ART IN THE MAKING

Transcript

1 ART IN THE MAKING Ερμηνευτικές προσεγγίσεις στην ελληνική εικαστική δημιουργία o ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ

2 ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ Θ.Ε 1 Φωτογραφία ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ & ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Κ. Αντωνιάδης Το Ερευνητικό Εργαστήριο Προηγμένων Διεπιστημονικών Εφαρμογών στη Συντήρηση Ανάδειξη Εικαστικών Έργων & Βιβλιακού Αρχειακού Υλικού «ARTICON» της Σχολής Καλλιτεχνικών Σπουδών με την υποστήριξη του Ινστιτούτου δια Βίου Εκπαίδευσης του ΤΕΙ Αθήνας, προτίθεται να οργανώσει εκπαιδευτική δράση με αντικείμενο το ρόλο των υλικών και της τεχνικής εφαρμογής τους σε σχέση με την πρόθεση των δημιουργών και τη λειτουργία του έργου τέχνης. Η δράση, η οποία εστιάζει στην σύγχρονη ελληνική εικαστική δημιουργία, από την μεταπολεμική περίοδο μέχρι σήμερα, αποσκοπεί στην εξοικείωση του κοινού με την εις βάθος ανάγνωση και ερμηνευτική προσέγγιση της τέχνης, μέσα από μια συνθετική εκπαιδευτική διαδικασία στην οποία περιλαμβάνονται θεωρητικές διαλέξεις, πειραματικές εφαρμογές και επισκέψεις σε εργαστήρια καταξιωμένων καλλιτεχνών. Πρόκειται για ένα σεμινάριο προσέγγισης της σύγχρονης εικαστικής δημιουργίας με άξονα τη συμμετοχή των εκπαιδευομένων στη δημιουργική διαδικασία εικαστικών έργων. Οι θεματικές ενότητες που προβλέπεται να καλυφθούν περιλαμβάνουν: Ιστορική αναδρομή στην τέχνη του 20 ου αιώνα Υλικά και τεχνικές. Πρόθεση και λειτουργία Παρουσίαση μελετών περιπτώσεων: Μοντέρνα και σύγχρονα έργα με μεικτές τεχνικές Τοιχογραφία τέχνη του δρόμου Φωτογραφία Ψηφιακή τεχνολογία τρισδιάστατης απεικόνισης Ανακυκλώσιμα, φυσικά αντικείμενα και εφήμερα υλικά στη σύγχρονη εικαστική δημιουργία. Σύγχρονες τεχνολογικές εφαρμογές στην ανάγνωση και τεκμηρίωση εικαστικών έργων Η αδιόρατη ύλη της φωτογραφίας Οbjets trouvés / Μεταμορφώσεις Η ύλη που σχηματίζει τη φωτογραφική εικόνα είναι πρακτικά αδιόρατη. Κατά κανόνα αυτό που βλέπουμε στη φωτογραφία το προβάλουμε στην ορατή πραγματικότητα. Η προβολή αυτή οφείλεται στην εντύπωση απουσία της ύλης, και είναι απόρροια της μηχανικής προέλευσης της φωτογραφίας. Από τα πρώτα κιόλας χρόνια, η επιθυμία να αναγνωρισθεί η φωτογραφία ως τέχνη οδήγησε τους φωτογράφους να επινοήσουν τεχνικές οι οποίες αποκαθιστούσαν την υλικότητα της φωτογραφικής απεικόνισης. Το εγχείρημα των πικτοριαλιστών (τέλη 19 ου αρχές 20 ου αιώνα) να καλυφθεί η μηχανική προέλευση της φωτογραφίας κατέληξε σε ένα υβριδικό είδος εικόνας που δεν ήταν ούτε φωτογραφία ούτε ζωγραφική. Αυτό που ακολούθησε οδήγησε αντίθετα σε μια συμφιλίωση των φωτογράφων με το