«Η ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΩΝ ΑΜΥΝΤΙΚΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΣΕ ΑΓΩΝΕΣ ΑΝΔΡΩΝ ΥΨΗΛΟΥ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΣΤΗΝ ΠΕΤΟΣΦΑΙΡΙΣΗ»

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ «Η ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΩΝ ΑΜΥΝΤΙΚΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΣΕ ΑΓΩΝΕΣ ΑΝΔΡΩΝ ΥΨΗΛΟΥ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΣΤΗΝ ΠΕΤΟΣΦΑΙΡΙΣΗ» Κισκήρας Αντώνης ii

2 Πτυχιακή Εργασία Τομέας αθλοπαιδιών ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2017 iii

3 Copyright Ονοματεπώνυμο συγγραφέα Σχολή Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εθνικής Αντιστάσεως 41, , Δάφνη, Αθήνα iv

4 Επιβλέπουσα καθηγήτρια 1 Μπαρζούκα Καρολίνα (Επίκουρος Καθηγήτρια ΣΕΦΑΑ/ΕΚΠΑ) 1 Εθνικό και καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών v

5 Η ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΩΝ ΑΜΥΝΤΙΚΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΣΕ ΑΓΩΝΕΣ ΑΝΔΡΩΝ ΥΨΗΛΟΥ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΣΤΗΝ ΠΕΤΟΣΦΑΙΡΙΣΗ Περίληψη Οι αμυντικές ικανότητες αποτελούν ρόλο κλειδί για την έκβαση του αγώνα σε ομάδες ανδρών υψηλού επιπέδου. Σκοπός της παρούσας εργασίας ηταν η διερεύνηση της σημασία των αμυντικών δεξιοτήτων των παικτών, με έμφαση σε λίμπερο και ακραίο επιθετικο σε σχέση με την ποιότητα της αμυντικής ικανότητας (υποδοχή, άμυνα, επιθετική κάλυψη και ελεύθερη μπαλιά), και τη σημασία της καλής πρώτης επαφής για μια αποτελεσματική επίθεση. Επίσης, η διευρεύνηση της αμυντικής δεξιότητας γίνεται ως προς το είδος (τεχνική), θέση εκτέλεσης, σετ, περίοδο, πάσα και επίθεση. Αξιολογήθηκαν 3660 ενέργειες (οι 1161 ήταν λάθη) της τελικής φάσης του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος ανδρών του 2013, μέσω παρατήρησης βίντεο. Τα αποτελέσματα έδειξαν οτι η ποιότητα της άμυνας ηταν ιδιαίτερα χαμηλή. Ακόμα, παρατηρήθηκε εξάρτηση πάσας και επίθεσης με αμυντική δεξιότητα. Ελαφρά καλύτερος ο λίμπερο σε σχέση με τους άλλους παίκτες στην υποδοχή, όμως χαμηλής ποιότητας ήταν η άμυνα του, ωστόσο ο λίμπερο έχει μεγαλύτερο αριθμό επαναλήψεων στις περισσοτερες αμυντικές ενέργειες. Η μετωπική τεχνική είναι πολύ καλής ποιότητας και πιο συνηθισμένη, ενώ η άμυνα με πτώση σε όλες τις δεξιότητες εμφανίζει προβλήματα. Τα συμπεράσματα που προκύπτουν είναι οτι η άμυνα χρειάζεται βελτιώση και οτι η πρώτη επαφή ρόλος κλειδί για νικηφόρο αγώνα και μπορεί να καθορίσει το αποτέλεσμα. Η ψυχολογία παίζει πολύ σημαντικό ρόλο, με περισσότερα λάθη στο τέλος των σετ και αγώνα. Λέξεις κλειδιά: πετοσφαίριση, αγώνες ανδρών υψηλού επιπέδου, αμυντικές δεξιότητες, βιντεοανάλυση vi

6 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Περίληψη στην ελληνική γλώσσα... vi Πίνακας Περιεχομένων... viii Κατάλογος Γραφημάτων... x Κατάλογος Πινάκων... xi Κατάλογος Εικόνων... xii Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... σελ Ορισμός και διατύπωση του προβλήματος... σελ Σημασία της έρευνας... σελ Ερευνητικά ερωτήματα και υποθέσεις... σελ Οριοθετήσεις και περιορισμοί της έρευνας... σελ Διευκρίνιση όρων... σελ.8 ΙΙ. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ... σελ.12 ΙΙΙ. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ... σελ Δείγμα... σελ Μεταβλητές... σελ Επεξήγηση μεταβλητών... σελ Όργανα... σελ Στατιστική ανάλυση... σελ.24 IV. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ... σελ Αμυντικές δεξιότητες... σελ Η απόδοση δεξιοτήτων αναφορικά με τις δεξιότητες... σελ Ποιότητα της πάσας αναφορικά με την ποιότητα των δεξιοτήτων... σελ Ποιότητα της επίθεσης αναφορικά με ποιότητα των δεξιοτήτων.... σελ Η απόδοση των δεξιοτήτων ανα παίκτη (λίμπερο και υπόλοιποι) σε σχέση με τις αμυντικές δεξιότητες... σελ Υποδοχή... σελ.38 vii

7 Η ποιότητα της υποδοχής σε σχέση με την θέση (ζώνη) που πραγματοποιείται... σελ Ποιότητα υποδοχής αναφορικά με τρόπο (τεχνική) εκτέλεσης της... σελ Η ποιότητα της πάσας σε σχέση με την ποιότητα υποδοχής.... σελ Η ποιότητα της επίθεσης σε σχέση με την ποιότητα υποδοχής... σελ Η απόδοση υποδοχής αναφορικά με την περίοδο... σελ Η απόδοση της υποδοχής αναφορικά με το σετ... σελ Άμυνα... σελ Η ποιότητα της άμυνας σε σχέση με την θέση (ζώνη) που πραγματοποιείται... σελ Ποιότητα άμυνας αναφορικά με τρόπο (τεχνική) εκτέλεσης της... σελ Η ποιότητα της πάσας σε σχέση με την ποιότητα άμυνας.... σελ Η ποιότητα της επίθεσης σε σχέση με την ποιότητα άμυνας... σελ Η απόδοση της άμυνας αναφορικά με την περίοδο... σελ Η απόδοση της άμυνας αναφορικά με το σετ... σελ Επιθετική κάλυψη... σελ Η ποιότητα της επιθετικής κάλυψης σε σχέση με την θέση (ζώνη) που πραγματοποιείται... σελ Ποιότητα της επιθετικής κάλυψης αναφορικά με τρόπο (τεχνική) εκτέλεσης της... σελ Η ποιότητα πάσας σε σχέση με την ποιότητα επιθετικής κάλυψης.... σελ Η ποιότητα επίθεσης σε σχέση με ποιότητα επιθετικής κάλυψης... σελ Η απόδοση της επιθετικής κάλυψης αναφορικά με την περίοδο... σελ Η απόδοση της επιθετικής κάλυψης αναφορικά με το σετ... σελ Ελεύθερη μπαλιά... σελ Η ποιότητα της ελεύθερης μπαλιάς σε σχέση με την θέση (ζώνη) που πραγματοποιείται... σελ Ποιότητα της ελεύθερης μπαλιάς αναφορικά με τρόπο (τεχνική) εκτέλεσης της... σελ Η ποιότητα πάσας σε σχέση με την ποιότητα ελεύθερης μπαλιάς.... σελ Η ποιότητα επίθεσης σε σχέση με ποιότητα ελεύθερης μπαλιάς... σελ Η απόδοση της ελεύθερης μπαλιάς αναφορικά με την περίοδο... σελ Η απόδοση της ελεύθερης μπαλιάς αναφορικά με το σετ... σελ.101 viii

8 V. ΣΥΖΗΤΗΣΗ... σελ.104 VI. ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ, ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ, ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ... σελ Προτάσεις... σελ.119 VII. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... σελ.121 VIΙI. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ... σελ.126 ix

9 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ Γράφημα 4.1. Η απόδοση δεξιοτήτων αναφορικά με τις δεξιότητες... σελ.27 Γράφημα 4.2. Ποιότητητα πάσας αναφορικά με ποιότητα των δεξιοτήτων... σελ.30 Γράφημα 4.3. Η ποιότητα επίθεσης αναφορικά με ποιότητα των αμυντικών δεξιοτήτων... σελ.33 Γράφημα 4.4. Η απόδοση των δεξιοτήτων ανα παίκτη (λίμπερο και υπόλοιποι) σε σχέση με τις αμυντικές δεξιότητες... σελ.37 Γράφημα 4.5. Η ποιότητα της υποδοχής σε σχέση με τη θέση (ζώνη) που πραγματοποιείται... σελ.41 Γράφημα 4.6. Η ποιότητα της υποδοχής αναφορικά με τον τρόπο (τεχνική) εκτέλεσης της... σελ.44 Γράφημα 4.7. Η ποιότητα της πάσας σε σχέση με την ποιότητα υποδοχής... σελ.46 Γράφημα 4.8. Η ποιότητα της επίθεσης σε σχέση με ποιότητα υποδοχής... σελ.48 Γράφημα 4.9. Η απόδοση της υποδοχής αναφορικά με την περίοδο... σελ.50 Γράφημα Η απόδοση της υποδοχής αναφορικά με το σετ... σελ.53 Γράφημα Η ποιότητα άμυνας σε σχέση με θέση που πραγματοπιείται.. σελ.57 Γράφημα Η ποιότητα της άμυνας αναφορικά με είδος εκτέλεσης της... σελ.60 Γράφημα Η ποιότητα της πάσας σε σχέση με ποιότητα της άμυνας... σελ.62 Γράφημα Η ποιότητα της επίθεσης σε σχέση με την ποιότητα άμυνας. σελ.65 Γράφημα Η απόδοση της άμυνας αναφορικά με την περίοδο... σελ.67 Γράφημα Η απόδοση της άμυνας αναφορικά με το σετ... σελ.70 Γράφημα Η ποιότητα επιθετικής κάλυψης σε σχέση με θέση που πραγματοποιείται... σελ.73 Γράφημα Η ποιότητα της επιθετικής κάλυψης σε σχέση με την τεχνική εκτέλεσης της... σελ.77 Γράφημα Η ποιότητα της πάσας σε σχέση με την ποιότητα της επιθετικής κάλυψης... σελ.79 Γράφημα Η ποιότητα επίθεσης σε σχέση με την ποιότητα επ. κάλυψης σελ.82 Γράφημα Η απόδοση επιθετικής κάλυψης αναφορικά με την περίοδο.. σελ.84 Γράφημα Η απόδοση της επιθετικής κάλυψης αναφορικά με το σετ... σελ.87 x

