ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΝΩΣΗΣ ΑΣΚΟΥΜΕΝΩΝ & ΝΕΩΝ ΔΙΚΗΓΟΡΩΝ ΑΘΗΝΩΝ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

Transcript

1 Ν.Δ.Α ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΝΩΣΗΣ ΑΣΚΟΥΜΕΝΩΝ & ΝΕΩΝ ΔΙΚΗΓΟΡΩΝ ΑΘΗΝΩΝ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΤΕΥΧΟΣ 13 Η Ε.Α.Ν.Δ.Α. γυρίζει σελίδα Να παλέψουµε για το όνειρό µας 7ο Νοµικό Συνέδριο Ε.Α.Ν.Δ.Α. Πάτρα Νοεµβρίου 2017

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Η Ε.Α.Ν.Δ.Α. γυρίζει σελίδα - Κωνσταντίνος Καρέτσος 4 Να παλέψουμε για το όνειρό μας - Βενιαμίν Μπατής 5 Τι θα πρέπει να διαβάζει ο Δικηγόρος -Μαρία Αγγελή 6 Μένουμε ή φεύγουμε;;; - Γεώργιος Πετράκης 8 Η δικηγορία σήμερα και οι αστοχίες του παρελθόντος - Γεώργιος Β. Αργυρόπουλος 9 Να κερδίσουμε τις μικρές και καθημερινές μάχες! - Αριστέα Κ. Διαμαντοπούλου 10 Εμπορικά σήματα: Διαδικασία κατοχύρωσης και έκταση προστασίας - Αλέξανδρος Μίχας 11 Η τήρηση της δημοσιότητας στην έξοδο εταίρου υπό το πρίσμα της νομοθεσίας του ΓΕΜΗ - Σωτήριος Ντούσκας 13 Η Αγορά Φυσικού Αερίου στην Ελλάδα Νομικό Πλαίσιο - Παναγιώτης Σταμαδιάνος 15 Το Brexit και το διαφαινόμενο τέλος της εποχής των εθνικών ψευδαισθήσεων - Παναγιώτης Δουδωνής 17 Το Φαινόμενο Μπλε Φάλαινα. - Νεκταρία Κλουδά 19 Η Διεθνής Εμπορική Διαιτησία - Δημήτρης Κοντογιάννης 20 Δικαίωμα ειδικής φύσης του κατασκευαστή Βάσης Δεδομένων - Κλειώ Κουκουλίδη 22 Η περιφερειακή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης - Ιωάννης Κούρτης 23 Ποιά είναι τα Δικαιώματα μας ως καταναλωτές Ενέργειας; - Εμμανουήλ Νημάς 24 Η προστασία της ερωτικής ζωής συνδεόμενη με την αξία του ανθρώπου 26 στην υπ αριθμόν 41/2017 απόφαση της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα - Χάρης Παπαδάκης 26 Ο ν.3900/2010 και η επιρροή του στην αίτηση αναίρεσης ενώπιον του ΣτΕ - Αγγελική Τριανταφύλλου 28 Φωτογραφικό Υλικό από τις θεσμικές - επιστημονικές παρεμβάσεις της Ε.Α.Ν.Δ.Α. 29

3 EDITORIAL «αὖθις δὲ οἱ µὲν καὶ παρὰ δύναµιν τολµηταὶ καὶ παρὰ γνώµην κινδυνευταὶ καὶ ἐν τοῖς δεινοῖς εὐέλπιδες» (Θουκυδίδης, Ἱστορίαι 1, 70)* Το δέκατο τρίτο τεύχος του περιοδικού µας, φτάνει στα χέρια σας-για πρώτη φορά αποκλειστικά σε ψηφιακή µορφή-µε την λήξη του δικαστικού έτους. Οι εξελίξεις υπήρξαν τεκτονικών διαστάσεων για την διαµόρφωση του µωσαϊκού του κλάδου στο µέλλον: υποχρεωτική τοποθέτηση συστηµάτων ηλεκτρονικών πληρωµών, πρώτη χρονιά εφαρµογής του νέου ασφαλιστικού συστήµατος, καθώς και υιοθέτηση φορολογικής νοµοθεσίας δηµευτικού χαρακτήρα, θέτουν επ αµφιβόλω όχι µόνο την αξιοπρεπή διαβίωση µέσω της δικηγορίας αλλά και την ίδια την παραµονή πολλών εξ ηµών στο δικηγορικό σώµα. Οι ασκούµενοι και νέοι δικηγόροι είµαστε, για ευνόητους λόγους, πιο έκθετοι στο εχθρικό περιβάλλον που έχει διαµορφωθεί για την άσκηση του επαγγέλµατός µας. Σαν Ε.Α.Ν.Δ.Α., στον απόηχο και των περυσινών κινητοποιήσεων για το νέο ασφαλιστικό σύστηµα προβήκαµε σε σειρά δράσεων και διεκδικήσεων για τους νέους συναδέλφους συνοµιλώντας θεσµικά µε τους αρµόδιους φορείς (Υπουργείο Δικαιοσύνης, Υπουργείο Εργασίας κ.ο.κ.) και διεκδικώντας λύσεις, µεταξύ άλλων, για το δυσµενές ασφαλιστικό καθεστώς των συναδέλφων που εργάζονται µε «µπλοκάκι» (κατάθεση αίτησης ακύρωσης, συνάντηση µε την υφυπουργό Εργασίας), για την καθηµερινότητα στα δικαστήρια της Πρώην Σχολής Ευελπίδων και την πληρωµή των συναδέλφων της Νοµικής Βοήθειας. Επιπλέον, διατυπώσαµε αρµοδίως προς το Υπουργείο Δικαιοσύνης σειρά προτάσεων για την βελτίωση της καθηµερινότητας στα δικαστήρια, την αποσυµφόρηση των υπηρεσιών από περιττή γραφειοκρατία µέσω της ηλεκτρονικής κατάθεσης δικογράφων και της ψηφιακής έκδοσης πιστοποιητικών, ενώ συνεχίσαµε τον θεσµό των σεµιναρίων, εµπλουτίζοντάς τον µε σεµινάρια σε εξειδικευµένα νοµικά ζητήµατα. Ελπίζουµε και ευχόµαστε µε το νεοεκλεγέν, από τον Ιανουάριο του 2017, διοικητικό συµβούλιο, να µπορέσουµε να σταθούµε σηµαντικός αρωγός στην δύσκολη επαγγελµατική καθηµερινότητα των νέων συναδέλφων προσφέροντας λύσεις και διεκδικώντας το καλύτερο δυνατό. Τέλος, προσκαλούµε τους αναγνώστες και τα µέλη µας στο 7 ο Νοµικό Συνέδριο της Ε.Α.Ν.Δ.Α. που διοργανώνεται στις Νοεµβρίου 2017 στην Πάτρα µε κεντρική θεµατολογία "Σύγχρονα θέµατα µεταναστευτικού δικαίου: Μετανάστευση - Ιθαγένεια - Προσφυγικό". Καλή ανάγνωση! *Επί πλέον, εκείνοι µεν και τολµούν υπέρ την δύναµίν των, και διακινδυνεύουν παρά τας υπαγορεύσεις της φρονήσεως, και διατηρούν την αισιοδοξίαν των εν µέσω των κινδύνων (µτφρ. Ελευθερίου Βενιζέλου). ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2017 ΤΕΥΧΟΣ 13 Διοικητικό Συμβούλιο Ε.Α.Ν.Δ.Α. ΠΡΟΕΔΡΟΣ Κωνσταντίνος Καρέτσος ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Βενιαμίν Μπατής ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ Μαρία Αγγελή ΤΑΜΙΑΣ Γεώργιος Πετράκης ΜΕΛΗ Λάμπρος Αδάμος Γεώργιος Αργυρόπουλος Νικόλαος Διαμαντόπουλος Αριστέα Διαμαντοπούλου Αλέξανδρος Μίχας Σωτήριος Ντούσκας Παναγιώτης Σταμαδιάνος Περιοδικό Επικεφαλής-Αρχισυντάκτης: Ν-ΕΑΝΔΑ Σωτήριος Ντούσκας ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ Παναγιώτης Δουδωνής Νεκταρία Κλουδά Κωνσταντίνα Κόλλια Κλειώ Κουκουλίδη Εμμανουήλ Νημάς Χάρης Παπαδάκης

4 Κωνσταντίνος Καρέτσος, Δικηγόρος, LLM, Πρόεδρος Ε.Α.Ν.Δ.Α Η Ε.Α.Ν.Δ.Α. γυρίζει σελίδα - Κωνσταντίνος Καρέτσος Μετά τις εκλογές της 11 ης του Γενάρη 2017 η Ένωση Ασκουµένων και Νέων Δικηγόρων Αθηνών εργάζεται µε γνώµονα την προώθηση ΘΕΣΜΙΚΩΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ζητηµάτων και δράσεων επ ωφελεία των µελών της. 1. ΘΕΣΜΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ α. Καταθέσαµε αίτηση ακύρωσης και αίτηση αναστολής µε αίτηµα προσωρινής διαταγής αναφορικά µε την α κ ύ ρ ω σ η δ ύ ο κ α ν ο ν ι σ τ ι κ ώ ν υ π ο υ ρ γ ι κ ώ ν α π ο φ ά σ ε ω ν π ο υ ε κ δ ό θ η κ α ν χ ω ρ ί ς ν ο µ ο θ ε τ ι κ ή εξουσιοδότηση και όρισαν ότι οι συνεργάτες δικηγορικών εταιριών που α µ ε ί β ο ν τ α ι µ ε δ ε λ τ ί ο π α ρ ο χ ή ς υπηρεσιών οφείλουν να καταβάλουν οι ίδιοι εξ' ολοκλήρου το σύνολο των ασφαλιστικών τους εισφορών. β. Αναφορικά µε την επαναλειτουργία του προγράµµατος του ΕΣΠΑ για τους ασκούµενους δικηγόρους στα δικαστήρια καταθέσαµε κοινή επιστολή µε τον Σύλλογο Δικαστικών Υπαλλήλων Αθήνας προς τον Υπουργό Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωµάτων και τον Γενικό Γραµµατέα Επενδύσεων ΕΣΠΑ. γ. Διεκδικούµε την µείωση των ασφαλιστικών εισφορών των νέων δικηγόρων µέσω της κατάργησης: α) της υποχρεωτικής εισφοράς για το εφάπαξ (4%), β) της υποχρεωτικής συµµετοχής στην επικουρική ασφάλιση (7%) και γ) της εισφοράς υπέρ ΟΑΕΔ (120 ευρώ) ελλείψει ανταποδοτικότητας, αίτηµα που διατυπώσαµε κατά τη συνάντηση του προεδρείου της Ε.Α.Ν.Δ.Α. µε την Υπουργό Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. δ. Υποβάλλαµε αίτηµα για την επανένταξη της Ένωσης ως φορέα υλοποίησης του Προγράµµατος Νοµικής Βοήθειας για νέους στον Γενικό Γραµµατέα Διά Βίου Μάθησης και Νέας Γενιάς. ε. Διεκδικούµε τη δηµιουργία προγράµµατος ERASMUS για τους ασκούµενους δικηγόρους, να παρέχεται δηλαδή η δυνατότητα στους ασκούµενους δικηγόρους να πραγµατοποιούν ένα διάστηµα άσκησης σε δικηγορικές εταιρείες/γραφεία σε άλλο κράτος-µέλος. 2. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ α. Η αναγραφή της προσφερόµενης αµοιβής και του ωραρίου εργασίας τέθηκε ως προϋπόθεση ανάρτησης των αγγελιών προσφοράς εργασίας προς Ασκούµενους και Νέους Δικηγόρους εκ µέρους των ενδιαφερόµενων. β. Οι ετήσιες κάρτες του ΟΑΣΑ παρέχονται και φέτος µε έκπτωση σε κάθε ενδιαφερόµενο συνάδελφο παρά την καθυστέρηση υποβολής του σχετικού αιτήµατος. γ. Α ί θ ο υ σ α υ π ο λ ο γ ι σ τ ώ ν Ε. Α. Ν. Δ. Α. φιλοξενείται πλέον στο χώρο του γραφείου του Προέδρου Δ.Σ.Α. στον 3ο όροφο του Εφετείου Αθηνών προκειµένου οι ασκούµενοι και νέοι συνάδελφοι να εξυπηρετούνται καλύτερα και να έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης σε Η/Υ και εκτυπωτή εκτός γραφείου. 3. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ α. Προετοιµασία διοργάνωσης επιστηµονικού Συνεδρίου µε θέµα «Σύγχρονα θέµατα Μετανάστευσης: Μετανάστευση Ιθαγένεια Προσφυγικό» στην Πάτρα στις 10, 11 και 12 Νοεµβρίου β. Διοργάνωση ΔΩΡΕΑΝ Σεµιναρίων για την προετοιµασία των υποψηφίων του Πανελλήνιου Διαγωνισµού Υποψηφίων Δικηγόρων για τη σύνταξη αγωγής, µήνυσης, διοικητικής και φορολογικής προσφυγής σε εξειδικευµένα νοµικά αντικείµενα γ. Συγκέντρωση και δηµοσίευση: θεµάτων εξετάσεων παλαιοτέρων ετών µε το παλαιό σύστηµα ( ) µε το νέο Πανελλαδικό σύστηµα 2015 και 2016 µαζί µε ενδεικτικές απαντήσεις του Κώδικα Δικηγόρων & του Κώδικα Δεοντολογίας του Δικηγορικού Λειτουργήµατος Η Ένωσή µας δεσµεύεται να συνεχίσει να µάχεται για την υλοποίηση θεσµικών καθηµερινών επιστηµονικών ζητηµάτων και δράσεων που σαν σκοπό έχουν τη διασφάλιση των εργασιακών δικαιωµάτων, τη βελτίωση των καθηµερινών συνθηκών εργασίας, τη διαρκή επιστηµονική κατάρτιση και την επαναλειτουργία θεσµών επιτυχηµένων στη συνείδηση κάθε νέου και ασκούµενου δικηγόρου, ιδίως των αδύναµων και των µη προνοµιούχων.

5 Βενιαµίν Μπατής Αντιπρόεδρος της Ένωσης Ασκουµένων και Νέων Δικηγόρων Αθηνών Να παλέψουµε για το όνειρό µας - Βενιαµίν Μπατής Η πολυεπίπεδη κρίση των τελευταίων ετών δεν έχει να κάνει µόνο µε λογιστικά µοντέλα βιωσιµότητας κρατικού χρέους και πρωτογενή ελλείµµατα ή πλεονάσµατα προϋπολογισµών αλλά µία πτυχή της είναι και η πρωτοφανής πολιτική στοχοποίηση όσων έκαναν την επιστήµη τους επάγγελµα. Συγκεκριµένα τα κατεξοχήν επαγγέλµατα µε διαχρονική «υπεραξία» σε όλα τα ανεπτυγµένα κράτη (καθώς ήταν, είναι και θα είναι δύσκολο να γίνεις δικηγόρος, γιατρός ή µηχανικός), στη χώρα µας διώκονται όχι δια της ποινικής διαδικασίας αλλά σίγουρα ηθικά και εν τοις πράγµασι καθώς η πλειονότητα των επιστηµόνων αναγκάζονται να εγκαταλείψουν όχι µόνο τη χώρα τους αλλά και τα όνειρά τους. Ο λόγος είναι ότι πολλοί περιέρχονται αργά ή γρήγορα σε οικονοµικό αδιέξοδο τόσο λόγω της οξύτατης οικονοµικής κρίσης όσο και της ασκούµενης πολιτικής, που τους εξαναγκάζει να αποδίδουν ουσιαστικά περίπου το 70% του εισοδήµατός τους στο κράτος και µάλιστα µε µηδαµινή ανταποδοτικότητα. Αυτή είναι η κατάσταση στο δικηγορικό επάγγελµα, το οποίο έχει υποστεί πρωτοφανή καθίζηση. Παρόλο που τα προβλήµατα του κλάδου µας είναι, εδώ και πολλά χρόνια, καταγεγραµµένα και γνωστά, βρισκόµαστε ήδη εν έτει 2017 και όχι µόνο δεν έχει επιλυθεί ούτε ένα εξ αυτών αλλά, αντιθέτως, η κατάσταση διαρκώς χειροτερεύει. Συγκεκριµένα, η συρρίκνωση της δικηγορικής ύλης σε συνδυασµό µε τον πληθωρισµό του επαγγέλµατος, η κρατική απαλλοτρίωση του παραγόµενου εισοδήµατος αλλά και οι συνθήκες απονοµής της Δικαιοσύνης καταδεικνύουν ότι το δικηγορικό επάγγελµα διανύει τη χειρότερη περίοδο της µεταπολεµικής µας ιστορίας. Και επιπλέον, βιώνουµε σε καθηµερινή βάση την ηθική απαξίωση του δικηγορικού επαγγέλµατος, µε την κατ ουσία «πολιτική δίωξη» της «αριστείας, και κατ επέκταση όσων κατάφεραν να πετύχουν και να προοδεύσουν. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαία η διαπίστωση ότι, σύµφωνα µε τα στοιχεία των Δικηγορικών Συλλόγων, τα ποσοστά εξόδου των συναδέλφων, και ιδίως των νεότερων (!), από το επάγγελµα είναι σήµερα υψηλότερα από ποτέ. Αυτή είναι, δυστυχώς, η πραγµατικότητα και, ακόµα κι αν επιχειρούσε κάποιος να την «ωραιοποιήσει», δεν θα έβρισκε από κάπου να πιαστεί. Δεν απολαµβάνουµε πλέον ούτε το κοινωνικό κύρος ούτε την οικονοµική υπεραξία ενός «καλού πτυχίου» κατά το κοινώς λεγόµενο και κατά τη δίκαιη πορεία των πραγµάτων παρά µόνο ο καθένας από τη θέση του αγωνίζεται για τον βιοπορισµό του και την επαγγελµατική του επιβίωση. Ίσως κάποια στιγµή οι πολιτικές αλλάξουν και παύσουν να στοχοποιούν όσους κατάφεραν να πετύχουν κάτι στη ζωή χωρίς δεκανίκια αλλά µόνο µε την αξία τους. Παρά ταύτα, η ζηµιά που συντελείται όλο αυτό το διάστηµα δεν µπορεί παρά να έχει συνέπειες και στο µέλλον για µία ολόκληρη γενιά νέων ανθρώπων, οι οποίοι βρίσκονται στην πιο παραγωγική ηλικία της ζωής τους χωρίς να µπορούν να εξελιχθούν επαγγελµατικά. Και αν οι διοικήσεις των Δικηγορικών Συλλόγων απέτυχαν µέχρι σήµερα να αντιµετωπίσουν αποτελεσµατικά αυτή τη διαρκώς επιδεινούµενη κατάσταση, είναι δικαίωµα και καθήκον της νεότερης γενιάς συναδέλφων αλλά και του συνόλου του δικηγορικού σώµατος να µην επιτρέψουµε να συνεχιστεί η χειροτέρευση της θέσης µας που θα επιφέρει την ολοκληρωτική καταστροφή µας. Το χρωστάµε πάνω απ όλα σ εµάς τους ίδιους, να παλέψουµε για το όνειρό µας, όσο κι αν προσπαθούν συστηµατικά να µας το στερήσουν.

