Ετερότητα. Ρατσισμός Εννοιολογικές οριοθετήσεις-θεωρητική πλαισίωση

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ετερότητα. Ρατσισμός Εννοιολογικές οριοθετήσεις-θεωρητική πλαισίωση"

Transcript

1 Ετερότητα. Ρατσισμός Εννοιολογικές οριοθετήσεις-θεωρητική πλαισίωση ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Ορίζοντας τον «άλλο» Κάθε άνθρωπος, επιχειρώντας να ορίσει τις «κοινωνικές του συντεταγμένες» σε ένα πλαίσιο κοινωνικών κατηγοριών και κοινωνικών ομάδων, όταν πρέπει δηλαδή να περιγράψει «ποιος είναι», διαπιστώνει ότι μπορεί να ορίσει τον εαυτό του με βάση την ένταξή του σε πολλές και διαφορετικές κοινωνικές κατηγορίες. Με άλλα λόγια, τα όρια του «εμείς» (εγώ) και «οι άλλοι» προσδιορίζονται με τρόπο που μεταβάλει αυτή την κατάταξη-κατηγοριοποίηση ανάλογα με το γνώρισμα στο οποίο αναφερόμαστε κάθε φορά: π.χ. μέλος μιας οικογένειας, μέλος του διδακτικού προσωπικού στο Δημοκρίτειο, Θεσσαλή, γυναίκα, μητέρα, μελαχρινή με καστανά μάτια, Ελληνίδα, Βορειο-ηπειρώτισσα, μέτριο οικονομικό προφίλ, «ξένη» στον τόπο μόνιμης κατοικίας κ.ο.κ. Όταν αναφερόμαστε σε ένα γνώρισμα από τα τόσα που κατά περίπτωση μας χαρακτηρίζουν, αυτομάτως συνδεόμαστε με κάποιους ανθρώπους που έχουν το ίδιο γνώρισμα και φυσικά διαφοροποιούμαστε από τους υπόλοιπους (βλ. Γ. Τσιάκαλου, Οδηγός Αντιρατσιστικής Εκπαίδευσης, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2000, 123 κ.ε.) Με αυτή τη μικρή εισαγωγή διαφαίνεται ότι κατά περίπτωση διαμορφώνονται πλειονότητες/πλειοψηφίες που ορίζουν και την αποδοχή ή όχι του «άλλου», του διαφορετικού. Έχει επικρατήσει, βέβαια, να θεωρείται ως κύρια αιτία για τον χαρακτηρισμό κάποιου ως «άλλου» (και μάλιστα με αφορμή τα μεγάλα μεταναστευτικά ρεύματα που κατά καιρούς επηρεάζουν συγκεκριμένες χώρες) αυτός που ανήκει σε άλλο έθνος με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε επίπεδο κουλτούρας: φυλετική, εθνοτική καταγωγή, θρησκεία, πεποιθήσεις (Εγώ ρατσιστής; Ευρωπαϊκές Κοινότητες, 1998, διαθέσιμο στο: Και όμως είναι πολύ σημαντικές οι πολιτισμικές διαφορές και σε επίπεδο κατακόρυφης θεώρησης των κοινωνικών δεδομένων, στην ίδια ομάδα, π.χ. Έλληνες: χριστιανοί, καθολικοί, μουσουλμάνοι, «αιρετικοί» Κρήτες, Θράκες, Μακεδόνες Βλάχοι, Πόντιοι, Σαρακατσάνοι, Χασιώτες Τσιγγάνοι γεωργοί, κτηνοτρόφοι, δημόσιοι υπάλληλοι, γιατροί, δικηγόροι παλιννοστούντες, μετανάστες, νεοπρόσφυγες.υγιείς, Α.Μ.Ε.Α., άτομα με εξαρτήσεις, ομοφυλόφιλοι, νέοι, ηλικιωμένοι κ.λ.π.: προκαταλήψεις σε επίπεδο κοινωνικής τάξης, αναπηρίας, ηλικίας, ακόμα και γενετήσιου προσανατολισμού. Η πολυπολιτισμικότητα του εμπειρικού-βιωματικού χώρου διαμορφώνει ένα πλαίσιο στο οποίο είναι δυνατό να εμφανιστούν ή να αποτραπούν ρατσιστικές συμπεριφορές. Παρατηρούνται έμμεσες και άμεσες διακρίσεις που εγκεντρίζονται ως προς τα γενεσιουργά αίτια και σε προκαταλήψεις του οικογενειακού και του κοινωνικού περιβάλλοντος κάθε ανθρώπου και αφορούν την αρνητική διάθεση αποδοχής για άτομα ή ομάδες φυλετικά, γλωσσικά, εθνικά, πολιτισμικά διαφορετικών από την κοινωνική πλειοψηφία. Ούτε η συγχρονική ποικιλότητα αλλά ούτε και η διαπολιτισμική ρευστότητα και δυναμική βρήκαν τη θέση τους στην κατασκευή της εθνικής ταυτότητας, ενώ οι «άλλοι» περιορίστηκαν στην αθέατη πλευρά, άγνωστοι, πρόσφοροι σε κάθε είδους μυθοπλασία. Στα περισσότερα από τα εθνικά κράτη, οι «διαφορετικοί» αντιμετωπίστηκαν ως συλλογικότητες και εκεί παρά τις όποιες διακυμάνσεις διαμορφώθηκε ο όρος «μειονότητα». Στην Ελλάδα η διαχείριση της διαφορετικότητας υπήρξε ασχολία των λίγων και των «εμπίστων» ειδικών και

2 κρατήθηκε έξω από ό,τι θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο «νόμιμου» προβληματισμού του πολίτη, ιδίως όταν τα χαρακτηριστικά των «διαφορετικών» προσέγγιζαν εκείνα του πληθυσμού όμορου κράτους (Λαφαζάνη, 1997, Εμείς και οι «άλλοι», Σύγχρονα Θέματα, 11). Σήμερα, παρόλο που η εθνο-πολιτισμική αντιπαλότητα που σφράγισε τη σχέση με τους «διαφορετικούς» υποχωρεί, το πρόβλημα υφίσταται. Η διαπολιτισμική επικοινωνία είναι δύσκολη. Το αίτημα της ανοχής ή της ανεκτικότητας της διαφοράς (tolerance) που συχνά παρουσιάζεται να συμπυκνώνει τις πιο προωθημένες μορφές κοινωνικοπολιτικών αντιστάσεων των σύγχρονων κοινωνιών έναντι των ποικίλων μορφών εθνικισμού, ρατσισμού και ξενοφοβίας, δεν μπορεί να θεωρηθεί ως ικανοποιητική κατάθεση αφού προϋποθέτει, ως όρος, τη γενναιοδωρία του ανωτέρου, ότι η διαφορά έχει ήδη αξιολογηθεί ως κάτι αρνητικό το οποίο καλούμαστε να ανεχθούμε. (ό.π. 12) Η εκπαίδευση θεωρείται ίσως ο σημαντικότερος χώρος για τη διδασκαλία της ισότητας μεταξύ του «εγώ-εμείς» και «οι άλλοι», της διαπολιτισμικής επικοινωνίας και της θετικής αλληλεπίδρασης. Οι αρχές της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης διαπνέουν τα Προγράμματα Σπουδών και τα σχολικά εγχειρίδια πολλών χωρών (στο Πρόγραμμα θα αναφερθούμε σε έρευνες που αφορούν την ελληνική εκπαίδευση). 1. Ετερότητα 1 : ορισμός Η ετερότητα ορίζεται ως η κατάσταση ή η ιδιότητα του «άλλου», το γεγονός ότι κάποιος είναι ο «άλλος» ή ο «διαφορετικός». Προϋποθέτει ένα εγώ ή εμείς που να 1 Γενικά: Δεν υφίσταται μία ενιαία θεωρητική προσέγγιση της ετερότητας. Υπάρχουν δύο προσεγγίσεις: α. η αντικειμενική-ουσιολογική: αντικειμενική κατάσταση, ανιχνεύσιμη διαφορά σε επίπεδο πλούτου ή αισθητικού κεφαλαίου. Ως τέτοια αποτυπώνεται στη συνείδηση των υποκειμένων (Α. Γκότοβος, 2003, Εκπαίδευση και ετερότητα, Αθήνα, Μεταίχμιο, 13): β. η ερμηνευτική - φαινομενολογική Η αντίληψη περί του διαφορετικού, εν μέρει τουλάχιστον, κατασκευάζεται από το ίδιο το υποκείμενο, στην περίπτωση του ορισμού της ετερότητας, από τον ανιχνευτή της κατά περίπτωση διαφοράς. Με άλλα λόγια, η διαφορά μπορεί να οφείλεται στη λειτουργία του/των αντιληπτικού/ών μηχανισμού/ών, που με τη σειρά του/τους μπορεί να σχετίζεται/ονται πολύ, λίγο ή καθόλου με μία υπαρκτή διαφορά (ό.π., 14) Η διαπολιτισμική παιδαγωγική με βάση την πρώτη θεώρηση επικεντρώνεται στην «πραγματική» διαφορά. Με βάση την τρέχουσα πολιτική ορθότητα θα τονίσει το δικαίωμα στη διαφορά, την υποχρέωση του σχολείου να βρει στο ΑΠ ειδικό χώρο για τη στέγασή της, να διαφοροποιήσει τη γενικότερη φιλοσοφία του, ώστε το περιβάλλον μέσα στο οποίο αυτή θα στεγαστεί να είναι φιλικό κτλ.. Με βάση τη δεύτερη θεώρηση θα δώσει έμφαση στη γένεση και την αντίληψη της διαφοράς. Σε επίπεδο εφαρμογών πχ θα ενδιαφερθεί να γίνει συνειδητό στους εκπαιδευτικούς ότι οι διαφορές κατασκευάζονται ασυνείδητα και όχι απλά ότι πρέπει να τις σέβονται... Τελικά, οι δύο θεωρήσεις συγκλίνουν/συμφωνούν γύρω από την αντικειμενική υπόσταση της διαφοράς; μέσα στο χρόνο ο αρχικός φορέας ορισμού της διαφοράς γίνεται αποτελεσματικός στη διαμόρφωση της συνείδησης του «άλλου» ότι είναι διαφορετικός (ό.π., 15). Η Μαρία Θωµαΐδου, αναφέρει ότι η Ντιάνα Ρίµπολι διακρίνει την ετερότητα σε εξωτερική, που αναφέρεται/αφορά ομάδες ανθρώπων και τόπους διαφορετικούς με κριτήρια γεωγραφικά-πολιτιστικά και σε εσωτερική που αφορά µειονότητες στο εσωτερικό του ίδιου πολιτισµού ή της ίδιας χώρας (Ν. Ρίμπολι, 2006, Πλησιάζοντας τον άλλο. Μύθοι και αυταπάτες του ανθρωπολόγου στην προσπάθειά του να αντιμετωπίσει την ετερότητα στη Δύση και στην Ανατολή. Στο Κυριακάκης, Γ. Μιχαηλίδου, Μ. Η προσέγγιση του άλλου, Αθήνα: Μεταίχμιο, 144. Στο: Μ. Θωµαΐδου, 2010, Η έννοια του ξένου στα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας του Γυμνασίου, Διπλωματική εργασία, Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία, Πανεπιστήμιο Πατρών, 22. Διαθέσιμο στο: έννοια του ξένου στα λογοτεχνικά κείμενα του Γυμνασίου.pdf ).

