Πολεοδομικός σχεδιασμός, οικιστική ανάπτυξη και περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Κωνσταντίνος Σερράος Αν. Καθηγητής Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Πολεοδομικός σχεδιασμός, οικιστική ανάπτυξη και περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Κωνσταντίνος Σερράος Αν. Καθηγητής Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών"

ŌΣίμων Ζυγομαλάς
6 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Πολεοδομικός σχεδιασμός, οικιστική ανάπτυξη και περιβαλλοντικές επιπτώσεις Κωνσταντίνος Σερράος Αν. Καθηγητής Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών

2 Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άδεια χρήσης άλλου τύπου, αυτή πρέπει να αναφέρεται ρητώς.

3 1. Η σύγχρονη, δυναμική και «ασχεδίαστη» ελληνική πόλη

Αθήνα, Αγ. Δημήτριος / Δάφνη 2008. Μια τυπική εικόνα της δυναμικής και «ασχεδίαστης» ελληνικής πόλης.

4 Αθήνα, Αγ. Δημήτριος / Δάφνη Μια τυπική εικόνα της δυναμικής και «ασχεδίαστης» ελληνικής πόλης. Κύρια χαρακτηριστικά: Μεγάλα κτιριακά ύψη, τυφλές μεσοτοιχίες, ηλιακοί συλλέκτες και κεραίες τηλεοράσεως στα αδιαμόρφωτα δώματα, έλλειψη χρώματος, έλλειψη πρασίνου.

5 SHANGHAI % PEKING LONDON PARIS TOKYO N.Y Km ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ Ποσοστό επιφανειών φυσικής κάλυψης στο σύνολο της οικιστικής γης, σε σχέση με την απόσταση από το κέντρο μητροπολιτικών περιοχών. Πηγή Ojima, T., Moriyama, M., Earth surface heat balance changes caused by urbanization, 4th international conference on Urban climate, planning and Building Kyoto Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

7 Η αλληλουχία των εντάξεων νέων περιοχών στο «Σχέδιο Πόλης», στην περίπτωση της κεντρικής Αθήνας, Υπουργείον Δημοσίων Έργων (1965), Ρυθμιστικόν Σχέδιον Αθηνών

8 2. Το πρόβλημα της αυθαίρετης οικιστικής ανάπτυξης

9 Αθήνα Οι καθ υπέρβαση των όρων δόμησης της περιοχής, αυθαίρετες κατασκευές και διαμορφώσεις στα δώματα, αναδεικνύονται σε κανόνα πολεοδομικής συμπεριφοράς.

10 Περαστική περιοχή αυθαιρέτων από τον ευρύτερο χώρο της Αττικής Google Maps. Imagery 2015 Google, DigitalGlobe. Map data 2015 Google

Πεντέλη 1999. Αυθαίρετη περιαστική οικιστική ανάπτυξη μέσα σε καμένη δασική γη.

11 Πεντέλη Αυθαίρετη περιαστική οικιστική ανάπτυξη μέσα σε καμένη δασική γη. Η προχωρημένη ερημοποίηση του εδάφους δυσχεραίνει ανεπανόρθωτα την επαναφορά του δάσους στην περιοχή και διευκολύνει αφάνταστα την περαιτέρω επέκταση της οικιστικής δράσης. (πηγή: Η Καθημερινή, 1999). Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

13 3. Η οικιστική διασπορά στον αγροτικό χώρο και στην ύπαιθρο

15 Μεσόγεια Αττικής Μία από τις χαρακτηριστικές ζώνες εκτεταμένης «οικιστικής διάχυσης» που εκτείνεται στην περιοχή μεταξύ Πεντέλης και Υμηττού, στα βόρεια του Λεκανοπεδίου της Αθήνας