10 Γράφημα Η ποιότητα της ελεύθερης μπαλιάς σε σχέση με τη θέση που πραγματοποιείται... σελ.91 Γράφημα Η ποιότητα της ελεύθερης μπαλιάς σε σχέση με την τεχνική εκτέλεσης της... σελ.94 Γράφημα Η ποιότητα της πάσας σε σχέση με την ποιότητα της ελεύθερης μπαλιάς... σελ.96 Γράφημα Η ποιότητα της επίθεσης σε σχέση με την ποιότητα ελεύθερης μπαλιάς... σελ.98 Γράφημα Η ποιότητα ελεύθερης μπαλιάς αναφορικά με την περίοδο. σελ.100 Γράφημα Η ποιότητα της ελεύθερης μπαλιάς αναφορικά με το σετ... σελ.103 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 3.1. Κλίμακα αξιολόγησης των αμυντικών δεξιοτήτων (Eom & Schutz 1992)... σελ.22 Πίνακας 4.1. Συνοπτικό πλαίσιο επεξεργασίας... σελ.25 Πίνακας 4.2. Η απόδοση δεξιοτήτων αναφορικά με τις δεξιότητες... σελ.25 Πίνακας 4.3. Ποιότητητα πάσας αναφορικά με ποιότητα των δεξιοτήτων... σελ.28 Πίνακας 4.4. Ποιότητα επίθεσης αναφορικά με ποιότητα των δεξιοτήτων... σελ.31 Πίνακας 4.5. Η απόδοση των δεξιοτήτων ανα παίκτη (λίμπερο και υπόλοιποι) σε σχέση με τις αμυντικές δεξιότητες... σελ.34 Πίνακας 4.6. Η ποιότητα της υποδοχής σε σχέση με τη θέση (ζώνη)... σελ.38 Πίνακας 4.7. Η ποιότητα της υποδοχής αναφορικά με τον τρόπο (τεχνική) εκτέλεσης της... σελ.41 Πίνακας 4.8. Η ποιότητα της πάσας σε σχέση με την ποιότητα υποδοχής... σελ.44 Πίνακας 4.9. Η ποιότητα της επίθεσης σε σχέση με την ποιότητα υποδοχής. σελ.47 Πίνακας Η απόδοση υποδοχής αναφορικά με την περίοδο... σελ.49 Πίνακας Η απόδοση της υποδοχής αναφορικά με το σετ... σελ.51 Πίνακας Η ποιότητα της άμυνας σε σχέση με τη θέση (ζώνη)... σελ.54 Πίνακας Η ποιότητα άμυνας αναφορικά με το είδος εκτέλεσης της... σελ.58 Πίνακας Η ποιότητα της πάσας σε σχέση με την ποιότητα άμυνας... σελ.61 xi

11 Πίνακας Η ποιότητα της επίθεσης σε σχέση με την ποιότητα άμυνας... σελ.63 Πίνακας Η απόδοση άμυνας αναφορικά με την περίοδο... σελ.66 Πίνακας Η απόδοση της άμυνας αναφορικά με το σετ... σελ.68 Πίνακας Η ποιότητα επιθετικής κάλυψης σε σχέση με θέση (ζώνη)... σελ.71 Πίνακας Η ποιότητα της επιθετικής κάλυψης σε σχέση με την τεχνική (είδος) εκτέλεσης της... σελ.74 Πίνακας Ποιότητα πάσας σε σχέση με ποιότητα επιθετικής κάλυψης... σελ.78 Πίνακας Η ποιότητα της επίθεσης σε σχέση με την ποιότητα επιθετικής κάλυψης... σελ.80 Πίνακας Η απόδοση επιθετικής κάλυψης αναφορικά με την περίοδο... σελ.83 Πίνακας Η απόδοση της επιθετικής κάλυψης αναφορικά με το σετ... σελ.85 Πίνακας Η ποιότητα επιθετικής κάλυψης σε σχέση με θέση (ζώνη)... σελ.88 Πίνακας Η ποιότητα της ελεύθερης μπαλιάς σε σχέση με την τεχνική (είδος) εκτέλεσης της... σελ.91 Πίνακας Η ποιότητα πάσας σε σχέση με ποιότητα ελεύθερης μπαλιάς. σελ.95 Πίνακας Ποιότητα επίθεσης σε σχέση με ποιότητα ελεύθερης μπαλιάς σελ.97 Πίνακας Η ποιότητα της ελεύθερης μπαλιάς αναφορικά με περίοδο... σελ.99 Πίνακας Η απόδοση της ελεύθερης μπαλιάς αναφορικά με το σετ... σελ.101 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ Εικόνα 1.1. Οι θέσεις παικτών στην πετοσφαίριση (Πηγή:Λαντζούρης,2016). σελ.2 Εικόνα 1.2. Σύστημα υποδοχής 5:1 στην πετοσφαίριση (Πηγή: Stork's Volleyball, 2013)... σελ.4 Εικόνα 1.3. Η ζώνες που οι παίκτες δέχονται το σερβίς των αντιπάλων (Πηγή: Afonso et al., 2012)... σελ.9 Εικόνα 2.1. Διάγραμμα ροής για το άθλημα της πετοσφαίρισης ( Τροποποιημένο απο Eom and Schutz, (1992))... σελ.14 xii

12 I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Tο παιχνίδι της πετοσφαίρισης, που αρχικά ονομαζόταν "Mintonette," επινοήθηκε το 1895 από τον William G. Morgan μετά την εφεύρεση του μπάσκετ μόλις τέσσερα χρόνια πριν (Briner and Kacmar, 1997). Ο Morgan, απόφοιτος του Springfield College της ΥMCA, σχεδίασε το παιχνίδι ως ένα άθλημα χωρίς τον κίνδυνο σοβαρών τραυματισμών (Briner and Kacmar, 1997), ως ένας συνδυασμός της καλαθοσφαίρισης, αντισφαίρισης, χειροσφαίρισης και μπέιζμπολ (Web.archive.org, 2016). Το πρώτο δίχτυ πετοσφαίρισης, ήταν αρκετά χαμηλότερο από το σημερινό (μόνο 1.98 m), αν και θα πρέπει να θυμόμαστε ότι ο μέσος Αμερικανός ήταν αρκετά κοντύτερος τον δέκατο ένατο αιώνα. Η επίθεση με σερβίς και καρφί επινοήθηκε για πρώτη φορά στις Φιλιππίνες το Κατά τη διάρκεια των ετών που ακολούθησαν, έγινε σαφές ότι απαιτούνται τυπικοί κανόνες, και έτσι η USVBA (Ομοσπονδίας Πετοσφαίρισης Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής) ιδρύθηκε το 1928 (Volleyball.org, 2016). Η πετοσφαίριση είναι ένα ομαδικό ολυμπιακό άθλημα (για πρώτη φορά εντάχθηκε το 1964 στο Τόκυο), το οποίο παίζεται από ανδρικές και γυναικείες ομάδες των έξι παικτών. Στην Ελλάδα εποπτεύεται από την Ελληνική Ομοσπονδία Πετοσφαίρισης (ΕΟΠΕ). Το γήπεδο πετοσφαίρισης είναι 9 m 18 m. Το δίχτυ είναι 2,43 m για τους άνδρες, και 2,24 m για τις γυναίκες. Οι FIVB κανονισμοί ορίζουν ότι η μπάλα πρέπει να είναι σφαιρική, κατασκευασμένη από δέρμα ή συνθετικό δέρμα, με περίμετρο cm, βάρος g και εσωτερική πίεση των 0,30-0,325 kg / cm 2. Το παιχνίδι έχει ως εξής. Ένας παίκτης από την ομάδα που σερβίρει, δηλαδή εκτελεί το σερβίς για την έναρξη του αγωνιστικού επεισοδίου. Πετάει την μπάλα στον αέρα και προσπαθεί να την περάσει πάνω από το δίχτυ και να την προσγειώσει στο γήπεδο της αντίπαλης ομάδας. Η αντίπαλη ομάδα θα πρέπει να χρησιμοποιήσει ένα συνδυασμό που δεν υπερβαίνει τις τρεις επαφές και να 1