6 Μαρία Αγγελή Δικηγόρος, Γενική Γραµµατέας Ε.Α.Ν.Δ.Α. Τι θα πρέπει να διαβάζει ο Δικηγόρος -Μαρία Αγγελή Κοντούλης, λίγο στρουµπουλός, κοίταγε χαµηλά, συνεσταλµένος και µε χαµόγελο, κάπως ένοχο, παρότι σ' αυτόν χρώσταγαν. Μάλλον ντρεπόταν επειδή άφησε τα οφειλόµενα να ξεφύγουν τόσο πολύ, ο πενηντάρης νέος εντολέας, συστηµένος από φίλο, που τον είχε συστήσει φίλος, ήταν συµπαθέστατος! Η συµπάθεια εκτοξεύθηκε στα ουράνια όταν µαζί µε τον ανακατεµένο φάκελο, φύρδην µίγδην χαρτιά, αποδείξεις, φορτωτικές, κ.α., σχετικά και άσχετα, έβαλε το χέρι του στην τσέπη έβγαλε µερικά 50ρικα, καινούργια, ατσαλάκωτα και µοσχοµυριστά, «για να µην ξεκινήσετε να δουλεύετε χωρίς να έχετε πάρει κάτι» Τί καλός άνθρωπος! Πάνω στο γραφείο µου έµεινε ένας καφέ φάκελος και πάνω στο φάκελο οι σηµειώσεις µου Το πρόβληµα παλιό, όσο ο άνθρωπος, καθηµερινό και - τώρα πλέον - φλέγον: Ο εντολέας µου εκµεταλλευόµενος αποθήκη και φορτηγά µεταφορών έδειξε περισσότερη απ' όση έπρεπε εµπιστοσύνη σε πελάτισσα του, µε συνέπεια το χρέος από τις παρασχεθείσες υπηρεσίες αποθήκευσης και µεταφοράς να φθάσει σε δυσθεώρητα ύψη. Το ξενύχτι λοιπόν, δεδοµένο. Η αρχέγονη, βασική, κύρια δουλειά του Δικηγόρου είναι πάλι µπροστά µου: να διορθωθεί το λάθος που κάποιος, αδιάφορο για ποιο λόγο, έκανε... Μπροστά µου επίσης, η νέµεση κάθε Δικηγόρου: το ηµερολόγιο µε τη σηµειωµένη προθεσµία Εφιάλτης: ιδιωτικά συµφωνητικά ασύντακτα, κακογραµµένα και µε κενά, κατάλογοι αποθηκευµένων πραγµάτων σε «παλέτες», σε «δέµατα» και «τεµάχια», φορτωτικές µε καλλικατζούρες κι ακατάληπτες φράσεις και λέξεις, «δελτία αποστολής» και «δελτία ποσοτικής παραλαβής» χωρίς φανερή σειρά, ενότητα και τυπολογία Ξαφνικά βρίσκοµαι σε πρόδηλο αδιέξοδο: δεν µπορώ να καταλάβω και πολύ περισσότερο να περάσω σε χαρτί που θα ονοµασθεί «αγωγή» µε τρόπο «σαφή και ορισµένο» ούτε τί παρέλαβε ο εντολέας µου, ούτε τί παρέδωσε, ούτε τί χρέωσε, ούτε πώς το χρέωσε Ο συµπαθέστατος νέος εντολέας δεν µπορεί να βοηθήσει περισσότερο «Αυτά έχω, κυρία Δικηγόρε. Έτσι τα σηµειώνουµε εµείς». Εφιάλτης Ξεφυλλίζω νευρικά το ηµερολόγιό µου κοιτώντας και ξανακοιτώντας την καταληκτική ηµεροµηνία, ξεφυσάω, σηκώνοµαι, ξανακάθοµαι, και πάλι το ηµερολόγιο στο χέρι και πάλι ξεφυσάω... Ο µεγαλύτερος σε ηλικία συνάδελφος στο βάθος του γραφείου, σχεδόν κρυµµένος πίσω από στοίβες φακέλων κι ανοιχτά βιβλία τοποθετηµένα το ένα πάνω στο άλλο ξύνει ένα καφετί µολυβάκι και χωρίς να µε κοιτάξει: «Τί έπαθες µε το ηµερολόγιο;» «Ε, τί να πάθω; Τίποτε. Το κοιτάω απλώς.» «Είχε γράψει ο Γερασιµάκης ο Γεωργάτος, Θεός σχωρέστον, κάποτε ένα άρθρο στη Δικηγορική Επικαιρότητα για το Δικηγόρο και το ηµερολόγιό του» Πάλι ο Γεωργάτος Δεν τον έχω γνωρίσει, είµαι πολύ µικρή για κάτι τέτοιο, αλλά είναι όχι µόνο σαν να τον ξέρω, είναι σα να µε ακολουθεί βήµα - βήµα Βέβαια, ο συνάδελφος ήξερε ήδη το πρόβληµά µου κι ας µην του είχα πει τίποτε. Ας άνοιγα λοιπόν, τα χαρτιά µου: «Καλώς, αλλά τί θα έκανε ο Γεωργάτος αν βρισκόταν µπροστά σ' ένα σωρό από χαρτιά που δεν καταλαβαίνει ούτε καν τί γράφουν; Και, τέλος πάντων, ο Γεωργάτος είχε αφήσει κάτι να µην ασχοληθεί;» «Θα διάβαζε και θα µάθαινε. Η terra incognita υπάρχει ακριβώς γι' αυτό: για να την ανακαλύψουµε. Θα διάβαζε και θα µάθαινε. Και χωρίς να µπορεί να γκουγκλάρει. Και να ξέρεις, ο Γερασιµάκης ο Γεωργάτος ήταν ο πατριάρχης των Δικηγόρων του Πειραιά και κάθε του λόγος είχε µέσα του σοφία, άσχετο αν λίγοι θα

7 τον καταλάβαιναν. Αυτά για το ηµερολόγιο, για παράδειγµα, είναι πράγµατα που πάνε από στόµα δρυΐδη και αυτί δρυΐδη» «Από στόµα τί σε αυτί τί;» «;Aστο τώρα και κοίτα τί θα κάνεις µε τις παλέτες!» Κάπως έτσι, να ναι καλά και το google, έµαθα για τις ευρωπαλέτες και τις αµερικάνικες παλέτες, δύο και τεσσάρων σηµείων, για τις διαστάσεις σε αυτοκρατορικό και µετρικό σύστηµα, για τη χωρητικότητα των φορτηγών, µε 2, 3, 4 κι άπειρους άξονες, για τα δέµατα και την στοιβασία, για περονοφόρα και όγκους, έφτιαξα πίνακες µε το τί παραλάβαµε, τί δώσαµε, πόσα δροµολόγια χρειάστηκαν, πόσοι εργάτες Ο εντολέας ενθουσιάσθηκε. Εγώ ησύχασα. Θα προλάβαινα και την προθεσµία. Αργά το βράδυ πια ο συνάδελφος (ο ίδιος που λέγαµε πιο πάνω) σκυµµένος ευγενικά και µε προσοχή πάνω απ το τυπωµένο πλέον δικόγραφό µου, διόρθωνε µε το µικρό καφετί του µολυβάκι πράγµατα που τρέχα γύρευε που τα έβρισκε. «Το ξέρεις ότι η παλέτα eur1 έχει 68 καρφιά;» Άλλο πάλι και τούτο Να χε πει τίποτε ο Γεωργάτος 1 ΚΑΙ για τις παλέτες; «Όχι, δεν το ξέρω. Υποθέτω ότι αν µου ανατεθεί υπόθεση µε έλλειψη συνοµολογηµένων ιδιοτήτων σε παλέτες, θα το µάθω κι αυτό Να ρωτήσω κάτι αν δεν σας διακόπτω;» «Τί πρέπει να διαβάζει ο Δικηγόρος;» «Τα πάντα. Ο Δικηγόρος πρέπει να διαβάζει τα πάντα. Είναι πανεπιστήµονας, πρέπει να προσεγγίζει de rerum natura 2, να διεισδύει και να αναλύει και τελικά, να µπορεί να εκθέσει κατανοητά το κάθε τί. Γι αυτό, όπως άρεσε στον Κατσαντώνη 3 να λέει, η νοµική είναι η κορωνίδα των επιστηµών.» «Εντάξει. Να ρωτήσω και κάτι άλλο; Μπορείτε να µου πείτε από τί θα ήταν χρήσιµο ν αρχίσω το διάβασµα;» «Αστερίξ 4». 1 Γεράσιµος Γεωργάτος, 1915 Αργοστόλι 2006 Πειραιάς. Δικηγόρος Πειραιά από το 1939 (σε αναστολή κατά τη διάρκεια της Kατοχής), µε πλούσια αντιστασιακή δράση για την οποία βασανίσθηκε και φυλακίσθηκε, κορυφαίος επιστήµονας, ακέραιος, ανιδιοτελής και µαχητικός ως το τέλος του. 2 «de rerum natura» «Περί της φύσεως των πραγµάτων». Λουκρήτιος. Προσέγγιση της Επικούρειας θεωρίας σχετικά προς την κατανίκηση του άγνωστου. 3 Αλέξανδρος Κατσαντώνης, 1927 Βάγγος Αρκαδίας 2013 Αθήνα. Κορυφαίος Δικηγόρος Ποινικολόγος, Καθηγητής Ποινικού Δικαίου στη Νοµική Σχολή Αθηνών, πολυγραφότατος, υπέρµαχος της κατάργησης της θανατικής ποινής και της θεωρίας περί της ειδικής, προληπτικής και παιδαγωγικής, κι όχι ανταποδοτικής, λειτουργίας της ποινής. 4 «Η συνταγή πηγαίνει από στόµα δρυΐδη σε αυτί δρυΐδη»: Ατάκα του Πανοραµίξ για τη µυστική συνταγή της δύναµης των Γαλατών στο «Η Οδύσεια του Αστερίξ». Ρενέ Γκοσινί Αλπέρ Ουντερζό, Έκδοση (στα Ελληνικά) Μαµούθ Κόµιξ

8 Γεώργιος Πετράκης, Δικηγόρος Αθηνών- Ταµίας Ε.Α.Ν.Δ.Α. Μένουμε ή φεύγουμε;;; - Γεώργιος Πετράκης Το συγκεκριµένο ερώτηµα απασχολεί ολοένα και περισσότερο τους νέους συναδέλφους που για διάφορους λόγους έχουν παραµείνει εντός των τειχών. Ειδικά µετά και από την ψήφιση του ασφαλιστικού-λαιµητόµoς, σε συνδυασµό µε όλα τα κακώς κείµενα του κλάδου µας, η παραγωγικότερη γενιά της χώρας µας στρέφεται στο εξωτερικό, προς αναζήτηση εργασίας. Αναρωτιούνται πολλοί αν τελικώς υπάρχει φως στον ορίζοντα, παρόλο που τα σηµάδια κάθε άλλο παρά ευοίωνα είναι. Αυτό που πρέπει όµως όλοι εµείς οι νέοι δικηγόροι να σκεφτούµε είναι αν ήρθε η ώρα να πάρουµε τις τύχες µας στα δικά µας χέρια. Και λέγοντας «τύχες» εννοώ ότι ήρθε η ώρα να συγκρουστούµε µε παγιωµένες και συνάµα απαρχαιωµένες αντιλήψεις που έχουν φέρει ολόκληρο τον κλάδο στην κατάσταση που είναι σήµερα. Άραγε όλοι οι συνάδελφοι έχουµε τις ίδιες ανησυχίες και την ίδια αγωνία για το αύριο; Kαι το σηµαντικότερο απ όλα Έχουµε τις ίδιες ευθύνες;; Στο ρητορικό αυτό ερώτηµα απαντάµε µε επαγρύπνηση, δράση και συµµετοχή γιατί το µέλλον δεν το παραχωρούµε σε κανέναν, το χαράζουµε µόνοι µας. Αποδεικνύουµε ότι όντως είµαστε η πιο καταρτισµένη γενιά αυτού του τόπου και διεκδικούµε τα δικαιώµατά µας, δικαιώµατα που ηχούν ως ανέκδοτα στ αυτιά των περισσοτέρων. Τίποτα δεν είναι πιο δύσκολο τελικά σ αυτή τη χώρα από την διεκδίκηση του αυτονόητου. Μένοντας λοιπόν θα πρέπει να διαµορφώσουµε ένα περιβάλλον, κόντρα στις επιταγές των καιρών, που θα σέβεται τους νέους επιστήµονες δηλώνοντας παρών σ όλες τις εξελίξεις που αφορούν το κλάδο µας και έχουν να κάνουν πρωτίστως µε την επιβίωση µας. Και αν ακόµα δεν τα καταφέρουµε, θα έχουµε δώσει τουλάχιστον την µάχη, που η ίδια η συγκυρία µας καλεί να δώσουµε. Mία ύστατη προσπάθεια για τις θυσίες που κάναµε και για τις προσδοκίες που είχαµε όταν εισήλθαµε στον ανταγωνιστικό και απαιτητικό τούτο επαγγελµατικό στίβο. Σ αυτό το ρευστό λοιπόν περιβάλλον χρειάζονται τολµηρές αποφάσεις και µεταρρυθµίσεις, καθώς το πλαίσιο άσκησης του δικηγορικού λειτουργήµατος έχει αλλάξει άρδην, ιδιαίτερα για τους νέους δικηγόρους. Είναι ανάγκη για µια τολµηρή και πραγµατική µεταρρύθµιση του Κώδικα Περί Δικηγόρων, όπου θα εξασφαλίζεται για τους συναδέλφους που εργάζονται σε δικηγορικά γραφεία δικαιώµατα ανάλογα µε τους µισθωτούς στον ιδιωτικό τοµέα. Όταν σήµερα µετά και την φωτογραφική ρύθµιση, η οποία εξαιρεί τους δικηγόρους-συνεργάτες από την δυνατότητα καταβολής του 1/3 των εισφορών τους (και το υπόλοιπα 2/3 να καταβάλλονται από τον εργοδότη τους), η ανάγκη αναθεώρησης του όρου άµισθος δηµόσιος λειτουργός είναι δεδοµένη. Ως ΕΑΝΔΑ έχουµε χρέος να συµβάλλουµε σ αυτήν την κατεύθυνση. Έχοντας προσφύγει ήδη στα Διοικητικά Δικαστήρια κατά της παραπάνω διάταξης, ως Ένωση χρειάζεται να καταρτίσουµε, µέσα από εξειδικευµένες επιτροπές και µελέτες, ένα σχέδιο αναθεώρησης του Κώδικα Περί Δικηγόρων, το οποίο θα είναι σύγχρονό και θα καλύπτει τις ανάγκες και θα αντιµετωπίζει τις προβληµατικές που προκύπτουν για τους νέους δικηγόρους. Ακόµα θα πρέπει να δοθούν κίνητρα σε νέους συναδέλφους ώστε να διευκολύνονται στην συγκρότηση δικηγορικών σχηµάτων. Τέτοια κίνητρα δεν είναι µόνο τα προγράµµατα ΕΣΠΑ, τα οποία και µέχρι τώρα φειδωλώς δίνονται στους αιτούντες. Χρειάζονται καθαρά φορολογικά και ασφαλιστικά κίνητρα ώστε οι νέοι συνάδελφοι να προχωρήσουν στην δηµιουργία δικών τους σχηµάτων και να θέσουν εαυτούς πραγµατικά στην άσκηση του δικηγορικού επαγγέλµατος µε εφόδια την εµπειρία, τις γνώσεις και την θέληση τους για εργασία και προσφορά. Οι εκατοντάδες νέοι που εργάζονται στο εξωτερικό σίγουρα δεν αποτελούν προδότες, όπως πολύ άστοχα και επιπόλαια αναφέρθηκε πρόσφατα, αλλά άξιοι εκπρόσωποι της ελληνικής νεολαίας στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσµο. Για αυτούς που παραµένουν όµως στο εσωτερικό και ιδιαίτερα για τους νέους δικηγόρους, που πολλές φορές δεν έχουν τις ίδιες ευκαιρίες για να ακολουθήσουν στο εξωτερικό αυτό το οποίο σπούδασαν και αγαπάνε, χρειάζονται κίνητρα και ένα φιλικό περιβάλλον για να αναπτύξουν την εργασία τους.