Πολεοδομική δομή του Λεκανοπεδίου περί τα μέσα του 20ου

μικρότερους οικισμούς, ενώ τα Μεσόγεια διατηρούν έναν

Πολεοδομική δομή του Λεκανοπεδίου στο τέλος του 20ου

ενιαίο πολεοδομικό σχηματισμό, με σαφείς τάσεις

16 Πολεοδομική δομή του Λεκανοπεδίου περί τα μέσα του 20ου αιώνα: Αθήνα και Πειραιάς αποτελούν τα κατ εξοχήν συνεκτικά κέντρα. Στο υπόλοιπο Λεκανοπέδιο αναπτύσσεται ένα πλέγμα από μικρότερους οικισμούς, ενώ τα Μεσόγεια διατηρούν έναν σαφώς μη αστικό χαρακτήρα. Πολεοδομική δομή του Λεκανοπεδίου στο τέλος του 20ου αιώνα: Αθήνα, Πειραιάς και γύρω οικισμοί αποτελούν έναν ενιαίο πολεοδομικό σχηματισμό, με σαφείς τάσεις περαιτέρω ανάπτυξης. Τα Μεσόγεια αποτελούν, λόγω αεροδρομίου έναν από τους βασικούς υποδοχείς αυτών των τάσεων (Πηγή υποβάθρου: ΕΣΥΕ, 1963)

17 Μεσόγεια Αττικής, ευρύτερη περιοχή Πόρτο Ράφτη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα εκτεταμένης οικιστικής διάχυσης σε εκτός σχεδίου αγροτικές περιοχές. Google Maps. Imagery 2015 Google, DigitalGlobe. Map data 2015 Google

19 Ραφήνα Ευρύτερη Περιοχή Ραφήνας Λούτσα Σπάτα Αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος Υπόβαθρο: Google Maps. Imagery 2015 Google, DigitalGlobe, Data SIO, NOAA, U.S. Navy, NGA, GEBGO, TerraMetrics. Map data 2015 Google

20 Google Earth. Image 2008 Geoimage Austria. Map Data 2008 Tele Atlas

21 Google Earth. Image 2008 Geoimage Austria, TerraMetrics. Map Data 2008 Tele Atlas, Europa Technologies

22 Google Earth. Image 2008 Geoimage Austria. Map Data 2008 Tele Atlas, Europa Technologies

23 Google Earth. Image 2008 Geoimage Austria. Map Data 2008 Europa Technologies, Tele Atlas.

24 Προβλήματα αλλοίωση και υποβάθμιση φυσικού περιβάλλοντος και φυσικού τοπίου καταστροφή γεωργικής γης συγκρούσεις μεταξύ λειτουργιών ανάγκη δημιουργίας και συντήρησης εκτεταμένων και πολυδάπανων κυκλοφοριακών και τεχνικών υποδομών ανεξέλεγκτη διάθεση λυμάτων και απορριμμάτων διαιώνιση των τυπικών αδυναμιών του νεοελληνικού αστικού ιστού απειλή για τη βιοποικιλότητα κλιματικές μεταβολές υποβάθμιση της αισθητικής αξίας της υπαίθρου

25 4. Η επικράτηση των παραθεριστικών περιοχών κατοικίας στη φύση και στο τοπίο

δυναμικά αναπτυσσόμενης σε αραιοδομημένη και αδιάρθρωτη περιοχή κύριας κατοικίας,

26 Google Maps. Image 2015 Google, DigitalGlobe. Map Data 2015 Google. Αττική, ακτή Ευβοϊκού: Χαρακτηριστική περίπτωση μιας παραθεριστικής περιοχής, δυναμικά αναπτυσσόμενης σε αραιοδομημένη και αδιάρθρωτη περιοχή κύριας κατοικίας, δηλαδή σε περιβαλλοντικά σπάταλη και πολεοδομικά απαράδεκτη επέκταση του πολεοδομικού συγκροτήματος της Αθήνας.

Σαντορίνη, Καμάρι. Αριστερά: Στις αρχές της δεκαετίας 1980 1990 η παράκτια ζώνη διατηρεί σε μεγάλο βαθμό τα φυσικά χαρακτηριστικά της.