13 επιστρέψει την μπάλα στην άλλη πλευρά του φιλέ. Οι επαφές αυτές αποτελούνται συνήθως με τον πρώτο παίκτη να αποκρούει, τον δεύτερο να υψώνει δίνοντας πάσα κοντά στο φιλέ και με τον τρίτο να καρφώνει με δύναμη προς το αντίπαλο μέρος. Η ομάδα με την κατοχή της μπάλας που προσπαθεί να περάσει την μπάλα στον αντίπαλο γήπεδο είναι στην επίθεση. Η ομάδα που είναι στην άμυνα προσπαθεί να αποτρέψει τον επιτιθέμενο από το να ακουμπήσει την μπάλα στο γήπεδό τους: οι παίκτες στο φιλέ κάνουν άλμα για να μπλοκάρουν την μπάλα. Αν η μπάλα χτυπήσει γύρω, πάνω, ή μέσω του μπλοκ, οι αμυντικοί παίκτες διοργανώνονται στο υπόλοιπο του γηπέδου προσπαθώντας να έρθουν σε επαφή με την μπάλα με μια άμυνα εδάφους ή με δάχτυλα). Μετά από μια επιτυχημένη άμυνα, η ομάδα περνάει στην επίθεση. Το παιχνίδι συνεχίζεται με αυτόν τον τρόπο, έως ότου η μπάλα ακουμπήσει το γήπεδο της αντίπαλης ομάδας ή γίνει κάποιο λάθος. Τα συχνότερα λάθη που γίνονται είναι είτε η ομάδα να αποτύχει να επιστρέψει την μπάλα πάνω από το φιλέ εντός των επιτρεπόμενων τριών επαφών, ή η μπάλα να προσγειωθεί έξω από το γήπεδο. Οι παίκτες μπορούν να τρέξουν και έξω από το γήπεδο για να επαναφέρουν μια μπαλιά. Άλλα κοινά λάθη περιλαμβάνουν το να αγγίξει την μπάλα δύο φορές διαδοχικά ένας παίκτης, ή ένας παίκτης να "πιάσει" την μπάλα (παραπάνω χρόνος επαφής με την μπάλα), ένας παίκτης να αγγίξει το δίχτυ ενώ προσπαθεί να περάσει την μπάλα, ή να κάνει διείσδυση κάτω από το δίχτυ στο γήπεδο του αντιπάλου. Υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός από άλλα σφάλματα που καθορίζονται στους κανόνες, αν και τα περισσότερα από αυτά σπανίως γίνονται. Αυτά τα σφάλματα περιλαμβάνουν πίσω γραμμής ή libero παίκτες να καρφώσουν την μπάλα ή να κάνουν μπλοκ (παίκτες της πίσω γραμμής μπορούν να καρφώσουν την μπάλα, αν κάνουν το άλμα πίσω από τη γραμμή επίθεσης), άλλο σφάλμα θεωρείται όταν οι παίκτες δεν βρίσκονται στη σωστή θέση όταν η μπάλα σερβίρεται, ή όταν ο παίκτης που σερβίρει πατάει τη γραμμή του σερβίς ο ή όταν ο παίκτης ακουμπήσει την μπάλα όταν είναι πάνω από το γήπεδο του αντιπάλου. Οι αρμοδιότητες το κάθε παίχτη ορίζονται από τη θέση που παίζει (Εικ. 1). Ο τρόπος του παιχνιδιού είναι διαφορετικός ανάλογα με το σύστημα που 2

14 επιλέγει ο προπονητής της ομάδας. Μετά από κάθε πόντο που κερδίζεται από την αντίπαλη ομάδα που είχε κατοχή σερβίς, οι αθλητές αλλάζουν θέση αριστερά, δηλαδή ο 1 στο 6, ο 6 στο 5, ο 5 στο 4 κλπ όπως οι δείκτες του ρολογιού. Στο σύστημα 5-1: Θέση 1 είναι η θέση στα δεξιά στην αμυντική ζώνη. Ο παίχτης που βρίσκεται σε αυτή εκτελεί το σερβίς. Σε αυτή τη θέση αμύνονται είτε ο πασαδόρος και ο διαγώνιος. Η θέση 2 είναι στα δεξιά στην επιθετική ζώνη από την οποία καρφώνει ο διαγώνιος. Σε αυτήν τροφοδοτεί και πραγματοποιεί μπλοκ ο πασαδόρος ανάλογα πάντα με το σύστημα παιχνιδιού. Η θέση 3 είναι η κεντρική θέση στην επιθετική ζώνη. Σε αυτή παίζει ο κεντρικός. Θέση 4 είναι η αριστερή θέση στην επιθετική ζώνη. Σε αυτή παίζει ο ακραίος. Θέση 5 είναι η αριστερή θέση στην αμυντική ζώνη. Σε αυτή συνήθως αμύνεται ο κεντρικός ή ο libero. Η θέση 6 είναι η κεντρική θέση στην αμυντική ζώνη. Σε αυτήν αμύνεται ο ακραίος. Εικόνα 1.1: Οι θέσεις των παικτών στην πετοσφαίριση (Πηγή: Λαντζούρης, 2016)) Σύστημα 5-1, που ο πασαδόρος είναι μόνο ένας παίχτης, ο ακραίος είναι ο παίχτης που καρφώνει αλλά και παίρνει υποδοχή, στη θέση 4 καρφώνει και αμύνεται στην 6 όταν βρίσκεται στην άμυνα. Ο διαγώνιος είναι είναι ένας δυνατός παίχτης και θεωρείται ο καλύτερος επιθετικός της ομάδας. Σε σπάνιες περιπτώσεις παίρνει υποδοχή στη θέση 2 από όπου κάνει και επίθεση όταν βρίσκεται στην μπροστινή ζώνη, ενώ αμύνεται και καρφώνει από την θέση 1 όταν βρίσκεται στην πίσω ζώνη. Ο κεντρικός είναι παίχτης που καρφώνει στην θέση 3 και συνήθως δεν παίρνει υποδοχή όταν βρίσκεται στην επίθεση, ωστόσο μπορεί να πάρει υποδοχή. Αμύνεται στην 5, συνήθως όμως αντικαθίσταται από τον λίμπερο, όταν βρίσκεται στην άμυνα. Ο λίμπερο είναι ο αμυντικός παίχτης που παίζει στην πίσω ζώνη. Τέλος ο πασαδόρος είναι ο παίχτης που πασάρει στη θέση 2, όταν βρίσκεται στην επίθεση αλλά πάλι στη θέση 2 όταν βρίσκεται στην 3

15 άμυνα. Όταν βρίσκεται στην αμυντική ζώνη αμύνεται στη θέση 1. Αν δε βγάλει άμυνα προχωρά γρήγορα στη θέση 2 για να κάνει πάσα και έπειτα επιστρέφει πάλι στη θέση 1. Σε περίπτωση που βγάλει άμυνα το ρόλο του πασαδόρου αναλαμβάνει ο κεντρικός. Εικόνα 1.2: Σύστημα υποδοχής 5:1 στην πετοσφαίριση (Πηγή: (Stork's Volleyball, 2013)) Από τα παραπάνω μπορεί να διαπιστωθεί ότι οι αμυντικές δεξιότητες σε έναν αγώνα πετοσφαίρισης περιστρέφονται γύρω από τον λίμπερο και τον ακραίο επιθετικό. Ο λίμπερο θεωρείται είναι ο πιο εξειδικευμένος αμυντικός παίκτης στην ομάδα (Merghes and Gradinaru, 2014), όμως αμφισβητείται η αποτελεσματικότητα του σε σύγκριση με τον ακραίο επιθετικό στην παρούσα εργασία. Η πετοσφαίριση θεωρείται από τα πιο ομαδικά αθλήματα, αφού καμία από τις τελικές ενέργειες (επίθεση ή μπλοκ) θεωρείται ολοκληρωτικά ατομική, και για να είναι επιτυχής, επιβάλλεται συνήθως μια πολύ καλή συνεργασία. Κλειδί της επιτυχίας θεωρείται μια αποτελεσματική καλή πρώτη μπαλιά (υποδοχή-άμυνα), που συνήθως οδηγεί σε επιτυχημένη επίθεση (Viera and Ferguson, 1989; Zetou et al., 2007). Με καταγραφή της ατομικής αλλά και ομαδικής απόδοσης και τα τεχνικά χαρακτηριστικά των παικτών μιας ομάδας πετοσφαίρισης, είναι δυνατόν η βελτίωση της ομαδικής απόδοσης και κατ επέκταση στην πολυπόθητη νίκη (Viera and Ferguson, 1989). Η αξιολόγηση των προσωπικών και ομαδικών 4

16 αποδόσεων μέσω της στατιστικής ανάλυσης των παιχνιδιών είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας και έχει βοηθήσει σημαντικά στην ανάπτυξη του αθλήματος της πετοσφαίρισης (Λάιος, 1994; Zetou et al., 2006). Τα τεχνικά χαρακτηριστικά του αθλήματος μπορούν να καταγραφούν, να ταξινομηθούν και τα αποτελέσματα να ερμηνευτούν τόσο ποιοτικά, όσο και ποσοτικά Ορισμός και διατύπωση του προβλήματος Ο σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να διερευνηθεί η σημασία των αμυντικών δεξιοτήτων των παικτών της άμυνας, πιο συγκεκριμένα λίμπερο και ακραίου επιθετικού σε σχέση με την ποιότητα της υποδοχής- άμυνας, και η σημασία της καλής πρώτης επαφής για μια αποτελεσματική επίθεση σε αγώνες ανδρών υψηλού επιπέδου. Στην παρούσα εργασία, έγινε μια προσπάθεια καταγραφής και ανάλυσης της σημασίας των αμυντικών δεξιοτήτων σε αγώνες υψηλού επιπέδου ανδρών στο παιχνίδι της πετοσφαίρισης. Αρχικά αναφέρεται μια ιστορική αναδρομή του αθλήματος της πετοσφαίρισης και στην συνέχεια αναλύονται οι αμυντικές δεξιότητες (υποδοχή, άμυνα, επιθετική κάλυψη και άμυνας της ελεύθερη μπαλιά) καθώς και η απόδοση της πρώτης επαφής και πως επηρεάζει την εξέλιξη της φάσης. Επίσης, παρουσιάζεται μια ανάλυση των κύριων αμυντικών παικτών που είναι ο λίμπερο και ο ακραίος. Έπειτα παρουσιάζονται επιστημονικές έρευνες για τις αμυντικές δεξιότητες σε αγώνες ανδρών υψηλού επιπέδου και επίσης μελέτες για τους ακραίους επιθετικούς και τους λίμπερο στις οποίες φαίνεται η αναγκαιότητα καλών ποσοστών άμυνας στην θετική έκβαση ενός αγώνα. Επιπρόσθετα, παρουσιάζεται πλήθος ερευνών ως προς τη σημασία της καλής πρώτης μπάλας στην εξέλιξη της επίθεσης, και απόδοση άμυνας ή απόδοση υποδοχής και απόδοση επιθετικής κάλυψης σε αγώνες υψηλού επιπέδου ανδρών πετοσφαίρισης. Στο κύριο μέρος της εργασίας παρατίθενται τα στατιστικά αποτελέσματα της έρευνας ως προς την ποιότητα των δεξιοτήτων της υποδοχής, άμυνας, επιθετικής 5