9 Γεώργιος Β. Αργυρόπουλος, Δικηγόρος, υπ. Διδάκτωρ Νοµικής Σχολής Αθηνών, Μέλος Δ.Σ. ΕΑΝΔΑ. Η δικηγορία σήµερα και οι αστοχίες του παρελθόντος - Γεώργιος Β. Αργυρόπουλος Βρισκόµαστε στην Ελλάδα του Έπειτα από 7 συναπτά έτη οικονοµικών πολιτικών λιτότητας οι δυσκολίες σε κάθε επάγγελµα είναι µία πραγµατικότητα. Έτι περαιτέρω στα ελεύθερα επαγγέλµατα. Το ελεύθερο επάγγελµα ως µια ανεξάρτητη οικονοµική δραστηριότητα θέλει πολλά παραπάνω για να ασκηθεί από µία µισθωτή εργασία. Οικονοµικό περιβάλλον µε προοπτικές, ανάπτυξη, ευρεία οικονοµική δραστηριότητα, υψηλή ζήτηση νοµικών υπηρεσιών µε διασύνδεση µε κλάδους της οικονοµίας και εκ των ων ουκ άνευ- φορολογικά και ασφαλιστικά κίνητρα από το κράτος ώστε να µπορεί να επιτελέσει το ρόλο του. Τη συµµετοχή στην απονοµή δικαιοσύνης, που δίχως αυτή δεν υπάρχει δηµοκρατία. Πού οδεύουµε σήµερα; Οι νέοι δικηγόροι έχουν πληγεί ανεπανόρθωτα. Διάβασαν, σπούδασαν, πόνεσαν και εν τέλει δικαιώθηκαν µε το πολυπόθητο πτυχίο. Όµως εντάχθηκαν σε ένα εργασιακό περιβάλλον σε πλήρη απορρύθµιση. Ο αντίλογος αναφέρει ότι και στο παρελθόν στον κλάδο µας έτσι ήταν. Μάλιστα. Ποιος ευθυνόταν τότε; Η οικονοµική κρίση; Όχι, οι αστοχίες του παρελθόντος. Το σηµερινό κενό και η κακοδαιµονία του επαγγέλµατος θα µπορούσε να ανασχεθεί αν στο παρελθόν η ελίτ της δικηγορίας κοίταζε λίγο και τη µεγάλη µάζα. Και εφόσον η ελίτ εκπροσωπείται από εκάστοτε συµβούλους σε επίπεδο δικηγορικών συλλόγων οι συνδικαλιστές αυτοί θα έπρεπε να προνοήσουν. Δεν το έκαναν τότε, δεν το κάνουν και τώρα. Οι εύκολες σχέσεις µε την εξουσία και η δίοδος προς αυτήν µέσω της Βουλής ήταν το θέλγητρο για τη σιωπή και τη µη διεκδίκηση. Γιατί δικηγορία δεν είναι η οικογενειοκρατία αλλά η µεγάλη πλειοψηφία που εντάσσεται σε ένα επάγγελµα χωρίς καµία ρίζα και θέλει µε αξιοκρατία να πετύχει. Με ανοιχτές δοµές που από κλειστές κάποτε τώρα έγιναν στεγανές. Για δίκτυα αλληλουποστήριξης και διαµοιρασµού δικηγορικής ύλης ούτε λόγος. Συνάδελφοι παραιτούνται, αναζητούν άλλες διεξόδους. Ποια είναι η οργανωµένη απάντηση σε όλα αυτά; Πολλοί θα σπεύσουν να ρωτήσουν «πού είναι η ΕΑΝΔΑ;», όµως δεν εξαντλείται εκεί η συζήτηση. Η ΕΑΝΔΑ είναι ένα σωµατείο του ιδιωτικού δικαίου επιστηµονικό, επαγγελµατικό και συνδικαλιστικό. Παρεµβαίνει ναι, πιέζει ναι. Δεν έχει τη δυναµική του ΔΣΑ ούτε της Ολοµέλειας. Εκεί κρίνονται όλα. Η στήριξη εµπράκτως πρέπει να αναδειχθεί από τα µεγάλα δικηγορικά κέντρα. Εµείς είµαστε εδώ για να σταθούµε αρωγοί στην προσπάθεια να µην επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος. Η ευµάρεια και η σίγουρη προσδοκία που γεννιόταν µε τα χρόνια άφηνε πίσω τις παθογένειες. Επειδή περάσαµε από την άσκηση δεν πρέπει να σκεφτόµαστε πως θα αλλάξει αυτή; Δυστυχώς και νεότεροι συνάδελφοι ακόµα και τώρα σκέφτονται έτσι, ότι «πάει πέρασε και κάποτε θα πετύχω». Σε µια χώρα που έχει πτωχεύσει και σε µια αγορά της δικηγορίας που έχει καταρρεύσει δεν µπορείς να προχωράς µε αυταπάτες. Ο πανελλήνιος διαγωνισµός ήρθε και δηµιούργησε ένα νέο τοπίο. Το να αλλάζεις όµως τον τρόπο λήψης της άδειας αλλά όχι το θεσµό της άσκησης που είναι προϋπόθεση αυτής είναι σα να κάνεις µία τρύπα στο νερό. Πώς γίνεται κάποιος δικηγόρος; Από εκεί πρέπει να αρχίσουµε. Υπάρχει σύνδεση µε την αγορά εργασίας; Πού βρίσκεται ο σύλλογος όταν ο νέος δικηγόρος δεν µπορεί να εργαστεί; Γιατί το ότι µπορεί να ασκήσει ανεξάρτητη δραστηριότητα είναι µόνο στα χαρτιά. Στην πράξη δεν µπορεί. Ελάχιστες κατοχυρωµένες αµοιβές για ασκούµενους και δικηγόρους; Πουθενά. Καθείς συνάδελφος µπορεί να δίνει σε συνάδελφο ό,τι θέλει χωρίς καν να ελέγχεται από τον Κώδικα Δεοντολογίας αναφορικά µε τη συµπεριφορά του στο νεότερο συνάδελφο. Και ιδίως οι µεγάλες εταιρείες είναι που νοµιµοποιούν την πλήρη απορρύθµιση σε αµοιβές και ωράρια. Εισφορές; Γενναίες ελαφρύνσεις για τους νέους δικηγόρους δεν υπάρχουν ούτε υπήρχε κινητοποίηση για να υπάρξουν. Κάποιοι µεγαλύτεροι κιόλας φώναζαν ακόµα και στη Γενική Συνέλευση του ΔΣΑ- ότι είµαστε όλοι στα ίδια. Αδύνατο προς σχολιασµό αλλά η καλοπέραση του παρελθόντος δεν βοηθά κάποιους στο χώρο να αντιληφθούν τα πράγµατα. Μικρή µείωση τελικά πέρασε που και πάλι κοντά στα ευρώ εισφορές δε σε κρατάνε στο επάγγελµα αλλά σε διώχνουν. Φορολογία; Αν έχεις ένα αυτοκίνητο ή ένα ακίνητο στο όνοµά σου σε πιάνουν και τα τεκµήρια της εφορίας και καλείσαι να πληρώσεις µε τα πενιχρά εισοδήµατα που έχεις. Απογοήτευση υπάρχει. Επ ουδενί δεν τα παρουσιάζω όλα µαύρα. Όµως η λύση του προβλήµατος εκκινεί από τη γνώση και κατανόησή του. Αν θέλουµε να έχουµε µέλλον στα νοµικά και να «κάνουµε αυτό που σπουδάσαµε» δε θα πρέπει να συµβιβαζόµαστε ούτε να περιµένουµε συνδικαλιστές δεκαετιών ως σωτήρες. Μόνοι µας θα λύσουµε τα προβλήµατά µας. Όταν και οι νέοι δικηγόροι έχουν φωνή και την ορθώνουν δυναµικά.

10 Αριστέα Κ. Διαµαντοπούλου, Δικηγόρος, Μέλος Δ.Σ. Ε.Α.Ν.Δ.Α. Να κερδίσουμε τις μικρές και καθημερινές μάχες! - Αριστέα Κ. Διαμαντοπούλου Οι µεγάλες µάχες αποτελούν πάντα µία ισχυρή πρόκληση είναι εκείνες που συνεγείρουν κάθε ικµάδα του εαυτού µας και µεγιστοποιούν το αίσθηµα της βούλησης για άµεση δράση µε καίριο αποτέλεσµα. Καµία µεγάλη µάχη, όµως, δεν κερδίζεται εάν δεν έχει εξασφαλίσει κανείς τις λεπτοµέρειες, εάν δεν έχει εκκαθαρίσει πρώτα τις µικρές µάχες που συνιστούν τις πιο πολλές φορές την προϋπόθεση της επιτυχίας. Κανείς, λοιπόν, δεν µπορεί να αρνηθεί ότι το δικηγορικό σώµα καλείται να δώσει τις µεγάλες µάχες που αφορούν µια σειρά ζητηµάτων που εκτείνονται από το εξοντωτικό Ασφαλιστικό και Φορολογικό καθεστώς µέχρι και την ταχύτερη απονοµή της Δικαιοσύνης, τις θεσµικές εκτροπές και την αναπροσαρµοσµένη θέση του Δικηγόρου στη κονίστρα της σύγχρονης Δικηγορίας. Ο τρόπος, άλλωστε, της επίλυσης αυτώντων προβληµάτων θα καθορίσει εν πολλοίς την επιβίωση της κρίσιµης µάζας που συντηρείται µέσα από την µάχιµη δικηγορία και την παράσταση στο δικαστήριο. Ποιος, όµως, δεν αναρωτήθηκε, ότι παράλληλα και ταυτόχρονα µε αυτά τα φλέγοντα ζητήµατα υφίστανται και προβλήµατα καθηµερινότητας που δυσχεραίνουν την οµαλή και βιώσιµη επίτευξη του λειτουργήµατός µας; Είναι εκείνα τα προβλήµατα που συζητάµε µεταξύ µας, σιγοψιθυρίζουµε στις παρέες συναδέλφων, δηλώνουµε κάθε φορά έτοιµοι να αναλάβουµε δράση λόγω της οριακής κατάστασης αλλά µετά από λίγες ώρες τα λησµονούµε, αναβάλλουµε την πρωτοβουλία ανάδειξής τους γιατί αυτή η ίδια η καθηµερινότητα µας καταβάλλει και µας περιχαρακώνει στο πλαίσιο των προσωπικών µας υποθέσεων. Είναι πρόδηλο ότι η άσκηση δικηγορίας, ειδικότερα σε συνθήκες ακραίων καιρικών συνθηκών, έχει καταλήξει να είναι τολµηρός άθλος. Εξ αφορµής του πρόσφατου καύσωνα επανήλθε στη συζήτηση η ποιότητα των κτηριακών εγκαταστάσεων που στεγάζουν το έργο απονοµής της δικαιοσύνης. Πυρωµένες αίθουσες, ανεπαρκής εξαερισµός, συνωστισµός και µακροσκελείς ουρές φιλοτέχνησαν ένα χαοτικό σκηνικό που καθιστούσε απαγορευτική την ικανοποιητική διεκπεραίωση των υποχρεώσεων και των καθηκόντων µας. Την κατάσταση αυτή επέτεινε σε εξαιρετικό βαθµό η έλλειψη συχνού και επαρκούς καθαρισµού σε χώρους υγιεινής, οι οποίοι αντί να εξυπηρετούν τον σκοπό της ύπαρξής τους έχουν καταντήσει εστίες µόλυνσης και διασποράς µικροβίων. Την ίδια στιγµή στα κτίρια δυο και τρία της Ευελπίδων, όπως και στο κτήριο της Εισαγγελίας Αθηνών, συνάδελφοι υποβάλλονται σε ένα συνεχές βασανιστήριο αντοχής υπό αντίξοες συνθήκες, στο οποίο δεν εξανεµίζονται απλώς και µόνο ώρες αποδοτικής εργασίας αλλά πολύ περισσότερο δοκιµάζεται η αξιοπρέπεια και διαβρώνεται η εργασιακή ηθική. Η αντίστοιχη εικόνα κυριαρχεί και τον χειµώνα όταν οι διάδροµοι που ενώνουν τα κτήρια λειτουργούν ως χειµαρρώδη κανάλια όταν οι ψευδοροφές στάζουν και οι σταγόνες καταλήγουν σε έναν κουβά στην µέση της αίθουσας ή όταν το ψύχος είναι τέτοιο που αποτρέπει την άρθρωση µιας ολοκληρωµένης πρότασης. Συνθέτει η περιγραφή αυτή ένα τριτοκοσµικό τοπίο που αντικατοπτρίζει την ευρύτερη εικόνα παρακµής και αποσύνθεσης; Ή πολύ περισσότερο µαρτυρά την έλλειψη ενδιαφέροντος και ανεύθυνη αίσθηση, ότι όλα (µπορούν να) λειτουργούν στον αυτόµατο πιλότο, από µέρους του δικηγορικού σώµατος και της εκπροσώπησής του να συµµαζέψει τα του οίκου του; Αυτές οι µικρές µάχες που δεν δόθηκαν ποτέ ουσιαστικά είναι το εφαλτήριο για την διεκδίκηση και την εξασφάλιση της νίκης στα µεγάλα θέµατα. Είναι ακριβώς τα εχέγγυα ότι δεν αντιµετωπίζουµε τα εκάστοτε προβλήµατα µε όρους επικοινωνιακούς και σκόπιµης αυτοπροβολής. Η επίλυση των προβληµάτων της καθηµερινότητας είναι η αφετηρία για την υπέρβαση και αναγκάζει και τον θεσµικό συνοµιλητή να σε αντιµετωπίσει µε την προσήκουσα σοβαρότητα, προσοχή και σεβασµό. Είναι, άραγε, αιθεροβάµων όποιος απαιτεί λυσιτελή κτηριακή θωράκιση µε την εγκατάσταση αλουµινοκατασκευών στα παράθυρα των αιθουσών; Είναι, µήπως, µη ρεαλιστική η αγορά και εγκατάσταση κλιµατιστικών που θα συντελέσουν στην αναβάθµιση του εργασιακού µας περιβάλλοντος και στην ποιότητα των παρεχόµενων υπηρεσιών; Δεν ήρθε η ώρα, µήπως, να νοµιµοποιηθεί η παράταση ασκουµένων ως προς τα αιτήµατα των αναβολών, µια πρακτική η οποία τείνει να εγκαθιδρυθεί ως οιονεί έθιµο και θα απελευθέρωνε πολύτιµο χρόνο και πίεση από τον δικηγόρο; Ή συνιστά παράλογη απαίτηση η ορθολογικότερη κατανοµή του έργου των γραµµατέων και συνακόλουθα η ελεγχόµενη ροή αδειών κατά τους θερινούς µήνες ώστε να µην δηµιουργούνται αχανείς ουρές που υποβαθµίζουν τον χαρακτήρα του λειτουργήµατός µας; Με ανάλογη, λοιπόν, µαχητικότητα και ανάλογη ένταση θα αντιπαρατεθούµε και µε τα προβλήµατα της καθηµερινότητας, τα προβλήµατα των υποδοµών και των κτηριακών εγκαταστάσεων. Λεπτοµερής και ενδελεχής καταγραφή, κατάρτιση προτάσεων έπειτα από ουσιαστική διαβούλευση και κατάθεση λύσεων που να ανταποκρίνονται στον θεσµικό ρόλο της Ένωσης, να προάγουν την αναβάθµιση του δικηγορικού λειτουργήµατος και να κατατείνουν σε µια προσέγγιση που θα εξανθρωπίζει το βάρβαρο πολλές φορές πρόσωπο της δικηγορικής αρένας. Η προµετωπίδα που θέσαµε εξ αρχής είναι η πυξίδα για την δύσκολη και απαιτητική συνέχεια: «Λίγα λόγια, πολλή δουλειά»!

11 Αλέξανδρος Μίχας, Δικηγόρος, Μέλος Δ.Σ. Ε.Α.Ν.Δ.Α. Εμπορικά σήματα: Διαδικασία κατοχύρωσης και έκταση προστασίας - Αλέξανδρος Μίχας Το εµπορικό σήµα αποτελεί εδώ και δεκαετίες αναπόσπαστο κοµµάτι της λειτουργίας µιας επιχείρησης και της εµπορίας προϊόντων, συνιστώντας, επιπλέον, πολύτιµο περιουσιακό στοιχείο για τον εκάστοτε κάτοχο αυτού. Ειδικά, δε, σε µια περίοδο όπου ο ελεύθερος ανταγωνισµός εξελίσσεται σε κανόνα, η φήµη µιας εταιρείας ή ενός προϊόντος µπορούν να αποδειχθούν καθοριστικά όσον αφορά στο µερίδιο της αγοράς που θα καταλάβουν στον τοµέα τους. Όπως ορίζει το άρθρο 121 του Νόµου 4072/2012, «Σήµα µπορεί να αποτελέσει κάθε σηµείο επιδεκτικό γραφικής παράστασης ικανό να διακρίνει τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες µιας επιχείρησης από εκείνα άλλων επιχειρήσεων.» Περαιτέρω, κατά το ίδιο άρθρο, «µπορούν να αποτελέσουν σήµα ιδίως λέξεις, ονόµατα, επωνυµίες, ψευδώνυµα, απεικονίσεις, σχέδια, γράµµατα, αριθµοί, χρώµατα, ήχοι, συµπεριλαµβανοµένων των µουσικών φράσεων, το σχήµα του προϊόντος ή της συσκευασίας του και τα διαφηµιστικά συνθήµατα (slogans).» Η κατοχύρωση ενός σήµατος διακρίνεται, ανάλογα µε τα χωρικά όρια που επιθυµεί να κατοχυρώσει ο δικαιούχος, σε ηµεδαπό, ευρωπαϊκό και διεθνές η δε, χρονική διάρκεια της κατοχύρωσης είναι δεκαετής µε δικαίωµα ανανεώσεων για µια δεκαετία κάθε φορά. Οι βασικότερες κατηγορίες σηµάτων που κατοχυρώνονται είναι το λεκτικό σήµα, δηλαδή η κατοχύρωση λέξης ή λέξεων χωρίς συγκεκριµένη µορφοποίηση ή επιπλέον εικαστικό και το σήµα απεικόνισης, όπου µπορεί να κατοχυρωθεί συνδυασµός λέξεων, σχεδίων ή/και σχηµάτων. Τα σήµατα απεικόνισης µπορούν να έχουν επίσης ορισµένη έγχρωµη σύνθεση. Τέλος, ως σήµατα µπορούν να κατοχυρωθούν αριθµοί, συσκευασίες και ηχητικά. Επιπλέον, ένα σήµα κατοχυρώνεται όχι γενικά, αλλά για συγκεκριµένα αγαθά ή υπηρεσίες, τα οποία έχουν κατηγοριοποιηθεί διεθνώς σε κλάσεις, µε επικρατούσα την κατηγοριοποίηση της Νίκαιας. Κάθε κλάση φέρει έναν γενικό τίτλο και διαιρείται σε υποκατηγορίες. Η διεθνής πρακτική είναι να ενθαρρύνεται ο ενδιαφερόµενος να δηλώσει περιοριστικά µόνο εκείνα τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που πραγµατικά χρειάζεται, προκειµένου να αποφεύγεται η κατάχρηση της προστασίας και, άρα, η νόθευση της ελεύθερης αγοράς και του ανταγωνισµού. Παραδείγµατος χάριν, αυτός που εµπορεύεται το λάδι «ΧΨΩ» δεν καλείται απλά να κατοχυρώσει την κλάση 29, αλλά συγκεκριµένα µόνο την υποκατηγορία «έλαια και λίπη», αφήνοντας ελεύθερη την κατοχύρωση του σήµατος «ΧΨΩ» για άλλα προϊόντα, τόσο διαφορετικής κλάσης, όσο και της ίδιας. Βασικά κριτήρια που διαφοροποιούν παρεµφερή ή οµόηχα σήµατα είναι η χρήση επιπλέον λέξεων, οι οποίες, όµως, πρέπει να έχουν κυρίαρχη θέση στο υπό κατοχύρωση σήµα και, ταυτόχρονα, αποτελούν διακριτικό του γνώρισµα. Περαιτέρω, σηµαντική διαφοροποίηση δύναται να προσφέρει η απεικόνιση του σήµατος. Τέλος, είναι κάθε άλλο παρά σπάνια η χρήση της επωνυµίας ή του διακριτικού τίτλου του αιτούντος φυσικού ή νοµικού προσώπου προκειµένου να εξασφαλιστεί η µοναδικότητα ενός σήµατος. Σε περιπτώσεις που δυο σήµατα συµπίπτουν, επικρατεί το αρχαιότερο, δια της συνολικής ή εν µέρει (µόνο για τις κλάσεις που συµπίπτουν) απόρριψης του νεότερου σήµατος. Ο κάτοχος σήµατος µπορεί να χορηγήσει συναίνεση σε άλλον ενδιαφερόµενο, αίροντας µε αυτό τον τρόπο το κώλυµα κατοχύρωσης ταυτόσηµων σηµάτων. Σε περιπτώσεις, τέλος, που ο αιτών ή οποιοσδήποτε τρίτος κρίνουν ότι µια (απορριπτική ή θετική αντίστοιχα) απόφαση περί κατοχύρωσης σήµατος θίγουν τα δικαιώµατά τους, παρέχονται τα αντίστοιχα ένδικα βοηθήµατα. Για τα εθνικά σήµατα αρµόδια είναι η Γενική Γραµµατεία Εµπορίου, η οποία υπάγεται στο Υπουργείο Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας. Για την κατοχύρωση απαιτείται η υποβολή αίτησης µαζί µε τα ανάλογα παράβολα (110 για την πρώτη κλάση συν 20 για κάθε επόµενη κλάση µέχρι την δέκατη). Για κατοχύρωση ευρωπαϊκού σήµατος αρµόδια υπηρεσία είναι η EUIPO, η οποία εδρεύει στο Alicante της Ισπανίας. Η κατοχύρωση γίνεται είτε µε έντυπη, είτε µε ηλεκτρονική αίτηση. Στην πρώτη περίπτωση, το βασικό τέλος ανέρχεται στα 1.000, ενώ στην δεύτερη περιορίζεται στα 850. Η δεύτερη κλάση κοστολογείται στα 50 και κάθε επόµενη στα 150. Η αίτηση για κατοχύρωση ευρωπαϊκού σήµατος δεν προϋποθέτει προηγούµενη κατοχύρωση ή κατάθεση αίτησης για εθνικό σήµα. Η κατοχύρωση διεθνούς σήµατος υπάγεται στην αρµοδιότητα της WIPO, η οποία εδρεύει στη Γενεύη της Ελβετίας. Ο ενδιαφερόµενος απευθύνεται στη Γενική Γραµµατεία Εµπορίου υποβάλλοντας τη