μηχανισμό που παράγει τις εικόνες τους. Είναι πλέον η περίοδος του μοντερνισμού κατά την οποία η φωτογραφία ανέπτυξε τα δικά τας ιδιώματα παράλληλα με τις άλλες τέχνες. Στην τρίωρη διάλεξη της πρώτης ημέρας θα συζητηθούν ο τρόπος με τον οποίο οι φωτογράφοι έφεραν στην επιφάνεια την αρχικά αδιόρατη πρώτη ύλη της φωτογραφίας. Η τέταρτη ώρα του σεμιναρίου θα αφιερωθεί στην έννοια της μεταμόρφωσης των ευτελών αντικειμένων, προετοιμάζοντας το πειραματικό εργαστήριο της επόμενης ημέρας. Οι συμμετέχοντες θα κληθούν να φέρουν μαζί τους ένα αντικείμενο, σύμφωνα με τις οδηγίες που θα τους έχουν δοθεί. Θα διερευνηθούν οι διαφορετικές όψεις του αντικειμένου, ανάλογα με το φωτισμό και τη γωνία της παρατήρησής του. Το αντικείμενο θα φωτογραφηθεί δίνοντας έμφαση στην μεταμόρφωσή του και το ψηφιακό αρχείο της φωτογράφησης θα εκτυπωθεί σε χαρτί υψηλών τεχνικών και ποιοτικών προδιαγραφών. Η θεματική ενότητα θα ολοκληρωθεί με τη γνωριμία των συμμετεχόντων με τη φωτογραφική δουλειά καταξιωμένης καλλιτέχνιδος.

3 Θ.Ε 2 Τεχνολογία & υλικά κατασκευής σύγχρονων τοιχογραφιών & έργων της τέχνης του δρόμου (Street Art) Θ.Ε 3 Μορφοπλαστικές εξελίξεις στην ελληνική εικαστική δημιουργία κατά τη μεταπολεμική περίοδο ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ & ΟΡΓΑΝΩΣΗ Μ. Χατζηδάκη ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ Μ. Χατζηδάκη Α. Σαμπατάκος Α. Στεφανής ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ & ΟΡΓΑΝΩΣΗ Α. Κουτσουρής ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ Α. Κουτσουρής Λ. Καραμπίνης Ι. Σκαλτσάς Από τις παραδοσιακές τεχνικές κατασκευής τοιχογραφιών στα νέα συνθετικά υλικά Οι αποκλίσεις από τις παραδοσιακές ζωγραφικές τεχνικές και η μετάβαση στην αφαίρεση Δημόσιες τοιχογραφίες και έργα του δρόμου: σύγχρονα υλικά και μεικτές τεχνικές Οι εκφραστικές δυνατότητες των υλικών και ο χειρισμός τους Η ζωγραφική σε σταθερό υποστήριγμα, η τοιχογραφία, είναι ίσως το παλαιότερο είδος ζωγραφικής που κοσμεί, ιστορεί, εικονογραφεί, μεταφέρει και επιβάλλει μηνύματα. Η σύγχρονη τοιχογραφία δοκιμάζει τα βιομηχανικά συνδετικά από τη δεκαετία 20-30, ενώ παράλληλα επιστρέφει και ανακαλύπτει εκ νέου παραδοσιακές τεχνικές, εμφανίζεται ως διακοσμητική τάση στα κτήρια της δεκαετίας του και γνωρίζει μια πρωτοφανή άνθηση στις μέρες μας, μέσω των δημοσίων τοιχογραφιών, των έργων street art και γκραφίτι που αποτελούν πλέον αντικείμενο προς μελέτη και συντήρηση. Σε αυτό το πλαίσιο θα επιχειρηθεί η διερεύνηση του κοινωνικού, αισθητικού και πολιτικού ρόλου των τοιχογραφιών και των έργων με δημόσιο χαρακτήρα, από τη δεκαετία του 30 μέχρι σήμερα, με κύριο μεθοδολογικό εργαλείο τα υλικά και