17 κάλυψης και ελεύθερης μπαλιάς ανάλογα με τις ανεξάρτητες μεταβλητές όπου είναι τα σετ, οι περίοδοι, η θέση, και το είδος εκτέλεσης. Τέλος, γίνεται μια προσπάθεια σύγκρισης των αποτελεσμάτων μεταξύ παλαιότερων ερευνών, οι οποίες φαίνεται ότι συμφωνούν με τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας Σημασία της έρευνας Αρκετές έρευνες έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια σε ολυμπιακό και παγκόσμιο επίπεδο με θέμα την διερεύνηση των δεξιοτήτων σε αγώνες ανδρών υψηλού επιπέδου πετοσφαίρισης. Ωστόσο, είναι περιορισμένος ο αριθμός ερευνών ως προ την διερεύνηση των αμυντικών δεξιοτήτων, και επίσης η σύγκριση της απόδοσης των αμυντικών παικτών ανάλογα με τη θέση τους στον αγώνα. Τα αποτελέσματα αυτής της εργασίας θα οδηγήσουν σε συμπεράσματα, τα οποία θα είναι χρήσιμα στους προπονητές, προκειμένου αυτοί να τροποποιήσουν τη μέθοδο προπόνησης των αμυντικών παικτών και να προσαρμόσουν θέματα τακτικής. Η ανάλυση των δεδομένων είναι σημαντική για την αξιολόγηση των προτερημάτων και αδυναμιών μίας ομάδας. Οι διαπιστώσεις αυτές οδηγούν στην εκπόνηση ενός στοχευόμενου προπονητικού σχεδιασμού που θα αναδείξει τις δυνατότητες και θα βελτιώσει τις αδυναμίες. Είναι λοιπόν σημαντικό για τους προπονητές των ομάδων η ανάλυση σε λεπτομέρεια, όσο το δυνατόν περισσότερες μεταβλητές που επηρεάζουν την απόδοση της ομάδας. Αυτή η εργασία προσθέτει αξιοπιστία με την παραπάνω δήλωση. Η ανάλυση στατιστικών στοιχείων είναι ένα εξαιρετικά βιώσιμο εργαλείο για μια τέτοια λεπτομερή ανάλυση Ερευνητικά ερωτήματα και υποθέσεις Για τη διεκπεραίωση της παρούσας εργασίας τίθενται, αναλύονται και απαντώνται όσο το δυνατόν τα ακόλουθα ερωτήματα: 6

18 1. Ποια είναι η απόδοση των αμυντικών δεξιοτήτων (άμυνα, υποδοχή, επιθετική κάλυψη και ελεύθερη μπαλιά) και σε τι ποσοστό των συνολικών αμυντικών ενεργειών αντιστοιχεί η κάθε μια; 2. Ποια είναι η ποιότητα της πάσας και της επίθεσης αναφορικά με την ποιότητα των αμυντικών δεξιοτήτων; 3. Ποια απο της αμυντικές δεξιότητες έχει ως αποτέλεσμα καλύτερη ποιότητα πάσας και επίθεσης; 4. Επηρεάζει θετικά μια καλή πρώτη επαφή την εξέλιξη της φάσης; 5. Ποια είναι η ποιότητα της αμυντικής δεξιότητας σε σχέση με τη θέση (ζώνη) που πραγματοποιείται; Ποια ζώνη πραγματοποιεί τις περισσότερες αμυντικές δεξιότητες; 6. Ποια είναι η ποιότητα της αμυντικής δεξιότητας αναφορικά με τον τρόπο (τεχνική) εκτέλεσης και σε τι ποσοστό των συνολικών αμυντικών ενεργειών αντιστοιχεί η κάθε τεχνική; 7. Ποια είναι η απόδοση της αμυντικής δεξιότητας σε σχέση με την περίοδο; 8. Ποια είναι η απόδοση της αμυντικής δεξιότητας αναφορικά με το σετ; 9. Τελικά ο λίμπερο, έχει καλύτερα ποσοστά σε σχέση με τους υπόλοιπους παίκτες στις αμυντικές δεξιότητες; 1.4. Οριοθετήσεις και περιορισμοί της έρευνας Περιορισμοί Ο αριθμός των αγώνων που παρατηρήθηκε δεν ήταν ίδιος για όλες τις ομάδες. Η παρούσα έρευνα πραγματώθηκε για την ανάλυση των αμυντικών δεξιοτήτων της τελικής φάσης του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2013 με βάση το σύνολο του δείγματος και δεν προέβη σε συγκρίσεις μεταξύ των ομάδων. Οριοθετήσεις Μελετήθηκαν οι 3660 ενέργειες (οι 1161 ήταν λάθη) της τελικής φάσης του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος ανδρών του Μελετήθηκαν μόνο οι αμυντικέ δεξιότητες που πραγματοποιήθηκαν στους αγώνες του δείγματος. 7

19 1.5. Διευκρίνιση όρων Αμυντικές δεξιότητες Ο όρος της άμυνας στην πετοσφαίριση μπορεί να χαρακτηριστεί ως το σύνολο των ενεργειών που έχουν οριστεί για να εξουδετερώσουν την επίθεση των αντιπάλων επιτρέποντας την οργάνωση της αντεπίθεσης. Η υποδοχή, το μπλοκ και η άμυνα είναι οι τρεις αμυντικές δεξιότητες του αθλήματος της πετοσφαίρισης. H άμυνα μπορεί να χωριστεί σε δύο γραμμές άμυνας: με μπλοκ που είναι η πρώτη γραμμή άμυνας, και η άμυνα εδάφους ή δάχτυλα, η δεύτερη γραμμή άμυνας. Επομένως, ο στόχος της άμυνας είναι να εξουδετερώσει ή να ελαχιστοποιήσει τις ενέργειες της επίθεσης των αντιπάλων, μέσω της παρεμπόδισης ή της άμυνας εδάφους. Υποδοχή Ένας παίκτης υποδέχεται την μπάλα από το αντίπαλο γήπεδο μετά από σερβίς. Ο σωστός χειρισμός περιλαμβάνει όχι μόνο το να αποτρέψει την μπάλα από την επαφή με το έδαφος αλλά και να δώσει τον χρόνο στον παίκτη της επόμενης επαφής, συνήθως πασαδόρο να είναι σε θέση να δώσει μια επιτυχημένη δεύτερη μπαλιά για τους επιθετικούς. Η ικανότητα της υποδοχής περιλαμβάνει δύο συγκεκριμένες τεχνικές: ψηλή υποδοχή (με δάχτυλα) και χαμηλή υποδοχή (μανσέτα) (Palao et al., 2006; Afonso et al., 2012). Η ψηλή υποδοχή έχει περισσότερες πιθανότητες να είναι επιτυχής, σε σύγκριση με την χαμηλή υποδοχή ( Afonso et al., 2012). Η ζώνη υποδοχής (Εικόνα 1.3) αναφέρεται στην περιοχή όπου οι παίκτες λαμβάνουν το σέρβις των αντιπάλων. Τέσσερις υποκατηγορίες της περιοχής υπάρχουν (Esteves και Mesquita, 2007): ζώνη υποδοχής 1 (μια ζώνη πλάτους 7 μέτρων και μήκους 3,5 μέτρων, ξεκινώντας 2 μέτρα μακριά από το δίχτυ και 1 μέτρο από κάθε πλάι), η ζώνη υποδοχής 2 (μια 3,5 ζώνη πλάτους 3,5 μέτρων και μήκους 2.5 μέτρων, που βρίσκεται 1 μέτρο από την αριστερή πλάγια γραμμή και 1 μέτρο από την τελική γραμμή), η ζώνη υποδοχής 3 (μια ζώνη πλάτους 3,5 μέτρων και μήκους 2.5 μέτρων, που βρίσκεται 1 μέτρο από τη δεξιά πλάγια 8