3 αυτοπροσδιορίζεται έτσι, σε σχέση με τον άλλο ή τους άλλους. Η λέξη αποτελεί ελληνική απόδοση του όρου alterity, του οποίου η ρίζα ετερο- προέρχεται από το λατινικό alter που σημαίνει ο άλλος από δύο άτομα (ο ένας και ο άλλος) (Institute forrights equality & diversity, διαθέσιμο στο: Αν., Ε. Τεμπρίδου, 2011, Η παρουσία της ετερότητας στα βιβλία Γλώσσας της Ε και ΣΤ Δημοτικού και η προβολή των Παρευξείνιων χωρών μέσα από διαθεματικές δραστηριότητες, ΤΓΦΠΠΧ-ΔΠΘ, 11). Η ετερότητα αποτελεί φιλοσοφικό και ανθρωπολογικό όρο που σημασιοδοτεί τον «άλλο» και ορίζεται ως η κατάσταση στην οποία ένα άτομο έχει την αυτογνωσία/αναγνωρίζει ότι είναι μοναδικά διαφορετικό από άλλους ανθρώπους. Ανάλογα με τις κοινωνικές συνθήκες, τις σχέσεις ισχύος και εξουσίας, τις προοπτικές επιβίωσης, ένταξης και ανέλιξης, οι μειοψηφικές-μειονοτικές ομάδες απορρίπτουν ή εναγκαλίζονται την ιδιότητά τους ως «άλλοι» στο πλαίσιο της κοινωνικής δυναμικής των διακρίσεων, του αποκλεισμού, της διεκδίκησης δικαιωμάτων και της ισότιμης κοινωνικής συμμετοχής (Τεμπρίδου, ό.π., 12). Η ετερότητα, έτσι, αποτελεί την αναγκαία συνιστώσα της/μιας ταυτότητας και ταυτόχρονα προβληματική συνισταμένη της. Εξάλλου, κανένας δεν ενεργεί και δεν βιώνει στο κενό. Η ταυτότητα του «εγώ» προϋποθέτει έναν «άλλο» (J. Cummins, 2002, Ταυτότητες υπό διαπραγμάτευση. Εκπαίδευση με σκοπό την Ενδυνάμωση σε μια Κοινωνία της Ετερότητας, Eισαγωγή - Επιμέλεια Ελένη Σκούρτου, μτφρ. Σουζάνα Αργύρη, Αθήνα: Gutenberg, (Διαπολιτισμική Παιδαγωγική/5), 10, Πρόλογος). Το ίδιο υποστηρίζει και ο Κάρλος Φουέντες: «Είμαστε υποταγμένοι στην κριτική του άλλου. Όσο βλέπουμε, άλλο τόσο μας βλέπουν... Ανακαλύπτουμε πως μόνο μια νεκρή ταυτότητα είναι μια σταθερή ταυτότητα» (Κ. Φουέντες, 2004, Ξενοφοβία. Στο: Σε αυτά πιστεύω. Αυτοβιογραφικά σημειώματα. μτφρ. Αμαλία Βασιλακάκη. Αθήνα: Καστανιώτης, 225) Η έννοια της ετερότητας, λοιπόν, συνδέεται σταθερά με την έννοια της ταυτότητας, σε άρρηκτη σχέση αλλά όχι σε σχέση κατοπτρισμού προς αυτήν. Στο πλαίσιο των πολιτισμικών σπουδών η ετερότητα φαίνεται ότι θεωρείται ως ένα ισχυρό μέσο/όργανο ιστορικής εξέλιξης ακριβώς επειδή όταν φέρει τη σημασία της διαφοράς είναι η ιστορική εξέλιξη (βλ. σχετικά: Γ. Κυριακάκης, Μ. Μιχαηλίδου, 2006, Η προσέγγιση του άλλου: Ιδεολογία, μεθοδολογία και ερευνητική πρακτική. Στο: Κυριακάκης, Γ. - Μιχαηλίδου, Μ. (επιμ.): Η προσέγγιση του άλλου: Ιδεολογία, μεθοδολογία και ερευνητική πρακτική, Αθήνα: Μεταίχμιο, 265 Α. Ζάρας, 2014, «Η ξενιτιά που κύκλους κάνει.αναπαραστάσεις του πρόσφυγα-μετανάστη στα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γυμνασίου με τη συνδρομή του ελληνικού κινηματογράφου της μεταπολεμικής περιόδου, ΤΓΦΠΠΧ-ΔΠΘ, 11-22). Η ταυτότητα εμπερικλείει πάντοτε τη διαφορετικότητα και την έννοια του Άλλου, ενώ συγκροτείται μέσα σε ένα πλέγμα σχέσεων. Ο Ε. Hobsbawm πιστεύει ότι «[ ] τέσσερα κριτήρια θεωρούνται πρωταρχικά για τη συγκρότηση της ταυτότητας του ατόμου: α) η ιδεολογία, β) η ιστοριογραφία που έχει σημαντικό ρόλο όσον αφορά την εθνική αναφορά, γ) η λογοτεχνία που επεξεργάζεται, αναπλάθει, δραματοποιεί και αφηγείται την καθημερινή ζωή και δ) η γλώσσα που αποτελεί το σημαντικότερο εργαλείο κοινωνικοποίησης, γιατί, όπως έχει υποστηριχθεί, κάθε άτομο συνειδητοποιεί την ταυτότητά του εκφράζοντας και βλέποντας τον εαυτό του διαμέσου του άλλου» (Λ. Αλιπράντη-Μαράτου, Π. Γαληνού, 2000, Πολιτισμικές Ταυτότητες: από το Τοπικό στο Παγκόσμιο; Στο: Χρ. Κωνσταντοπούλου-Λ. Μαράτου-Αλιπράντη-Δ. Γερμανός- Θ. Οικονόμου (επιμ.): «Εμείς» και οι «άλλοι». Αναφορές στις τάσεις και τα σύμβολα. Αθήνα: Τυπωθήτω Γιώργος Δαρδανός, 111, στο: Ζάρας, ό.π.).

4 Η πολιτισμική ταυτότητα 2, ειδικότερα -που ως ορισμός αφορά την προσπάθεια εννοιοδότησης του σχολικού πολιτισμικού συγκείμενου από το οποίο ορίζεται και η διαχείριση της ετερότητας σε εκπαιδευτικά περιβάλλοντα- του κάθε ατόμου ως σύνολο διαμορφωμένων και διαμορφούμενων χαρακτηριστικών-ιδιοτήτων βασίζεται σε στοιχεία που προκύπτουν αφενός από την ιδιότητά του ως μέλους μιας ομάδας και αφετέρου από τις προσωπικές-ατομικές ιδιότητες. Το σύνολο των χαρακτηριστικών συναπαρτίζουν αμετάβλητα δεδομένα, όπως είναι το φύλο και η ιθαγένεια αλλά και από μεταβαλλόμενα, ή έχοντα τη δυνατότητα να μεταβληθούν όπως είναι το μορφωτικό επίπεδο ή οι προτιμήσεις (Ζ. Πρυνεντύ, 2000, Πολιτισμική ταυτότητα. Μεταξύ Μύθου και Πραγματικότητας. Στο: Χρ. Κωνσταντοπούλου-Λ. Μαράτου-Αλιπράντη-Δ. Γερμανός-Θ. Οικονόμου (επιμ.): «Εμείς» και οι «άλλοι». Αναφορές στις τάσεις και τα σύμβολα, Αθήνα: Τυπωθήτω Γιώργος Δαρδανός, 51) Ετερότητα-διαφορά 3 : σημασιολογικές. διαφορές Σύμφωνα με το Λεξικό της Οξφόρδης «διαφορετικότητα είναι η κατάσταση ή η ιδιότητα του να είσαι διαφορετικός, να ποικίλεις, να είσαι ανόμοιος, να αποκλίνεις, όπως για παράδειγμα το ανθρώπινο είδος (βλ. E. Ranly, 2005, Diversity, Ohio Northern University. «A definition: - the condition or quality of being diverse, different, or varied; difference, unlikenes (Oxford English Dictionary). An example - the human race». Διαθέσιμο στο: E. Ranly, 2006, Defining Diversity, Ohio Northern University. Διαθέσιμο στο: Η έννοια της διαφορετικότητας (ελληνική απόδοση του diversity) ως αξίας στηρίζεται στην αναγνώριση, στην αποδοχή και στο σεβασμό του «άλλου». Σημαίνει κατανόηση για τη μοναδικότητα κάθε ατόμου και αναγνώριση των ατομικών διαφορών. Είναι η εξερεύνηση, η αναγνώριση και η συνύπαρξη αυτών των διαφορών σε ένα ασφαλές, θετικό και υποστηρικτικό περιβάλλον, ιδιαίτερα σε πλαίσιο διαμόρφωσης και ανάπτυξης της προσωπικότητας, όπως είναι το σχολείο (Τεμπρίδου, ό.π., 13). Μπορεί να θεωρηθεί και ως η υποστήριξη της αποδοχής/αναγνώρισης, η θετική ενθάρρυνση και η επικρότηση των πολλαπλών ταυτοτήτων οι οποίες αποδίδονται σε ένα/κάθε ατόμο το οποίο δρα ως αυτόνομο και αυτοπροσδιοριζόμενο υποκείμενο (Institute for rights equality & diversity. Διαθέσιμο στο: 2 Το οικογενειακό, σχολικό και ευρύτερο το κοινωνικοπολιτισμικό περί/συγ/κείμενο πλαισιώνει τη διαδικασία πολιτισμοποίησης για τη διαμόρφωση της πολιτισμικής ταυτότητας του ατόμου -στην εκπαίδευση, για τη διαμόρφωση της πολιτισμικής ταυτότητας του υποκειμένου της εκπαιδευτικής διαδικασίας (βλ. σχετικά Α. Κεσίδου, Ετερότητα και διαπολιτισμική επικοινωνία. Διαθέσιμο στο: 3 Η σημασιολογική συγγένεια των δύο λέξεων/όρων/εννοιών ετερότητα και διαφορετικότητα καταγράφεται και στο: Γ. Μπαμπινιώτης, 2005, Β Έκδοση, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Κέντρο Λεξικολογίας ΕΠΕ. Συγκεκριμένα: στη λέξη ετερότητα αποδίδεται το σημαινόμενο: η έλλειψη ομοιότητα κατά το είδος, τη θέση, την τάξη (σ. 681) στη λέξη διαφορετικότητα αποδίδεται το σημαινόμενο: το να διαφέρει (κάποιος) από τους άλλους (τους πολλούς) ως προς τα εξωτερικά χαρακτηριστικά, την καταγωγή, τις επιλογές του κ.ά. (σ. 499) Οι αποχρώσες σημασιολογικές αποκλίσεις του λεξικού δεν καλύπτουν την οροθέτηση των εννοιών στο πλαίσιο της διαπολιτισμικής αγωγής/παιδαγωγικής/εκπαίδευσης. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής του 1998, ΑΠΘ-Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη) η λέξη ετερότητα αποδίδεται με το ίδιο σημαινόμενο ενώ η λέξη διαφορετικότητα δεν έχει ενταχτεί στο λημματολόγιο.

