στην κατανάλωση και οι οποίες στο σύνολό τους κατατάσσονται στον τριτογενή τομέα. Σε αυτές περιλαμβάνονται γραφεία, αθλητικές εγκαταστάσεις, υπηρεσίες υγείας, υπεραγορές, εμπορικές εκθέσεις, αποθηκευτικοί χώροι και εγκαταστάσεις αναψυχής, όπως π.χ. κέντρα διασκέδασης. Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι λιγότερο ο δευτερογενής και περισσότερο ο τριτογενής τομέας εμφανίζονται ιδιαίτερα ενισχυμένοι και αρκετές από τις δραστηριότητες αυτές είναι ως επί το πλείστον υπερτοπικού χαρακτήρα. Οι οικονομικές δραστηριότητες που περιγράφηκαν, διαρθρώνονται κυρίως γραμμικά κατά μήκος των βασικών οδικών αξόνων, με μεγαλύτερη ένταση σε ορισμένα κομβικά σημεία. Συγκεκριμένα, μεγάλη συγκέντρωση οικονομικών δραστηριοτήτων παρατηρείται στο βόρειο άκρο της ΔΕ (ανατολικά της Περιφερειακής οδού) και στην περιοχή δυτικά της Λαγκαδά (πάνω από τον ανισόπεδο κόμβο). Επίσης, συγκέντρωση οικονομικών δραστηριοτήτων καταγράφηκε σε μία ζώνη βορείως του πρώην Στρατοπέδου Καρατάσου. ΣΤ.1.3. Χαρακτηριστικά του υδρογραφικού δικτύου - λεκάνες απορροής Η περιοχή της Πολίχνης διασχίζεται από πέντε υδατορέματα, που βρίσκονται εντός της υδρολογικής λεκάνης του Δενδροποτάμου. Το πρώτο εντοπίζεται στην περιοχή μελέτης στα βορειοδυτικά και ονομάζεται Μύλος Ρέμα. Έχει διεύθυνση ροής προς τα Ν-ΝΔ και στο ύψος της αερογέφυρας Σταυρούπολης (στην εσωτερική περιφερειακή οδό) συγκλίνει με ανώνυμο κλάδο υδατορέματος που προέρχεται από την περιοχή της Ευκαρπίας με ΒΑ-ΝΔ διεύθυνση. Αμφότερα αναπτύσσονται εκτός των ορίων της ΔΕ. Στην περιοχή της Ευκαρπίας το Μύλος Ρέμα εμφανίζει πυκνό επιφανειακό δίκτυο δενδριτικής μορφής ενώ εντός του γεωγραφικού χώρου της Πολίχνης φτάνει μόνο η κύρια μισγάγγεια αυτού. Από την αερογέφυρα της Σταυρούπολης προς τα κατάντη, συναντά το Ρέμα Ξηροπόταμος, το οποίο αποτελεί το σημαντικότερο ρέμα της Πολίχνης. Ο Ξηροπόταμος, που εμφανίζει ενδιάμεση πυκνότητα υδρογραφικού δικτύου με επιμήκη μορφή, φαίνεται να επηρεάζεται τόσο από την γεωλογική δομή της λεκάνης όσο και από την τεκτονική δομή της περιοχής που αναγκάζει τους κλάδους του να ακολουθούν τις επικρατούσες τεκτονικές διευθύνσεις. Ο Ξηροπόταμος αποστραγγίζει τη μεγαλύτερη επιφάνεια της ΔΕ προερχόμενος από την περιοχή του Χορτιάτη και των Πεύκων. Η κύρια μισγάγγεια εμφανίζει μαιανδρική μορφή στην πεδινή περιοχή με γενική διεύθυνση ροής από ΝΑ προς ΒΔ, από το διοικητικό όριο με τη ΔΕ Πεύκων έως την εσωτερική περιφερειακή στο ύψος του 424 Στρατιωτικού Νοσοκομείου και από εκεί συνεχίζει προς τα δυτικά, με διεύθυνση Α-Δ, έως την συμβολή του με το Μύλος Ρέμα. Προς τα κατάντη δημιουργούν την κύρια μισγάγγεια του Δενδροπόταμου στην οποία συμβάλλουν άλλα δύο υδατορέματα, το Πλατύρεμα από τα βόρεια και το ρέμα Νεάπολης. Σημειώνεται ότι η κοίτη του Δενδροπόταμου έχει διευθετηθεί και σε μεγάλο μήκος έχει αντικατασταθεί με κλειστούς κυβοτοειδείς αγωγούς λόγω του ότι διατρέχει πυκνοδομημένο τμήμα του ΠΣΘ. Η κατά μήκος παρατηρούμενη διάβρωση από ρέματα είναι γενικά μικρού βαθμού και βρίσκεται σε άμεση συσχέτιση με τα λιθολογικά χαρακτηριστικά των σχηματισμών που Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 95

96 δομούν την περιοχή από την οποία διέρχεται το υδρογραφικό δίκτυο και τα έργα στις κοίτες των ρεμάτων. Σε ορισμένα τμήματα της κοίτης των ρεμάτων και κυρίως του Ξηροπόταμου (μαιανδρικά τμήματα) γίνεται αισθητή η διαβρωτική ενέργεια του νερού που έχει ως αποτέλεσμα την δημιουργία έως κατακόρυφων πρανών όχθεων, μέσου ύψους 1,5-5μ που βρίσκονται σε άμεση συσχέτιση με τα λιθολογικά χαρακτηριστικά των σχηματισμών που δομούν τις κοίτες των ρεμάτων. Σχήμα ΣΤ.1. Υδρογραφία και λεκάνες απορροής περιοχής Πολίχνης Πηγή: Προκαταρκτική Μελέτη Γεωλογικής Καταλληλότητας τροποποίησης ΓΠΣ Πολίχνης Η μορφοδυναμική ενέργεια των επιφανειακών ρεόντων υδάτων εντός της κοίτης σε περιόδους μέγιστης ροής ρέματος είναι αυξημένη και είναι δυνατόν να προκαλέσει διάβρωση των πρανών των όχθεων σε συνδυασμό με την φυσική κατάσταση τους και την γεωλογική δομή και μορφή της κοίτης. Το υδρογραφικό δίκτυο που περιγράφηκε στην προηγούμενη παράγραφο αναπτύσσεται σε όμορες περιοχές και διασχίζει τον γεωγραφικό χώρου της Πολίχνης με τις κύριες μισγάγγειές του. Η ανάπτυξη του συνδέεται με την γεωμορφολογία της ευρύτερης περιοχής, το κλίμα, τη γεωλογική και τεκτονική δομή. Το βορειοδυτικό τμήμα διαρρέουν η κύρια μισγάγγεια του Μύλος Ρ. με διεύθυνση ροής από Β προς Ν, ένας μικρός κλάδος του δυτικά στα μαυροχώματα με διεύθυνση ΒΔ-ΝΑ και ένας Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 96

97 ανατολικός κλάδος, που προέρχεται από την περιοχή των Λατομίων του Τιτάν, με διεύθυνση ΒΑ-ΝΔ. Το κεντρικό και ανατολικό τμήμα της ΔΕ διατρέχει η κύρια μισγάγγεια του Ξηροπόταμου και κάποιοι μικρότεροι κλάδοι που αναπτύσσονται βορειοανατολικά και νότια αυτής με διεύθυνση ροής κυρίως Α-Δ και ΝΑ-ΒΔ. Η κύρια μισγάγγεια του Ξηροπόταμου από ΝΑ-ΒΔ διεύθυνση ροής ανατολικά της εσωτερικής περιφερειακής οδού, αλλάζει σε Α-Δ στην περιοχή του στρατοπέδου Καρατάσου και συνεχίζει έως την συμβολή της με την κοίτη του Μύλος Ρέμα. Ο Ξηροπόταμος, που είναι και το σημαντικότερο ρέμα της Πολίχνης, ξεκινά από την περιοχή της Εξοχής Χορτιάτη διαρρέοντας μια στενή κοιλάδα με σχήμα V έως το ύψος της Περιφερειακής Οδού, μετά τη διέλευση της οποίας εισέρχεται σε ένα ανοιχτό πεδινό τμήμα μεταξύ του στρατοπέδου Καρατάσου στα βόρεια και της Π16 στα νότια. Εμφανίζει συνεχή ροή καθ όλη την διάρκεια του έτους ενώ οι δευτερεύοντες κλάδοι που συμβάλλουν σ αυτό, όπως το Μοναστήρι Ρ. κ.α. ενεργοποιούνται μόνο την περίοδο των βροχοπτώσεων. Το νότιο τμήμα της περιοχής μελέτης διαρρέει το ρέμα της Νεάπολης με διεύθυνση ροής από τα ανατολικά προς τα δυτικά. Το Μύλος ρέμα δέχεται τα επιφανειακά νερά των ρεμάτων Κόκκινο χώμα Ρ, Γερανούδι Ρ, Κλιματσίδα Ρ, Μάρκος Ρ., και Γκαμήλα Ρ. και άλλων μικρότερων. Το ρέμα της Νεάπολης είναι σχετικά μικρό και δεν εμφανίζει μόνιμη ροή. Έτσι στην περιοχή μελέτης διακρίθηκαν τρεις λεκάνες απορροής τις Λ1, Λ2 ΚΑΙ Λ3. Η Λ1 αφορά την υδρολογική λεκάνη του μικρού ρέματος της Νεάπολης η έκταση της οποίας είναι περίπου 4,78 τ.χμλ. Η δεύτερη κατά σειρά λεκάνη ανεβαίνοντας προς τα βόρεια της περιοχής μελέτης είναι η Λ2 του ρέματος Ξηροποτάμου και της οποίας η έκταση είναι περίπου στα 22,17 τ.χλμ. και τέλος η μεγαλύτερη λεκάνη (Λ3) έκτασης 52,3 τ.χλμ, η οποία αφορά το Μύλος ρέμα και τα άλλα ρέματα, που αναφέρονται παραπάνω, τα οποία τροφοδοτούν με επιφανειακές απορροές την κύρια μισγάγγεια του. ΣΤ.1.4. Φαινόμενα αστάθειας του αναγλύφου και τεχνητές τροποποιήσεις αυτού Στην πεδινή ζώνη της ΠΕ λόγω των χαμηλών υψομέτρων, της μικρής μορφολογικής κλίσης και του τύπου χρήσης γης δεν παρατηρούνται έντονα φαινόμενα διαβρώσεων, καθιζήσεων ή ερπυσμών. Ενδεχόμενα φαινόμενα καθιζήσεων μπορούν να παρατηρηθούν στις πεδινές περιοχές που δομούνται από νεογενείς και τεταρτογενείς αποθέσεις σε περιπτώσεις ταχείας φόρτισης των εδαφών με κάποιο τεχνικό έργο ή κατασκευή και σε συνδυασμό π.χ. με ένα ισχυρό σεισμικό συμβάν. Επίσης καθιζήσεις ή φαινόμενα αστάθειας είναι δυνατόν να εμφανισθούν σε περιοχές που καλύπτονται από τεχνητές επιχωματώσεις. Στις περιοχές με ενδιάμεσες κλίσεις και υψόμετρο >140μ. που καλύπτονται από νεογενείς αποθέσεις, τα φαινόμενα αστάθειας είναι ενδεχόμενα και αφορούν κυρίως στα ανώτερα τμήματα των κλιτύων των κοιλάδων ή υδρορεμάτων, όπου λόγω της απότομης έως απόκρημνης μορφολογικής κλίσης είναι ενδεχόμενα αιφνίδια μικρής έκτασης κατολισθητικά φαινόμενα ή φαινόμενα διάβρωσης στα τμήματα του εδάφους τα οποία δεν προστατεύονται από φυτοκάλυψη. Επίσης μικρά φαινόμενα αστάθειας τοπικού χαρακτήρα και μικρές αστοχίες παρατηρούνται στα πρανή εκσκαφής της περιφερειακής οδού πλησίον του κόμβου Κ6, σε βραχώδες υπόβαθρο όπου η κλίση των στρωμάτων ευνοεί τα ολισθητικά φαινόμενα λόγω του ότι το επίπεδο ολίσθησης είναι παράλληλης διεύθυνσης με την διεύθυνση βύθισης και κλίσης των στρωμάτων. Αναφορικά με τις τεχνητές τροποποιήσεις του αναγλύφου, σημαντική θεωρείται η τροποποίηση λόγω της κατασκευής της εσωτερικής περιφερειακής οδού, τόσο για τα επιχώματα όσο και για τα ορύγματα της οδού στο τμήμα που διασχίζει τη ΔΕ. Επίσης εντοπίζονται περιοχές με τεχνητές επιχώσεις κυρίως στην πολεοδομική ενότητα ΠΕ16 εντός του εγκεκριμένου Σχεδίου. Στην εκτός σχεδίου περιοχή και ανατολικά της περιφερειακής οδού εντοπίζονται δύο θέσεις τεχνητών επιχωματώσεων. Η μια αφορά στερεά απόβλητα και μπάζα παλιάς χωματερής που αποκαταστάθηκε, ενώ συνεχίζονται οι απορρίψεις μπαζών κατά μήκος της ρεματιάς και πλησίον της παλιάς χωματερής. Η άλλη αφορά επιχώσεις εντός του χώρου του 424 Στρατιωτικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης που προήλθαν από τις εκσκαφές για τη θεμελίωσή του. Τέλος εκτός των διοικητικών ορίων της ΔΕ αλλά σε κοντινή απόσταση εντοπίζονται παλιά λατομία όπου η τροποποίηση του αναγλύφου είναι επίσης σημαντική (βόρεια και ανατολικά της ΔΕ). Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 97