20 γραμμή και 1 μέτρο από την τελική γραμμή), και ζώνη 4 (που αντιστοιχεί σε μια περιοχή με 1 μέτρο από τα πλαϊνά όρια, κεντρική γραμμή και τελική γραμμή). Εικόνα 1.3: Η ζώνες που οι παίκτες δέχονται το σερβίς των αντιπάλων (Πηγή: Afonso et al., 2012) Άμυνα Η άμυνα είναι η ενέργεια που αποτρέπει την μπάλα να αγγίξει το έδαφος μετά από ένα πέρασμα της μπάλας ή επίθεση κατά την διάρκεια του παιχνιδιού. Διακρίνεται σε ψηλή άμυνα όπου τα χέρια είναι στο ύψος του κεφαλιού και χαμηλή άμυνα όπου χρησιμοποιούμε μανσέτα καθώς και πτώση μπροστά ή πλάγια με ρολάρισμα ειδικά όταν η μπάλα σχεδόν αγγίζει το γήπεδο. Από πολλές απόψεις, αυτή η δεξιότητα είναι παρόμοια με την υποδοχή. Ωστόσο, διαφέρει στο γεγονός ότι είναι ιδιαίτερα απαιτητικό ως προς την αντανακλαστικότητα, ειδικά σε αγώνες ανδρών υψηλού επιπέδου (Sen et al., 2004). Κάποιες συγκεκριμένες τεχνικές είναι πιο συχνές στην άμυνα από ότι στην υποδοχή. Ένας παίκτης μπορεί μερικές φορές να εκτελέσει μια "βουτιά", δηλαδή, να ρίξει το σώμα του στον αέρα με μια κίνηση προς τα εμπρός σε μια προσπάθεια να σώσει την μπάλα, και να βρεθεί με το στήθος στο έδαφος. Όταν ο παίκτης τοποθετεί το χέρι του κάτω από την μπάλα που είναι σχεδόν σε επαφή με το έδαφος, ονομάζεται πλακάκι ( pancake"). Όταν χρησιμοποιείται σωστά, είναι ένα από τις πιο θεαματικές ενέργειες της πετοσφαίρισης. Μερικές φορές ο παίκτης μπορεί να αναγκαστεί να τοποθετήσει γρήγορα το σώμα του στο έδαφος ώστε να εμποδίσει την μπάλα να ακουμπήσει το γήπεδο του. Σε αυτήν την περίπτωση, ο παίκτης πρέπει να κάνει χρήση μια συγκεκριμένης τεχνικής κύλισης για να ελαχιστοποιηθούν οι πιθανότητες τραυματισμών. 9

21 Μπλοκ Το μπλοκ αναφέρεται στις ενέργειες που παίρνονται από τους παίκτες που βρίσκονται στο δίχτυ για να σταματήσουν ή να αλλάξουν την επίθεση του αντιπάλου. Ένα μπλοκ που έχει ως στόχο την πλήρη διακοπή της επίθεση, καθιστώντας την μπάλα να παραμείνει στο γήπεδο του αντιπάλου, καλείται επιθετικό. Ωστόσο, αν το μπλοκ είναι μαλακό, ονομάζεται αμυντικό, και ο στόχος του είναι να ελέγχει και να εκτρέψει μια δυνατή επίθεση, έτσι ώστε να επιβραδυνθεί και να γίνει μια πιο εύκολη άμυνα. Ένα επιτυχημένο μαλακό μπλοκ γίνεται με άλμα και τοποθέτηση των χεριών το ένα πάνω από το δίχτυ χωρίς διείσδυση στο γήπεδο του αντιπάλου με τις παλάμες και τα δάχτυλα προς τα πίσω. Το μπλοκ ταξινομείται ανάλογα με τον αριθμό των παικτών που συμμετέχουν, από 1 έως τρία άτομα, άρα μονό, διπλό και τριπλό. Επιτυχής μπλοκάρισμα δε θεωρείται μόνο το μπλοκ που βρίσκει επαφή με την μπάλα, αλλά και μόνο η παρουσία των παικτών του μπλοκ στο δίχτυ, μπορεί να αλλάξει την επίθεση της αντίπαλης ομάδας, σε μια ευκολότερη επίθεση αφού ο επιθετικός αναγκάζεται να αλλάξει τη θέση ή και βηματισμό (Lobietti, 2009). Επιθετική κάλυψη Ο όρος επιθετική κάλυψη αναφέρεται όταν μετά απο μπλοκ των αντιπάλων η μπάλα επιστρέφει στο γήπεδο της επιτιθέμενης (Κασαμπαλής και συν, 1989). Καλή επιθετική κάλυψη θεωρείται η επιθετική κάλυψη που επιτρέπεται στην αμυνόμενη ομάδα να εκδηλώσει επίθεση όχι όμως κάτω από ευνοϊκές συνθήκες, ενώ πολύ καλή επιθετική κάλυψη θεωρείται η επιθετική κάλυψη όπου επιτρέπει στην αμυνόμενη ομάδα να εκδηλώσει επίθεση κάτω από ιδανικές συνθήκες. Μη αποτελεσματική επιθετική κάλυψη θεωρείται η επιθετική κάλυψη κατά την οποία συνέβη απευθείας απώλεια πόντου ή όπου η μπάλα πέρασε απευθείας στο απέναντι γήπεδο (Μπονέλης, 2008). Ελεύθερη μπαλιά Ο όρος ελεύθερη μπαλιά αναφέρεται όταν η μπάλα περνά στο απέναντι γήπεδο με καμπυλόγραμμη τροχιά και η ομάδα δεν παρατάσσει μπλοκ. Είναι 10

22 ξεχωριστή δεξιότητα που οι παίκτες της πετοσφαίρισης προπονούνται για την αποτελεσματική εκτέλεση της αλλά και στην υποδοχή της. Ανάλυση χαρακτηριστικών λίμπερο και ακραίου επιθετικού ως προς τις αμυντικές δεξιότητες-διαφορες Το 1998 ο παίκτης libero εισήχθη σε διεθνές επίπεδο ως ένας παίκτης που ειδικεύεται στις αμυντικές δεξιότητες. Ο λίμπερο πρέπει να φορά διαφορετικό χρώμα φανέλας από τους συμπαίκτες του και δεν μπορεί να μπλοκάρει ή να ακουμπήσει την μπάλα όταν είναι πάνω από το όριο του φιλέ. Όταν η αντίπαλη ομάδα είναι στο σερβίς, ο λίμπερο μπορεί να αντικαθιστά οποιονδήποτε παίκτη της πίσω γραμμής, χωρίς ειδοποίηση προς τους διαιτητές. Αυτή η αντικατάσταση δεν μετράται στις αντικαταστάσεις που έχει η ομάδα ανά σετ. Ο λίμπερο μπορεί να λειτουργήσει ως πασαδόρος μόνο υπό ορισμένους περιορισμούς. Αν αυτός κάνει πάσα με δάχτυλα πρέπει να στέκεται πίσω (και όχι πατώντας πάνω) από τη γραμμή των τριών μέτρων. Κάθε ομάδα έχει δικαίωμα μέχρι 2 λίμπερο ανά παιχνίδι, άλλα μόνο ένας μπορεί να βρίσκεται στο γήπεδο. Επιπλέον, ένας λίμπερο δεν επιτρέπεται να σερβίρει σύμφωνα με τους διεθνείς κανόνες. Συνοψίζοντας, ο λίμπερο είναι παίκτης της πίσω γραμμής που δεν μπορεί να κάνει επίθεση ή σέρβις και μπορεί να κάνει άμυνα, υποδοχή και πάσα πίσω απο την γραμμή επίθεσης. Ο λίμπερο θεωρείται, σε γενικές γραμμές ο πιο εξειδικευμένος αμυντικός παίκτης στην ομάδα. Η εισαγωγή του παίκτη λίμπερο έφερε μια πιο αποτελεσματική άμυνα και τη δυνατότητα μιας πιο αποτελεσματικής επίθεσης (Mesquita et al., 2007). Σε συμφωνία οι Joao et al. (2006), θεωρούν ότι ο λίμπερο τελειοποίησε την πτώση και, κατά συνέπεια, συνδέεται με καλύτερη αποτελεσματικότητα στην άμυνα. Σήμερα, όλες οι κορυφαίες ομάδες, με λίγες εξαιρέσεις χρησιμοποιούν τη θέση του λίμπερο (Eloi et al., 2015). Ωστόσο, και οι ακραίοι επιθετικοί φέρουν επίσης την ευθύνη της υποδοχής-άμυνας. Ο ακραίος επιθετικός θεωρείται ο πιο ολοκληρωμένος παίχτης, καθώς καλείται να κάνει τόσο άμυνα και υποδοχή όσο και επίθεση. Οι πιο επιτυχημένες 11

23 ομάδες έχουν ικανότατους ακραίους επιθετικούς. Ο ακραίος επιθετικός είναι ο παίκτης που καρφώνει και κάνει μπλοκ στην μπροστινή αριστερή πλευρά του γηπέδου. Στην επίθεση, είναι ο παίκτης αυτός που συνήθως παίρνει πρώτη μπαλιά και κάνει επίθεση. Συνήθως, ο ακραίος επιθετικός παίρνει πολλές πάσες για επίθεση όχι μόνο επειδή είναι επιθετικός αλλά επειδή είναι αυτός που θα πάρει όλες τις πάσες που δεν θα είναι αρκετά καλές για να δοθούν στον κεντρικό και στον διαγώνιο, δηλαδή έχει ευθύνη να καρφώσει τις δύσκολες πάσες, για αυτό και πρέπει να είναι πολύ καλός τεχνικά. Δύο ακραίοι επιθετικοί υπάρχουν σε κάθε φάση του παιχνιδιού. Σε μελέτη που συμμετείχαν 35 παίκτες υψηλού επιπέδου, διαπιστώθηκε ότι οι λίμπερο είναι ελαφρύτεροι και αρκετά πιο κοντύτεροι από τους ακραίους επιθετικούς (Marques et al., 2009). Οι ακραίοι επιθετικοί είναι σημαντικά νεότεροι από τους λίμπερο (Palao et al., 2014). Σε μελέτη ανάλυσης ομάδων που συμμετείχαν στους Ολυμπιακούς αγώνες του Λονδίνου το 2012, αποτελέσματα έδειξαν ότι η μέση ηλικία του λίμπερο είναι 31,4 χρόνια, το μέσος ύψος είναι 184,5 εκατοστά και το μέσο βάρος είναι 81,9 κιλά (Merghes and Gradinaru, 2014). Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη μελέτη, το ότι ο λίμπερο είναι ο μεγαλύτερος σε ηλικία παίκτης δείχνει ότι η εμπειρία που συσσωρεύεται κατά τη μακρά περίοδο της άσκησης της πετοσφαίρισης, φαίνεται ότι είναι ο λόγος μιας σωστής άμυνας. Η άμυνα λοιπόν προϋποθέτει από τον παίκτη να εδραιώσει συγκεκριμένες δεξιότητες κατάλληλες, που μόνο με την πάροδο του χρόνου μπορεί να τις αποκτήσει,και η έναρξη κατάρτισης ενός λίμπερο δεν πρέπει να ξεκινήσει από την αρχή της καριέρας του παίκτη αλλά αργότερα (Merghes and Gradinaru, 2014). Η σημασία του καλού λίμπερο δεν έχει ιδιαίτερα αναγνωριστεί και υπάρχουν αμφιλεγόμενες γνώμες ως προς την αποτελεσματικότητα του και την απόφαση να ενταχθεί στο άθλημα της πετοσφαίρισης. Συγκεκριμένα, οι Eloi et al. (2015), θεωρούν ότι η εισαγωγή του λίμπερο στην πετοσφαίριση μπορεί να έχει στην πραγματικότητα υπονομεύσει τη λογική των κανόνων του παιχνιδιού. 12