Δεξιά: Στο τέλος της δεκαετίας 1990 2000 (περίπου μια 20-ετία αργότερα) η παράκτια ζώνη έχει αλλάξει ριζικά.

27 Σαντορίνη, Καμάρι. Αριστερά: Στις αρχές της δεκαετίας η παράκτια ζώνη διατηρεί σε μεγάλο βαθμό τα φυσικά χαρακτηριστικά της. Η γεωργική γη είναι ενεργή, ενώ η οικοδομική δραστηριότητα περιορισμένη. Δεξιά: Στο τέλος της δεκαετίας (περίπου μια 20-ετία αργότερα) η παράκτια ζώνη έχει αλλάξει ριζικά. Η γεωργική γη έχει εξαφανισθεί, στη θέση της έχει δημιουργηθεί ένας πυκνοδομημένος (νέοπαραδοσιακός!) οικισμός, ενώ το φυσικό περιβάλλον έχει υποβαθμισθεί ανεπανόρθωτα. Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

Φωτογραφίες Robert McCabe) και το 1990 (δεξιά).

28 Σέριφος: Συγκριτική θεώρηση της οικιστικής κατάστασης το 1963 (αριστερά) (πηγή: McCabe R. (2004) Ελλάδα, τα χρόνια της αθωότητας , Πατάκης. Φωτογραφίες Robert McCabe) και το 1990 (δεξιά). Το ειδυλλιακό και ήρεμο νησιωτικό τοπίο αντικαθίσταται σταδιακά από διάσπαρτες, πολεοδομικά ασχεδίαστες και μη οργανωμένες, κατά κανόνα, τουριστικές και παραθεριστικές αναπτύξεις.

29 5. Προς μια φιλο-περιβαλλοντική πολιτική για τον χωρικό αστικό σχεδιασμό. Ορισμένες βασικές αρχές.

Η «νέα» Χάρτα της Αθήνας 2003 Το όραμα Εστιάζει στη δικτυωμένη και πολυλειτουργική πόλη (connected city), και αποτελεί ουσιαστικά μια εικόνα για το πως θα θέλαμε να είναι οι πόλεις μας στο παρόν και

30 Η «νέα» Χάρτα της Αθήνας 2003 Το όραμα Εστιάζει στη δικτυωμένη και πολυλειτουργική πόλη (connected city), και αποτελεί ουσιαστικά μια εικόνα για το πως θα θέλαμε να είναι οι πόλεις μας στο παρόν και στο μέλλον. Η πόλη αυτή αποτελείται από μια ποικιλία μηχανισμών διασύνδεσης, οι οποίοι δρουν σε διάφορες κλίμακες. Αυτοί συμπεριλαμβάνουν συνδέσεις με το κτισμένο περιβάλλον, οπτικές και πραγματικές, συνδέσεις μεταξύ ενός πλήθους αστικών λειτουργιών, συνδέσεις μεταξύ δικτύων υποδομής και τεχνολογιών πληροφόρησης και επικοινωνίας, καθώς επίσης και κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές δικτυώσεις λαμβάνοντας υπόψη σύγχρονες προκλήσεις όπως: κοινωνικές & πολιτικές μεταλλαγές οικονομικές & τεχνολογικές μεταλλαγές περιβαλλοντικές μεταλλαγές καθώς επίσης και αστικές μεταλλαγές The new charter of Athens

31 The European Council of Town Planner s Guide for Spatial Planners T R Y I T T H I S W A Y Sustainable Development at the Local Level

32 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΣΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ Καθοδήγηση της οικιστικής ανάπτυξης κατά προτεραιότητα προς τις εντός σχεδίου περιοχές Αποθάρρυνση της οικιστικής ανάπτυξης σε περιοχές εκτός συνεκτικών οικιστικών περιοχών Εξασφάλιση πολυκεντρικότητας Αξιοποίηση υφιστάμενου οικοδομικού κελύφους Ανάμειξη χρήσεων γης Προστασία φυσικού περιβάλλοντος και φυσικού τοπίου. Ανάπτυξη της φύσης Μείωση αναγκών για μετακινήσεις Οργάνωση δημόσιων υπαίθριων χώρων σε δίκτυο Ευαισθητοποίηση πολιτών Προώθηση συστηματικής και ενεργής συμμετοχής των πολιτών