12 σχετική αίτηση, στην οποία προσδιορίζει σε ποιες από τις 114 χώρες που έχουν υπογράψει τη Σύµβαση και το Πρωτόκολλο της Μαδρίτης επιθυµεί να κατοχυρώσει προστασία. Από τη Γενική Γραµµατεία Εµπορίου η αίτηση αποστέλλεται υπηρεσιακά στην WIPO και από εκεί στα αρµόδια γραφεία κάθε χώρας. Το κόστος και τα απαιτούµενα έγγραφα διαφοροποιούνται ανάλογα µε τη χώρα. Σε κάθε περίπτωση, απαιτείται βασικό τέλος ποσού 903 ελβετικών φράγκων για έγχρωµο σήµα και 653 ελβετικών φράγκων για ασπρόµαυρο και επιπλέον παράβολο 15 για την υποβολή της αίτησης στη Γενική Γραµµατεία Εµπορίου. Από εκεί και πέρα, κάθε χώρα µέλος ακολουθεί τη δική της πολιτική χρεώσεων. Τέλος, η αίτηση για κατοχύρωση διεθνούς σήµατος προϋποθέτει προηγούµενη κατάθεση αίτησης για εθνικό σήµα, ενώ µπορεί να συµπεριλάβει αίτηση για ευρωπαϊκό σήµα. Εκτός από τη σπουδαιότητα για τη λειτουργία της επιχείρησης, η κατοχύρωση και η διατήρηση της προστασίας ενός σήµατος παρουσιάζουν ιδιαίτερο νοµικό ενδιαφέρον, καθώς διαθέτουν πλούσια νοµολογία σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, παρέχουν τη δυνατότητα άµεσης διεκπεραίωσης, αλλά ταυτόχρονα, απαιτούν τακτική και επισταµένη παρακολούθηση, δηµιουργώντας, έτσι, αξιοποιήσιµη δικηγορική ύλη.

13 Σωτήριος Ντούσκας, Δικηγόρος παρ' Εφέταις, LLM. Μέλος ΔΣ Ε.Α.Ν.Δ.Α. Η τήρηση της δηµοσιότητας στην έξοδο εταίρου υπό το πρίσµα της νοµοθεσίας του ΓΕΜΗ - Σωτήριος Ντούσκας Μετά την θέσπιση του συστήµατος ηλεκτρονικών καταχωρίσεων των εταιρικών µεταβολών από την Υπηρεσία ΓΕΜΗ του κάθε επιµελητηρίου (ν. 3419/2005 και οι εκδοθείσες υπουργικές αποφάσεις Κ2-4946/2014 και 79752/2015), έχει επέλθει η πλήρης µετάβαση από το παλαιό καθεστώς της δηµοσίευσης των µεταβολών στο φύλλα των τευχών ΑΕ-ΕΠΕ της Εφηµερίδας της Κυβέρνησης και στα βιβλία των Πρωτοδικείων. Το νέο τοπίο έχει δηµιουργήσει πλήθος πρακτικών ζητηµάτων, ένα από τα οποία είναι και η καταχώριση των µεταβολών που αφορούν αλλαγές στα πρόσωπα των εταιρικών σχηµάτων (πωλήσεις µεριδίων, κτήσει µετοχών από κληρονοµική διαδοχή κ.ο.κ.). Τα ζητήµατα αυτά είναι εν πολλοίς λυµένα όταν οι δηµοσιευτέες πράξεις έχουν καταρτιστεί µε την συναίνεση της εταιρίας, οπότε και όλες οι καταχωρίσεις γίνονται µέσα από την µερίδα της στο οικείο επιµελητήριο. Εντούτοις, η κατάσταση περιπλέκεται όταν οι µεταβολές λαµβάνουν χώρα κατόπιν αντιδικιών εταίρων µε τις εταιρίες στις οποίες µετέχουν, όπως συµβαίνει στις εξόδους εταίρων, πρακτική αρκετή συχνή στις εταιρίες περιορισµένης ευθύνης, αλλά και στις προσωπικές (άρ. 33 ν. 3190/1955, άρ. 261 ν. 4071/2012). Αυτό συµβαίνει γιατί οι δηµοσιευτέες πράξεις αναρτώνται κατά κανόνα στην ηλεκτρονική µερίδα της εταιρίας στο ΓΕΜΗ, στην οποία έχει πρόσβαση µόνον η αντίδικος εταιρία, η οποία συχνά δεν θα προβαίνει στην καταχώριση (εν προκειµένω της δικαστικής απόφασης), ειδικά από την στιγµή που δεν έχει θεσµοθετηθεί κάποια διαδικασία εξαναγκασµού της προς τούτο. Για την ταυτότητα του λόγου η ανάρτηση δεν θα ήταν δυνατόν να γίνει ούτε µέσω της µερίδας του εξερχόµενου εταίρου, καθώς είναι µεταβολή που αφορά την εταιρία και όχι τον ίδιο. Δυσµενής συνέπεια αυτού, από την στιγµή που οι µεταβολές θεωρούνται τελεσθείσες µόνον από την δηµοσίευσή τους (άρ. 15 ν.3419/2005), είναι τα εξερχόµενα πρόσωπα να εξακολουθούν να εµφαίνονται εµπλεκόµενα στην εταιρία και να έλκουν όλες τις σχετικές δυσµενείς αστικές και ποινικές συνέπειες (προς την φορολογική διοίκηση, ασφαλιστικά ταµεία, προµηθευτές κλπ). Το ζήτηµα δείχνει ενδιαφέρον στην ελληνική εµπορική πραγµατικότητα η οποία είναι γεµάτη από οικογενειακές µικροµεσαίες επιχειρήσεις, συχνά φέρουσες το «βαρύ» νοµικό ένδυµα της ΕΠΕ. Τούτο καθώς οι εταιρίες αυτές πλέον πνέουν τα λοίσθια λόγω της κρίσης και της αναδιάταξης του παραγωγικού µας µοντέλου, µε αποτέλεσµα πολλοί εταίροι, όντας ανεύθυνοι για την κακοδιαχείρισή τους, να προσπαθούν να εξέλθουν µε τους µικρότερους δυνατούς κλυδωνισµούς. Αναφορικά µε την δηµοσίευση, η εταιρία σαφώς µπορεί, κατά την οµαλή πορεία των πραγµάτων, να συντάξει και δηµοσιεύσει τροποποίηση του καταστατικού της µέσα από την µερίδα της στο ΓΕΜΗ. Εξεταστέα εδώ είναι η περίπτωση που δεν θα το πράξει: η επιµελητηριακή νοµοθεσία αναγνωρίζει δύο βασικές µορφές προσώπων που απευθύνονται στο ΓΕΜΗ για την ανάρτηση δηµοσιευτέων πράξεων: τους υπόχρεους του αρ. 1 ν. 3419/2005 (εδώ οι ίδιες οι εταιρίες) και τους τρίτους έχοντες κάποιο «ειδικό έννοµο συµφέρον» (αρ. 7 ν. 3419/2005). Οι εταίροι που εξέρχονται δεν εντάσσονται στην περιοριστική απαρίθµηση των υπόχρεων εκ του νόµου, οπότε θα πρέπει να ενταχθούν στους τρίτους, έχοντες (αυτονόητο στην περίπτωσή µας) ειδικό έννοµο συµφέρον. Επίσης, υπάρχει η δυνατότητα η Υπηρεσία ΓΕΜΗ να κινηθεί αυτεπάγγελτα για την καταχώριση στοιχείων που κρίνει η ίδια ότι πρέπει να δηµοσιευτούν (αρ. 11 ν. 3419/2005).

14 Σε περίπτωση που η Υπηρεσία ΓΕΜΗ κινηθεί αυτεπάγγελτα, προφανώς κατόπιν υπόδειξης του ενδιαφερόµενου (πρώην) εταίρου, θα προβεί η ίδια στην δηµοσίευση της απόφασης στην ηλεκτρονική µερίδα της εταιρίας, και θα καταλογίσει κάθε σχετικό τέλος στην εταιρία µετά την έκδοση της οικείας ανακοίνωσης. Στο ενδεχόµενο που θα της υποβληθεί αίτηση του εταίρου προς τούτο, θα πράξει το ίδιο καταλογίζοντας επίσης κάθε τέλος στην µερίδα της εταιρίας, αλλά και πρόστιµο (αρ. 17 ν. 3419/2005), καθώς αυτή όφειλε να προβεί στην δηµοσίευση της τροποποίησης του καταστατικού της και δεν το έπραξε. Τυχόν άρνηση της Υπηρεσίας ΓΕΜΗ να προβεί στην δηµοσίευση µε τον ισχυρισµό ότι η δικαστική απόφαση δεν συνιστά έγγραφο που τροποποιεί το καταστατικό της εταιρίας δεν θα έπρεπε να γίνει δεκτή. Πράγµατι, η δηµοσίευση δικαστικής απόφασης περί εξόδου δεν κατονοµάζεται ρητά από τον νοµοθέτη στην απαρίθµηση των εγγράφων που η δηµοσίευσή τους επιφέρει κάποια µεταβολή στην εταιρία. Εντούτοις, συνιστά µία εξέλιξη που κινητοποιεί µε την σειρά της νοµοτελειακά την διαδικασία τροποποίησης του καταστατικού, η οποία και σαφώς είναι δηµοσιευτέα (αρ 15 παρ. 1 εδ. γ) ν. 3419/2005). Εποµένως, ακόµα και αν η εταιρία δεν προβεί στην ανάρτηση του εκάστοτε εγγράφου τροποποίησης του καταστατικού της (ιδιωτικό συµφωνητικό για τις προσωπικές και συµβολαιογραφική πράξη για τις ΕΠΕ) σε εναρµόνιση µε την δικαστική απόφαση, η ανάρτηση της ίδιας της απόφασης (ή περίληψης του διατακτικού της) συνιστά για εµάς περίπτωση που εµπίπτει στο πραγµατικό της διάταξης περί δηµοσιευτέων εγγράφων, αν και νοµοθετικά δεν ρυθµίζεται µε σαφήνεια. Αλλωστε κάτι τέτοιο σαφώς θα έπρεπε να προκριθεί αφού η εν λόγω µεταβολή ανήκει αδιαµφισβήτητα σε αυτές που ενδιαφέρουν και τους εταιρικούς δανειστές. Συνεπώς, και επιχειρηµατολογώντας αφαιρετικά, µία τυχόν αρνητική απάντηση στο παραπάνω ερώτηµα θα έθετε τους εξερχόµενους εταίρους δέσµιους της «µεγαθυµίας» των ηττηθέντων αντιδίκων τους εταιριών οι οποίες θα µπορούσαν να µην καταρτίσουν και δηµοσιεύσουν τροποποιήσεις των καταστατικών τους ποτέ. Αυτό όµως θα ήταν προφανώς ενάντια στην ratio των διατάξεων περί δηµοσιότητας, αφού ούτε τον εξελθόντα εταίρο θα προστάτευε από τους καλόπιστους τρίτους, αλλά ούτε και τους εταιρικούς δανειστές. Αναφορικά µε την δικονοµική µεταχείριση της άρνησης της Υπηρεσίας ΓΕΜΗ να προβεί στην δηµοσίευση, θα πρέπει να διαταχθεί προς τούτο από το Μονοµελές Πρωτοδικείο της έδρας της κατόπιν αίτησης του εταίρου, εισαγόµενης κατά την διαδικασία της Εκούσιας Δικαιοδοσίας (739 επ. ΚΠολΔ.) και σύµφωνα µε το παραπάνω σκεπτικό. Τέλος, ενδεχόµενο αίτηµα περί χορήγησης προσωρινής διαταγής (αρ. 781 ΚΠολΔ) δεν χωρεί εδώ κατά την άποψή µας αυτό διότι θα κατέτεινε στην ικανοποίηση του δικαιώµατος του εξερχόµενου εταίρου (αρ. 692 παρ. 4 ΚΠολΔ.).

15 Παναγιώτης Σταµαδιάνος, Δικηγόρος, Μέλος ΔΣ Ε.Α.Ν.Δ.Α. Η Αγορά Φυσικού Αερίου στην Ελλάδα Νοµικό Πλαίσιο - Παναγιώτης Σταµαδιάνος H πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα ήταν καθοριστικής σηµασίας για την ενσωµάτωση του φυσικού αερίου στις εγχώρια χρησιµοποιούµενες πηγές ενέργειας και συνακόλουθα για τη σταδιακή διαµόρφωση της ελληνικής αγοράς φυσικού αερίου. Η διείσδυσή του συνδέεται άρρηκτα µε την επιλογή της Ε.Ε. να χρησιµοποιηθεί ως καύσιµογέφυρα για τη µετάβαση από τις κατ εξοχήν βλαπτικές για το περιβάλλον πηγές ενέργειας (λιγνίτης, πετρέλαιο) στις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας, σε συνάρτηση µε την ικανοποίηση των διεθνών δεσµεύσεων της Ελλάδας, όπως διατυπώνονται στο Πρωτόκολλο του Κιότο. Χρησιµοποιείται κατά κύριο λόγο στην παραγωγή ενέργειας και συγκεκριµένα στην παραγωγή ηλεκτρισµού και θερµότητας µέσω των µονάδων συµπαραγωγής, στη βιοµηχανία και σε µικρότερο βαθµό στον οικιακό τοµέα, ενώ σήµερα πλέον αξιοποιείται και ως καύσιµο κίνησης οχηµάτων. Η ελληνική αγορά φυσικού αερίου χαρακτηρίζεται από µικρό µέγεθος, εξαιρετικά περιορισµένο αριθµό Επιλεγόντων Πελατών µε σηµαντικές καταναλώσεις, διασυνδέσεις µε µη ώριµες αγορές και εξαιρετικά περιορισµένη ρευστότητα. Στα δοµικά αυτά χαρακτηριστικά θα πρέπει να προστεθεί η πρόσφατα παρατηρούµενη συρρίκνωση της ζήτησης οφειλόµενη κατά ένα µέρος στις µεταρρυθµίσεις στην ελληνική αγορά ηλεκτρισµού και στη σηµαντική διείσδυση ΑΠΕ στο ηλεκτρικό σύστηµα και κατά ένα µέρος στη γενικότερη επίπτωση της οικονοµικής κρίσης στην κατανάλωση, ιδίως του βιοµηχανικού τοµέα. Η διαχείριση του Εθνικού Συστήµατος Φ.Α. έχει ανατεθεί στη ΔΕΣΦΑ Α.Ε, η οποία, άλλωστε έχει και την κυριότητά τους από το Οι βασικές της αρµοδιότητες είναι η διαχείριση, η λειτουργία, η συντήρηση και η ανάπτυξη του δικτύου και του σταθµού αποθήκευσης και αεριοποίησης ΥΦΑ, τη χρήση των οποίων υποχρεούται να επιτρέπει σε κάθε εγγεγραµµένο στο Μητρώο Χρηστών ΕΣΦΑ, ήτοι σε επιλέγοντες πελάτες, προµηθευτές και εν γένει σε κάθε πρόσωπο που διαθέτει εχέγγυα οικονοµικής φερεγγυότητας και τεχνικής επάρκειας, υπό ίσους όρους. Η διαδικασία ανοίγµατος της αγοράς από τα µέσα του 2010 δεν είχε την αναµενόµενη συνέχεια σε ό,τι αφορά τη δραστηριοποίηση νέων προµηθευτών. Προκειµένου η ελληνική πολιτεία να εναρµονιστεί µε τις προβλέψεις της 3ης ενεργειακής δέσµης, όπως αυτές καθορίζονται από την Οδηγία 2009/73/ΕΚ και τους Κανονισµούς (Ε.Κ.) 713/2009 και 715/2009, ψηφίστηκε ο νέος ενεργειακός νόµος 4001/ (Α 179), που αντικατέστησε κατά το πλείστον το Ν. 3428/2005 και ενσωµάτωσε τις επιµέρους διατάξεις της παραπάνω Οδηγίας και των Κανονισµών, µε απώτερο στόχο την περαιτέρω οµαλή ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς φυσικού αερίου και τη δηµιουργία ίσων όρων ανταγωνισµού για όλες τις επιχειρήσεις φυσικού αερίου που δραστηριοποιούνται εντός της Ε.Ε. Προς τούτο θεσπίσθηκε η υποχρέωση διαχωρισµού των δικτύων από τις δραστηριότητες προµήθειας και παραγωγής µε την υιοθέτηση τριών εναλλακτικών µοντέλων (ownership unbundling, ISO, ITO). Η αρχικώς προβλεφθείσα στο Ν. 4001/2011 υιοθέτηση του µοντέλου του Ιδιοκτησιακού Διαχωρισµού (ownershipunbundling) αντικαταστάθηκε µε την από Πράξη Νοµοθετικού Περιεχοµένου (Α 262), µε την επιλογή του µοντέλου του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς (ΙΤΟ) µε δυνατότητα µελλοντικής επιλογής του µοντέλου του Ιδιοκτησιακού Διαχωρισµού. Οι διατάξεις του Ν. 4001/2011 σχετικά µε τον Ανεξάρτητο Διαχειριστή Συστήµατος τροποποιήθηκαν µε τον Ν. 4093/ (ΦΕΚ Α 222/ ), την Π.Ν.Π. ΦΕΚ Α 229/ και τον Ν. 4111/2013(ΦΕΚ Α' 18/ ). Οι αλλαγές που επήλθαν αφορούσαν κυρίως τον καθορισµό των προστατευόµενων πελατών Φ.Α. και την αναµόρφωση του πλαισίου διανοµής Φ.Α. στην Ελλάδα (υποχρέωση νοµικού διαχωρισµού δραστηριοτήτων διανοµής και προµήθειας Φ.Α.) και στη διεύρυνση του ορισµού του Επιλέγοντος Πελάτη. Η χονδρεµπορική αγορά κυριαρχείται από τη ΔΕΠΑ Α.Ε., η οποία είναι ουσιαστικά ο αποκλειστικός εισαγωγέας φυσικού αερίου µέσω των αγωγών, δεδοµένου πως οι χώρες µε τις οποίες συνδέεται το σύστηµα µεταφοράς (Βουλγαρία, Τουρκία) δε διαθέτουν δυναµικότητα σε τρίτους, ενώ, αντίθετα, στις εισαγωγές ΥΦΑ δραστηριοποιούνται τα τελευταία έτη και ιδιώτες (Μ&Μ Α.Ε., ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΝ Α.Ε. κλπ.), µε τα εισαγόµενα, ωστόσο, από αυτούς φορτία να µειώνονται, µετά την προσαρµογή της ΔΕΠΑ Α.Ε. στη νέα κατάσταση και τη µείωση της ρευστότητας αυτών, σοβούσης της οικονοµικής κρίσης στην Ελλάδα. Η Επιτροπή Ανταγωνισµού σε µια προσπάθεια διεύρυνσης της αγοράς και περιορισµού της δεσπόζουσας θέσης της ΔΕΠΑ Α.Ε. µε την υπό στοιχεία 551/VII/2012 (ΦΕΚ Β/83/ ) θέσπισε µηχανισµό δηµοπρασιών προς διάθεση ποσοτήτων φυσικού αερίου από το χαρτοφυλάκιο της ΔΕΠΑ Α.Ε. προς επιλέγοντες πελάτες, οι οποίες πραγµατοποιούνται ηλεκτρονικά.