98 ΣΤ.1.5. Γεωλογική αναγνώριση Η ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης δομείται κυρίως από το υπόβαθρο των μεταμορφωμένων μεσοζωικών πετρώματα της Ενότητας Άσπρης Βρύσης Χορτιάτη και της Ενότητας Μελισσοχωρίου Χολομώντα και από τα νεογενή και τεταρτογενή ιζήματα. Γεωτεκτονικά η περιοχή εντάσσεται στην Περιροδοπική Ζώνη. Ειδικότερα για τη ΔΕ Πολίχνης οι σχηματισμοί που δομούν την περιοχή, από τους παλαιότερους προς τους νεότερους είναι οι εξής: Υπερβασικά πετρώματα (π.ο.): πλήρως σερπεντινιωμένα με ενστρώσεις από τάλκη και φλέβες από χρυσοτιλικό αμίαντο. Ο σχηματισμός ανήκει στην Μαγματική σειρά Χορτιάτη (Μεσοζωικό). Γνεύσιοι, επιγνεύσιοι, πρασινοσχιστόλιθοι (sch.gn) (μαγματικής σειράς Χορτιάτη): στον σχηματισμό αυτό υπάρχουν γνεύσιοι λεπτοκρατικοί αλβιτικοί - σερικιτικοί - μικροκλινικοί με γνευσιακό οφθαλμοειδή ιστό, επιγνεύσιοι ανοιχτοκάστανοι έως πρασινωποί επίσης με οφθαλμοειδή ιστό και πράσινα στρεβλωμένα χλωριτικά στρώματα και πρασινοσχιστόλιθοι σκοτεινοπράσινοι έως καστανωποί, λεπτόκοκκοι σερικιτικοί-χλωριτικοί-μοσχοβιτικοί κτλ. (Ηλικία: Άνω Τριαδικό και παλαιότεροι). Ημιμεταμορφωμένος φλύσχης (T-Jm.st T-Jm.Ph): (ενότητας Μελισσοχωρίου Χολομώντα) ο σχηματισμός αποτελείται από ασβεστιτικό και ψαμμιτικό φλύσχη και από φυλλίτες. Το τμήμα του ασβεστιτικού φλύσχη αποτελείται από εναλλαγές κλαστικών ή ψαμμιτικών ασβεστολίθων ή καστανότεφρων σιδηρούχων ασβεστιτικών ψαμμιτών με κιτρινοπούς έως τεφρούς αργιλικούς σχιστόλιθους και σχιστοποιημένους ψαμμίτες και φυλλίτες. Η σειρά έχει χρώμα μελανότεφρο έως καστανότεφρο και παρουσιάζεται πολυπτυχωμένη και έντονα σχιστοποιημένη ή και στολιδιωμένη, με φλεβίδια χαλαζία. Σε πολλά σημεία της στρωματογραφικής στήλης, όπου η μεταμόρφωση δεν επηρέασε την πρωτογενή δομή του ψαμμιτικού φλύσχη στην περιοχή των μετεώρων, διακρίνονται τόσο οι κατώτεροι όσο και οι ανώτεροι ορίζοντες της ακολουθίας του Bouma. Στο βορειοανατολικό τμήμα του συνοικισμού Μετεώρων κάνουν την εμφάνιση τους εναλλαγές φυλλιτικών και ψαμμιτικών στρωμάτων και στη συνέχεια επικρατούν τα λεπτομερή (TJm.Ph). Οι φυλλίτες είναι τεφροί και περιέχουν σποραδικές παρεμβολές ψαμμιτικών ασβεστολίθων και ψαμμιτών. (Ομάδα Σβούλας) (Ηλικία: Τριαδικό Μέσο Ιουρασικό). Ασβεστόλιθοι και κρυσταλλικοί ασβεστόλιθοι (Tm-s.k): ασπρους συμπαγείς κρυσταλλικούς ασβεστολίθους και μάρμαρα (Ηλικία: Μέσο - Άνω Τριαδικό). Γάββρος (θ2): αδρόκοκκος, τελείως ουραλιτιωμένος και σωσσυριτιωμένος. Επίσης υπάρχουν λεπτόκοκκοι δολερίτες και ισχυρά εξαλλοιωμένοι και λατυποποιημένοι γάββροι χωρίς ορατή σχιστότητα. (Ηλικία Άνω Ιουρασικό) Νεογενείς αποθέσεις [Σειρά ερυθρών αργίλων(m4-pli.l)-ψαμμιτομαργαϊκή σειρά (M4- Pli.st.m)]: Οι νεογενείς αποθέσεις στην περιοχή της Πολίχνης διακρίνονται στην σειρά των ερυθρών αργίλων και στην ψαμμιτομαργαϊκή. Οι ερυθρές άργιλοι είναι ερυθρές έως καστανές άργιλοι, με παρεμβολές αμμούχων αργίλων και αργιλούχων άμμων, αδρομερών υλικών, με ασβεστιτικά συγκρίματα, τα οποία σε πολλές περιπτώσεις παρουσιάζονται σαν πολύ λεπτά στρώματα. Πρόκειται για σχηματισμό στον οποίο επικρατεί η λεπτομερής φάση, αμμώδης ιλύες έως ιλυώδεις άμμοι, με κυμαινόμενο ποσοστό αργίλου και ψηφίδες κατά θέσεις, που σχηματίζουν τοπικά ορίζοντες μικρού πάχους. Η Ψαμμιτομαργαϊκή σειρά στην περιοχή μελέτης εμφανίζεται με καστανέρυθρο έως καστανό χρώμα και περιέχει στρώσεις αμμώδεις και ψαμμιτικές εύθρυπτες έως κατά τόπους συμπαγείς, στρώσεις και ορίζοντες με αμμώσεις αργιλώδεις χάλικες και αμμούχων αργλίλων και αργιλούχων άμμων. Σε άλλες περιοχές εντοπίζονται κατά θέσεις αδρομερείς σχηματισμοί από ασύνδετα έως χαλαρά συνδεδεμένα κροκαλοπαγή, κυρίως από ασβεστολιθικής σύστασης ψηφίδες και χάλικες (Ανώτερο Μειόκαινο Κατώτερο Πλειόκαινο). Τεταρτογενείς αποθέσεις (it-rf): στον σχηματισμό αυτό έχουν ομαδοποιηθεί τόσο τα πλευρικά κορήματα, τα αλλουβιακά ριπίδια και ο μανδύα αποσάθρωσης ενώ ενσωματώνονται και οι ανθρωπογενείς αποθέσεις λόγω της κλίμακας στον χάρτη αναφοράς. Τα πλευρικά κορήματα αποτελούνται θραύσματα των σχηματισμών του υποβάθρου ποικίλων διαστάσεων, πεπλατυσμένα ή γωνιώδη, σχιστολιθικής σύστασης, μεγέθους ψηφίδας έως και 15 cm, συχνά με αυξημένο ποσοστό λεπτομερών, που αποτελούν το συνδετικό υλικό. Ο μανδύας αποτελείταικυρίως από λεπτόκοκκα Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 98

