Είναι αλήθεια ότι η μέχρι

Transcript

1 Αριθμός φύλου 09 ΠΕΡΙΟΔΟΣ B ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ 2007 Πρωταγωνιστής της ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ Αντώνης Στεργιώτης Μέχρι σήμερα στο Club Hotel Casino Λουτρακίου έχουν επενδυθεί 134 εκατ. ευρώ... Σελ η xenia Νοεμβρίου Στο επίκεντρο σημαντικής επενδυτικής δραστηριότητας, βρίσκεται η 39η διεθνής έκθεση xenia. Σελ. 08 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Γιώργος Μπαρμπούτης Ο τελικός σκοπός πρέπει να είναι η υγιής και αειφόρος ανάπτυξη των τουριστικών προορισμών της χώρας. Σελ. 09 ΤΑΣΕΙΣ Μινωικό πάρκο Ένα νέο και μοναδικό προϊόν, το Μινωικό θεματικό πάρκο, εισάγει τα παιδιά στο κόσμο της ελληνικής μυθολογίας. Σελ. 10 ΘΡΑΚΗ Απόστολος Αγκόρτσας Η τουριστική δραστηριότητα παραμένει εγκλωβισμένη στην απουσία της υποδομής. Σελ. 18 ΕΒΡΟΣ Νικόλαος Ζαμπουνίδης Ο Νομάρχης Έβρου μιλά για το παρόν και το μέλλον της περιοχής μετά την υπογραφή για τον αγωγό. Σελ. 19 εθνικής οικονομίας Θετικά τα πρώτα στοιχεία για την πορεία του ελληνικού τουρισμού το 2007 Είναι αλήθεια ότι η μέχρι πρότινος αντίληψη της κοινωνίας και των κυβερνήσεων ότι επρόκειτο για ένα κλάδο μικρής ποσοτικής σημασίας, που αντιπροσώπευε το 4% με 5% του ΑΕΠ, έχει ριζικά αλλάξει. Αποτελεί πλέον κοινή διαπίστωση ότι ο τουρισμός συνιστά μονόδρομο για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Αποτελεί τον κλάδο της οικονομίας, που οι επιδόσεις του και οι προοπτικές του μοιραία του αποδίδουν τον πλέον καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη. Σήμερα, έτσι όπως ο τουρισμός εξελίσσεται και έχοντας πολλά ακόμη να κάνει, δημιουργεί το18% - 20% του εθνικού προϊόντος της χώρας μας (δηλαδή περίπου 40 δισ. ευρώ), απασχολεί περί τα άτομα και δίδει άμεσα στην οικονομία όσα και οι εξαγωγές με μεγαλύτερα όμως πολλαπλασιαστικά οφέλη και αναπτυξιακές παραμέτρους. Είναι προφανές πλέον ότι το να πάρει «ο τουρισμός τη θέση που του αξίζει» δεν αποτελεί μια οικονομική ουτοπία, μια κλαδική θέση που υποκρύπτει την προάσπιση των στενών συμφερόντων του κλάδου. Αποτελεί έναν αναπτυξιακό μονόδρομο που έχει ομολογηθεί από όλες τις πλευρές: πολιτικές και επιχειρηματικές. Ακόμη και από τον ίδιο τον πρωθυπουργό. Ακόμη κι από τον ίδιο τον ΣΕΒ, στην προσπάθειά του να ανακόψει την πτωτική του πορεία και με τρόπο -άκομψο βέβαια- να φλερτάρει με τον τουρισμό για έναν γάμο εξαρχής, έτσι όπως ετέθη, σε βάρος του τουρισμού. Κάτι σαν το Προκρούστειο κρεβάτι που ο κάθε τομέας, η κάθε επιχειρηματική κοινότητα θα πρέπει να αγνοεί τη δική της ταυτότητα και οφείλει να υποκλιθεί, να κοπεί στα μέτρα του ΣΕΒ. Το 2007 βρίσκει την ελληνική οικονομία γενικά και τον τουρισμό ειδικότερα, σε μια περίοδο αυξημένων προσδοκιών. Μετά την τριετία των απωλειών, , διάγουμε το τρίτο έτος της τριετίας ανόδου, και τα πρώτα μηνύματα είναι ιδιαίτερα θετικά. Το 5μηνο Ιανουαρίου - Μαΐου, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της τουριστικής κίνησης εμφανίζεται αυξημένο κατά 6%. Ο ρυθμός αυτός είναι αρκετά υψηλότερος των παραδοσιακών προορισμών της Μεσογείου και υστερεί (αναμενόμενο) των τρίτων και εκτός Ευρώπης φτηνών προορισμών της Τουρκίας της Αιγύπτου ή της Τυνησίας. Για τον ελληνικό τουρισμό η κύρια πρόκληση είναι η διατήρηση των ρυθμών αύξησης της τουριστικής κίνησης και η δημιουργία ενός σταθερού τουριστικού περιβάλλοντος λιγότερο ευάλωτου σε εξωγενείς και εσωγενείς αρνητικούς παράγοντες, αναβαθμίζοντας παράλληλα και εμπλουτίζοντας όλα τα στοιχεία που συνθέτουν το τουριστικό προϊόν. Η αισιοδοξία για τις προοπτικές του ελληνικού τουρισμού στο πλαίσιο της ελληνικής οικονομίας αλλά και της διεθνούς αγοράς επ ουδενί δεν θα πρέπει να αποτελέσει το «χαλάκι» για να σκεπαστούν τα όποια προβλήματα υπάρχουν. Θα πρέπει να συμβεί ακριβώς το αντίθετο. Να δούμε κατά πρόσωπο τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά μας. Να δούμε τι ακριβώς συμβαίνει και πώς εξελίσσεται ο τουρισμός σε ποσοτικό και ποιοτικό επίπεδο. Έτσι μόνο οι σημερινές θετικές επιδόσεις του τουριστικού τομέα θα μπορέσουν να αποκτήσουν και σταθερότητα αλλά και βάθος. ΤΟ ΘΕΜΑ Περιβάλλον Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και εκστρατεία ευαισθητοποίησης των επιχειρήσεων και τουριστών. Σελ. 20 ΑΠΟΨΕΙΣ Μονόδρομος η ποιότητα Είναι κοινή διαπίστωση ότι η ποιότητα στον ελληνικό τουρισμό αποτελεί ένα «δρόμο χωρίς γυρισμό». Σελ. 23 ΑΓΟΡΑ Προϊόντα και υπηρεσίες Επαγγελματικές λύσεις για κάθε χώρο από τις σημαντικότερες εταιρίες εξοπλισμού στις σελίδες του xenia news. Σελ Έρευνα Τουριστική εκπαίδευση & κατάρτιση Ο πιο σημαντικός παράγοντας για την αναβάθμιση της ποιότητας του ελληνικού τουρισμού είναι η εκπαίδευση. Το ομολογεί το σύνολο των τουριστικών παραγόντων, ζητώντας πανεπιστημιακού επιπέδου εκπαίδευση και υπενθυμίζοντας ότι στην Τουρκία λειτουργούν ήδη 12 τέτοιες σχολές. Στη χώρα μας, παρατηρείται μια μετατόπιση των σπουδών από τις κατώτερες προς τις ανώτερες βαθμίδες, ωστόσο η δομή του συστήματος παρουσιάζει ακόμη σοβαρά κενά, οι μηχανισμοί για ικανοποιητική διασύνδεση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων με τις ανάγκες του τουριστικού τομέα ακόμη απουσιάζουν, η πρακτική εξάσκηση και η εργαστηριακή πλευρά της εκπαίδευσης παρουσιάζουν σοβαρές αδυναμίες... Σελ Παρουσίαση Αλέξανδρος Παναγόπουλος Η Ελλάδα μπορεί να δημιουργήσει έναν τουριστικό κλάδο με πρωταγωνιστικά, ανταγωνιστικά και μοναδικά χαρακτηριστικά, Βασική προϋπόθεση, ωστόσο, που θέτει στη συνέντευξη εφ όλης της ύλης για την Ακτοπλοΐα και τον Τουρισμό στο xenia news, ο αντιπρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Attica Group, κ. Αλέξανδρος Παναγόπουλος, είναι ο σύγχρονος σχεδιασμός, η ενίσχυση των υποδομών και η δημιουργία ενός ευέλικτου αναπτυξιακού πλαισίου, σε όλα τα επίπεδα, χωρίς αγκυλώσεις και προβλήματα. Σελ

2 0 Editorial Η ήρα και το στάρι Το ενδεχόμενο δημιουργίας τουριστικών κατοικιών στην Ελλάδα έφερε στο προσκήνιο του τουρισμού, πέραν των άλλων και το επενδυτικό ενδιαφέρον μιας νέας ομάδας επιχειρηματιών - συνήθως «Ελληνοκάτι» στην εθνικότητα - άγνωστοι οι περισσότεροι στο ευρύ περιβάλλον της αγοράς, που όμως δείχνουν να παίζουν τα δισεκατομμύρια στα δάχτυλα τους με τόση ευκολία που σοκάρει. Υπό την προϋπόθεση λοιπόν ότι θα δημιουργηθεί ένα θεσμικό πλαίσιο για τις τουριστικές κατοικίες στην Ελλάδα, οι συγκεκριμένοι επιχειρηματίες θα επενδύσουν, είπαν, άνω των 3 δισ. ευρώ σε τουριστικά συγκροτήματα και κατοικίες. Έκτοτε αρκετοί επιχειρηματίες έχουν ανακοινώσει αντίστοιχα project, που περιμένουν στα σύνορα, τη δημιουργία ενός πλαισίου για την ανέγερση και πώληση τουριστικών κατοικιών για να επενδυθούν στην Ελλάδα. Είμαστε οι τελευταίοι που θα πούμε όχι σ αυτές τις επενδύσεις. Άλλωστε ένας από τους βασικούς άξονες του εντύπου που υποστηρίζουμε πάντοτε με ένταση, είναι η δημιουργία επενδύσεων και ο εκσυγχρονισμός του επιχειρηματικού περιβάλλοντος του τουρισμού και όχι μόνο. Ποιος θα μπορούσε να πει όχι στις επενδύσεις στον τουρισμό όταν αυτές αποτελούν καθοριστικό στοιχείο στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του κλάδου; Κανείς. Ο προβληματισμός που διατυπώνουμε αφορά στο μύθο και στην πραγματικότητα των επενδύσεων αυτών. Στο διαχωρισμό της ήρας από το στάρι. Ανεξάρτητα από την άποψη που μπορεί να έχει κανείς για το θέμα της τουριστικής κατοικίας π.χ. αν και πόσο την έχουμε ανάγκη ως κλάδος, πως και που θα πρέπει να γίνει και με τι οικονομικούς ή πολεοδομικούς όρους, αισθανόμαστε άβολα απέναντι στους Μεσσίες του ελληνικού τουρισμού που μας αντιμετωπίζουν ως άλλους ιθαγενείς με καθρεφτάκια και χάντρες για να μας θαμπώσουν. Ποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι ο ελληνικός τουρισμός έχει ανάγκη από τέτοιους επενδυτές; Εθνικό Συμβούλιο Τουρισμού Ανησυχία για «κόπωση» των μεγάλων αγορών Σήμα κινδύνου για τον ελληνικό τουρισμό εξέπεμψε ο κ. Robert Mc Donald, στέλεχος του Economist Intelligence Unit, μιλώντας στο 11ο φόρουμ για τον τουρισμό στη Θεσσαλονίκη, επισημαίνοντας ότι τα επόμενα χρόνια η Ελλάδα θα σημειώνει ποσοστά ανόδου της τουριστικής κίνησης κάτω του 4% και θα υπολείπεται των ανταγωνιστών της. Ο κ. Mc Donald επικαλέστηκε σειρά μελετών γι αυτήν την εκτίμηση, προσθέτοντας ότι οι Βρετανοί, Γερμανοί και Ιταλοί τουρίστες, που αποτελούν την κινητήρια δύναμη για τον ελληνικό τουρισμό, αρχίζουν ήδη να κατευθύνονται στη Βουλγαρία, Κροατία και Τουρκία. Ανάλογη ανησυχία για την «κόπωση», που παρουσιάζουν οι μεγάλες αγορές, διατύπωναν την ίδια μέρα στη συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου Τουρισμού οι πρόεδροι του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος κ. Γ. Φωκάς, της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων (ΠΟΞ) κ. Α. Ανδρεάδης και ο αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) κ. Ν. Αγγελόπουλος. Η «κόπωση» αυτή ουσιαστικά αποτυπώνεται και στα στοιχεία διανυκτερεύσεων του 2006 στα ξενοδοχεία και κάμπινγκ, που έδωσε η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία. Ο συνολικός αριθμός διανυκτερεύσεων είναι , όταν το 1998 ήταν και το Εδώ και 10 χρόνια, δηλαδή, το σύνολο των διανυκτερεύσεων κινείται στα ίδια περίπου μεγέθη. Η διαπίστωση αυτή μπορεί να αποδοθεί στους ακόλουθους λόγους: α) στην αισθητή μείωση του μέσου όρου διαμονής των τουριστών, και β) στη διάχυση των διανυκτερεύσεων σε ενοικιαζόμενα δωμάτια και σπίτια (που δεν μετρώνται από την ΕΣΥΕ). Στη συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου κυριάρχησε το ειδικό χωροταξικό σχέδιο για τον τουρισμό, με τη συγκλίνουσα θέση των εκπροσώπων των φορέων να είναι: «Ναι στην τουριστική κατοικία, υπό την αυστηρή προϋπόθεση ότι θα ενταχθεί σε ποιοτικά τουριστικά συγκροτήματα με ειδικές υποδομές και δεν θα τύχει πολεοδομικών και οικονομικών κινήτρων». Ειδικότερα: Ο πρόεδρος του ΞΕΕ κ. Γεράσιμος Φωκάς υπογράμμισε ότι το Επιμελητήριο δεν θέλει το μοντέλο παραθεριστικής κατοικίας, που κυριάρχησε στην Ισπανία και Κύπρο, αλλά μόνο πολυτελείς κατοικίες, ενταγμένες σε σύνθετα συγκροτήματα, με ξενοδοχείο, γήπεδα γκολφ και άλλες ειδικές υποδομές. Και, βεβαίως, το ΞΕΕ τάσσεται κατά της θεσμοθέτησης πολεοδομικών και οικονομικών κινήτρων για τις κατοικίες. Το ειδικό χωροταξικό σχέδιο, τόνισε ο κ. Φωκάς, θα αποτελέσει το «χωροταξικό σύνταγμα» για τον τουρισμό για τα επόμενα χρόνια και, ως εκ τούτου, πρέπει οι ρυθμίσεις να είναι πολύ προσεκτικές, να αναβαθμίζουν την ποιότητα και να προστατεύουν το περιβάλλον. Ο πρόεδρος της ΠΟΞ κ. Ανδρέας Ανδρεάδης μίλησε κι αυτός για τουριστικές κατοικίες επιπέδου 5 αστέρων, με μίνιμουμ εμβαδόν τα 100 τ.μ. και πάντα μέσα σε σύνθετα συγκροτήματα. Ο αντιπρόεδρος του ΣΕΤΕ κ. Νίκος Αγγελόπουλος υπογράμμισε ότι η τουριστική κατοικία πρέπει να είναι ενισχυτική των ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων και όχι αντίπαλος, προς δόξα των εργολάβων. Ο πρόεδρος της Συνομοσπονδίας ενοικιαζομένων δωματίων κ. Στέλιος Πολυκράτης εξέφρασε την ανησυχία του κλάδου του για τις επιπτώσεις της τουριστικής κατοικίας, τονίζοντας ότι πλήθος παραθεριστικών κατοικιών ενοικιάζονται ήδη μέσω του internet και μια ανεξέλεγκτη επέκταση διαμερισμάτων θα αποτελέσει την «ταφόπλακα» για τα ενοικιαζόμενα δωμάτια. Τα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου είχαν την ευκαιρία να ενημερωθούν για την εξέλιξη εφαρμογής του Δορυφόρου Λογαριασμού και του Παρατηρίου Τουρισμού, που θα καταμετρούν και θα αναλύουν επιστημονικά τα τουριστικά μεγέθη, για το portal του ΕΟΤ, καθώς και για τη διαφήμιση του ΕΟΤ στο Yahoo, που προβάλει την Ελλάδα σε εκατομμύρια χρήστες σε όλον τον κόσμο. Επιπλέον κίνητρα για επενδύσεις σε ΑΠΕ Η υπουργός Τουριστικής Ανάπτυξης κυρία Φάνη Πάλλη - Πετραλιά εξήγγειλε στη συνεδρίαση τη θέσπιση βραβείου για τις ξενοδοχειακές μονάδες που εφαρμόζουν συστήματα ανακύκλωσης και προστασίας του περιβάλλοντος. Όπως έχουν δείξει περιβαλλοντολογικές έρευνες, τόνισε η κυρία Πετραλιά, η ανακύκλωση μπορεί να μειώσει έως και 50% τον όγκο των απορριμμάτων. Παράλληλα είπε ότι θα ζητήσει από το Υπουργείο Οικονομικών να δίνονται επιπλέον βαθμοί σε όσες ξενοδοχειακές επιχειρήσεις καταθέτουν επενδυτικά σχέδια εκσυγχρονισμού, μέσω του Δ ΚΠΣ, και περιλαμβάνουν μέσα και επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. «Πρέπει, ανέφερε η υπουργός, να κατανοήσουμε ότι αφού η οικονομία του επισκέπτη εξαρτάται απόλυτα από την ποιότητα του περιβάλλοντος, τότε η τουριστική βιομηχανία πρέπει να βρεθεί στην οικολογική πρωτοπορία. Πρέπει πρώτοι εμείς να δυναμώσουμε το κλαδί πάνω στο οποίο καθόμαστε». Η υπουργός Τουριστικής Ανάπτυξης γνωστοποίησε, επίσης, ότι ο διαγωνισμός για την ανάθεση της νέας διαφημιστικής καμπάνιας του ΕΟΤ για το 2008 θα προκηρυχτεί το αργότερο μέχρι τα μέσα Ιουλίου. Παράλληλα, η υπουργός επεσήμανε ότι τη φετινή περίοδο θα δεχτούμε αυξημένο αριθμό τουριστών, ίσως και τον μεγαλύτερο που έχει έρθει ποτέ στη χώρα μας και γι αυτό θα είναι μια σκληρή δοκιμασία για όλο το σύστημά μας, τις υποδομές, τους μηχανισμούς, τις υπηρεσίες, τις επιχειρήσεις, που πρέπει να ανταποκριθούν στην αυξημένη κίνηση. Αναφερόμενη, τέλος, στο ειδικό χωροταξικό σχέδιο για τον τουρισμό, η υπουργός τόνισε ότι αποτελεί την πρώτη στέρεα θεσμική βάση, πάνω στην οποία μπορούμε να χτίσουμε το μέλλον του ελληνικού τουρισμού. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ xenia news ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ΕΚΔΟΤΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΕΚΤΥΠΩΣΗ xenia Εκθέσεις-Συνέδρια Α.Ε. 3ης Σεπτεμβρίου 59, Τ.Κ , Αθήνα τηλ , fax , info@xenia.gr Νίκος Κούμανης Τάκης Δημακουλέας Μαρί-Μαντλέν Λοράντου pressoffice@xenia.gr Γιάννης Παπαδόπουλος Μαρία Αγγελοπούλου adv@xenia.gr Τρύφων Γεωργαλλίδης & ΣΙΑ Ο.Ε. info@georgallidis.com Το xenia news είναι μία 3μηνιαία έκδοση της xenia Εκθέσεις-Συνέδρια Α.Ε. για την οικονομία, τον τουρισμό και τις επιχειρήσεις. Έτος κυκλοφορίας 1/2003. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ολόκληρων ή μέρους των κειμένων του εντύπου χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. Τα κείμενα που δημοσιεύονται δεν εκφράζουν απαραίτητα τις απόψεις της επιχείρησης. Υπ. Τουριστικής Ανάπτυξης Στρατηγικός σχεδιασμός για τον τουρισμό Το marketing plan για 9 μορφές τουρισμού που θα αφορούν σε αντίστοιχες περιοχές της Ελλάδας παρουσίασαν στην υπουργό Τουριστικής Ανάπτυξης κ. Φάνη Π. Πετραλιά και στα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου Τουρισμού ο κ. Ε. Bordas και οι συνεργάτες του που έχουν αναλάβει το σχέδιο «Ανάπτυξης της Στρατηγικής Μάρκετινγκ και του Συστήματος Ταυτότητας του Ελληνικού Τουρισμού». Οι μορφές τουρισμού που θα προωθηθούν με εξειδικευμένες δράσεις είναι ο τουρισμός πόλεων (city break), ο συνεδριακός, ο θαλάσσιος, ο πολιτιστικός, ο τουρισμός υπαίθρου - αγροτουρισμός, ο τουρισμός υγείας, ο περιηγητικός, ο τουρισμός πολυτελείας και ο «παραδοσιακός» του ήλιου και της θάλασσας. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, θα γίνει ομαδοποίηση των περιοχών της χώρας, ανάλογα με τις μορφές τουρισμού, που αναπτύσσουν, με σκοπό οι ενέργειες μάρκετινγκ να προβάλουν συνολικά το προϊόν. Η υπουργός Τουριστικής Ανάπτυξης στην ομιλία της επισήμανε μεταξύ των άλλων ότι είναι πολύ θετικό το γεγονός ότι η χώρα μας για πρώτη φορά αποκτά στρατηγικό σύμβουλο. Μέσα από στρατηγικό και επιχειρησιακό σχεδιασμό, τόνισε η κ. Πετραλιά, θα έχουμε την ευκαιρία να προσεγγίσουμε με μέθοδο και αποτελεσματικότητα τους τομείς του μάρκετινγκ και της επικοινωνίας και να αξιοποιήσουμε στον μέγιστο βαθμό τις δυνατότητες της προβολής και της διαφήμισης. Οφείλουμε να αξιοποιήσουμε τις νέες ευκαιρίες, να ενισχύσουμε τον ελληνικό τουρισμό και να αναδείξουμε ακόμη περισσότερο το ελληνικό τουριστικό προϊόν στη διεθνή αγορά. Η παρουσία του στρατηγικού συμβούλου, υπογράμμισε η κ. Πετραλιά, είναι ιδιαίτερα αναγκαία για έναν τουριστικό προορισμό που μέσα στα επόμενα 15 χρόνια πρόκειται να διπλασιάσει τις τουριστικές του επιδόσεις. Οι προτάσεις του στρατηγικού συμβούλου με βάση την πορεία του έργου και τον σχεδιασμό των επιμέρους δράσεων του marketing plan, αφορούν την ανάπτυξη μιας στρατηγικής που θα εστιάζει σε συγκεκριμένους κλάδους, θα αναλύει την ανταγωνιστικότητα της κάθε περιοχής και προτείνει διαφοροποιημένη επικοινωνιακή πολιτική ανάλογα με τις αγορές, τις περιοχές, τις ηλικιακές ομάδες και με στόχο να γίνουμε περισσότερο ανταγωνιστικοί. Επίσης έχουν επιλεγεί εννέα διαφορετικές μορφές τουρισμού που θα αναπτυχθούν σε διαφορετικές περιοχές της χώρας, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες τους. Τα βασικά αυτά συστατικά μέσα σε βάθος χρόνου 5 ετών θα μπορέσουν, υπό προϋποθέσεις να αναδείξουν την Ελλάδα μέσα στους σημαντικότερους προορισμούς της Ευρώπης. Το έργο «Ανάπτυξη της Στρατηγικής Μάρκετινγκ και του Συστήματος Ταυτότητας του Ελληνικού Τουρισμού» είναι προϋπολογισμού 2 εκατ. ευρώ και διάρκειας 14 μηνών και το έχει αναλάβει η κοινοπραξία των εταιρειών PRC Group, MRB ΕΛΛΑΣ, THR SA.

