Προηγµένες Μαθησιακές Τεχνολογίες ιαδικτύου και Εκπαίδευση από Απόσταση

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Π Α Ι Α Γ Ω Γ Ι Κ Ο Τ Μ Η Μ Α Η Μ Ο Τ Ι Κ Η Σ Ε Κ Π Α Ι Ε Υ Σ Η Σ Μ Ε Τ Α Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Ο Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Π Λ Η Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Η Σ Τ Η Ν Ε Κ Π Α Ι Ε Υ Σ Η Ι ΑΣΚΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ Προηγµένες Μαθησιακές Τεχνολογίες ιαδικτύου και Εκπαίδευση από Απόσταση ΤΕΛΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Ελλάδα θάλασσα λογοτεχνία Καθηγητής: Αναστασιάδης Παναγιώτης Μέλη Οµάδας Εκπόνησης Εργασίας Όνοµα: Γεωργία Ευθαλία Γεωργία Επώνυµο: Καρασούλη Μπάρλου Πετροδασκαλάκη Μάρτιος 2006

2 Εισαγωγή Η παρούσα εργασία ασχολείται µε το στοιχείο της θάλασσας στην ελληνική λογοτεχνία, προσπαθώντας ταυτόχρονα να αναδείξει υπερρεαλιστικά χαρακτηριστικά, που ενυπάρχουν σε αρκετά ποιήµατα, από τις πρώτες τάξεις του δηµοτικού σχολείου. Στα βιβλία του δηµοτικού από την Β τάξη κάνουν την εµφάνισή τους ποιήµατα υπερρεαλιστικά ή νεοτερικά µε έντονες τις υπερρεαλιστικές επιδράσεις, κύρια βέβαια εκπροσώπηση αυτών έχουµε στην τάξη. Λογοτεχνικά έργα θα ήταν αδύνατον να απουσιάζουν από τα σχολικά βιβλία, αφού η συνεισφορά αυτών στους µαθητές είναι τεράστια. Η λογοτεχνία αποτελεί πνευµατικό δηµιούργηµα, που διαµορφώνει την ψυχή, πηγάζει από τη ζωή και µέσω διάφορων διεργασιών και λειτουργιών την αναπαράγει και τις δίνει ποικίλες προεκτάσεις. Κάθε λογοτεχνικό έργο αποτελεί µια µικρογραφία του κόσµου. Επιπλέον η λογοτεχνία αποτελεί κοινωνικό φαινόµενο, εκφράζει τους πόθους και τις αγωνίες κάθε εποχής και διαµορφώνεται από πολλούς κοινωνικούς, ψυχολογικούς και πολιτικούς παράγοντες Ιδιαίτερης σηµασίας είναι η συµβολή της λογοτεχνίας στην αισθητική απόλαυση που προκαλεί και σε θέµατα αισθητικής αγωγής. Η επίδραση που ασκεί στα παιδιά είναι µεγάλη και αποτελεσµατική καθώς διαθέτουν ικανότητα αισθητικής αντίληψης. Πέρα από την αισθητική καλλιέργεια η λογοτεχνία συµβάλλει στη γενικότερη αγωγή του ανθρώπου και ειδικότερα του µικρού παιδιού, το οποίο είναι φορέας κοινωνικών και πολιτισµικών αξιών. Συµπερασµατικά λοιπόν η λογοτεχνία επιδρά στον ψυχικό, συναισθηµατικό καθώς και νοητικό κόσµο του αναγνώστη. Προσφέρει ψυχική ικανοποίηση, προβάλλει πανανθρώπινες αξίες και ιδανικά είναι δυνατόν να συµβάλλει στην εξέλιξη του ατόµου σε δηµιουργικό και κοινωνικό. Η εξοικείωση του παιδιού µε την λογοτεχνία είναι απαραίτητη καθώς µπορεί να εξασφαλίσει σηµαντικά οφέλη. Για την επίτευξη όµως αυτού του σκοπού βασική προϋπόθεση αποτελεί ο εκπαιδευτικός να είναι καλός γνώστης της λογοτεχνίας, της ιστορίας της και των θεωριών της λογοτεχνικής ανάγνωσης. Η νεοτερική ποίηση έχει απαλλαγεί από κάθε µορφικό στοιχείο που ενδέχεται να δεσµεύει την ελεύθερη έκφραση του ποιήµατος.. Προκειµένου να γνωρίσουν τα παιδιά αυτή τη µορφή ποίησης υπάρχουν ποικίλοι τρόποι., οι οποίοι βέβαια απαιτούν σε µεγάλο βαθµό τη συµµετοχή του δασκάλου. Η εκµετάλλευση ορισµένων αισθητικών χαρακτηριστικών των ποιηµάτων και η διαπλοκή αυτών µε προσωπικά βιώµατα των παιδιών, αποτελεί ευχάριστη δραστηριότητα καθώς και αποτελεσµατική για τη γνωριµία µε το υπερρεαλιστικό κίνηµα. Μέσα από παιγνιώδεις δραστηριότητες µπορούν να βιώσουν τα παιδιά τα γνωρίσµατα του υπερρεαλισµού. Το παιχνίδι µε τις λέξεις των υπερρεαλιστών µπορεί να γίνει και δικό τους παιχνίδι. Με τη συνδροµή του δασκάλου τα παιδιά µπορούν να πραγµατοποιήσουν µια σειρά από δραστηριότητες προκειµένου να έρθουν σε επαφή µε τον υπερρεαλισµό. Με αφορµή κάποιο ποίηµα, στην περίπτωσή µας το Υπερωκεάνιον του Ανδρέα Εµπειρίκου, οι δραστηριότητες που προσφέρονται είναι η µετατροπή της τάξης σε υπερωκεάνιο, µέσα στο οποίο οι µαθητές επιβάτες θα γράψουν ποιήµατα, θα ζωγραφίσουν,θα φτιάξουν κολλάζ κ.α