5 Η μελέτη του διαφορετικού, του ξένου, του εξωτικού, του πρωτόγονου, του περιθωριακού ή του παραβατικού «[ ] υπονοεί εξαρχής την ύπαρξη ενός οικείου, κανονικού, εξελιγμένου, νομιμοποιημένου και νομοταγούς, που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο είναι το μέτρο με το οποίο μετρούμε τον άλλο. Η ετερότητα, λοιπόν, συνιστά το διαλεκτικό έτερο της ταυτότητας και, στην ουσία, μία κριτική ανασκόπηση των ζητημάτων που προκύπτουν από τη μελέτη του άλλου δεν θα μπορούσε να αγνοήσει το γεγονός πως ο άλλος υπάρχει μόνο μέσα από τη σχέση με τον εαυτό και πως η ετερότητα εν γένει συγκροτείται μέσα από τη σχέση της με την ταυτότητα» (Κυριακάκης, Μιχαηλίδου, ό.π., 9, στο Ζάρας, ό.π., 15). Εκπαίδευση και ετερότητα Σε μία πολυπολιτισμική κοινωνία, η οποία στοχεύει στην προώθηση του διαπολιτισμού, η εκπαίδευση βρίσκεται αντιμέτωπη, συχνά, με μία φορτισμένη με ετερότητα (ρεαλιστική ή φαντασιακή) παιδαγωγική συνάντηση. Πρόκειται για ετερότητα η οποία παραπέμπει εκτός των προσωπικών χαρακτηριστικών και στις διαφορετικές εθνικές, εθνοτικές, θρησκευτικές και γλωσσικές εντάξεις των μαθητών ενός σχολείου 4. Η εκπαίδευση και οι εκπαιδευτικοί οργανισμοί έχουν να απαντήσουν σε πολλά ερωτήματα που σχετίζονται με τη διαχείριση της ετερότητας, όπως λ.χ.; Πώς διαμορφώνεται και πώς πρέπει να ασκείται η αγωγή και η εκπαίδευση/μάθηση σε συνθήκες ετερότητας; Ποιος ορίζει πότε, πού, ποιον ή τι ως διαφορετικό; (Α. Γκότοβος, 2003, Εκπαίδευση και ετερότητα, Αθήνα: Μεταίχμιο, σ ). Η ετερότητα εμπλέκεται στην εννοιοδότηση της Διαπολιτισμικής Παιδαγωγικής στις δύο εκφρασμένες και στην ελληνική επιστημονική βιβλιογραφία διακριτές τάσεις: 1. Σύμφωνα με την πρώτη τάση, οι μαθητές στο σχολείο είναι φορείς όχι μόνο προσωπικής ταυτότητας αλλά και φορείς κοινωνικών ταυτοτήτων (π.χ. εθνικής, εθνοτικής, θρησκευτικής) ως μέλη συλλογικοτήτων. Αυτές οι ταυτότητες εκπροσωπούν την ετερότητα ως καθεστώς. Το σχολείο -η εκπαίδευση γενικότερασυνειδητοποιώντας την εκπροσώπηση περισσότερων (και όχι μιας) συλλογικοτήτων, τουλάχιστον μετά τη δεκαετία του 1990, πρέπει να διασφαλίσει τη συνύπαρξη σε ένα κλίμα αμοιβαίου σεβασμού και αλληλεπίδρασης Η προστασία της ετερότητας είναι αποστολή και υποχρέωση του σχολείου (Γκότοβος, ό.π., 6-7). 2. Στο δεύτερο πλαίσιο αρχών η ετερότητα αντιμετωπίζεται είτε ως γεγονός είτε ως πεποίθηση. Στη συγκεκριμένη θεώρηση αφορά το εκπαιδευτικό έργο στο βαθμό που μπορεί να αξιοποιηθεί προς την κατεύθυνση της ικανοποίησης στόχων διαπολιτισμικής αγωγής-εκπαίδευσης και να αποτελέσει μορφωτικό κεφάλαιο και να αξιοποιηθεί ανάλογα ή -στην αρνητική περίπτωση- στο βαθμό που επιβραδύνει ή εκμηδενίζει το όφελος που προβλέπεται να έχει ο μαθητής από τη θητεία του στο σχολείο (ό.π., 7) 4 Ως -ειδικές- μορφές πολιτισμικής ετερότητας (είτε αναφορικά με τμήματα του γηγενούς πληθυσμού που έχουν χαρακτηριστικά του «διαφορετικού» σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό είτε με νέους αλλόχθονες πληθυσμούς που μεταναστεύουν στη χώρα) αναφέρονται οι εξής: -εθνική ετερότητα -εθνοτική ετερότητα -θρησκευτική ετερότητα -γλωσσική ετερότητα -πολιτισμική ετερότητα (αξιακοί κώδικες, στάσεις, ενδιαφέροντα, καθημερινές πρακτικές, γνώσεις και δεξιότητες κ.ά.) (Α. Γκότοβος, 2003, Εκπαίδευση και ετερότητα, Αθήνα: Μεταίχμιο, 59 Α. Κεσίδου, ό.π.).

6 Οι μαθητές, ως πολυταυτοτικά υποκείμενα, συνδέονται με την ετερότητα με σημείο αναφοράς όχι τις διαχωριστικές γραμμές-σε σχέση με τους συμμαθητές- σε γεωγραφικό, οικονομικό, μορφωτικό, πολιτισμικό επίπεδο αλλά τις διαφοροποιήσεις σε εθνικό, εθνοτικό, θρησκευτικό και γλωσσικό (ό.π.,10) που έχει αποτελέσει μέχρι τώρα την περιοχή ενασχόλησης της διαπολιτισμικής παιδαγωγικής. Ρατσισμός 5 : ορισμός Ο ρατσισμός αρχίζει όταν η διαφορά, πραγματική ή φανταστική, προτάσσεται για να δικαιολογήσει μία επίθεση. Επίθεση που στηρίζεται στην αποτυχία κατανόησης του άλλου, στην ανικανότητα αποδοχής της διαφοράς και έναρξης διαλόγου (Mario Soares, Εγώ ρατσιστής, ό.π., 30). Ο ρατσισμός 6 ορίζεται ως ένα (το) πλέγμα αντιλήψεων, στάσεων, συμπεριφορών και/ή θεσμοθετημένων μέτρων που εξαναγκάζει ορισμένους ανθρώπους σε υποτελή διαβίωση, και αυτό μόνο και μόνο επειδή ανήκουν σε μία διακριτή κατηγορία ατόμων. Ως δικαιολογία για τις διακρίσεις χρησιμοποιείται η διαφορετικότητα της ομάδας, στην οποία, συχνά - αλλά όχι πάντα-, προσάπτεται μία υποτιθέμενη κατωτερότητα ή και επικινδυνότητα (Γ. Τσιάκαλος, 2000, Οδηγός Αντιρατσιστικής Εκπαίδευσης, 77). Ως όρος η «υποτελής διαβίωση» καλύπτει έννοιες σε ένα πολύ ευρύ φάσμα με σταθερό σημείο αναφοράς τον αποκλεισμό από δημόσια και κοινωνικά αγαθά ή την ανισότιμη συμμετοχή σε αυτά (ό.π.). Ο Γ. Τσιάκαλος, στο κλασικό πλέον βιβλίο του κατηγοριοποιεί τον ρατσισμό 7 σε σχέση με τα γενεσιουργά αίτια ως εξής: 1. Ο ρατσισμός ως αποτέλεσμα ρατσιστικών αντιλήψεων Πρόκειται για ρατσιστική συμπεριφορά στην εκδήλωση της οποίας διαπιστώνεται εναρμόνισή της με ένα πλέγμα αντιλήψεων και στάσεων σε μία σχέση τροφοδότησης από μία ολοκληρωμένη ρατσιστική εικόνα για την κοινωνία (ό.π., 78). Πρόκειται για 5 ρατσισμός: η αντίληψη εκείνων που πιστεύουν ότι η δική τους φυλή είναι ανώτερη από τις άλλες που η φύση τις έχει καταδικάσει σε κληρονομική κατωτερότητα // κοινωνικός ρατσισμός για ανάλογη αντίληψη και συμπεριφορά σε βάρος κοινωνικών ομάδων που μειονεκτούν ή διαφέρουν, Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής, 1998, ΑΠΘ-Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη), ο ρατσισμός στην εποχή μας και με όρους διαπολιτισμικής εκπαίδευσης ορίζεται και πολύ περισσότερο αποτελεί έναν πολιτισμικό ρατσισμό σύμφωνα με το εξής πρότυπο: Οι διαφορές μεταξύ των ανθρώπων δεν μπορούν να διαγραφούν και καθορίζονται από τις πολιτισμικές τους ιδιαιτερότητες. Γι αυτό τον λόγο δεν είναι μόνο δίκαιο, αλλά τίθεται και ενάντια στη φύση του ανθρώπου, αν ο ίδιος δεν φροντίζει για τη δημιουργία ομοιογενών πολιτισμικών χώρων ζωής, καθώς επισημαίνεται ότι ο άνθρωπος καταπιέζει άλλους ανθρώπους ακόμα και στη δική του χώρα καταγωγής (Σ. Μ. Νικολάου, Ο κοινωνικός και σχολικός αποκλεισμός - Προτάσεις στο πλαίσιο της Διαπολιτισμικής Παιδαγωγικής. Διαθέσιμο στο: 7 Η Νικολάου (ό.π.) αναφέρει: Ως αιτίες του ρατσισμού και του μίσους απέναντι στο ξένο μπορούν να επισημανθούν: οι βασικές θέσεις και επιπτώσεις φυσικών, χωρικών, επιστημονικών, κοινωνικών και δημογραφικών ανισοτήτων οι αιτίες και οι επιδράσεις των μεταναστευτικών κινήσεων στο παρόν και το παρελθόν οι διεθνείς κινήσεις για τον κανονισμό θρησκευτικών, εθνικών και πολιτικών συγκρούσεων οι δυνατότητες της συμβίωσης των μειονοτήτων και των πλειονοτήτων σε πολυπολιτισμικές κοινωνίες. Ουσιαστικά, με συντομία καταγράφει έναν περιγραφικό και ταυτόχρονα «αιτιολογημένο» ορισμό του ρατσισμού στο πλαίσιο μιας ιστορικο-εξελικτικής θεώρησης.