16 Στο επίπεδο της λιανικής αγοράς, το έτος 2005 ιδρύθηκαν οι ΕΠΑ Αττικής, Θεσσαλονίκης και Θεσσαλίας. Οι εν λόγω, κατά παρέκκλιση της ευρωπαϊκής νοµοθεσίας, µε την έγκριση, ωστόσο, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ήταν οι αποκλειστικοί προµηθευτές φυσικού αερίου σε µη επιλέγοντες πελάτες στη γεωγραφική περιοχή που αναφέρεται στην άδεια διανοµής τους και αντίστοιχα διαχειρίζονταν το δίκτυο διανοµής τους. Επιπλέον, οι συµβάσεις που οι ως άνω έχουν συνάψει µε τη ΔΕΠΑ Α.Ε. εξασφαλίζουν στην τελευταία αποκλειστικότητα ως προς την προµήθεια συγκεκριµένων ποσοτήτων αερίου, από τις οποίες, εντούτοις, απέχουν αρκετά έως σήµερα οι ανάγκες των ΕΠΑ και ως εκ τούτου δε µπορούν να καταστούν ακόµη οι ίδιες επιλέγοντες πελάτες. Οι υπό σύσταση ΕΠΑ Στερεάς Ελλάδας Ελλάδας Εύβοιας, Κεντρικής Μακεδονίας και Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης, έχουν, επίσης, λάβει κατ εγκεκριµένη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξαίρεση, άδεια αποκλειστικής προµήθειας για τα πρώτα 10 για την πρώτη και τα πρώτα 30 για τη δεύτερη και τρίτη έτη λειτουργίας τους, στις γεωγραφικές περιοχές που περιλαµβάνονται στην άδειά τους. Εποµένως, οι οικιακοί καταναλωτές στις ως άνω περιοχές δεν έχουν έως σήµερα τη δυνατότητα επιλογής προµηθευτή φυσικού αερίου. Οι εκτός των περιοχών όπου λειτουργούν ΕΠΑ καταναλωτές είναι επιλέγοντες πελάτες, ελλείψει ωστόσο, δικτυακής δοµής εν τοις πράγµασι το δικαίωµα είναι άνευ αντικειµένου. Με τις αλλαγές που επέφεραν οι διατάξεις του ν. 4414/2016 στο ν. 4001/2011, από οι υφιστάµενες ΕΠΑ υποχρεώθηκαν να διαχωρίσουν τη διαχείριση του δικτύου διανοµής που τους αντιστοιχεί από την προµήθεια µε την εισφορά είτε της δραστηριότητας της προµήθειας Φ.Α. είτε της διανοµής Φ.Α. σε µια νέα ΕΠΑ ή ΕΔΑ. Επίσης, από θα καταστούν επιλέγοντες πελάτες και οι οικιακοί και οι µη οικιακοί πελάτες ανεξαρτήτως κατανάλωσης. Εντός του ως άνω υπό διαµόρφωση πλαισίου, δηµιουργείται πλέον πρόσφορο έδαφος για τη δραστηριοποίηση ιδιωτών πλέον και στην προµήθεια Φ.Α., πέραν της εισαγωγής Υ.Φ.Α. (Μ&Μ Α.Ε., ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΝ Α.Ε.) και της διαχείρισης δικτύου διανοµής (GASTRADE A.E. Άδεια Ανεξάρτητου Συστήµατος Φυσικού Αερίου από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής στις (ΑΔΑ: 4ΑΜΦ0-2ΣΠ) µε τη σύµφωνη γνώµη της Ρυθµιστικής Αρχής Ενέργειας (απόφαση 29/2011 της )).

17 Παναγιώτης Δουδωνής, Υποψήφιος Διδάκτωρ Συνταγµατικού Δικαίου Πανεπιστηµίου Οξφόρδης, Δικηγόρος Αθηνών Το Brexit και το διαφαινόμενο τέλος της εποχής των εθνικών ψευδαισθήσεων - Παναγιώτης Δουδωνής Το Brexit και οι συνέπειές του συνιστούν μια αληθινή πρόκληση τόσο για την Ευρώπη όσο και για το Ηνωμένο Βασίλειο. Η εκστρατεία, η διαπραγμάτευση, το δημοψήφισμα και εν τέλει η ίδια η έξοδος θα καθορίσουν μέσω των συνεπειών τους το ευρωπαϊκό πολιτικό τοπίο για τα επόμενα πολλά χρόνια. Το στοίχημα για την Ευρώπη παραμένει να βγει από αυτή την υπαρξιακή κρίση πιο ενωμένη και πιο αποφασισμένη να κινηθεί προς μια ενιαία κατεύθυνση, έστω και αν αυτό συμβεί με διαφορετικές ταχύτητες. Πρώτα πρώτα, είναι κρίσιμο να αντιληφθούμε πώς προέκυψε το Brexit, ποιος έριξε αυτή την ιδέα στο τραπέζι. Ο ευρωσκεπτικισμός είναι αλήθεια πως ενδημούσε πάντα στην Αγγλία. Η αντίληψη πως το Ηνωμένο Βασίλειο είναι μια πρώην αυτοκρατορία, μια πυρηνική δύναμη, μια οικονομία με διαφορετικές στοχεύσεις από την ευρωπαϊκή, η Commonwealth ως εναλλακτικό σημείο αναφοράς έναντι της Ευρώπης μαζί με τη θεσμική και συνταγματική ιδιαιτερότητα του Ηνωμένου Βασιλείου έσπρωξαν σημαντική μερίδα πολιτικών και πολιτών στην ιδέα της εξόδου από την Ένωση. Είναι όμως οι Συντηρητικοί υπό τον David Cameron που έδωσαν πολιτική έκφραση σε αυτόν τον περιρρέοντα σκεπτικισμό, με σημείο αφετηρίας την European Union Act του 2011 που προέβλεπε στο δεύτερο άρθρο της πως κάθε περαιτέρω μεταβολή των Ευρωπαϊκών Συνθηκών θα χρειαστεί τόσο νομοθετική παρέμβαση όσο και τη διενέργεια δημοψηφίσματος. Έπειτα η προεκλογική εκστρατεία του 2015 που προανήγγειλε το δημοψήφισμα αλλά και η ειδική διευθέτηση του Συμβουλίου του Φεβρουαρίου του 2016 έστελναν στην πραγματικότητα μηνύματα αμφισβήτησης του status quo συμμετοχής του Ηνωμένου Βασιλείου στην ΕΕ και οδήγησαν το βρετανικό λαό τον Ιούνιο του 2016 στην επιλογή της σκληρής αντιευρωπαϊκής λύσης της εξόδου έναντι της μεσοβέζικης ευρωσκεπτικιστικής στη βάση της συμφωνίας Cameron. To Ηνωμένο Βασίλειο οδηγήθηκε συνεπώς μέσω μιας σειράς πολιτικών και θεσμικών συλλογικών ψευδαισθήσεων στην επιλογή του Brexit: από τη μία τα εκατομμύρια που υποτίθεται πως θα συνέρρεαν στο εθνικό σύστημα υγείας αν αποχωρούσε το Ηνωμένο Βασίλειο από την ΕΕ από την άλλη η κυριαρχία του κοινοβουλίου και η αγγλική συνταγματική ιδιαιτερότητα που πλήττονταν από τη συμμετοχή στην Ένωση. H αντιευρωπαϊκή πλειοψηφία του Ιουνίου έπρεπε λοιπόν να μετουσιωθεί σε αποχώρηση και οι υπερπροσδοκίες να συγκρουσθούν με την πραγματικότητα. Δεν είναι τυχαία η παραίτηση του Cameron, η διστακτικότητα του Boris Johnson και η προκήρυξη των εκλογών του περασμένου Ιουνίου από την Theresa May. H προσφυγή στις κάλπες συνιστούσε μια απόπειρα φυγής προς τα εμπρός για την Theresa May. Η ισχνή πλειοψηφία των 17 εδρών και η εκλογή της κοινοβουλευτικής της ομάδας επί Cameron, σε συνδυασμό με τον προ-δημοψηφισματικό διχασμό του Συντηρητικού κόμματος επί του Brexit θεωρήθηκε πως της έδεναν τα χέρια σε μια περίπτωση άσχημης τροπής των διαπραγματεύσεων. Το ίδιο συνέβαινε και με το αν τελικά θα συμφωνηθεί ένα ήπιο ή ένα σκληρό Brexit. Το μανιφέστο του Συντηρητικού κόμματος υπαινισσόταν αυτό το σκληρό Brexit και έτσι δέσμευε τόσο τους απείθαρχους βουλευτές του Συντηρητικού κόμματος όσο και, μέσω της Salisbury convention, μιας συνθήκης του πολιτεύματος, περιόριζε σοβαρά τους Λόρδους. Η αντίδραση της Ευρώπης στην περί το Brexit φιλολογία, όπως εκφράστηκε ταχύτατα και ομοφώνως στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του περασμένου Απριλίου, ήταν σαφής: πρώτα η έξοδος από την Ευρωπαϊκή Ένωση με πληρωμή του λογαριασμού που εκτιμάται στα 60 δις ευρώ από το Ηνωμένο Βασίλειο και διασφάλιση των δικαιωμάτων των ευρωπαίων πολιτών, έπειτα η διαπραγμάτευση για την ειδική σχέση. Το πιο ηχηρό μήνυμα είναι ότι το Ηνωμένο Βασίλειο δε μπορεί να κάνει cherry picking ως προς τις 4 ελευθερίες:

18 δε μπορεί να κρατήσει πχ την ελευθερία διακίνησης των κεφαλαίων και να αποχωρήσει από την ελευθερία μετακίνησης των πολιτών. Θα μπορούσαμε να πούμε πως η όλη διαδικασία του Brexit είναι μια άσκηση αυτογνωσίας και ενότητας για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτογνωσίας απέναντι στην ιστορία της και στην πορεία του ευρωπαϊκού κεκτημένου, αυτογνωσίας της ως εγγυητή των δικαιωμάτων των Ευρωπαίων πολιτών. Είναι πιθανόν η ενότητα των 27 να δοκιμαστεί στην πορεία των διαπραγματεύσεων, όμως οι βάσεις που τέθηκαν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Απριλίου είναι οι σωστές: ας σκεφτούμε τα πάνω από 3 εκατομμύρια Ευρωπαίων πολιτών που θα κληθούν να υποβάλλουν αίτηση μόνιμης διαμονής σε ένα κράτος που μέχρι στιγμής δύναται να χορηγεί περί τις ετησίως. Αλλά και τους Έλληνες που σπουδάζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο και θα δουν τα δίδακτρά τους σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και να υπερδιπλασιάζονται. Όλα αυτά είναι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, για όλα αυτά δε μπορούμε ακόμα να μιλήσουμε με βεβαιότητα αλλά πρέπει να τα λάβουμε υπόψη μας όταν μιλάμε για το Brexit ως κάτι εξωτικό, ως κάτι που συμβαίνει δήθεν πέραν της σφαίρας των στενά εθνικών συμφερόντων. Η Ένωση λειτουργεί ως εγγυητής των δικαιωμάτων των Ευρωπαίων πολιτών και αυτό είναι κάτι εξαιρετικά θετικό. Πρέπει να τονισθεί ότι η εμπειρία από την προσφυγή στο λαό μεσούσης μιας διαπραγμάτευσης είναι πικρή και το Ηνωμένο Βασίλειο δε θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση: οι πολίτες κλήθηκαν να ψηφίσουν κάτι που εν τέλει ήταν θολό και αβέβαιο, όχι επί πραγματικών επιλογών. Στην πραγματικότητα, το αποτέλεσμα των εκλογών και η αβεβαιότητα που αυτό φέρνει καταδεικνύει την υπέρβαση των ορίων του πολιτικού ρίσκου και τις συνέπειές που αυτή συνεπάγεται. Αν το δημοψήφισμα υπήρξε το πρώτο μεγάλο ρίσκο για την υπέρβαση των διαφωνιών εντός του Συντηρητικού Κόμματος και τον επαναπατρισμό ψηφοφόρων από το ευρωσκεπτικιστικό UKIP, η επανάληψη ενός σκηνικού προσφυγής στο λαό για να αρθούν προσωπικά πολιτικά αδιέξοδα δύο μόλις χρόνια μετά τις προηγούμενες εκλογές φάνηκε πολιτικά αντιαισθητική. Η εναλλαγή δημοψηφίσματος και εκλογών θόλωσε το μήνυμα και η δέσμευση από τη λαϊκή ετυμηγορία του 2016 αλλοίωσε τις πραγματικές πολιτικές επιλογές. Στο τέλος της ημέρας, η πολιτική είναι ένα παιχνίδι ρίσκου, αλλά το ρίσκο πρέπει να παραμένει προσωπικό και πολιτικό, να μη μετακυλίεται στις πλάτες του λαού και του έθνους που καλούνται απλώς «να λύνουν τα χέρια» των εκάστοτε κυβερνώντων Θα μπορούσαμε τέλος να παρατηρήσουμε πως, δυστυχώς, και στην περίπτωση του Brexit, η διαπραγμάτευση είναι διττή: εσωτερική και εξωτερική. Και η εσωτερική διαπραγμάτευση με κοινοβούλιο και εσωκομματικούς αντιπάλους έχει πολλές φορές απρόβλεπτες για την εξωτερική διαπραγμάτευση συνέπειες και είναι ίσως δυσκολότερη καθώς έχει να αντιμετωπίσει τη -σταδιακή ή βίαιη- διάλυση των εθνικών ψευδαισθήσεων. Ο δρόμος έως την τελική συμφωνία ή τη διαπίστωση της αδυναμίας επίτευξής της είναι μακρύς, με απώτερο σημείο αναφοράς το έτος Έως τότε, ευχή όλων στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι να βγούμε από αυτή τη διαδικασία πιο ενωμένοι και πιο Ευρωπαίοι.