3 0 Åðéêáéñüôçôá Τουριστική κίνηση Θετικές οι εκτιμήσεις για το 2007 Αυξημένες προσδοκίες έχει ο ελληνικός τουρισμός για την τουριστική κίνηση του 2007 καθώς στο μεγαλύτερο μέρος τους οι τουριστικές αγορές φαίνεται να συνεχίζουν την ανοδική πορεία των δύο προηγούμενων ετών. του ΤΑΚΗ ΔΗΜΑΚΟΥΛΕΑ Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της αγοράς, οι αφίξεις τουριστών αναμένεται να εμφανίσουν αύξηση κατά μέσο όρο της τάξης του 3% με 4% σε σχέση με το 2006, ενώ σύμφωνα με τους πλέον αισιόδοξους, η αύξηση αυτή μπορεί να ξεπεράσει το 5%. Η υπουργός Τουριστικής Ανάπτυξης κ. Φάνη Πάλλη - Πετραλιά επισήμανε ότι το 2007 θα είναι χρονιά ρεκόρ στις τουριστικές αφίξεις για την Ελλάδα, τονίζοντας τα θετικά μηνύματα που υπάρχουν από τις περισσότερες αγορές για τη χώρα μας. Ωστόσο, παρά το θετικό κλίμα ανησυχία επικρατεί στην ελληνική πλευρά για την υστέρηση που εμφανίζουν ορισμένες παραδοσιακές τουριστικές αγορές (π.χ. Γερμανία, Αγγλία) σχετικά με την τουριστική κίνηση προς την Ελλάδα. Ξεχωριστό κεφάλαιο για τον ελληνικό τουρισμό αποτελεί η ρωσική αγορά, καθώς το πρώτο τετράμηνο 2007 τα ποσοστά αύξησης της αφίξεων Ρώσων τουριστών ήταν της τάξης του 30% σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Σύμφωνα με εκτιμήσεις για το σύνολο του 2007, η αύξηση των Ρώσων τουριστών μπορεί να ξεπεράσει και το 40% σε σχέση με το 2006 (άνω των ατόμων) υπό την προϋπόθεση ότι μια σειρά από στρεβλώσεις που εμφανίζει η αγορά θα διορθωθούν και θα ενισχυθούν τα δίκτυα μεταφοράς τουριστών από τη Ρωσία προς την Ελλάδα. Παράλληλα με τη ρωσική αγορά, στο ίδιο κλίμα κινούνται και οι υπόλοιπες αγορές της ανατολικής Ευρώπης, που σταδιακά καλύπτουν ένα σημαντικό μέρος της τουριστικής προσφοράς. ΙΤΕΠ Μια πολύ καλή χρονιά για τον ελληνικό τουρισμό αναμένεται το 2007 σύμφωνα με το ΙΤΕΠ. Το Ινστιτούτο εκτιμά ότι την τρέχουσα τουριστική χρονιά, οι αφίξεις ξένων Στατιστικά στοιχεία ξενοδοχείων Αθήνας και ευρωπαϊκών προορισμών τον Απρίλιο του 2007 Πληρότητα % Μέση Τιμή Δωματίου (σε ευρώ) τουριστών στη χώρα μας θα σημειώσουν αύξηση κατά 7%, έναντι του Το πρώτο 5μηνο του 2007 η Ελλάδα εμφανίζεται στην πρώτη θέση των παραδοσιακών προορισμών της Μεσογείου με ρυθμό αύξηση των αφίξεων 6% έναντι της ίδιας περιόδου πέρυσι. Από την άλλη πλευρά τα πρώτα στοιχεία του 2007 αποτυπώνουν μεταξύ των άλλων χαρακτηριστικά την ιδιαίτερα δυναμική επανεμφάνιση των εκτός Ευρώπης προορισμών της Μεσογείου Έσοδα ανά Διαθέσιμο Δωμάτιο (σε ευρώ) Πόλη 2007 % Μεταβολή 2007 % Μεταβολή 2007 % Μεταβολή Αθήνα 62,0 5,5 106,46 3,8 66,01 9,6 Βιέννη 62,5-0,8 161,78 15,4 101,11 14,4 Λονδίνο 76,3 0,9 222,08 32,2 169,45 33,5 Παρίσι 69,0 3,6 218,28 13,3 150,61 17,4 Βερολίνο 63,7 5,5 117,08 16,5 74,58 22,9 Μόναχο 66,6 6,1 144,20 37,1 96,04 45,4 Ρώμη 64,4-5,8 173,77 4,7 111,91-1,5 Άμστερνταμ 74,8 3,6 167,98 14,5 125,65 18,6 Βαρκελώνη 67,0-0,9 174,34 13,3 116,81 12,3 Μαδρίτη 68,0 0,3 151,22 13,9 102,83 14,2 Κωνσταντινούπολη 67,3 10,7 160,00 26,0 107,68 39,5 Αφίξεις Αλλοδαπών Τουριστών Αεροπορικώς Ιανουάριος-Μάιος % μεταβολή 2005/ / /06 Θεσσαλονίκη* ,7 3,0 13,4 Καβάλα ,3 0,0 12,7 (Β. Ελλάς) ,7 2,9 13,4 Ηράκλειο* ,3 6,0-1,9 Χανιά ,8 23,4 4,7 (Κρήτη) ,2 9,7-0,3 Ρόδος ,6 12,0 9,0 Κως ,4 8,5 1,6 ( ωδεκάνησος) ,8 10,9 6,7 Κέρκυρα ,3-0,3-9,8 Κεφαλονιά ,6 4,5-2,9 Ζάκυνθος ,4-9,7-3,8 (Ιόνια Νησιά) ,2-2,8-7,2 Μυτιλήνη ,6 1,0 11,7 Χίος ,1-0,8-20,7 Σάµος ,6 5,6-7,0 (Β. Αιγαίο) ,6 3,4-1,7 ΣΥΝΟΛΟ ,8 5,9 3,4 ΑΘΗΝΑ** ,5-0,1 8,9 ΣΥΝΟΛΟ (Με Αθήνα) ,4 2,9 6,0 * Συνολικές πτήσεις εξωτερικού. ** Συνολικές πτήσεις εξωτερικού, Ιανουάριος-Απρίλιος. και ιδιαίτερα της Τουρκίας, της Αιγύπτου και της Κροατίας που για το 4μηνο Ιανουαρίου Απριλίου καταγράφουν αύξηση των αφίξεων κατά 14,9%, 14,2% και 12,4% αντίστοιχα. Σε εσωτερικό επίπεδο στα χαρακτηριστικά στοιχεία της μέχρι τώρα τουριστικής κίνησης (5μηνο Ιανουαρίου - Μαϊου) και με στοιχεία από τα σημαντικότερα ελληνικά αεροδρόμια και προορισμούς, είναι τόσο η πτώση των προορισμών του Ιονίου (-7,2%), η μείωση των αφίξεων στο αεροδρόμιο του Ηρακλείου (-1,9%) και η σημαντική αύξηση που εμφανίζουν οι δύο κύριοι αστικοί προορισμοί της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης με αύξηση 8,9% και 13,4% αντίστοιχα. Σύμφωνα με το ΙΤΕΠ η πορεία της Πρωτεύουσας και της Συμπρωτεύουσας και μαζί της καβάλας και της Ρόδου αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα προορισμών με αρκετά ικανοποιητικές υποδομές στην εξυπηρέτηση της τουριστικής κίνησης Αύξηση 5,5% στην πληρότητα τον Απρίλιο του 2007 Αύξηση 5,5% εμφανίζει η πληρότητα των ξενοδοχείων της Αττικής τον Απρίλιο του ΠΗΓΗ: ΕΞΑ, JBR 2007 σε σχέση με τον Απρίλιο του 2006 σύμφωνα με το ευρωπαϊκό benchmarking που διενεργεί για λογαριασμό της Ένωσης Ξενοδόχων Αθηνών Αττικής η εταιρεία JBR Hellas-Howarth. Το ποσοστό της πληρότητας διαμορφώθηκε τον Απρίλιο του 2007 στο 62% που παρά την αύξηση που σημείωσε εμφανίζεται ως το χαμηλότερο μεταξύ των ευρωπαϊκών πόλεων που εξετάζεται στη σχετική μέτρηση της JBR. Ανάλογες είναι και οι επιδόσεις της αθηναϊκής ξενοδοχίας σε οικονομικό επίπεδο. Η μέση τιμή δωματίου τον ίδιο μήνα ήταν 106,4 ΠΗΓΗ: ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ ευρώ, αυξημένη κατά 3,8% σε σχέση με τον προηγούμενο Απρίλιο, ενώ τα έσοδα ανά διαθέσιμο δωμάτιο ανήλθαν στα 66,01 ευρώ, αυξημένα κατά 9,6% από πέρυσι. Οι επιδόσεις αυτές αν και αυξημένες σε σχέση με τον Απρίλιο του 2006, υπολείπονται των υπόλοιπων ευρωπαϊκών ξενοδοχείων. Πρωταθλητές στην πληρότητα και στα έσοδα αναδεικνύονται τα ξενοδοχεία του Λονδίνου (76,3% πληρότητα και 169,4 ευρώ ανά διαθέσιμο δωμάτιο) και του Άμστερνταμ (74,8% πληρότητα και 125,7 ευρώ ανά διαθέσιμο δωμάτιο) ενώ οι μονάδες του Λονδίνου και του Παρισιού με μέση τιμή δωματίου 222 ευρώ και 218,2 ευρώ αντίστοιχα αποτελούν τις πιο ακριβές μονάδες της Ευρώπης. Σύμφωνα με την Ένωση Ξενοδόχων Αττικής η Διεθνής Έκθεση Προορισμών «City Break Expo 2007» που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα από τις 11 έως τις 16 Ιουνίου, θα επηρεάσει θετικά την τουριστική προώθηση της Αθήνας και αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για την είσοδό της στη σημαντική αυτή αγορά των 30 εκατομμυρίων τουριστών. Ωστόσο, σύμφωνα με την Ένωση, ανησυχητική είναι η καθυστέρηση που παρουσιάζει η οργάνωση της Αθήνας ως προορισμός city break καθώς, δεν υλοποιείται κανένα πρόγραμμα για την προβολή της Αττικής και της Αθήνας. Κανένας φορέας δεν συντονίζει την τουριστική λειτουργία της Αττικής ενώ η εταιρεία Ολυμπιακά Ακίνητα ακόμη δεν έχει καταλήξει στον operator που θα αναλάβει το management του συνεδριακού της Αθήνας, αν και έχουν περάσει 5 μήνες από τον διαγωνισμό (Ιανουάριος 2007). Από την πλευρά της η υπουργός Τουριστικής Ανάπτυξης κ. Φάνη Πάλλη - Πετραλιά εγκαινιάζοντας τη Διεθνή Έκθεση Τουρισμού Πόλεων «City Βreak Εxpo 2007» ανέφερε ότι το υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης και ο ΕΟΤ προωθούν αυτή τη νέα αυτή μορφή τουρισμού «City break ή τουρισμό πόλεων» για όλες τις πόλεις της χώρας. Ειδικά η Αθήνα, είπε η κ. Πετραλιά, είναι ιδανικός τόπος για να φιλοξενεί παρόμοιες εκδηλώσεις. Η μετατροπή του Ταε Κβο Ντο σε σύγχρονο συνεδριακό κέντρο θα αυξήσει κατά μέσο όρο τις διανυκτερεύσεις στα ξενοδοχεία της Αθήνας σε ετησίως, και θα συνεισφέρει στην τουριστική οικονομία της πόλης με περίπου ευρώ ετησίως από τις εκδηλώσεις που θα πραγματοποιούνται.

4 0 Ðáñïõóßáóç Αλέξανδρος Παναγόπουλος, Αντιπρόεδρος της Attica Group Η πολιτική ηγεσία οφείλει να εκμεταλλευτεί τις ιδέες της ιδιωτικής πρωτοβουλίας Αν κοιτάξουμε τις προσπάθειες που κάνει η Κροατία στον θαλάσσιο τουρισμό ή και η Τουρκία, θα καταλάβουμε πόσο πίσω είμαστε. Η Ελλάδα μπορεί να δημιουργήσει έναν τουριστικό κλάδο με πρωταγωνιστικά, ανταγωνιστικά και μοναδικά χαρακτηριστικά, επισημαίνει ο κ. Αλέξανδρος Παναγόπουλος, αντιπρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Attica Group και ένα από τα πρόσωπα - κλειδιά στις εξελίξεις στον χώρο της Ακτοπλοΐας και του ευρύτερου επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Βασική προϋπόθεση, ωστόσο, που θέτει στη συνέντευξη εφ όλης της ύλης για την Ακτοπλοΐα και τον Τουρισμό στο xenia news, είναι ο σύγχρονος σχεδιασμός, η ενίσχυση των υποδομών και η δημιουργία ενός ευέλικτου αναπτυξιακού πλαισίου, σε όλα τα επίπεδα, χωρίς αγκυλώσεις και προβλήματα. Συνέντευξη στον ΝΙΚΟ ΚΟΥΜΑΝΗ Πόσο σημαντικό θεωρείτε τον τουρισμό για την ελληνική οικονομία; Σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία, η συμβολή του τουρισμού στην ελληνική οικονομία ξεπερνά το 18% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος και προσφέρει θέσεις εργασίας στη χώρα μας που αντιστοιχούν σε περίπου 20% των συνολικών θέσεων εργασίας. Mε στοιχεία που προέρχονται από τις εκθέσεις του World Economic Forum, του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού, του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ταξιδίων και Τουρισμού και της Τράπεζας της Ελλάδος για το έτος 2005 η χώρα μας, με βάση τη μέση κατά κεφαλή δαπάνη των τουριστών, κατατάσσεται στη 10η θέση στον κόσμο με δολάρια ΗΠΑ ανά τουρίστα, ξεπερνώντας το σύνολο των άμεσων ανταγωνιστών της. Από την άλλη πλευρά, στη γενική κατάταξη του δείκτη ταξιδιωτικής και τουριστικής ανταγωνιστικότητας η χώρα μας βρίσκεται στην 24η θέση, πολύ υψηλότερα από την συνολική κατάταξη ανταγωνιστικότητας της οικονομίας μας που εξακολουθεί να βρίσκεται στη 47η θέση. Για το 2007 και σύμφωνα πάντα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού, αναμένεται αύξηση των διεθνών αφίξεων παγκοσμίως της τάξης του 4%, ενώ για την Ευρώπη ο ρυθμός μεταβολής αναμένεται να κυμανθεί στο 3%. Για να βελτιώσει επομένως τη θέση της η Ελλάδα θα πρέπει τουλάχιστον να ξεπεράσει για την τρέχουσα χρονιά τον προσδοκώμενο μέσο ευρωπαϊκό ρυθμό ανάπτυξης. Τα παραπάνω στοιχεία είχαμε την ευκαιρία να τα ακούσουμε στην Γενική Συνέλευση του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων που πραγματοποιήθηκε στις 8 Μαΐου Ποιο θεωρείτε το ιδανικό προφίλ για το τουριστικό μας προϊόν; Οφείλουμε όλοι να γνωρίζουμε ότι το τουριστικό προϊόν της χώρας μας ανταγωνίζεται το αντίστοιχο προϊόν πολλών άλλων χωρών. Προτιμώ να σας πω ότι ο προορισμός Ελλάδα για τον τουρίστα, κατά την άποψή μου, δεν είναι μόνο ο ήλιος, τα νησιά μας και οι αρχαιολογικοί χώροι αλλά είναι όλα όσα έρχονται στο μυαλό μας όταν σκεφτόμαστε την Ελλάδα. Με αυτό το γνώμονα, όλοι οι Έλληνες πρέπει να κινούμεθα στην προσπάθεια να φτάσει ο Τουρισμός στην Ελλάδα τα επίπεδα ποιότητος που όλοι προσδοκούμε και να συνεισφέρει ακόμα περισσότερο στην εθνική μας οικονομία. Δεν έχουμε τη δυνατότητα να ανταγωνιστούμε σε μαζικό επίπεδο τουρισμού όπως κάνει η Ισπανία ή άλλες χώρες παρόμοιες με την Ισπανία, οπότε σίγουρα πρέπει να επικεντρωθούμε πλέον στο ποιοτικό τουρισμό. Αναμφίβολα όμως υπάρχουν πολλά περιθώρια για να αυξήσουμε και τον αριθμό των αφίξεων στην Ελλάδα. Εκτός από την ποιοτική βελτίωση που μπορούμε να κάνουμε, που αυτό ισχύει στον αριθμό των αφίξεων των ήδη δεδομένων που έχει η Ελλάδα, να μπορέσουμε δηλαδή να αυξήσουμε και τα χρήματα που ξοδεύει ο τουρίστας ανά ημέρα στην Ελλάδα και τον χρόνο που μένει, μπορούμε επίσης να ασχοληθούμε και με άλλους κλάδους του Τουρισμού που μέχρι σήμερα δεν τους έχουμε ουσιαστικά αγγίξει. Π.χ. η Ολλανδία έχει περίπου 10 εκατομμύρια τουρίστες. Χωρίς αμφιβολία οι τουρίστες αυτοί δεν πηγαίνουν ούτε για τον ήλιο ούτε για τη θάλασσα. Πηγαίνουν γιατί υπάρχει ένα Amsterdam, ένα Rotterdam, υπάρχουν μουσεία, μουσεία μοντέρνας τέχνης, ενυδρεία, υπάρχει ο συνεδριακός τουρισμός και, πάνω απ όλα, υπάρχει αυτό που αποκαλούμε «αστικός τουρισμός». Πηγαίνουν, δηλαδή, για να θαυμάσουν το Amsterdam, μια πόλη με κανάλια, να θαυμάσουν την αρχιτεκτονική, την ιστορία. Και το ίδιο συμβαίνει και στο Rotterdam. Στην Αθήνα, ο τουρίστας βλέπει ένα σύνολο από το οποίο λείπει ο μητροπολιτικός σχεδιασμός, οι τουριστικές αρτηρίες, ο χωροταξικός σχεδιασμός, στο σύνολο του. Αυτά είναι που μας λείπουν στο λεκανοπέδιο της Αττικής για να μπορέσουμε να προσελκύσουμε ποιοτικό τουρισμό και να αναπτύξουμε τον αστικό μας τουρισμό. Οφείλουμε λοιπόν να επανασχεδιάσουμε όλο το λεκανοπέδιο και να το δούμε αυτό πιλοτικά, έτσι ώστε να μπορέσουμε να καλλωπίσουμε τις τουριστικές μας διαδρομές, αυτά που βλέπει δηλαδή ο τουρίστας από τη στιγμή που θα προσγειωθεί στο αεροδρόμιο μέχρι τη στιγμή που θα φτάσει στο πέντε αστέρων ξενοδοχείο στη Βουλιαγμένη. Περνά από μία Βάρης - Κορωπίου, η οποία είναι γεμάτη με σκουπίδια, απεριποίητη και με εγκαταλελειμμένο χριστουγεννιάτικο διάκοσμο καθ όλη τη διάρκεια του έτους και ανήκει ίσως σε 4-5 δήμους, που ο καθένας έχει τη δική του φωνή και αισθητική, τον δικό του προϋπολογισμό και φυσικά δεν έχει καμία σχέση με έναν συνολικό σχεδιασμό που θα έπρεπε να έχουν. Αντιστοίχως, θα πάρει τη λεωφόρο Βουλιαγμένης για να ανεβεί στο κέντρο. Η εικόνα που βλέπει ο τουρίστας είναι απαράδεκτη. Όλα αυτά δεν θα έπρεπε να είναι αυτονόητα; Μας λείπει λοιπόν ο μητροπολιτικός σχεδιασμός, ο οποίος για μένα είναι απαραίτητος για να είμαστε ανταγωνιστικοί σε ένα κομμάτι που σήμερα δεν υπάρχουμε. Δυστυχώς, αστικός τουρισμός στην Αθήνα δεν υπάρχει. Στηρίζεται στους αναγκαστικά διερχόμενους, οι οποίοι δεν έρχονται για να μείνουν και να νιώσουν την Αθήνα, αλλά για να περάσουν, να δουν την Ακρόπολη μια μέρα και να φύγουν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. Αυτό πρέπει να αλλάξει. Εκεί πιστεύω πως έχουμε τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης, οι οποίες συνοψίζονται στο κεφάλαιο αστικός τουρισμός και πιστεύω πως πρέπει να φτιάξουμε ένα πιλοτικό πρόγραμμα με έδρα τη Μητροπολιτική περιοχή της Αθήνας. «Athens Metropolitan Area» δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή και ούτε καν νοείται κάτι τέτοιο. Ο αστικός τουρισμός είναι συμπληρωματικός του τουρισμού που έχουμε τώρα αφού ο τουρίστας που έρχεται για την πόλη δεν επιλέγει αναγκαστικά την καλοκαιρινή περίοδο. Έχει αλλάξει κάτι στην αντιμετώπιση της πολιτείας απέναντι στον επιχειρηματία; Θεωρείτε ότι υπάρχει επιχειρηματική κουλτούρα στον Τουρισμό; Παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια μια σημαντική στροφή του ενδιαφέροντος της πολιτείας προς τον Τουρισμό, αρχής γενομένης με τη δημιουργία του Υπουργείου Τουριστικής Ανάπτυξης. Τα αρχικά θετικά αποτελέσματα του ενδιαφέροντος αυτού είναι πολλά και ορατά σε όλους, ιδιαίτερα δε σε εμάς από τον ιδιωτικό τομέα που καταπιανόμαστε με επιχειρήσεις σχετικές με τον Τουρισμό. Θα ήθελα να αναφερθώ σε μια σημαντική πρόσφατη εξέλιξη και αναφέρομαι στην κατάρτιση του ειδικού χωροταξικού σχεδίου του Τουρισμού, που βρίσκεται σε στάδιο υλοποίησης και επισημαίνει την ανάγκη υποδομών και οριοθετεί τον ρόλο και τις υποχρεώσεις του κράτους σε σχέση με τις ιδιωτικές επενδύσεις. Στον χώρο του θαλάσσιου τουρισμού, η Ελλάδα έχει κερδίσει λίγο από το χαμένο έδαφος; Βρίσκεται σε σωστό δρόμο ή χρειάζεται ακόμη να βρει τον προσανατολισμό της; Στον τομέα της Ακτοπλοΐας, όπου δραστηριοποιείται ο Όμιλός μας Attica Group με τα πλοία Blue Star, οι εξελίξεις έχουν δρομολογηθεί με επενδύσεις σε νέες κατασκευές και την εναρμόνιση της χώρας μας με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τον ελεύθερο ανταγωνισμό (άρση του cabotage) και την απελευθέρωση των ναύλων. Παρά ταύτα, που αναμφίβολα βοηθούν τις εξελίξεις, για την ανάπτυξη του τουριστικού μας προϊόντος είναι απαραίτητο να υπάρχουν σύγχρονες υποδομές. Ειδικά για τις ακτοπλοϊκές υπηρεσίες συνήθως δεν γίνεται ειδική μνεία από τις κρατικές αρχές, παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες όλων των άμεσα σχετικών ενώσεων. Στην Ελλάδα, λόγω του νησιωτικού μας συμπλέγματος, το οποίο άλλωστε αποτελεί και τον πρωταρχικό τουριστικό μαγνήτη χρειαζόμαστε ποιοτικές ακτοπλοϊκές υπηρεσίες, που θα μεταφέρουν τον επιβάτη ασφαλώς στον προορισμό του, με άνεση, σε χώρο και σε χρόνο που θα τον εξυπηρετεί, θα τον ευχαριστεί και θα τον κάνει να επιθυμεί να επαναλάβει το ταξίδι του. Επίσης, στην Κρουαζιέρα, τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες αναβίωσής