99 ερυθροκαστανού έως καστανοκίτρινου χρώματος υλικά ιλυοαργιλώδους κυρίως σύστασης με παρεμβολές θραυσμάτων. Αποθέσεις κοίτης χειμάρρων (H.l.s.): αποτελούνται από αδρομερή χαλαρά έως ημισυνεκτικά υλικά, χάλικες ποικίλων διαστάσεων, άμμοι, ψηφίδες, κροκαλολάτυπες και αργιλοϊλυώδους σύστασης λεπτομερή υλικά. Τα αδρομερή υλικά είναι γενικά ποικίλης προέλευσης, από τους σχηματισμούς του υποβάθρου. Καλύπτουν τις κοίτες των χειμάρρων, υφιστάμενων και παλαιών (Ολόκαινο). ΣΤ.1.6. Τεκτονικά στοιχεία Η ΔΕ τοποθετείται στο χώρο των ζωνών Αξιού, Περιροδοπικής και Σερβομακεδονικής όπου υπάρχουν τα μεγάλα τεκτονικά βυθίσματα που δημιουργήθηκαν κατά το Νεογενές Τεταρτογενές. Το κυριότερο ρήγμα στην ευρύτερη περιοχή, είναι το ενεργό ρήγμα Ασβεστοχωρίου-Πολίχνης. Στον Νεοτεκτονικό χάρτη (1: ) της περιοχής Θεσσαλονίκης, που συντάχθηκε από πρόγραμμα του ΟΑΣΠ το 1997, απεικονίζεται ενεργό ορατό ρήγμα με αύξοντα αριθμό 2, διεύθυνσης ΝΑ ΒΔ και βύθισης προς τα ΒΑ. Το ρήγμα αυτό αναφέρεται στο επεξηγηματικό τεύχος της έκδοσης του Νεοτεκτονικού Χάρτη της Ελλάδας Φύλλο Θεσσαλονίκη ως "Ενεργό Ρήγμα Ασβεστοχωρίου-Πολίχνης". Στο Φύλλο "Θεσσαλονίκη" το ορατό του μήκος είναι περίπου 10χλμ. Επεκτείνεται προς τα ανατολικά στο γειτονικό Φύλλο "Λαγκαδάς" έως την περιοχή του Ασβεστοχωρίου. Το ρήγμα επηρεάζει κυρίως τους φυλλίτες και τους ανακρυσταλλωμένους ασβεστόλιθους της "ενότητας Σβούλας" της Περιροδοπικής ζώνης, ενώ στην περιοχή της Πολίχνης βάζει σε επαφή τα πετρώματα της "ενότητας Σβούλας" με τις νεογενείς αποθέσεις και φαίνεται να προεκτείνεται προς τα ΒΔ και εκτός των διοικητικών ορίων του Δήμου εντός των νεογενών αποθέσεων. Στον Γεωλογικό Χάρτη του ΙΓΜΕ συμβολίζεται ως πιθανό ή καλυμμένο και προεκτείνεται εντός των νεογενών αποθέσεων κατά μήκος της επαφής (του ορίου) των ερυθρών αργίλων και ψαμμιτομαργαϊκής σειράς έως το ύψος της αερογέφυρας Σταυρούπολης και ακόμα δυτικότερα. Στην μελέτη Πολεοδόμησης της περιοχής ΠΕ16, χαρτογραφήθηκε ένα ορατό τμήμα του ρήγματος που φέρνει σε πλευρική επαφή την ενότητα της Σβούλας με τα νεογενή. Στην ίδια μελέτη εκτελέσθηκαν και γεωφυσικές διασκοπήσεις, που ανέδειξαν την ύπαρξη και άλλων μικρότερων τεκτονικών επαφών. Πρόσθετα στα πλαίσια της παρούσας μελέτης (Προκαταρκτική Γεωλογική Καταλληλότητα) πραγματοποιήθηκαν επιτόπιες αυτοψίες και χαρτογράφηση των ρηγμάτων. Έτσι προέκυψε η προέκταση του παραπάνω τεμάχους του ρήγματος και ανατολικά της περιφερειακής οδού. Στο Σχήμα ΣΤ.2 καταγράφονται τα σημαντικότερα ρήγματα της περιοχής μελέτης τα οποία αριθμούνται με τους αύξοντες αριθμούς από 1 έως 7. Τα ρήγματα με αριθμούς 1, 2 & 3 αποτελούν τεκτονικά τεμάχη της ρηξιγενούς ζώνης - ρήγματος Ασβεστοχωρίου Πολίχνης, εντός του γεωγραφικού χώρου της ΔΕ. Από την αξιολόγηση των βιβλιογραφικών στοιχείων προκύπτει ότι ο σεισμός του 1978, που έπληξε την πόλη της Θεσσαλονίκης και τις γύρω περιοχές, στην περιοχή της Πολίχνης (Mercier) δημιούργησε επιφανειακό ίχνος διάρρηξης με πλάγιο κανονική αριστερόστροφη κίνηση, το οποίο οι επιστήμονες απέδωσαν στην ενεργοποίηση του ρήγματος. Το ρήγμα 4 είναι συνοδό του ενεργού ρήγματος, έχει ίδια διεύθυνση ανάπτυξης και βύθισης και βάζει σε επαφή τα ημιμεταμορφωμένα πετρώματα με τα νεογενή και το τεταρτογενές κάλυμμα. Η προέκταση του επαληθεύθηκε μέσον των γεωφυσικών διασκοπήσεων στα πλαίσια της πολεοδομικής μελέτης. Το ρήγμα 5 είναι ένα μικρό αντιθετικό ρήγμα σε σχέση με όσα περιγράφηκαν έως τώρα, έχει ίδια διεύθυνση ανάπτυξης και βύθιση προς τα ΝΔ. Βάζει σε επαφή τα ημιμεταμορφωμένα πετρώματα της ομάδας Σβούλας με το αλλουβιακό ριπίδιο. Το ρήγμα 6 αποτελεί την τεκτονική επαφή μεταξύ υπερβασικών πετρωμάτων και ημιμεταμορφωμένου φλύσχη (εφίππευση). Τέλος μια μικρή ορατή αλλά σημαντική τεκτονική επαφή σημειώνεται με τον αριθμό 7. Το ρήγμα αυτό είναι πλάγιο κανονικό, διεύθυνσης ΒΑ-ΝΔ, αριστερόστροφης κίνησης, που συνδέεται πιθανότατα με μικρά ρήγματα στην ΠΕ16 αντίστοιχης πλάγιοκανονικής κίνησης. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 99

100 Σχήμα ΣΤ.2. Τεκτονική δομή (ρήγματα) περιοχής Πολίχνης Πηγή: Προκαταρκτική Μελέτη Γεωλογικής Καταλληλότητας τροποποίησης ΓΠΣ Πολίχνης ΣΤ.2. ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ Το κλίμα της Θεσσαλονίκης, άρα και της περιοχής μελέτης, είναι μεσογειακό και υγρό, με αρκετές ηλιόλουστες μέρες κατά τη διάρκεια του έτους. Το Φθινόπωρο ξεκινά στα τέλη του Οκτωβρίου με τις πρώτες χαμηλές θερμοκρασίες και τις πρώτες βροχές, ενώ η Άνοιξη ξεκινά τις πρώτες ημέρες του Μαρτίου, με παρατεταμένες ηλιοφάνειες και απότομες αλλαγές στα φαινόμενα και στις θερμοκρασίες. Η αξιολόγηση των κλιματολογικών συνθηκών έγινε με βάση στοιχεία του Μετεωρολογικού σταθμού Θεσσαλονίκης (Μίκρα), τα οποία αφορούν το σύνολο της πόλης. Ο σταθμός ανήκει στην ΕΜΥ, είναι εγκατεστημένος σε υψόμετρο 4,8μ. και διαθέτει βροχόμετρο, βροχογράφο και θερμόμετρο, ενώ καταγράφονται επίσης και ανεμολογικά στοιχεία. Από τα διαθέσιμα στοιχεία της περιόδου , προκύπτει ότι η μέση ετήσια βροχόπτωση φθάνει τα 448,7 mm. Σύμφωνα με τη μηνιαία κατανομή των βροχοπτώσεων, το 59% του υετού σημειώνεται τη χειμερινή περίοδο (Οκτώβριος-Μάρτιος) και το υπόλοιπο 41% τη θερινή περίοδο (Απρίλιος-Σεπτέμβριος). Η μέγιστη μέση μηνιαία βροχόπτωση παρατηρείται το Δεκέμβριο (54,9 mm) και η ελάχιστη τον Αύγουστο (20,4 mm). Η θερμοκρασία της Θεσσαλονίκης παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις, με ετήσιο θερμοκρασιακό εύρος 21,4 C. Η μέση ετήσια θερμοκρασία για την περίοδο ήταν 15,7 C, με μέγιστη τιμή μέσης μηνιαίας θερμοκρασίας τους 26,6 ο C τον Ιούλιο και ελάχιστη τους 5.2 ο C τον Ιανουάριο. Η μέγιστη μηνιαία κυμάνθηκε από 9,3 o C (Ιανουάριος) έως 31,5 ο C (Αύγουστος) με μέση τιμή 20,4 o C, ενώ η ελάχιστη από 1,3 o C (Ιανουάριος) έως 18,6 ο C (Ιούλιος) με μέση τιμή 9,7 o C. H απολύτως μέγιστη μηνιαία θερμοκρασία παρατηρήθηκε στις Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 100

101 και ήταν 44 ο C, ενώ η απολύτως ελάχιστη θερμοκρασία παρατηρήθηκε στις και ήταν -14 o C. Σε ό,τι αφορά άλλα στοιχεία, η μέση ετήσια σχετική υγρασία ανέρχεται σε 67%. Ο μήνας που παρουσιάζει τη μεγαλύτερη τιμή μέσης μηνιαίας σχετικής υγρασίας είναι ο Δεκέμβριος (78%), ενώ ο μήνας με την μικρότερη τιμή μέσης μηνιαίας σχετικής υγρασίας είναι ο Ιούλιος (53,2%). Οι τιμές της μέσης μηνιαίας υγρασίας παρουσιάζονται στον Πίνακα Α.3.2, ενώ στο Διάγραμμα Α.3.3 φαίνεται η διακύμανση της μέσης μηνιαίας υγρασίας. Πίνακας ΣΤ.1. Μέση μηνιαία και ετήσια βροχόπτωση Μήνας Σταθμός Μίκρας (mm, ) Ιανουάριος 36,8 Φεβρουάριος 38,0 Μάρτιος 40,6 Απρίλιος 37,5 Μάιος 44,4 Ιούνιος 29,6 Ιούλιος 23,9 Αύγουστος 20,4 Σεπτέμβριος 27,4 Οκτώβριος 40,8 Νοέμβριος 54,4 Δεκέμβριος 54,9 Χειμερινό εξάμηνο (Οκτ. Μαρ.) 265,5 Θερινό εξάμηνο (Απρ. Σεπ.) 183,2 Έτος 448,7 H ένταση των ανέμων στη Θεσσαλονίκη είναι αρκετά ισχυρή. Στον Πίνακα Α.3.2 δίνονται οι μέσες μηνιαίες τιμές της έντασης των ανέμων κατά την περίοδο Οι τιμές αυτές κυμαίνονται από 6,0 Κt (Ιανουάριος) μέχρι 4,9 Κt (Οκτώβριος) με μέση ετήσια τιμή 5,5 Κt. Πίνακας ΣΤ.2. Μέση μηνιαία σχετική υγρασία (%), μέση μηνιαία ένταση ανέμων (Κt) και μέση μηνιαία διεύθυνση ανέμων Μήνας Μέση μηνιαία σχετική υγρασία Σταθμός Μίκρας ( ) Μέση μηνιαία ένταση ανέμων Σταθμός Μίκρας ( ) Μέση μηνιαία διεύθυνση ανέμων ( ) Ιανουάριος 76,1 5,8 ΒΔ Φεβρουάριος 73,0 5,9 ΒΔ Μάρτιος 72,4 5,5 ΒΔ Απρίλιος 67,8 5,4 ΒΔ Μάιος 63,8 5,1 ΒΔ Ιούνιος 55,9 6,0 ΒΔ Ιούλιος 53,2 6,5 ΒΔ Αύγουστος 55,3 5,7 Ν Σεπτέμβριος 62,0 5,4 ΒΔ Οκτώβριος 70,2 4,9 ΒΔ Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 101