τις τεχνικές κατασκευής τους. Τα υλικά εξετάζονται ως πρώτη ύλη του φυσικού έργου, φορέας του μηνύματος και κλειδί για την ερμηνεία του αλλά και ως παράγοντας μελλοντικής αλλοίωσης, καταστροφής ή διατήρησής του. Παράλληλα η φθορά εξετάζεται ως πρόθεση και ερμηνευτικό εργαλείο. Στο εργαστήριο θα δοθεί η δυνατότητα εφαρμογής παραδοσιακών τεχνικών, όπως το fresco και η ζωγραφική με κερί, που αναβίωσαν τη δεκαετία του 30 έλληνες καλλιτέχνες, αλλά και νέων για την εποχή συνδετικών υλικών, όπως τα ακρυλικά και βινυλικά πολυμερή, καθώς επίσης τεχνικών μεταφοράς σχεδίου, όπως το στένσιλ και τεχνικών εφαρμογής βοηθητικών υποστηριγμάτων, όπως το marouflage και το paste up. Τα έργα θα πραγματοποιηθούν σε μικρού μεγέθους υποστηρίγματα που θα συνθέσουν ένα τελικό έργο, συνδυασμό των παραπάνω εφαρμογών. Μετά την ολοκλήρωση του εργαστηρίου θα επιχειρηθεί η διάκριση των ιδιαιτεροτήτων των υλικών και των τεχνικών, ώστε να συνδεθούν με τη λειτουργία του έργου, αλλά και με ζητήματα της μελλοντικής παθολογίας του Στο θεωρητικό μέρος του μαθήματος προσεγγίζονται οι μορφολογικές και τεχνοτροπικές εξελίξεις στην Ελληνική ζωγραφική κατά την μεταπολεμική περίοδο. Οι παραδοσιακές τεχνικές των ελαιογραφιών και η χρήση των υφασμάτινων υποστηριγμάτων αρχικά εμπλουτίζονται και στη συνέχεια καταστρατηγούνται, δίδοντας τη θέση τους σε ετερόκλητα υλικά και μεικτές τεχνικές εφαρμογής, μέσα από τις οποίες, η υλική υπόσταση του έργου τέχνης έρχεται στο προσκήνιο, προσδίδοντας στην εικαστική δημιουργία νέες εκφραστικές και ερμηνευτικές προοπτικές. Στο εργαστηριακό μέρος του μαθήματος πρόκειται να διερευνηθούν συγκεκριμένες τεχνοτροπικές εφαρμογές με αναφορές σε μελέτες περιπτώσεων ελλήνων ζωγράφων από την περίοδο του 1930 μέχρι σήμερα, έτσι ώστε, μέσα από τη βιωματική εμπλοκή, να κατανοηθούν στοιχεία και διαδικασίες που συνδέονται με την πρόθεση, τη λειτουργία και τη σημειολογία των υλικών. Η κατασκευή δοκιμίων με αναφορά σε τεχνικές ελλήνων δημιουργών θα πραγματοποιηθεί σε επιφάνειες προκατασκευασμένες, οι οποίες προβλέπεται να αποτελέσουν στη συνέχεια ένα εποπτικό υλικό μιας εξελικτικής πορείας, δίδοντας αφορμή για περαιτέρω προβληματισμό και διάλογο σχετικά με την ερμηνευτική τους προσέγγιση, αλλά και σε σχέση με τη διαχείρισή τους στο μέλλον. Η θεματική ενότητα θα ολοκληρωθεί με τη γνωριμία των συμμετεχόντων με το έργο καταξιωμένου καλλιτέχνη μέσα από την παρουσίασή του από τον ίδιο, στο εργαστήριό του Η θεματική ενότητα θα ολοκληρωθεί με επίσκεψη στην περιοχή Ψυρρή και τη γνωριμία των συμμετεχόντων με τα υλικά και τις τεχνικές κατασκευής δημόσιων τοιχογραφιών, street art και γκραφίτι στον ιστορικό ιστό της πόλης.