24 ΙΙ. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ Στην πετοσφαίριση, όπως και στα περισσότερα ομαδικά αθλήματα, όλες οι ενέργειες δεν επηρεάζουν την επιτυχία της ομάδας με τον ίδιο τρόπο. Χαρακτηριστικό του βόλεϊ είναι ότι κάθε ομάδα μπορεί να έχει ένα μέγιστο των τριών επαφών πριν στείλει τη μπάλα στο άλλο γήπεδο. Η πετοσφαίριση είναι ένα ομαδικό άθλημα με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και δομή που αποτελείται από διαδοχικές και κυκλικές δράσεις και επιτρέπει πολυπλοκότητα ως προς την επιλογή των κινήσεων. Στην πετοσφαίριση, η νίκη του παιχνιδιού επιτυγχάνεται όταν μία ομάδα κερδίσει 3 σετ. Αυτό δείχνει τη σημασία του κάθε σετ στην εξέλιξη του αγώνα. Στην Εικόνα 2.1, αναλύονται το σύνδρομο 1 και σύνδρομο 2 της αγωνιστικής κατάστασης των δύο ομάδων. Σύνδρομο 1 ορίζεται ως η αγωνιστική κατάσταση όπου η ομάδα πραγματοποιεί την υποδοχή του σέρβις, τη δεύτερη πάσα, την επίθεση και την επιθετική κάλυψη (Σ1= σύνδρομο 1) και το σύνδρομο 2 ορίζεται ως η αγωνιστική κατάσταση όπου η ομάδα πραγματοποιεί σέρβις, μπλοκ, άμυνα εδάφους, δεύτερη πάσα, αντεπίθεση και επιθετική κάλυψη (Σ2= σύνδρομο 2). Σύμφωνα με Eom and Schutz, (1992), το σύνδρομο 1 είναι η διαδικασία της επίθεσης, η (2) στη (3) και τέλος (4). Αυτή η διαδικασία ξεκινάει με το σέρβις της αντίπαλης ομάδας και τελειώνει όταν η ομάδα στείλει τη μπάλα στον αντίπαλο γήπεδο με καρφί. Το σύνδρομο 2 είναι η διαδικασία της αντεπίθεσης, η (5) στην (6), μετά στην (3) και τέλος (4). Αυτή η διαδικασία ξεκινάει με το καρφί της αντίπαλης ομάδας και τελειώνει όταν η ομάδα στείλει τη μπάλα στους αντιπάλους. Η δεύτερη πάσα και το καρφί (επίθεση) πραγματοποιούνται και στην επίθεση αλλά και στην αντεπίθεση. O αθλητισμός υψηλού επιπέδου είναι μια ιδιαίτερα απαιτητική δραστηριότητα, που προϋποθέτει μια μακροπρόθεσμη επένδυση και είναι μια επίπονη διαδικασία, προκειμένου την βελτιστοποίηση των διαδικασιών κατάρτισης και ανταγωνισμού (Jager and Schοllhorn, 2007). Η ανάλυση των επιδόσεων αναδεικνύεται ως ένα ισχυρό ερευνητικό τομέα, παρέχοντας απαντήσεις σε επιστημονικά ζητήματα και ζητήματα πρακτικής κατάρτισης (Hughes και Bartlett, 2002). 13

25 Εικόνα 2.1: Διάγραμμα ροής για το άθλημα της πετοσφαίρισης ( Τροποποιημένο απο Eom and Schutz, (1992)) Σε σχέση με τη σύνδεση μεταξύ της αποτελεσματικότητας των διαφόρων δράσεων παιχνιδιών και αποτελεσμάτων των σετ, λίγες μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχει σχέση (Monteiro et al, 2009). Marcelino και Mesquita (2008) κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι ομάδες που θα κερδίσουν το σετ έχουν καλύτερη απόδοση σε όλες τις δράσεις του παιχνιδιού, και προκειμένου να επιτύχουν οι ομάδες υψηλού επιπέδου πρέπει να αυξήσουν τις δεξιότητες σε όλες τις ενέργειες. Με τα χρόνια οι κορυφαίες Εθνικές ομάδες έχουν δώσει την έμφαση τους, σε κάθε καινοτομία που γίνεται στις διάφορες ενέργειες του παιχνιδιού και στις διάφορες φάσεις του παιχνιδιού, με αποτέλεσμα μια ανισορροπία και δυνητικό όφελος στην ομάδα που επιτυγχάνει να αντεπεξέλθει με μια προσαρμογή και λύση, προκειμένου να αποκατασταθεί η ισορροπία στο παιχνίδι (Afonso et al., 2005). Σε συγκριτικές αξιολογήσεις δράσεων του παιχνιδιού, η επίθεση φαίνεται να είναι πρώτης προτεραιότητας (Nishijima, 2001). Πράγματι, η επίθεση είναι η δράση του παιχνιδιού από την οποία λαμβάνονται οι περισσότεροι πόντοι και τα υψηλότερα επίπεδα απόδοσης επιτυγχάνονται (Marcelino et al., 2008). Όμως αν και η επίθεση έχει τον αποφασιστικό ρόλο στο παιχνίδι, η απόδοση των αμυντικών δεξιοτήτων έχει μια θεμελιώδη σημασία για την απόκτηση της 14

26 επιτυχίας (Borgeaud and Abernethy,1987; Palao et al., 2006). Είναι λοιπόν σημαντικό μια ισορροπία μεταξύ επίθεσης και άμυνας (Eloi et al., 2015). Υπάρχει περιορισμένη βιβλιογραφία σχετικά με την επίπτωση της σωστής και λάθος απόδοσης της άμυνας στην τελική έκβαση του παιχνιδιού (Monteiro et al., 2009). Ωστόσο, υπάρχουν μελέτες που τονίζουν την σημαντικότητα των αμυντικών δεξιοτήτων στην πετοσφαίριση (Marelic et al., 2004). Σύμφωνα, με τους Marcelino et al. (2010) οι νικητήριες ομάδες είχαν σημαντικά καλύτερη απόδοση άμυνας στον Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Πετοσφαίρισης του Ακόμα κι αν η ομάδα έχει έναν πάρα πολύ καλό επιθετικό, χωρίς μια καλή υποδοχή, οι πιθανότητες μια καλής δεύτερης πάσας μειώνονται σημαντικά και αυτό έχει επίπτωση στην επίθεση. Η υποδοχή είναι σημαντική για την επιτυχία της επιθετικής δράσης (Viera and Ferguson, 1996; Bakodimos et al., 2015). Σε μελέτη των αγώνων που διεξήχθηκαν στη διάρκεια του Πανευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Ανδρών του 2009, στο σύνολο των καλών και άριστων υποδοχών υπήρχε καλύτερη απόδοση των νικητών από τους ηττημένους (Δρίκος και Κουντούρης, 2014). Σε συμφωνία, οι Alfonso et al., (2010), έδειξαν ότι η ποιότητα της επίθεσης εξαρτάται από τις προηγούμενες ενέργειες, όπως είναι η δεύτερη πάσα. Σύμφωνα με τους Afonso et al., (2012), σε μελέτη παιχνιδιών του Παγκοσμίου Κυπέλλου Πετοσφαίρισης το 2007, η υποδοχή καθόρισε τη δεύτερη πάσα. H πρώτη επαφή της μπάλας στην υποδοχή και άμυνα είναι ο βασικός παράγοντας για την ποιότητα της δεύτερης πάσας και την αποτελεσματικότητα της επίθεσης (Barzouka et al., 2006). Έτσι το σύνδρομο 1 (βλέπε παραπάνω) που πραγματοποιεί την υποδοχή της μπάλας είναι καθοριστικής σημασίας για τον αγώνα (Barzouka et al., 2006). Ανάλυση των επιθέσεων στους αγώνες ανδρών πετοσφαίρισης στους Ολυμπιακούς αγώνες της Αθήνας το 2004, έδειξε ότι όσο υψηλότερη είναι η απόδοση της δεύτερης πάσας, τόσο υψηλότερη και η αποτελεσματικότητα της επίθεσης (Bergeles et al., 2009), και έρχεται σε συμφωνία με τους (Silva et al., 2013) σε μελέτη τους από παιχνίδια του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος Ανδρών του Επίσης κι άλλες μελέτες υποστηρίζουν ότι η δεύτερη πάσα σχετίζεται με την υποδοχή και επίθεση και ότι 15