3 Στη συγκεκριµένη εργασία δίνεται µεγαλύτερη βαρύτητα στη σχέση λογοτεχνίαςπαιχνιδιού, αφού η λογοτεχνία αποτελεί παιχνίδι φαντασίας, παιχνίδι µε τις λέξεις, η οποία είναι συνδεδεµένη µε τη βασική κοινωνική εκδήλωση του παιδιού, το παιχνίδι αυτό καθεαυτό. Ορµώµενοι λοιπόν από το Υπερωκεάνιον του Α. Εµπειρίκου προσπαθούµε να αναδείξουµε τη σχέση λογοτεχνίας-παιχνιδιού µε φόντο και αφορµή ταυτόχρονα τη θάλασσα του Αιγαίου. Τη θάλασσα που αφενός αποτελούσε ανέκαθεν πηγή έµπνευσης για την ελληνική λογοτεχνία, αφετέρου χαρακτηριστικό παράδειγµα συνύπαρξης πολλών ετερόκλητων στοιχείων (µορφολογικά, πολιτισµικά, γλωσσικά). Η επιλογή των δύο νησιών του Αιγαίου δεν έγινε τυχαία. Παρόλο που βρίσκονται στον ίδιο γεωγραφικό χώρο, παρουσιάζουν αρκετές διαφορές, οι οποίες οφείλονται στις επιρροές και επιδράσεις που δέχτηκαν τα µέρη αυτά. Από τη µια πλευρά ένα νησί του ανατολικού Αιγαίου και από την άλλη ένα νησί των Σποράδων, η Χίος και η Σκιάθος συναντιούνται στο Αιγαίο, προκειµένου να συναναστραφούν και να δηµιουργήσουν για κάποιο χρονικό διάστηµα. ύο διαφορετικοί κόσµοι, πολιτισµοί, σαλπάρουν µε το «υπερωκεάνιο» και ανταλλάσσουν σκέψεις, απόψεις, εµπειρίες ζωής, προσωπικά βιώµατα µέσα από τη σκοπιά της παρά-λογης ποίησης. Οι µαθητές λοιπόν, επιβάτες του δικού του υπερωκεάνιου, µε τις δηµιουργικές τους δραστηριότητες τραγουδούν «διότι βαρέθηκαν τα βρωµερά νερά των αγκυροβολίων», «αγάπησαν τις µακρινές Σποράδες», και «σήκωσαν» µε το δικό τους τρόπο «τα πιο ψηλά µπαϊράκια». Βασικά χαρακτηριστικά του υπερρεαλισµού, όπως είναι το τυχαίο, η αυτόµατη γραφή, η εξωτερίκευση του ασυνείδητου, η φαντασία, αναδεικνύονται µε παιγνιώδη τρόπο. Σκοπός µας είναι η απελευθέρωση των δηµιουργικών δυνάµεων της φαντασίας κατά τρόπο που οδηγεί στην πλήρη απελευθέρωση του πνεύµατος και της γλώσσας των παιδιών. Για την πραγµατοποίηση αυτού του σκοπού θα ξεκινήσουµε από τα απλούστερα παιχνίδια µε τις λέξεις και θα προχωρήσουµε σε πιο δηµιουργικές µορφές έκφρασης. Όπως αναφέρθηκε και ανωτέρω τα σχολεία που θα συµµετάσχουν σε αυτό το «ταξίδι» είναι το 2 ο ηµοτικό Σχ. Βροντάδου - Χίου και το 1 ο ηµοτικό Σχ. Σκιάθου. ιδακτική µεθοδολογία Η µέθοδος που θα χρησιµοποιήσουµε εξαρτάται από τους στόχους που θέλουµε να επιτύχουµε καθώς και από τις δραστηριότητες που εισάγουµε για την επίτευξη αυτών. Εποµένως κατά την εξέλιξη των τηλεδιασκέψεων η µεθοδολογία αλλάζει και προσαρµόζεται στις απαιτήσεις µας. Αρχικά έχουµε ανακαλυπτική µέθοδο, δεδοµένου ότι το υποκείµενο δρα από µόνο του σε συγκεκριµένο αντικείµενο για να ανακαλύψει τη γνώση και να κατακτήσει το αφηρηµένο. Μέσω δραστηριοτήτων επίλυσης προβληµάτων και ανώτερων λειτουργιών της σκέψης οι µαθητές έρχονται σε µια πρώτη επαφή µε την έννοια του υπερρεαλισµού. Να επισηµάνουµε ότι η ανακαλυπτική µάθηση θεωρεί το µυαλό του µαθητή ως άγραφο χαρτί, αγνοεί τις ιδέες τους. Με την κατάλληλη αφόρµηση, οι µαθητές ανακαλύπτουν τη νέα έννοια που δεν είναι άλλη από τον υπερρεαλισµό. Στο σηµείο αυτό αναφέρουµε ότι ο ρόλος του δασκάλου είναι σηµαντικός, αφού λειτουργεί ως καθοδηγητής και οργανωτής καταστάσεων µάθησης. Έπειτα η ανακαλυπτική µάθηση παραχωρεί τη θέση της στην εποικοδοµητική µάθηση. Σε αυτή τη φάση οι µαθητές, και δεδοµένου ότι έχουν ανακαλύψουν τη νέα γνώση, καλούνται να την «χτίσουν», να την «οικοδοµήσουν». Ουσιαστικά στο σηµείο αυτό τα παιδιά µε τη βοήθεια κάποιων δραστηριοτήτων εµπεδώνουν την έννοια του υπερρεαλισµού,. Προς αυτή την κατεύθυνση βοηθούν τα διάφορα παιχνίδια που πραγµατοποιούν τα παιδιά. Σε αυτό το µοντέλο διδασκαλίας και µάθησης οι ιδέες των µαθητών κατέχουν εξέχουσα θέση