19 Νεκταρία Κλουδά, Ασκούµενη δικηγόρος ΔΣΑ Το Φαινόµενο Μπλε Φάλαινα. - Νεκταρία Κλουδά Το διαδίκτυο αποτελεί πλέον ένα αναπόσπαστο εργαλείο της καθηµερινής ζωής. Εκατοµµύρια άνθρωποι ανά την Υφήλιο το χρησιµοποιούν για ενηµέρωση, εκπαίδευση, ψυχαγωγία αλλά και για την διεκπεραίωση των καθηµερινών τους δραστηριοτήτων, όπως τραπεζικές συναλλαγές και πληρωµές. Ωστόσο, για ένα άλλο µέρος του πληθυσµού το διαδίκτυο έχει µια πιο «σκοτεινή» χρησιµότητα. Στη σύγχρονη εποχή τα κρούσµατα τέλεσης αδικηµάτων διαφόρων ειδών (απάτες, διακίνηση πορνογραφικού υλικού, ακόµα και γνωριµίες των δραστών µε τα θύµατά τους κ.α.) αυξάνονται ραγδαία και ταυτόχρονα δηµιουργείται ένα ολοένα και ευρύτερο φάσµα νέων µεθόδων τέλεσης των εγκληµάτων. Κατά συνέπεια, τα θύµατα, οι Αρχές και οι νοµοθέτες έρχονται αντιµέτωποι µε νέα δεδοµένα, τα οποία καλούνται να διαχειριστούν µε ιδιαίτερη προσοχή και ευαισθησία. Επίκαιρο παράδειγµα, το οποίο έχει λάβει παγκόσµιες διαστάσεις αποτελεί το διαδικτυακό παιχνίδι που ονοµάζεται «Μπλε Φάλαινα». Η κεντρική ιδέα του παιχνιδιού αυτού είναι γενικά γνωστή, καθώς έχει αποτελέσει κατά το τελευταίο διάστηµα την αιτία αυτοκτονιών πολλών εφήβων στον κόσµο και έχει προκαλέσει αίσθηση. Η «Μπλε Φάλαινα» αποτελείται από δοκιµασίες που λαµβάνουν χώρα σε διάστηµα 50 ηµερών. Τα πρώτα στάδια του παιχνιδιού είναι φαινοµενικά «αθώα», καθώς ξεκινά µε απλά βήµατα ζητώντας από τους συµµετέχοντες να ζωγραφίσουν ένα ζώο, να ξυπνήσουν αργά τη νύχτα ή να παρακολουθούν ταινίες τρόµου για µια ολόκληρη µέρα. Στη συνέχεια ξεκινούν πιο σκοτεινές δοκιµασίες. Ένας άγνωστος διαχειριστής διατάζει τον παίκτη να υποβληθεί στην δοκιµασία του πνιγµού ή σε αυτήν της µπλε φάλαινας. Ο παίκτης λαµβάνει τις προσταγές από τον άγνωστο διαχειριστή, ο οποίος απειλεί τους συµµετέχοντες να µην σταµατήσουν το παιχνίδι, λέγοντας σε αυτούς ότι θα αποκαλύψουν προσωπικά τους δεδοµένα και ότι θα κυνηγήσουν τις οικογένειές τους. Την 50η ηµέρα, η τελευταία δοκιµασία απαιτεί από τους παίκτες να βάλουν τέλος στη ζωή τους. Στην Ελλάδα το πρώτο κρούσµα που αναφέρθηκε στις Αρχές ήταν µία 15χρονη µαθήτρια από την Κατερίνη, η οποία παραλίγο να πέσει θύµα του παιχνιδιού. Ο Φιλίπ Μπουντέικιν φέρεται να δηµιούργησε αυτό το παιχνίδι το 2012 θέλοντας να «καθαρίσει την κοινωνία». Σήµερα λαµβάνει ερωτικές επιστολές από θαυµάστριες του παιχνιδιού στην φυλακή όπου κρατείται. Σχετικά µε τις συµπεριφορές των µερών, η συµπεριφορά του φερόµενου ως δράστη και εµπνευστή του εν λόγω παιχνιδιού µπορεί ίσως να εξηγηθεί ως η προσπάθειά του να ικανοποιήσει κάποιο αίσθηµα κατωτερότητας µε έναν εντελώς λανθασµένο τρόπο και ως προσπάθεια ικανοποίησης της τάσης να εξουσιάζει και να χειρίζεται ανθρώπους, οδηγώντας τους στα όριά τους. Τα θύµατα δε, τα οποία στην συντριπτική τους πλειονότητα είναι έφηβοι, ορµώµενοι από την εξαιρετικά ευάλωτη ψυχοσύνθεση της εφηβείας και από την ανάγκη που νιώθουν σε αυτήν την ηλικία για αποδοχή και για συµµετοχή σε κάποια οµάδα, καθίστανται συχνά εύκολη «λεία» στα χέρια επιτήδειων. Η συµπεριφορά των θαυµαστριών του φερόµενου ως δράστη ακούγεται ανάρµοστη, όµως παρατηρείται συχνά. Ένα ανάλογο παράδειγµα στα εγχώρια αστυνοµικά χρονικά ήταν η περίπτωση του γνωστού ως «Δράκου της Δράµας», Παπαχρόνη, ο οποίος καταδικάστηκε για φόνους ιεροδούλων και στη φυλακή λάµβανε χιλιάδες γράµµατα λατρείας και θαυµασµού από γυναίκες. Ένα ερώτηµα που τίθεται είναι εάν στην Ελλάδα υπάρχει επαρκές νοµοθετικό καθεστώς, το οποίο θα µπορούσε να καλύψει τέτοιες ή ανάλογες περιπτώσεις. Σίγουρα, το µυαλό πολλών πηγαίνει στο έγκληµα της συµµετοχής σε αυτοκτονία, επαρκεί, όµως αυτό, εφόσον, αυτή η διάταξη έχει θεσπιστεί πριν από την εµφάνιση των νέων αυτών δεδοµένων και η νοµολογία περιορίζει πολύ την εφαρµογή της; Είναι φανερό ότι το θέµα αυτό χωρεί µεγάλη συζήτηση. Ο νοµοθέτης οφείλει να αφουγκραστεί τις νέες επιταγές που έχουν ανακύψει λόγω της διάδοσης των ηλεκτρονικά τελούµενων εγκληµάτων. Το ανωτέρω παράδειγµα αποτελεί µόνο ένα δείγµα αυτών των εγκληµάτων. Για το λόγο αυτό είναι επιτακτική ανάγκη να θεσπιστούν νέοι νόµοι που να καλύπτουν όσο γίνεται το φάσµα των ηλεκτρονικά τελούµενων εγκληµάτων.

20 Η Διεθνής Εµπορική Διαιτησία - Δηµήτρης Κοντογιάννης Δηµήτρης Κοντογιάννης Μεταπτυχιακός Φοιτητής Νοµικής Σχολής Αθηνών Ασκούµενος Δικηγόρος Η διεθνής εµπορική διαιτησία είναι η συνηθής διαδικασία επίλυσης διαφορών που εµπίπτουν στο πεδίο των διεθνών εµπορικών συναλλαγών. Τα µέρη της διαφοράς δηλαδή, επιλέγουν για την δεσµευτική επίλυση µιας διαφοράς τους, ένα ουδέτερο δικαιοδοτικό Forum µε εφαρµοστέους διαδικαστικούς κανόνες µη απαραίτητα εθνικής προέλευσης και περιεχοµένου της επιλογής τους, έχοντας την δυνατότητα να επιλέξουν Διαιτητή της αρεσκείας τους καθώς και το εφαρµοστέο δίκαιο επί της ουσίας της διαφοράς. Οι διαιτητές έχουν καθήκον να προσαρµόζουν της διαιτητική διαδικασία, τους δικονοµικούς κανόνες στις ανάγκες της υπόθεσης. Βάση λοιπόν της διαιτητικής διαδικασίας και γενεσιουργός αιτία της ύπαρξής της είναι η συµφωνία των µερών, η εκούσια δηλαδή προσφυγή τους στην διαιτητική διαδικασία και αποµάκρυνσή τους από το φυσικό δικαιοδοτικό τους Forum. Η δυνατότητά των µερών αυτή, βρίσκει Συνταγµατική αναγωγή. Το Άρθρο 87 1 Σ θεµελιώνει την απονοµή της Δικαιοσύνης από τα Τακτικά Πολιτειακά Δικαστήρια. Με άλλα λόγια το Δικαιοδοτικό έργο ανήκει στην Πολιτεία η οποία και διασφαλίζει την δίκαιη απονοµή της Δικαιοσύνης παρέχοντας λειτουργική και προσωπική ανεξαρτησία στους Δικαστές (Φυσικό Δικαιοδοτικό Forum). Το Άρθρο 8 1 Σ απαγορεύει την ακούσια στέρηση του φυσικού Δικαστή και το Άρθρο 20 1 Σ κατοχυρώνει το δικαίωµα σε Δικαστική προστασία. Η Συνταγµατικότητα της Διαιτητικής επίλυσης ορισµένων διαφορών στηρίζεται ακριβώς στον εκούσιο χαρακτήρα της, στην συµφωνία διαιτησίας. Η συµφωνία διαιτησίας, είτε για υφιστάµενες είτε για µελλοντικές διαφορές, έχει ένα καταφατικό και ένα αποφατικό δικονοµικής φύσης αποτέλεσµα. Από την µία είναι ο θεµέλιος λίθος της διαιτησίας και της εξουσίας των Διαιτητών να κρίνουν επί της διαφοράς που ήρθε ενώπιον τους. Από την άλλη οδηγεί στον αποκλεισµό της Κρατικής Πολιτειακής Δικαιοδοσίας για την επίλυση της συγκεκριµένης διαφοράς που καλύπτεται από την συµφωνία διαιτησίας (εντός του ορίου αυτής). Η Διαιτητική απόφαση έχει ισοδύναµα αποτελέσµατα µε αυτά της Δικαστικής απόφασης (δεδικασµένο, εκτελεστότητα και διαπλαστική ενέργεια). Η εξουσία των Διαιτητών είναι στην ουσία η επίλυση µε τρόπο δεσµευτικό της ενώπιον τους διαφοράς και για την οποία έχουν συσταθεί. Επιτελούν γνήσια δικαιοδοτική λειτουργία. Διαπιστώνουν τα κρίσιµα πραγµατικά περιστατικά, ακολουθούν και καταστρώνουν νοµικό συλλογισµό υπαγάγοντας τα πραγµατικά περιστατικά στον κατάλληλο κανόνα δικαίου και εξάγoυν την έννοµη συνέπεια. Προϋπόθεση φυσικά είναι το έγκυρο της Διαιτητικής ρήτρας. Επιπλέον πρέπει να σηµειώσουµε ότι µια διαφορά µπορεί να εµπίπτει και σε Τακτικά Πολιτικά Δικαστήρια και σε Διαιτητική επίλυση. Μια τέτοια διαιτητική ρήτρα δεν πάσχει. Όµως όταν µια διαφορά υπαχθεί σε διαιτητική επίλυση η αυτή διαφορά δεν µπορεί να υπαχθεί σε Πολιτειακό έλεγχο και αντίστροφα. Στην ουσία η διαιτητική επίλυση προβάλλει ως αποτέλεσµα της βούλησης των µερών, της ιδιωτικής αυτονοµίας ( l autonomie de la volonté ). Το Διαιτητικό Δικαστήριο υφίσταται λόγω της βούλησης των µερών να υπαγάγουν την διαφορά τους προς επίλυση σε ένα δικαιοδοτικό, νοµικό περιβάλλον που εκείνοι έχουν δηµιουργήσει για τον σκοπό αυτό, ουδέτερο και αυτόνοµο. H διαιτησία λοιπόν έχει συµβατική αφετηρία και προέλευση αλλά δικαιοδοτικό τέλος. Δεν µπορεί όµως να νοηθεί ανεθνική διαιτησία δηλαδή διαιτησία άνευ σύνδεσης µε µία εθνική έννοµη τάξη, διαιτησία σ ένα νοµικό κενό ( legal vacuum ). Η δηµιουργία δικαιωµάτων και υποχρεώσεων δεν υφίσταται έξω από κάποια έννοµη τάξη. Τα µέρη φαίνεται σαν να δηµιουργούν το δικό τους δίκαιο ελεύθερα συνάπτοντας την συµφωνία διαιτησίας εντός ενός συγκεκριµένου πλαισίου (έννοµη

21 τάξη) υπό τους περιορισµούς βέβαια της δηµόσιας τάξης αυτής της έννοµης τάξης (Public Policy/ Ordre Public) όπως αναφέρει ο Lord Mc Nair. Απόρροια της αυτονοµίας των µερών είναι η δυνατότητά τους να επιλέξουν το εφαρµοστέο δίκαιο που θα ρυθµίσει την επίλυση των διαφορών που προέκυψαν ή µπορεί να προκύψουν από την κύρια σύµβαση. H αυτονοµία όµως αυτή περιορίζεται από τους κανόνες αναγκαστικού δικαίου (mandatory rules) που η εφαρµογή τους δεν µπορεί να παρακαµφθεί µε συµφωνία των µερών. Πρόκειται για τους κανόνες αναγκαστικού δικαίου του τόπου διαιτησίας (arbitral situs), της lex arbitri είτε δικονοµικής είτε ουσιαστικής φύσης. Έχει υποστηριχθεί στην θεωρία η ανάγκη αποδέσµευσης της διαιτησίας από το δίκαιο του τόπου διαιτησίας µε την έννοια ότι οι ρυθµίσεις «ιδιορυθµίες» του δικαίου του τόπου διαιτησίας δεν θα πρέπει να θέτουν εµπόδια στην διαιτητική διαδικασία απλά και µόνο επειδή αυτή πραγµατώνεται στον συγκεκριµένο τόπο. Πολύ περισσότερο όταν αυτός επιλέγεται τις περισσότερες φορές απλά για πρακτικούς λόγους (Stateless, floating, a- national arbitration, delocalization). Ισχύουν δηλαδή οι αναγκαστικού δικαίου κανόνες της lex arbitri παρά την αντίθετη βούληση των µερών, τις επιταγές του δικαίου που υποδεικνύουν οι κανόνες σύγκρουσης του Forum ως εφαρµοστέο και παρά τις επιταγές του επιλεγµένου ως εφαρµοστέου δικαίου από τα µέρη. Με άλλα λόγια, εφαρµοστέοι υποχρεωτικά είναι και οι κανόνες αναγκαστικού δικαίου του εφαρµοστέου δικαίου, οι οποίοι όµως δεν υπερτερούν έναντι αυτών του τόπου διαιτησίας. Η σύνδεση των κανόνων αυτών µε την έννοια της Δηµόσιας Τάξης είτε εσωτερική είτε διεθνής είναι δεδοµένη. Eποµένως στο διαιτητικό νοµικό περιβάλλον παρατηρείται η «εµπλοκή» περισσότερων του ενός δικαίου. Υφίσταται το εφαρµοστέο δίκαιο επί της συµφωνίας διαιτησίας, το εφαρµοστέο δίκαιο επί της ουσίας της υπόθεσης, το εφαρµοστέο δίκαιο που αφορά την αναγνώριση και εκτέλεση αλλοδαπών διαιτητικών αποφάσεων και το δίκαιο του Τόπου διαιτησίας, έδρας διαιτησίας ( lex arbitri ) που διατρέχει συνολικά τoν έλεγχο της διαιτητικής διαδικασίας αποτελώντας το βασικό πλαίσιο εγκυρότητας της διαιτητικής διαδικασίας στο βαθµό που οι κανόνες του δικαίου του τόπου διαιτησίας είναι κανόνες αναγκαστικού δικαίου. Η διαιτητική διαδικασία λαµβάνει χώρα υπό το πρίσµα τόσο του εφαρµοστέου δικαίου επί της ουσίας που επιλέγουν τα µέρη ή ελλείψει επιλογής, το διαιτητικό δικαστήριο αλλά και υπό το πρίσµα του Δικαίου του Τόπου Διαιτησίας ( lex arbitri ). Η κρατούσα δε άποψη στην θεωρία, µας οδηγεί στην επιλογή του Δικαίου του Τόπου Διαιτησίας ελλείψει επιλογής εφαρµοστέου δικαίου επί της ουσίας της διαφοράς. Σύµφωνα µε αυτή την άποψη µε την επιλογή του τόπου που θα έχει την έδρα της διαιτησίας τα µέρη εκφράζουν την βούλησή τους το εφαρµοστέο δίκαιο να είναι η lex arbitri ή να εφαρµοστούν οι κανόνες σύγκρουσης της lex arbitri προκειµένου να εξευρεθεί το εφαρµοστέο δίκαιο ελλείψει επιλογής από τα µέρη. Ο τόπος διαιτησίας δηλαδή αντιµετωπίζεται ως ο νοµικός δεσµός της διαιτητικής διαδικασίας µε µια έννοµη τάξη. Παρατηρείται δηλαδή ένας δυισµός αναφορικά µε τους κανόνες που διέπουν την διαιτητική διαδικασία. Στόχος δε, της διαδικασίας είναι να πραγµατοποιηθεί µε τέτοιο τρόπο ώστε να έχουµε ένα δίκαιο αποτέλεσµα ( fair outcome ).

22 Κλειώ Κουκουλίδη, Δικηγόρος Δικαίωµα ειδικής φύσης του κατασκευαστή Βάσης Δεδοµένων - Κλειώ Κουκουλίδη Η παγκόσµια αναδυόµενη ηλεκτρονική οικονοµία µε την ανάπτυξη του κυβερνοχώρου και της ψηφιακής τεχνολογίας σηµατοδοτεί τη δηµιουργία νέων κατηγοριών έργων, όπως οι βάσεις δεδοµένων που περιέχουν αριθµητικά, στατιστικά στοιχεία, ή απλά γεγονότα ή πληροφορίες (τηλ. κατάλογοι, διευθύνσεις οικίας ή επαγγελµατικού χώρου, στοιχεία οδικού χάρτη) και χρήζουν προστασίας. Ο νοµοθέτης προκειµένου να ισορροπήσει τα αντικρουόµενα συµφέροντα των χρηστών, που επιθυµούν την ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφορία ως δηµόσιο αγαθό, και των δηµιουργών των βάσεων δεδοµένων που νιώθουν ότι απειλούνται λόγω αυτής, αναγνωρίζει στους τελευταίους ένα ρητό αποκλειστικό περιουσιακό δικαίωµα ειδικής φύσης επί των βάσεων δεδοµένων, ανεξαρτήτως αν αυτές αποτελούν προστατευόµενα έργα από τη πνευµατική ιδιοκτησία. Σύµφωνα µε τη διάταξη του άρθρου 45Α παρ. 1 του. 2121/1993 προϋποθέσεις προστασίας των οικονοµικών και τεχνικών επενδύσεων που απαιτούνται για τη κατασκευή της βάσης δεδοµένων είναι η απόκτηση, έλεγχος ή παρουσίαση της βάσης δεδοµένων να καταδεικνύουν ποιοτική και ποσοτική επένδυση, ακόµα και µε περιεχόµενο (και διευθέτηση του περιεχοµένου τους) κοινό - µη πρωτότυπο κατά το περιεχόµενο της πνευµατικής ιδιοκτησίας. Αν εµφανίζει πρωτοτυπία και προστατεύεται από το δίκαιο πνευµατικής ιδιοκτησίας ως έργο σύµφωνα µε το 2Α του ν. 2121/1993, τότε ο κατασκευαστής της θα προστατεύεται συγχρόνως και µε το ειδικής φύσεως δικαίωµα για τις σηµαντικές επενδύσεις που απαιτήθηκαν για τη κατασκευή της, οπότε χωρεί παράλληλη προστασία. Υποκείµενο του δικαιώµατος είναι ο κατασκευαστής, δηλαδή το φυσικό ή νοµικό πρόσωπο που, σύµφωνα µε το 45Α παρ. 1 εδ. 2 του ν. 2121/1993, έχει την επιχειρηµατική πρωτοβουλία για τη δηµιουργία της βάσης δεδοµένων, επενδύει οικονοµικούς και τεχνικούς όρους και επωµίζεται τον επιχειρηµατικό κίνδυνο, και όχι ο εργολάβος της βάσης που πραγµατοποιεί τα τεχνικής φύσεως θέµατα. Αντικείµενο προστασίας του δικαιώµατος ειδικής φύσεως είναι το σύνολο ή µέρος του περιεχοµένου της βάσης δεδοµένων, προστατεύεται δηλαδή η κατάταξη, η διευθέτηση και οργάνωση του περιεχοµένου (ΠΠρ Ροδ 176/2011). Το περιεχόµενο του δικαιώµατος υπαγορεύεται από το 45Α, παρ. 1 του 2121/1993 και δίνει τη δυνατότητα στο κατασκευαστή να απαγορεύει την εξαγωγή ή την επαναχρησιµοποίηση του συνόλου ή ουσιαστικού µέρους του περιεχοµένου της βάσης δεδοµένων αξιολογούµενου ποσοτικά ή ποιοτικά. Σύµφωνα µε το άρθρο 45Α παρ. 2 του ν. 2121/1993 ως εξαγωγή νοείται η µόνιµη ή προσωρινή µεταφορά συνόλου ή ουσιαστικού µέρους του περιεχοµένου της βάσης δεδοµένων σε άλλο υλικό φορέα, παραλληλίζοντάς την µε την έννοια της αναπαραγωγής του δικαίου της πνευµατικής ιδιοκτησίας, ενώ ως επαναχρησιµοποίηση η κάθε µορφή διάθεσης του συνόλου ή ουσιώδους µέρους του περιεχοµένου της στο κοινό, και αντιστοιχεί σε θέση σε κυκλοφορία, εκµίσθωση και παρουσίαση στο κοινό (Γ. Κουµάντος 2002, 505). Στην έννοια της εξαγωγής υπάγονται και η επιγραµµική (online) εκµετάλλευση της βάσης, η καταφόρτωση (downloading) τµήµατος αυτής, η µετάδοση αντιγράφων καθώς και η και η επιγραµµική έρευνα (searching) (Μ-Θ Μαρίνος, 1996). Σε κάθε περίπτωση προσβολής ή επαπειλούµενης προσβολής δικαιώµατος ειδικής φύσεως ή πνευµατικής ιδιοκτησίας σε βάσεις δεδοµένων οι νόµιµοι δικαιούχοι µπορούν να προσφύγουν στα πολιτικά δικαστήρια µε αίτηµα την αναγνώριση των δικαιωµάτων αυτών, την άρση προσβολής, παράλειψης στο µέλλον και αποζηµίωση και ικανοποίηση ηθικής βλάβης (άρθρο 65 του ν. 2121/1993). Δύνανται ακόµα να προστατευτούν µε τη λήψη ασφαλιστικών µέτρων (άρθρο 64 του ν. ν. 2121/1993), καθώς και µε βάση το δίκαιο σηµάτων ή ευρυσιτεχνίας, δίκαιο αθέµιτου ανταγωνισµού, το εµπορικό απόρρητο, προστασία προσωπικών δεδοµένων και πρόσβαση σε δηµόσια έγγραφα.