102 Μήνας Μέση μηνιαία σχετική υγρασία Σταθμός Μίκρας ( ) Μέση μηνιαία ένταση ανέμων Σταθμός Μίκρας ( ) Μέση μηνιαία διεύθυνση ανέμων ( ) Νοέμβριος 76,8 5,0 ΒΔ Δεκέμβριος 78,0 5,4 ΒΔ Μέσος όρος 53,2 5,5 ΣΤ.3. ΥΔΑΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤ.3.1. Επιφανειακά νερά - υδρολογία Το επιφανειακό υδρογραφικό δίκτυο, που αναπτύσσεται στην περιοχή μελέτης, συγκεντρώνει τα επιφανειακά νερά της ΔΕ Πολίχνης και τα απομακρύνει με ασφάλεια στον Θερμαϊκό κόλπο. Τα ρέματα που διέρχονται από την περιοχή είναι ο Ξηροπόταμος, το Μύλος ρ. και άλλοι δευτερεύοντες κλάδοι και κάποια μικρά ανώνυμα ρέματα και μισγάγγειες. Νότια της συμβολής των δύο κύριων ρεμάτων ξεκινά η κύρια μισγάγγεια του Δενδροπόταμου, η οποία στο μεγαλύτερο τμήμα της είναι διευθετημένη και έχει αντικατασταθεί με κλειστό κυβοτοειδή αγωγό, λόγω του ότι διαρρέει πυκνοδομημένο τμήμα του πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκης. Στην περιοχή μελέτης η επιφανειακή απορροή εξαρτάται τόσο από τις κλιματικές συνθήκες και βροχοπτώσεις όσο και από τα γεωλογικά, τεκτονικά και υδρογεωλογικά χαρακτηριστικά της περιοχής. Η επιφανειακή απορροή υπολογίζεται στο 10% περίπου των κατακρημνίσεων. ΣΤ.3.2. Ζητήματα πολιτικής προστασίας Στοιχεία ως προς τα υδραυλικά χαρακτηριστικά των ρεμάτων και λεκανών δεν υπάρχουν παρά μόνο αυτά που προέρχονται από την υδραυλική μελέτη που εκπονήθηκε για το ρ. Ξηροποτάμου της μελέτης πολεοδόμησης της ΠΕ 16 στην οποία εκτός της κύριας μισγάγγειας μελετήθηκαν και οι δύο δευτερεύοντες κλάδοι. Η πλημμυρική παροχή που υπολογίσθηκε συνολικά με βάση τις τιμές έντασης βροχόπτωσης ορίστηκε στα 58m 3 /sec. Στην περιοχή μελέτης η αποστράγγιση είναι σχετικά καλή λόγω και της ευνοϊκής μορφολογικής κλίσης του εδάφους. Ωστόσο εντοπίζονται κάποιες περιοχές όπου μικρά πλημμυρικά φαινόμενα είναι πιθανά, κάτω από έντονες καιρικές συνθήκες: Οι περιοχές των ρεμάτων με χαμηλές όχθες και οι ζώνες πλησίον αυτών είναι εκτεθειμένες σε φαινόμενα πλημμυρών κατά τις περιόδους κατά τις οποίες είναι αυξημένες οι πλημμυρικές παροχές. Οι θέσεις αυτές σημειώνονται συμβολικά στον χάρτη Γ1 και αφορούν κυρίως την περιοχή κατά μήκος της κύριας μισγάγγειας του Ξηροπόταμου (περιοχή Νερόμυλων και περιοχή στρατοπέδου Καρατάσου). Προβλήματα συγκέντρωσης επιφανειακών υδάτων εντοπίζονται επίσης στην περιοχή της αερογέφυρας Λαγκαδά απ όπου διέρχεται το Μύλος ρέμα και στην περιοχή των Ανθόκηπων απ όπου διέρχεται το Ρ. Ευκαρπίας. Αμφότερα έχουν υποστεί αλλοιώσεις των διατομών της κοίτης λόγω τεχνικών έργων και σε ορισμένες θέσεις η κοίτη δεν είναι σαφής ή έχει μπαζωθεί ή ακόμη καταληφθεί από κτίσματα. Το φαινόμενο των επιχωματώσεων πλησίον των ρεμάτων παρατηρείται και ανατολικά των νερόμυλων όπου δημιουργήθηκαν υψηλά πρανή στην αριστερή όχθη και απότομες κλίσεις του εδάφους. ΣΤ.3.3. Συνθήκες υδροφορίας Η περιοχή μελέτης καλύπτεται επιφανειακά στο μεγαλύτερο τμήμα της από σχεδόν αδιαπέρατους και ημιπερατούς σχηματισμούς, με εξαίρεση ένα μικρό τμήμα, στο ανατολικό Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 102

103 περιθώριο της ΔΕ, που καλύπτεται από περατούς σχηματισμούς. Έτσι οι γεωλογικοί σχηματισμοί που εντοπίζονται στα διοικητικά όρια της ΔΕ, μπορούν να ομαδοποιηθούν με βάση τη συμπεριφορά τους απέναντι στο νερό ως εξής: Βραχώδες υπόβαθρο με υπερβασικά πετρώματα, γνεύσιους, επιγνεύσιους, πρασινοσχιστόλιθους, εκρηξιγενή πετρώματα και Ημιμεταμορφωμένο φλύσχη: στους οποίους η υδροφορία είναι από ανύπαρκτη έως μικρή, δημιουργούνται μικρού πάχους υδροφόροι με εξαιρετικά μικρή δυναμικότητα και πρακτικά δεν παρουσιάζουν υδρογεωλογικό ενδιαφέρον. Ειδικότερα οι υδροφόροι εντός των σερπεντινιτών και του φλύσχη πρέπει να παρουσιάζουν πολύ μικρή ανάπτυξη, η οποία εξαρτάται από το μήκος και την ανάπτυξη του γενικού συστήματος ασυνεχειών. Οι παροχές εκμετάλλευσης συνήθως δεν ξεπερνούν τα 2-5 κ.μ/ώρα. Εδαφικοί σχηματισμοί αποθέσεων κοίτης χειμάρρων, τεταρτογενή και νεογενείς αποθέσεις: στους οποίους η υδροφορία βρίσκεται σε συνάρτηση και της λιθολογικής σύστασης των σχηματισμών. Στις αποθέσεις κοίτης με αδρόκοκκα υλικά είναι αυξημένη η υδροπερατότητα αλλά σχηματίζονται τοπικού χαρακτήρα και έκτασης υδροφόροι. Οι ερυθρές άργιλοι και αμμώδεις άργιλοι είναι σχεδόν αδιαπέρατοι ή με χαμηλή γενικά υδροπερατότητα και η όποια υδροφορία είναι τοπικής κλίμακας και στην πράξη μη αξιοποιήσιμη. Στην ψαμμιτομαργαϊκή σειρά η υδροφορία είναι κάπως μεγαλύτερη και ειδικότερα εντοπίζεται εντός των χαλικιών, των αμμούχων αργίλων και των αργιλούχων άμμων όπου και σχηματίζονται φακοειδείς υδροφορίες. Στις τεταρτογενείς αποθέσεις, λόγω μικρής έκτασης και πάχους αυτών, η υδροφορία πρέπει να παρουσιάζει επίσης πολύ μικρή ανάπτυξη. Οι ασβεστόλιθοι και κρυσταλλικοί ασβεστόλιθοι και μάρμαρα εμφανίζουν μεγάλη υδροπερατότητα με πρωτογενές και δευτερογενές πορώδες υψηλό. Λόγω της μικρής έκτασης ανάπτυξης στην περιοχή μελέτης εκτιμάται ότι υδροφορία τους θα είναι μέσης δυναμικότητας. Ο φρεάτιος υδροφόρος ορίζοντας στην περιοχή μελέτης είναι μικρής δυναμικότητας και διαφοροποιείται από περιοχή σε περιοχή σε συνάρτηση με το γεωλογικό υπόβαθρο και την κλίση του εδάφους. ΣΤ.3.4. Ποιότητα υδάτων και επιβάρυνση αποδεκτών Τα υδροχημικά χαρακτηριστικά των υπογείων υδάτων στην περιοχή μελέτης προκύπτουν από τις αναλύσεις που πραγματοποιήθηκαν σε πηγάδια, γεωτρήσεις και πηγές στην ευρύτερη περιοχή. Σημειώνεται ότι εντός της περιοχής μελέτης έχουν καταγραφεί 3 θέσεις των υπαρχόντων σημείων ύδατος (γεωτρήσεις και πηγάδια) οι οποίες είναι ιδιωτικές. Η ποιότητα του υπόγειου νερού κρίνεται καλή και πληρούνται οι προϋποθέσεις καταλληλότητας και δεν ανιχνεύονται βαριά μέταλλα. Ωστόσο σε ιδιωτικές υδρευτικές γεωτρήσεις στους συνοικισμούς Νικόπολης και Ανθοκήπων, εντοπίσθηκε ρύπανση με υπερβάσεις νιτρικών και βακτηρίων. Για την περιοχή της χωματερής της Πολίχνης που αποκαταστάθηκε πριν από μερικά χρόνια δεν υπάρχουν πρόσφατα στοιχεία και καταγραφές της ποιότητας των υπόγειων υδάτων. Η παλιά ιδιωτική γεώτρηση που υπάρχει σε κοντινή απόσταση είναι πλέον κλειστή. Αναφορικά με τα επιφανειακά νερά (ρέματα), από τις επιτόπιες αυτοψίες που πραγματοποιήθηκαν εντοπίζεται εκτεταμένη ρύπανση των ρεμάτιων συστημάτων, τόσο από παράνομες επιχώσεις σε όχθες και κοίτες, όσο και από υγρά απόβλητα διαφόρων πηγών. Τα ρέματα της περιοχής και κυρίως ο Ξηροπόταμος και το Μύλος Ρέμα έχουν γίνει αποδέκτης των ακάθαρτων νερών από κατοικίες και διάφορες άλλες δραστηριότητες όπως κτηνοτροφικά υγρά απόβλητα, βιομηχανικά υγρά απόβλητα, που μπορεί να είναι παρόμοια με τα αστικά λύματα ή να περιέχουν και επικίνδυνα ή και τοξικά στοιχεία. Η λειτουργία βιομηχανιών στην περιοχή της Δυτικής και Βορειοδυτικής Θεσσαλονίκης επιβαρύνει σε σημαντικό βαθμό και τα υδάτινα συστήματα, καθώς τα υγρά απόβλητά της καταλήγουν σε αγωγούς αποχέτευσης οι οποίοι, σχεδόν στο σύνολό τους, καταλήγουν στον Θερμαϊκό Κόλπο. Βεβαίως, η νομοθεσία υποχρεώνει όλες τις βιομηχανίες να διαθέτουν Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 103