5 05 Η Ελλάδα οφείλει να σεβαστεί την Κοινοτική Οδηγία, όπως θα έπρεπε να το έχει κάνει ήδη, και να εναρμονιστεί μέχρι και στο τελευταίο κόμμα. της. Η πολιτική ηγεσία πρέπει να εκμεταλλευτεί τις ιδέες της ιδιωτικής πρωτοβουλίας καθώς όλοι τελικά έχουμε τον ίδιο στόχο. Την ανάπτυξη και ευημερία της χώρας μας και των ανθρώπων της. Βλέπετε περιθώρια βελτίωσης του θαλάσσιου τουρισμού; Φυσικά και βλέπω. Χρειαζόμαστε όμως υποδομές, μαρίνες. Έχουμε γυρίσει την πλάτη μας σε ό,τι θεωρείται «ελιτίστικο» στην Ελλάδα. Αυτό μαζί παίρνει τα κότερα, τον θαλάσσιο τουρισμό, που έχει να κάνει με σκάφη αναψυχής. Θεωρούμε στην Ελλάδα πως το κότερο είναι κάτι που το έχουν μόνο οι πλούσιοι, αλλά δεν είναι έτσι. Ένα ιστιοπλοϊκό, νοικιάζεται πλέον από 50 ευρώ την ημέρα ανά άτομο. Επίσης, θεωρούμε ότι μαρίνα σημαίνει κάτι βρόμικο, κάτι που ρυπαίνει τη θάλασσα, που προσελκύει ένα αμφίβολο είδος τουρίστα που δεν αφήνει τίποτα πίσω του, ενώ δεν είναι έτσι. Αν κοιτάξουμε τις προσπάθειες που κάνει η Κροατία στον θαλάσσιο τουρισμό, και πόσες ιδιωτικές μαρίνες έχει, ή και η Τουρκία, θα καταλάβουμε πόσο πίσω είμαστε. Κατ αντιστοιχία, το ίδιο συμβαίνει και στα golf. Το θεωρούμε «ελιτίστικο» και αντί-οικολογικό. Κάθε άλλο. Αυτή τη στιγμή ο μέσος και χαμηλού εισοδήματος Ιάπωνας παίζει golf μετά μανίας. Θα ήθελα πάρα πολύ να μπορούμε να τον προσελκύσουμε στην Ελλάδα. Σε ποιο επίπεδο θεωρείτε ότι βρίσκονται οι υποδομές (λιμάνια, πλοία) της ελληνικής Ακτοπλοΐας και Κρουαζιέρας; Η κατάσταση των λιμένων μας αποτελεί έναν λειτουργικό παράγοντα για την Ακτοπλοΐα. Έτσι, για να έχουμε μία δυναμική ανάπτυξη απαιτείται και μία συνολική προσέγγιση στον τομέα των λιμενικών υποδομών οι οποίες χρειάζονται σημαντική αναβάθμιση των υποδομών ώστε να εξυπηρετούν τις ανάγκες νέων σύγχρονων πλοίων που προσεγγίζουν τα νησιωτικά λιμάνια όλο τον χρόνο και πρέπει να εξυπηρετούν τους επιβάτες και μεταφορείς άνετα, γρήγορα και κυρίως με ασφάλεια για τους ταξιδιώτες, τα οχήματα και το ίδιο το πλοίο. Μιλάμε για την ποιότητα των πλοίων και των προσφερόμενων υπηρεσιών αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε και την ποιότητα των λιμενικών εγκαταστάσεων που συμπληρώνουν και επιτρέπουν τη σωστή εκμετάλλευση και λειτουργία των πλοίων. Χρειαζόμαστε μία συνολική προσέγγιση του θέματος των εγχώριων θαλάσσιων συγκοινωνιών που θα περιλαμβάνει πέρα από τα πλοία και τις προσφερόμενες από τις εταιρείες υπηρεσίες, τη χωροταξική αναγέννηση των λιμανιών, των συνδέσεών τους με τα κεντρικά μεταφορικά δίκτυα και τα άλλα μέσα μεταφοράς. Οι επενδύσεις στις λιμενικές υποδομές όπως αυτές έχουν εξαγγελθεί με την αρωγή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων για την ανάπτυξη των λιμανιών της Ελλάδας στην επόμενη δεκαετία ελπίζουμε ότι θα αποτελέσουν εφαλτήριο για την ανάπτυξη μία εθνικής στρατηγικής για τα λιμάνια με μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Απαιτούνται επενδύσεις σε υλικές υποδομές αλλά και σε εκπαίδευση και στελέχωση με τη συνεργασία της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Σε μεγάλο βαθμό όμως απαιτείται και η συμβολή της κρατικής μέριμνας και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Το κράτος έχει την ευθύνη της δημιουργίας των υποδομών. Δηλαδή, έργα όπως δρόμους πρόσβασης προς τα λιμάνια, ασφαλή και κατάλληλα για σύγχρονα πλοία, χώρους υποδοχής και αναμονής των ταξιδιωτών, καθώς και άλλα συναφή έργα. Το κράτος έχει την ευθύνη της εκπαίδευσης και της επιμόρφωσης των στελεχών του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα με την παράλληλη διαμόρφωση και εφαρμογή νομοθετικού πλαισίου το οποίο να είναι εφαρμόσιμο και πραγματικά ωφέλιμο για την εξέλιξη του κλάδου. Ποιες είναι οι προοπτικές του κλάδου της Ακτοπλοΐας και της Κρουαζιέρας για τα επόμενα χρόνια; Παρακολουθούμε στενά τις εξελίξεις και προσπαθούμε με τις γνώσεις και την πολύχρονη πείρα μας να επιταχύνουμε την πραγμάτωση αυτού του σοβαρού κοινωνικού έργου για την εξυπηρέτηση των κατοίκων και των επισκεπτών του νησιωτικού χώρου με τον οικονομικότερο, καλύτερο, ταχύτερο και πιο άνετο τρόπο. Ο βαθμός και η ταχύτητα υλοποίησης της προσπάθειας εξαρτάται από το ενδιαφέρον και την προσοχή της πολιτείας και θα θέλαμε να ελπίζουμε ότι θα συμβεί και αυτό χωρίς άλλη καθυστέρηση. Σε ό,τι αφορά τον κλάδο των επιβατηγών - οχηματαγωγών διεθνών πλοίων, η κατάσταση είναι λιγότερο επιβαρυμένη και αυτό γιατί στην περίπτωση αυτή ο κρατικός παρεμβατισμός αγγίζει λιγότερο τον μηχανισμό και τους όρους λειτουργίας και εκμεταλλεύσεως των πλοίων. Παράδειγμα της μεγαλύτερης ευελιξίας των επιχειρήσεων που ασχολούνται με την Ακτοπλοΐα, έναντι των άλλων, αποτελεί η περιοχή της Αδριατικής. Γνωρίζετε πολύ καλά την κυριαρχία στη γεωγραφική αυτή περιοχή δραστηριότητος των ελληνικών πλοίων αλλά και την ταχύτητα ανάπτυξης, με νέα σύγχρονα και ταχύτατα επιβατηγά -οχηματαγωγά πλοία. Η ελεύθερη αγορά και ο υγιής ανταγωνισμός όχι μόνο δεν ανησυχούν τον σωστό επιχειρηματία, αλλά για εμάς τους Έλληνες αποτελούν τη βάση και τον κανόνα που πάντα επιζητούμε να επικρατεί, γιατί εκτιμούμε πως έτσι μόνο μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη προς όφελος άλλωστε του καταναλωτή, που στην περίπτωσή μας είναι ο επιβάτης και ο μεταφορέας. Τα πράγματα και σε αυτό τον κλάδο θα μπορούσαν να είναι καλύτερα, αν ορισμένες αγκυλώσεις της κρατικής μηχανής δεν υπήρχαν, όπως η απαρχαιωμένη, άκαμπτη και μοναδική στον ευρωπαϊκό τουλάχιστον χώρο εθνική νομοθεσία, που καθυστέρησε πολύ τη διαδικασία εκσυγχρονισμού και εναρμόνισης της χώρας μας με τις αντίστοιχες των άλλων ναυτιλιακών χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για τον κλάδο της Κρουαζιέρας, η παγκόσμια τουριστική βιομηχανία βρίσκεται σε μία καθοριστική φάση διαρθρωτικών αλλαγών. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Ενώσεως Κρουαζιεροπλοίων και τις εκτιμήσεις εγκύρων εκτιμητών και αναλυτών, η ζήτηση Κρουαζιέρας παγκοσμίως αυξήθηκε τα τελευταία 25 χρόνια με μέσο ετήσιο ρυθμό της τάξεως του 8%. Στις νέες παραγγελίες είναι έκδηλη η τάση για γιγαντισμό των κρουαζιεροπλοίων. Τα νεότευκτα και ακόμη περισσότερο τα υπό ναυπήγηση κρουαζιερόπλοια, στην προσπάθειά τους να ωφεληθούν από τις οικονομίες κλίμακας και να ελαχιστοποιήσουν το λειτουργικό κόστος, αποκτούν στην κυριολεξία διαστάσεις σύγχρονων πλωτών κωμοπόλεων. Το μέσο μέγεθος των κρουαζιεροπλοίων αυτών είναι της τάξεως των επιβατών. Σε μία ομαλοποιημένη κατάσταση, οι προοπτικές από την πλευρά ζητήσεως κρουαζιεροπλοίων εμφανίζονται ευοίωνες. Οι τάσεις όμως εντονότατου διεθνούς ανταγωνισμού είναι δεδομένες. Αυτό σημαίνει ότι για να μπορέσει το ελληνικό κρουαζιερόπλοιο και γενικά το επιβατηγό πλοίο να αντεπεξέλθει στον δύσκολο αυτό αγώνα, πρέπει να έχει εξασφαλίσει ίσους όρους ανταγωνισμού με αυτούς που τα υπό ξένη σημαία πλοία λειτουργούν. Ποιο είναι το φλέγον ζήτημα της Ακτοπλοΐας; Το φλέγον ζήτημα της Ακτοπλοΐας είναι ο περαιτέρω εκσυγχρονισμός της, για τον οποίο χρειάζονται τεράστια κεφάλαια. Χρειαζόμαστε και άλλα καινούργια πλοία, και για να μπορέσουμε να δικαιολογήσουμε τα κεφάλαια που απαιτούνται πρέπει η ελληνική Ακτοπλοΐα να εναρμονιστεί πλήρως με την κοινοτική νομοθεσία. Από το Α έως το Ω, η Ελλάδα οφείλει να σεβαστεί την Κοινοτική Οδηγία, όπως θα έπρεπε να το έχει κάνει ήδη από 01/01/2004, και να εναρμονιστεί μέχρι και στο τελευταίο κόμμα. Το πλαφόν όμως που μπαίνει από την ίδια την πολιτεία στους ναύλους, δεν είναι ένας περιοριστικός παράγοντας για κάποιον εφοπλιστή ο οποίος θέλει να μπει στην αγορά με καινούργια πλοία; Όταν δηλαδή εσείς που έχετε καινούργια πλοία δεν μπορείτε να διαφοροποιήσετε ιδιαίτερα τις τιμές σε σύγκριση με κάποιον που έχει ένα πλοίο 30 ετών, αυτό δεν σας αποθαρρύνει; Στον συγκεκριμένο χώρο που είμαστε εμείς, ο ανταγωνισμός έχει λειτουργήσει με την προσδοκία της απελευθέρωσης. Ουσιαστικά, οι επενδύσεις που έχουν γίνει σήμερα, έγιναν με την προσδοκία της πλήρους εναρμόνισης με την κοινοτική νομοθεσία. Όταν λοιπόν η εταιρεία μας, η Blue Star Ferries, επένδυσε, με απόφασή μας, σε καινούργια πλοία ταυτόχρονα επένδυσε και ο ανταγωνισμός μας σε καινούργια πλοία. Και αυτό το υπογραμμίζω γιατί είναι πάρα πολύ σημαντικό, έγινε σε περιβάλλον που λειτουργούσαν υπό τον πλήρη έλεγχο ουσιαστικά της πολιτείας με μοναδικό όνειρο την εναρμόνιση. Ήρθε λοιπόν η μερική εναρμόνιση, και αυτή τη στιγμή λειτουργούμε σε ένα πλαίσιο το οποίο είναι κάπως μπερδεμένο. Όταν, λοιπόν, μιλάμε σε ξένους επενδυτές και προσπαθούμε να τους εξηγήσουμε τι συμβαίνει στην Ελλάδα, αδυνατούμε να τους πείσουμε ότι πολύ σύντομα θα εναρμονιστούμε πλήρως με τους κανονισμούς της Ε.Ε. Αυτοί θέλουν να δουν την πλήρη εναρμόνιση για να μπορούν να επενδύσουν. Ποια τα σχέδια ανάπτυξης της εταιρείας σας; Προγραμματίζετε νέες επιχειρηματικές δραστηριότητες στον ευρύτερο χώρο του Τουρισμού ή οι επιχειρηματικές σας δραστηριότητες θα παραμείνουν εντός της Ακτοπλοΐας; Η Διοίκηση του Ομίλου συνεχώς εξετάζει τις εξελίξεις της ακτοπλοϊκής αγοράς και μελετά την ενίσχυση των υφιστάμενων ή την ανάπτυξη νέων γραμμών μέσω αγοράς ή ναυπήγησης σύγχρονων συμβατικών πλοίων υψηλών προδιαγραφών, εφόσον οι συνθήκες της αγοράς και το θεσμικό πλαίσιο το επιτρέπουν. Who is Who Ο Αλέξανδρος Παναγόπουλος γεννήθηκε το 1966 και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε Διοίκηση Επιχειρήσεων στο Πανεπιστήμιο Menlo της Καλιφόρνιας των Η.Π.Α. Ο Αλέξανδρος Παναγόπουλος ασχολήθηκε από νεαρή ηλικία με την επιβατηγό ναυτιλία. Την περίοδο συμμετείχε στον σχεδιασμό και την επίβλεψη της ναυπήγησης του υπερπολυτελούς κρουαζιερόπλοιου Crown Οdyssey από τα ναυπηγεία Meyer Werft της Γερμανίας. Το Crown Οdyssey παραδόθηκε το 1988 στη Royal Cruise Line, την εταιρεία κρουαζιεροπλοίων που ίδρυσε το 1971 ο πατέρας του, Περικλής Παναγόπουλος. Από το 1993 είναι πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Superfast Ferries S.A., η οποία είναι διαχειρίστρια των πλοίων που ανήκουν στην Attica Group. Ο Αλέξανδρος Παναγόπουλος είναι αντιπρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Attica Group, εισηγμένης στο Χρηματιστήριο Αθηνών και από το 2002 είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Blue Star N.A.E, επίσης εισηγμένης στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Ο Αλέξανδρος Παναγόπουλος μετέχει επίσης ως αντιπρόεδρος στο Διοικητικό Συμβούλιο της εταιρείας ποντοπόρων πλοίων Magna Marine Inc., του Ομίλου Παναγόπουλου. Ο Αλέξανδρος Παναγόπουλος έχει ενεργό δράση και συμμετοχή στον ναυτιλιακό κλάδο και σε θεσμικό επίπεδο. Είναι πρόεδρος του High Level Ferry Group της ECSA (European Community Shipowners Associations) και μέλος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας, όπου από το 1997 μέχρι το 2003 κατείχε τη θέση του γενικού γραμματέα. Επίσης, ο Αλέξανδρος Παναγόπουλος είναι μέλος του Δ.Σ. του INTERFERRY, και μέλος του Committee του American Bureau of Shipping (ABS). Είναι επίσης μέλος του Lloyd s Register Hellenic National Committee, του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών (Σ.Ε.Β.), της Ελληνικής Ένωσης Επιχειρηματιών (Ε.ΕΝ.Ε.) και του Ναυτικού Ομίλου Ελλάδος. Τέλος, ο Αλέξανδρος Παναγόπουλος είναι μέλος του Δ.Σ. του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) και του Athens Skal Club.

6 0 Ðñüóùðá Συνέντευξη Αντωνης Στεργιωτης, Διαχειριστής της Club Hotel Casino Loutraki Aντικείμενο διαβούλευσης η επόμενη μέρα Το 2006 επισκέφθηκαν το καζίνο Λουτρακίου πελάτες, οι οποίοι πραγματοποίησαν συνολικά επισκέψεις. Από το 1995 μέχρι σήμερα στο συγκρότημα αναψυχής του Λουτρακίου έχουν επενδυθεί 134 εκατ. ευρώ έναντι συμβατικής υποχρέωσης 68,4 εκατ. ευρώ. Το θέμα του αριθμού των αδειών καζίνο με τη λήξη της δωδεκαετίας, θα πρέπει να αντιμετωπισθεί στα πλαίσια ενός οικονομικού κοινωνικού απολογισμού της μέχρι σήμερα 12ετούς λειτουργίας τους. Η πολιτεία, επισημαίνει στη συνέντευξή του στo xenia news ο κ. Α. Στεργιώτης, θα πρέπει να προσεγγίσει το θέμα της αποκλειστικότητας των αδειών όχι μόνο με ταμειακή λογική, αλλά ολοκληρωμένα, λαμβάνοντας υπόψη της τη μέχρι σήμερα πορεία των επιχειρήσεων αλλά και γενικότερα του κλάδου. Συνέντευξη στον ΝΙΚΟ ΚΟΥΜΑΝΗ Ποιο είναι το προφίλ της Club Hotel Casino Loutraki; Η Club Hotel Casino Loutraki (CHCL) είναι σήμερα μία επιχείρηση αναψυχής και διασκέδασης (leisure & entertainment) κατά τα διεθνή πρότυπα, ένα σύγχρονο μεγάλο casino resort ικανό να προσφέρει υψηλότατου επιπέδου υπηρεσίες στην ογκώδη αριθμητικά πελατεία του, που δεν σχετίζονται μόνο με τη διεξαγωγή των τυχερών παιγνίων, αλλά αγκαλιάζουν ένα ευρύτατο φάσμα πρόσθετων υπηρεσιών όπως φιλοξενίας, διεξαγωγής συνεδρίων, ποικίλων εκδηλώσεων καλλιτεχνικής ή αθλητικής φύσης, υπηρεσίες εστίασης υψηλότατου επιπέδου, spa, θαλάσσια σπορ, κλπ. Το σημερινό προφίλ της επιχείρησης είναι απόρροια ορθών στρατηγικών επιλογών των μετόχων και των διοικήσεων από το 1995 οπότε ξεκίνησε η λειτουργία της εταιρείας και μέχρι σήμερα. Η ορθότητα αυτών των επιλογών επιβεβαιώθηκε απόλυτα από τα αποτελέσματα: Η Club Hotel Casino Loutraki αποτελεί σήμερα τον ευρωπαϊκό πρωταθλητή του κλάδου με όρους εσόδων και κερδοφορίας. Τι επενδύσεις έχετε πραγματοποιήσει και ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια για το συγκρότημα αναψυχής του Λουτρακίου; Οι επενδύσεις που έχουν γίνει μέχρι σήμερα στο συγκρότημα αναψυχής του Λουτρακίου ξεπερνούν τα 134 εκατ. ευρώ, έναντι συμβατικής υποχρέωσης 68,4 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με τον εγκεκριμένο από το Διαχειριστικό Συμβούλιο προϋπολογισμό επενδύσεων, η CHCL θα δαπανήσει τη διετία το ποσό των 29 εκατ. ευρώ μόνο για λειτουργική/αισθητική αναβάθμιση των υπαρχουσών εγκαταστάσεων (δημιουργία νέας υπερπολυτελούς αίθουσας VIP πελατών, αναβάθμιση κοινόχρηστων χώρων του ξενοδοχείου, προσθήκη νέων σουιτών και αισθητική αναβάθμιση των δωματίων του ξενοδοχείου κ.λπ.). Αντικειμενικός στόχος της συνεχούς αυτής επενδυτικής μας προσπάθειας είναι η συνεχής αναβάθμιση του επιπέδου των παρεχομένων υπηρεσιών, αλλά και η προσθήκη νέων υπηρεσιών που θα παρουσιάζουν συνεργία και δυναμική με τις υφιστάμενες. Σχετικά αναφέρω το επενδυτικό σχέδιο για την ιαματική Spa που φιλοδοξούμε να κατασκευάσουμε στο Λουτράκι, και που αναμένεται να αποτελέσει μία από τις υψηλότερες σε προϋπολογισμό σχετικές επενδύσεις που έχουν γίνει στη χώρα μας. Εν κατακλείδι, το προφίλ της εταιρείας που σας περιέγραψα προηγουμένως, εκείνο δηλαδή ενός μεγάλου συγκροτήματος αναψυχής και διασκέδασης, προϋποθέτει συνεχή επενδυτική προσπάθεια και στενή παρακολούθηση των ραγδαίων εξελίξεων του κλάδου διεθνώς στην κατεύθυνση της έγκαιρης αφομοίωσης των τάσεων που παρατηρούνται στις ανεπτυγμένες αγορές (όσμωση μεταξύ αγορών gaming και entertainment). Πώς βλέπετε τη σχέση του Έλληνα με τα καζίνο; Ποια η αναλογία Ελλήνων και ξένων πελατών; Οι Έλληνες θεωρούνται διεθνώς πολύ καλοί παίκτες των καζίνο και, όπως θα γνωρίζετε, η Ελλάδα καταλαμβάνει την τέταρτη θέση στην Ευρώπη σε ό,τι αφορά το μέγεθος της σχετικής αγοράς, αμέσως μετά τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γερμανία, χώρες δηλαδή με πληθυσμό και εισόδημα κατά πολύ ψηλότερα των αντίστοιχων ελληνικών μεγεθών. Θα πρέπει να υπογραμμισθεί εν προκειμένω ότι οι Έλληνες έχουν μία ιδιαίτερη ροπή όχι μόνο προς τα λεγόμενα τυχερά παίγνια (αυτά δηλαδή που παίζονται στα νομίμως λειτουργούντα καζίνο της χώρας), αλλά και προς το gaming γενικότερα, όπως μαρτυρούν και τα στοιχεία που διαθέτουμε και για τους άλλους κλάδους (στοιχηματισμός, ιπποδρομίες κ.ά.). Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αποτελεί ο ΟΠΑΠ, που επίσης είναι ο Ευρωπαίος πρωταθλητής στον υπο-κλάδο του στοιχηματισμού, με τζίρο πολλαπλάσιο εκείνου όλων των καζίνο της χώρας μας. Σε ό,τι αφορά την CHCL, σας αναφέρω ότι το 2006 επισκέφθηκαν το καζίνο Λουτρακίου πελάτες, οι οποίοι πραγματοποίησαν συνολικά επισκέψεις. Από αυτούς, το 88% ήταν Έλληνες υπήκοοι, ενώ το υπόλοιπο 12% ήταν αλλοδαποί. Θα ήθελα να υπογραμμίσω το γεγονός ότι το μερίδιο των αλλοδαπών πελατών της επιχείρησης αυξάνει διαχρονικά τα τελευταία χρόνια σε βάρος του μεριδίου των Ελλήνων πελατών, σαν αποτέλεσμα της επιτυχούς διείσδυσης της CHCL σε επιλεγμένες αγορές του εξωτερικού (Τουρκία, Ισραήλ, Ρωσία κ.ά.), με στόχο την προσέλκυση επιλεγμένης πελατείας (high rollers). Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των καζίνο στην Ελλάδα; Τι διαφορές έχουν από τις αντίστοιχες επιχειρήσεις του εξωτερικού και ποιο μοντέλο κατά την άποψη σας είναι το καταλληλότερο για τη χώρα; Οι επιχειρήσεις καζίνο που έχουν αδειοδοτηθεί και λειτουργούν νόμιμα στη χώρα μας παρουσιάζουν ιδιαιτερότητες τόσο σχετιζόμενες μεταξύ τους όσο και σχετιζόμενες με τις ομοειδείς επιχειρήσεις του εξωτερικού. Για να γίνω πιο σαφής, στη χώρα μας σχηματικά μπορούμε να χωρίσουμε τις επιχειρήσεις του κλάδου σε μεγάλες (Λουτράκι, Πάρνηθα, Θεσσαλονίκη), μεσαίες (Πάτρα, Ρόδος) και μικρότερες (Πόρτο Καρράς, Ξάνθη, Σύρος, Κέρκυρα). Τονίζω τη λέξη σχηματικά γιατί το καζίνο του Ρίο Πατρών, για παράδειγμα, που χαρακτηρίζεται ως «μεσαίο» σε σχέση με τα μεγέθη των τριών πρώτων είναι μεγάλο σε σχέση με τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Με τη σειρά τους, τα μικρά ελληνικά καζίνο είναι μεσαίου μεγέθους με βάση πάντα του τι ισχύει στην Ευρώπη. Οι μεγάλες διαφορές μεγεθών σε ότι αφορά τις 9 επιχειρήσεις καζίνο της χώρας μας θα πρέπει να αποδοθεί κατά κύριο λόγο στη χωροθέτησή τους. Δεν είναι τυχαίο ότι οι μεγαλύτερες μονάδες είναι εκείνες που γειτνιάζουν με τα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας, και επίσης απολαμβάνουν άνετη πρόσβαση για λογαριασμό της πελατείας τους (οδική, αεροπορική, σιδηροδρομική, κ.λπ.). Πέραν των διαφορών όμως αυτών, ένα κοινό χαρακτηριστικό των ελληνικών επιχειρήσεων καζίνο αποτελεί το γεγονός ότι αποτελούν όλα ανεξαιρέτως «μαζικά καζίνο», και όχι «κλειστές» επιχειρήσεις τύπου κλαμπ. Αξίζει να τονισθεί αυτό το κοινό χαρακτηριστικό, που αποτελεί και την κεφαλαιώδη διαφορά μεταξύ καζίνο, η οποία οφείλεται τόσο στο κανονιστικό πλαίσιο λειτουργίας που υιοθετήθηκε από την πολιτεία (και αποτελεί το πλησιέστερο προς το αμερικάνικο μοντέλο κανονιστικό πλαίσιο της Ευρώπης), όσο και σε λόγους ιστορικούς, κοινωνικούς, διαφοράς νοοτροπίας, κ.λπ. Ο μέσος Έλληνας θεωρεί τα καζίνο σαν μία εναλλακτική μορφή διασκέδασης, μία «προσιτή πολυτέλεια». Ο μέσος Ευρωπαίος, θεωρεί τα καζίνο ως μορφή διασκέδασης που προσιδιάζει μόνο στα ανώτερα εισοδηματικά και κοινωνικά στρώματα. Με άλλα λόγια, η ελληνική αγορά καζίνο προσιδιάζει ως προς την αντίληψη με το αμερικάνικο H Club Hotel Casino Loutraki αποτελεί σήμερα τον ευρωπαϊκό πρωταθλητή του κλάδου με όρους εσόδων και κερδοφορίας. μοντέλο του «mass casino», και όχι με το ευρωπαϊκό μοντέλο του «club casino». Τελικά πόσο έχει συμβάλει το καζίνο στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη, σε τοπικό και εθνικό επίπεδο; (απολογισμός 12ετίας) Η συμβολή της Club Hotel Casino Loutraki στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη μπορεί να αποτυπωθεί ως εξής: Το σύνολο των εσόδων της επιχείρησης από τον Σεπτέμβριο του 1995, οπότε πρωτοξεκίνησε τη λειτουργία της και μέχρι τις 31/12/2006, ανήλθε σε 1,77 δισ. ευρώ. Από τα έσοδα αυτά, το Ελληνικό Δημόσιο έλαβε το ποσό του 1,12 δισ. ευρώ, ή αλλιώς το 63,3% των συνολικών εσόδων, υπό μορφή φόρου επί των ακαθάριστων εσόδων από παίγνια, φόρων εισοδήματος και εισφορών σε Ασφαλιστικούς Οργανισμούς. Οι καθαρές αποδοχές του προσωπικού κατά την ίδια χρονική περίοδο ανήλθαν σε 205 εκατομμύρια ευρώ (το 11,5% των συνολικών εσόδων), ενώ ο Δήμος Λουτρακίου έλαβε 95 εκατομμύρια ευρώ από μερίσματα και φόρους. Επιπλέον, η συνεισφορά της επιχείρησης στην κοινωνία υπό μορφή Χορηγήσεων και Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης έφτασε τα 6,6 εκατομμύρια ευρώ. Τέλος, το ποσό των 344 εκατομμυρίων ευρώ έλαβαν οι Ιδιώτες Επενδυτές υπό μορφή μερισμάτων. Εδώ αξίζει να σημειώσουμε, ότι από τα μερίσματα αυτά, η μητρική εταιρεία της Club Hotel Casino Loutraki, η Club Hotel Loutraki Α.Ε., κατέβαλε κατά το ίδιο χρονικό