4 Θ.Ε. 4 Έργα τέχνης «σε χαρτί» & έργα τέχνης «από χαρτί» Θ.Ε 5 Οπτική ολογραφία ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ & ΟΡΓΑΝΩΣΗ K. Χούλης ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ Κ. Χούλης Ν. Παπαδόπουλος Ο ρόλος του χαρτιού στη σύγχρονη ελληνική τέχνη. Μια περιήγηση με ενδιαφέροντα επεισόδια Με ένα κομμάτι χαρτί Το χαρτί από υπόστρωμα για τα χαρακτικά έργα (ξυλογραφία, χαλκογραφία κ.λπ.) ή για ζωγραφική με ελαφρές ύλες (σχέδια με μολύβι ή κάρβουνο, υδατογραφία κ.λπ.), αναπτύχθηκε δυναμικά μέχρι να καταλήξει σε αυτόνομο εκφραστικό μέσο για καλλιτέχνες με μια απίστευτα μεγάλη και ευφάνταστη ποικιλία εφαρμογών. Στη δίωρη παρουσίαση θα διερευνηθούν οι διαφορετικές εκφραστικές δυνατότητες του χαρτιού και η διαφορετική αντιμετώπιση του από τους Έλληνες καλλιτέχνες του 20 ου αιώνα με σύντομες αναφορές στο έργο συγκεκριμένων καλλιτεχνών. Θα αναπτυχθούν θέματα όπως: ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ & ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Α. Αραβαντινός ΕΙΣΗΓΗΣΗ Οπτική Ολογραφία ονομάζεται η τεχνική της τρισδιάστατης απεικόνισης αντικειμένων σε φωτοευαίσθητες επιφάνειες ειδικών (ολογραφικών) φιλμ. Οι απεικονίσεις αυτές καλούνται ολογράμματα και έχουν ένα μοναδικό χαρακτηριστικό : παρουσιάζουν και τις τρεις διαστάσεις του αντικειμένου ενώ ταυτόχρονα διαθέτουν και το φαινόμενο της παράλλαξης. Σε αυτό λοιπόν το δίωρο μάθημα της ολογραφίας θα παρουσιαστεί αναλυτικά η αρχή λειτουργίας της συγκεκριμένης τεχνικής, τα προαπαιτούμενα της δημιουργίας ενός ολογραφικού εργαστηρίου, οι βασικές ιδιότητες των ολογραμμάτων καθώς και μερικές από τις σύγχρονες εφαρμογές της ολογραφίας π.χ. ολογραφική συμβολομετρία. Τέλος θα πραγματοποιηθεί επίδειξη ανακλαστικών (κυρίως) ολογραμμάτων προκειμένου να γίνουν αντιληπτές οι απεικονιστικές δυνατότητες της συγκεκριμένης τεχνικής. Η διαθεσιμότητα του χαρτιού στην ελληνική αγορά Η ελληνική παραγωγή χαρτιού και η χρήση του για καλλιτεχνικές εργασίες Η χρήση του χαρτιού ως υπόστρωμα για έργα με ελαφρές ύλες (υδατογραφίες, σχέδια, χρωματιστά μολύβια κ.λπ.) Κολάζ Paper cutting Origami Χαρτοπολτός Εφήμερες μορφές τέχνης (π.χ. χαρταετοί, καραγκιόζηδες κ.λπ.) Στο πλαίσιο του εργαστηρίου «Μ ένα κομμάτι χαρτί» οι συμμετέχοντες θα ασχοληθούν με τεχνικές διακόσμησης χαρτιών όπως: μονοτυπία, μαρμαρογραφία, διακόσμηση με υγρό κερί, ζελατίνη και σκόνες. Όσοι θέλουν μπορούν να ασχοληθούν εφαρμόζοντας γνωστές τεχνικές σύνθεσης με κομμάτια χαρτιών ή με χαρτοπολτό.