7 συμπεριφορές ατόμων τα οποία οδηγούνται στην υιοθέτηση-διαμόρφωση γενικευμένων απόψεων (πολλές φορές επηρεασμένα από τον κινηματογράφο κτλ) για ομάδες ατόμων με κοινά χαρακτηριστικά και αρνητικές στάσεις/στάσεις αρνητικής προδιάθεσης απέναντι σε αυτές τις ομάδες τις οποίες «ταυτοποιούν» ως διαφορετικές και δεν διστάζουν να αντιμετωπίσουν υποτιμητικά ή/και επιθετικά τα διαφορετικά άτομα, αποκλίνοντας/παραβιάζοντας τις κοινωνικές νόρμες που προβάλλουν ως αυτονόητη την αποδοχή τους. Συνοπτικά: ρατσισμός ως αποτέλεσμα ρατσιστικών αντιλήψεων = αρνητικές αντιλήψεις + αρνητικές στάσεις + αρνητική συμπεριφορά + δύναμη (εξουσία) υποτελής διαβίωση της ομάδας που υφίσταται την αρνητική συμπεριφορά (Τσιάκαλος, ό.π.: 83). 2. Ρατσισμός από ιδιοτέλεια Συχνά συναντώνται και διαπιστώνονται μορφές ρατσιστικής συμπεριφοράς που συναρτώνται με προσωπικά συμφέρονται και επιδιώξεις ικανοποίησης προσωπικών στόχων, οπότε οι αρνητικές διατυπώσεις για το/τα θύμα/τα ρατσιστικής συμπεριφοράς εντάσσονται σε μία εκ των υστέρων προσπάθεια αιτιολόγησης της συγκεκριμένης συμπεριφοράς (ό.π., 80). Συνοπτικά: Ρατσισμός από ιδιοτέλεια= προσωπικό συμφέρον (ιδιοτέλεια) + αρνητική συμπεριφορά + δύναμη (εξουσία) υποτελής διαβίωση της ομάδας που υφίσταται την αρνητική συμπεριφορά (Τσιάκαλος, ό.π.: 83). 3. Ο ρατσισμός ως αποτέλεσμα μέτρων της Πολιτείας Η Πολιτεία, δια των θεσμοθετημένων μέτρων, μπορεί να παρεμποδίσει την εμφάνιση/εκδήλωση ρατσιστικής συμπεριφοράς παρά την ύπαρξη αρνητικών αντιλήψεων και στάσεων ενώ η αποδυνάμωση των σχετικών θεσμών και η ανοχή των φορέων της κρατικής εξουσίας την επιτρέπουν (έμμεσα ίσως την ενισχύουν) (ό.π., 81) Συνοπτικά: Ο ρατσισμός ως αποτέλεσμα μέτρων της Πολιτείας = θεσμοθετημένα μέτρα διακρίσεων + άσκηση εξουσίας εκ μέρους υπηρεσιών υποτελής διαβίωση της ομάδας σε βάρος της οποίας έχουν θεσπιστεί τα αρνητικά μέτρα (Τσιάκαλος, ό.π.: 83). Διαφορά ρατσισμού και προκατάληψης 8 Προκατάληψη μπορεί να σημαίνει περιφρόνηση κάποιου προτού καν γνωρίσουμε κάτι για το άτομό του, αλλά χωρίς να υπάρχει απαραίτητα η εξουσία αρνητικής επίδρασης στη ζωή του. Όσο για τον ρατσισμό, συνδέεται με τη λειτουργία μιας ολόκληρης κοινωνίας και περιλαμβάνει την εξουσία ενεργοποίησης ρατσιστικών προκαταλήψεων. Η πλειοψηφία/πλειονότητα εξουσιάζει τη μειοψηφία/μειονότητα και μπορεί σκόπιμα ή όχι να χρησιμοποιήσει τον ρατσισμό. Συνεπώς, ο ρατσισμός συνεπάγεται το γεγονός κατοχής της εξουσίας για διάκριση και δυσμένεια των ατόμων με το πρόσχημα ότι είναι διαφορετικά (Βρετανικό Συμβούλιο Νεολαίας, Εγώ Ρατσιστής;, ό.π., 30). 8 προκατάληψη: 1. η γνώμη που διαμορφώνεται εκ των προτέρων, χωρίς επισταμένη μελέτη και εξέταση των πραγμάτων, οπότε είναι συνήθως εσφαλμένη και μεροληπτική 2. η δυσμενής προδιάθεση απέναντι σε πρόσωπο ή ομάδα, που βασίζεται σε αυθαίρετες γενικεύσεις και στερεότυπες πεποιθήσεις (Γ. Μπαμπινιώτης, 2005, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Β Έκδοση, Κέντρο Λεξικολογίας ΕΠΕ, 1482).

8 Συμπερασματικά: ο ρατσισμός αφορά τις διακρίσεις που στηρίζονται στο φύλο, τη φυλετική ή εθνοτική καταγωγή, τη θρησκεία και τις πεποιθήσεις, την αναπηρία, την ηλικία ή τον γενετήσιο προσανατολισμό. Η πολυπολιτισμικότητα του εμπειρικού-βιωματικού χώρου διαμορφώνει ένα πλαίσιο στο οποίο είναι δυνατό να εμφανιστούν ή να αποτραπούν ρατσιστικές συμπεριφορές. Έμμεσες και άμεσες διακρίσεις εγκεντρίζονται ως προς τα γενεσιουργά αίτια και σε προκαταλήψεις του οικογενειακού και κοινωνικού περιβάλλοντος κάθε ανθρώπου και αφορούν την αρνητική διάθεση αποδοχής για άτομα ή ομάδες φυλετικά, γλωσσικά, εθνικά, πολιτισμικά διαφορετικά/ές από την κοινωνική πλειονότητα/πλειοψηφία και έτσι διαμορφώνονται στάσεις και συμπεριφορές. Η διαχείριση της ετερότητας, όπως αυτή χαρτογραφείται στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία/εκπαίδευση, απαιτεί από κάθε πολίτη και επομένως από τον εκπαιδευτικό υψηλό βαθμό «διαπολιτισμικής ετοιμότητας» (ανοιχτότητα απέναντι στο ξένο και το διαφορετικό) και την κατάκτηση της «διαπολιτισμικής ικανότηταςδεξιότητας» (ικανότητα αποτελεσματικής διαχείρισης της πολιτισμικής ετερότητας και της πολιτισμικής διαφοράς) ώστε σε μακροεπίπεδο να είναι εφικτή και προσδόκιμη η αντιμετώπιση των προκαταλήψεων και των διακρίσεων και η πρόληψη, κυρίως, ή η αντιμετώπιση ρατσιστικών διαθέσεων και συμπεριφορών (Κεσίδου, ό.π.), Η έρευνα των γραπτών πηγών που αφορούν την εκπαίδευση (Εκπαιδευτική Νομοθεσία, Προγράμματα Σπουδών, Οδηγίες για τον εκπαιδευτικό, σχολικά εγχειρίδια) σε μία διάσταση/θεώρηση διαχρονική-συγχρονική αποτελούν σημαντικό επιστημονικό πεδίο. Στο δεύτερο μέρος του Προγράμματος «ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΕΤΕΡΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΟΥ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΒΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: θεωρητική πλαισίωση-πρακτικές εφαρμογές», αυτό της πρακτικής εφαρμογής, θα ασκηθούμε στη χρήση των απαραίτητων μεθοδολογικών εργαλείων. Στο σημείο αυτό επισημαίνουμε ότι τα αποτελέσματα της αναζήτησης, π.χ. των αναφορών στην ετερότητα σε σχολικά εγχειρίδια όλων των βαθμίδων της ελληνικής εκπαίδευσης, καταλήγουν στην ερμηνευτική προσέγγισης ευρημάτων τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν και όσον αφορά την ικανοποίηση στόχων διαπολιτισμικής εκπαίδευσης (π.χ. διαπολιτισμικής διαχείρισης της ετερότητας) αλλά και ανα/τροφοδότησης του επιστημονικού διαλόγου για τον ρόλο του/των σχολικού/ών εγχειριδίου/ων και την ανάγκη διαρκούς αναθεώρησης των περιεχομένων τους. Ενδεικτικά παραθέτουμε τα πορίσματα δύο τέτοιων ερευνητικών εργασιών. 1. Αντιόπη Ελένη Τεμπρίδου, 2011, Η παρουσία της ετερότητας στα βιβλία Γλώσσας της Ε και ΣΤ Δημοτικού και η προβολή των Παρευξείνιων χωρών μέσα από διαθεματικές δραστηριότητες, Τμήμα Γλώσσας, Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξείνιων Χωρών-Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Μεταπτυχιακή Διατριβή. Το γενικό συμπέρασμα 9 που αφορά την παρουσία της ετερότητας στα εν λόγω εγχειρίδια είναι το εξής: ενώ το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα [(Δ.Ε.Π.Π.Σ.), (Α.Π.Σ.)] εμφανίζεται να υποστηρίζει την αποδοχή της ετερότητας και της διαφορετικότητας και γενικότερα αλλά και μέσω της διαθεματικότητας δεν φαίνεται να συμβαίνει το ίδιο και στα σχολικά 9 Οι δύο πίνακες (ενδεικτικοί) οπτικοποιούν τα ευρήματα.

9 εγχειρίδια και ιδιαίτερα στα βιβλία της γλώσσας τα οποία καταλαμβάνουν τον μεγαλύτερο χρόνο της σχολικής διδασκαλίας. Ειδικότερα, στα κείμενα της Γλώσσας στην Ε και ΣΤ τάξη του Δημοτικού Σχολείου δεν δίνονται οι δυνατότητες προβολής και αποδοχής της ετερότητας και της διαφορετικότητας καθώς και της επεξεργασίας διαθεματικών δραστηριοτήτων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την προβολή των παραπάνω εννοιών αλλά και του πολιτισμού των γειτονικών λαών. Σχετικά με την ετερότητα, στα βιβλία γλώσσας των μεγάλων τάξεων του Δημοτικού η παρουσία του διαφορετικού ως προς το φύλο, τη χώρα-περιοχή, τη θρησκεία και τις σωματικές και φυσικές δυνατότητες, όπως η αναπηρία η νοημοσύνη και η σωματική διάπλαση είναι ελλιπέστατη και οι αναφορές που παρατηρούνται είναι ή πολύ λίγες ή επιφανειακές. Ως προς την ιδιαιτερότητα του κοινωνικοοικονομικού υπόβαθρου και της θέσης προέλευσης, τη συμπεριφορά, τις πεποιθήσεις και τα χαρακτηριστικά, τη φυλή και το χρώμα υπάρχουν αξιόλογες αναφορές για τη διαφορετικότητα που είτε παρατίθενται χωρίς σχολιασμό είτε δεν αξιοποιούνται αρκετά στα βιβλία. Όσον αφορά τη θρησκεία, οι αναφορές που σχετίζονται με τη διαφορετικότητα πέραν της οικείας θρησκείας μπορεί να είναι ελάχιστες είναι όμως αξιόλογες και προς τη σωστή κατεύθυνση. Το ίδιο ισχύει και για την ηλικία. Εν κατακλείδι, θέματα που αγγίζουν τη διαφορετικότητα και σχετίζονται με το έθνος, την εθνοτική ομάδα ή την ταυτότητα, τον πολιτισμό και τις πολιτιστικές αξίες, έχουν καλύτερη τύχη μέσα στα βιβλία είναι ουσιαστικότερες και εγγύτερα στην ευαισθητοποίηση για την αποδοχή του διαφορετικού (σ. 153). ΠΙΝΑΚΑΣ 1 ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΦΥΛΟ ΦΥΛΗ-ΧΡΩΜΑ ΈΘΝΟΣ- ΕΘΝΟΤΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ, ΟΜΑΔΑ ΧΩΡΑ-ΠΕΡΙΟΧΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΕΥΦΥΪΑ-ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΠΛΑΣΗ-ΥΓΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ-ΠΕΠΟΙΘΗΣΕΙΣ- ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΥΝΟΛΟ ΑΝΑ ΤΕΥΧΟΣ ΠΟΣΟΣΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ Ε & ΣΤ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Ε ΤΑΞΗ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΤΕΥΧΟΣ 1 ΤΕΥΧΟΣ 2 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ % 25 14% ΤΕΥΧΟΣ %

10 ΣΥΝΟΛΟ ΤΕΥΧΟΣ 1 ΣΤ ΤΑΞΗ ΤΕΥΧΟΣ 2 ΤΕΥΧΟΣ 3 ΣΥΝΟΛΟ % 23 13% 30 17% 97 ΣΥΝΟΛΟ ΠΙΝΑΚΑΣ 2 x Θεματική κατηγορία Y ΕΙΔΟΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ Κείμενο Φράση Φωτογραφία Σκίτσο Λέξη Σύνολο Ποσοστό Συχνότητα Πολιτισμός % Έθνος-εθνοτική ταυτότητα, ομάδα Χαρακτηριστικά -πεποιθήσεις - συμπεριφορές % % Χώρα-Περιοχή % Θρησκεία % Κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο % Διάφορα % Σωματική διάπλαση-υγεία % Φυλή-χρώμα % Φύλο % Αναπηρία % Ευφυΐα-νοημοσύνη % ΣΥΝΟΛΟ % 23% 20% 10% 6% 100%