7 07 διάστημα στον Δήμο Λουτρακίου δωρεές ύψους 7 εκατ. δολ., ενώ παράλληλα κατασκεύασε και παραχώρησε στον Δήμο ένα υπερσύγχρονο και πολυτελέστατο συνεδριακό κέντρο, τ.μ. και δυναμικότητας 400 θέσεων, συνολικής επένδυσης 5,5 εκατομμυρίων δολαρίων. Η συνεισφορά αυτή των ιδιωτών μετόχων, συνολικού ύψους 12,5 εκατ. δολαρίων (ή περίπου 10 εκατ. ευρώ), δεν περιλαμβάνεται στο συνολικό κοινωνικό προϊόν των 1,77 δισ. ευρώ. Ποιες οι κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις του παράνομου τζόγου; Τι έχει κάνει έως τώρα η πολιτεία και ποιες θα πρέπει να είναι οι μελλοντικές της ενέργειες προς αυτήν την κατεύθυνση; Οι κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις του παράνομου τζόγου είναι με μία λέξη ολέθριες. Καταρχάς, με όρους δημοσιονομικούς, ο παράνομος τζόγος σημαίνει φοροδιαφυγή και φοροκλοπή. Το Δημόσιο χάνει τεράστιους πόρους που θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν πλείστες όσες κοινωνικές δράσεις, με αποτέλεσμα να ζημιώνεται το σύνολο της κοινωνίας. Το πρόβλημα όμως δεν είναι δυστυχώς μόνο δημοσιονομικό. Ο παράνομος τζόγος σχετίζεται άμεσα και με προβλήματα Δημόσιας Τάξης (εγκληματικότητα, ξέπλυμα βρόμικου χρήματος) και με κοινωνικά προβλήματα (και αναφέρομαι σε προβλήματα όπως ο εθισμός στον τζόγο, ιδιαίτερα σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες όπως η νεολαία κ.λπ.). Εδώ θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι στον παράνομο τζόγο συγκαταλέγονται όχι μόνο οι «παραδοσιακές» παράνομες λέσχες, αλλά και τα λεγόμενα «φρουτάκια», και ο διαδικτυακός τζόγος και με τα δύο σκέλη του, τον διαδικτυακό στοιχηματισμό, και τα διαδικτυακά καζίνο. Ιδιαίτερα ο διαδικτυακός τζόγος αναπτύσσεται ταχύτατα τα τελευταία χρόνια, και μάλιστα κατά απόλυτα προκλητικό τρόπο. Έχουμε φθάσει στο σημείο μια απόλυτα παράνομη από την ελληνική νομοθεσία δραστηριότητα, να διαφημίζεται σχεδόν σε όλα τα μέσα ενημέρωσης! Πρόκειται για έναν παραλογισμό: Υποτίθεται ότι ο ΟΠΑΠ έχει νομικά το μονοπώλιο του στοιχηματισμού στη χώρα, και τα νομίμως λειτουργούντα καζίνο την «αποκλειστικότητα» στα τυχερά παίγνια. Αυτός είναι άλλωστε και ένας βασικός λόγος της υψηλότατης φορολόγησης των παραπάνω επιχειρήσεων. Αυτή όμως η «αποκλειστικότητα» είναι διάτρητη, από τη στιγμή που οι νομίμως λειτουργούσες επιχειρήσεις υφίστανται έναν έντονο ανταγωνισμό από τους διαδικτυακούς πειρατές που δεν πληρώνουν ούτε ένα ευρώ-λεπτό στο Δημόσιο, που δεν υφίστανται κανένα έλεγχο λειτουργίας τους ως προς τη φερεγγυότητα των υπηρεσιών τους, που δεν υπόκεινται σε κανένα απολύτως κανονιστικό έλεγχο όσον αφορά τις κοινωνικές επιπτώσεις από τη λειτουργία τους (εθισμός ανηλίκων κ.λπ.). Πιστεύω ότι είναι πλέον σαφές πως η κατάσταση αυτή δεν μπορεί να συνεχισθεί. Η Ένωση Ελληνικών Καζίνο έχει καταθέσει πολύ καλές προτάσεις προς την Ελληνική Κυβέρνηση (αντίστοιχα γνωρίζουμε ότι έχει κινηθεί και ο ΟΠΑΠ) στην κατεύθυνση αντιμετώπισης του φαινομένου. Συγκεκριμένα, η Ε.Ε.Κ. έχει προτείνει τη συγκρότηση επιτροπής με εκπροσώπους της πολιτείας, του ΟΠΑΠ, της Ε.Ε.Κ., της Τράπεζας της Ελλάδος, την Ένωση Ελληνικών Τραπεζών κ.ά., προκειμένου να μελετήσει το πρόβλημα και να εισηγηθεί τη λήψη μέτρων αντιμετώπισης του φαινομένου στην κατεύθυνση των αντίστοιχων μέτρων που έλαβαν πρόσφατα οι κυβερνήσεις των Η.Π.Α., της Γαλλίας, του Ισραήλ κ.ά. Το 2007 θα συζητηθούν οι αποκλειστικότητες των αδειών καζίνο (καθώς έχει λήξει η 12ετής αποκλειστικότητα που είχε δοθεί το 1994). Τι περιμένει το καζίνο Λουτρακίου; Καταρχάς θα πρέπει να υπογραμμίσω ότι το θέμα που θίγετε (αποκλειστικότητα) είναι εξαιρετικά σύνθετο. Υπάρχει μια νομική διάσταση υπαρκτή και αναμφισβήτητη, που οφείλεται στις αλληλοσυγκρουόμενες μεταξύ τους διατάξεις του θεσμικού πλαισίου, ως προς το πότε λήγει η δέσμευση του Ελληνικού Κράτους να μη χορηγήσει άλλες άδειες καζίνο πέραν των προβλεπομένων στον Ν. 2206/94. Σύμφωνα με τον Ν. 2206/94 η δωδεκαετία έχει ήδη λήξει από τον Απρίλιο Σύμφωνα όμως με τις άδειες, η δωδεκαετία αρχίζει να μετρά από την ημερομηνία έναρξης λειτουργίας της κάθε επιχείρησης. Η νομική αυτή ασάφεια θα δημιουργήσει πολλά προβλήματα. Το ζήτημα ουσίας, όμως, που είναι πολιτικό και όχι νομικό, είναι άλλο. Πιστεύω ακράδαντα ότι το θέμα του αριθμού των αδειών καζίνο με τη λήξη της δωδεκαετίας, θα πρέπει να αντιμετωπισθεί στα πλαίσια ενός οικονομικού κοινωνικού απολογισμού της μέχρι σήμερα 12ετούς λειτουργίας τους. Επετεύχθησαν οι στόχοι και τα κριτήρια που έθεσε η πολιτεία με την ψήφιση του Ν. 2204/94; Η λειτουργία των καζίνο είχε θετικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη της χώρας, στην αύξηση επενδύσεων και απασχόλησης, στην προσέλευση τουρισμού, στη μείωση της εγκληματικότητας; Πώς αξιολογείται η επίπτωση Το σύνολο των εσόδων της CHCL το ανήλθε σε 1,77 δισ. ευρώ από τα οποία το ελληνικό δημόσιο έλαβε 1,12 δισ. ευρώ. της λειτουργίας καζίνο στις μικρές κοινωνίες επαρχιακών πόλεων (Λουτράκι, Ξάνθη, Ρόδος, Σύρος, Πόρτο Καρράς, Κέρκυρα); Ποιες είναι οι τάσεις του κλάδου σε ευρωπαϊκό επίπεδο, και ποιες είναι οι συντελούμενες μεταβολές στο κανονιστικό πλαίσιο εποπτείας καζίνο στην Ευρώπη; Αυτά και άλλα πολλά θα πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο διαβούλευσης μεταξύ της κυβέρνησης, των ΟΤΑ και των επιχειρήσεων του κλάδου. Με λίγα λόγια, χρειάζεται χάραξη πολιτικής, χρειάζεται η πολιτεία να προσεγγίσει το θέμα της αποκλειστικότητας όχι μόνο με ταμειακή λογική, αλλά ολοκληρωμένα, λαμβάνοντας υπόψη της όλους τους παραπάνω παράγοντες.

8 0 39ç xenia Νοεμβρίου στο ExpoAthens Συνάντηση κορυφαίων εκπροσώπων της αγοράς Στο επίκεντρο μιας σημαντικής επενδυτικής δραστηριότητας, που πραγματοποιείται την τελευταία διετία στον τουριστικό τομέα, βρίσκεται η 39η διεθνής έκθεση xenia, που θα πραγματοποιηθεί από τις 23 έως και τις 26 Νοεμβρίου 2007 στο εκθεσιακό κέντρο ExpoAthens και αποτελεί πανόραμα οργάνωσης, εξοπλισμού, τροφοδοσίας και λειτουργίας μονάδων ύπνου, εστίασης και ψυχαγωγίας. Κύριος στόχος των οργανωτών είναι, στα πλαίσια του σύγχρονου επιχειρηματικού περιβάλλοντος της 39ης xenia, οι εκπρόσωποι της τουριστικής βιομηχανίας και οι νέοι επενδυτές να συναντήσουν τις σημαντικότερες εταιρείες υπηρεσιών και προϊόντων επαγγελματικού εξοπλισμού, με σκοπό τη σύγχρονη οργάνωση και ανάπτυξη των επιχειρήσεών τους. H 39η Διεθνή Έκθεση Τουριστικής Βιομηχανίας xenia πραγματοποιείται σε μια ιδιαίτερα σημαντική χρονική συγκυρία. Ειδικότερα: Συνεχίζεται αμείωτη η επενδυτική δραστηριότητα στο χώρο των ξενοδοχειακών μονάδων και των εγκαταστάσεων ειδικών μορφών τουρισμού. Βρίσκεται στην έναρξη η υλοποίηση του Δ κοινοτικού πλαισίου που μεταξύ των άλλων περιλαμβάνει την δημιουργία σημαντικών αναπτυξιακών δράσεων και επενδύσεων στον τουριστικό τομέα. Η πρόσφατη δημοσιοποίηση του Χωροταξικού Πλαισίου για τον Τουρισμό δημιουργεί για πρώτη φορά, ένα σαφές αναπτυξιακό πλαίσιο για τη δημιουργία βιώσιμης και αειφόρου ανάπτυξης. Η συμβολή του Τουρισμού στην εθνική οικονομία, ξεπερνά το 18% του ΑΕΠ. Ταυτόχρονα είναι σημαντικότερος εργοδότης της χώρας, αφού 1 στους 5 Έλληνες ασχολούνται άμεσα ή έμμεσα με τον τουρισμό. Παράλληλα το 2007 αναμένεται, για τρίτη συνεχή χρονιά αύξηση της τουριστικής κίνησης προς την Ελλάδα, γεγονός που ενισχύει σημαντικά το θετικό κλίμα. H xenia περιλαμβάνει δύο θεματικές ενότητες: Τη multi xenia και την xenia gastronomy (o κλάδος που διεθνώς προσδιορίζεται ως Horeca, δηλαδή hotels, restaurants & cafeterias). Συμμετέχουν οι ασχολούμενοι με την οργάνωση, εξοπλισμό, τροφοδοσία και λειτουργία μονάδων ύπνου, εστίασης και ψυχαγωγίας. Αναλυτικά: Μηχανήματα, σχεδιασμός & εξοπλισμός επαγγελματικής κουζίνας Σερβίτσια & μαχαιροπίρουνα, μαγειρικά σκεύη Καφέδες, τρόφιμα & ποτά Μηχανήματα πλυντηρίων Προϊόντα & μηχανές καθαρισμού Πισίνες, συστήματα επεξεργασίας νερού Εξοπλισμός αθλητικών & ψυχαγωγικών εγκαταστάσεων, όργανα γυμναστικής Εξοπλισμοί spa, προϊόντα κοσμητολογίας & ατομικής υγιεινής Συστήματα ενεργειακής διαχείρισης & εξοικονόμησης ενέργειας Ψύξη, θέρμανση, εξαερισμός Δομικά & διακοσμητικά υλικά, αξεσουάρ μπάνιου Φωτιστικά & μελέτες φωτισμού, ηλεκτρολογικός εξοπλισμός Τηλεπικοινωνίες, συστήματα οπτικοακουστικής ψυχαγωγίας Δίκτυα, συστήματα ασφάλειας Ξενοδοχειακό λογισμικό & συστήματα παραγγελιοληψίας μονάδων εστίασης Έπιπλα εσωτερικών & εξωτερικών χώρων, συστήματα σκίασης Στρώματα, κλινοσκεπάσματα Υφάσματα, πετσέτες, μοκέτες, στολές εργασίας Η 39η διοργάνωση της έκθεσης xenia, αντιλαμβανόμενη τις νέες προκλήσεις για τον ελληνικό τουρισμό, αναμένεται να αποτελέσει ένα σύγχρονο βήμα στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων του τουριστικού τομέα. Τη Διεθνή Έκθεση Τουριστικής Βιομηχανίας xenia επισκέπτονται κάθε χρόνο επιχειρηματίες, στελέχη και εκπρόσωποι από: Μονάδες ύπνου Τουριστικά συγκροτήματα, ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, κάμπινγκ, επιβατικά πλοία Μονάδες εστίασης και ψυχαγωγίας Εστιατόρια, ταχυφαγεία, καφετέριες, bars, κέντρα διασκέδασης Τροφοδοσίες και μονάδες παρασκευής τροφίμων Ζαχαροπλαστεία, αρτοποιεία, εμπορία-διανομή τροφίμων & ποτών Μονάδες καθαρισμού Πλυντήρια, στεγνοκαθαριστήρια, εταιρείες παροχής υπηρεσιών καθαρισμού Μονάδες υγείας και ευεξίας Νοσοκομεία, κλινικές, κέντρα θαλασσοθεραπείας, spa Τεχνικές και κατασκευαστικές εταιρείες Αρχιτέκτονες, μηχανικοί, διακοσμητές Επιχειρήσεις επαγγελματικού εξοπλισμού Δημόσιους οργανισμούς και τοπική αυτοδιοίκηση Πρεσβείες και εμπορικά επιμελητήρια ξένων κρατών Διαφημιστικές εταιρείες Τράπεζες και σύμβουλοι επιχειρήσεων

9 0 Ðñüóùðá Συνέντευξη Γιωργος Μπαρμπουτης, Διευθυντής Μάρκετινγκ του Rodos Palace Ορθές μελέτες για υγιή και αειφόρο ανάπτυξη Αν βελτιώσουμε τις αεροπορικές συνδέσεις καθ όλη τη διάρκεια του χρόνου, θα αυξήσουμε τις αφίξεις αμβλύνοντας την εποχικότητα. Μπορεί οι τουριστικές αφίξεις στη Ρόδο, αλλά και στην υπόλοιπη χώρα, να κινούνται αυξητικά τα τελευταία χρόνια, ωστόσο ο διευθυντής μάρκετινγκ του πολυτελούς ξενοδοχειακού και συνεδριακού συγκροτήματος Rodos Palace κ. Γιώργος Μπαρμπούτης προτιμά να κοιτάζει κάτω από την επιφάνεια και δεν διστάζει να εκφράσει τον προβληματισμό του για τη μειωμένη ανταγωνιστικότητα του ελληνικού τουρισμού και, βεβαίως, της Ρόδου. Στη συνέντευξή του στο xenia news, ο κ. Μπαρμπούτης υπογραμμίζει ότι ο τελικός σκοπός πρέπει να είναι η υγιής και αειφόρος ανάπτυξη των τουριστικών προορισμών της χώρας, αλλά προς αυτήν την κατεύθυνση ποτέ δεν υπήρξε στρατηγικός σχεδιασμός με ορθές μελέτες, που θα εκπονηθούν με όρους του ανταγωνισμού. Συνέντευξη στον ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟ Πώς εξελίσσεται η φετινή τουριστική περίοδος ποσοτικά και ποιοτικά; Σε απόλυτους αριθμούς εκτιμάται ότι θα υπάρξει μια αύξηση των αφίξεων τουριστών, αλλά οι αριθμοί από μόνοι τους δεν λένε την πραγματικότητα καθώς η μεγάλη μάζα των τουριστών προτιμά τα all inclusive ξενοδοχεία. Το προϊόν του all inclusive, έτσι όπως προσφέρεται από τα περισσότερα ξενοδοχεία, δεν αποφέρει τα προσδοκώμενα έσοδα, επιβαρύνοντας το περιβάλλον, τις υποδομές και τους φυσικούς πόρους. Δεν μπορούμε, βεβαίως, να κατηγορούμε τα all inclusive ξενοδοχεία γιατί αν δεν υπήρχαν πιθανότατα αυτός ο κόσμος να επέλεγε άλλους προορισμούς. Όμως, πιστεύω ακράδαντα, ότι υπάρχει έδαφος για σημαντικές βελτιώσεις σε αυτό το προϊόν και εξειδίκευση ώστε να αναδειχθούν υπεραξίες στο all inclusive. Ποιους προορισμούς (εντός και εκτός Ελλάδας) θεωρείτε ανταγωνιστικούς προς τη Ρόδο; Όλοι οι παραθεριστικοί προορισμοί εντός Ελλάδος λίγο ή πολύ, είναι ανταγωνιστικοί της Ρόδου. Για παράδειγμα, η Κέρκυρα, η Χαλκιδική, η Κρήτη και η Κως έχοντας κοινά χαρακτηριστικά με τη Ρόδο διεκδικούν το ίδιο κομμάτι της αγοράς. Εκτός Ελλάδος ανταγωνιστικοί προορισμοί θεωρούνται η Τουρκία, η Μάλτα, η Αίγυπτος, το Μαρόκο, η Τυνησία, η Ισπανία, η Πορτογαλία αλλά και η ανερχόμενη Κροατία. Στον συνεδριακό τουρισμό, βεβαίως, η εικόνα είναι διαφορετική. Οι οργανωτές συνεδρίων εξετάζουν με αμιγώς ορθολογιστικά κριτήρια κάθε συνεδριακό προορισμό και επιλέγουν αυτόν που ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις τους. Πρόσφατα, το έγκυρο γερμανικό επαγγελματικό τουριστικό περιοδικό Touristik Report δημοσίευσε την ετήσια έρευνά του για την ανταγωνιστικότητα των 12 μεγαλύτερων ευρωπαϊκών προορισμών, με κριτήρια την ποιότητα των ξενοδοχείων και των υπηρεσιών, τις αεροπορικές συνδέσεις, τη σχέση τιμής προς ποιότητα, την εικόνα των προορισμών, το μάρκετινγκ κ.ά. Η Ελλάδα αξιολογήθηκε από 34 εμπειρογνώμονες στις τελευταίες θέσεις. Πώς το κρίνετε αυτό; Όλοι όσοι δραστηριοποιούμαστε στον τουρισμό γνωρίζουμε καλά ότι το μείζον πρόβλημά μας είναι η μειωμένη ανταγωνιστικότητα. Δυστυχώς, ποτέ δεν υπήρξε ένας γενικός και ειδικός στρατηγικός σχεδιασμός, με ορθές μελέτες (η έννοια ορθές αναφέρεται με όρους ανταγωνισμού), ώστε να εξυπηρετείται ο τελικός σκοπός της υγιούς και αειφόρου ανάπτυξης των περιοχών της χώρας. Μόνο το κριτήριο των αεροπορικών συνδέσεων, που αναφέρατε, αν το βελτιώναμε, με περισσότερες πτήσεις κατά τη διάρκεια όλου του χρόνου, θα συνέβαλε σε μια σημαντική αύξηση των αφίξεων αμβλύνοντας την εποχικότητα. Αυτομάτως, αυτό θα βοηθούσε τις ξενοδοχειακές επενδύσεις να γίνουν πιο αποδοτικές, θα ενίσχυε την απασχόληση και συνολικά τις τοπικές και την εθνική οικονομία. Προσθέστε σε αυτό, τις καλύτερες θαλάσσιες συγκοινωνίες, τις σύγχρονες μαρίνες και τις άλλες υποδομές, για να γίνει κατανοητή μια πτυχή μόνο του προβλήματος της ανταγωνιστικότητας. Σε επίπεδο μάρκετινγκ, εξάλλου, όλοι οι σύγχρονοι τουριστικοί προορισμοί του κόσμου «δουλεύουν» με επαγγελματικούς Οργανισμούς Διαχείρισης Προορισμού, οι οποίοι έχουν δυνατότητες και αρμοδιότητες τοπικών υπερκυβερνήσεων: λύνουν τα προβλήματα, επιβάλλουν καταστάσεις, που ευνοούν την προσέλκυση τουριστών, έχουν μεγάλους προϋπολογισμούς για να αναπτύξουν πολιτικές μάρκετινγκ στις ξένες αγορές. Εδώ τι γίνεται σε αυτόν τον τομέα; Είστε υπέρ της δημιουργίας νέων ξενοδοχείων και με ποιους όρους; Το ζητούμενο για κάθε τουριστικό προορισμό είναι η υγιής και αειφόρος ανάπτυξή του. Ως εκ τούτου, όταν επιδοτείται η δημιουργία νέων ξενοδοχείων με αμφισβητήσιμη μελέτη βιωσιμότητας, η βασική συνέπεια είναι η υπερπροσφορά κλινών, που οδηγεί σε «κανιβαλιστικές» συμπεριφορές, με τις επιχειρήσεις να τρώνε τις σάρκες τους. Με αυτή τη λογική τάσσομαι κατά των επιδοτήσεων για νέες μονάδες αν προηγουμένως δεν έχουν προηγηθεί ορθές μελέτες προς αυτή την κατεύθυνση. Θεωρώ, ωστόσο, θετική την ενθάρρυνση πολυτελών και διαφοροποιημένων ξενοδοχείων σε όσες περιοχές αυτά αναβαθμίζουν και εμπλουτίζουν τον προορισμό, όπως και είμαι υπέρ των επιδοτήσεων για εκσυγχρονισμό υπαρχόντων μονάδων. Πώς συνυπάρχει το συνεδριακό προφίλ με αυτό του παραθεριστικού ξενοδοχείου; Υπάρχει συνδυασμός ή σύγκρουση; Πράγματι, είναι εξαιρετικά δύσκολο για ένα ξενοδοχείο να «συνυπάρχει» ως παραθεριστικό και ως συνεδριακό ταυτόχρονα. Απαιτούνται πολλές εγκαταστάσεις και πληθώρα υπηρεσιών, ώστε ο συνεδριακός τουρίστας να απομονώνεται από τους παραθεριστές. Το Rodos Palace, συγκεκριμένα, είναι μια μονάδα η οποία πληροί αυτές τις προϋποθέσεις και φυσικά διαθέτει συμπυκνωμένη πολυετή πείρα για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος. Πώς εξελίχθηκε συνεδριακά η περίοδος που πέρασε και πώς αναμένεται να εξελιχθεί η φετινή; Το 2006 εξελίχθηκε σε χρονιά - ρεκόρ για τη φιλοξενία συνεδριακών διοργανώσεων στη Ρόδο και το Rodos Palace. Κορυφαίες συναντήσεις τόσο από πλευράς αριθμού όσο και επιπέδου συμμετεχόντων διαδέχτηκαν η μία την άλλη με επιστέγασμα, μεταξύ άλλων, το 15ο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο της Ακαδημίας Δερματολογίας και Αφροδισιολογίας (EADV), όπου σύνεδροι έδωσαν το «παρόν» στη Ρόδο εκπροσωπώντας 87 χώρες από όλο τον κόσμο. Για το 2007 η Ρόδος αναμένεται να έχει περισσότερα γκρουπ αλλά μικρότερης δυναμικότητας. Επενδύσεις πολυτελείας στο Rodos Palace Επενδυτικό πρόγραμμα, ύψους 25 εκατ. ευρώ, υλοποιεί το Rodos Palace, προσθέτοντας ένα νέο κεφάλαιο στη συναρπαστική του ιστορία, που είναι ταυτόσημη με τον υψηλό τουρισμό στη Ρόδο. Στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος, λειτουργούν από φέτος 50 νέες VIP σουίτες. Οι νέες Luxury Garden & Pool VIP Suites δημιουργήθηκαν σε έναν αυτόνομο χώρο και αποτελούν ειδυλλιακό καταφύγιο απόλυτης πολυτέλειας και ιδιωτικότητας, ανάμεσα σε ζεν κήπους. Υπάρχουν σουίτες με πριβέ πισίνα, σουίτες κήπου με βεράντα και υπέροχη θέα στη θάλασσα, οικογενειακή σε δύο επίπεδα, σουίτα - μεζονέτα, και η exclusive Imperial Garden VIP Suite με πριβέ πισίνα και spa. Το επενδυτικό πρόγραμμα θα ολοκληρωθεί σε τρία χρόνια και θα περιλαμβάνει περισσότερες εγκαταστάσεις του ίδιου τύπου και υπηρεσίες, με έμφαση στην ευζωία, καθώς επίσης και στον εκσυγχρονισμό της υπάρχουσας ξενοδοχειακής μονάδας και των συνεδριακών της εγκαταστάσεων. Με νέα εικόνα και concept λειτουργούν και τα καινούργια εστιατόρια του Rodos Palace, με κοινό χαρακτηριστικό το υψηλό σέρβις, την ποιότητα και τη μοντέρνα αισθητική. Επισημαίνεται ότι το Rodos Palace ενσωματώνει ένα από τα μεγαλύτερα συνεδριακά κέντρα της Μεσογείου, συνολικής δυναμικότητας ατόμων, σε ένα πολυτελές ξενοδοχειακό συγκρότημα με 785 δωμάτια και σουίτες. Το συγκρότημα βρίσκεται στο κέντρο του μαγευτικού κόλπου της Ιαλυσού, σε απόσταση 4 μόλις χλμ. από το κέντρο της πόλης. Ο επιβλητικός 20όροφος πύργος στην καρδιά του συγκροτήματος αποτελείται από 357 δωμάτια και 40 σουίτες υψηλών προδιαγραφών, ενώ στους κήπους εκτείνονται 11 αυτόνομα συγκροτήματα με 160 bungalows. Κορυφαία επιλογή διαμονής συνιστά η αυτόνομη Executive VIP Πτέρυγα με 180 δωμάτια και σουίτες υψηλής αισθητικής αφιερωμένα στη φιλοξενία συνέδρων, επιχειρηματιών και VIP, αλλά και όλων εκείνων που επιζητούν εξαιρετική διαμονή με προνομιακές υπηρεσίες. Οι εγκαταστάσεις σπορ και αναψυχής, περιλαμβάνουν 4 πισίνες, γήπεδα τένις, υδατοσφαίριση και το υπερσύγχρονο Fitness Center με σάουνα, μασάζ, jacuzzi και χαμάμ. Η δραστηριοποίηση του Rodos Palace στον χώρο του συνεδριακού τουρισμού ξεκίνησε πριν από 30 χρόνια. Το Διεθνές Συνεδριακό Κέντρο έχει ήδη καθιερωθεί ως ένας συνεδριακός χώρος υψηλών προδιαγραφών, με συνολική χωρητικότητα έως και συνέδρων σε 20 πλήρως εξοπλισμένες αίθουσες πολλαπλών χρήσεων, σχεδιασμένες για να πληρούν τις αυστηρότερες προδιαγραφές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το κέντρο παρέχει συνολικό συνεδριακό χώρο τ.μ. που μπορεί να τροποποιηθεί ανάλογα με τις ανάγκες κάθε εκδήλωσης και με χωρητικότητες που ποικίλουν από 20 έως άτομα.