104 μονάδες επεξεργασίας των λυμάτων τους πριν τα διαθέσουν στους αποχετευτικούς αγωγούς. Στις περισσότερες βιομηχανίες, όμως, αυτές οι μονάδες επεξεργασίας υπολειτουργούν. Επιπλέον, στη Θεσσαλονίκη υπάρχουν πολλές βιομηχανίες οι οποίες εγκαταστάθηκαν απρογραμμάτιστα, χωρίς στοιχειώδη υποδομή ύδρευσης και αποχέτευσης, με αποτέλεσμα, στην περίπτωση αυτή, αποδέκτης των υγρών αποβλήτων να γίνεται ο πλησιέστερος χείμαρρος. Ακόμη, οι κοίτες των διαφόρων ρεμάτων έχουν καταπατηθεί από αυθαίρετες οικίες, οι οποίες, συν τοις άλλοις, απορρίπτουν τα λύματά τους κατευθείαν μέσα στα ρέματα. Μετρήσεις της ποιότητας των νερών του Δενδροποτάμου από τον ΟΑΘ μαρτυρούν την αλλαγή του χαρακτήρα του χειμάρρου, ο οποίος από συλλέκτης ομβρίων υδάτων μετατράπηκε σε αποδέκτη βιομηχανικών αποβλήτων και οικιακών λυμάτων. Η επιβάρυνση από τις παραπάνω δραστηριότητες δεν περιορίζεται μόνο στα επιφανειακά ύδατα, καθώς υπάρχουν περιπτώσεις που η διάθεση των λυμάτων σε απορροφητικούς βόθρους, αλλά και η απορρόφηση των υγρών από το ίδιο το έδαφος των χειμάρρων, συνεπάγεται τον κίνδυνο ρύπανσης του υπογείου υδροφόρου ορίζοντα, με όλες τις δυσμενείς συνέπειες για την υγεία των ανθρώπων και του οικοσυστήματος. Η ανεξέλεγκτη διάθεση των βιομηχανικών υγρών και στερεών αποβλήτων, καθώς και των αστικών απορριμμάτων, στα υδρορέματα αλλά και στην επιφάνεια ή σε μικρό βάθος στο έδαφος, σχετίζεται με τις υψηλές συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων που παρατηρούνται στο έδαφος της Δυτικής και Βορειοδυτικής Θεσσαλονίκης. Σχετική έρευνα, έχει δείξει πως οι συγκεντρώσεις των στοιχείων Cu, Pb, Zn, Cd, As, Hg, οι οποίες σχετίζονται με ανθρωπογενείς δραστηριότητες, είναι ιδιαίτερα υψηλές στην ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Θεσσαλονίκης. ΣΤ.3.5. Κάλυψη αναγκών ύδρευσης Η υδροδότηση της ευρύτερης περιοχής Θεσσαλονίκης, εξασφαλίζεται από την ΕΥΑΘ που διαθέτει εγκαταστάσεις που περιλαμβάνουν έργα υδροληψίας, εξωτερικά υδραγωγεία με τις γεωτρήσεις και τους αγωγούς μεταφοράς, αντλιοστάσια, δεξαμενές, δίκτυο διανομής και υδρόμετρα. Οι υδροληψίες της ΕΥΑΘ δεν βρίσκονται στην περιοχή μελέτης αλλά στις περιοχές του Αλιάκμονα, του Πάϊκου, και Αξιού. Η υδροδότηση της ΔΕ Πολίχνης γίνεται από διάφορα συστήματα ύδρευσης της ΕΥΑΘ αλλά και ιδιωτών προμηθευτών. Συγκεκριμένα η περιοχή Νικόπολης και Ανθοκήπων υδροδοτείται από το ιδιωτικό δίκτυο Κεφαλίδη. Στην περιοχή αυτή υπάρχει και κατασκευασμένο δίκτυο ύδρευσης της ΕΥΑΘ που τροφοδοτείται από την δεξαμενή Ευόσμου. Η υπόλοιπη περιοχή της Πολίχνης υδροδοτείται από την δεξαμενή ΑΔ8 στην οδό Μαυρολεύκης, τη δεξαμενή Πολιχνιώτισσα στα όρια του άλσους στην οδό Υδραγωγείου και από τη δεξαμενή Μετεώρων πάνω στο ύψωμα στην οδό Αγ. Ραφαήλ. Η περιοχή της Νικόπολης, Ανθοκήπων και Ανατολικά της Περιφερειακής οδού που πρόκειται να ενταχθούν στο σχέδιο πόλης υδροδοτούνται σήμερα με τοπικούς μικρούς αγωγούς ύδρευσης αλλά (σύμφωνα με την ΕΥΑΘ) θα πρέπει μελλοντικά να εκπονηθεί μελέτη ύδρευσης των περιοχών από την οποία θα προκύψει ή όχι η ανάγκη κατασκευής νέων έργων υδροδότησης. Οι υφιστάμενες δεξαμενές στα όρια της ΔΕ Πολίχνης είναι: Δεξαμενή και αντλιοστάσιο ΑΔ8, Δεξαμενή Πολιχνιώτισσα χωρητικότητας 500 κ.μ., Δεξαμενή Μετεώρων χωρητικότητας 5000 κ.μ. Στην περιοχή της ΔΕ Πολίχνης προβλέπεται η κατασκευή νέων δεξαμενών για την εξυπηρέτηση τόσο της ΔΕ αλλά και περιοχών του υπόλοιπου ΠΣΘ. Πρόκειται για τις εξής: Αύξηση χωρητικότητας της δεξαμενής Πολιχνιώτισσα από 500 κ.μ. σε κ.μ. Νέα υπέργεια δεξαμενή στον ιδιόκτητο χώρο της ΕΥΑΘ πλησίον της δεξαμενές Μετεώρων χωρητικότητας κ.μ. Νέα υπόγεια Δεξαμενή στην περιοχή μεταξύ Φιλίππου και Ελπίδος χωρητικότητας κ.μ. Νέα υπόγεια Δεξαμενή Στρεμπενιώτη χωρητικότητας κ.μ. στις οδούς Διγενή και Ολύμπου. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 104

105 ΣΤ.3.6. Κάλυψη αναγκών αποχέτευσης Στην Πολίχνη υπάρχει χωριστικό δίκτυο με σημαντική όμως υστέρηση στην αποχέτευση ομβρίων. Συγκεκριμένα, αγωγοί ομβρίων λειτουργούν μόνο στην οδό Θεμιστοκλέους (περιοχή Νικόπολης-εκτός σχεδίου) και στις οδούς Λαγκαδά και Δασυλλίου. Σύμφωνα με στοιχεία που δόθηκαν από την ΕΥΑΘ - Τομέας Αποχετεύσεως, το δίκτυο ακαθάρτων καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της Πολίχνης. Εξαιρούνται η ΠΕ 16 (περιοχή επέκτασης που δεν έχει ακόμη δομηθεί), η ΠΕ 15 και τμήμα της ΠΕ 5 (περιοχές αυθαιρέτων στα Μετέωρα), για τις οποίες δεν υπάρχουν πληροφορίες στα διατιθέμενα διαγράμματα της ΕΥΑΘ και οι οποίες πιθανόν εξυπηρετούνται από απορροφητικούς βόθρους. Στο σύνολό του το δίκτυο ακαθάρτων είναι παλαιό και αποτελείται από τσιμεντοσωλήνες και σωλήνες PVC (που συναντάται κυρίως στους συλλεκτήριους αγωγούς). Αναφορικά με τους συλλεκτήριους, η ΔΕ Πολίχνης εξυπηρετείται μέσω 3 συλλεκτήριων αγωγών οι οποίοι οδεύουν κατά μήκος των κυρίων ρεμάτων. Συγκεκριμένα η περιοχή της Νικόπολης και των Ανθόκηπων αποχετεύεται μέσω των συλλεκτήρων αγωγών ακαθάρτων του Δενδροποτάμου. Η περιοχή Α. Ασύλου, Μαυρομιχάλη και Π 16 μέσω των συλλεκτήριων αγωγών ακαθάρτων του Ξηροποτάμου. Η υπόλοιπη περιοχή Μετεώρων και Πολίχνης μέσω των συλλεκτήριων αγωγών του ρέματος Λατομείου. Τα ακάθαρτα και αστικά λύματα του Δήμου Πολίχνης καταλήγουν στην Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων - Βοθρολυμάτων Θεσσαλονίκης (ΕΕΛΘ) στην περιοχή της Σίνδου, δίπλα από το Γαλλικό ποταμό. Η ΕΕΛΘ παραλαμβάνει μέσω του κεντρικού αποχετευτικού αγωγού (ΚΑΑ) το μεγαλύτερο μέρος των αστικών λυμάτων της πόλης της Θεσσαλονίκης, ενώ εξυπηρετεί καθημερινώς με βυτία απομακρυσμένες περιοχές που δεν καλύπτονται από το αποχετευτικό δίκτυο της πόλης. Τα επεξεργασμένα λύματα διοχετεύονται ανοικτά στο Θερμαϊκό κόλπο με υποθαλάσσιους αγωγούς και πληρούν όλους τους περιβαλλοντικούς όρους και διατάξεις. Πρέπει να αναφερθεί, επίσης, ότι στην εκτός σχεδίου περιοχή του Δήμου, ανατολικά της Περιφερειακής Οδού, υπάρχουν αρκετές αυθαίρετες κατοικίες, οι οποίες διαθέτουν τα ακάθαρτά τους σε βόθρους. Τέλος, το Νοσοκομείο Παπαγεωργίου και το 424 ΓΣΝ Θεσσαλονίκης διαθέτουν δικές τους εγκαταστάσεις βιολογικού καθαρισμού για την επεξεργασία των λυμάτων τους με αποδέκτη το δίκτυο της ΕΥΑΘ. ΣΤ.3.7. Το Σχέδιο Διαχείρισης ΛΑΠ Σύμφωνα με το εγκεκριμένο Σχέδιο Διαχείρισης ΛΑΠ Κεντρικής Μακεδονίας, η περιοχή της Πολίχνης εντάσσεται στη Λεκάνη Απορροής Ποταμού (ΛΑΠ) Χαλκιδικής με κωδικό GR05 του Υδατικού Διαμερίσματος Κεντρικής Μακεδονίας (ΥΔ10) και πιο συγκεκριμένα στις υδρολογικές λεκάνες του ΠΣΘ. Ένα από τα κεντρικά συμπεράσματα του Σχεδίου είναι ο προσδιορισμός των υδατικών συστημάτων που προορίζονται για άντληση πόσιμου ύδατος καθώς και η κατάρτιση του μητρώου των προστατευόμενων περιοχών. Η περιοχή της Πολίχνης δεν εντάσσεται σε κανένα υδατικό σύστημα (επιφανειακό ή υπόγειο) το οποίο προστατεύεται ως προς την άντληση πόσιμου ύδατος, την προστασία ειδών με οικονομική σημασία και την προστασία υδάτων αναψυχής. Επίσης δεν εντοπίζεται κανένα επιφανειακό υδατικό σώμα το οποίο να χαρακτηρίζεται ως ευαίσθητο. Σημειώνεται ωστόσο ότι το υπόγειο υδατικό σύστημα στο οποίο εντάσσεται η ΔΕ Πολίχνης (GR ) χαρακτηρίζεται ως ζώνη ευπρόσβλητη στη νιτρορρύπανση (Οδηγία 91/676/ECC). Αναφορικά με την εκτίμηση της έντασης πίεσης ρύπανσης από το σύνολο των σημειακών και διάχυτων πηγών, η υδρολογική λεκάνη στην οποία εντάσσεται η Πολίχνη, η πίεση χαρακτηρίζεται ως σημαντική. Στην περιοχή της ΔΕ Πολίχνης δεν εντοπίζονται επιφανειακά υδατικά συστήματα που να ταξινομούνται ως προς την οικολογική και χημική τους κατάσταση. Αντίθετα η ταξινόμηση του υπόγειου υδατικού συστήματος στο οποίο εντάσσεται η ΔΕ Πολίχνης (GR ) χαρακτηρίζεται ως καλή βάσει της ποσοτικής του κατάστασης και καλή βάσει της χημικής του κατάστασης. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 105