11 2. Μαρία Δημάση, 2012, Κειμενικά είδη και δια-πολιτισμική ανάγνωση των εγχειριδίων γλωσσικής διδασκαλίας του Γυμνασίου. Στα Πρακτικά του Συνεδρίου στη μνήμη του Χρ. Τσολάκη: Ζητήματα Διδακτικής της Γλώσσας (επιμ. Π. Καμπάκη-Μ. Δημάση), Θεσσαλονίκη, Αφοί Κυριακίδη, 27-54). Διαθέσιμο στο: Συμπεράσματα Τα βιβλία Νεοελληνικής Γλώσσας του Γυμνασίου,, διασφαλίζουν την επαφή των μαθητών/τριών με ποικιλία κειμενικών ειδών με κύριο σκοπό την ικανοποίηση γνωστικών στόχων αναφορικά με τα στοιχεία υπερδομής κάθε κατηγορίας κειμένων. Δεν ακολουθούν το πλαίσιο αρχών της παιδαγωγικής του γραμματισμού με βάση τα κειμενικά είδη στις ρητά διατυπωμένες θεωρητικές θέσεις τους στα βιβλία οδηγιών για τους/τις εκπαιδευτικούς αναφορικά με το δια-πολιτισμικό περιεχόμενο των κειμένων. Διαφοροποιείται θετικά το βιβλίο της Γ τάξης στο οποίο επιχειρείται σύνδεση των επιλογών των κειμένων με το συγκείμενο που πλαισιώνει την εκάστοτε θεματική ενότητα. Η δια-πολιτισμική ανάγνωση των περιεχομένων με βάση την ανάλυση περιεχομένου οδηγεί στη διατύπωση της άποψης ότι οι αναφορές που μπορούν να υποστηρίξουν την ικανοποίηση στόχων διαπολιτισμικής εκπαίδευσης είναι ποσοτικά αρκετές και ποιοτικά αξιοποιήσιμες από έναν ενημερωμένο εκπαιδευτικό με ανεπτυγμένη διαπολιτισμική συνείδηση. Και σε αυτή την περίπτωση υπερτερεί το εγχειρίδιο της Γ Γυμνασίου και στους δύο άξονες ευρημάτων. Το γενικό συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει η παρούσα εργασία είναι ότι τα εγχειρίδια ακολουθούν σύγχρονες τάσεις στο χώρο της διδακτικής της γλώσσας χωρίς να ενσωματώνουν στις επιλογές τους τον πολυγραμματισμό με αποτέλεσμα οι αρκετές, όπως σημειώθηκε, δια-πολιτισμικές αναφορές να είναι επικεντρωμένες στην Ελλάδα ως χώρα-χώρο εκπαίδευσης Ελλήνων/ίδων (πλειονοτικών μειονοτικών), αλλοδαπών, παλιννοστούντων και νεοπροσφύγων μαθητών/τριών. Στο διάλογο που ευαγγελίζονται να υποστηρίξουν μεταξύ κειμένων και υποκειμένων-αναγνωστών απουσιάζουν αναφορές στον πολιτισμό των χωρών προέλευσης σημαντικού αριθμού παιδιών που φοιτούν στο ελληνικό δημόσιο σχολείο με αποτέλεσμα η δια-πολιτισμική προσέγγιση να παραμένει στο χώρο των ευγενών προθέσεων και των θεωρητικών μελετών.

12 (Η παρατήρηση των ευρημάτων στους τρεις πίνακες που παρατίθενται στη συνέχεια οδηγεί στη διατύπωση συμπερασμάτων σχετικά με το διαπολιτισμικό περιεχόμενο των βιβλίων και κατά συνέπεια και τις αναφορές στον «άλλο»-στην ετερότητα. ΠΙΝΑΚΑΣ 1 10 : ευρήματα του βιβλίου Νεοελληνική Γλώσσα Α Γυμνασίου 10 Τα ευρήματα που αφορούν τον «άλλο» είναι πολύ λίγα (κάθετος άξονας, 8).

13 ΠΙΝΑΚΑΣ 2: ευρήματα 11 του βιβλίου Νεοελληνική Γλώσσα Β Γυμνασίου 11 η ενότητα «άλλος»παρουσιάζει μικρή αύξηση του αριθμού των ευρημάτων (κάθετος άξονας, 7)

14 ΠΙΝΑΚΑΣ 3: ευρήματα 12 του βιβλίου Νεοελληνική Γλώσσα Γ Γυμνασίου 12 Οι αναφορές στον «άλλο είναι σταθερά λίγες (κάθετος άξονας, 7).

Μαρία ημάση. Εννοιολογικές οριοθετήσεις- θεωρητική πλαισίωση: α. ετερότητα β. ρατσισμός

Μαρία ημάση. Εννοιολογικές οριοθετήσεις- θεωρητική πλαισίωση: α. ετερότητα β. ρατσισμός ΠΕΓΑ - Νέες τεχνολογίες και πρόσβαση στον πολιτισμό και την τοπική ιστορία για άτομα με αναπηρίες. Η περίπτωση των ατόμων με προβλήματα όρασης. Μαρία ημάση Εννοιολογικές οριοθετήσεις- θεωρητική πλαισίωση:

Διαβάστε περισσότερα

Eπιμορφωτικό σεμινάριο

Eπιμορφωτικό σεμινάριο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Δράση: Επιμόρφωση εκπαιδευτικών και μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας Επιστ. υπεύθυνη: Ζωή Παπαναούμ Υποδράση: Εξ αποστάσεως επιμόρφωση Eπιμορφωτικό σεμινάριο 3

Διαβάστε περισσότερα

Στόχος υπό έμφαση για τη σχολική χρονιά 2015-2016

Στόχος υπό έμφαση για τη σχολική χρονιά 2015-2016 Στόχος υπό έμφαση για τη σχολική χρονιά 2015-2016 «Ευαισθητοποίηση των μαθητών κατά του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας και προώθηση της ισότητας και του σεβασμού, στο πλαίσιο της εκστρατείας κατά της

Διαβάστε περισσότερα

ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας και η προώθηση του σεβασμού και της ισότητας»

ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας και η προώθηση του σεβασμού και της ισότητας» «Η ευαισθητοποίηση κατά του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας και η προώθηση του σεβασμού και της ισότητας» Στόχος υπό έμφαση για τη σχολική χρονιά 2016 2017 Κωνσταντίνος Κωνσταντίνου ΕΔΕ 1 H ετερότητα στις

Διαβάστε περισσότερα

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Επιμορφωτικό Σεμινάριο Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Διαπολιτισμική Εκπαίδευση E-learning Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος Οικονομικής

Διαβάστε περισσότερα

Πολυπολιτισμικότητα και Σχεδιασμοί Μάθησης

Πολυπολιτισμικότητα και Σχεδιασμοί Μάθησης Πολυπολιτισμικότητα και Σχεδιασμοί Μάθησης 5: Ορισμοί και πολυπολιτισμική πραγματικότητα στο ελληνικό σχολείο Αρβανίτη Ευγενία ΤΕΕΑΠΗ, Πανεπιστήμιο Πατρών Άδειες Χρήσης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους

Διαβάστε περισσότερα

Η αποδοχή του «άλλου»

Η αποδοχή του «άλλου» Η αποδοχή του «άλλου» Διαθεματική Διδακτική Πρόταση στο μάθημα των Θρησκευτικών και της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής Στ τάξη 5 ο Δ. Σ. Κομοτηνής Μαριγώ Παπανικολάου ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα Συνάντησης. Υποστηρικτικό Υλικό Συνάντησης 1

Θέματα Συνάντησης. Υποστηρικτικό Υλικό Συνάντησης 1 ΤΡΙΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΙΚΤΥΟΥ «ΕΛΕΝΗ ΣΚΟΥΡΑ» για την «Ενίσχυση της Συμμετοχής των Γυναικών που ανήκουν σε ευπαθείς κοινωνικά ομάδες» στις Θέματα Συνάντησης Ολοκλήρωση προτάσεων για την

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία The project Εισαγωγή ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και διδασκαλία Στόχοι Να κατανοήσετε τις έννοιες της κοινωνικοπολιτισμικής ετερότητας και ένταξης στο χώρο της

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΩΣ ΜΕΣΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΜΗ ΒΙΑΣ ΤΩΝ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΓΗΓΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΩΣ ΜΕΣΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΜΗ ΒΙΑΣ ΤΩΝ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΓΗΓΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΩΣ ΜΕΣΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΜΗ ΒΙΑΣ ΤΩΝ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΓΗΓΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Νικόλαος Χ. Μπέκας Greek classroom of Masterστην "Κοινωνική Παιδαγωγική και μάχη ενάντια στη νεανική

Διαβάστε περισσότερα

(γλώσσα και σχολική αποτυχία γλώσσα και. συµπεριφοράς) ρ. Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε. 70

(γλώσσα και σχολική αποτυχία γλώσσα και. συµπεριφοράς) ρ. Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε. 70 Προβλήµατα διγλωσσίας ίγλωσση εκπαίδευση (γλώσσα και σχολική αποτυχία γλώσσα και µαθησιακές δυσκολίες προβλήµατα συµπεριφοράς) Σαλτερής Νίκος ρ. Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε.

Διαβάστε περισσότερα

2006-2007 Διαπολιτισμική ανάγνωση του εκπαιδευτικού υλικού για την διδασκαλία της λογοτεχνίας στο πρόγραμμα μουσουλμανοπαίδων.

2006-2007 Διαπολιτισμική ανάγνωση του εκπαιδευτικού υλικού για την διδασκαλία της λογοτεχνίας στο πρόγραμμα μουσουλμανοπαίδων. ΕΠΙΒΛΕΨΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΩΝ ΔΙΑΤΡΙΒΩΝ 2006-2007 Διαπολιτισμική ανάγνωση του εκπαιδευτικού υλικού για την διδασκαλία της λογοτεχνίας στο πρόγραμμα μουσουλμανοπαίδων. Η γλωσσική εκπαίδευση

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση Ενότητα 7: Ρατσισμός και σχολείο Αναστασία Κεσίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια Α.Π.Θ. Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Ι ΣΤΑΘΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Ι ΣΤΑΘΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ............................... 15 ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ................................... 17 ΜΕΡΟΣ Ι ΣΤΑΘΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Μετανάστευση, πολυπολιτισμικότητα και εκπαιδευτικές προκλήσεις: Πολιτική - Έρευνα - Πράξη

Μετανάστευση, πολυπολιτισμικότητα και εκπαιδευτικές προκλήσεις: Πολιτική - Έρευνα - Πράξη ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Μετανάστευση, πολυπολιτισμικότητα και εκπαιδευτικές προκλήσεις: Πολιτική - Έρευνα - Πράξη Αθήνα, 14-15 Μαΐου 2010 ηρητήριο _2010 1 Τα πολυτροπικά κείμενα ως εργαλείο προώθησης της

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα)

ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα) Ενότητα 10: Μοντέλα εκπαίδευσης μειονοτήτων Αναστασία Κεσίδου

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β ΣΤΟΧΟΣ 2 ος : Η ευαισθητοποίηση κατά του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας και η προώθηση της ισότητας και του σεβασμού

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β ΣΤΟΧΟΣ 2 ος : Η ευαισθητοποίηση κατά του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας και η προώθηση της ισότητας και του σεβασμού ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β ΣΤΟΧΟΣ 2 ος : Η ευαισθητοποίηση κατά του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας και η προώθηση της ισότητας και του σεβασμού Η ξεκάθαρη εφαρμογή της αντιρατσιστικής πολιτικής του Υ.Π.Π. στη σχολική

Διαβάστε περισσότερα

Σχόλια σε Κεφάλαιο από το βιβλίο «Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή» της ΣΤ' Δημοτικού

Σχόλια σε Κεφάλαιο από το βιβλίο «Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή» της ΣΤ' Δημοτικού Σχόλια σε Κεφάλαιο από το βιβλίο «Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή» της ΣΤ' Δημοτικού Μ. Χρήστου Στο Δημοτικό Σχολείο, τα σχολικά εγχειρίδια που χρησιμοποιούνται τα τελευταία χρόνια είναι εμπλουτισμένα με

Διαβάστε περισσότερα

Το Μεταναστευτικό ζήτημα στην Ελλάδα. Τμήμα Project 3 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων Μαθητές Α Τάξης ΕΠΑ.Λ. Εκπαιδευτικός : Στάμος Γ.