10 10 ÔÜóåéò Μινωικό πάρκο Διακοπές και ψυχαγωγία σε ένα μοναδικό χώρο Εμπνευσμένο από το διάσημο παλάτι στα Μάλια, της Κνωσού και της Φαιστού, το Capsis Resort Crete διαθέτει ένα ολοκαίνουργιο πάρκο αναψυχής τ.μ. για παιδιά από 4 έως 14 ετών και τους γονείς τους. Η είσοδος στο Μινωικό πάρκο δεν περιορίζεται μόνο στους πελάτες του ξενοδοχειακού συγκροτήματος αλλά είναι ελεύθερη σε όλα τα παιδιά που επιθυμούν να ζήσουν μια πρωτοφανή, για την Ελλάδα, εμπειρία. Επιμέλεια: Μ. ΛορΑΝΤΟΥ Το Μινωικό αυτό πάρκο αναψυχής είναι το μοναδικό Μινωικό μυθολογικό πάρκο στην Ελλάδα το οποίο εισάγει τα παιδιά στον μινωικό κόσμο και την ελληνική μυθολογία, όπου ο αρχαίος κόσμος ξαναζωντανεύει μπροστά στα παιδικά μάτια τους. Το πάρκο αποτελείται από ένα κεντρικό μινωικό παλάτι με πολλαπλές υπηρεσίες και παροχές και έναν εξωτερικό χώρο με μια τεράστια ποικιλία παιχνιδιών. Υπηρεσίες: Κυρία είσοδος και εκδοτήρια εισιτηρίων. Reception Snack Bar (εσωτερικό & εξωτερικό): όπου τα παιδιά και οι γονείς θα μπορούν να απολαμβάνουν ελαφριά γεύματα, σνακ, αναψυκτικά, παγωτά και γλυκά. Εστιατόριο μόνο για παιδιά Κατάστημα με είδη δώρων και αναμνηστικών Γωνιά με γλυκά και ζαχαρωτά Καρουσέλ βασισμένο στη Μινωική μυθολογία (εσωτερικό) Πισίνα στο Μινωικό Παλάτι (εσωτερική & εξωτερική): πισίνα σε σχήμα ποταμιού/λίμνης στο κέντρο του πάρκου και η οποία παρέχει και ένα αντίγραφο της αρχαίας τριήρης του Οδυσσέα όπου τα παιδιά θα μπορούν να μπαίνουν και να παίζουν και τέλος θα υπάρχει και μια γέφυρα η οποία θα εξομοιώνει σεισμικές δονήσεις. Ιδιωτικός ξενώνας και νηπιαγωγείο για τα παιδιά με εξειδικευμένο προσωπικό, νηπιαγωγούς και babysitters, με υπνοδωμάτια, μπάνια, και τραπεζαρία για 26 παιδιά (εσωτερικό) Λαβύρινθος (εξωτερικός): ένα μοναδικό παιχνίδι με περισσότερα από 20 επικοινωνούντα δωμάτια με μινωική διακόσμηση όπου ο νικητής θα φτάνει το μίτο της Αριάδνης και ο χαμένος θα πέφτει στη παγίδα του Μινωταύρου. Συναρπαστική βόλτα μέσα σε μια πολύχρωμη πόλη από εξάγωνους πύργους. Τα παιδιά, με οδηγούς το φως και τον ήχο, λύνουν γρίφους, συναρμολογούν μινωικές τοιχογραφίες, ξαφνιάζονται από μυθολογικά πλάσματα που κρύβονται μέσα σε αυτό τον κόσμο, προσπαθώντας να βρουν την έξοδο και να ξεφύγουν από τον τρομακτικό Μινώταυρο. Παιχνίδια : Ανασκαφές, παζλ, βελάκια, χειροτεχνίες, πηλός, λίμνη με κροκόδειλο, παιχνίδι με τις αράχνες και φωτογραφίες στο θρόνο του Μίνωα. Χώροι αναρρίχησης: 2 διαφορετικοί χώροι με τοίχους αναρρίχησης όπου τα παιδιά θα μαθαίνουν να αναρριχώνται με σχοινιά. Ο χώρος αναρρίχησης για τα μικρά παιδιά είναι εσωτερικός ενώ για τα μεγαλύτερα είναι εξωτερικός. Εσωτερικό Θέατρο: ένα θέατρο όπου όλων των ειδών τα σόου μπορούν να οργανωθούν, όπως κουκλοθέατρο, 3-D βίντεο παρουσιάσεις με ειδικά γυαλιά, προβολές παιδικών ταινιών και παραμυθιών. Οι μαριονέτες είναι Χειροποίητες σε φυσικό μέγεθος ανθρώπου και αναπαριστούν ιστορίες από τη μυθολογία της Κρήτης πλαισιωμένες από υπέροχα σκηνικά.(3 παραστάσεις ημερησίως) (χωρητικότητα: παιδιά περίπου) Εξωτερικό Αμφιθέατρο: ένα αμφιθέατρο πιστό των αρχαίων χρόνων όπου ποικιλία σόου και παρουσιάσεων μπορούν να πραγματοποιηθούν σε αυτό. Το παιχνίδι του αρχαιολόγου: μία περιοχή που τα παιδιά μπαίνουν στον ρόλο του αρχαιολόγου, όπου φορώντας τα ειδικά κράνη και κρατώντας φακούς μπορούν να ζήσουν ένα μοναδικό κυνήγι θησαυρού Capsis Hotels and Resorts Πολυτελές και VIP θέρετρο Η εταιρία, Capsis Hotels & Resorts, κατά το χειμώνα του 2006/7 άλλαξε το θέρετρο στην Κρήτη, από ένα συνεδριακό ξενοδοχείο σε ένα πολυτελές και VIP θέρετρο, το οποίο ξανα-άνοιξε τις πύλες του το Μάιο του Το, μέχρι προσφάτως γνωστό, Capsis Beach Hotel & Sofitel Capsis Palace Hotel & Convention Centre, στην Αγία Πελαγία, 20 λεπτά από την πόλη του Ηρακλείου και το διεθνές αεροδρόμιο, ονομάζεται πλέον CAPSIS RESORT CRETE! Αυτό είναι το όνομα που χρησιμοποιείται για την ιδιοκτησία έως ότου το καινούργιο και ολοκληρωτικό re-branding ανακοινωθεί στο τέλος του καλοκαιριού Ο λόγος γι αυτήν τη μεγάλη αλλαγή και ανακατασκευή του ξενοδοχείου, είναι πως η εταιρία Capsis Hotels & Resorts, επιθυμεί να γνωρίσει τον κόσμο σε ένα νέο VIP και upscale προορισμό στην Ελλάδα, διαφορετικό απ ότι έχει να επιδείξει και να προσφέρει η χώρα. Το σχέδιο της ανακατασκευής ολοκ ληρώθηκε σε έξι μήνες, χρόνος ρεκόρ, και συνολικά κόστισε 25 εκατομμύρια Ευρώ. Το Capsis και παζλ. Δωμάτιο με μπάλες: ένα δωμάτιο, με ειδικούς χώρους γεμισμένους με πολύχρωμες μπάλες, όπου τα παιδιά μπορούν να παίξουν μέσα σε αυτούς. Είναι οι μινωικές αποθήκες σιτηρών και δημητριακών γεμάτες μπάλες και εκπλήξεις. Αίθριο με τραμπολίνα Δωμάτιο με βελάκια (darts) Δωμάτιο Rodeo Δωμάτιο με Video και interactive games: μία γειτονιά με πολλές οθόνες και ειδικά διαμορφωμένους χώρους όπου τα παιδιά μπορούν να παίζουν ταυτόχρονα video games σε γκρουπ. Δεντρόσπιτα (Tree Houses): μια γειτονιά από δεντρόσπιτα όπου παιδιά από διάφορες ηλικίες μπορούν παίξουν (εσωτερικά και εξωτερικά) Υπαίθρια Παιδική χαρά: μια πλήρως εξοπλισμένη παιδική χαρά με τσουλήθρες, χώρους με άμμο και άλλα παιχνίδια. Χορευτικά happenings Ηθοποιούς, Κλόουν, ζογκλέρ και ξυλοπόδαρους Πληροφορίες θα βρείτε στο Resort Crete αποτελείται πλέον από τέσσερα τμήματα με επιπρόσθετες παροχές: Η γειτονιά OASIS, το Sofitel Capsis Palace Hotel, η γειτονιά THALASSA, το All-Suite Hotel, το Minoan Amusement Park για παιδιά. Παροχές και υπηρεσίες: Το Capsis Resort Crete ανήκει στην εταιρία Capsis Hotels and Resorts, την πρώτη αλυσίδα ξενοδοχείων στην Ελλάδα με εξειδίκευση και γνώση τεσσάρων γενεών στην Ελληνική τουριστική βιομηχανία, στην οποία ανήκουν και οι εξής δύο ιδιοκτησίες: Το Sofitel Capsis Hotel Rhodes & Convention Centre Marika Capsis 2000, στην Ιξιά της Ρόδου, που είναι το μεγαλύτερο παραθαλάσσιο συνεδριακό κέντρο στην Ελλάδα και ένα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη αφού μπορεί να φιλοξενήσει συνέδρια ατόμων σε 100 αίθουσες συνεδριάσεων. Το Πολιτιστικό Εκθεσιακό και Συνεδριακό κέντρο Capsis στο Μαρούσι Αθηνών. Ένας πολυχώρος στο νέο επιχειρηματικό κέντρο των Αθηνών, με οκτώ αίθουσες συνεδριάσεων, συνολικής χωρητικότητας 800 ατόμων.

11

12 12 ñåõíá Τουριστική Εκπαίδευση και Κατάρτιση Με στόχο την ποιότητα και την ανάπτυξη Ο πιο σημαντικός παράγοντας για την αναβάθμιση της ποιότητας του ελληνικού τουρισμού είναι η εκπαίδευση. Το ομολογεί το σύνολο των τουριστικών παραγόντων, ζητώντας πανεπιστημιακού επιπέδου εκπαίδευση και υπενθυμίζοντας ότι στην Τουρκία λειτουργούν ήδη 12 τέτοιες σχολές. Στη χώρα μας, παρατηρείται μια μετατόπιση των σπουδών από τις κατώτερες προς τις ανώτερες βαθμίδες, ωστόσο η δομή του συστήματος παρουσιάζει ακόμη σοβαρά κενά, οι μηχανισμοί για ικανοποιητική διασύνδεση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων με τις ανάγκες του τουριστικού τομέα ακόμη απουσιάζουν, η πρακτική εξάσκηση και η εργαστηριακή πλευρά της εκπαίδευσης παρουσιάζουν σοβαρές αδυναμίες, ο σχεδιασμός των προγραμμάτων σπουδών στηρίζεται σε παραδοσιακές διαδικασίες χωρίς να λαμβάνονται επαρκώς υπ όψη οι μεταβολές που συντελούνται στον τουριστικό τομέα διεθνώς και τα θέματα της εκπαίδευσης των εκπαιδευτών δεν έχουν ακόμη τύχει της προσοχής που χρειάζεται. Επιμέλεια: ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ Η μεγάλη πλειονότητα των απασχολουμένων στα ελληνικά ξενοδοχεία και τουριστικά γραφεία δεν έχει πτυχίο, σύμφωνα με την πιο αξιόπιστη έρευνα που διενεργήθηκε για το θέμα αυτό πριν από 4 χρόνια, για λογαριασμό του Οργανισμού Τουριστικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΟΤΕΚ) από την κοινοπραξία των μελετητικών εταιρειών EEO GROUP και KANTOR. Στην έρευνα μετείχε δείγμα 438 διευθυντών ξενοδοχείων από τις τουριστικές περιοχές της χώρας και 98 διευθυντών τουριστικών γραφείων. Από τα ξενοδοχεία το 60% ήταν παραθεριστικά και το υπόλοιπο ποσοστό ξενοδοχεία πόλης. Από τα τουριστικά γραφεία το 38,3% του δείγματος ήταν στην Αττική και τα υπόλοιπα από το Ν. Αιγαίο, την Κρήτη και άλλες περιοχές. Στα ξενοδοχεία το 70,28% των απασχολουμένων δεν είχε πτυχίο ενώ το 9,25% είχε πραγματοποιήσει μη τουριστικές σπουδές σε ΑΕΙ και ΤΕΙ. Εν ολίγοις, δηλαδή, μόλις το 20% των απασχολουμένων είχε τουριστικές σπουδές. Ιδιαίτερα υψηλό ήταν το ποσοστό των μη πτυχιούχων μεταξύ των γυναικών, που απασχολούνται στα ξενοδοχεία (76,6%, έναντι 59% των ανδρών). Επισημαίνεται ότι 2 στους 3 εργαζόμενους στα ξενοδοχεία είναι γυναίκες. Από τους έχοντες πτυχίο, το 11,48% ήταν απόφοιτοι Σχολής Τουριστικών Επαγγελμάτων, το 3,51% ΤΕΙ Τουριστικών Επιχειρήσεων, το 3,03% ΙΕΚ Τουριστικής Κατεύθυνσης, ενώ το 9% είχε πτυχίο από μη τουριστικά ΑΕΙ και ΤΕΙ. Στα τουριστικά γραφεία, σχεδόν το μισό προσωπικό δεν έχει πτυχίο, ενώ το 19,16% έχει πραγματοποιήσει μη τουριστικές σπουδές σε ΑΕΙ και ΤΕΙ. Μόνο ένας στους 3, δηλαδή, των εργαζομένων στα τουριστικά γραφεία έχει πραγματοποιήσει τουριστικές σπουδές. Στους απόφοιτους των τουριστικών γραφείων, σχεδόν το 7% τελείωσε Σχολή Τουριστικών Επαγγελμάτων, το 10% ΤΕΙ Τουριστικών Επιχειρήσεων, το 9% ΙΕΚ Τουριστικής Κατεύθυνσης, το 10% άλλες τουριστικές σχολές και το 20% μη τουριστικά ΑΕΙ και ΤΕΙ. Προφανώς, η εικόνα αυτή, που αναδείχτηκε στην προ 4ετίας έρευνα, συνεχίζει να διατηρείται και σήμερα αφού οι όποιες προσθήκες προσωπικού δεν είναι δυνατόν να διαφοροποιήσουν καθοριστικά το γενικό προφίλ. Μια άλλη σημαντική διαπίστωση της έρευνας ήταν ότι το 58% των εργαζομένων στα ξενοδοχεία απασχολείται εποχικά, ακόμη και όταν εργάζεται σε ξενοδοχεία 12μηνης λειτουργίας. Στα τουριστικά γραφεία μόνο το 33% είναι εποχικά εργαζόμενοι. Αξιοσημείωτο, επίσης, ότι 3 στους 4 διευθυντές των ξενοδοχείων, που έλαβαν μέρος στην έρευνα, δήλωσαν ότι δυσκολεύονται να βρουν προσωπικό σε τουλάχιστον μια ειδικότητα. Παρόμοιο ήταν το ποσοστό και στους διευθυντές τουριστικών γραφείων (72,4%). Ειδικότερα στα ξενοδοχεία δυσκολεύονται να βρουν ειδικευμένο προσωπικό στη στελέχωση της υποδοχής και των επισιτιστικών τμημάτων. Το 31,6% των διευθυντών δήλωσε δυσκολία εξεύρεσης προσωπικού υποδοχής, το 6,1% δυσχέρεια στους νυχτερινούς ρεσεψιονίστ, το 31,3% δυσκολία εξεύρεσης μαγείρων, το 30% σερβιτόρων, το 20% βοηθών μαγείρων, το 16% προσωπικού για μπαρ, σνακ μπαρ και καφετέριας, και 6% για μετρ. Υψηλό είναι και το ποσοστό των ξενοδοχείων που δυσκολεύεται να βρει καμαριέρες (26%), συντηρητές και κηπουρούς (7%), ανιματέρ (7%), καθώς και στελέχη κρατήσεων, πωλήσεων, μάρκετινγκ και δημοσίων σχέσεων (6%). Τα ξενοδοχεία 5 και 4 αστέρων αντιμετωπίζουν έλλειψη προσωπικού κυρίως στα επισιτιστικά τμήματα, ενώ στις κατώτερες κατηγορίες το πρόβλημα μετατοπίζεται στα υπόλοιπα τμήματα του ξενοδοχείου (υποδοχή, τμήμα ορόφων). Γεωγραφικά τώρα: τη μεγαλύτερη δυσχέρεια αντιμετωπίζουν τα ξενοδοχεία των Κυκλάδων (89% του δείγματος) και ακολουθούν τα ξενοδοχεία του Ιονίου (87%), της Κρήτης (77%), των Δωδεκανήσων (77%), της Στερεάς Ελλάδος (74%), της Θεσσαλίας (71%) και της Μακεδονίας και Θράκης (70%). Τις μικρότερες δυσκολίες στην εξεύρεσης ειδικευμένου προσωπικού αντιμετωπίζουν τα ξενοδοχεία της Ηπείρου, της Αττικής, του Β. Αιγαίου και της Πελοποννήσου. Στα τουριστικά γραφεία το 33,8% δηλώνει δυσκολία εξεύρεσης στελεχών στο ticketing. Το ποσοστό αυτό ανεβαίνει στο 50% στα γραφεία ΙΑΤΑ. Μικρότερες ελλείψεις αναφέρονται σε στελέχη πωλήσεων (15,5%), αρχηγούς και συνοδούς (10%), στελέχη κρατήσεων για ξενοδοχεία και πακέτα (10%), λογιστές (7%), καθώς και ειδικούς πληροφορικής και Ιντερνέτ (7%). Ως προς τις ξένες γλώσσες: στα ξενοδοχεία, σε ποσοστό 98,5% απαιτείται η γνώση της αγγλικής γλώσσας, τα γερμανικά ακολουθούν με 56,7%, τα γαλλικά με 30% και τα ιταλικά με 28,4%. Το 3% ζητά ρωσικά και το 1,7% ισπανικά. Το 65% των διευθυντών δηλώνει δυσκολία εύρεσης γερμανόγλωσσων υπαλλήλων, το 41% για γνώστες γαλλικών και το 25% για ιταλομαθείς. Στα τουριστικά γραφεία, το 99% αναφέρει ως απαραίτητη προϋπόθεση απασχόλησης τη γνώση της αγγλικής, ενώ το 50% θεωρεί αναγκαία και τα γερμανικά. Το 38% θέλει να γνωρίζουν γαλλικά και το 18% ιταλικά. Στα τουριστικά γραφεία, το 52% δήλωσε δυσκολία εξεύρεσης ξενόγλωσσων υπαλλήλων (ειδικά όσων χρειάζονται γερμανόφωνο και γαλλόφωνο προσωπικό). Σε επίπεδο επιμόρφωσης, το 50% των ξενοδοχείων υλοποιούν κάποιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Ειδικά τα 5 και 4 αστέρων σχεδόν όλα υλοποιούν τέτοια προγράμματα. Στα τουριστικά γραφεία, κάποιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα υλοποιεί το 58% του δείγματος. Το 59% των ξενοδοχείων, εξάλλου, δέχονται σπουδαστές τουριστικών σχολών για πρακτική εξάσκηση. Μάλιστα, το 23% δέχεται ασκούμενους από δύο ή και περισσότερες σχολές. Σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό (85%) δέχονται ασκούμενους τα 5 και 4 αστέρων. Η μεγάλη πλειονότητα των διευθυντών ξενοδοχείων, που μετείχαν στην έρευνα, ανέφερε ότι πρέπει να αυξηθεί η διάρκεια της πρακτικής εξάσκησης και, μάλιστα, με μετακίνηση των ασκούμενων σε διάφορα τμήματα του ξενοδοχείου, αντί να παραμένουν σε ένα τμήμα καθ όλη τη διάρκεια της άσκησής τους. Στα τουριστικά γραφεία το 64% δέχεται σπουδαστές τουριστικών σχολών για πρακτική εξάσκηση. Και εδώ, οι διευθυντές προτείνουν να αυξηθεί η διάρκεια και η συχνότητα της πρακτικής εξάσκησης. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι προτάσεις των διευθυντών ξενοδοχείων και τουριστικών γραφείων για την αναβάθμιση των τουριστικών σπουδών. Ιδού ορισμένες προτάσεις: Πιο αυστηρή επιλογή καθηγητών, οι οποίοι πρέπει να έχουν πολύχρονη πείρα και επιτυχημένη σταδιοδρομία σε τουριστικές επιχειρήσεις. Χρησιμοποίηση καθηγητών από το εξωτερικό (για τις γλώσσες). Καλύτερη βιβλιογραφία. Να διευρυνθεί το φάσμα μαθημάτων. Να αναβαθμιστούν οι τουριστικές σχολές σε ΑΕΙ. Να γίνεται αυστηρότερη επιλογή των σπουδαστών (με ειδικά τεστ, συνέντευξη κ.λπ.). Οι σπουδαστές να αποκτούν διεθνή εμπειρία (μέσω εκπαιδευτικών εκδρομών στο εξωτερικό, πρακτικής εξάσκησης σε ξένες επιχειρήσεις, συμμετοχή σε διεθνή συνέδρια κ.λπ.). Από την αξιολόγηση των τουριστικών σχολών, που έκαναν οι διευθυντές των ξενοδοχείων, προκύπτει ότι στη συνείδησή τους έχουν καθιερωθεί: Οι σχολές του ΟΤΕΚ ως τα πλέον κατάλληλα εκπαιδευτήρια για προσωπικό υποδοχής, εστιατορίου, μπαρ, κουζίνας και ορόφων. Αντίθετα, περιορισμένη εκτίμηση έχουν για αποφοίτους αυτών των σχολών στην κάλυψη διοικητικών θέσεων ή τη στελέχωση τμημάτων κρατήσεων και πωλήσεων. Οι πτυχιούχοι των ανώτερων σχολών τουριστικών επαγγελμάτων και των ΤΕΙ Τουριστικών Επιχειρήσεων προτιμώνται για τις διοικητικές θέσεις, τα τμήματα κρατήσεων και πωλήσεων και θέσεων στην υποδοχή. Τα ΤΕΕ και ΚΕΚ δεν έχουν καθιερωθεί ως πηγή εξεύρεσης καταρτισμένου προσωπικού. Τα ΙΕΚ Τουριστικής Κατεύθυνσης προτιμώνται για ειδικότητες επισιτιστικών τμημάτων και του τμήματος ορόφων. Οι απόφοιτοι των γνωστών ιδιωτικών σχολών (Alpine, Glion κ.λπ.) προτιμώνται για την κάλυψη διοικητικών θέσεων, θέσεων στις κρατήσεις και πωλήσεις, καθώς και θέσεων υποδοχής. Οι τουριστικές ειδικότητες, τέλος, που θα παρουσιάσουν αύξουσα ζήτηση στο μέλλον, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των στελεχών του δείγματος της έρευνας, είναι: μάγειροι, ζαχαροπλάστες, υπάλληλοι υποδοχής, απασχολούμενοι σε ειδικές μορφές τουρισμού (συνεδριακός, οικοτουρισμός, τουρισμός υγείας, θαλάσσιος τουρισμού κ.λπ.), διοικητικά στελέχη, ξεναγοί - συνοδοί, χρήστες λογισμικού, ειδικοί στις τεχνικές πωλήσεων (συμπεριλαμβανομένου του Διαδικτύου). Αντίθετα, εκτιμάται ότι θα μειωθεί η ζήτηση για στελέχη τουριστικών γραφείων και ψυχαγωγίας.