106 Πίνακας ΣΤ.3. Πρόγραμμα Μέτρων του Σχεδίου Διαχείρισης ΛΑΠ με σημασία για τη ΔΕ Πολίχνης Δυνητικός φορέας Κωδικός Μέτρο ευθύνης - υλοποίησης ΟΜ02-01 ΟΜ02-02 ΟΜ02-03 ΟΜ04-06 ΟΜ06-01 ΣΜ16-20 Δράσεις εκσυγχρονισμού της λειτουργίας των δικτύων ύδρευσης των μεγάλων πολεοδομικών συγκροτημάτων του ΥΔ -Έλεγχοι Διαρροών Κατάρτιση θεσμικού πλαισίου και προγράμματος μέτρων για την κατ οίκον εξοικονόμηση νερού Έργα Αποκατάστασης / Ενίσχυσης υφιστάμενου δικτύου ύδρευσης Τοποθέτηση συστημάτων καταγραφής απολήψεων υπόγειων υδάτων Καθορισμός συνθηκών και προϋποθέσεων για τη σύνδεση βιομηχανιών στο δίκτυο αποχέτευσης/υποδοχή βιομηχανικών αποβλήτων σε ΕΕΛ Ολοκληρωμένες Πράσινες πόλεις /INGREENCI (Integrated Green Cities) ΕΥΑΘ ΥΠΕΚΑ - Δήμος Παύλου Μελά ΕΥΑΘ Δ/νση Υδάτων Περιφέρειας ΚΜ - Δήμος Παύλου Μελά ΕΥΑΘ Δήμος Παύλου Μελά Με βάση αυτή την αναγνώριση, οι περιβαλλοντικοί στόχοι του Σχεδίου που έχουν γεωγραφικό πεδίο αναφοράς στη ΔΕ Πολίχνης εστιάζουν στη διατήρηση της καλής ποσοτικής και χημικής κατάστασης του υπόγειου υδατικού δυναμικού. Ταυτόχρονα όμως, ως μια κατά βάση αστική περιοχή ενταγμένη στις μητροπολιτικές λειτουργίες του ΠΣΘ, στη ΔΕ Πολίχνης εντοπίζονται ως σημαντικά τα ζητήματα της χρήσης υδρευτικού νερού αλλά και διάθεσης των αστικών λυμάτων και των αποβλήτων των παραγωγικών δραστηριοτήτων. Σχήμα ΣΤ.3. Επιφανειακά υδατικά συστήματα ΛΑΠ ΥΔ Κεντρικής Μακεδονίας Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 106

107 Σχήμα ΣΤ.4. Υπόγεια υδατικά συστήματα ΛΑΠ ΥΔ Κεντρικής Μακεδονίας Σε αυτή την περίπτωση ο ρόλος της ΕΥΑΘ στα ζητήματα διαχείρισης του νερού είναι κεντρικός καθώς αποτελεί το φορέα - πάροχο ύδατος και τον φορέα διαχείρισης των λυμάτων αστικών και παραγωγικών λειτουργιών. Κατά συνέπεια το Πρόγραμμα Μέτρων με εστίαση στη ΔΕ δεν αφορά μόνο στην οργάνωση και ρύθμιση των τάσεων ανάπτυξης αλλά και σε λειτουργίες μητροπολιτικού επιπέδου. Στον Πίνακα ΣΤ.3 παρουσιάζονται επιγραμματικά τα προτεινόμενα μέτρα του Σχεδίου που εστιάζουν στα ανωτέρω ζητήματα και ιδιαιτερότητες της ΔΕ Πολίχνης. ΣΤ.4. ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Η μορφολογική διαμόρφωση της περιοχής της ΔΕ με το ομαλό γενικά ανάγλυφο στα βορεια - βορειοανατολικά (κοιλάδα Ξηροποτάμου) και ένα πιο έντονο ανάγλυφο στα ανατολικά και στα νότια - νοτιοδυτικά, σε συνδυασμό με το πρότυπο ανάπτυξης των παραγωγικών και αστικών δραστηριοτήτων έχει διαμορφώσει συγκεκριμένους τύπους οικοσυστημάτων που γενικά αναγνωρίζονται ως εξής: ΣΤ.4.1. Ανθρωπογενές σύστημα χαμηλής ζώνης με στοιχεία αγροτικού οικοσυστήματος Αφορά στα βορεια - βορειοανατολικά τμήματα της ΔΕ (κοιλάδα Ξηροποτάμου) με χαμηλά υψόμετρα και ομαλό ανάγλυφο. Η σημερινή κατάσταση οριοθετείται από την εκτεταμένη χρήση του χώρου για παραγωγικούς και εμπορικούς σκοπούς, από την σημαντική ανάπτυξη δικτύων μεταφορών και από τις σαφείς τάσεις δημιουργίας και επέκτασης αστικών χρήσεων. Πρόκειται για ένα καθαρά ανθρωπογενές σύστημα το οποίο καθώς εξελίσσεται βάσει των αλλαγών στη χρήση γης από φυσική/ημιφυσική σε αστική, μεταβαίνει συν τω χρόνω σε μια κατάσταση πλήρως ελεγχόμενη και προσδιοριζόμενη από τις ανθρώπινες ανάγκες. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 107

108 Η προτέρα χρήση για αγροτικούς κυρίως σκοπούς έχει σχεδόν μεταβληθεί ενώ σποραδικά μόνο σημειώνονται περιοχές με κάποιες γεωργικές εκμεταλλεύσεις και χέρσες εκτάσεις (κυρίως στα βορειότερα τμήματα). Στην βάση αυτού του χαρακτηριστικού, της ύπαρξης δηλαδή κάποιων τμημάτων χέρσων και αγροτικών εκτάσεων, το σύστημα αυτό ενέχει και χαρακτηριστικά αγροτικού οικοσυστήματος. Αυτού του τύπου τα συστήματα, ειδικά στην εν λόγω περιοχή, δεν χαρακτηρίζονται για την οικολογική τους ιδιαιτερότητα. Τα χλωριδικά είδη που απαντώνται εξαντλούνται σε διαπλάσεις θάμνων κυρίως μακκίας βλάστησης ενώ το διαμορφωμένο πρότυπο φυτοκάλυψης αφορά σε πόες, διάσπαρτους θάμνους και αγρωστώδη. Πανιδικά είδη που εντοπίζονται αφορούν κυρίως σε όσα προσαρμόστηκαν σε σχετική επιτυχία στα αγροτικού τύπου οικοσυστήματα όπως αμφίβια, ερπετά, τρωκτικά και λαγόμορφα. Ενδιαφέρον παρόλα αυτά παρουσιάζει το ίχνος του Ξηροποτάμου κυρίως ως προς την ικανότητά του να δημιουργεί πυρήνες υποστήριξης κάποιων άγριων ειδών (απόκρυψη, φωλεασμός κλπ), στα λιγότερο όμως διαταραγμένα σημεία. ΣΤ.4.2. Υποβαθμισμένο δασικό σύστημα ανατολικής ζώνης και ρυθμίσεις προστασίας Αφορά στην ανατολικότερη περιοχή της ΔΕ όπου τα υψόμετρα είναι μεγαλύτερα και το ανάγλυφο εντονότερο. Στην περιοχή αυτή οι ανθρώπινες δραστηριότητες είναι γενικά περιορισμένες. Η υποβάθμιση του δασικού χαρακτήρα αυτής της περιοχής συνίσταται στην μακραίωνη αντικατάσταση των ψηλόσωμων χλωριδικών ειδών (πεύκο, δρυς κλπ) από θαμνώδη ήδη (σχίνος, πουρνάρι, φρύγανα κλπ) και άλλα ποώδη λόγω υλοτόμησης, πυρκαγιών και βόσκησης. Έτσι το δασικού χαρακτήρα σύστημα είναι σαφώς υποβαθμισμένο με εκτεταμένες εκτάσεις χαμηλής βλάστησης και γυμνό έδαφος. Σποραδικά μόνο σε σημεία εντοπίζονται πυρήνες πεύκης. Πανιδικά είδη που εντοπίζονται αφορούν σε στρουθιόμορφα πτηνά, ερπετά, τρωκτικά και ίσως περιστασιακά αλεπού. Η ιδιαίτερη παρόλα αυτά σημασία αυτού του οικοσυστήματος, στην προοπτική κυρίως δέσμευσης φυσικού χώρου σε επίπεδο ΠΣΘ, έχει οδηγήσει τη ΖΟΕ στο χαρακτηρισμό της περιοχής ως Ζώνη Προστασίας και Οικοανάπτυξης (ΕΒ). Τέλος με την αρ. ΓΔ2328/1973 Απόφαση Νομάρχη Θεσσαλονίκης (ΦΕΚ 1126/Δ/ ), τμήμα της περιοχής αυτής έχει κηρυχθεί Αναδασωτέα Έκταση. ΣΤ.4.3. Ρέματα Πολίχνης και ο οικολογικός τους ρόλος Όπως έχει αναφερθεί, κορμό του υδρογραφικού συστήματος της Πολίχνης αποτελούν τα ρέματα Ξυροπόταμος και Μύλος με τους δευτερεύοντες κλάδους τους. Ο βασικός οικολογικός ρόλος του συστήματος ρεμάτων της Πολίχνης είναι η παροχέτευση των ομβρίων της ευρύτερης λοφώδους ζώνης, η εκτόνωση πλημμυρικών φαινομένων και η κατά συνέπεια προστασία εγκαταστάσεων και δραστηριοτήτων, κυρίως στα χαμηλά σημεία. Δευτερευόντως, εντός των ρεμάτων μπορούν να αναπτυχθούν πυρήνες υποστήριξης ειδών της άγριας πανίδας λόγω της ανάπτυξης υδροχαρούς βλάστησης. Με τον τρόπο αυτό τα υδρολογικά αυτά συστήματα ενισχύουν και στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος σε μια περιοχή που χαρακτηρίζεται ως έντονα ανθρωπογενής. Βασικές απειλές ανάσχεσης του ρόλου αυτού εντοπίζονται: Στις καταπατήσεις και στην αυθαίρετη δόμηση στην κοίτη του χειμάρρου, στα χαμηλά κυρίως σημεία της περιοχής. Στις αποφράξεις σημείων και στην μείωση της διατομής λόγω επιχωματώσεων και ανεξέλεγκτων απορρίψεων οικοδομικών αποβλήτων αδρανών (μπαζώματα). Σε πολλά σημεία οι επιχωματώσεις δημιουργούν ασταθή πρανή που φράσσουν την κοίτη με αποτέλεσμα τη δημιουργία ακόμη και στάσιμων νερών και δυσοσμιών. Το ζήτημα της προστασίας του εν λόγω υδρολογικού συστήματος είναι γνωστό και έχουν υπάρξει κατά καιρούς προσπάθειες σε μελετητικό επίπεδο κυρίως για την ομαλή διευθέτησή του. Η γενική εστίαση αυτών των μελετών σε σχέση με εργασίες διευθέτησης και προστασίας αφορούν κυρίως στα χαμηλότερα σημεία του συστήματος, προς την περιφερειακή οδό. Η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 108