Το Μεταναστευτικό ζήτημα στην Ελλάδα. Τμήμα Project 3 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων Μαθητές Α Τάξης ΕΠΑ.Λ. Εκπαιδευτικός : Στάμος Γ. Το Μεταναστευτικό ζήτημα στην Ελλάδα Τμήμα Project 3 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων Μαθητές Α Τάξης ΕΠΑ.Λ. Εκπαιδευτικός : Στάμος Γ. ΓΕΝΙΚΟΣ ΣΚΟΠΟΣ Καλλιέργεια στους μαθητές της ΔΕΞΙΟΤΗΤΑΣ της Διαπολιτισμικής

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Διαπολιτισμική Εκπαίδευση E-learning Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση Ενότητα 6: Ρατσισμός Αναστασία Κεσίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση Ενότητα 1: Η πολυπολιτισμικότητα στην κοινωνία και στο σχολείο Αναστασία Κεσίδου,

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη θεματική:

Εισαγωγή στη θεματική: ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Έργο «Εκπαίδευση αλλοδαπών και παλιννοστούντων μαθητών» Δράση: Επιμόρφωση εκπαιδευτικών και μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας Υποδράση: Ενδοσχολική Επιμόρφωση, Επιστ.υπεύθυνη:

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση Ενότητα 3: Μοντέλα διαχείρισης της ετερότητας Αναστασία Κεσίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ) Ημερομηνία: Δευτέρα 10 Απριλίου 2017 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες. ΚΕΙΜΕΝΟ [Ρατσισμός]

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ) Ημερομηνία: Δευτέρα 10 Απριλίου 2017 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες. ΚΕΙΜΕΝΟ [Ρατσισμός] ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: Γ ΕΠΑΛ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ) Ημερομηνία: Δευτέρα 10 Απριλίου 2017 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΚΕΙΜΕΝΟ [Ρατσισμός] Με την παραδοσιακή σημασία του όρου, ρατσισμός είναι το δόγμα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΠΠΣ. ΔΕΠΠΣ και ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ

ΔΕΠΠΣ. ΔΕΠΠΣ και ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ ΔΕΠΠΣ ΔΕΠΠΣ και ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών ΔΕΠΠΣ Φ.Ε.Κ., 303/13-03-03, τεύχος Β Φ.Ε.Κ., 304/13-03-03, τεύχος Β Ποιοι λόγοι οδήγησαν στην σύνταξη των ΔΕΠΠΣ Γενικότερες ανάγκες

Διαβάστε περισσότερα

Ημερίδα. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική πολιτική, κοινωνία, σχολείο ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ

Ημερίδα. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική πολιτική, κοινωνία, σχολείο ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ Έργο: Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο) Επιστημονική υπεύθυνη: Καθηγήτρια Ζωή Παπαναούμ Ημερίδα Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ (Κ.Ε.Θ.Ι.)

ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ (Κ.Ε.Θ.Ι.) ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ (Κ.Ε.Θ.Ι.) ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ (Π.Ι.Ε.)

Διαβάστε περισσότερα

Μαθητές και πολιτισµική ετερότητα: Εµπειρίες, αντιλήψεις και στάσεις των µαθητών απέναντι στο διαφορετικό 2. Ιωάννινα 2004

Μαθητές και πολιτισµική ετερότητα: Εµπειρίες, αντιλήψεις και στάσεις των µαθητών απέναντι στο διαφορετικό 2. Ιωάννινα 2004 Αθανάσιος E. Γκότοβος 1 Μαθητές και πολιτισµική ετερότητα: Εµπειρίες, αντιλήψεις και στάσεις των µαθητών απέναντι στο διαφορετικό 2 Ιωάννινα 2004 1 Για τις επιστηµονικές θέσεις και απόψεις που διατυπώνονται

Διαβάστε περισσότερα

«Ενισχύοντας την κοινωνική ένταξη των μαθητών με διαφορετική πολιτισμική προέλευση»

«Ενισχύοντας την κοινωνική ένταξη των μαθητών με διαφορετική πολιτισμική προέλευση» Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Επιμορφωτικό Σεμινάριο «Ενισχύοντας την κοινωνική ένταξη των μαθητών με διαφορετική πολιτισμική

Διαβάστε περισσότερα

Γιώργος Σταμέλος ΠΤΔΕ Πανεπιστήμιο Πατρών

Γιώργος Σταμέλος ΠΤΔΕ Πανεπιστήμιο Πατρών ΣΤΑΜΕΛΟΣ Γ., 004, Η αναγκαιότητα ύπαρξης μιας εκπαιδευτικής πολιτικής για τη διαπολιτισμική εκπαίδευση στα ελληνικά σχολεία, εις ΓΕΩΡΓΟΓΙΑΝΝΗΣ Π. (επιμ), Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: Πρακτικά 1 ου Πανελλήνιου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ

ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ . Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο- για τη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ Στρατηγικές για την ενίσχυση των μαθητών 2 & 3 Οκτωβρίου 2008 2ο Γυμνάσιο

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση Ενότητα 2: Ο ρόλος του εκπαιδευτικού στο πολυπολιτισμικό σχολείο Αναστασία Κεσίδου,

Διαβάστε περισσότερα

Το νέο κοινωνιολογικό πλαίσιο του πολυπολιτισμικού σχολείου

Το νέο κοινωνιολογικό πλαίσιο του πολυπολιτισμικού σχολείου Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο- για τη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Σε συνεργασία με την Περιφερειακή Διεύθυνση Π.Ε. & Δ.Ε. Νοτίου Αιγαίου ΗΜΕΡΙΔΑ Το νέο κοινωνιολογικό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. Οι απόψεις των εκπαιδευτικών των Τ.Ε. των Δημοτικών σχολείων για το εξειδικευμένο πρόγραμμα των μαθητών με νοητική ανεπάρκεια

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. Οι απόψεις των εκπαιδευτικών των Τ.Ε. των Δημοτικών σχολείων για το εξειδικευμένο πρόγραμμα των μαθητών με νοητική ανεπάρκεια ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Οι απόψεις των εκπαιδευτικών των Τ.Ε. των Δημοτικών σχολείων για το εξειδικευμένο πρόγραμμα των μαθητών με νοητική ανεπάρκεια Ερευνητική προσέγγιση ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Στην παρούσα εργασία

Διαβάστε περισσότερα

«Διδάσκω και διερευνώ τη διδασκαλία μου σε μια πολυπολιτισμική τάξη»

«Διδάσκω και διερευνώ τη διδασκαλία μου σε μια πολυπολιτισμική τάξη» Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Επιμορφωτικό Σεμινάριο «Διδάσκω και διερευνώ τη διδασκαλία μου σε μια πολυπολιτισμική τάξη»

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση της πολιτισμικής ετερότητας στο πολυπολιτισμικό σχολείο

Διαχείριση της πολιτισμικής ετερότητας στο πολυπολιτισμικό σχολείο Α Ρ Ι Σ Τ Ο Τ Ε Λ Ε Ι Ο Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η Πράξη "Εκπαίδευση Αλλοδαπών & Παλιννοστούντων Μαθητών" υλοποιείται μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση" και

Διαβάστε περισσότερα

Η διαφορετικότητα είναι μια σύνθετη έννοια, η οποία δεν θα πρέπει να συγχέεται με την έννοια της ποικιλομορφίας.

Η διαφορετικότητα είναι μια σύνθετη έννοια, η οποία δεν θα πρέπει να συγχέεται με την έννοια της ποικιλομορφίας. Diversity Διαφορετικότητα Ο σεβασμός στην διαφορετικότητα του άλλου καθώς και η έμπρακτή αποδοχή της, συμβάλει στην δημιουργία κοινωνιών οι οποίες χαρακτηρίζονται από ιδέες ισότητας, αλληλοσεβασμού και

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές και πρακτικές. Δρ Χρυσάνθη Κουμπάρου Σχολική Σύμβουλος Πρόεδρος ΠΑΝ.Σ.ΜΕ.ΚΑ.Δ.Ε.

Αρχές και πρακτικές. Δρ Χρυσάνθη Κουμπάρου Σχολική Σύμβουλος Πρόεδρος ΠΑΝ.Σ.ΜΕ.ΚΑ.Δ.Ε. Αρχές και πρακτικές Δρ Χρυσάνθη Κουμπάρου Σχολική Σύμβουλος Πρόεδρος ΠΑΝ.Σ.ΜΕ.ΚΑ.Δ.Ε. «Βίωμα» Η έννοια του βιώματος συνδέεται με το συγκινησιακό φαινόμενο. Βίωμα είναι η προσωπική εμπειρία που συγκινεί

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης. Τίτλος Μαθήματος: Αντιρατσιστική εκπαίδευση

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης. Τίτλος Μαθήματος: Αντιρατσιστική εκπαίδευση Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης Τίτλος Μαθήματος: Αντιρατσιστική εκπαίδευση Διδάσκων: Βασίλης Πανταζής, pantazisv@uth.gr Είδος Μαθήματος: Επιλογής Διδακτέα - εξεταστέα

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Ετερότητα και Παιδαγωγική του Θεάτρου

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Ετερότητα και Παιδαγωγική του Θεάτρου 1 Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Σχολή Επιστημών Αγωγής Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Ετερότητα και Παιδαγωγική του Θεάτρου Α κύκλος: 2016-2018 Β κύκλος: 2017-2019

Διαβάστε περισσότερα

Το Αναλυτικό Πρόγραμμα. Δρ Δημήτριος Γκότζος

Το Αναλυτικό Πρόγραμμα. Δρ Δημήτριος Γκότζος Το Αναλυτικό Πρόγραμμα Δρ Δημήτριος Γκότζος Τι είναι το αναλυτικό πρόγραμμα Διαδικασία σύνταξης Αποτέλεσμα διαδικασίας Γραπτή διατύπωση των χαρακτηριστικών μιας διδακτικής πρότασης Στάδια εφαρμογής αναλυτικών

Διαβάστε περισσότερα

Μαρία ημάση ιαπολιτισμική Εκπαίδευση την Ελλάδα

Μαρία ημάση ιαπολιτισμική Εκπαίδευση την Ελλάδα ΠΕΓΑ - Νέες τεχνολογίες και πρόσβαση στον πολιτισμό και την τοπική ιστορία για άτομα με αναπηρίες. Η περίπτωση των ατόμων με προβλήματα όρασης. Μαρία ημάση ιαπολιτισμική Εκπαίδευση την Ελλάδα Μπορούμε