23 Ιωάννης Κούρτης, Δικηγόρος παρ' Εφέταις - Υπ. Δ.Ν. Η περιφερειακή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης - Ιωάννης Κούρτης Η περιφερειακή πολιτική είναι µια ενωσιακή πολιτική στρατηγικών επενδύσεων σε διάφορες περιφέρειες και πόλεις της ΕΕ, η οποία έχει ως σκοπό την τόνωση της οικονοµικής τους ανάπτυξης και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων τους. Προορίζεται κατά κύριο λόγο για τις λιγότερο ανεπτυγµένες περιφέρειες των κρατών-µελών, µε αποτέλεσµα να συνιστά, ταυτόχρονα, έκφραση αλληλεγγύης. Εξάλλου, όπως µε έµφαση ανέφερε ο Robert Schuman στη Διακήρυξή του, στις 9 Μαΐου 1950, «η Ευρώπη δεν θα δηµιουργηθεί διαµιάς, ούτε σε ένα συνολικό οικοδόµηµα: θα διαµορφωθεί µέσα από συγκεκριµένα επιτεύγµατα που θα δηµιουργήσουν πρώτα µία πραγµατική αλληλεγγύη». Η ενωσιακή περιφερειακή πολιτική αποτελεί το κυριότερο εργαλείο επένδυσης που χρησιµοποιεί η Ένωση. Για το λόγο αυτό δεσµεύεται ένα µεγάλο κονδύλιο από τον προϋπολογισµό της για την περίοδο , της τάξεως των 351,8 δισ. ευρώ σε σύνολο 1,082 δισ. ευρώ. Οι πόροι αυτοί πρόκειται να αξιοποιηθούν, µεταξύ άλλων, για τη στήριξη των µικροµεσαίων επιχειρήσεων ώστε να γίνουν πιο καινοτόµες και πιο ανταγωνιστικές, για τη χρηµατοδότηση στρατηγικών υποδοµών στους τοµείς των µεταφορών και των επικοινωνιών και για τη δηµιουργία νέων και µονιµότερων ευκαιριών απασχόλησης. Για να λειτουργήσει µε αποτελεσµατικό τρόπο η ενωσιακή περιφερειακή πολιτική, έχουν συσταθεί µία σειρά από Ταµεία για την επίτευξη ανάπτυξης των περιφερειών και πόλεων των κρατών-µελών της ΕΕ. Κάθε ταµείο συµβάλλει µε τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο στην επίτευξη των αναπτυξιακών στόχων που έχουν τεθεί στην ενωσιακή στρατηγική «Ευρώπη 2020» για την ανάπτυξη και την απασχόληση µε ορίζοντα το έτος Καταρχάς, 1) το Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και 2) το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο (ΕΚΤ), που είναι ευρέως γνωστά ως «διαρθρωτικά ταµεία», στοχεύουν σε επενδύσεις για την οικονοµική και κοινωνική αναδιάρθρωση σε ολόκληρη την Ένωση, προκειµένου να γεφυρωθεί το αναπτυξιακό χάσµα ανάµεσα στις ευρωπαϊκές περιφέρειες. Παράλληλα, έχουν συσταθεί τρία Ταµεία, που συναποτελούν τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταµεία (ΕΔΕΤ). Ειδικότερα, 1) το Ταµείο Συνοχής, που πραγµατοποιεί επενδύσεις στο δίκτυο µεταφορών και σε διάφορα περιβαλλοντικά έργα. Επίσης. 2) το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταµείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) παρέχει στήριξη στις αγροτικές περιοχές µε στόχο ένα γεωργικό τοµέα που να είναι φιλικός στο περιβάλλον, ανθεκτικός στην αλλαγή του κλίµατος και καινοτόµος. Επιπροσθέτως, 3) το Ευρωπαϊκό Ταµείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ) προάγει τη βιώσιµη και ανταγωνιστική αλιεία και ιχθυοκαλλιέργεια σε ολόκληρη την Ένωση. Τέλος, ένα σηµαντικό ταµείο το οποίο διαχειρίζεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι το Ταµείο Αλληλεγγύης της Ένωσης, το οποίο συστάθηκε το έτος 2002, µε αφορµή τις µεγάλες πληµµύρες που έπληξαν τότε την κεντρική Ευρώπη. Το Ταµείο Αλληλεγγύης εξασφαλίζει τη γρήγορη και αποτελεσµατική αρωγή προς τα κράτη-µέλη της Ένωσης, τα οποία έχουν πληγεί από µεγάλες φυσικές καταστροφές, που έχουν σοβαρές επιπτώσεις στις συνθήκες διαβίωσης, στο περιβάλλον ή στην οικονοµία. Πλέον, το Ταµείο Αλληλεγγύης, ως ένα µόνιµο ενωσιακό Ταµείο, έχει ετήσιο προϋπολογισµό 500 εκατ. ευρώ και αναδεικνύει την αλληλεγγύη της Ένωσης προς τις πληγείσες περιοχές της Ευρώπης.

24 Εµµανουήλ Νηµάς, Δικηγόρος LL.M. Ποιά είναι τα Δικαιώµατα µας ως καταναλωτές Ενέργειας; - Εµµανουήλ Νηµάς Πέρα από τα γενικά δικαιώµατα των καταναλωτών που εγγυάται η ενωσιακή νοµοθεσία, από την απελευθέρωση της αγοράς ενεργειακού εφοδιασµού, η ΕΕ έχει καθορίσει ένα σύνολο δικαιωµάτων που απολαµβάνουν όλοι οι πολίτες της. Σύµφωνα µε τον Ν. 4001/2011 ο οποίος ενσωµατώνει στην ελληνική νοµοθεσία τις διατάξεις της Οδηγίας 2009/72/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 13ης Ιουλίου 2009 «Σχετικά µε τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και για την κατάργηση της Οδηγίας 2003/54/ ΕΚ» και της Οδηγίας 2009/73/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 13ης Ιουλίου 2009 «Σχετικά µε τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά Φυσικού Αερίου και την κατάργηση της Οδηγίας 2003/55/ΕΚ» προβλέπεται ένα διευρυµένο πλέγµα δικαιωµάτων το οποίο δύναται να απολαύσει ο καταναλωτής ενέργειας. Πρώτον, ως ενεργειακοί καταναλωτές έχουµε το δικαίωµα να συνδεόµαστε µε το τοπικό δίκτυο. Η σύνδεση πραγµατοποιείται από το διαχειριστή του δικτύου που έχει οριστεί για τη λειτουργία των ενεργειακών υποδοµών σε τοπικό επίπεδο, ενώ η Εθνική Ρυθµιστική Αρχή επιβλέπει τους όρους, τις προϋποθέσεις και τα τιµολόγια της σύνδεσης. Δεύτερον, µολονότι ως καταναλωτές δεν µπορούµε να αποφασίσουµε για το ποιος θα οριστεί ως διαχειριστής του δικτύου της περιοχής µας, µπορούµε να επιλέξουµε προµηθευτή ενέργειας από το σύνολο των προµηθευτών στην ΕΕ, οι οποίοι προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στην περιοχή µας. Τρίτον, προβλέπεται γρήγορη και εύκολη αλλαγή προµηθευτή εντός τριών εβδοµάδων, εφόσον έχουν τηρηθεί οι προϋποθέσεις της προηγούµενης σύµβασης, ενώ δεν έχουµε οικονοµική επιβάρυνση για την αλλαγή προµηθευτή. Τέταρτον, δικαιούµαστε να λαµβάνουµε σαφείς πληροφορίες σχετικά µε τη σύµβαση προµήθειας ενέργειας πριν από την υπογραφή και προειδοποίηση σε περίπτωση τυχόν αλλαγών στη σύµβαση, µε τη δυνατότητα λύσης της σύµβασης, εάν δεν αποδεχόµαστε τους νέους όρους. Επίσης, έχουµε το δικαίωµα να υπαναχωρήσουµε από νέα σύµβαση εντός δεκατεσσάρων ηµερών, εάν η σύµβαση έχει συναφθεί εκτός εµπορικού καταστήµατος του προµηθευτή ή µε χρήση µέσων επικοινωνίας εξ αποστάσεως, όπως µέσω διαδικτύου ή τηλεφώνου. Ειδικότερα, η σύµβαση µε τον οικείο προµηθευτεί πρέπει να περιλαµβάνει πληροφορίες σχετικά µε το όνοµα/την επωνυµία και τη διεύθυνση του προµηθευτή το είδος της προµήθειας ή υπηρεσίας, την ποιότητά της και την ηµεροµηνία έναρξης το είδος των προσφερόµενων υπηρεσιών συντήρησης λεπτοµέρειες σχετικά µε την παροχή πληροφοριών για τα τιµολόγια και τα τέλη συντήρησης τη διάρκεια της σύµβασης, τους όρους ανανέωσης, υπαναχώρησης ή λύσης το δικαίωµα αποζηµίωσης ή επιστροφής χρηµάτων, εάν ο προµηθευτής δεν τηρεί τις υποχρεώσεις του οδηγίες για την υποβολή παραπόνων και τον τρόπο επίλυσης διαφορών. Όλες τις παραπάνω πληροφορίες, ο προµηθευτής οφείλει να τις παρέχει πριν από την υπογραφή της σύµβασης, ενώ η σύµβαση πρέπει να είναι σαφής και κατανοητή. Πέµπτον, ως καταναλωτές ενέργειας έχουµε το δικαίωµα πρόσβασης σε ακριβείς πληροφορίες αναφορικά µε την ενέργεια που καταναλώνουµε, ώστε να ρυθµίζουµε ανάλογα την ποσότητα αυτή και έτσι να χρεωνόµαστε µε βάση την πραγµατική κατανάλωση. Οι λεπτοµέρειες σχετικά µε την πραγµατική κατανάλωση ενέργειας πρέπει να αποστέλλονται αρκετά συχνά χωρίς πρόσθετη επιβάρυνση. Έκτον, έχουµε το δικαίωµα της επαρκούς ενηµέρωσης για τα οφέλη από τη χρήση εξοπλισµού και οχηµάτων που χρησιµοποιούν ενέργεια από ανανεώσιµες πηγές, καθώς και για την ποσότητα ενέργειας που καταναλώνουµε και την αποδοτικότερη χρήση αυτής. Σε λογαριασµούς, συµβάσεις, συναλλαγές και αποδείξεις ενέργειας θα πρέπει να αναγράφονται σαφώς οι τρέχουσες πραγµατικές τιµές και η ποσότητα ενέργειας που έχουµε καταναλώσει σύγκριση µε την κατανάλωσή µας για την ίδια περίοδο του προηγούµενου έτους στοιχεία επικοινωνίας για την παροχή πληροφοριών σχετικά µε τον τρόπο εξοικονόµησης ενέργειας, όπως π.χ. οργανώσεις καταναλωτών, οργανισµοί ενέργειας ή παρόµοιοι φορείς, µαζί µε διευθύνσεις δικτυακών τόπων και, εφόσον είναι δυνατόν και σκόπιµο, συγκρίσεις µε παρόµοιους τύπους πελατών. Ενδεικτικώς, χαρακτηριστικό είναι το παράδειγµα της αγοράς ηλεκτρικών συσκευών, όπου τα καταστήµατα πρέπει να τοποθετούν σε εµφανές σηµείο το ενεργειακό σήµα ΕΕ καθώς και δελτίο

25 προϊόντος µε λεπτοµερείς πληροφορίες για την απόδοσή του προκειµένου να ενηµερωνόµαστε για την κατανάλωση ενέργειας των συσκευών, ώστε να επιλέγουµε τα αποδοτικότερα προϊόντα. Έβδοµον, τα κράτη µέλη λαµβάνουν κατάλληλα µέτρα για την προστασία των τελικών πελατών και, ειδικότερα, µεριµνούν ώστε να υπάρχουν επαρκείς διασφαλίσεις για την προστασία των ευάλωτων καταναλωτών. Συγκεκριµένα, παρέχονται ειδικά µέτρα προστασίας σ αυτούς που εντάσσονται στο Μητρώο Ευάλωτων Πελατών, όπως είναι η προθεσµία εξόφλησης Λογαριασµών Κατανάλωσης τουλάχιστον σαράντα ηµερών η δυνατότητα τµηµατικής και άτοκης εξόφλησης Λογαριασµών Κατανάλωσης η αναστολή της δυνατότητας του προµηθευτή να δώσει εντολή απενεργοποίησης µετρητή λόγω ληξιπρόθεσµων οφειλών καθ όλη τη διάρκεια του έτους η παροχή µειωµένων τιµολογίων ή έκπτωση επί των δηµοσιευµένων τιµολογίων κάθε προµηθευτή (Κοινωνικό Οικιακό Τιµολόγιο) η εγκατάσταση µετρητών µε δυνατότητα προπληρωµής οι ευνοϊκότεροι όροι πληρωµής των λογαριασµών η απαγόρευση διακοπής σύνδεσης τέτοιων καταναλωτών σε κρίσιµες περιόδους και η διασφάλιση ίδιων υπηρεσιών ως προς τις τιµές, αλλά και ως προς την ποιότητα, την ασφάλεια του εφοδιασµού και τη διαφάνεια των συµβατικών όρων και προϋποθέσεων των πελατών σε αποµακρυσµένες περιοχές και ιδιαίτερα στα µη διασυνδεδεµένα νησιά. Όγδοον, ως καταναλωτές ενέργειας έχουµε δικαίωµα υποβολής καταγγελίας στον προµηθευτή και σε περίπτωση που δεν µείνουµε ικανοποιηµένοι, µπορούµε να απευθύνουµε την καταγγελία µας σε ανεξάρτητο φορέα, όπως ο διαµεσολαβητής ενέργειας για ανέξοδη, ταχεία και δίκαιη εξωδικαστική επίλυση. Οι επιλογές αυτές δεν περιορίζουν το δικαίωµα προσφυγής στη δικαστική προστασία. Ένατον, δικαιούµαστε να λαµβάνουµε πληροφορίες σχετικά µε την ενεργειακή απόδοση του ακινήτου που επιθυµούµε να αγοράσουµε ή να νοικιάσουµε. Προτού υπογράψουµε το συµβόλαιο πρέπει να λάβουµε το πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης, το οποίο περιγράφει τα χαρακτηριστικά του ακινήτου όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση. Το πιστοποιητικό αυτό πρέπει επίσης να περιλαµβάνει συστάσεις σχετικά µε τον τρόπο βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης του σπιτιού µας. Τέλος, ως καταναλωτές ενέργειας θα πρέπει να έχουµε πρόσβαση σε υπηρεσία ενιαίας εξυπηρέτησης στην οποία µπορούµε να βρούµε όλες τις πληροφορίες που χρειαζόµαστε σχετικά µε τα δικαιώµατά µας στον τοµέα της ενέργειας, την ισχύουσα νοµοθεσία και την αποτελεσµατικότερη αντιµετώπιση τυχόν διαφορών µε τον προµηθευτή. Από τις παραπάνω σχετικές προβλέψεις καθίσταται κατάδηλο πως για τον καταναλωτή ενέργειας έχει διαµορφωθεί ένα ρυθµισµένο πλαίσιο, το οποίο δύναται να του προσφέρει υψηλό επίπεδο προστασίας. Αυτό που οφείλει ο ενεργειακός καταναλωτής να πράξει για να επωφεληθεί, είναι να επιδείξει τη δέουσα επιµέλεια προκειµένου να λάβει γνώση όλων των ευεργετικών γι αυτόν ρυθµίσεων.