109 σωστή λειτουργία και η προστασία αυτών των ρεμάτων αφορά στο σύνολο του ΠΣΘ και δεν περιορίζεται μόνο στην ασφάλεια ή στην ποιότητα ζωής των κατοίκων της Πολίχνης. ΣΤ.4.4. Στοιχεία του φυσικού αστικού περιβάλλοντος Στην Πολίχνη κυρίαρχο στοιχείο του φυσικού αστικού περιβάλλοντος αποτελεί το άλσος Μετεώρων στην περιοχή της ΠΕ 8, έκτασης 111 στρεμμάτων, το οποίο βρίσκεται σε αρκετά καλή κατάσταση. Το άλσος αυτό μπορεί να χαρακτηριστεί και ως Πάρκο Πόλης για το σύνολο του Δήμου Πολίχνης. Επίσης, σημαντικό στοιχείο με υπερτοπικό χαρακτήρα αποτελεί και το πάρκο Ελπίδος, στην κεντρική περιοχή της Πολίχνης, καθώς και τα ρέματα που διασχίζουν τον πολεοδομικό ιστό, με σημαντικότερο το ρέμα του Δενδροποτάμου. Πρέπει να επισημανθεί ότι ορισμένοι χώροι πρασίνου μοιάζουν εγκαταλειμμένοι και χαμηλής ποιότητας, έχουν μικρή έκταση και δεν μπορούν να αποτελέσουν ουσιαστικό και ενεργό τμήμα του ιστού. Επίσης, η κατάσταση των ρεμάτων δεν είναι η καλύτερη δυνατή, καθώς αυτά συχνά καταπατούνται και δεν αξιοποιείται σωστά η παρουσία τους και η θέση τους στον αστικό ιστό. ΣΤ.4.5. Περιαστικό δάσος Θεσσαλονίκης (Σεϊχ Σου) Στα όρια της ΔΕ Πολίχνης στα νοτιοανατολικά αλλά εκτός αυτής αναπτύσσεται το περιαστικό δάσος της Θεσσαλονίκης (Σεϊχ Σου). Αποτελεί βασικό πνεύμονα πρασίνου και οξυγόνου για το ΠΣΘ και ως εκ τούτου σημαντικότατο περιβαλλοντικό οικοσύστημα, απαραίτητο για τη διατήρηση, την προστασία και την αναβάθμιση της ποιότητας της ζωής των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής. Επίσης, αποτελεί πόλο αναψυχής και αθλητισμού, καθώς και σημείο αναφοράς τουριστικού ενδιαφέροντος κοινωνικών εκδηλώσεων και ψυχαγωγίας για τους επισκέπτες, μικρούς και μεγάλους. Γεωγραφικά, εκτείνεται στους λόφους που περιβάλλουν την πόλη. Καταλαμβάνει τις νότιες και νοτιοδυτικές πλαγιές του Χορτιάτη μέχρι και το δρόμο Επταπυργίου Ασβεστοχωρίου. Έχει συνολική έκταση στρεμ. περίπου και αποτελείται από κωνοφόρα κυρίως είδη. Δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 30 με στόχο την ανόρθωση του υποβαθμισμένου τότε οικοσυστήματος ώστε με τη σταθεροποίηση των εδαφών να αποτραπούν τα πλημμυρικά φαινόμενα που συχνά ταλαιπωρούσαν την πόλη. Φιλοξενεί 277 είδη ανώτερων φυτών, μεταξύ των οποίων: το προστατευόμενο από την εθνική νομοθεσία είδος χελιδονόχορτο (Digitalis lanata), καθώς και λαδανιά, παλιούρι, ανατολικό πλάτανο, το ανθεκτικό στις επιδράσεις βοσκής, υλοτομίας και πυρκαγιών πουρνάρι κ.α. Ανήκει φυτοκοινωνιολογικά στην Παραμεσογειακή Ζώνη Βλάστησης, στην οποία εντάσσονται οι λοφώδεις υποορεινές περιοχές της χώρας μας. Ο αυξητικός αυτός χώρος χαρακτηρίζεται από την κυριαρχία θαμνώνων πουρναριού, καθώς και από τα κωνοφόρα είδη τραχείας πεύκης (Pinus brutia) και κυπαρισσιού (Cupressus sempervirens), τα οποία στην περίπτωση του περιαστικού δάσους Θεσσαλονίκης εισήχθησαν τεχνητά. Η θαμνώδης βλάστηση εκπροσωπείται, επίσης, και από τις λαδανιές (Cistus sp.) και το παλιούρι (Paliurus spina christii). Η πανίδα του περιαστικού δάσους Σέιχ-Σου, όπως καταγράφεται, είναι επίσης πλούσια. Από θηλαστικά εντοπίζονται λαγοί, αλεπούδες, νυφίτσες, ασβοί, κουνάβια αλλά και μια σειρά ακόμη από εντομοφάγα (σκαντζόχοιροι, κηπομιγαλή) και τρωκτικά (σκίουροι, αρουραίοι, δασοπόντικες, κ.α.). Αρκετά μεγάλος είναι, επίσης, και ο κατάλογος των πτηνών που φιλοξενούνται. Υπολογίζεται ότι στο Σέιχ-Σου συναντώνται πάνω από 80 είδη πτηνών, μεταξύ των οποίων είναι ο φιδαετός, ο κούκος, το χελιδόνι, το ορτύκι, ο τσαλαπετεινός, η πετροπέρδικα, το αηδόνι, το αγριοπερίστερο, η κουκουβάγια, η κίσσα, η τσίχλα και η καρακάξα. Αξίζει, επίσης, να αναφερθεί ότι από τα 407 είδη που αριθμεί η ορνιθοπανίδα της Ελλάδας, το 23,3% συναντάται στο Σέιχ-Σου. Όσον αφορά στα αμφίβια και στα ερπετά, εντοπίζονται σαλαμάνδρες, λιμνοβάτραχοι, φρύνοι, μεσογειακές χελώνες και νερόφιδα. Στο Σέιχ Σου συναντώνται τέλος και διάφορα είδη σαύρας, μεταξύ των οποίων είναι και ένα σπάνιο είδος, γνωστό με την ονομασία "κροκοδειλάκι" (ή "κουρκουτάς"). Βάσει της υψηλής οικολογικής αξίας του, το περιαστικό Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 109

110 δάσος έχει χαρακτηρισθεί με απόφαση του Υπ. Πολιτισμού ως τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 1469/50. ΣΤ.5. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤ.5.1. Διαχείριση απορριμμάτων Το πλαίσιο διαχείρισης των απορριμμάτων της ΔΕ, καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τις προβλέψεις του Περιφερειακού Σχεδιασμού. Πιο συγκεκριμένα: Το σύστημα αποκομιδής και μεταφοράς των αστικού τύπου στερεών αποβλήτων στηρίζεται στο υπάρχον Δημοτικό συλλογικό σύστημα (Δήμος Παύλου Μελά) με τελικό αποδέκτη το ΧΥΤΑ Μαυροράχης. Παράλληλα έχει κλείσει και έχει αποκατασταθεί ο ΧΑΔΑ της Πολίχνης. Δεδομένου ότι τα τέλη χρήσεις του ΧΥΤΑ Μαυροράχης είναι αρκετά σημαντικά (περίπου 15ευρώ/τόνο), είναι ίσως σκόπιμο να υιοθετήσει ο Δήμος εναλλακτικούς τρόπους μείωσης του όγκου των απορριμμάτων. Η ανακύκλωση των συσκευασιών για παράδειγμα σε συνεργασία με τον ΣΟΜΘ αποτελεί μια χαρακτηριστική και ευρέως διαδεδομένη σήμερα προσπάθεια παρέμβασης στον τομέα αυτό. Παράλληλα ο Δήμος (Παύλου Μελά) αποτελεί κομβικό σημείο στην διαχείριση των απορριμμάτων σε επίπεδο ευρύτερης περιοχής. Ο Περιφερειακό Σχεδιασμός προβλέπει την χωροθέτηση εντός του Δήμου στη ΔΕ Ευκαρπίας η οποία γειτνιάζει με την ΔΕ Πολίχνης: Σταθμού Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) Κέντρου Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ) Οι παραπάνω εγκαταστάσεις ήδη κατασκευάζονται σε ιδιόκτητο οικόπεδο του Συνδέσμου ΟΤΑ Μείζωνος Θεσσαλονίκης συνολικής έκτασης 100 στρεμμάτων (παλαιό λατομείο), πίσω από την τσιμεντοβιομηχανία ΤΙΤΑΝ. Σε ότι αφορά στο Σταθμό Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) προβλέπεται η κατασκευή σταθερού συστήματος μεταφόρτωσης με πέντε πρέσες συμπίεσης και θα έχει δυναμικότητα 1100τόνων /ημέρα. Έχουν ολοκληρωθεί οι μελέτες και επίκειται η κατασκευή των εγκαταστάσεων. Σε ότι αφορά στο Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ) προβλέπεται να λειτουργήσει σε συνέχεια του προγράμματος ανακύκλωσης που εφαρμόζει ο Σύνδεσμος ΟΤΑ με το σύστημα διαλογή στην πηγή. Η μονάδα διαλογής θα κατασκευαστεί εντός στεγασμένου κτιρίου και θα εφαρμόζει τεχνολογία η οποία περιλαμβάνει συνδυασμό χειροδιαλογής και διαφόρων τύπων μηχανολογικό εξοπλισμό. Σε ότι αφορά στην ανακύκλωση, ο Δήμος Παύλου Μελά εξυπηρετεί τους κατοίκους με υπηρεσίες συλλογής ογκωδών αντικειμένων (έπιπλα κλπ) και λειτουργεί συστηματικά δράσεις συλλογής ΑΗΕΕ. Στην ευρύτερη περιοχή εντοπίζονται αρκετές αδειοδοτημένες παραγωγικές μονάδες οι οποίες δέχονται αυτά τα απόβλητα. Ο Δήμος Παύλου Μελά εντάσσεται στο πρόγραμμα των "μπλέ κάδων" για την ανακύκλωση χαρτιού, γυαλιού, πλαστικού και μεταλλικών συσκευασιών και εξυπηρετείται από τον ΚΔΑΥ Ταγαράδων. ΣΤ.5.2. Διαχείριση αδρανών Ένα ουσιαστικό ζήτημα όχι μόνο για την Πολίχνη αλλά και για ολόκληρη της περιαστική Θεσσαλονίκη είναι η ορθή διαχείριση και διάθεση οικοδομικών αποβλήτων, μπαζών και άλλων ογκωδών αντικειμένων. Ο οικοδομικός κλάδος όπως και άλλες παραγωγικές δραστηριότητες που εντοπίζονται στα όρια της ΔΕ συμβάλλουν στην παραγωγή αδρανών μη οικιακών αποβλήτων. Τα υλικά αυτά τις περισσότερες φορές και για λόγους συμπίεσης του κόστους απορρίπτονται ανεξέλεγκτα στο περιαστικό περιβάλλον και έτσι δημιουργούνται σωροί από αδρανή απόβλητα στα όρια των οδικών προσβάσεων αλλά και σε πιο απομακρυσμένες τοποθεσίες όπως σε ρέματα και μικρές χαραδρώσεις. Οι κυριότερες επιπτώσεις αφορούν: σε ρύπανση και αισθητική υποβάθμιση του τοπίου, σε απόφραξη και ρύπανση των ρεμάτων με κίνδυνο την μη εκτόνωση τυχόν πλημμυρικών παροχών, σε απώλεια ζωτικού χώρου για ήδη πανίδας που εντοπίζονται και αλλοίωση της Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 110