Διαβάστε περισσότερα

Ηφιλοσοφίατων ΕΠΠΣκαιτωνΑΠΣ. Γιώργος Αλβανόπουλος Σχολικός Σύµβουλος Ειδικής Αγωγής http://amaked-thrak.pde.sch.gr/symdim-kav4/ ΑλβανόπουλοςΓ. Σχ. Σύµβουλος 1 ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η εποχή µας χαρακτηρίζεται

Διαβάστε περισσότερα

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι δυσκολίες μάθησης των παιδιών συνεχίζουν να απασχολούν όλους όσοι ασχολούνται με την ανάπτυξη των παιδιών και με την εκπαίδευση. Τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι, μέσα στην τάξη τους, βρίσκονται

Διαβάστε περισσότερα

ποδράσηη Ανιχνεύοντας το παρελθόν Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ

ποδράσηη Ανιχνεύοντας το παρελθόν Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ 9 ποδράσηη 5 Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους 2011-2012 Βυζαντινό Μουσείο Ιωαννίνων 2ο Γυμνάσιο Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης Ιωαννίνων Ανιχνεύοντας το παρελθόν

Διαβάστε περισσότερα

Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση

Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση Κωδικός μαθήματος: ΚΕΠ 302 Διδάσκων: Δημήτρης Θ. Ζάχος Πιστωτικές μονάδες: 10 Χρόνος και τόπος διεξαγωγής: Τετάρτη 6-9 αίθουσα 907 Εισαγωγικά Η επιτυχής συμμετοχή σ ένα

Διαβάστε περισσότερα

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS Εκπαιδευτικό υλικό βιωματικών δραστηριοτήτων και Θεατρικού Παιχνιδιού για την ευαισθητοποίηση μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων καθώς και για την καλλιέργεια ενταξιακής κουλτούρας στα σχολικά πλαίσια Στυλιανός

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ Επεξηγήσεις συμβόλων/αρχικών γραμμάτων: ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ 2009-10 Υ= Υποχρεωτικό Κ= ενότητα μαθημάτων «Κοινωνία και Εκπαίδευση» Ε= Κατ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΑΣΠΑΙΤΕ ΕΠΑΙΚ 2013-2014 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : ΜΑΥΡΙΚΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ «Ο ΕΝΣΤΕΡΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ-ΕΝΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ» ΣΤΑΜΑΤΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΤΣΕΜΕΚΙΔΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ ΣΥΝΤΥΧΑΚΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμικές σχέσεις στις πλουραλιστικές κοινωνίες

Διαπολιτισμικές σχέσεις στις πλουραλιστικές κοινωνίες Διαπολιτισμικές σχέσεις στις πλουραλιστικές κοινωνίες Βασίλης Παυλόπουλος Τμήμα Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών vpavlop@psych.uoa.gr http://usrs.uoa.gr/~vpavlop Δύο μύθοι + ένας κίνδυνος Η ηθικολογία (καλοί

Διαβάστε περισσότερα

Σωτήρης Τοκαμάνης Φιλόλογος ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Ν. Ηρακλείου Διαπολιτισμική εκπαίδευση: σύγχρονη ανάγκη

Σωτήρης Τοκαμάνης Φιλόλογος ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Ν. Ηρακλείου Διαπολιτισμική εκπαίδευση: σύγχρονη ανάγκη Σωτήρης Τοκαμάνης Φιλόλογος ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Ν. Ηρακλείου Διαπολιτισμική εκπαίδευση: σύγχρονη ανάγκη Από τη δεκαετία του 1990 επισυνέβη μια μεταβολή στη σύνθεση της ελληνικής κοινωνίας, ως συνέπεια της αθρόας

Διαβάστε περισσότερα

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ. το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ. @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ. το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ. @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης ί>ηγο^η 26 Επιστήμες της Αγωγής 26 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ ΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

Διαθεματικότητα: πλαίσιο εφαρμογής, αποτελέσματα, πλεονεκτήματα - μειονεκτήματα, κριτική θεώρηση. Δρ Δημήτριος Γκότζος

Διαθεματικότητα: πλαίσιο εφαρμογής, αποτελέσματα, πλεονεκτήματα - μειονεκτήματα, κριτική θεώρηση. Δρ Δημήτριος Γκότζος Διαθεματικότητα: πλαίσιο εφαρμογής, αποτελέσματα, πλεονεκτήματα - μειονεκτήματα, κριτική θεώρηση Δρ Δημήτριος Γκότζος Τρόποι εφαρμογής διαθεματικότητας Παράλληλης συνεξέτασης θεμάτων από διαφορετικά μαθήματα

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές αρχές σχεδιασμού και οργάνωσης Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο. Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φ.Α.

Βασικές αρχές σχεδιασμού και οργάνωσης Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο. Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φ.Α. Βασικές αρχές σχεδιασμού και οργάνωσης Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φ.Α. Βιωματικές Δράσεις Γυμνασίου Στην Α τάξη υλοποιούνται θέματα του διδακτικού αντικειμένου

Διαβάστε περισσότερα

Ας γνωρίσουμε την Ενωμένη Ευρώπη

Ας γνωρίσουμε την Ενωμένη Ευρώπη TEACHERS4EUROPE 2ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ Ας γνωρίσουμε την Ενωμένη Ευρώπη ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΝΑ ΤΑΞΗ Β Γυμνασίου 1 Α. ΘΕΜΑ : Σενάριο - Σχέδιο Διδασκαλίας Α1. Ταυτότητα Σεναρίου Σχεδίου Διδασκαλίας Διαπολιτισμική

Διαβάστε περισσότερα

Διγλωσσία και Εκπαίδευση

Διγλωσσία και Εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 5: Διγλωσσία και Ζητήματα Εκπαίδευσης Διδάσκουσα: Ρούλα Τσοκαλίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Κων/νος Καλέμης, Άννα Κωσταρέλου, Μαρία Αγγελική Καλέμη Εισαγωγή H σύγχρονη τάση που επικρατεί

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΘΕΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΕΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΕΚΘΕΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΕΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΚΘΕΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΕΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Πρόγραμμα «Εκπαίδευση παιδιών Ρομά στις Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας, Δυτικής Μακεδονίας, Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης»

Διαβάστε περισσότερα

Οι αποδέκτες της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης

Οι αποδέκτες της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης Κογκίδου, Δ. & Τσιάκαλος Γ. Οι αποδέκτες της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης. Πρώτη δημοσίευση στην εφημερίδα Η Κυριακάτικη Αυγή στις 24 Απριλίου 2005 και στο: Γ. Τσιάκαλος (2006) Απέναντι στα εργαστήρια του

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΙΩΑΝΝΑ ΚΟΥΜΗ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016

ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΙΩΑΝΝΑ ΚΟΥΜΗ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΙΩΑΝΝΑ ΚΟΥΜΗ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Το κάθε παιδί είναι ξεχωριστή προσωπικότητα.

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Κρήτης «Επιστήμες Αγωγής»

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Κρήτης «Επιστήμες Αγωγής» Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Κρήτης «Επιστήμες Αγωγής» Ειδίκευση B «Γραμματισμός, αφήγηση και διδασκαλία της Ελληνικής ως πρώτης και ως δεύτερης/ξένης» Στην ειδίκευση αυτή προσφέρονται

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Βεμπεριανές απόψεις για την Εκπαίδευση Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 12ο (σελ. 274 282) 2 Max Weber (1864 1920) Βεμπεριανές απόψεις για

Διαβάστε περισσότερα

ΕΤΕΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΣΠΟΡΑ Γ έτος: 1. Εισαγωγικά στο μάθημα. Αρβανίτη Ευγενία, ΤΕΕΑΠΗ, Πανεπιστήμιο Πατρών earvanitis@aegean.

ΕΤΕΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΣΠΟΡΑ Γ έτος: 1. Εισαγωγικά στο μάθημα. Αρβανίτη Ευγενία, ΤΕΕΑΠΗ, Πανεπιστήμιο Πατρών earvanitis@aegean. ΕΤΕΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΣΠΟΡΑ Γ έτος: 1. Εισαγωγικά στο μάθημα Αρβανίτη Ευγενία, ΤΕΕΑΠΗ, Πανεπιστήμιο Πατρών earvanitis@aegean.gr 1 Δραστηριότητα Πόσο διεθνοποιημένος είναι ο ρόλος του

Διαβάστε περισσότερα

Δ Φάση Επιμόρφωσης. Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Γραφείο Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων. 15 Δεκεμβρίου 2010

Δ Φάση Επιμόρφωσης. Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Γραφείο Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων. 15 Δεκεμβρίου 2010 Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών Δημοτικής, Προδημοτικής και Ειδικής Εκπαίδευσης για τα νέα Αναλυτικά Προγράμματα (21-22 Δεκεμβρίου 2010 και 7 Ιανουαρίου 2011) Δ Φάση Επιμόρφωσης Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ Επεξηγήσεις συμβόλων/αρχικών γραμμάτων:

ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ Επεξηγήσεις συμβόλων/αρχικών γραμμάτων: ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ 2009-10 Υ= Υποχρεωτικό Ε= Κατ επιλογήν υποχρεωτικό Επεξηγήσεις συμβόλων/αρχικών γραμμάτων: Κ= ενότητα μαθημάτων «Κοινωνία

Διαβάστε περισσότερα

Υποστήριξη της λειτουργίας των Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών (ΣΕΜ)

Υποστήριξη της λειτουργίας των Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών (ΣΕΜ) Υποστήριξη της λειτουργίας των Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών (ΣΕΜ) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΕΝΤΑΞΗΣ ΥΠΗΚΟΩΝ ΤΡΙΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ

Διαβάστε περισσότερα

12 Ο ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΧΟΡΟΣ στην εκπαιδευση

12 Ο ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΧΟΡΟΣ στην εκπαιδευση προλογοσ Το βιβλίο αυτό αποτελεί καρπό πολύχρονης ενασχόλησης με τη θεωρητική μελέτη και την πρακτική εφαρμογή του παραδοσιακού χορού και γράφτηκε με την προσδοκία να καλύψει ένα κενό όσον αφορά το αντικείμενο

Διαβάστε περισσότερα

html

html https://www.youtube.com/watch?v=kyhycwpc06s http://vimeo.com/17503101 http://pat61lib.squat.gr/digital_archive_iles/ 044-198.html ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ Πρόκειται για την πίστη στην υπεροχή μιας φυλής έναντι κάποιας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ / ΜΥΤΙΛΗΝΗ / Ετήσιο Πρόγραμμα Παιδαγωγικής Κατάρτισης Ε.Π.ΠΑΙ.Κ.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ / ΜΥΤΙΛΗΝΗ / Ετήσιο Πρόγραμμα Παιδαγωγικής Κατάρτισης Ε.Π.ΠΑΙ.Κ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ / ΜΥΤΙΛΗΝΗ / Ετήσιο Πρόγραμμα Παιδαγωγικής Κατάρτισης Ε.Π.ΠΑΙ.Κ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ Διδάσκων στο Ε.Π.ΠΑΙ.Κ. / ΑΣΠΑΙΤΕ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β. ΑΙΓΑΙΟΥ / ΜΥΤΙΛΗΝΗ DEA Ιστορίας ΑΠΘ / Δρ.