27 γενικά όλες οι ενέργειες σχετίζονται μεταξύ τους (Palao et al., 2005; Afonso and Mesquita, 2011). Έτσι, παρά την αρκετά αποτελεσματική επίθεση στο συνολικό αποτέλεσμα, πολλές κορυφαίες ομάδες επιδιώκουν την τέλεια εκτέλεση και στις άλλες δράσεις του παιχνιδιού και εφαρμόζουν νέες τακτικές που εξασφαλίζουν ταχύτερο πέρασμα στο αντίπαλο γήπεδο, όπως την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της υποδοχής, του μπλοκ και την επιτυχή άμυνα εδάφους (Laios et al., 2004). Μελέτη της απόδοση του σέρβις κορυφαίων ομάδων πετοσφαίρισης του κόσμου, διαπίστωσε ότι το περιστρεφόμενο σέρβις με άλμα που είναι το πιο συνηθισμένο σέρβις σε αγώνες υψηλού επιπέδου δημιουργεί τα μεγαλύτερα προβλήματα στην υποδοχή (Katsikadelli, 1998b; Afonso et al., 2012). Με τα αποτελέσματα αυτά θεωρούν ότι η προπόνηση των παικτών υποδοχής σε ομάδες υψηλού επιπέδου πρέπει να επικεντρωθεί σε αποτελεσματική υποδοχή περιστρεφόμενου σέρβις. Το αν το σερβίς θα έχει καμπή ή όχι επηρεάζει επίσης την ποιότητα της υποδοχή (Katsikadelli, 1998a; Afonso et al, 2012). Οι Silva et al., (2013), υποστηρίζουν ότι σε ομάδες υψηλού επιπέδου, υπάρχει η τάση μιας αυξανόμενης δυσκολίας του σέρβις, έχει οδηγήσει σε προβλήματα στην υποδοχή και γενικά την οργάνωση της άμυνας. Οι αλλαγές στους κανόνες του παιχνιδιού, μεταξύ της περιόδου 1947 και 1999, έγιναν από το FIVB με σκοπό τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της άμυνας εδάφους, η οποία αποκάλυψε χαμηλά ποσοστά, εν αντιθέσει με την αποτελεσματικότητα της επίθεση (Kovacs, 2009). Όπως οποιοδήποτε άλλο άθλημα, η πετοσφαίριση χρειάζεται αλλαγές σε σταθερή βάση, οι αλλαγές που απαιτούνται από την αναγκαιότητα της ισορροπίας μεταξύ επίθεσης και άμυνας (Merghes and Gradinaru, 2014). Οι τελευταίες αλλαγές στους κανόνες του παιχνιδιού (FIVB, 2005), συμπεριλαμβανομένου του ράλι-σκορ και η εισαγωγή της θέσης του λίμπερο, ήταν μια προσπάθεια αλλαγών υπέρ του αμυντικού συστήματος. Ωστόσο, αυτές οι αλλαγές δεν έφεραν σημαντικές βελτιώσεις στην αποδοτικότητα της άμυνας εδάφους (Zimmermann, 1999). 16

28 Με το ράλι-σκόρ, που το κάθε λάθος είναι πόντος για τον αντίπαλο, η άμυνα έχει θεωρηθεί ζωτικής σημασίας. Σύμφωνα με τους Laios and Kountouris (2005), έχει διαπιστωθεί μείωση στα λάθη σε αγώνες υψηλού επιπέδου, ειδικά στις αμυντικές δεξιότητες του μπλοκ και της άμυνας εδάφους. Πιο ειδικά, το ποσοστό επιτυχίας της άμυνας αυξήθηκε από το 61,2% στους Ολυμπιακούς αγώνες του Σύδνεϋ, στο 65,5% στους Ολυμπιακούς αγώνες της Αθήνας. Επίσης, με την εισαγωγή του παίκτη libero και την μεγαλύτερη ελευθερία επαφής με την μπάλα στην αμυντική δράση επέτρεψε περισσότερες ευκαιρίες για αποδοτικότητα στην πρώτη επαφή (Monteiro et al., 2009). Σύμφωνα με Mesquita et al., (2007), η θέση του λίμπερο αύξησε την απόδοση της άμυνας εδάφους και την δυνατότητα αντεπίθεσης. Ο λίμπερο είναι ο παίκτης που κάνει τις περισσότερες άμυνες εδάφους και, έχει αποδειχτεί ότι σχετίζεται με την καλυτέρευση της άμυνας στο άθλημα της πετοσφαίρισης (Joao et al., 2006). Οι περισσότερες ομάδες χρησιμοποιούν αυτή τη θέση με ευεργετικές επιδράσεις στην απόδοση του παιχνιδιού (Merghes and Gradinaru, 2014). Σε μελέτη αγώνων υψηλού επιπέδου, διαπιστώθηκε ότι το να κερδίσεις το τελικό σετ, είναι σημαντικό να διαχειριστείς το ρίσκο μέσω μια καλύτερης υποδοχής της μπάλας (Marcelino et al., 2009). Συγκεκριμένα, στη μελέτη αυτή διαπιστώθηκε ότι καλύτερη απόδοση της υποδοχής πραγματοποιείται στο τρίτο και το πέμπτο σετ του παιχνιδιού, αφού το τρίτο είναι η ευκαιρία να κερδηθεί το παιχνίδι και το πέμπτο η τελευταία ευκαιρία για τη νίκη. Επίσης, με το γεγονός ότι το σετ αυτό τελειώνει στους 15 πόντους, υπάρχουν λιγότερες πιθανότητες ανάκαμψης, και μόνο με μια τέλεια υποδοχή, μπορούν να ελαχιστοποιηθούν τα λάθη της επίθεσης. Η απόδοση της υποδοχής ήταν αρκετά καλύτερη στις πρώτες ομάδες σε σύγκριση με τις τελευταίες στους Ολυμπιακούς αγώνες του Σίδνευ (Palao et al., 2004). Σε συμφωνία με παλαιότερη μελέτη, η υποδοχή ήταν ο πιο σημαντικός παράγοντας στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 1974 στο τελικό στάδιο του παιχνιδιού (Coleman et al., 1975). Μπλοκ επίσης ήταν μια σημαντική δεξιότητα που καθόρισε το αποτέλεσμα στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1987 (Eom, 1989). Σύμφωνα με Palao et al. (2004), μελετώντας τις επιδόσεις των αγώνων των Ολυμπιακούς αγώνες 17

29 ανδρών του Σύδνεϋ, στις πρώτες νικητήριες ομάδες το μπλοκ ήταν η δεξιότητα που καθόρισε το αποτέλεσμα. Μελέτες με κορυφαίες εθνικές ομάδες δείχνουν ότι το 1/3 των αμυντικών ενεργειών αντιστοιχούν σε λάθη στις άμυνες εδάφους και σε αποτέλεσμα χαμένου πόντου που παίρνει ο αντίπαλος και μόνο το 25% αντιστοιχεί σε τέλειες άμυνες εδάφους (Mesquita et al., 2007). Η συχνότητα των μπλοκ ήταν σημαντικά υψηλότερη στις νικητήριες ομάδες από ότι στις χαμένες ομάδες σε αγώνες υψηλού επιπέδου ανδρών (Sheppard et al., 2009). Σύμφωνα, με τους Afonso et al. (2005), μια άμυνα (δάχτυλα ή εδάφους) που δεν δίνει όλες τις επιλογές για επίθεση σχετίζεται με μείωση της αποτελεσματικότητας της επίθεσης. Δηλαδή, όταν η άμυνα δεν επιτρέπει στον πασαδόρο όλες τις επιθετικές επιλογές, αυξάνεται η πιθανότητα να δεχτεί η ομάδα διπλό ή τριπλό μπλοκ και μειώνεται η πιθανότητα μιας γρήγορης επίθεσης λόγω της αύξησης της χρήσης τρίτου χρόνου επίθεσης. Οι νικήτριες ομάδες κάνουν λιγότερα λάθη στην άμυνα (Monteiro et al., 2009). Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη μελέτη που ανέλυσε 4351 ενέργειες από αγώνες ανδρών που συμμετείχαν στον Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Πετοσφαίρισης το 2007, η συχνότητα των αποτελεσματικών επιθέσεων ήταν υψηλότερη όταν προηγήθηκε μια επιτυχημένη άμυνα. Κύριοι υπεύθυνοι λοιπόν για την άμυνα, είναι ο λίμπερο που συνήθως στις ομάδες υψηλού επιπέδου αντικαθιστά τον κεντρικό στην άμυνα και ο ακραίος επιθετικός (δύο σε κάθε φάση του αγώνα). Αυτό, γιατί απαιτείται πάντα η παρουσία τριών αμυντικών. Επομένως, είναι αδύνατο να αντικαταστήσει έναν ακραίο επιθετικό ή πασαδόρο που χρειάζονται σε όλες τις φάσεις. Σύμφωνα με την μελέτη των Sheppard et al. (2009), αναλύοντας τις επιδόσεις των διαφορετικών θέσεων υψηλού επιπέδου παικτών πετοσφαίρισης, διαπίστωσαν ότι δεν υπήρχαν σημαντικές διαφορές μεταξύ των ακραίων και των κεντρικών στην συχνότητα στις άμυνες εδάφους, γιατί ο λίμπερο αντικαθιστούσε τον κεντρικό στις περισσότερες άμυνες. Δυστυχώς, η συγκεκριμένη μελέτη δεν ανέλυσε τους λίμπερο, μπορούμε όμως να πούμε ότι η θέση 6 της άμυνας που αμύνεται ο ακραίος έχει μικρότερη συχνότητα σε άμυνες εδάφους από τη θέση άμυνας 5 που αμύνεται ο κεντρικός ή λίμπερο, αφού η συχνότητα ήταν η ίδια αλλά ο λίμπερο 18