13 13 ñåõíá Eurobank Οι πτυχιούχοι ανεβάζουν τις οικονομικές επιδόσεις των ξενοδοχείων Αυξημένους τζίρους και μικρότερα λειτουργικά έξοδα αποφέρουν στις ελληνικές ξενοδοχειακές επιχειρήσεις οι πτυχιούχοι εργαζόμενοι, σύμφωνα με μελέτη της Διεύθυνσης Οικονομικών Μελετών και Προβλέψεων της Eurobank, με θέμα «Εκπαίδευση εργαζομένων και επιδόσεις ξενοδοχειακού κλάδου στην Ελλάδα». Η μελέτη στηρίχτηκε στην έρευνα, που διενήργησε πέρυσι το καλοκαίρι η τράπεζα σε 432 μονάδες του κλάδου, που αντιστοιχούν στο 5% του συνόλου. Τα βασικά συμπεράσματα της εν λόγω μελέτης είναι: Το 40% των εργαζομένων στον ξενοδοχειακό κλάδο διαθέτει τίτλο σπουδών ΑΕΙ/ΤΕΙ/ΙΕΚ - Επαγγελματικής Σχολής. Τα ξενοδοχεία τεσσάρων και πέντε αστέρων απασχολούν τους μισούς εργαζόμενους στον κλάδο. Οι περισσότεροι είναι πτυχιούχοι ανωτέρων - ανωτάτων σχολών. Τα 4άστερα, ειδικά, ξενοδοχεία απασχολούν το 34,2% του συνόλου των εργαζομένων, αν και η κατηγορία αυτή αποτελεί το 10,4% της συνολικής κατανομής των ξενοδοχείων. Επίσης, οι μονάδες τεσσάρων αστέρων απασχολούν τους περισσότερους εποχικά εργαζόμενους (το 40% της εποχικής απασχόλησης που αντιστοιχεί στο 22% στο σύνολο για τον κλάδο). Οι νεαρότερες επιχειρήσεις του κλάδου (με έτος ίδρυσης μετά το 2000) απορροφούν περισσότερους πτυχιούχους ανώτερης - ανώτατης εκπαίδευσης από ό,τι οι παλαιότερες επιχειρήσεις. Οι περισσότερες μονάδες επιδιώκουν να απασχολούν το ίδιο προσωπικό διαχρονικά, με πρώτες αυτές των δύο αστέρων που το 2006 συνέχισαν να απασχολούν το 93% των εργαζομένων που είχαν στο προσωπικό τους και το προηγούμενο έτος. Η απορρόφηση πτυχιούχων ΑΕΙ/ΤΕΙ στον κλάδο είναι της τάξης του 25,4%, σημαντικά ανώτερη από το 19% που εμφανίζει η οικονομία στο σύνολό της. Οι περισσότεροι πτυχιούχοι συγκεντρώνονται σε νέες επιχειρήσεις (αυτές με έτος ίδρυσης μετά το 2000 κυρίως) καθώς και σε μονάδες τεσσάρων και πέντε αστέρων. Αν οι ρυθμοί ίδρυσης των επιχειρήσεων τεσσάρων και πέντε αστέρων συνεχίσουν με την ίδια ένταση, σημειώνεται στη μελέτη, δεδομένου ότι απασχολούν μεγάλο ποσοστό των εργαζομένων στον κλάδο (το 50% του συνόλου), θα πρέπει να αναμένουμε επίσης υψηλά ποσοστά πρόσληψης προσωπικού με ανώτερη - ανώτατη εκπαίδευση στο εγγύς μέλλον. Όταν το μερίδιο των πτυχιούχων ΑΕΙ/ΤΕΙ/ΙΕΚ - Επαγγελματικών σχολών που εργάζονται στην ξενοδοχειακή μονάδα αυξάνεται κατά 1 ποσοστιαία μονάδα (και, βεβαίως, συγχρόνως μειώνεται το μερίδιο των Συνολική κατανομή εργαζομένων ανάλογα με το επίπεδο εκπαίδευσης και την κατηγορία ανά αστέρια Κατάταξη σε αστέρια Εκπαιδευτικό επίπεδο 1* 2* 3* 4* 5* Σύνολο Μεταπτυχιακό/Διδακτορικό 0,0% 1,1% 1,4% 2,6% 3,0% 8,1% ΑΕΙ/ΤΕΙ Τουριστικής κατεύθυνσης 0,1% 2,5% 2,7% 4,2% 3,0% 12,6% ΑΕΙ/ΤΕΙ Άλλης κατεύθυνσης 0,1% 1,1% 0,8% 1,9% 0,8% 4,7% Επαγγ/κή Σχολή/ΙΕΚ Τουριστικής Κατεύθυνσης 0,3% 2,0% 2,2% 5,5% 2,9% 12,8% Επαγγ/κή Σχολή/ΙΕΚ Άλλης Κατεύθυνσης 0,0% 0,4% 0,7% 1,2% 0,4% 2,6% Λύκειο 3,1% 12,7% 9,5% 12,1% 3,5% 40,9% Γυμνάσιο/Δημοτικό 0,9% 4,7% 4,7% 6,6% 1,2% 18,2% Σύνολο 4,6% 24,4% 22,1% 34,2% 14,8% 100,0% ΠΗΓΗ: EFG Eurobank ΠΗΓΗ: EFG Eurobank μη πτυχιούχων), ο τζίρος ανά κλίνη ωφελείται κατά 0,63 ποσοστιαίες μονάδες. Μάλιστα, η σχέση του παράγοντα «επιπέδου εκπαίδευσης του προσωπικού», φαίνεται να είναι οριακά πιο σημαντική από αυτή της δαπάνης για διαφήμιση (ως ποσοστό του τζίρου). Για κάθε αύξηση μιας ποσοστιαίας μονάδας στο ποσοστό του τζίρου που δαπανάται για διαφήμιση, ο τζίρος ανά κλίνη αυξάνεται κατά 0,57 ποσοστιαίες μονάδες. Συμπερασματικά, υπογραμμίζεται στη μελέτη, «η εντονότερη παρουσία πτυχιούχων στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις φαίνεται να είναι θετικός παράγοντας ανάπτυξης του κλάδου. Η βελτίωση του εκπαιδευτικού επιπέδου των εργαζομένων, βοηθά στο να διασφαλίζονται υψηλά επίπεδα υπηρεσιών, και συνεπώς είναι κρίσιμης σημασίας για έναν τόσο μεγάλης εντάσεως εργασίας κλάδο, όπως είναι ο τουρισμός. Είναι πρωταρχικά ένας ανθρώπινος κλάδος, όπου το φιλικό περιβάλλον και ο επαγγελματισμός αποτελούν τον καταλύτη που εξασφαλίζει ικανοποιημένους πελάτες και συνεχιζόμενη ανάπτυξη και ευημερία». ΠΑρις ΤσΑρτας, Καθηγητής Τουριστικής Ανάπτυξης, Σχολή Επιστημών της Διοίκησης, Πανεπιστήμιο Αιγαίου Απαιτείται συνεχής προσπάθεια σε ανθρώπινο δυναμικό και υποδομές Με την πείρα που έχετε, πώς κρίνετε το επίπεδο τουριστικών σπουδών στην Ελλάδα και πώς ανταποκρίνονται στις ανάγκες του Ελληνικού Τουρισμού; Το επίπεδο των τουριστικών σπουδών απαιτεί βελτίωση και εκσυγχρονισμό ώστε να ανταποκριθεί στις ανάγκες του Ελληνικού Τουρισμού. Τα κυριότερα κατά τη γνώμη μου προβλήματα εντοπίζονται: α) Στη μη ύπαρξη ενός συγκροτημένου Συστήματος Τουριστικών Σπουδών στο οποίο θα ενταχθούν όλες οι διαφορετικές Σχολές Τουρισμού: Πανεπιστήμιο, ΤΕΙ, ΙΕΚ κ.λπ. β) Στις ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό, υποδομές και πόρους. γ) Στον «παραδοσιακό» χαρακτήρα των προγραμμάτων σπουδών τα οποία καλύπτουν κατά κύριο λόγο και μερικώς τις ανάγκες του ξενοδοχειακού κλάδου. δ) Στην ελλιπή διασύνδεση και συνεργασία των Τουριστικών Σχολών μεταξύ τους, αλλά και επίσης στη συνεργασία τους με τον Ιδιωτικό και Δημόσιο Τομέα (Κράτος, ΟΤΑ). Το Πανεπιστήμιο Αιγαίου εδώ και αρκετά χρόνια αναπτύσσει προγράμματα τουριστικών σπουδών. Πείτε μας, επιγραμματικά, ποιες ειδικότητες καλύπτει; Στο Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Χίος) του Πανεπιστημίου Αιγαίου υπάρχει: α) Κατεύθυνση Τουρισμού από το 1996 στο Προπτυχιακό πρόγραμμα όπου οι φοιτητές εξειδικεύονται από το δεύτερο έτος σε Μάκρο και Μίκρο επίπεδο στη Διοίκηση του Τουρισμού, β) Διατμηματικό Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα (Master) από το 1998 το οποίο από φέτος θα έχει 2 κατευθύνσεις: (1) Σχεδιασμός Διοίκηση και Πολιτική Τουρισμού και (2) Διοίκηση Επιχειρήσεων Φιλοξενίας, γ) Διδακτορικό στον Τουρισμό (τα τελευταία χρόνια έχουν εκπονηθεί 9 Διδακτορικά στο Μεταπτυχιακό και 15 συνολικά στο Πανεπιστήμιο). Αντιδράσατε πρόσφατα στην απόφαση των υπουργείων Παιδείας και Τουριστικής Ανάπτυξης να δημιουργηθεί πανεπιστημιακού επιπέδου τμήμα τουριστικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, τονίζοντας ότι το τμήμα αυτό πρέπει να δημιουργηθεί στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Εξηγείστε μας τους λόγους. Τόσο στις συνεντεύξεις Τύπου που έδωσε ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, όσο και στην αρθρογραφία μας στον Τουριστικό και Αστικό Τύπο, επισημαίνουμε: α) Εφόσον η απόφαση είναι να δημιουργηθεί ένα τμήμα αυτό θα έπρεπε να γίνει στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου στη Χίο για τους εξής λόγους: (1) Είναι το μόνο ΑΕΙ στο οποίο υπάρχει ήδη, κατεύθυνση Τουρισμού σε Προπτυχιακό Τμήμα από το 1996 (Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων, Χίος), 12ετής πείρα στις Τουριστικές Σπουδές και Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών (Master και Διδακτορικό), (2) διαθέτει τη μεγαλύτερη εξειδικευμένη βιβλιοθήκη Τουρισμού στη χώρα μας καθώς και Εργαστήριο Τουριστικών Ερευνών & Μελετών το οποίο έχει εκτυπώσει τον μεγαλύτερο αριθμό ερευνών και μελετών για τον τουρισμό την τελευταία δεκαετία, (3) έχει τον μεγαλύτερο αριθμό μελών ΔΕΠ και φοιτητών σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο, (4) το προσωπικό του διαθέτει το περισσότερο εξειδικευμένο στον Τουρισμό, ερευνητικό και συγγραφικό έργο σε ελληνικό ΑΕΙ, (5) είναι το μόνο ΑΕΙ το οποίο, όπως ο Νόμος προβλέπει, έχει καταθέσει μελέτη σκοπιμότητας για την ίδρυση Προπτυχιακού Τμήματος Τουρισμού στο Υπουργείο Παιδείας από τον Φεβρουάριο του 2006 και (6) υπάρχουν οι κτιριακές υποδομές και το ανθρώπινο δυναμικό τα οποία επιτρέπουν να λειτουργήσει άμεσα ένα τέτοιο τμήμα ενώ σε κάθε άλλη περίπτωση θα απαιτηθούν τουλάχιστον άλλα 5 χρόνια. β) Σε κάθε περίπτωση -όπως με στοιχεία επισημαίνουμε- θεωρούμε ότι τόσο η αγορά όσο και η ανάγκη αναβάθμισης του τουριστικού προϊόντος συνηγορούν στην ίδρυση δύο ή ακόμα και τριών τμημάτων Τουρισμού σε ελληνικά ΑΕΙ. Ποια η άποψη σας για το επίπεδο των παρεχομένων υπηρεσιών στην ελληνική τουριστική βιομηχανία; Εν κατακλείδι, το επίπεδο έχει βελτιωθεί, αλλά τόσο ο ανταγωνισμός όσο και οι τεχνολογικές και κοινωνικές αλλαγές στον τρόπο οργάνωσης και πώλησης των τουριστικών προϊόντων επιβάλλουν συνεχή προσπάθεια με δύο άξονες: Το ανθρώπινο δυναμικό και τις υποδομές των επιχειρήσεων και των τουριστικών περιοχών.

14 14 Εκπαιδευτική υποστήριξη σε όλους τους κρίκους της τουριστικής αλυσίδας ΚΡΑΒΑΡΙΤΗΣ, Γενικός Διευθυντής ΟΤΕΚ ñåõíáκωστασ Ποιο φάσμα σπουδών καλύπτει ο ΟΤΕΚ; Ο Οργανισμός Τουριστικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΟΤΕΚ), αποτελεί τον κύριο κρατικό φορέα τουριστικής εκπαίδευσης στη χώρα μας, προσφέροντας σύγχρονα προγράμματα σπουδών σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης και καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα ειδικοτήτων για τα επαγγέλματα του τουριστικού κλάδου. Σήμερα λειτουργεί 20 σύγχρονα εκπαιδευτικά κέντρα σε 17 πόλεις σε όλη την Ελλάδα, εφοδιασμένα με σύγχρονα εργαστήρια πρακτικών εφαρμογών, εργαστήρια πληροφορικής και δανειστικές βιβλιοθήκες. Εφαρμόζουμε μια πολιτική εκπαίδευσης με ενιαία πρότυπα και υψηλή ποιότητα, με τον συνεχή εκσυγχρονισμό των προγραμμάτων σπουδών, τη δημιουργία νέων ειδικοτήτων, την απασχόληση εκπαιδευτικού προσωπικού με αξιόλογη πείρα στον τουριστικό κλάδο, προσαρμόζοντας πάντα την παρεχόμενη εκπαίδευση στις ανάγκες της τουριστικής αγοράς. Ειδικότερα, ο ΟΤΕΚ παρέχει προγράμματα σπουδών σε επίπεδα δευτεροβάθμιας, μεταδευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς και προγράμματα κατάρτισης και συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης και μετεκπαίδευσης. Τριτοβάθμια Εκπαίδευση Λειτουργούν 2 Ανώτερες Σχολές Τουριστικής Εκπαίδευσης (ΑΣΤΕ) για Διοίκηση Ξενοδοχειακών Επιχειρήσεων, στη Ρόδο και τον Άγιο Νικόλαο Κρήτης, οι οποίες προετοιμάζουν ανώτερα στελέχη ξενοδοχειακών επιχειρήσεων. Οι προϋποθέσεις φοίτησης και η διαδικασία εισαγωγής ορίζονται από το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων στο πλαίσιο του εθνικού συστήματος πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (πανελλήνιες εξετάσεις). Οι Α.Σ.Τ.Ε λειτουργούν πλέον με νέο αναβαθμισμένο πρόγραμμα σπουδών διάρκειας 7 εξαμήνων, το δε εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο περιλαμβάνει θεωρητική εκπαίδευση, εργαστηριακές εφαρμογές υψηλού επιπέδου και 9μηνη υποχρεωτική, εποπτευόμενη πρακτική άσκηση σε τουριστικές επιχειρήσεις υψηλής κατηγορίας, της Ελλάδας και του εξωτερικού, αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα των Σχολών, καθιστώντας τους αποφοίτους ιδιαίτερα ανταγωνιστικούς στην αγορά εργασίας. Μεταδευτεροβάθμια Εκπαίδευση Τέσσερις Σχολές Ξεναγών λειτουργούν στην Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο και Κέρκυρα. Η διάρκεια φοίτησης είναι 2,5 χρόνια. Δεκτοί γίνονται απόφοιτοι λυκείου και η εισαγωγή γίνεται κατόπιν εξετάσεων, με μέριμνα του ΟΤΕΚ. Μεταδευτεροβάθμια Κατάρτιση Εξι Ι.Ε.Κ λειτουργούν στην Αθήνα, Ανάβυσσο Αττικής, Περαία Θεσσαλονίκης, Ηράκλειο, Κέρκυρα και Ρόδο. Ειδικότητες: Τεχνικός Μαγειρικής Τέχνης. Ειδικός Ξενοδοχειακών Υπηρεσιών και Τροφοδοσίας. Υπάλληλος Τουριστικού Γραφείου. Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Οκτώ Επαγγελματικές Σχολές (ΕΠΑ.Σ) λειτουργούν στην Ανάβυσσο Αττικής, Περαία Θεσσαλονίκης, Ηράκλειο, Κέρκυρα, Γαλαξίδι, Ρόδο, Ναύπλιο και Αλεξανδρούπολη με 3 ειδικότητες: Ξενοδοχειακές και επισιτιστικές Υπηρεσίες. Μαγειρική Τέχνη. Ζαχαροπλαστική Τέχνη. Όλα τα προγράμματα σπουδών περιλαμβάνουν υποχρεωτική αμειβόμενη πρακτική άσκηση σε επίλεκτες ξενοδοχειακές και τουριστικές επιχειρήσεις κατά τους θερινούς μήνες. H τοποθετήσεις των μαθητών/σπουδαστών στις τουριστικές μονάδες γίνεται με μέριμνα και ευθύνη του ΟΤΕΚ. Η πρακτική άσκηση αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του προγράμματος εκπαίδευσης, παρέχοντας τη δυνατότητα εφαρμογής στην πράξη των γνώσεων που αποκτήθηκαν κατά τη φοίτηση στα εκπαιδευτήρια και απόκτησης επαγγελματικής εμπειρίας σε πραγματικές συνθήκες εργασίας. Το εκπαιδευτικό σύστημα του ΟΤΕΚ εξασφαλίζει άρτια επαγγελματική κατάρτιση των σπουδαστών καθώς περιλαμβάνει θεωρητική διδασκαλία και τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση με επιδείξεις τεχνικής και συστηματική εξάσκηση σε εξοπλισμένα εργαστήρια, με την εποπτεία ειδικευμένων καθηγητών. Τμήματα Μετεκπαίδευσης Επιμόρφωσης Για εμπειροτέχνες εργαζόμενους σε τουριστικά επαγγέλματα λειτουργούν κάθε χρόνο σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας για τον εκσυγχρονισμό των επαγγελματικών γνώσεων και τεχνικών ικανοτήτων τους, με στόχο τη βελτίωση της παροχής υπηρεσιών στον κλάδο. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι εφέτος λειτούργησαν 55 τμήματα σε 16 πόλεις της Ελλάδας, ενώ τα προγράμματα παρακολούθησαν συνολικά εργαζόμενοι. Στο πλαίσιο των επιχειρησιακών προγραμμάτων «Ανταγωνιστικότητα» και «ΕΠΕΑΚ» υλοποιήσατε μια σειρά δράσεων για την αναβάθμιση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Εξηγήστε μας τι έχει γίνει μέχρι τώρα. Η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των τουριστικών επιχειρήσεων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την άρτια εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού, η οποία εστιάζεται κυρίως στην εκσυγχρονισμένη τουριστική εκπαίδευση. Ο ΟΤΕΚ με το νέο θεσμικό πλαίσιο που διαθέτει και στο πλαίσιο του Γ ΚΠΣ και ειδικότερα των επιχειρησιακών προγραμμάτων Ε.Π.ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ και ΕΠΕΑΕΚ έχει υλοποιήσει μια σειρά δράσεων που στοχεύουν στον εκσυγχρονισμό του ισχύοντος συστήματος τουριστικής εκπαίδευσης καθώς και στον εμπλουτισμό και στην αναβάθμιση των εκπαιδευτικών υπηρεσιών που παρέχει ο Οργανισμός: Λειτουργήσαμε πιλοτικά ΙΕΚ στο πεδίο των εναλλακτικών μορφών τουρισμού σε 8 πόλεις της Ελλάδας και σε 3 ειδικότητες με έντονη ζήτηση: Συνοδός βουνού, Ειδικός Θαλασσοθεραπείας spa και Ειδικός Λουτροθεραπείας spa. Επισημαίνεται ότι στην Ελλάδα δεν υπήρχαν μέχρι σήμερα τμήματα εκπαίδευσης για αυτές τις ειδικές μορφές τουρισμού, με εξαίρεση κάποια προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης των ΚΕΚ. Προχωρήσαμε στην πιλοτική εφαρμογή των νέων προγραμμάτων τμημάτων ΙΕΚ του ΟΤΕΚ για τις ειδικότητες Τεχνικός Μαγειρικής Τέχνης, Ειδικός Ξενοδοχειακών Υπηρεσιών και Τροφοδοσίας, και Ειδικός Τουριστικού Πρακτορείου. Ενεργοποιήσαμε Β κύκλο ΤΕΕ για την ειδικότητα Ξενοδοχειακής- Εστιατοριακής Τεχνικής σε 6 εκπαιδευτικές μονάδες, προκειμένου να δοθεί στους αποφοίτους του Α κύκλου η δυνατότητα πλήρους ολοκλήρωσης του κύκλου σπουδών. Υλοποιούμε προγράμματα κατάρτισης - μετεκπαίδευσης εργαζομένων και εποχιακά ανέργων εμπειροτεχνών σε πολλές πόλεις της Ελλάδας, για τον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση των παρεχομένων υπηρεσιών στον τομέα του τουρισμού. Την τελευταία τριετία, ο αριθμός των καταρτιζομένων αυξήθηκε κατά 12%, ενώ ανταποκριθήκαμε σε όλα τα αιτήματα των κοινωνικών εταίρων για την λειτουργία τμημάτων μετεκπαίδευσης σε όλη την Ελλάδα. Προχωρήσαμε στη σύσταση και λειτουργία Γραφείων Διασύνδεσης με τις τουριστικές επιχειρήσεις, αφενός για την προώθηση της απασχόλησης των αποφοίτων του ΟΤΕΚ, με την παροχή ποικίλων υπηρεσιών συμβουλευτικής και υποστήριξης, και αφετέρου για την προσφορά εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού στις τουριστικές επιχειρήσεις. Το δίκτυο περιλαμβάνει μια κεντρική δομή στην Αθήνα και 4 περιφερειακές στην Ανάβυσσο, Θεσσαλονίκη, Κρήτη και Ρόδο. Βελτιώνουμε την υλικοτεχνική υποδομή των εκπαιδευτικών μονάδων του Οργανισμού με τη λειτουργία και ανάπτυξη βιβλιοθηκών σε όλα τα εκπαιδευτήρια του ΟΤΕΚ (ΑΣΤΕ, ΕΠΑ.Σ, ΙΕΚ και Σχολές Ξεναγών), και τη λειτουργία ψηφιακών βιβλιοθηκών στις οποίες θα παρέχεται η δυνατότητα πρόσβασης σε ηλεκτρονικές πηγές πληροφόρησης σε κάθε ενδιαφερόμενο επαγγελματία του κλάδου. Υλοποίησαμε Πρόγραμμα Χορήγησης Υποτροφιών σε αποφοίτους Τουριστικής εκπαίδευσης για περαιτέρω σπουδές σε αναγνωρισμένα Πανεπιστήμια και Τουριστικές Σχολές χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συνολικά χορηγήθηκαν 22 υποτροφίες για απόκτηση μεταπτυχιακών τίτλων Μάστερ και 6 για παρακολούθηση προγραμμάτων επιμόρφωσης σύντομης διάρκειας. Υλοποιούμε Πρόγραμμα Επιμόρφωσης των Εκπαιδευτών των Σχολών Αρχικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης του ΟΤΕΚ, με την πραγματοποίηση σεμιναρίων και με έμφαση τόσο σε νέα γνωστικά αντικείμενα του τουριστικού κλάδου όσο και σε νέες τεχνικές και μεθόδους διδασκαλίας. Επίσης σε συνεργασία με το Υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης ο ΟΤΕΚ υλοποιεί ποικίλα προγράμματα επιμόρφωσης για διάφορες κατηγορίες επαγγελματιών, με στόχο τη βελτίωση της παροχής υπηρεσιών στον τουριστικό κλάδο. Την περίοδο αυτή υλοποιείται πρόγραμμα επιμόρφωσης για ιδιοκτήτες - εργαζομένους σε ταξί, στην Αθήνα και Θεσσαλονίκη, για την αναβάθμιση των δεξιοτήτων και την ανάπτυξη εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού, με στόχο τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του ελληνικού Τουρισμού. Τέλος, στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Κοινωνία της Πληροφορίας» του ΥΠ.ΕΣ.Δ.Δ.Α, ο ΟΤΕΚ υλοποιεί πρόγραμμα για την εγκατάσταση ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος με Διαδραστική Πύλη και την ανάπτυξη ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού, σε μια προσπάθεια προσαρμογής του εκπαιδευτικού μας συστήματος στις απαιτήσεις της ψηφιακής εποχής, με στόχο την παροχή ηλεκτρονικών υπηρεσιών Τουριστικής Εκπαίδευσης και Επιμόρφωσης (Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση). Όλοι αναγνωρίζουν την αναγκαιότητα της διά βίου εκπαίδευσης και κατάρτισης σε εργαζόμενους και επιχειρηματίες, ειδικά των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Πώς καλύπτει ο ΟΤΕΚ αυτήν την ανάγκη; Μια διαπιστωμένη αδυναμία του ισχύοντος συστήματος Τουριστικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης είναι η κατάρτιση των απασχολούμενων στον τουριστικό κλάδο, είτε ως εργαζόμενοι εμπειροτέχνες, είτε ως αυτοαπασχολούμενοι επιχειρηματίες μικρών και μεσαίων τουριστικών επιχειρήσεων. Η συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση είναι επιτακτική προκειμένου οι επαγγελματίες να είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις ολοένα αυξανόμενες σύγχρονες απαιτήσεις του τουριστικού κλάδου. Η επικαιροποίηση των γνώσεων και η απόκτηση νέων δεξιοτήτων είναι απαραίτητη προκειμένου να εξασφαλισθεί η απασχολησιμότητα των εργαζομένων, αλλά και να διασφαλισθεί η παροχή των υπηρεσιών σε υψηλό επίπεδο ποιότητας. Πολλές επιχειρήσεις κυρίως μεγάλης ή μεσαίας κλίμακας υλοποιούν προγράμματα επιμόρφωσης των υπαλλήλων τους, αλλά το μεγάλο ποσοστό των μικρομεσαίων επιχειρήσεων δεν προάγουν τη συνεχή κατάρτιση των εργαζομένων τους οι οποίοι παραμένουν σε επίπεδο εμπειρικών γνώσεων. Προκειμένου να προωθηθεί ο θεσμός της διά βίου εκπαίδευσης, ο ΟΤΕΚ διοργανώνει ετησίως προγράμματα Κατάρτισης Μετεκπαίδευσης για 5 ειδικότητες του τουρισμού, σε πολλές πόλεις της Ελλάδας, τα οποία χρηματοδοτούνται από το επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα, με σκοπό τη συστηματοποίηση και βελτίωση των επαγγελματικών δεξιοτήτων των εργαζομένων, αυτοαπασχολούμενων και εποχικά ανέργων εμπειροτεχνών του τουριστικού κλάδου. Στόχος του προγράμματος είναι η βελτίωση της απασχολησιμότητας του εργατικού δυναμικού, η προώθηση της επιχειρηματικότητας και η προσαρμογή των επιχειρήσεων στις νέες απαιτήσεις του κλάδου, για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς τους, και την ποιοτική αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών. Φέτος λειτούργησαν συνολικά 55 τμήματα σε 16 πόλεις, καλύπτοντας όλες τις περιφέρειες της χώρας σε ειδικότητες, σύμφωνα με τις διαπιστωμένες ανάγκες της τοπικής αγοράς. Επίσης ο ΟΤΕΚ υλοποιεί επιμορφωτικά προγράμματα σεμιναριακού χαρακτήρα, σε διάφορες θεματικές που άπτονται του Τουρισμού και για διάφορες κατηγορίες επαγγελματιών, σε συνεργασία με το Υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης. Την περίοδο αυτή υλοποιείται πρόγραμμα επιμόρφωσης για ιδιοκτήτες - εργαζομένους σε ταξί, στην Αθήνα και Θεσ/νίκη, με στόχο την αναβάθμιση των δεξιοτήτων και την ανάπτυξη εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού ικανού να προσφέρει υπηρεσίες ποιότητας στον τουριστικό κλάδο. Ποιες ειδικότητες παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη ζήτηση; Σκοπεύετε να δημιουργήσετε τμήματα για νέες ειδικότητες τουριστικών σπουδών; Πάγια πολιτική του ΟΤΕΚ είναι η παροχή εκπαίδευσης με ενιαία πρότυπα και υψηλή ποιότητα, λειτουργώντας υποστηρικτικά στην πολιτική τουριστικής ανάπτυξης της χώρας. Παράλληλα, διαθέτει ισχυρή διασύνδεση με την τουριστική βιομηχανία και παρακολουθεί συστηματικά τις εξελίξεις στον τουριστικό κλάδο, με στόχο την κάλυψη των αναγκών των ελληνικών τουριστικών επιχειρήσεων με επαγγελματίες άρτια καταρτισμένους και με υψηλή εξειδίκευση. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Οργανισμού καλύπτουν ποσοτικά και ποιοτικά όλες τις ειδικότητες του τουριστικού κλάδου, σύμφωνα με τις τρέχουσες ανάγκες της τουριστικής αγοράς. Σύμφωνα με σχετική μελέτη οι ειδικότητες των Μαγείρων, Ζαχαροπλαστών, Υπαλλήλων Υποδοχής, απασχολουμένων σε ειδικές και εναλλακτικές μορφές Τουρισμού, Διοικητικών Στελεχών, Ξεναγών, χρηστών λογισμικού και ειδικών στις τεχνικές πωλήσεων παρουσιάζουν αύξουσα ζήτηση στην αγορά εργασίας. Από την έρευνα για την Απασχόληση στις ελληνικές τουριστικές επιχειρήσεις διαπιστώνεται ότι η πλειονότητα