4 Λαµβάνεται υπόψη η γνώση που έχει το παιδί για κάποιο θέµα και µάλιστα αξιοποιείται δηµιουργικά, για την εδραίωση µίας θεωρίας, άποψης, φαινοµένου. Ο ρόλος του δασκάλου είναι πιο περιορισµένος, δεδοµένου ότι επικεντρώνεται στο να εισάγει τα απιδιά σε µαι νέα περιπλάνηση, να τα ενθαρρύνει και να τα βοηθήσει να αισθανθούν ασφαλή µε αυτό που κάνουν. Τέλος η οµοδοσυνεργατική µέθοδος κατέχει θέση σηµαντική, αφού τα παιδιά εργάζονται σε οµάδες, προκειµένου να διεκπεραιώσουν τις εργασίες που τους έχουν ανατεθεί. Στα πλαίσια της συνεργατικής µάθησης η γνώση δεν παραδίδεται στους µαθητές, αλλά προκύπτει από την ενεργό συµµετοχή όλων σε διαδικασίες που έχουν οριστεί. Οι συνεργατικές δραστηριότητες οδηγούν στην ανερχόµενη γνώση, που είναι το αποτέλεσµα διάδρασης µεταξύ των γνώσεων και απόψεων όλων όσων συµµετέχουν στο σχηµατισµό της. Η συνεργασία έχει ως αποτέλεσµα ένα επίπεδο γνώσης της οµάδας που είναι µεγαλύτερο από το άθροισµα των γνώσεων του κάθε µέλους χωριστά. Η από κοινού λοιπόν εργασία πάνω σε κάποιο συγκεκριµένο θέµα είναι δυνατόν να προωθήσει την ατοµική µάθηση, µέσω των συνεργατικών διεργασιών. Συµπερασµατικά λοιπόν η εργασία των µαθητών σε οµάδες κρίνεται τόσο απαραίτητη, όσο και αποτελεσµατική. Η ανάθεση εργασιών και η ολοκλήρωση αυτών σε οµαδικό επίπεδο, µόνο οφέλη µπορεί να προσφέρει στα άτοµα που συνεργάζονται. Η απόκτηση της γνώσης είναι µια διαδραστική διαδικασία. Ολοκληρώνοντας λοιπόν αναφέρουµε ότι υπάρχει συνδυασµός µεθόδων και τεχνικών, ανάλογα µε τις απαιτήσεις της κάθε δραστηριότητας και το αποτέλεσµα που επιδιώκουµε. Γι αυτό το λόγο ξεκινάµε µε την ανακαλυπτική µάθηση, ώστε οι µαθητές να οδηγηθούν από µόνοι τους στην νέα έννοια, συνεχίζουµε µε την οικοδόµηση και εµπέδωση της έννοιας αυτής, µε τη βοήθεια του εποικοδοµισµού και τέλος υπάρχει αυτενεργώς δράση των µαθητών για την περάτωση των εργασιών που τους ανατέθηκαν

5 Τηλεσυνεργασία Τηλεδιάσκεψη 4 (12/4/2006) Παρουσίαση αποτελεσµάτων από οµάδες παιδιών Τηλεδιάσκεψη 3 (29/3/2006) Αδελφοποίηση οµάδων Τηλεσυνεργασία µεταξύ αδελφοποιηµένων οµάδων Ολοκλήρωση διερευνήσεων Εικονική Τάξη Τηλεδιάσκεψη 2 (22/3/2006) Θέµα διδασκαλίας: «Υπερωκεάνειον» από το Α µέρος του βιβλίου Η γλώσσα µου Προετοιµασία για την επόµενη τηλεδιάσκεψη: Ετοιµασία τεσσάρων θεµάτων για διερεύνηση από τις οµάδες µαθητών ραστηριότητες. Τηλεδιδασκαλία Τηλεδιάσκεψη 1 (15/3/2006) Θέµα διδασκαλίας: «Ελλάδα θάλασσα - λογοτεχνία» Γνωριµία µέσω παρουσίασης τόπων, σχολείων, τάξεων Σχήµα 1: ιδασκαλία της Επιστήµης. Το διδακτικό µοντέλο

6 Ο ΥΣΣΕΑΣ 2006 Ερευνητικό εκπαιδευτικό πρόγραµµα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης σε ηµοτικά Σχολεία της Ελλάδος 2 ο ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΒΡΟΝΤΑ ΟΥ ΧΙΟΥ 1 ο ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΚΙΑΘΟΥ ΦΟΡΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1 (συµπληρώνεται από τους ασκάλους) Α) Γενικά Στοιχεία 1. ασκάλες: Καρασούλη Γεωργία, Μπάρλου Ευθαλία, Πετροδασκαλάκη Γεωργία, Τόλη Λία 2. Τόπος, χρόνος, αριθµός µαθητών πιλοτικού προγράµµατος Σχολείο Ηµεροµηνία ιδακτική Τάξη/ Αριθµός Ώρα Τµήµα Μαθητών 2 ο ηµ. 15/3/ η,2 η Ε 2 20 Σχ.Βροντάδου Χίου 1 ο ηµ. Σχ. Σκιάθου 15/3/ η,2 η Ε 1 20 Β) Περιγραφή Μαθήµατος 1. Τίτλος µαθήµατος: Γνωριµία µαθητών - 6 -

7 2. Εκπαιδευτικό λογισµικό Χρησιµοποιούµενες ιευθύνσεις Internet: Ένταξη µαθήµατος στο αναλυτικό πρόγραµµα Τάξη: Ε ΕΛΛΗΝΙΚΑ (Η γλώσσα µου, Μέρος Α σελ.17, ΟΕ Β) Γνωστικό αντικείµενο: Ελληνικά - Λογοτεχνία ιδακτική ενότητα: Υπερρεαλισµός ιδακτικοί στόχοι: Γνωριµία µέσω παρουσίασης, τόπου, σχολείου, τάξης Μεθοδολογία διδακτικής προσέγγισης: Παρουσίαση από τους µαθητές του τόπου, του σχολείου και της τάξης Βοηθητικός ο ρόλος των δασκάλων Αναµενόµενα αποτελέσµατα: Εξοικείωση των µαθητών µεταξύ τους Καλλιέργεια θετικού κλίµατος ανάµεσα στους µαθητές των δύο σχολείων 4. Σύντοµη περιγραφή: Οι µαθητές και των δύο σχολείων έχουν προετοιµάσει µια παρουσίαση στο power Point, προκειµένου να γνωριστούν µεταξύ τους. Κάθε παρουσίαση περιλαµβάνει 4 ενότητες, έτσι ώστε όλοι οι µαθητές να συµµετάσχουν σ αυτήν. Οι δασκάλες βοηθάει τους µαθητές καθ όλη τη διάρκεια της τηλεδιάσκεψης. 5. οµή µαθήµατος: Αναλυτική περιγραφή επιµέρους βηµάτων διδασκαλίας Οι µαθητές των δύο σχολείων, της Σκιάθου και της Χίου, έχουν προετοιµάσει µια παρουσίαση στο power point. Η συγκεκριµένη παρουσίαση αποτελείται από 4 ενότητες: ο τόπος µας, ο πολιτισµός, το σχολείο µας και η τάξη µας. ιευκρινίζεται ότι οι µαθητές και των δυο τάξεων είναι χωρισµένοι σε 4 οµάδες των 5 ατόµων και η κάθε µία από αυτές παρουσιάζει κάποια συγκεκριµένη ενότητα. Οι µαθητές από το σχολείο της Σκιάθου ξεκινούν την παρουσίασή τους στους µαθητές του σχολείο της Χίου. Τυχόν ερωτήσεις ή διευκρινίσεις µπορούν να γίνουν µετά την ολοκλήρωση της κάθε ενότητας. Όταν τελειώσει το ένα σχολείο την παρουσίαση αναλαµβάνει το σχολείο της Χίου να συνεχίσει τη δική του προβολή στους µαθητές της Σκιάθου. Οι µαθητές συνεργάζονται µεταξύ τους, για να εξασφαλίσουν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσµα

8 Οι δασκάλες και των δύο τάξεων βοηθούν τους µαθητές και συνεργάζονται µαζί τους για την αποφυγή πιθανών δυσχερειών. Αξιολόγηση: Ακαδηµαϊκός τοµέας: Ως οµάδα αξιολογούνται µε βάση το βαθµό συνεργασίας που υπήρξε κατά τη διάρκεια των παρουσιάσεων. Ως άτοµα αξιολογούνται σύµφωνα µε το σεβασµό που επέδειξαν προς τα άλλα µέλη της οµάδας καθώς και ως προς την συµµετοχή τους στην παρουσίαση που τους είχε ανατεθεί. Λειτουργικότητα οµάδας: Η λειτουργικότητα της οµάδας αξιολογείται σύµφωνα µε την εφαρµογή των αναµενόµενων µορφών συνεργατικής συµπεριφοράς. ραστηριότητες Μαθητών: Παρουσιάσεις Συνδυασµός µε άλλα µέσα διδασκαλίας power point, βιντεοπροβολέας Απαιτούµενοι πόροι:---- Γ) Παράρτηµα (επισυναπτόµενο υλικό: σηµειώσεις του δασκάλου εργασίες µαθητών, κ.λπ.) Παρουσιάσεις power point Χίου,Σκιάθου, κείµενα word Χίου,Σκιάθου - 8 -

9 Ο ΥΣΣΕΑΣ 2006 Ερευνητικό εκπαιδευτικό πρόγραµµα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης σε ηµοτικά Σχολεία της Ελλάδος 2 ο ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΒΡΟΝΤΑ ΟΥ ΧΙΟΥ 1 ο ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΚΙΑΘΟΥ ΦΟΡΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 2 (συµπληρώνεται από τους ασκάλους) Α) Γενικά Στοιχεία 1. ασκάλες: Καρασούλη Γεωργία, Μπάρλου Ευθαλία, Πετροδασκαλάκη Γεωργία, Τόλη Λία 2. Τόπος, χρόνος, αριθµός µαθητών πιλοτικού προγράµµατος Σχολείο Ηµεροµηνία ιδακτική Τάξη/ Αριθµός Ώρα Τµήµα Μαθητών 2 ο ηµ. 22/3/ η,2 η Ε 2 20 Σχ.Βροντάδου Χίου 1 ο ηµ. Σχ. Σκιάθου 22/3/ η,2 η Ε 1 20 Β) Περιγραφή Μαθήµατος 1. Τίτλος µαθήµατος: ΥΠΕΡΩΚΕΑΝEΙΟΝ, ΑΝ ΡΕΑ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΥ (Η γλώσσα µου, Μέρος Α σελ. 17, ΟΕ Β) - 9 -

10 2. Εκπαιδευτικό λογισµικό Χρησιµοποιούµενες ιευθύνσεις Internet: Ένταξη µαθήµατος στο αναλυτικό πρόγραµµα Τάξη: Ε ΕΛΛΗΝΙΚΑ (Η γλώσσα µου, Μέρος Α σελ.17, ΟΕ Β) Γνωστικό αντικείµενο: Ελληνικά - Λογοτεχνία ιδακτική ενότητα: Υπερρεαλισµός ιδακτικοί στόχοι: Επαφή των παιδιών µε υπερρεαλιστική ποίηση και γνωριµία - βίωση των χαρακτηριστικών του υπερρεαλισµού µέσω του εντοπισµού τους Νοηµατική, Εκφραστική και Συναισθηµατική διερεύνηση του ποιήµατος Κατανόηση των βασικών ιδεών, εικόνων και της συναισθηµατικής φόρτισης που µας µεταφέρει το ποίηµα Γραπτή εργασία σε φύλλα εργασίας -Συζήτηση- Ανταλλαγή απόψεων Μεθοδολογία διδακτικής προσέγγισης: Παρουσίαση θέµατος από τις δασκάλες ιερευνητική- συνεργατική µέθοδος διδασκαλίας για τον εντοπισµό και κατανόηση των βασικών σηµείων πληροφοριών του ποιήµατος Συνεργασία για τη σύνθεση δικών τους εργασιών σχετικών µε το κείµενο Αναµενόµενα αποτελέσµατα: Ανάπτυξη ικανότητας να διερευνούν στο ποίηµα και να εντοπίζουν πληροφορίες που σχετίζονται µε το θέµα Άσκηση στο να διακρίνουν τα γνωρίσµατα του υπερρεαλισµού και να οδηγηθούν στην αλληγορία του ποιητικού αποσπάσµατος (Υπερωκεάνειον = υπερρεαλισµός) Επίτευξη αναµενόµενων µορφών συνεργατικής συµπεριφοράς 4. Σύντοµη περιγραφή: Στο πρώτο πεντάλεπτο οι δασκάλες από τη Χίο συζητούν µε τα παιδιά του ενεργητικού ακροατηρίου και των δύο τµηµάτων τις εντυπώσεις τους γύρω από τα κολλάζ µε τα ασύνδετα υλικά και τις εικόνες. Το δεύτερο πεντάλεπτο οι δασκάλες από τη Σκιάθο ζητούν από τα παιδιά του ενεργητικού ακροατηρίου και των δύο τµηµάτων να τους πουν τι τους έκανε εντύπωση από το τραγούδι που µόλις άκουσαν. ίνεται στη συνέχεια η πρώτη σελίδα του φύλλου δραστηριοτήτων στα παιδιά και των δυο τάξεων και η πρώτη δραστηριότητα αφορά στην συµπλήρωση των σβησµένων λέξεων (5 λεπτά). Στη συνέχεια µε τη βοήθεια των δασκάλων από