Διαβάστε περισσότερα

Στάσεις και αντιλήψεις της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στους μετανάστες

Στάσεις και αντιλήψεις της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στους μετανάστες Στάσεις και αντιλήψεις της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στους μετανάστες Θεωρητικό πλαίσιο και ανάλυση αποτελεσμάτων της πανελλαδικής ποσοτικής έρευνας VPRC Φεβρουάριος 2007 13106 / Διάγραμμα 1 Γενικοί

Διαβάστε περισσότερα

Πρόσκληση Υποβολής Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων ή/και Εκπαιδευτικού Υλικού

Πρόσκληση Υποβολής Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων ή/και Εκπαιδευτικού Υλικού ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ Αθήνα, 17.05.2018 Α ΚΥΚΛΟΥ Αρ. Πρωτ.: 20-12-2018 «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ, 2019» Ταχ. Δ/νση: Αν. Τσόχα 36 Τ. Κ. Πόλη: 115 21-Αμπελόκηποι, ΑΘΗΝΑ Ιστοσελίδα: www.iep.edu.gr Επικοινωνία:

Διαβάστε περισσότερα

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α.

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Τι θα Δούμε. Γιατί αλλάζει το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών. Παιδαγωγικό πλαίσιο του νέου Α.Π.Σ. Αρχές του νέου Α.Π.Σ. Μαθησιακές περιοχές του νέου

Διαβάστε περισσότερα

Μελη: Μπετυ Υφαντη Μαρουσα Μακρακη Γεωργια Οικονομου Ευα Μιχαλη. Ομαδα: Αγωνιστριες κατα της βιας

Μελη: Μπετυ Υφαντη Μαρουσα Μακρακη Γεωργια Οικονομου Ευα Μιχαλη. Ομαδα: Αγωνιστριες κατα της βιας Μελη: Μπετυ Υφαντη Μαρουσα Μακρακη Γεωργια Οικονομου Ευα Μιχαλη Ομαδα: Αγωνιστριες κατα της βιας Τι ειναι ρατσισμος; Ρατσισμός είναι η άνιση μεταχείριση (διάκριση) που δέχονται κάποιοι άνθρωποι επειδή

Διαβάστε περισσότερα

κατεύθυνση της εξάλειψης εθνοκεντρικών και άλλων αρνητικών στοιχείων που υπάρχουν στην ελληνική εκπαίδευση έτσι ώστε η εκπαίδευση να λαμβάνει υπόψη

κατεύθυνση της εξάλειψης εθνοκεντρικών και άλλων αρνητικών στοιχείων που υπάρχουν στην ελληνική εκπαίδευση έτσι ώστε η εκπαίδευση να λαμβάνει υπόψη ΕΙΣΑΓΩΓΗ Είναι γνωστό ότι, παραδοσιακά, όπως άλλα εκπαιδευτικά συστήματα έτσι και το ελληνικό στόχευαν στην καλλιέργεια και ενδυνάμωση της εθνοπολιτιστικής ταυτότητας. Αυτό κρίνεται θετικό, στο βαθμό που

Διαβάστε περισσότερα

Επιδιώξεις της παιδαγωγικής διαδικασίας. Σκοποί

Επιδιώξεις της παιδαγωγικής διαδικασίας. Σκοποί Επιδιώξεις της παιδαγωγικής διαδικασίας Σκοποί Θεματικές ενότητες Διαμόρφωση των σκοπών της αγωγής Ιστορική εξέλιξη των σκοπών της αγωγής Σύγχρονος προβληματισμός http://users.uoa.gr/~dhatziha/ Διαφάνεια:

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Θέματα διάλεξης Η σημασία της αυτοαντίληψης Η φύση και το περιεχόμενο της αυτοαντίληψης Η ανάπτυξη της αυτοαντίληψης Παράγοντες

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Διαστάσεις της διαφορετικότητας Τα παιδιά προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 3ο (σελ. 67-79) 2 Talcott

Διαβάστε περισσότερα

α. η παροχή γενικής παιδείας, β. η καλλιέργεια των δεξιοτήτων του μαθητή και η ανάδειξη των

α. η παροχή γενικής παιδείας, β. η καλλιέργεια των δεξιοτήτων του μαθητή και η ανάδειξη των ΔΕΠΠΣ ΑΠΣ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ α. η παροχή γενικής παιδείας, β. η καλλιέργεια των δεξιοτήτων του μαθητή και η ανάδειξη των ενδιαφερόντων του, γ. η εξασφάλιση ίσων ευκαιριών και δυνατοτήτων μάθησης

Διαβάστε περισσότερα

Θεματική Εβδομάδα «Σώμα και Ταυτότητα»

Θεματική Εβδομάδα «Σώμα και Ταυτότητα» Θεματική Εβδομάδα 2016-17 «Σώμα και Ταυτότητα» Υλοποίηση στο Γυμνάσιο Θεματικής Εβδομάδας Ενημέρωσης και Ευαισθητοποίησης σε ζητήματα Διατροφής, Εθισμού-Εξαρτήσεων και Έμφυλων Ταυτοτήτων 1 Ενίσχυση της

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση και Κοινωνική Συνοχή Ομιλία ΠΖ

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση και Κοινωνική Συνοχή Ομιλία ΠΖ Διαπολιτισμική Εκπαίδευση και Κοινωνική Συνοχή Ομιλία ΠΖ «Πας μη Έλλην βάρβαρος» Αυτή η αντίθεση παρόλο που προβάλει ως προαιώνια, εμφανίζεται κατά τον 5 ο αιώνα και παγιώνεται μόνο μετά τη νίκη των Ελλήνων

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Ενότητα: Διαφοροποιημένη Παιδαγωγική Διδάσκων: Κατσαρού Ελένη ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ» 2014-2020. Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ» 2014-2020. Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ» 2014-2020 Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση Οι Άξονες Προτεραιότητας 6,7,8,και 9 περιλαµβάνουν τις παρεµβάσεις του τοµέα

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκοντας σε πολυπολιτισμική τάξη

Διδάσκοντας σε πολυπολιτισμική τάξη Έργο: Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο) Επιμορφωτικό Σεμινάριο Διδάσκοντας σε πολυπολιτισμική τάξη ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ 8, 12 και 15

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμική Συμβουλευτική

Διαπολιτισμική Συμβουλευτική Διαπολιτισμική Συμβουλευτική Μάθημα: Συμβουλευτική και Συμβουλευτική Ψυχολογία: Θεωρητικό υπόβαθρο και εφαρμογές Διδάσκουσα: Λαμπρινή Φρόση ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΣΥΠ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΚ. ΕΤΟΣ 2016-2017 Α ΕΞΑΜΗΝΟ Σπουδάστριες:

Διαβάστε περισσότερα

Υποομάδα Στόχου 4. Κεντεποζίδου Νατάσσα- Τσακιρούδη Τριάδα- Τσάμτσας Γιώργος- Τσαπατσάρη Ευαγγελία

Υποομάδα Στόχου 4. Κεντεποζίδου Νατάσσα- Τσακιρούδη Τριάδα- Τσάμτσας Γιώργος- Τσαπατσάρη Ευαγγελία Διασφαλίζουμε την ελεύθερη, ισότιμη και ποιοτική εκπαίδευση προάγοντας τις ευκαιρίες για δια βίου μάθηση Υποομάδα Στόχου 4 Κεντεποζίδου Νατάσσα- Τσακιρούδη Τριάδα- Τσάμτσας Γιώργος- Τσαπατσάρη Ευαγγελία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ. Πολιτισμός και σχολικές πρακτικές: αναζητάμε τη σχέση τους, προβληματιζόμαστε και κρίνουμε.

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ. Πολιτισμός και σχολικές πρακτικές: αναζητάμε τη σχέση τους, προβληματιζόμαστε και κρίνουμε. Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Το σεμινάριο αυτό Απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης όλων των ειδικοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ & ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΤΟ ΣΕΒΑΣΜΟ ΤΗΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ & ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΤΟ ΣΕΒΑΣΜΟ ΤΗΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ & ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΤΟ ΣΕΒΑΣΜΟ ΤΗΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Γ Ι Ο Υ Λ Η Π Α Π Α Δ Ι Α Μ Α Ν Τ Α Κ Η Η Μ Ε Ρ Ι Δ Α Δ Ι Α Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Μ Ι Κ Η Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Σ Η : Μ Ε Τ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ 1ης ΕΡΕΥΝΑΣ (1 ο Ερευνητικό Ερώτημα)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ 1ης ΕΡΕΥΝΑΣ (1 ο Ερευνητικό Ερώτημα) ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στα πλαίσια της ερευνητικής εργασίας της Β τάξης του Π.Π. ΓΕΛ Ιωνιδείου Σχολής Πειραιά, με θέμα Ρατσισμός-Ξενοφοβία, τέθηκαν τα παρακάτω ερευνητικά ερωτήματα: 1. Ποιές οι αντιλήψεις των μαθητών

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ. Γιάννης Ι. Πασσάς, MEd Εκπαιδευτήρια «Νέα Παιδεία» 15 Ιουλίου 2018

ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ. Γιάννης Ι. Πασσάς, MEd Εκπαιδευτήρια «Νέα Παιδεία» 15 Ιουλίου 2018 Γιάννης Ι. Πασσάς, MEd Εκπαιδευτήρια «Νέα Παιδεία» 15 Ιουλίου 2018 12.04. ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Α. ΚΕΙΜΕΝΟ Διαπολιτισμική εκπαίδευση και ανοιχτή κοινωνία Οι κοσμογονικές αλλαγές που συντελούνται στην

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΕΤΙΚΟΣ ΣΕΞΙΣΜΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ

ΦΥΛΕΤΙΚΟΣ ΣΕΞΙΣΜΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΦΥΛΕΤΙΚΟΣ ΣΕΞΙΣΜΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ Στόχος Η δηµιουργία του κατάλληλου ψυχολογικού υπόβαθρου έτσι ώστε τα παιδιά:! Να κατανοήσουν την αξία της διαφορετικότητας,! Να αναπτύξουν

Διαβάστε περισσότερα

Ο σκοπός της πρότασης

Ο σκοπός της πρότασης ΠΡΟΛΟΓΟΣ H παγκοσμιοποίηση και τα νέα δεδομένα που καλούμαστε να βιώσουμε, ιδιαίτερα μέσα στους σχολικούς χώρους απαιτεί από την εκπαίδευση, τους εκπαιδευτικούς και την πολιτεία να μείνουν στο ύψος των

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα Σχέδια

Διαβάστε περισσότερα

KEΦΑΛΑΙΟ 1 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

KEΦΑΛΑΙΟ 1 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ KEΦΑΛΑΙΟ 1 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Ημουσική έχει τη δυνατότητα να παίζει πρωταρχικό ρόλο στην καλύτερη επικοινωνία μεταξύ των πολιτισμικά διαφορετικών μαθητών στην πραγματικότητα μεταξύ όλων

Διαβάστε περισσότερα

Ρητορική Μίσους. στο Διαδίκτυο. Γραμμή βοηθείας Ενημέρωση-Επαγρύπνηση Γραμμή παράνομου περιεχομένου

Ρητορική Μίσους. στο Διαδίκτυο. Γραμμή βοηθείας Ενημέρωση-Επαγρύπνηση Γραμμή παράνομου περιεχομένου Ρητορική Μίσους στο Διαδίκτυο 210 6007686 www.safeline.gr Γραμμή βοηθείας Ενημέρωση-Επαγρύπνηση Γραμμή παράνομου περιεχομένου Ρητορική μίσους; Το διαδίκτυο και ειδικότερα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης άνοιξαν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΝ ΙΑΛΟΓΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙ ΕΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Ι. ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Η

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 1 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 1 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 1 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Το κείμενο αναφέρεται στην περιθωριοποίηση των μαθητών στο σχολείο. Αρχικά, ο αρθρογράφος σχολιάζει

Διαβάστε περισσότερα