26 Χάρης Παπαδάκης, Ασκούµενος Δικηγόρος ΔΣΑ Η προστασία της ερωτικής ζωής συνδεόµενη µε την αξία του ανθρώπου στην υπ αριθµόν 41/2017 απόφαση της Αρχής Προστασίας Δεδοµένων Προσωπικού Χαρακτήρα - Χάρης Παπαδάκης Η υπό εξέταση υπ αριθµ. 41/2017 απόφαση της Αρχής Προστασίας Δεδοµένων Προσωπικού Χαρακτήρα, η οποία εξεδόθη στο πλαίσιο αυτεπάγγελτης ενέργειας της Αρχής, αφορά στο σύννοµο ή µη της δηµοσιοποίησης µηνυµάτων ηλεκτρονικού ταχυδροµείου Αντιπροέδρου του Συµβουλίου της Επικρατείας µέσω δηµοσιευµάτων εφηµερίδων και αναρτήσεων σε ιστοσελίδες στο Διαδίκτυο. Τα σχετικά δηµοσιεύµατα και οι σχετικές αναρτήσεις είτε παρέθεταν αυτούσια όλα ή µερικά από τα αποσπάσµατα µηνυµάτων ηλεκτρονικού ταχυδροµείου (ενηµερωτικός ιστότοπος εφηµερίδα «η Αυγή»-17/10/2016), είτε δηµοσίευαν το όνοµα του Αντιπροέδρου του Συµβουλίου της Επικρατείας τα ίδια ή µέσω της αναπαραγωγής των αποκαλυπτικών δηλώσεων του βουλευτή Νίκου Νικολόπουλου (ραδιοφωνικός σταθµός Parapolitika FM, ενηµερωτικός ιστότοπος εφηµερίδα «η Αυγή» 18/10/2016 και 19/10/2016, εφηµερίδα kontranews) είτε µετέδιδαν απλώς την είδηση χωρίς µνεία του ονόµατος του προσώπου στο οποίο αφορούν, καθώς και χωρίς αυτούσια παράθεση αποσπασµάτων των µηνυµάτων ηλεκτρονικού ταχυδροµείου (εφηµερίδα «το Βήµα της Κυριακής»). Εκ των ανωτέρω καθίσταται πρόδηλο ότι η Αρχή ενόψει της ως άνω απόφασης εκλήθη να εξετάσει τη σύγκρουση του δικαιώµατος προστασίας του ιδιωτικού βίου (άρθρο 9 παρ.1 εδ.β του Συντάγµατος), στον πυρήνα του οποίου ανήκει προδήλως και η ερωτική ζωή (ΣτΕ 1735/2012, 888/2008) και των προσωπικών δεδοµένων (άρθρο 9Α του Συντάγµατος) µε την ελευθερία της δηµοσιογραφικής πληροφόρησης (άρθρο 14 παρ.1 και 2 του Συντάγµατος) και το δικαίωµα των πολιτών στην πληροφόρηση (άρθρο 5Α του Συντάγµατος). Ιδιαίτερη µνεία στην υπό εξέταση απόφαση γίνεται στην προστασία της ερωτικής ζωής, όπως αυτή εντάσσεται στον πυρήνα του δικαιώµατος προστασίας του ιδιωτικού βίου. Πιο συγκεκριµένα, η Αρχή ερµηνεύοντας το άρθρο 7 παρ.2 στοιχ. ζ του Ν.2472/1997 παρέπεµψε στην αρχή της πρακτικής εναρµόνισης µεταξύ ατοµικών δικαιωµάτων σε σύγκρουση κρίνοντας ότι η δηµοσίευση ευαίσθητων δεδοµένων «ακόµη και όταν αυτά συνδέονται µε την άσκηση δηµοσίου λειτουργήµατος, πρέπει να γίνεται µε τέτοιο τρόπο ώστε η διείσδυση στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή του υποκειµένου των δεδοµένων να είναι η µικρότερη δυνατή στο πλαίσιο εναρµονισµένης εφαρµογής της προστασίας της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής αφενός και της ελευθερίας γνώµης και του δικαιώµατος στην πληροφόρηση αφετέρου, ιδίως µάλιστα όταν πρόκειται για δηµοσίευση ευαίσθητων δεδοµένων που αφορούν στην ερωτική ζωή του υποκειµένου των δεδοµένων». Παράλληλα, η Αρχή έκρινε ότι «η αυτούσια αναπαραγωγή, εν όλω ή εν µέρει, του περιεχοµένου των ιδιωτικών-εµπιστευτικών επικοινωνιών που σχετίζονται µε την ερωτική ζωή των επικονωνούντων, αποτελεί την εντονότερη µορφή επέµβασης στα δικαιώµατα που συγκροτούν την συνταγµατικώς προστατευόµενη ιδιωτική σφαίρα του προσώπου στο σύνολό της (άρθρα 9 παρ.1 εδ.β, 9Α και 19 παρ.1 του Συντάγµατος), και για τον λόγο αυτόν, δηλαδή λόγω της δραστικότητας της επέµβασης αυτής, αποτελεί ταυτοχρόνως και προσβολή του δικαιώµατος στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια κατά το άρθρο 2 παρ. 1 του Συντάγµατος». Η Αρχή, λοιπόν, θεωρεί την αυτούσια αναπαραγωγή περιεχοµένου ερωτικών επικοινωνιών που αφορούν στην ερωτική ζωή των θιγόµενων προσώπων ως µία τόσο κατάφορη προσβολή του δικαιώµατος προστασίας του ιδιωτικού βίου, ώστε να κρίνεται ως αντικείµενη και προς το άρθρο 2 παρ.1 του Συντάγµατος συνδέοντας την προστασία της ερωτικής ζωής και της ιδιωτικής σφαίρας των θιγόµενων µε την προστασία της ίδιας της ανθρώπινης αξίας. Η ως άνω θέση της Αρχής είναι σύµφωνη και µε τη νοµολογία του Συµβουλίου της Επικρατείας. Ειδικότερα, σύµφωνα µε την ΣτΕ 1337/2013, «η µετάδοση πληροφοριών σχετικά µε δραστηριότητα σχετιζόµενη µε την ερωτική ζωή και τις ερωτικές προτιµήσεις προσώπου κατέχοντος δηµόσιο αξίωµα πρέπει να γίνεται µε τρόπο λιτό (και όχι δραµατοποιηµένο), µε την απλή µετάδοση της σχετικής ειδήσεως ή πληροφορίας, να αποβλέπει δε στην ενηµέρωση του κοινού και όχι στον σκανδαλισµό της κοινής γνώµης

27 και στον εξευτελισµό και διασυρµό της προσωπικότητος, καθώς και στην προσβολή της αξιοπρέπειας του προσώπου, η προστασία της οποίας αποτελεί υποχρέωση της Πολιτείας». Περαιτέρω, κατά την ΣτΕ 2848/2013 (βλ. και ΣτΕ 2850/2013) «η δηµοσίευση πληροφορίών για την ιδιωτική ζωή, ιδίως δε για την ερωτική ζωή και το γενετήσιο προσανατολισµό..., υπόκειται σε περιορισµούς που απορρέουν από την υποχρέωση σεβασµού της αξίας κάθε ανθρώπου. Πρέπει, συνεπώς, η αναφορά στα θέµατα αυτά να γίνεται µε απλή µετάδοση της σχετικής είδησης ή πληροφορίας, δηλαδή µε τρόπο λιτό και όχι δραµατοποιηµένο, ο οποίος αποβλέπει στην απολύτως αναγκαία πληροφόρηση του κοινού και όχι στο διασυρµό της προσωπικότητος... και το σκανδαλισµό της κοινής γνώµης», ενώ στη συνέχεια συνδέει έτι µια φορά την ως ανω προσβολή µε την ανθρώπινη αξία αναφέροντας ότι «η άσκηση στην προκειµένη περίπτωση του δικαιώµατος του πληροφορείν µέσω των επίµαχων τηλεοπτικών εκποµπών δεν έγινε µε τη δέουσα, χάριν της επιβαλλόµενης προστασίας της ανθρώπινης αξίας των θιγόµενων προσώπων, απλή και λιτή µετάδοση των σχετικών πληροφοριών, η οποία θα µπορούσε να συνοδεύεται και από απλή γνωστοποίηση στο κοινό των διαθέσιµων αποδεικτικών στοιχείων, που τεκµηρίωναν τη βασιµότητα των σχετικών πληροφοριών». Εποµένως, τόσο η Αρχή Προστασίας Δεδοµένων Προσωπικού Χαρακτήρα όσο και το Συµβούλιο της Επικρατείας θεωρούν την αυτούσια αναπαραγωγή του περιεχοµένου των ιδιωτικών-εµπιστευτικών επικοινωνιών που σχετίζονται µε την ερωτική ζωή των επικονωνούντων, ως µια συµπεριφορά ευθέως αντικείµενη στο άρθρο 2 παρ.1 του Συντάγµατος και, ως εκ τούτου, στην ανθρώπινη αξία. Η διάταξη του άρθρου 2 παρ.1 κατοχυρώνει την προστασία της αξίας του ανθρώπου. Το περιεχόµενο της ως άνω αρχής έγκειται κυρίως στην απαίτηση να µην υποβιβάζεται ο κάθε συγκεκριµένος άνθρωπος σε αντικείµενο, σε απλό µέσο για την εξυπηρέτηση οιωνδήποτε σκοπών ( Κώστας Χ. Χρυσόγονος, Ατοµικά και Κοινωνικά Δικαιώµατα, γ έκδοση, Νοµική Βιβλιοθήκη, σελ.110 ). Πρόκειται για µια νοµικά πλήρως δεσµευτική διάταξη, η οποία, όµως, λόγω της γενικότητάς της, εφαρµόζεται επικουρικά µόνο έναντι των ειδικών διατάξεων που κατοχυρώνουν τα διάφορα ατοµικά δικαιώµατα, στις περιπτώσεις δηλαδή που δεν καλύπτονται από τις ειδικές διατάξεις ( Π.Δ. Δαγτόγλου, Ατοµικά Δικαιώµατα, δ έκδοση, Εκδόσεις Σάκκουλα, σελ ). Περαιτέρω, η αξία του ανθρώπου δεν υπόκειται σε κανένα περιορισµό και σε καµιά επιφύλαξη νόµου, ούτε επιτρέπει εξαιρέσεις στο πλαίσιο των ειδικών κυριαρχικών σχέσεων ( Π.Δ. Δαγτόγλου, Ατοµικά Δικαιώµατα, δ έκδοση, Εκδόσεις Σάκκουλα, σελ ). Εποµένως, ούσα η αξία του ανθρώπου απαραβίαστη και µη υποκείµενη σε περιορισµούς, δεν µπορεί να υπαχθεί σε στάθµιση µε άλλα δικαιώµατα ούτε είναι δυνατόν να εφαρµοστεί η αρχή της αναλογικότητας, όταν ενεργοποιείται η προστασία της διάταξης του άρθρου 2 παρ.1 του Συντάγµατος. Ως εκ τούτου, εσφαλµένα η υπό εξέταση απόφαση εδέχθη εν προκειµένω την εφαρµογή της αρχής της πρακτικής εναρµόνισης, καθώς η εν λόγω αρχή εφαρµόζεται στην περίπτωση δικαιωµάτων σε σύγκρουση και υποκείµενων σε περιορισµούς. Ωστόσο, όπως αναφέρθηκε και αναπτύχθηκε ανωτέρω, η αξία του ανθρώπου είναι απαραβίαστη και µη υποκείµενη σε περιορισµούς και, συνεπώς, παρήλκε η οιαδήποτε στάθµιση µε άλλα δικαιώµατα, εφόσον η Αρχή διαπιστώσει παραβίαση του άρθρου 2 παρ.1 του Συντάγµατος. Ευχαριστώ θερµά για την πάντοτε πολύτιµη καθοδήγησή του τον κ.στυλιανό Κουτνατζή, Λέκτορα Δηµοσίου Δικαίου Νοµικής Σχολής Δηµοκριτείου Πανεπιστηµίου Θράκης

28 Αγγελική Τριανταφύλλου, Δικηγόρος Αθηνών, ΜΔΕ Δηµοσίου Δικαίου ΕΚΠΑ Ο ν.3900/2010 και η επιρροή του στην αίτηση αναίρεσης ενώπιον του ΣτΕ - Αγγελική Τριανταφύλλου Ο ν. 3900/2010 εισήγαγε, µεταξύ άλλων, σηµαντικούς περιορισµούς στην άσκηση ενδίκων βοηθηµάτων ενώπιον του Συµβουλίου της Επικρατείας, ιδίως δε στην άσκηση της αιτήσεως αναιρέσεως, οι οποίοι απασχόλησαν τόσο τη θεωρία όσο και τη νοµολογία σχετικά µε την συµβατότητά τους µε το Σύνταγµα. Άλλωστε, µε τη διάταξη του άρθρου 95 παρ. 1 περ. β του Συντάγµατος, κατοχυρώνεται µεν η αναιρετική αρµοδιότητα του Συµβουλίου της Επικρατείας, επιτρέπεται, όµως, στον κοινό νοµοθέτη, εν όψει µάλιστα και των ορισµών της παρ. 4 του άρθρου 95 του Συντάγµατος, να σταθµίζει το γενικότερο συµφέρον της Δικαιοσύνης, και, ενεργώντας µε βάση αντικειµενικά και απρόσωπα κριτήρια, είτε να εξαιρεί από την υπαγωγή στο ένδικο µέσο της αιτήσεως αναιρέσεως τις τελεσίδικες αποφάσεις των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων που εκδίδονται επί ορισµένων κατηγοριών υποθέσεων, είτε να διαµορφώνει τις δικονοµικές προϋποθέσεις ασκήσεως του ενδίκου αυτού µέσου κατά τρόπο που να συµβάλλει στην ταχύτερη και αποτελεσµατικότερη δικαστική προστασία 5. Ο νοµοθέτης µε τον ν. 3900/2010, απέβλεψε στην αποσυµφόρηση του Συµβουλίου της Επικρατείας από τον υπερβολικά µεγάλο αριθµό αιτήσεων αναιρέσεως, µε σκοπό να εξυπηρετηθεί ο προορισµός αυτού ως Ανωτάτου Διοικητικού Δικαστηρίου και να επιτευχθεί µεγαλύτερη ταχύτητα και αποτελεσµατικότητα στην απονοµή της διοικητικής δικαιοσύνης σε υποθέσεις που θέτουν σοβαρά νοµικά ζητήµατα. Για την επίτευξη του σκοπού αυτού, λοιπόν, προέκρινε αντί του πλήρους αποκλεισµού του αναιρετικού ελέγχου σε συγκεκριµένες κατηγορίες υποθέσεων, το νοµοθετικό περιορισµό, επί τη βάσει αντικειµενικών κριτηρίων, των λόγων παραδεκτού της αιτήσεως αναιρέσεως, εν όψει δε του ότι βασικός σκοπός του Δικαστηρίου, σύµφωνα µε την αιτιολογική έκθεση του ανωτέρω νόµου, είναι η ενότητα της νοµολογίας του στο πεδίο της διοικητικής δικαιοσύνης. Το πιο σηµαντικό ζήτηµα που ανακύπτει από τις µεταρρυθµίσεις αυτές στο επίπεδο της άσκησης των ενδίκων µέσων είναι η σύµφωνα µε το άρθρο 12 αναγωγή της νοµολογίας σε νέα προϋπόθεση για την παραδεκτή άσκηση της αναιρέσεως ενώπιον του Συµβουλίου της Επικρατείας. Έτσι «Η αίτηση αναιρέσεως επιτρέπεται µόνον όταν προβάλλεται από τον διάδικο µε συγκεκριµένους ισχυρισµούς που περιέχονται στο εισαγωγικό δικόγραφο ότι δεν υπάρχει νοµολογία του Συµβουλίου της Επικρατείας ή ότι υπάρχει αντίθεση της προσβαλλόµενης αποφάσεως προς τη νοµολογία του Συµβουλίου της Επικρατείας ή άλλου ανώτατου δικαστηρίου είτε προς ανέκκλητη απόφαση διοικητικού δικαστηρίου.» Οι ρυθµίσεις αυτές επικρίθηκαν έντονα µε το σκεπτικό, ότι κατ αυτόν τον τρόπο εισάγεται στη χώρα µας ο αγγλοσαξωνικός θεσµός του «προηγούµενου» και η νοµολογία του ΣτΕ ανάγεται κατ αποτέλεσµα σε πηγή του δικαίου 6. Σύµφωνα δε µε την άποψη αυτή, η νοµολογία παγιώνεται και το Δικαστήριο χάνει τη θεσµική του δυνατότητα να µεταβάλει αυτήν εάν κρίνει, ότι η προηγούµενη θέση του ήταν εσφαλµένη. Σε κάθε περίπτωση, το συµπέρασµα δεν µπορεί να είναι διάφορο από το ότι η δικαστική προστασία οφείλει να είναι πλήρης, έγκαιρη και αποτελεσµατική. Ο νοµοθέτης πρέπει να λαµβάνει υπ όψιν του ότι ο εξορθολογισµός των διαδικασιών και της επιτάχυνσης της διοικητικής δίκης δεν πρέπει να οδηγεί στην καταστρατήγηση δικονοµικών δικαιωµάτων και στην πλήρη αποδυνάµωση του δικαιώµατος της δικαστικής προστασίας. Βασικός σκοπός µπορεί να είναι η ενότητα της νοµολογίας, όµως δεν πρέπει να παραβλέπεται ότι κύριος ρόλος του Συµβουλίου της Επικρατείας πρέπει να είναι η διαφύλαξη και η ενίσχυση της νοµιµότητας, όπως αυτή απορρέει από το Σύνταγµα. 7 5 ΣτΕ 196/2012, ΕΔΔΔΔ 2012/ Έκθεση Επιστηµονικής Επιτροπής της Βουλής. 7 Ν. Ταµιωλάκη, Ο νόµος 3900/2010 : Η διοικητική δικαιοσύνη in vitro, ΕφηµΔΔ 3/2011.

29 Φωτογραφικό Υλικό από τις θεσµικές - επιστηµονικές παρεµβάσεις της Ε.Α.Ν.Δ.Α. Συνάντηση Προεδρείου Ε.Α.Ν.Δ.Α. µε τον Υπουργό Δικαιοσύνης, Διαφάνειας κ α ι Α ν θ ρ ω π ί ν ω ν Δ ι κ α ι ω µ ά τ ω ν κ. Κοντονή. Συνάντηση Προεδρείου Ε.Α.Ν.Δ.Α. µε την Υπουργό Εργασίας, Κοινωνικής Α σ φ ά λ ι σ η ς κ α ι Κ ο ι ν ω ν ι κ ή ς Αλληλεγγύης κ. Αχτσιόγλου

30 Συνάντηση Διοικητικού Συµβουλίου Ε.Α.Ν.Δ.Α. µε τον Πρόεδρο του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών κ.αλεξανδρή. Σ υ ν ά ν τ η σ η Ε π ι τ ρ ο π ή ς µ ε λ ώ ν Ε.Α.Ν.Δ.Α. για θέµατα καθηµερινότητας µε τον Γενικό Γραµµατέα του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωµάτων κ. Σάρλη Σεµινάρια Ε.Α.Ν.Δ.Α.