15 15 ñåõíá κωστασ ΚΡΑΒΑΡΙΤΗΣ, Γενικός Διευθυντής ΟΤΕΚ των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων αντιμετωπίζει δυσκολίες στην εξεύρεση εξειδικευμένου προσωπικού για τη στελέχωση της Υποδοχής, των Επισιτιστικών Τμημάτων, και του τμήματος Ορόφων, κυρίως στις ειδικότητες του Ρεσεψιονίστ (31,6%), Μαγείρων και Βοηθών Μαγείρων (31,3%), Σερβιτόρων (29,8%) και Καμαριέρων (25,8%) και σε μικρότερο ποσοστό στελεχών για τα τμήματα Μάρκετινγκ και Δημοσίων Σχέσεων. Το φαινόμενο αυτό αιτιολογείται εν μέρει από το γεγονός ότι η απασχόληση στον τουριστικό τομέα στην Ελλάδα παραμένει έντονα εποχική (1 στους 2 απασχολούμενους στον κλάδο είναι εποχικά εργαζόμενος, ενώ μόλις το 36,5% των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων λειτουργούν σε 12μηνη βάση), με αποτέλεσμα μέρος των αποφοίτων τουριστικής εκπαίδευσης να απορροφώνται από άλλους κλάδους της οικονομίας. Από την πλευρά των υποψήφιων σπουδαστών του ΟΤΕΚ μεγαλύτερη ζήτηση παρατηρείται για τα τμήματα της Μαγειρικής Τέχνης και της Ξενοδοχειακής και Εστιατοριακής Τεχνικής. Μεγάλο, επίσης, ποσοστό των υποψηφίων προσανατολίζεται στις δύο Τριτοβάθμιες Σχολές του ΟΤΕΚ (ΑΣΤΕ), οι οποίες παρέχουν προγράμματα σπουδών Διοίκησης Ξενοδοχειακών Επιχειρήσεων. Η διαφοροποίηση του ελληνικού τουριστικού προϊόντος, η οποία αποτελεί βασική παράμετρο της εφαρμοζόμενης τουριστικής πολιτικής, καθιστά αναγκαία την παροχή εκπαιδευτικών προγραμμάτων νέων ειδικοτήτων, κυρίως στο πεδίο των ειδικών εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Ως παραδείγματα αναφέρουμε τη μέχρι τώρα έλλειψη ειδικοτήτων σχετικά με τον Ορεινό Τουρισμό, τον Ιαματικό Τουρισμό, τον Συνεδριακό Τουρισμό (με εξαίρεση κάποια προγράμματα κατάρτισης των ΚΕΚ), αλλά και την Οργάνωση και προβολή του Τουρισμού γενικότερα, τον Σχεδιασμό της Τουριστικής Ανάπτυξης κ.ά. Στο πλαίσιο αυτό ο ΟΤΕΚ λειτουργεί από το 2005 οκτώ ΙΕΚ με 3 νέες ειδικότητες εναλλακτικών μορφών τουρισμού που παρουσιάζουν σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης στη χώρα μας: Συνοδός βουνού, Ειδικός θαλασσοθεραπείας - spa και Ειδικός λουτροθεραπείας - spa. Επίσης, από τον Οκτώβριο 2007 θα λειτουργήσει στο νεοσύστατο ΙΕΚ του Οργανισμού στην Καλαμάτα ειδικότητα Βοηθού Προϊσταμένου Ορόφων. Ποιο είναι το ποσοστό απορροφητικότητας των αποφοίτων στις τουριστικές επιχειρήσεις; Δημιουργήσατε το Γραφείο Διασύνδεσης με την τουριστική αγορά; Βασικό χαρακτηριστικό της απασχόλησης στον τουριστικό κλάδο, στην Ελλάδα και διεθνώς, είναι η στελέχωση των ξενοδοχειακών και τουριστικών επιχειρήσεων σε μεγάλο ποσοστό με μη εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό. Σύμφωνα με σχετική μελέτη, στην Ελλάδα σήμερα μόνο το 20% των απασχολούμενων στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις έχουν πραγματοποιήσει τουριστικές σπουδές. Από το ποσοστό αυτό το 11,48% είναι απόφοιτοι του ΟΤΕΚ. Ειδικότερα, ο ΟΤΕΚ έχει καθιερωθεί στην τουριστική αγορά εργασίας ως ο καταλληλότερος φορέας παροχής εκπαίδευσης σε ό,τι αφορά το προσωπικό της Υποδοχής (54,7%), των Επισιτιστικών Τμημάτων (78,3%), και του τμήματος Ορόφων. Επίσης, οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις εκδηλώνουν προτίμηση των αποφοίτων ΑΣΤΕ για την κάλυψη των διοικητικών θέσεων, των τμημάτων Πωλήσεων (30,66%) και της Υποδοχής (25,12%). Τα παραπάνω ποσοστά είναι ενδεικτικά της θετικής αξιολόγησης της παρεχόμενης εκπαίδευσης από τον ΟΤΕΚ. Για την προώθηση της απασχόλησης των αποφοίτων του και τη διευκόλυνση των τουριστικών επιχειρήσεων στην εξεύρεση εξειδικευμένου επαγγελματιών, ο ΟΤΕΚ λειτουργεί από εφέτος πρότυπα Γραφεία Διασύνδεσης στην Αθήνα, στην Ανάβυσσο, Θεσσαλονίκη, Κρήτη και Ρόδο. Ο ρόλος τους στην αναζήτηση θέσεων εργασίας θα είναι σημαντικός, αφού μέσω ενός ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος θα δίνεται στους ενδιαφερόμενους επαγγελματίες και στους εργοδότες η δυνατότητα πρόσβασης στη βάση δεδομένων των Γραφείων Διασύνδεσης και να ενημερώνονται σχετικά με την ζήτηση και προσφορά εργασίας στον τουριστικό κλάδο. Επιπλέον, τα Γραφεία Διασύνδεσης θα παρέχουν ποικίλες υπηρεσίες συμβουλευτικής για την υποστήριξη των αποφοίτων του Οργανισμού στον σχεδιασμό της επαγγελματικής σταδιοδρομίας τους, παρέχοντας πληροφόρηση για τις δυνατότητες επιμόρφωσης, εξειδίκευσης κ.τ.λ. Ποια η άποψη σας στην πρόθεση της πολιτείας για τη δημιουργία τουριστικού τμήματος στο Πανεπιστήμιο του Πειραιά; Η σύσταση τμήματος τουριστικών σπουδών στα πλαίσια των ΑΕΙ αποτελεί τα τελευταία χρόνια πάγιο αίτημα μεγάλης μερίδας της τουριστικής αγοράς. Στην Ελλάδα, στο επίπεδο της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης λειτουργούν : Oκτώ (8) αναβαθμισμένα τμήματα ΤΕΙ τετραετούς κύκλου σπουδών τα οποία παρέχουν εκπαίδευση στην κατεύθυνση της Διοίκησης Τουριστικών Επιχειρήσεων. Οι δύο (2) Ανώτερες Σχολές του ΟΤΕΚ, οι οποίες λειτουργούν με αναβαθμισμένα προγράμματα σπουδών διάρκειας 7 εξαμήνων στην κατεύθυνση της Διοίκηση Τουριστικών Επιχειρήσεων, με έμφαση στις Ξενοδοχειακές Επιχειρήσεις. Και 3 Μεταπτυχιακά τμήματα στον Τουρισμό (στα Πανεπιστήμια Αιγαίου, Πειραιά, και στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο), τα οποία τροφοδοτούν την αγορά εργασίας με αριθμό μεταπτυχιακών αποφοίτων. Επίσης, περίπου 600 απόφοιτοι ΑΕΙ, ΤΕΙ και ΑΣΤΕ έχουν αποκτήσει μεταπτυχιακούς τίτλους σπουδών από τους οποίους τουλάχιστον οι 450 στη Διοίκηση Τουριστικών Επιχειρήσεων. Επομένως, ύστερα από τα παραπάνω, στην αγορά εργασίας δεν υπάρχει έλλειμμα αποφοίτων με εξειδίκευση στη Διοίκηση των Ξενοδοχειακών Επιχειρήσεων. Ετσι, πιστεύουμε ότι θα πρέπει να γίνει επανεκτίμηση που να αφορά όχι τόσο στην ίδρυση ή όχι πανεπιστημιακών τμημάτων στο γνωστικό αντικείμενο του «Τουρισμού», αλλά στον καθορισμό του συγκεκριμένου γνωστικού αντικειμένου των τμημάτων αυτών. Θεωρούμε σωστή την ίδρυση πανεπιστημιακού τμήματος οικονομικής κατεύθυνσης, με προπτυχιακές ή μεταπτυχιακές σπουδές που θα προσεγγίζει θέματα Τουριστικής Πολιτικής, Τουριστικής Οικονομίας, Τουριστικού Marketing και Τουριστικής Ανάπτυξης. Στο πλαίσιο αυτού του σκεπτικού, η υπουργός Τουριστικής Ανάπτυξης κα Φάνη Πάλλη - Πετραλιά και η υπουργός ΥΠΕΠΘ κα Μαριέτα Γιαννάκου σε κοινή τους συνέντευξη, αναφέρθηκαν στην ίδρυση Πανεπιστημιακού Τμήματος «Τουριστικών Σπουδών». ΝΙΚΟΣ Σκουλας, Πρόεδρος TRINITY International School of Tourism Management, τ. Υπουργός Τουρισμού Η τουριστική αγορά έχει ανάγκη από μάνατζερ Ποια η άποψή σας για το επίπεδο των παρεχομένων υπηρεσιών στην ελληνική τουριστική βιομηχανία; Η βελτίωση του επιπέδου των τουριστικών υπηρεσιών στην Ελλάδα υπήρξε, ως όφειλε, θεαματική κατά τα τελευταία 25 χρόνια. Από την εποχή της άθλιας τουαλέτας, του πρωινού «γροθιά στο στομάχι» και πολλών άλλων παιδικών ασθενειών, έχουμε κάνει πολλά θετικά βήματα. Ο τουρισμός μας έχει πλέον ωριμάσει χωρίς όμως να έχει κατορθώσει να γίνει πλήρως ανταγωνιστικός. Η πολιτεία έδωσε σημαντικά οικονομικά κίνητρα στα οποία οι τουριστικοί επιχειρηματίες ανταποκρίθηκαν ικανοποιητικά και, παρά τα όποια προβλήματα στην αξιοποίησή τους, η χώρα μας διαθέτει πλέον μια αξιοζήλευτη ξενοδοχειακή υποδομή τεσσάρων και πέντε αστέρων που έχει εμπλουτιστεί με συνεδριακούς χώρους, κέντρα ευεξίας και εγκαταστάσεις προσφοράς καλής κουζίνας. Η εξυπηρέτηση των φιλοξενουμένων πελατών, σε επίπεδο τεχνικών δεξιοτήτων, είναι πολύ καλή, κυρίως από αποφοίτους των Σχολών του ΟΤΕΚ (πρώην ΕΟΤ) καθώς και από αποφοίτους ορισμένων μόνον ΙΕΚ. Αυτή είναι η θετική πλευρά του τουριστικού νομίσματος, ας δούμε όμως και την αρνητική. Σε επίπεδο υποδομών και ιδιαίτερα προσβασιμότητας στους τουριστικούς τόπους υστερούμε απελπιστικά. Η Αθήνα, χάρις στους Ολυμπιακούς Αγώνες, εξυπηρετείται πλέον από το σύγχρονο αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος», το Αττικό Μετρό, την Αττική Οδό, τον Προαστιακό και το τραμ. Στερείται όμως ενός σύγχρονου Μητροπολιτικού Εκθεσιακού και Συνεδριακού Κέντρου. Στερείται ακόμα, όπως και η λοιπή Ελλάδα, τουριστικής συνείδησης και κουλτούρας σε πολλούς, εκτός ξενοδοχείων χώρους (ιδιαίτερα στα ταξί) και επίσης αξιόπιστων και αποτελεσματικών μηχανισμών ελέγχου. Στη λοιπή Ηπειρωτική Ελλάδα έχουν γίνει επίσης σημαντικά έργα γενικής υποδομής (οι αυτοκινητόδρομοι ΠΑΘΕ, Εγνατία, Αθήνα-Κόρινθος- Καλαμάτα και τώρα η Ιόνια Οδός, Γέφυρα Ρίο- Αντίρριο, κ.λπ. Η ελληνική περιφέρεια όμως και ιδιαίτερα η νησιωτική Ελλάδα (Κρήτη, Αιγαίο, Ιόνιο), που φιλοξενεί και τον μέγιστο αριθμό τουριστών, έχει κυριολεκτικά αφεθεί στην τύχη της. Χαρακτηριστικά παραδείγματα ανεπαρκών έως πολύ κακών υποδομών είναι το Αεροδρόμιο Ηρακλείου, ο Βόρειος Οδικός Άξονας της Κρήτης και οι ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες του Αιγαίου. Τι να τις κάνουμε τις καλές ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις και τις καλές υπηρεσίες αν ο τουρίστας δεν μπορεί να τις προσεγγίσει; Η παντελής σχεδόν έλλειψη απ ευθείας αεροπορικών συνδέσεων της νησιωτικής Ελλάδας με τις χώρες προέλευσης τουριστών από το εξωτερικό, κατά τη χειμερινή περίοδο (Νοέμβριος-Μάρτιος), αποτελεί μείζον πρόβλημα που επιτείνει την εποχικότητα και διαιωνίζει τον φαύλο κύκλο της αναπτυξιακής στασιμότητας για τον τουρισμό. Αργούν σημαντικές επενδύσεις εντός και εκτός ξενοδοχείων που δεν αποσβένονται, ενώ οι εκπαιδευμένοι εργαζόμενοι προτιμούν να εξέλθουν του επαγγέλματος προκειμένου να βρουν δωδεκάμηνη απασχόληση, παρά να οδηγηθούν στο Ταμείο Ανεργίας επί πέντε έως επτά μήνες κάθε χρόνο. Ο φαύλος κύκλος αυτός αποβαίνει εις βάρος και της ποιότητας των υπηρεσιών. Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα για την παροχή ποιοτικών υπηρεσιών στη χώρα μας είναι η έλλειψη δημόσιας πανεπιστημιακής παιδείας στον τουρισμό. Διαπιστώνουμε, με λύπη, ότι κατέχουμε την παγκόσμια πρωτοτυπία να μη διαθέτουμε ούτε ένα προπτυχιακό τμήμα για σπουδές στο τουριστικό και ξενοδοχειακό μάνατζμεντ, όταν οι επιχειρηματίες μάταια αναζητούν ηγετικά στελέχη με πανεπιστημιακή μόρφωση. Αυτό το κενό προσπαθούν να καλύψουν πρωτοπόροι τουριστικοί επιχειρηματίες ιδρύοντας το Αγγλόφωνο Εκπαιδευτικό ίδρυμα Τουριστικού και Ξενοδοχειακού Μάνατζμεντ TRINITY. Πώς προωθείτε την επαγγελματική σταδιοδρομία των φοιτητών σας; Ποιο είναι το ποσοστό απορροφητικότητας των αποφοίτων σας στις επιχειρήσεις; Κατ αρχήν, με την παροχή τετραετούς, πανεπιστημιακού επιπέδου, παιδείας και εκπαίδευσης, σύμφωνα με τα υψηλότερα διεθνή πρότυπα. Οι φοιτητές μας, Έλληνες και ξένοι που προέρχονται από 18 χώρες, διαμένουν και σιτίζονται σε 5άστερο ξενοδοχείο και έτσι αποκτούν την κουλτούρα των υπηρεσιών του υψηλού τουρισμού την οποία απολαμβάνουν. Η επιστημονική θεωρία συνδυάζεται αρμονικά με εντατική πρακτική εξάσκηση σε ξενοδοχεία υψηλού επιπέδου. Εκτός από τα μαθήματα τουριστικής και ξενοδοχειακής εξειδίκευσης, προσφέρουμε, υποχρεωτικά, μαθήματα γενικής παιδείας (π.χ., ψυχολογία, κοινωνιολογία, φιλοσοφία, οικονομία, κ.λπ.) με στόχο να προσλάβουν οι απόφοιτοί μας μια ολοκληρωμένη πανεπιστημιακή παιδεία πράγμα που αποτελεί μεγάλο ζητούμενο για τον σύγχρονο ποιοτικό τουρισμό. Σε μεταπτυχιακό επίπεδο, προσφέρουμε το Master s Degree in Hospitality Administration με ευθύνη του Αμερικανικού Southern New Hampshire University. Έχουμε συνάψει συμφωνίες με τουριστικές ενώσεις και επιχειρήσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, για παροχή πρακτικής εξάσκησης στους φοιτητές μας, υπό την εποπτεία μας, αλλά και πρόσληψής τους κατά προτεραιότητα, μετά την αποφοίτηση, Παράλληλα, αναλαμβάνουμε απέναντί τους, την υποχρέωση διεξαγωγής ερευνητικού έργου. Μόλις συμπληρώσαμε το τρίτο έτος της λειτουργίας μας και οι πρώτοι απόφοιτοι θα προκύψουν μετά ένα έτος, τον Απρίλιο του Αν κρίνουμε όμως από την ήδη υπάρχουσα ζήτηση, το πρόβλημά μας θα είναι όχι η ζήτηση αλλά η προσφορά. Είναι χαρακτηριστικό ότι αρκετοί φοιτητές και φοιτήτριες που παράλληλα εργάζονται, έχουν ήδη προαχθεί από τις επιχειρήσεις τους. Ποιες ειδικότητες ζητούνται περισσότερο στην αγορά; Η αγορά έχει ανάγκη από διευθυντικά στελέχη στους τομείς της διοίκησης ξενοδοχειακών και άλλων τουριστικών επιχειρήσεων (tourism and hospitality management), και food & beverage management. Ιδιαίτερη ζήτηση παρουσιάζεται για διευθυντικά στελέχη στον τομέα convention, event & exhibition management (εκθεσιακών, συνεδριακών και άλλων εκδηλώσεων), πράγμα που μας ώθησε να προσφέρουμε πρόγραμμα Bachelor s Degree σ αυτό το αντικείμενο σε συνεργασία με τον HAPCO (Ελληνικό Σύνδεσμο Επαγγελματιών Οργανωτών Συνεδρίων) και την EFAPCO (Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Συνδέσμων Επαγγελματικών Οργανωτών Συνεδρίων). Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των φοιτητών μας επιλέγει αυτή την κατεύθυνση σπουδών, αντιλαμβανόμενο, προφανώς τη δυναμική και ραγδαία ανάπτυξη του Εκθεσιακού και Συνεδριακού Τουρισμού.

16 16 ñåõíáμακης Βελισσαροπουλος, Γενικός Διευθυντής Εκπαιδευτικού Ομίλου LE MONDE Ποια η άποψη σας για το επίπεδο των παρεχομένων υπηρεσιών στην ελληνική τουριστική βιομηχανία; Οι τουριστικές ειδικότητες έχουν ζήτηση στην αγορά εργασίας Την τελευταία δεκαετία το επίπεδο των παρερχομένων τουριστικών υπηρεσιών στη χώρα μας συνεχώς ανεβαίνει. Σ αυτό συντέλεσαν κυρίως δύο παράγοντες: α. Όλο και περισσότεροι νέοι άνθρωποι επιλέγουν συνειδητά να σπουδάσουν και να ακολουθήσουν κάποιο τουριστικό επάγγελμα. Άρα μεταβήκαμε από την περίοδο της επαγγελματικής επιλογής από ανάγκη στη συνειδητή επιλογή επαγγελματικής σταδιοδρομίας και για τον τουριστικό χώρο. β. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες υπενθύμισαν στο διεθνές κοινό τη μοναδικότητα των ελληνικών τουριστικών προορισμών. Η χώρα μας έγινε επιλογή και για τουρίστες υψηλότερου εισοδήματος. Επιπλέον οι τουριστικοί επιχειρηματίες που ήδη ασχολούνταν στον χώρο συνειδητοποίησαν την ανάγκη διαρκούς επιμόρφωσης των ιδίων και του προσωπικού τους. Ευτυχώς, πολλοί από αυτούς ήδη ενήργησαν σε αυτήν την κατεύθυνση ανεβάζοντας την ποιότητα των προσφερομένων υπηρεσιών των επιχειρήσεών τους, αποτελώντας το παράδειγμα για τους υπόλοιπους. Βέβαια, προβλήματα υπάρχουν, όμως πλέον μπορούμε να πούμε με σιγουριά ότι κινούμαστε στη σωστή κατεύθυνση. Η πολιτεία κάνει πολύ σημαντικό έργο όσον αφορά στην προβολή της χώρας μας σε όλες τις διεθνείς εκθέσεις. Πώς προωθείτε την επαγγελματική σταδιοδρομία των αποφοίτων σας; Ποιο είναι το ποσοστό απορροφητικότητας των αποφοίτων σας στις επιχειρήσεις; Ο Εκπαιδευτικός Όμιλος LE MONDE είναι αποκλειστικά εξειδικευμένος στις ξενοδοχειακές και τουριστικές σπουδές, κατέχοντας όλες τις απαραίτητες αναγνωρίσεις και πιστοποιήσεις από ελληνικούς και διεθνείς φορείς. Μια σχολή που εξειδικεύεται σε ένα τόσο συγκεκριμένο τομέα και απασχολεί περισσότερους από 110 καθηγητές, συνεργάζεται με περίπου 750 επιχειρήσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό είναι αυτονόητο ότι αναπτύσσει και λειτουργεί με υψηλές δυναμικές. Λειτουργούμε Γραφείο Επαγγελματικής Σταδιοδρομίας το οποίο απασχολεί 3 άτομα που αποκλειστικό σκοπό έχουν καθ όλη τη διάρκεια του έτους να βρίσκουν την καταλληλότερη εργασία για τους αποφοίτους μας και θέσεις πρακτικής άσκησης για τους σπουδαστές που το πρόγραμμά τους επιβάλλει πρακτική άσκηση. Στο Γραφείο αυτό μπορούν να απευθυνθούν οι απόφοιτοι όλων των ετών ανεξαρτήτως του πότε αποφοίτησαν (ακόμα και απόφοιτοι δεκαετίας), να πάρουν πληροφορίες για τα επίπεδα της ζήτησης εργασίας, για τις δυνατότητες «μετεγγραφής» στο εξωτερικό ή σε άλλη επιχείρηση με ευνοϊκότερους όρους και για πολλά άλλα θέματα σχετικά με την επαγγελματική τους εξέλιξη. Το ποσοστό των αποφοίτων μας που εργάζονται στον τομέα των σπουδών τους το δεύτερο έτος από την αποφοίτηση είναι 85%. Μετράμε από το δεύτερο έτος για να έχουν όσοι δεν είχαν εκπληρώσει τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις συμμετοχή στη μέτρηση. Ποιες ειδικότητες ζητούνται περισσότερο από την αγορά; Όλες σχεδόν οι τουριστικές ειδικότητες έχουν ζήτηση στην αγορά εργασίας. Το κυριότερο ζήτημα δεν είναι ποια ειδικότητα έχει τη μεγαλύτερη ζήτηση, αλλά ποια ειδικότητα ο υποψήφιος σπουδαστής κρίνει ότι του ταιριάζει σαν μελλοντικός επαγγελματικός χώρος στον οποίο θα περνά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας του. Αυτό προσπαθούμε να εξηγήσουμε σε όλους τους νέους υποψήφιους σπουδαστές στους οποίους μέσα από ειδικά σεμινάρια εξηγούμε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της κάθε ειδικότητας, καθώς και το περιβάλλον εργασίας. Επιπλέον καλό θα είναι οι νέοι άνθρωποι να προσπαθούν μέσα από την επιλογή του επαγγέλματός τους να συνδυάσουν γνώσεις και ικανότητες που έχουν ή έχουν αποκτήσει κατά τη διάρκεια της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσής τους ή/και από την όποια επαγγελματική τους εμπειρία (π.χ. ξένες γλώσσες, τεχνικές γνώσεις). Με αυτόν τον τρόπο επιταχύνουν την επαγγελματική τους επιτυχία. Ο Εκπαιδευτικός Όμιλος LE MONDE, είναι απόλυτα εξειδικευμένος στις Ξενοδοχειακές και Τουριστικές Σπουδές. Είναι ο μοναδικός Εκπαιδευτικός Τουριστικός Όμιλος στην Ελλάδα, πιστοποιημένος από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού. Ο σπουδαστής μπορεί να επιλέξει ανάμεσα σε διάφορες τουριστικές και ξενοδοχειακές ειδικότητες σπουδών που οδηγούν σε πτυχίο και σπουδών που οδηγούν σε μεταπτυχιακό τίτλο ειδίκευσης και μετεκπαίδευσης. Με ένα επιτελείο 140 καθηγητών, εισηγητών, τεχνικών συμβούλων, ειδικών επιστημόνων, με μεγάλη εμπειρία στον τουρισμό, με αξιόλογες σπουδές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, με μια διοικητική ομάδα 35 ατόμων, με άριστο ακαδημαϊκό, θεωρητικό και πρακτικό υπόβαθρο, με σύγχρονες εργαστηριακές εγκαταστάσεις 3500 τ.μ στο κέντρο της Αθήνας (αμφιθέατρα και αίθουσες διδασκαλίας, εργαστήρια ηλεκτρονικών υπολογιστών, εργαστήρια εικονικού τουριστικού πρακτορείου, σύγχρονη εξειδικευμένη βιβλιοθήκη, εργαστήρια μαγειρικής, εργαστήρια ζαχαροπλαστικής, εργαστήρια εστιατορικής, εργαστήρια bar, εργαστήρια οροφοκομίας), ο Εκπαιδευτικός Όμιλος LE MONDE έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη των σπουδαστών του και της τουριστικής βιομηχανίας. Εκπαιδευτικά βιβλία υποστηρίζουν τα μαθήματα και συμβάλλουν στην εμπέδωση των γνώσεων των σπουδαστών, από τις εξειδικευμένες εκδόσεις του Ομίλου Les Livres du Tourisme. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Ομίλου LE MONDE συμβαδίζουν και είναι αναγνωρισμένα από αντίστοιχες Ελβετικές Σχολές,μεγάλα Πανεπιστήμια του εξωτερικού και Διεθνείς Οργανισμούς. Το Γραφείο Επαγγελματικής Σταδιοδρομίας του ομίλου συνεργάζεται με περίπου 900 ξενοδοχειακές και τουριστικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα, στην Κύπρο και στον υπόλοιπο κόσμο (Αγγλία, Αυστρία, Γερμανία, Ιταλία κ.α.)και φροντίζει για την επαγγελματική αποκατάσταση των αποφοίτων της σχολής. Κωστας Χανδρινος, Διευθυντής BCA Hotel dept Να ενισχυθεί η ποιότητα στον τουρισμό Το BCA προσφέρει το franchise αγγλόφωνο πρόγραμμα, BA (Hon s) International Hospitality Management σε συνεργασία με τo βρετανικό κρατικό πανεπιστήμιο (London Metropolitan University) διάρκειας τεσσάρων (4) χρόνων. Πέρα από την πλουραλιστική και σύγχρονη θεματολογία του προγράμματός μας, που εμπλουτίζεται από πολλές και αναγνωρισμένες πηγές έρευνας, οργανώνουμε εσωτερικά αλλά συμμετέχουμε παράλληλα σε πολλά συνέδρια και παρουσιάσεις που διοργανώνονται από διάφορες επιχειρήσεις από τον ξενοδοχειακό, επισιτιστικό και συνεδριακό χώρο. Ποια η άποψη σας για το επίπεδο των παρεχομένων υπηρεσιών στην ελληνική τουριστική βιομηχανία; Το σίγουρο είναι ότι αυτή η ερώτηση δεν μπορεί να απαντηθεί με ένα απλό Ναι ή Όχι. Ένα από τα δεδομένα χαρακτηριστικά της βιομηχανίας είναι η μεγάλη διαφοροποίησή της, γεγονός που καθιστά πολύ δύσκολη την αξιολόγηση των υπηρεσιών που προσφέρονται σε αυτήν. Η άποψη που επικρατεί και που με βρίσκει σύμφωνο είναι ότι εκεί που υστερεί η βιομηχανία μας είναι στη δυνατότητα να εφαρμόσει ένα standardized service level αλλά και ένα consistency μεταξύ των υπηρεσιών που παράγονται και προσφέρονται. Με αποτέλεσμα τη σοβαρή επίπτωση στην ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρονται. Η αιτία για αυτό το φαινόμενο προέρχεται σίγουρα: Από τη σχεδόν ανύπαρκτη πανεπιστημιακή εκπαίδευση στο Ξενοδοχειακό και Τουριστικό Μάνατζμεντ, (η οποία προέρχεται μόνο από ιδιωτικά πανεπιστήμια στην Ελλάδα και πανεπιστήμια του εξωτερικού). Από το αποδυναμωμένο θεσμικό πλαίσιο που αδυνατεί να θέτει και να ελέγχει κανόνες λειτουργίας. Από τη μη εφαρμογή για όλους των αστεριών σε ξενοδοχεία και εστιατόρια που οδηγούν σε πολλά και συγκεκριμένα κριτήρια λειτουργίας που κάποιος δεν μπορεί να παραβλέψει, και από την πλευρά των επιχειρήσεων όπου η επιλογή προσωπικού και η εκπαίδευσή του γίνεται με μη επαγγελματικά κριτήρια. Πώς προωθείτε την επαγγελματική σταδιοδρομία των αποφοίτων σας; Ποιο είναι το ποσοστό απορροφητικότητας των αποφοίτων σας στις επιχειρήσεις; Το Department της σχολής, μέσα από τα πλαίσια της υποχρεωτικής πρακτικής άσκησης των φοιτητών σε Ελλάδα και εξωτερικό, (όπου μας βοηθά το Πανεπιστήμιο με το οποίο συνεργαζόμαστε με franchise προγράμματα το London Metropolitan University) έχει καταφέρει τα τελευταία χρόνια να συνάψει συνεργασίες και να αναπτύξει επαφές με ένα μεγάλο δίκτυο ξενοδοχειακών και τουριστικών επιχειρήσεων, όπου απορροφούν φοιτητές είτε κατά τη διάρκεια των σπουδών είτε μετά το τέλος αυτών. Ακόμη, οι καλές μας σχέσεις με διάφορους φορείς όπως είναι ο ΣΕΤΕ μας δίνουν τη δυνατότητα να προβάλουμε τις ικανότητες των φοιτητών μας αλλά και της σχολής. Επιπροσθέτως, η σχολή διοργανώνει κάθε χρόνο μια εκδήλωση που την ονομάζουμε Careers Day και γίνεται σε κάποιο κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας. Στην εκδήλωση αυτή καλούνται πολλές εταιρείες από τον ξενοδοχειακό και τουριστικό κλάδο με σκοπό την απορρόφηση των φοιτητών αλλά και απόφοιτων. Ποιες ειδικότητες ζητούνται περισσότερο από την αγορά; Οι ειδικότητες οι οποίες ζητούνται αλλά και απορροφούνται περισσότερο είναι όλες αυτές που έχουν άμεση και έμμεση σχέση με το operation της επιχείρησης. Ο λόγος για αυτό είναι ο μικρός αριθμός πολυεθνικών και 5* ξενοδοχείων στην Αθήνα, έτσι λοιπόν ο τομέας των ξενοδοχείων ειδικά στην Αθήνα από άποψη μεγέθους να θεωρείται από μικρός έως μεσαίος, με αποτέλεσμα τη μη δημιουργία περισσοτέρων διοικητικών θέσεων.