11 τη Σκιάθο ξετυλίγεται το ποίηµα (αφού πρώτα οι οµάδες δίνουν τις δικές τους εκδοχές κάθε φορά)(15 λεπτά). ιαβάζεται το ποίηµα από την µια δασκάλα και ύστερα γίνονται κάποιες ερωτήσεις κατανόησης (15 λεπτά). Γίνεται εναλλαγή ενεργητικού και παθητικού ακροατηρίου. Την ευθύνη της διδασκαλίας αναλαµβάνουν οι δασκάλες από τη Χίο. Ακούγεται κάποιο ηχητικό ντοκουµέντο ανάγνωσης του ποιήµατος από τον ίδιον τον ποιητή (5 λεπτά). ίνονται οι υπόλοιπες σελίδες των φύλλων δραστηριοτήτων, όπου οι µαθητές τις εκτελούν (15 λεπτά) και στη συνέχεια ανακοινώνουν τις απαντήσεις τους και συγκρίνουν τις απόψεις τους (15 λεπτά). 5. οµή µαθήµατος: Αναλυτική περιγραφή επιµέρους βηµάτων διδασκαλίας Αφόρµηση: (Οι µαθητές είναι χωρισµένοι σε ενεργητικό και παθητικό ακροατήριο).και οι δυο αίθουσες διδασκαλίας είναι διακοσµηµένες µε κολλάζ, που περιλαµβάνουν υλικά και εικόνες ασύνδετες και ετερόκλητες. Οι δασκάλες από τη Χίο ζητούν από τα παιδιά του ενεργητικού ακροατηρίου και των δύο τάξεων να τους πουν τις εντυπώσεις τους από τα κολλάζ. Μ αυτόν τον τρόπο γίνεται µια πρώτη συζήτηση πάνω στα καλλιτεχνικά δηµιουργήµατα που γίνονται από υλικά ασύνδετα, φέρνοντας έτσι σε µια πρώτη επαφή τα παιδιά µε την έννοια του παράλογου στην τέχνη. Στη συνέχεια ακούγεται το τραγούδι «Καράβια στη στεριά» και µετά το άκουσµά του οι δασκάλα από τη Σκιάθο ζητούν από τους µαθητές του ενεργητικού ακροατηρίου και των δύο τάξεων να πουν τι τους έκανε εντύπωση απ το τραγούδι. Έτσι, γίνεται σύνδεση, αλλά και επέκταση της έννοιας του ασύνδετου, της συνύπαρξης του πραγµατικού, του φανταστικού και του ονειρικού στην τέχνη. ίνεται και στα δύο τµήµατα η πρώτη σελίδα του φύλλου δραστηριοτήτων και ζητείται από τα παιδιά να συµπληρώσουν στο ποίηµα τις σβησµένες λέξεις. Κάθε οµάδα θα πρέπει να επιλέξει µια λέξη κάθε φορά προς συµπλήρωση. Στη συνέχεια µε τη βοήθεια των δασκάλων από τη Σκιάθο και µέσω του power point ξετυλίγεται το ποίηµα (αφού πρώτα οι οµάδες δίνουν τις δικές τους εκδοχές και το αιτιολογούν). ιαβάζεται το ποίηµα από την µια δασκάλα και ύστερα γίνονται κάποιες ερωτήσεις κατανόησης. Οι ερωτήσεις αυτές βοηθούν τα παιδιά να κατανοήσουν καλύτερα το ποίηµα. Ποιος είναι ο πρωταγωνιστής του ποιήµατος; Πρόκειται για κάποιο πραγµατικό πρόσωπο; Ο ποιητής κάνει χρήση της προσωποποίησης µέσω της ανάµειξης του πραγµατικού και του φανταστικού Βρείτε χαρακτηριστικές φράσεις που να µαρτυρούν την προσωποποίηση του Υπερωκεάνειου. Πώς ήταν το πλοίο; (περιγραφή) Σύµφωνα µε τη µυθολογία τι ήταν οι Σειρήνες και τι οι Συµπληγάδες πέτρες; Τι συµβολίζουν στο ποίηµα; Τι το ξεχωριστό διαφορετικό έκανε αυτό το πλοίο και για ποιο λόγο το έκανε; Το Υπερωκεάνειον λοιπόν ήταν ένα ξεχωριστό πλοίο κάτι το οποίο φαίνεται και από το πρώτο συνθετικό του υπέρ Πείτε µερικές σύνθετες λέξεις µε το υπέρ (υπεράνθρωπος, υπερπλήρης, υπερσύγχρονος) Τελευταίες θ αναφερθούν οι λέξεις υπερρεαλισµός και υπερρεαλιστής. Η γνώση ξένων γλωσσών βοηθάει στην εννοιολογική σύνδεση ρεαλισµός πραγµατικότητα. Υπερρεαλιστής είναι αυτός που είναι πέρα από την πραγµατικότητα, που αναµειγνύει το πραγµατικό µε το ονειρικό και το φανταστικό..θα γίνει αναφορά στο ότι το ποίηµα ανήκει στο ρεύµα του υπερρεαλισµού Βρείτε τις µεταφορές και τις εικόνες του ποιήµατος