111 δυνητικής αξίας του εδάφους στην προοπτική εναλλακτικής χρήσης του (απώλεια γονιμότητας, σαθρό υπόβαθρο για δόμηση κλπ). Ο εγκεκριμένος Περιφερειακός Σχεδιασμός των Στερεών Αποβλήτων (ΠΚΜ/Γρ. Γεν. Γραμματέα, αρ. πρωτ. 639/ ), δεν εμβαθύνει σε επίπεδο δράσεων με χωρική εξειδίκευση στην διαχείριση αυτού του είδους των αποβλήτων. Δεν προβλέπεται για παράδειγμα η ύπαρξη συγκεκριμένων χώρων απόθεσης των αδρανών αποβλήτων, παρά μόνο δίνεται η κατεύθυνση της αυτόνομης διαχείρισης από τους παραγωγούς. Παρόλα αυτά είναι επιτακτική, όχι μόνο για την Πολίχνη αλλά και για το σύνολο του ΠΣΘ, η βιώσιμη διευθέτηση αυτών των ζητημάτων. Κρίνεται απαραίτητη η λεπτομερέστερη διερεύνηση του προβλήματος, σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο ΟΤΑ Μείζονος Θεσσαλονίκης και η υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών διαχείρισης. ΣΤ.5.3. Νοσοκομειακά απόβλητα Εντός των ορίων της Πολίχνης εντοπίζονται δυο σημαντικές νοσοκομειακές μονάδες με εμβέλεια στο σύνολο του βορειοελλαδικού χώρου. Πρόκειται για το Νοσοκομείο Παπαγεωργίου και για το 424 Στρατιωτικό Νοσοκομείο. Το πρώτο είναι δυναμικότητας 800 κλινών και λειτουργεί με πληρότητα 95% ενώ το δεύτερο είναι δυναμικότητας 300 κλινών και λειτουργεί με πληρότητα 85%. Οι εν λόγω νοσοκομειακές μονάδες παράγουν καθημερινά στερεά απόβλητα τα οποία χαρακτηρίζονται επικίνδυνα και για το λόγο αυτό διαχειρίζονται σύμφωνα με τις προβλέψεις της ειδικής νομοθεσίας. Το πρότυπο της διαχείρισης που ακολουθείται βασίζεται στη σύναψη συμβάσεων με αδειοδοτημένες εταιρείες διακίνησης και διάθεσης οι οποίες αναλαμβάνουν την απομάκρυνση και διάθεση των αποβλήτων προς αδειοδοτημένες μονάδες περαιτέρω διαχείρισης (καύσης κλπ). Τα ιατρικά απόβλητα διαχωρίζονται σε 3 κατηγορίες: τα μολυσματικά, τα τοξικά και τα μη επικίνδυνα απόβλητα αστικού χαρακτήρα. Τα αμιγώς μολυσματικά αποθηκεύονται σε κίτρινες σακούλες και μεταφέρονται καθημερινά στις μονάδες αποστείρωσης και στη συνέχεια σε χώρους υγειονομικής ταφής, τα τοξικά απόβλητα συλλέγονται σε κόκκινες συσκευασίες (σακούλες) και μεταφέρονται σε μονάδα για αποτέφρωση ενώ τα αστικού τύπου (απορρίμματα από τα μαγειρεία, τα εστιατόρια, τις καφετέριες, απορρίμματα γραφείων κλπ) μπορούν χωρίς πρόβλημα να αναμιχθούν με τα οικιακά απόβλητα και μεταφέρονται στο ΧΥΤΑ. ΣΤ.6. ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ: ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤ.6.1. Διάγνωση στο επίπεδο ΠΣΘ Σύμφωνα με έκθεση της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας για την κατάσταση και τις τάσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στο ΠΣΘ (2012) βάσει των δεδομένων που συλλέγει το Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης της Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης (ΕΔΠΑΡ - 7 σταθμοί μέτρησης) που λειτουργεί από το 2000, τα κεντρικά συμπεράσματα συνοψίζονται ως εξής: Οι κύριες πηγές ατμοσφαιρικής ρύπανσης από ανθρώπινη δραστηριότητα στην ευρύτερη περιοχή της Δυτικής και Βορειοδυτικής Θεσσαλονίκης είναι οι μεταφορές, η οικιακή θέρμανση και σε σημαντικό βαθμό η βιομηχανία. Η ατμοσφαιρική ρύπανση προέρχεται, βασικά, από τις καύσεις υγρών καυσίμων για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών των πηγών αυτών. Οι βασικοί ρύποι που εκπέμπονται κυρίως από τα διάφορα μέσα μεταφοράς και δημιουργούν τοπική ρύπανση, είναι το μονοξείδιο του άνθρακα (CO), τα οξείδια του αζώτου (ΝΟ χ ), οι υδρογονάθρακες (ΗC), τα στερεά σωματίδια (TSP), το διοξείδιο του θείου (SO 2 ) και διάφορα ίχνη μετάλλων όπως ο μόλυβδος (Pb). Επίσης, με φωτοχημικές αντιδράσεις διαμορφώνονται στην ατμόσφαιρα και δευτερογενείς ρύποι, όπως το όζον (Ο 3 ). Κατά τη διάρκεια της περιόδου , οι εκπομπές των κύριων ατμοσφαιρικών ρύπων εμφανίζουν τάσεις μείωσης. Η διαχρονική εξέλιξη των τιμών δείχνει ότι, παρόλο που υπάρχουν στις διάφορες θέσεις, αυξομειώσεις των μέσων ετήσιων τιμών ρύπανσης από χρόνο σε χρόνο, υπάρχει γενικά τάση πτωτική ή τάση σταθεροποίησης, ανάλογα με το ρύπο. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 111

112 Στον αντίποδα, το O 3 δεν εμφανίζει σαφή τάση. Ειδικά για κάθε ρύπο παρατηρούνται τα εξής (Σχήμα ΣΤ.6): Για το διοξείδιο του θείου, υπάρχει σημαντική τάση μείωσης των τιμών που συνδέεται με τις μειώσεις της περιεκτικότητας του θείου τόσο στο πετρέλαιο κίνησης και θέρμανσης όσο και στην αμόλυβδη βενζίνη. Για το μονοξείδιο του άνθρακα, παρουσιάζεται τάση σταθεροποίησης ή μείωσης των τιμών στους περισσότερους σταθμούς. Για το διοξείδιο του αζώτου, υπάρχει τάση σταθεροποίησης ή μείωσης των τιμών τα τελευταία χρόνια. Για το όζον, η συμπεριφορά είναι συνάρτηση του τύπου του σταθμού: παρατηρείται σταθεροποίηση των συγκεντρώσεων στους περισσότερους αστικούς σταθμούς και μεταβλητή συμπεριφορά στους περιαστικούς σταθμούς. Για τα αιωρούμενα σωματίδια, γενικά παρατηρείται μικρή μείωση στις συγκεντρώσεις, με αναστροφή της τάσης κατά τη διάρκεια του 2011 στην περιοχή των περιαστικών σταθμών και σταθεροποίηση το Σχήμα ΣΤ.5. Σταθμοί μέτρησης ΕΔΠΑΡ στο ΠΣΘ Η υιοθέτηση περιβαλλοντικών πολιτικών σε συνδυασμό με τεχνολογικές εξελίξεις για τις κύριες πηγές εκπομπών (οδικές μεταφορές, βιομηχανία) των ρύπων όπως το διοξείδιο του θείου (SO 2 ), το διοξείδιο του αζώτου (NO 2 ) και τα αιωρούμενα σωματίδια (PM10) είχαν ως αποτέλεσμα την μείωση των συγκεντρώσεών τους κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας. Στον αντίποδα, οι πολύπλοκες μη-γραμμικές διεργασίες που σχετίζονται με την φωτοχημεία του όζοντος (Ο 3 ) είχαν ως αποτέλεσμα μία μεταβλητή συμπεριφορά των συγκεντρώσεων του όζοντος κατά την τελευταία δεκαετία, παρόλο που οι εκπομπές των προδρόμων του μειώθηκαν. Ειδικότερα: PM10. Οι σημαντικές μειώσεις των εκπομπών ορισμένων πρόδρομων ενώσεων των αιωρουμένων σωματιδίων αντικατοπτρίζονται μερικώς στις παρατηρούμενες συγκεντρώσεις PM10, που σημείωσαν μικρή μόνο πτώση. Υπέρβαση του ετήσιου μέσου όρου (40 mg/m 3 ) σημειώθηκε σε δύο σταθμούς και σε πολύ μικρό ποσοστό. Όλος σχεδόν ο πληθυσμός της Θεσσαλονίκης ζει σε περιοχή όπου το όριο ποιότητας του αέρα για την ημερήσια μέση τιμή (50 mg/m 3 ) ξεπεράστηκε το Οι ψηλές συγκεντρώσεις το Δεκέμβριο του 2012, οφείλονται στις ιδιαίτερα δυσμενείς μετεωρολογικές συνθήκες που επικρατούσαν: άπνοια, θερμοκρασιακή αναστροφή, ανομβρία, και την στροφή σημαντικού μέρους των κατοίκων προς άλλους τρόπους θέρμανσης αντί της κεντρικής θέρμανσης (τζάκια, σόμπες) και στην χρήση βιοκαυσίμων. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 112

113 Ο 3. Η ουσιαστική μείωση στις εκπομπές των περισσότερων πρόδρομων ενώσεων ανθρωπογενούς προέλευσης του όζοντος δεν αντανακλάται στην μέση ετήσια συγκέντρωση Ο 3, που δεν παρουσιάζει πτωτική τάση. Ο μέγιστος επιτρεπόμενος αριθμός των υπερβάσεων της τιμής στόχου των 120 μg/m 3 ξεπεράστηκε το χρονικό διάστημα στο 50% των σταθμών. Ν0 2. Οι συγκεντρώσεις ΝΟ 2 στον ατμοσφαιρικό αέρα έχουν γενικά μειωθεί. Σε κανένα σταθμό δεν παρατηρήθηκε υπέρβαση των θεσμοθετημένων ορίων για την προστασία της υγείας του ανθρώπου. CO. Οι συγκεντρώσεις CΟ στον ατμοσφαιρικό αέρα παρέμειναν σταθερές κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας. Σε κανένα σταθμό δεν παρατηρήθηκε υπέρβαση των θεσμοθετημένων ορίων για την προστασία της υγείας του ανθρώπου. SΟ 2. Οι συγκεντρώσεις SΟ 2 στον ατμοσφαιρικό αέρα έχουν γενικά μειωθεί, σε πλήρη αντιστοιχία με την μείωση των εκπομπών των οξειδίων του θείου. Σε κανένα σταθμό δεν παρατηρήθηκε υπέρβαση των θεσμοθετημένων ορίων για την προστασία της υγείας του ανθρώπου. Σχήμα ΣΤ.6. Διαχρονική μεταβολή μέσων ετήσιων τιμών: SO 2 (μg/m 3 ), CO (mg/m 3 ), NO 2 (μg/m 3 ), O 3 (μg/m 3 ) και PM10 (μg/m 3 ) Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 113

114 Οι υπερβάσεις των οριακών τιμών παρουσιάστηκαν για τα αιωρούμενα σωματίδια (στους περισσότερους σταθμούς μέτρησης) και για το όζον (σε περιαστικούς και μερικούς αστικούς Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 114