30 τον αντικατέστησε στις περισσότερες άμυνες εδάφους. Με αυτή τη διαπίστωση μπορούμε να πούμε, ότι ο ακραίος έχει λιγότερες ευθύνες στην άμυνα, αφού η μπάλα κατευθύνεται συχνότερα στη θέση 5 (βλέπε Εικόνα 1.3). Ωστόσο, ο ακραίος είναι υπεύθυνος για την αμυντική δεξιότητα του μπλοκ, ενώ ο λίμπερο δεν επιτρέπεται να πραγματοποιήσει. Έτσι, μπορεί να διαπιστωθεί, οτι ενώ δέχεται λιγότερες μάλλον υποδοχές, πρέπει να κάνει σε κάποιες φάσεις του παιχνιδιού μπλοκ. Σύμφωνα με Sattler et al., (2012), μελετώντας τα άλματα μεταξύ 95 αθλητών πετοσφαίρισης υψηλού επιπέδου διαφορετικών θέσεων, διαπίστωσαν ότι οι ακραίοι έχουν καλύτερη απόδοση αλμάτων, ωστόσο, δεν κάνουν άλματα στο μπλοκ τόσο συχνά λόγω της συνηθισμένης τακτικής παιχνιδιού που τους θέλει μακρύτερα από το δίχτυ για να κάνουν υποδοχή. Γενικά είναι αποδεκτό ότι οι ακραίοι είναι οι πιο προηγμένοι τεχνικά από όλους τους παίκτες, αφού συμμετέχουν σε διάφορες καταστάσεις κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού (Sattler et al., 2012). Η ποικιλομορφία της εκπαίδευσης τους συχνά τους κατατάσσει υψηλότερα από τους άλλους παίκτες σχεδόν σε όλες τις δεξιότητες του αθλήματος και αναπτύσσουν μια ανωτερότητα στις φυσικές ικανότητες τους. Θα πρέπει όμως να τονιστεί ότι στη συγκεκριμένη μελέτη που επικεντρώνεται στα άλματα, την δεύτερη καλύτερη επίδοση είχαν οι λίμπερο. Σύμφωνα με την Τσουλφίδου και συν (2003), η απόδοση του παίχτη λίμπερο φαίνεται να είναι σημαντικά καλύτερη από τον υπολοίπων παιχτών μόνο στην επιθετική κάλυψη. Το βάθος του σέρβις της αντίπαλης ομάδας, καθορίζει και τη ζώνη υποδοχής που θα κατευθυνθεί η μπάλα (Εικόνα 1.3). Σέρβις με μεγαλύτερη καμπή, πιο συχνά αναγκάζει τους αμυντικούς να κάνουν πιο έντονες κινήσεις προς την μπάλα, μειώνοντας έτσι την ποιότητα της υποδοχής, και έτσι μειώνεται και η ταχύτητα της επίθεσης ειδικά σε παίκτες όπως οι ακραίοι επιθετικοί που κάνουν υποδοχή αλλά και επίθεση (Afonso et al., 2012). Επομένως σε σέρβις με καμπή ο λίμπερο υπερτερεί σε σχέση με τον ακραίο. Επιπρόσθετα, σε μελέτη από Ολυμπιακούς αγώνες και παγκόσμια πρωταθλήματα περιόδου , διαπιστώθηκε ότι ο σωματότυπος των ακραίων επιθετικών είναι ιδανικός για 19

31 μπλοκ και καρφί (επίθεση), ενώ των λίμπερο φαίνεται να είναι πιο ιδανικό για δεύτερη πάσα και άμυνα εδάφους (Palao et al., 2014). Στο Παγκόσμιο Κύπελλο Πετοσφαίρισης το 2007, φάνηκε ότι οι ακραίοι επιθετικοί είχαν δυσκολίες υποδοχής και πολύ συχνά η υποδοχή δεν ήταν σωστή (Afonso et al., 2012). Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη μελέτη, αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι αφού μαζί με τον λίμπερο είναι οι κύριοι υπεύθυνοι υποδοχής, λαμβάνουν περισσότερες φορές την μπάλα, αφού οι αντίπαλοι τείνουν να αποφεύγουν τον λίμπερο, ως σπεσιαλίστα υποδοχής. Ως αποτέλεσμα θεωρούν ότι ο λίμπερο πρέπει να επεκταθεί και στη ζώνη υποδοχής του ακραίου, προκειμένου να απελευθερωθεί ο ακραίος από την ευθύνη της υποδοχής. Σύμφωνα με Μπονέλη (2008), το μεγαλύτερο ποσοστό των αντεπιθέσεων στις ομάδες πετοσφαίρισης των ανδρών στους Ολυμπιακούς αγώνες της Αθήνας, πραγματοποιήθηκε όταν την άμυνα έβγαζε παίχτης εκτός του πασαδόρου και του λίμπερο και μια στις τέσσερις αντεπιθέσεις επιτεύχθηκε όταν πρώτος αμυντικός παίκτης ήταν ο παίχτης λίμπερο. Οι περισσότερες αποτελεσματικές αντεπιθέσεις προέκυψαν όταν πρώτος αμυντικός είναι ο παίχτης λίμπερο και μετά, όταν ο αμυντικός ήταν κάποιος άλλος παίχτης. Από την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας, πρέπει να τονιστεί, ότι στους αγώνες ανδρών υψηλού επιπέδου, η ομάδα που έχει καλύτερη άμυνα, είναι αυτή που παίρνει το πλεονέκτημα στους πόντους και που τελικά κερδίζει το παιχνίδι. Ωστόσο, κατά πόσον η εισαγωγή του λίμπερο ήταν ευεργετική για την άμυνα και γενικά για τη λογική του παιχνιδιού αμφισβητείται. Οι πιο πολλές έρευνες δείχνουν μια υψηλότερη αποδοτικότητα της άμυνας του λίμπερο, σε σχέση με τον ακραίο επιθετικό. Ωστόσο, η βιβλιογραφία είναι αρκετά περιορισμένη στην σύγκριση μεταξύ των δύο θέσεων (λίμπερο και ακραίου επιθετικού) ως προς την απόδοση της αμυντικής τους δεξιότητας και συνιστάται μια εκ βαθέως ανάλυση των αμυντικών δεξιοτήτων σε υψηλού επιπέδου ανδρών πετοσφαίρισης, σε σχέση με τη θέση ων παικτών αλλά και σε σχέση με άλλους παράγοντες. 20

32 ΙΙΙ. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ 3.1. Δείγμα Για τις ανάγκες της συγκεκριμένης πτυχιακής εργασίας βιντεοσκοπήθηκαν αγώνες ομάδων από την την τελική φάση Παγκοσμίου πρωταθλήματος ανδρών του Αξιολογήθηκαν συνολικά 3660 ενέργειες (2499 έγκυρες). Σημειώθηκαν μόνο οι ολοκληρωμένες φάσεις που ξεκινούσαν με την υποδοχή του σέρβις στο σύνδρομο 1 ή την άμυνα στο σύνδρομο 2 και τελείωναν με την εκδήλωση επιθετικής ενέργειας. Άλλωστε, για τη σύντομη καταγραφή χρησιμοποιήθηκαν διάφορες κωδικοποιήσεις οι οποίες αναλύονται στη συνέχεια των παικτών αλλά και σε σχέση με άλλους παράγοντες. 3.2.Μεταβλητές Ως εξαρτημένη μεταβλητή ορίστηκε: η ποιότητα των αμυντικών δεξιοτήτων, πάσας και επίθεσης. Ως ανεξάρτητες μεταβλητές ορίστηκαν: Η ζώνη (θέσης) που πραγματοποιήθηκε η δεξιότητα. Ο τρόπος (τεχνική) εκτέλεσης. Οι περίοδοι Το σετ κατά το οποίο πραγματοποιείται η ενέργεια Ποιότητα των δεξιοτήτων 3.3. Επεξήγηση μεταβλητών 1. Η απόδοση των δεξιοτήτων αναφορικά με τις διαφορετικές δεξιότητες: Δεξιότητα 1 : Υποδοχή Δεξιότητα 2: Άμυνα Δεξιότητα 3: Επιθετική κάλυψη Δεξιότητα 4: Ελεύθερη μπαλιά 21

33 Οι αμυντικές δεξιότητες αξιολογήθηκαν με βάση την κλίμακα για τα κριτήρια αξιολόγησης και βαθμολογίας υποδοχής, άμυνας, επιθετικής κάλυψης και ελεύθερης μπαλιάς. Ο πίνακας 3.1 αναλύει τα κριτήρια αξιολόγησης και βαθμολογίας αμυντικών δεξιοτήτων. Πίνακας 3.1: Κλίμακα αξιολόγησης των αμυντικών δεξιοτήτων (Eom & Schutz 1992) Βαθμός 4 Βαθμός 3 Βαθμός 2 Βαθμός 1 Βαθμός 0 Άριστη Η μπάλα πηγαίνει με ακρίβεια στον πασαδόρο με σωστή τροχιά. Ο πασαδόρος έχει όλες τις δυνατότητες επιλογής επιθετικής ανάπτυξης. Πολύ καλή Ο πασαδόρος μετακινείται έως 2m μπροστά ή 1m πίσω ή δέχεται τη μπάλα λίγο ψηλότερα ή χαμηλότερα από τους ώμους του. Είναι δυνατόν να εκτελεστεί πάσα 1ου χρόνου Καλή Ο πασαδόρος μετακινείται 3m ή και πιο μακριά, κατά μήκος και ως τις άκρες του φιλέ, ή η μπάλα έχει υπερβολικά ψηλή τροχιά, οπότε και γίνεται αναγκαστική πάσα με το ένα χέρι Μέτρια Χαμηλή τροχιά μπάλας μακριά από τον πασαδόρο, έξω από τις πλάγιες γραμμές ή κοντά στην τελική γραμμή. Ο πασαδόρος παίζει με μανσέτα ή εκτελείται τυχαία πάσα 3ου χρόνου Κακή υποδοχή ή άμυνα, άμεσο λάθος που προσφέρει πόντο στον αντίπαλο. Δεν εκτελείται πάσα. 2. Η ποιότητα των δεξιοτήτων σε σχέση με τη θέση (ζώνη). Με τον αριθμό 1 θέση 1 Με τον αριθμό 6 θέση 6 Με τον αριθμό 5 θέση 5 Με τον αριθμό 4 θέση 4 Με τον αριθμό 3 θέση 3 Με τον αριθμό 2 θέση 2 22