33 Βιβλιογραφία πηγές Aravantinos A. (2002), The dynamic, flexible and self-sustained city: Its capability for «offence» and «defence» in order to ensure its future, στο: The pulsar effect in urban planning, proceedings of the 38th international ISoCaRP congress, Athens. ΕΜΠ Σχολή Αρχιτεκτόνων, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΜΧΠΠΑ, ΣΕΠΟΧ (2004) (επιμ. Δ. Οικονόμου, Γ. Σαρηγιάννης, Κ. Σερράος) Πόλη και χώρος από τον 20ο στον 21o αιώνα, τιμητικός τόμος για τον καθηγητή Α. Αραβαντινό, Αθήνα. ΕΜΠ, Εργαστήριο Πολεοδομικής Σύνθεσης (2000), Η φυσιογνωμία της ελληνικής πόλης, Αθήνα. ΕΜΠ, Εργαστήριο Σχεδιαστικής Μεθοδολογίας και Ρύθμισης του Χώρου (1998), Παραθεριστική Κατοικία και Οικιστική Ανάπτυξη στην Ελλάδα, Αθήνα. ΕΜΠ, Σπουδαστήριο Πολεοδομικών Ερευνών (2000), Πολεοδομική και κυκλοφοριακή κατάσταση Εισόδων Πόλεων. Η περίπτωση της ευρύτερης Αθήνας, Αθήνα. European Council of Town Planners (2003), The new charter of Athens The European Council of Town Planners Vision for Cities in the 21st century, Lisbon. Jenks M., Burton E., Williams K. (eds) (1996), The Compact City: A Sustainable Urban Form?, London: E. & F.N. Spon. Μαντουβάλου Μ. (1996), Αστική γαιοπρόσοδος, τιμές γης και διαδικασίες ανάπτυξης του αστικού χώρου ΙΙ. Προβληματική για την ανάλυση του χώρου στην Ελλάδα, στο: Επιθεώρηση κοινωνικών ερευνών, Αθήνα: ΕΚΚΕ. Μαυρίδου Μ. (1985), Εγκατάσταση στην Αθήνα, σε περιοχή αυθαιρέτων, στο: Η Αθήνα στον 20ο αιώνα, Η Αθήνα όπως (δεν) φαίνεται, Αθήνα: Αθήνα πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης Πολυχρονόπουλος Δ., Σερράος Κ. (2001), Πολεοδομικοί μετασχηματισμοί και αλλοιώσεις του φυσικού χώρου από το νέο αεροδρόμιο της Αθήνας. Τάσεις και ευκαιρίες, στο: Αρχιτέκτονες, τ. 26, Αθήνα. Ρίζος Σ. (2004), Η αυτοαναίρεση του ελληνικού πολεοδομικού δικαίου, στο: Τόμος τιμητικός του Συμβουλίου της Επικρατείας - 75 χρόνια, Αθήνα: εκδόσεις Σάκκουλα Α.Ε. Φιλιππίδης Δ., (1990), Για την ελληνική πόλη: μεταπολεμική πορεία και μελλοντικές προοπτικές, Αθήνα: Θεμέλιο.

Σχετικά έγγραφα

Πολεοδοµικός σχεδιασµός, οικιστικήανάπτυξηκαι περιβαλλοντικές επιπτώσεις. 1. Η σύγχρονη, δυναµική και «ασχεδίαστη» ελληνική πόλη

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΑΣ & ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΕΙ ΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΑΣ 8ου «Οι ευρωπαϊκές πόλεις» Σ. Αυγερινού Κολώνια Κ. Σερράος Πολεοδοµικός σχεδιασµός, οικιστικήανάπτυξηκαι