12 Υπάρχουν στροφές ή ποιητική ενότητα; Έχει οµοιοκαταληξία και µέτρο το ποίηµα; Το ενεργητικό ακροατήριο δίνει τη θέση του στο παθητικό και αντίστροφα. Την ευθύνη της διδασκαλίας αναλαµβάνουν οι δασκάλες από τη Χίο Ακούγεται ηχητικό ντοκουµέντο ανάγνωσης του ποιήµατος από τον ίδιον τον Εµπειρίκο. ίνονται οι υπόλοιπες σελίδες των φύλλων δραστηριοτήτων, όπου οι µαθητές τις εκτελούν και στη συνέχεια ανακοινώνουν τις απαντήσεις τους και συγκρίνουν τις απόψεις τους. Αξιολόγηση: Ακαδηµαϊκός τοµέας: Ως οµάδα, αξιολογούνται µε βάση εκείνα που έγραψαν στο φύλλα εργασίας. Ως άτοµα, αξιολογούνται σύµφωνα µε τον τρόπο που ανταποκρίθηκαν στο συγκεκριµένο ρόλο που είχαν αναλάβει. Λειτουργικότητα οµάδας: Η λειτουργικότητα της οµάδας αξιολογείται σύµφωνα µε την εφαρµογή των αναµενόµενων µορφών συνεργατικής συµπεριφοράς. ραστηριότητες Μαθητών: Παρατηρούν τα κολλάζ, ακούν το µουσικό κοµµάτι, σχολιάζουν Γράφουν δικές τους λέξεις στη θέση των σβησµένων λέξεων του ποιήµατος Ακούν το ηχητικό ντοκουµέντο ανάγνωσης του ποιήµατος από τον Εµπειρίκο Ζωγραφίζουν τι τους έκανε εντύπωση και βάζουν δίπλα έναν τίτλο Εντοπίζουν πληροφορίες Επικεντρώνουν την προσοχή τους στα σηµεία του ποιήµατος και απαντούν σε ερωτήµατα που υποβάλλονται από τη δασκάλα για σκοπούς συζήτησης Συνεργάζονται σε οµάδες για την απάντηση ερωτήσεων σε φύλλο εργασίας Ανακοινώνουν τις απαντήσεις τους- Συζητούν- Συγκρίνουν τις απόψεις τους Συνοψίζουν τα βασικά σηµεία των απαντήσεων τους Συνδυασµός µε άλλα µέσα διδασκαλίας: Χρήση cd, κολλάζ, power point, βιντεοπροβολέα, φύλλων εργασίας Απαιτούµενοι πόροι:---- Γ) Παράρτηµα (επισυναπτόµενο υλικό: σηµειώσεις του δασκάλου εργασίες µαθητών, κ.λπ.) Καράβια στη στεριά, πρώτη σελίδα φύλλου δραστηριοτήτων, power point ξετυλίγουµε το ποίηµα, ανάγνωση ποιήµατος από τον Εµπειρίκο, υπόλοιπες σελίδες φύλλων δραστηριοτήτων

13 Ο ΥΣΣΕΑΣ 2006 Ερευνητικό εκπαιδευτικό πρόγραµµα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης σε ηµοτικά Σχολεία της Ελλάδος 2 ο ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΒΡΟΝΤΑ ΟΥ ΧΙΟΥ 1 ο ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΚΙΑΘΟΥ ΦΟΡΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 3 (συµπληρώνεται από τους ασκάλους) Α) Γενικά Στοιχεία 1. ασκάλες: Καρασούλη Γεωργία, Μπάρλου Ευθαλία, Πετροδασκαλάκη Γεωργία, Τόλη Λία 2. Τόπος, χρόνος, αριθµός µαθητών πιλοτικού προγράµµατος Σχολείο Ηµεροµηνία ιδακτική Τάξη/ Αριθµός Ώρα Τµήµα Μαθητών 2 ο ηµ. 29/3/ η,2 η Ε 2 20 Σχ.Βροντάδου Χίου 1 ο ηµ. Σχ. Σκιάθου 29/3/ η,2 η Ε 1 20 Β) Περιγραφή Μαθήµατος 1. Τίτλος µαθήµατος: Αδελφοποίηση οµάδων, τηλεσυνεργασία µεταξύ αδελφοποιηµένων οµάδων

14 2. Εκπαιδευτικό λογισµικό Χρησιµοποιούµενες ιευθύνσεις Internet: Ένταξη µαθήµατος στο αναλυτικό πρόγραµµα Τάξη: Ε ΕΛΛΗΝΙΚΑ (Η γλώσσα µου, Μέρος Α σελ.17, ΟΕ Β) Γνωστικό αντικείµενο: Ελληνικά - Λογοτεχνία ιδακτική ενότητα: Υπερρεαλισµός ιδακτικοί στόχοι: Συλλογική δηµιουργία µέσα από τις δοθείσες δραστηριότητες και ειδικότερα: ηµιουργία υπερρεαλιστικού παραµυθιού- εικονογράφηση Οπτική γραφή, δηµιουργία µικρών κειµένων ή ποιηµάτων πάνω σε διάφορα σχήµατα ηµιουργία φανταστικής ιστορίας ύστερα από την παρατήρηση του αποτυπώµατος διαφόρων υλικών στο χαρτί. Σύνθεση ολοκληρωµένου ποιήµατος µε το συνδυασµό άσχετων µεταξύ τους στίχων Μεθοδολογία διδακτικής προσέγγισης: Χωρισµός των µαθητών σε 4 οµάδες των 5 ατόµων Ανάθεση κάθε δραστηριότητας σε µία οµάδα του σχολείου της Χίου και σε µία οµάδα του σχολείου της Σκιάθου µε κλήρωση Παρουσίαση των τεσσάρων δραστηριοτήτων Ανταλλαγή απόψεων µεταξύ των οµάδων των δυο σχολείων Αναµενόµενα αποτελέσµατα: Η επίτευξη των στόχων, όπως έχουν αρχικά τεθεί, όσο και η επίτευξη των αναµενόµενων µορφών συνεργατικής συµπεριφοράς (αλληλοβοήθεια, αλληλοσεβασµός, αλληλοκατανόηση κτλ.) Εξοικείωση των µαθητών µε το καλλιτεχνικό ρεύµα του υπερρεαλισµού µέσα από τον πειραµατισµό και την επινόηση. Προσέγγιση της γνώσης µε αποκλίνουσα σκέψη, λαµβάνοντας υπόψη και τις εναλλακτικές όψεις των φαινοµένων 4. Σύντοµη περιγραφή: Τηλεδιδασκαλία. Το πρώτο δεκάλεπτο οι δασκάλες από τη Σκιάθο χωρίζουν τους µαθητές της τάξης τους (ενεργητικό και παθητικό ακροατήριο) σε 4 οµάδες των