5 Θ.Ε 6 Ύλη & χρώμα Θ.Ε 7 Ψηφιακή τέχνη & τεχνολογία ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ & ΟΡΓΑΝΩΣΗ Α. Αλεξοπούλου ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ Α. Αλεξοπούλου Α. Καμινάρη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ & ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ Δ. Μακρής Λ. Καραμπίνης ΕΙΣΗΓΗΣΗ Η επιστήμη του χρώματος ως εργαλείο κατανόησης της οπτικής συμπεριφοράς των χρωματικών στρωμάτων Τα οπτικά φαινόμενα...δεν απατούν Με τη δυναμική παρουσία της σύγχρονης τεχνολογίας στην Τέχνη και τον Πολιτισμό διαφοροποιούνται και διευρύνονται οι δυνατότητες αλλά και οι προοπτικές της δημιουργίας του έργου, της συντήρησης, της αποκατάστασης, αλλά και της έκθεσης των τεκμηρίων της πολιτιστικής κληρονομιάς. Το χρώμα αποτελεί από τις κυρίαρχες παραμέτρους σε κάθε καλλιτεχνική δημιουργία -εικαστική σύνθεση ως μέσον έκφρασης και μετάδοσης μηνυμάτων ανάλογα με τον τρόπο χειρισμού του σε ένα έργο. Με το χρώμα και εν γένει την οπτική συμπεριφορά των υλικών, συνδέεται ένα ευρύ φάσμα ζητημάτων, όπως η διαφάνεια ή η αδιαφάνεια των υλικών, η λαμπρότητα, η ικανότητα επικάλυψης, η ικανότητα χρωματισμού κ.ά. Η ενότητα αυτή αναφέρεται στη εφαρμογή της επιστήμης του χρώματος στην επίλυση πρακτικών ζητημάτων, που αναφύονται τόσο κατά τη δημιουργία ενός έργου, όσο και σε σχέση με την συντήρηση και διατήρηση αυτού. Βασικός σκοπός είναι να παρουσιασθούν εκείνα τα στοχεία που θα βοηθήσουν τους συμμετέχοντες να κατανοήσουν τη λειτουργία των υλικών και τις αρχές των φυσικών φαινομένων πίσω από το αισθητικό αποτέλεσμα κάθε χρωματικού στρώματος. Ειδικότερη μνεία θα γίνει: Στα χαρακτηριστικά των εγχρώμων ουσιών και πώς αυτά εξαρτώνται από φυσικές ιδιότητες, όπως η κοκκομετρική κατανομή, ο δείκτης διάθλασης κ.λπ Στην επίδραση των φαινομένων της σκέδασης, της απορρόφησης, της κατοπτρικής ή διαχεόμενης ανάκλασης στις ιδιότητες των χρωστικών υλικών, στο Νόμο Kubelka-Munk και την εκτίμηση της οπτικής συμπεριφοράς Στις αρχές της χρωματομετρίας Σε αυτό το ραγδαία εξελισσόμενο περιβάλλον της σύγχρονης ψηφιακής τρισδιάστατης τεχνολογίας και των εφαρμογών της στο πεδίο του πολιτισμού, κρίνεται απαραίτητη η παρουσίαση και διερεύνηση των δυνατοτήτων, οι οποίες αυξάνονται καθημερινά, μέσα από το πλαίσιο και τις αρχές που διέπουν την καλλιτεχνική δημιουργία, τη συντήρηση και διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Ειδικότερα στη τέχνη, οι εφαρμογές της τρισδιάστατης απεικόνισης δημιουργούν την ανάγκη για μια σύγχρονη βιωματικού τύπου ερμηνεία, σε μεταχώους εικονικής πραγματικότητας και σε κάθε περίπτωση ανάγκη για διαφορετική ανάγνωση, νοηματοδότηση και ερμηνεία των συγκεκριμένων έργων. Είναι λοιπόν η πρόοδος της οπτικής αντίληψης και οι εφαρμογές της σύγχρονης ψηφιακής τεχνολογίας στον χώρο της Τέχνης και του Πολιτισμού που θα θέσουν τα ερωτήματα της ερμηνείας και κατανόησης, των παραπάνω αλληλένδετων πεδίων Τέχνης και Τεχνολογίας. Στο τετράωρο εργαστήριο «Τα οπτικά φαινόμενα...δεν απατούν» θα δοθεί έμφαση στην εφαρμογή απεικονιστικών μεθόδων για τη μελέτη της συμπεριφοράς των χρωστικών υλικών σε ορατές και μη ορατές ακτινοβολίες.