15 ατόµων. Ακολούθως και οι δασκάλες από το σχολείο της Χίου χωρίζουν και τη δική τους τάξη σε ισάριθµες οµάδες. Με κλήρωση κάθε οµάδα αναλαµβάνει από µια δραστηριότητα. (Ισχύει και για τα δυο σχολεία η ίδια διαδικασία)το επόµενο τριαντάλεπτο οι δασκάλες από τη Χίο παρουσιάζουν στα παιδιά και των δύο τµηµάτων (Χίος και Σκιάθος) τις δυο πρώτες δραστηριότητες: (α) «Το σακούλι µε τις ιστορίες» και β) «Καλλιγράµµατα». Στο δεύτερο τριαντάλεπτο, οι δασκάλες από τη Σκιάθο παρουσιάζουν τις επόµενες δυο: γ) «Frottage» και δ) «Τυχερή βουτιά». Στο τελευταίο δεκάλεπτο οι µαθητές συζητούν τις δραστηριότητες και ανταλλάσσουν απόψεις. 5. οµή µαθήµατος: Αναλυτική περιγραφή επιµέρους βηµάτων διδασκαλίας Χωρισµός σε οµάδες: Οι δασκάλες από το σχολείο της Σκιάθου χωρίζουν τους 20 µαθητές της τάξης τους σε 4 οµάδες των 5 µαθητών, προσπαθώντας σε κάθε οµάδα να υπάρχει µια ισορροπία ως προς τις ικανότητες των µαθητών. Οι λεγόµενοι «καλοί» ή «ταλαντούχοι» µαθητές δεν αποµονώνονται σε µια ξεχωριστή οµάδα. Οι δασκάλες έχουν προετοιµάσει τους µαθητές για τη διαδικασία χωρισµού σε οµάδες και για τα κριτήρια επιλογής ούτως ώστε να αποφευχθούν τυχόν παράπονα ή διαφωνίες. Στη συνέχεια οι δασκάλες από τη Χίο χωρίζουν και τη δική τους τάξη σε ισάριθµες οµάδες µε το ίδιο σκεπτικό. Έπειτα µε κλήρωση κάθε οµάδα αναλαµβάνει µία δραστηριότητα (Ισχύει και για τα δυο σχολεία η ίδια διαδικασία). Παρουσίαση των δυο πρώτων δραστηριοτήτων από τις δασκάλες της τάξης της Χίου: α) «Το σακούλι µε τις ιστορίες». Η δασκάλα παρουσιάζει ένα µικρό σακούλι στο τραπέζι του ενεργητικού ακροατηρίου, ο οποίος περιέχει διάφορα αντικείµενα και τον παραδίδει στην οµάδα που της έτυχε ο αντίστοιχος κλήρος. (Το ίδιο σακούλι παρουσιάζεται και στο τραπέζι του ενεργητικού ακροατηρίου της Σκιάθου και παραδίδεται στην αντίστοιχη οµάδα.). Το σακούλι ανοίγει και κάθε παιδί τραβά στην τύχη ένα από τα περιεχόµενα αντικείµενα. Το ίδιο συµβαίνει παράλληλα και στα δύο σχολεία. Τα αντικείµενα αριθµούνται σύµφωνα µε τη σειρά επιλογής. Οι δυο οµάδες θα πρέπει να συνθέσουν µια ιστορία µε αυτά τα αντικείµενα µε τη σειρά που τα τράβηξαν, να την εικονογραφήσουν και στη συνέχεια να την παρουσιάσουν. β) «Καλλιγράµµατα». Η δραστηριότητα αυτή έχει ως σκοπό την οπτική γραφή µιας λέξης έτσι ώστε να αποδίδεται η σηµασία της. Οι µαθητές των δύο οµάδων που τους έτυχε η δραστηριότητα αυτή θα πρέπει να δηµιουργήσουν µικρά κείµενα ή ποιήµατα πάνω σε διάφορα σχήµατα που θα αφορούν 1.) στον τόπο τους 2.) στη θάλασσα. Η δασκάλα παρουσιάζει ενδεικτικά δείγµατα καλλιγραµµάτων προκειµένου οι µαθητές να έχουν µια πιο συγκεκριµένη εικόνα. Παρουσίαση των επόµενων δύο δραστηριοτήτων από τις δασκάλες της τάξης της Σκιάθου: γ) «Frottage». Η διαδικασία αυτή είναι αρκετά απλή και θυµίζει ένα παιχνίδι στο οποίο βάζουν ένα φύλλο χαρτί πάνω σ ένα νόµισµα, ξεπατικώνοντάς το στο χαρτί µ ένα µολύβι ή ξυλοµπογιά µέχρι να φανεί η εικόνα. Οι µαθητές των οµάδων θα πρέπει ξεπατικώσουν σε χαρτί τα ακόλουθα υλικά: κοµµάτι ξύλου, µάλλινο πουλόβερ, ασφαλτοστρωµένο δρόµο, τοίχο. Στη συνέχεια θα πρέπει να συνθέσουν µια φανταστική ιστορία παρατηρώντας τα ασαφή περιγράµµατα που δηµιουργήθηκαν από την αποτύπωση των υλικών στο χαρτί. Η δασκάλα παρουσιάζει ενδεικτικά δείγµα της τεχνικής Frottage, προκειµένου οι µαθητές να έχουν µια πιο συγκεκριµένη εικόνα. δ) «Τυχερή βουτιά». Κάθε παιδί της οµάδας γράφει 4 ξεχωριστούς στίχους. Στη συνέχεια κόβει τους στίχους σε ξεχωριστά χαρτάκια, τα οποία συγκεντρώνονται σ ένα δοχείο. Κάθε µέλος της οµάδας τραβά στην τύχη έξι από τους συγκεντρωµένους εκεί στίχους και τους συνδυάζει έτσι ώστε να συνθέσει ένα ολοκληρωµένο ποίηµα. Κάποιες επιµέρους αλλαγές λέξεων ρηµατικών χρόνων ή η προσθήκη µερικών ακόµη στίχων επιτρέπονται αν αυτές βελτιώνουν το σύνολο του ποιήµατος. Στη συνέχεια εικονογραφούν, δραµατοποιούν ή µελοποιούν το ποίηµά

16 τους. Η ίδια διαδικασία λαµβάνει χώρα παράλληλα και στις δύο τάξεις, υπό τις οδηγίες της δασκάλας της Σκιάθου. Ακολουθεί συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων. Αξιολόγηση: Ακαδηµαϊκός τοµέας: Ως οµάδα, αξιολογούνται µε βάση εκείνα που έγραψαν στο φύλλα εργασίας. Ως άτοµα, αξιολογούνται σύµφωνα µε τον τρόπο που ανταποκρίθηκαν στο συγκεκριµένο ρόλο που είχαν αναλάβει. Λειτουργικότητα οµάδας: Η λειτουργικότητα της οµάδας αξιολογείται σύµφωνα µε την εφαρµογή των αναµενόµενων µορφών συνεργατικής συµπεριφοράς. ραστηριότητες Μαθητών: Κάθε οµάδα αναλαµβάνει µια από τις 4 δραστηριότητες κατόπιν κλήρωσης. Η διαδικασία ισχύει και για την τάξη της Χίου και για την τάξη της Σκιάθου. Συνδυασµός µε άλλα µέσα διδασκαλίας: Χρήση power point Απαιτούµενοι πόροι:---- Γ) Παράρτηµα (επισυναπτόµενο υλικό: σηµειώσεις του δασκάλου εργασίες µαθητών, κ.λπ.) Το σακούλι µε τις ιστορίες., Καλλιγράµµατα., Frottage, Τυχερή βουτιά

17 Ο ΥΣΣΕΑΣ 2006 Ερευνητικό εκπαιδευτικό πρόγραµµα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης σε ηµοτικά Σχολεία της Ελλάδος 2 ο ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΒΡΟΝΤΑ ΟΥ ΧΙΟΥ 1 ο ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΚΙΑΘΟΥ Α) Γενικά Στοιχεία ΦΟΡΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 4 (συµπληρώνεται από τους ασκάλους) 1. ασκάλες: Καρασούλη Γεωργία, Μπάρλου Ευθαλία, Πετροδασκαλάκη Γεωργία, Τόλη Λία 2. Τόπος, χρόνος, αριθµός µαθητών πιλοτικού προγράµµατος Σχολείο Ηµεροµηνία ιδακτική Τάξη/ Αριθµός Ώρα Τµήµα Μαθητών 2 ο ηµ. 12/4/ η,2 η Ε 2 20 Σχ.Βροντάδου Χίου 1 ο ηµ. Σχ. Σκιάθου 12/4/ η,2 η Ε 1 20 Β) Περιγραφή Μαθήµατος 1. Τίτλος µαθήµατος: Παρουσιάσεις αποτελεσµάτων από οµάδες παιδιών

18 2. Εκπαιδευτικό λογισµικό Χρησιµοποιούµενες ιευθύνσεις Internet: Ένταξη µαθήµατος στο αναλυτικό πρόγραµµα Τάξη: Ε ΕΛΛΗΝΙΚΑ (Η γλώσσα µου, Μέρος Α σελ.17, ΟΕ Β) Γνωστικό αντικείµενο: Ελληνικά - Λογοτεχνία ιδακτική ενότητα: Υπερρεαλισµός ιδακτικοί στόχοι: Παρουσίαση των αποτελεσµάτων των δραστηριοτήτων που είχαν ανατεθεί στις οµάδες των δυο σχολείων κατά την προηγούµενη τηλεδιάσκεψη. Μεθοδολογία διδακτικής προσέγγισης: Παρουσίαση των εργασιών των οµάδων. Χωρισµός των µαθητών σε 4 οµάδες των 5 ατόµων. Αναµενόµενα αποτελέσµατα: Η επίτευξη των στόχων, όπως έχουν αρχικά τεθεί. 4. Σύντοµη περιγραφή: Οι οµάδες παρουσιάζουν διαδοχικά τις δραστηριότητές τους. 5. οµή µαθήµατος: Αναλυτική περιγραφή επιµέρους βηµάτων διδασκαλίας Οι δύο οµάδες (µια από το σχολείο της Χίου και µια από το σχολείο της Σκιάθου) που έχουν αναλάβει τη δραστηριότητα «Το σακούλι µε τις ιστορίες» παρουσιάζουν διαδοχικά τις εργασίες τους και στη συνέχεια συζητούν οµοιότητες και διαφορές. Ακολούθως οι δύο οµάδες (µια από το σχολείο της Χίου και µια από το σχολείο της Σκιάθου) που έχουν αναλάβει τη δραστηριότητα «Καλλιγράµµατα», έπειτα οι δυο οµάδες (µια από το σχολείο της Χίου και µια από το σχολείο της Σκιάθου) που έχουν αναλάβει τη δραστηριότητα «Frottage» και τέλος οι δύο οµάδες (µια από το σχολείο της Χίου και µια από το σχολείο της Σκιάθου) που έχουν αναλάβει τη δραστηριότητα «Τυχερή βουτιά». Αξιολόγηση: Ακαδηµαϊκός τοµέας: Ως οµάδα, αξιολογούνται µε βάση εκείνα που έγραψαν στο φύλλα εργασίας. Ως άτοµα, αξιολογούνται σύµφωνα µε τον τρόπο που ανταποκρίθηκαν στο συγκεκριµένο ρόλο που είχαν αναλάβει

19 Λειτουργικότητα οµάδας: Η λειτουργικότητα της οµάδας αξιολογείται σύµφωνα µε την εφαρµογή των αναµενόµενων µορφών συνεργατικής συµπεριφοράς. ραστηριότητες Μαθητών: Κάθε οµάδα αναλαµβάνει µια από τις 4 δραστηριότητες κατόπιν κλήρωσης. Η διαδικασία ισχύει και για την τάξη της Χίου και για την τάξη της Σκιάθου. Συνδυασµός µε άλλα µέσα διδασκαλίας:---- Απαιτούµενοι πόροι:---- Γ) Παράρτηµα (επισυναπτόµενο υλικό: σηµειώσεις του δασκάλου εργασίες µαθητών, κ.λπ.)

20 ΠΗΓΕΣ Γκίβαλου Κατσίκη, Άντα, Το θαυµαστό ταξίδι, Μελέτες για την Παιδική λογοτεχνία, εκδόσεις Πατάκη, 1999 Γκίβαλου Κατσίκη, Άντα, Φιλολογικές διαδροµές Β, εκδόσεις Πατάκη, 1998 Ελύτης, Οδυσσέας, Ποιητική Νοηµοσύνη, Ανοιχτά Χαρτιά, Αθήνα :Ίκαρος, 1987 Κόκκοτας, Παναγιώτης, Σύγχρονες προσεγγίσεις στη διδασκαλία των φυσικών επιστηµών, Η εποικοδοµητική προσέγγιση της διδασκαλίας και της µάθησης, Αθήνα 1998 Καλογήρου, Τζίνα, Τέρψεις και ηµέρες ανάγνωσης (Μελετήµατα για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας στο δηµοτικό σχολείο), εκδόσεις Ι.Μ Παναγιωτόπουλος, Ψυχικό 1999 Σπανός,Γεώργιος, ιδακτική µεθοδολογία, Η διδασκαλία του ποιήµατος, Αθήνα, 1996 Breton, Andre, Μανιφέστα του Σουρεαλισµού, µετάφραση Ελένη Μοσχονά, Αθήνα - Γιάννινα: εκδόσεις ωδώνη, 1983 Mario de Micheli, Οι πρωτοπορίες της τέχνης του 20 ου αιώνα, µετάφραση Λένα Παπαµατθαιάκη, Αθήνα :Οδυσσέας