17 17 ñåõíásybil Hofmann, FHI, President, Alpine Center Ο τουρισμός παρέχει σημαντικές επαγγελματικές ευκαιρίες Ποια η άποψή σας για το επίπεδο των παρεχομένων υπηρεσιών στην ελληνική τουριστική βιομηχανία; Η ποιότητα υπηρεσιών αποτελεί το κλειδί για την επιτυχία της Ελληνικής Τουριστικής Βιομηχανίας. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες άλλαξαν ριζικά τις υποδομές στην Ελλάδα, οι οποίες αναμφίβολα συνετέλεσαν στη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών. Η διαφημιστική καμπάνια της Ελλάδος που έχει ως μήνυμα «Explore your senses» έχει πολύ μεγάλη σημασία και ιδιαίτερα αν όλοι αντιληφθούμε τι κρύβεται πίσω από αυτό. Αν δηλαδή κατανοήσουμε πως η Ελλάδα προσφέρει στον επισκέπτη μια εμπειρία και όχι μόνο θάλασσα και ήλιο. Τι αξίζει να κάνεις, να ακούσεις, να δεις, να γευτείς, να αγγίξεις, να μυρίσεις, να νιώσεις και τελικά να θυμηθείς; Η καινοτομία και οι μοναδικές εμπειρίες είναι αυτά που σε συνδυασμό με την παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών θα προσελκύσουν νέους πελάτες. Επιπλέον, η πρόκληση για ποιότητα και ανταγωνιστικότητα εξαρτάται από το σύνολο των εντυπώσεων που αποκομίζει ο επισκέπτης από την πρώτη στιγμή που φτάνει στη χώρα μας, από την άφιξή του στο ξενοδοχείο, από το φαγητό το ποτό, την διασκέδαση κ.λπ. Όλοι όσοι αναμειγνύονται για να προσφέρουν αυτές τις υπηρεσίες: ο οδηγός ταξί, ο σερβιτόρος της ταβέρνας, ο υπάλληλος στο ταχυδρομείο πρέπει να λειτουργούν με γνώμονα την παροχή υψηλής ποιότητας και τη δημιουργία θετικών εντυπώσεων και αναμνήσεων. Και τι χρειάζεται για να προσφέρεις αξέχαστες αναμνήσεις; Χρειάζεται ανθρώπους που να πιστεύουν στο θερμό καλωσόρισμα, στο φιλικό περιβάλλον, στο καλό επίπεδο υπηρεσιών, στη σημασία της λεπτομέρειας, στην ασφάλεια και, τέλος, στον σεβασμό των χρημάτων που διαθέτουν οι επισκέπτες για τις διακοπές τους. Οι εργαζόμενοι πρέπει να είναι αξιόπιστοι και να ανταποκρίνονται στις ανάγκες του πελάτη. Δυστυχώς όμως δεν είναι όλοι οι εργαζόμενοι εκπαιδευμένοι για να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους με πολύ ζεστή ανθρώπινη συμπεριφορά και είναι αυτό που κάνει τη μεγάλη διαφορά. Πώς μπορεί να βελτιωθεί το επίπεδο των υπηρεσιών; Βασικά θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην εκπαίδευση των εργαζομένων μέσω της οποίας θα αναπτύξουν τις δεξιότητές τους. Στόχος των εταιρειών πρέπει να είναι η επένδυση στο προσωπικό τους. Καθώς οι επισκέπτες γίνονται όλο και πιο επιλεκτικοί και έμπειροι θα πρέπει να καθιερωθεί η συστηματική διεξαγωγή μέτρησης ικανοποίησης των πελατών. Οι επισκέπτες θα πρέπει να ερωτώνται κατά την αναχώρησή τους για τις εντυπώσεις τους, για τον βαθμό κάλυψης των απαιτήσεών τους και τη γνώμη τους γι αυτά που πρέπει να βελτιωθούν. Και βέβαια οι επισημάνσεις τους πρέπει να ληφθούν υπόψη. Η Ελλάδα θα πρέπει να βελτιώσει και να επεκτείνει εναλλακτικές μορφές τουρισμού προκειμένου να διαφοροποιήσει τα τουριστικά της προϊόντα δίνοντας στους επισκέπτες διασκεδαστικές και ενδιαφέρουσες εμπειρίες ενώ ταυτόχρονα να πάρει αυστηρότερα μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος. Τέλος, το Υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης θα πρέπει να αναπτύξει μηχανισμούς ποιοτικής εγγύησης και αναγνώρισης έτσι ώστε να επιβεβαιώσει πως όλοι οι εμπλεκόμενοι συμβαδίζουν και παρέχουν υψηλό επίπεδο υπηρεσιών. Πώς προωθείτε την επαγγελματική σταδιοδρομία των αποφοίτων σας; Ποιο είναι το ποσοστό απορροφητικότητας των αποφοίτων σας στις επιχειρήσεις; Βρίσκομαι στην ευχάριστη θέση να λέω ότι οι φοιτητές μας και οι απόφοιτοι έχουν πολύ μεγάλη ζήτηση από την αγορά εργασίας τόσο για πρακτική εξάσκηση όσο και για επαγγελματική αποκατάσταση μετά την αποφοίτηση. Δεν περνά ούτε μια μέρα χωρίς οι εταιρείες της τουριστικής βιομηχανίας να μας ζητούν αποφοίτους για υψηλόβαθμες διοικητές θέσεις ή φοιτητές για πρακτική εξάσκηση. Αυτό είναι αποτέλεσμα της πολύ καλής προετοιμασίας και εκπαίδευσης που παίρνουν οι φοιτητές μας κατά τη διάρκεια των σπουδών τους στο Alpine Center αλλά και των συστηματικών προσπαθειών που γίνονται από το Γραφείο Διασύνδεσης και Επαγγελματικής Αποκατάστασης. To Alpine έχει πολύ ισχυρούς δεσμούς με διακεκριμένους εκπροσώπους της τουριστικής βιομηχανίας στην Ελλάδα αλλά και παγκόσμια, γι αυτό και οι φοιτητές του έχουν προτάσεις συνεργασίας από διεθνείς ηγετικές εταιρείες. Κάθε χρόνο οργανώνουμε το Career Day όπου εκπρόσωποι εταιρειών από τη Βιομηχανία του Τουρισμού και της Φιλοξενίας είναι προσκεκλημένοι για να παρουσιάσουν τις εταιρείες τους στους φοιτητές μας αλλά και για να έχουν προσωπική επαφή μαζί τους προκειμένου να καθοριστεί η πρακτική τους εξάσκηση. Σε κάθε φοιτητή αντιστοιχούν 2 με 3 θέσεις εργασίας. Το Alpine γιορτάζει τα 20 χρόνια λειτουργίας του και την πολύ επιτυχημένη σταδιοδρομία των αποφοίτων του. Το δίκτυο επεκτείνεται ενώ οι προσπάθειές μας δικαιώνονται όταν διαπιστώνουμε ότι οι απόφοιτοί μας που βρίσκονται στις υψηλότερα ιεραρχικά θέσεις, γυρίζουν πίσω και μας χτυπούν την πόρτα ζητώντας να προσλάβουν νέους απόφοιτους. Ποιες ειδικότητες ζητούνται περισσότερο από την αγορά; Είναι πάρα πολύ ενθαρρυντικό να βλέπουμε ότι η τουριστική βιομηχανία παγκόσμια αναπτύσσεται ραγδαία και μαζί με αυτό και η ανάγκη για προσωπικό που θα καλύψει θέσεις σε όλα τα επίπεδα. Πολυεθνικές αλυσίδες ξενοδοχείων προσπαθούν να βρουν ταλαντούχους νέους που θα τους εκπαιδεύσουν για να αναλάβουν διευθυντικές θέσεις. Υπάρχει μια μεγάλη διαμάχη μεταξύ των μεγάλων ξενοδοχειακών εταιρειών να προσλάβουν αποφοίτους σχολών ξενοδοχειακής διοίκησης και διοίκησης επιχειρήσεων καθώς αναπτύσσονται σε διάφορες χώρες. Τέτοιες επιχειρήσεις επικοινωνούν με το Alpine Center ζητώντας οι μαθητές του να κάνουν την πρακτική τους εξάσκηση κοντά τους, κάτι το οποίο θα τους οδηγήσει πολύ σύντομα σε υψηλόβαθμες θέσεις. Όλοι εμείς που ασχολούμαστε με τη Βιομηχανία της Φιλοξενίας πρέπει να ενημερώσουμε τους νέους για τις τεράστιες επαγγελματικές ευκαιρίες που έχουν οι απόφοιτοι σχολών ξενοδοχειακής διοίκησης. ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΠΕΡΙΜΕΝΗΣ, Διευθυντής CHEF D OEUVRE Η πρώτη σχολή μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής στην Ελλάδα Η Επαγγελματική Σχολή Γαστρονομίας CHEF D OEUVRE είναι η πρώτη εξειδικευμένη Σχολή που λειτούργησε στην Ελλάδα, αναγνωρισμένη για το υψηλό επίπεδο προσφερόμενης εκπαίδευσης, στις γαστρονομικές ειδικότητες. Οι ειδικότητες τις οποίες μπορεί κανείς να σπουδάσει στη CHEF D OEUVRE είναι: Επαγγελματική Μαγειρική, Επαγγελματική Ζαχαροπλαστική, Αρτοποιία, Επαγγελματικό Μπαρ, Διοίκηση Επισιτιστικών Επιχειρήσεων (F&Β Μanagement). Όταν ιδρύθηκε η Chef d Oeuvre, ελάχιστοι είχαν προβλέψει τη μακροημέρευση της πρώτης εξειδικευμένης Σχολής για τη Μαγειρική και τη Ζαχαροπλαστική στην Ελλάδα. Δώδεκα χρόνια μετά, ο Διευθυντής της Σχολής, Αναστάσιος Περιμένης, εκπαιδευτικός και ο ίδιος, αποκαλύπτει ότι το μυστικό της επιτυχημένης πορείας του εκπαιδευτηρίου είναι η προσφορά εξειδικευμένης γνώσης και η απόλυτα στοχευμένη κατάρτιση των μελλοντικών chef και pastry chef. Ποια είναι η άποψη σας για το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών στην ελληνική τουριστική βιομηχανία; Είναι διεθνώς γνωστό ότι το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών στην ελληνική τουριστική βιομηχανία είναι μέτριο και εάν συνυπολογιστεί και το υψηλό κόστος, το οποίο ίσως είναι το υψηλότερο της Ευρώπης, αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για την ανάπτυξη του τουρισμού. Πώς προωθείτε την επαγγελματική σταδιοδρομία των αποφοίτων σας; Ποιο είναι το ποσοστό απορροφητικότητας των αποφοίτων στις επιχειρήσεις; Η Σχολή CHEF D OEUVRE παρέχει εγγυημένη επαγγελματική αποκατάσταση στους σπουδαστές και αποφοίτους της με ειδικό τμήμα καριέρας που ασχολείται αποκλειστικά με αυτό. Οι ειδικοί σύμβουλοι καριέρας της CHEF D OEUVRE ασχολούνται καθημερινά με τους σπουδαστές μας και συντονίζουν όλες τις ενέργειες, έτσι ώστε από τον πρώτα κιόλας χρόνο σπουδών τους στη Σχολή και για τα επόμενα χρόνια, να έχουν εξασφαλισμένη εργασία στην ειδικότητα τους, με ασφάλιση και πολύ καλές οικονομικές αποδοχές. Ποιες ειδικότητες ζητούνται περισσότερο από την αγορά; Αν η ζήτηση απευθυνόταν σε εξειδικευμένους επαγγελματίες πιστεύω ότι όλες οι ειδικότητες θα είχαν μεγάλη ζήτηση και απορροφητικότητα. Επειδή όμως πολλές λειτουργικές θέσεις καλύπτονται από ευκαιριακούς και εμπειρικούς απασχολούμενους δεν είναι δυνατόν να εντοπίσουμε κάποια συγκεκριμένη ειδικότητα η οποία να έχει τη μεγαλύτερη ζήτηση.

18 18 ÈñÜêç Αφιέρωμα Ένας ανεκμετάλλευτος παράδεισος με προοπτική Η Θράκη αποτελείται από τους νομούς Ξάνθης, Ροδόπης και Έβρου (με το νησί Σαμοθράκη) και ανήκει διοικητικά στην περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Έχει έκταση τετρ. χλμ. και πληθυσμό περίπου κατοίκους, από τους οποίους 70% χριστιανοί και 30% μουσουλμάνοι οι περισσότεροι από τους οποίους ζουν στους νομούς Ροδόπης και Ξάνθης. Τ ο μεγαλύτερο μέρος των τριών νομών (περίπου το 50%) καλύπτεται από τις πεδιάδες της Ξάνθης, Κομοτηνής, Αλεξανδρούπολης και Ορεστιάδας, ενώ το υπόλοιπο μοιράζεται σε περίπου ίσα ποσοστά σε ημιορεινές και ορεινές περιοχές. Με κλίμα ήπιο και μεσογειακό στα παράλια και περισσότερο ψυχρό όσο προχωρεί κανείς βορειότερα στις παρυφές της Ροδόπης, η Θράκη αποτελεί μια σπάνια σε διάφορα επίπεδα γεωγραφικά, οικολογικά περιοχή. Ο πολυπολιτισμικός της χαρακτήρας, με Βυζαντινά κάστρα, μοναστήρια, τζαμιά την καθιστούν ένα σύγχρονο σταυροδρόμι όχι μόνο για τους γύρω λαούς αλλά και για το σύνολο της Βαλκανικής χερσονήσου. Σε τουριστικό επίπεδο η Θράκη είναι ιδανική για διακοπές προσφέροντας όχι μόνο τις κλασσικές υποδομές των διακοπών αλλά μια σειρά από δυνατότητες για εναλλακτικές μορφές τουρισμού. Ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο της περιοχής το πλούσιο σε νερά οικοσύστημα της Θράκης στην καρδιά του οποίου βρίσκεται ο ποταμός Έβρος με το Δέλτα και την κοιλάδα του. Πλούσια βλάστηση, λίμνες, ποτάμια, υδροβιότοποι, θάλασσες με εξαιρετικές παραλίες. Αυτή είναι η φύση ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΘΡΑΚΗΣ (2006) ΝΟΜΟΣ-ΠΕΡΙΟΧΗ Δεδομένα 5* 4* 3* 2* 1* Γενικό άθροισμα ΞΑΝΘΗ ΜΟΝΑΔΕΣ ΔΩΜΑΤΙΑ ΚΛΙΝΕΣ ΡΟΔΟΠΗ ΜΟΝΑΔΕΣ ΔΩΜΑΤΙΑ ΚΛΙΝΕΣ ΕΒΡΟΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΔΩΜΑΤΙΑ ΚΛΙΝΕΣ ΝΗΣΙ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ ΜΟΝΑΔΕΣ ΔΩΜΑΤΙΑ ΚΛΙΝΕΣ ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΕΣ ΔΩΜΑΤΙΑ ΚΛΙΝΕΣ της Θράκης και αποτελεί πρόκληση για τους επισκέπτες της αφήνοντας πάντα την αίσθηση του ανεξερεύνητου. Το οικοσύστημα αυτό δημιουργεί χώρους για ιχθυοτροφεία και υδροβιότοπους με ορνιθολογικό πλούτο, που προστατεύονται ως χώροι σπάνιας ομορφιάς με διεθνείς συμβάσεις. Οικονομικά η Θράκη είναι αγροτική περιοχή αλλά και γενικότερα περιοχή με έντονες τις δραστηριότητες του πρωτογενή τομέα ωστόσο η θέση της, τα νέα ΠΗΓΗ: Ξ.Ε.Ε. έργα υποδομής και η ανάδειξη των τουριστικών χαρακτηριστικών της, τις δίνει μια σειρά από δυνατότητες καθιστώντας την πλέον την επιχειρηματική «γέφυρα» των Βαλκανίων. Αξίζει να σημειώσουμε, πως οι παραλίες της Θράκης κέρδισαν για άλλη μια χρονιά το βραβείο ποιότητος «Γαλάζιες σημαίες 2007» σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης χαρακτηρίζοντας τες από τις καθαρότερες Ελληνικές παραλίες. ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΑΓΚΟΡΤΣΑΣ, Πρόεδρος Ένωσης Ξενοδόχων Θράκης Η απουσία υποδομών εμπόδιο στην τουριστική ανάπτυξη Είναι δύσκολο να πάρει κανείς την απόφαση να κάνει ένα ταξίδι 8 ωρών για τη Θράκη. Η σιδηροδρομική σύνδεση είναι απαράδεκτη. Η ιδιωτική πρωτοβουλία προσφέρει ένα σημαντικό τουριστικό προϊόν για τη Θράκη ωστόσο, όπως επισημαίνει ο πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Θράκης στο xenia news, μια σημαντική τουριστική δραστηριότητα παραμένει εγκλωβισμένη στην απουσία της υποδομής. Συνέντευξη στην Μ. ΛΟΡΑΝΤΟΥ Η Θράκη είναι η πλέον σημαντική και ευαίσθητη περιοχή της χώρας γεωγραφικά και στρατηγικά. Στο αναπτυξιακό προφίλ της περιοχής τι θέση κατέχει ο τουρισμός; Η τουριστική οικονομία που αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια στη περιοχή μας έχει έντονες αυξητικές τάσεις. Ξεκινώντας από ένα ποσοστό 10% επί του παραγόμενου οικονομικού προϊόντος σήμερα έχουμε ξεπεράσει το 20%. Το ενθαρρυντικό είναι πως, ενώ λόγω της παγκοσμιοποίησης, η βιομηχανία της περιοχής ελαττώνει τη συνδρομή της στο εθνικό οικονομικό προϊόν, ο τουρισμός σε τοπικό και πανελλήνιο επίπεδο παράγει κάθε χρόνο και περισσότερα. Επιπλέον, ενισχύει και άλλες μορφές της οικονομίας όπως για παράδειγμα, τον τομέα της βιολογικής αγροτικής παραγωγής. Τα έργα υποδομής, παίζουν καθοριστικό ρόλο στην τουριστική ανάπτυξη. Ποιες οι ανάγκες που έχετε διαπιστώσει; Οι υποδομές που προέρχονται από την ιδιωτική πρωτοβουλία βρίσκονται σε πάρα πολύ καλό επίπεδο, συναγωνιζόμενες επάξια τις αντίστοιχες του ευρωπαϊκού χώρου. Συγκριτικά με τις γειτονικές μας χώρες μειονεκτούμε μόνο στο επίπεδο των τιμών, λόγω του χαμηλού κόστους εργασίας των γειτόνων μας, αλλά και στο επίπεδο των εργαζομένων του τουριστικού τομέα στην Ελλάδα. Οι υποδομές στο δημόσιο και δημοτικό τομέα είναι αυτές που χρήζουν βελτίωση. Ο τομέας των μεταφορών, παρά τη σχεδόν ολοκλήρωση της Εγνατίας οδού, παραμένει ένα μεγάλο πρόβλημα. Είναι δύσκολο να πάρει κανείς την απόφαση να κάνει ένα ταξίδι 8 ωρών για να επισκεφτεί τη Θράκη. Η σιδηροδρομική σύνδεση που επιτρέπει την εύκολη, άνετη και ασφαλή πρόσβαση στη περιοχή, είναι απαράδεκτη. Αν ξεκινήσουμε από την Αθήνα χρειαζόμαστε 4.5 ώρες για να φτάσουμε στη Θεσσαλονίκη, που απέχει 500 χλμ. και 4 ώρες για τη Ξάνθη, που απέχει 200 χλμ. Καλύτερα να μη μιλήσουμε για την καθαριότητα ή τις τιμές του καφέ και των σάντουιτς, αλλά και την ποιότητα τους μέσα στο τρένο. Το 30% των επισκεπτών της Θράκης και το 60% της Ξάνθης έρχεται για να πραγματοποιήσει την κατάβαση του ποταμού Νέστου. Εδώ και 2 χρόνια ο ΟΣΕ έχει αποσύρει την Τρίζινα, το ειδικό τρένο που έδινε τη δυνατότητα να δει κάποιος τα θρακικά Τέμπη. Επίσης, εάν συμβεί κάποιο ατύχημα στο ποτάμι, δεν υπάρχει δυνατότητα πρόσβασης με άλλο τρόπο πλην αυτού. Τα κανό για την κατάβαση του Νέστου μεταφέρονταν με τον ΟΣΕ. Εδώ και δυο χρόνια ο ΟΣΕ έχει διακόψει αυτή τη δυνατότητα και τα κανό ανεβοκατεβαίνουν οδικώς. Τα αεροδρόμια Χρυσουπόλεως και Αλεξανδρουπόλεως δε συνδέονται συγκοινωνιακά με τις γειτονικές πόλεις, εξυπηρετώντας έτσι τα συντεχνιακά συμφέροντα των τοπικών οδηγών ταξί. Υπαρκτές μεν αλλά ανοργάνωτες δε, είναι οι μαρίνες Αβδήρων, Πόρτο Λάγος, Μαρώνειας κ.α. Επίσης, μεγάλα προβλήματα καθαριότητας και υγιεινής παρατηρούνται στις περισσότερο επισκεπτόμενες περιοχές της περιφέρειας. Πως πιστεύετε ότι θα πρέπει να αναπτυχθεί τουριστικά η περιοχή και με ποια χαρακτηριστικά; Με την ενίσχυση των πραγματικών και σοβαρών επενδυτών του τουρισμού. Ειδικά για τα ξενοδοχεία, θα πρέπει να οριστεί κατώτερο όριο τα 4 αστέρια ή τα 4 κλειδιά και οι 60 κλίνες ώστε να αποφεύγουμε τα φαινόμενα ερασιτεχνών του τουρισμού. Επίσης, μέσα από πολιτιστικές δράσεις, η Θράκη αποτελεί προορισμό πολιτιστικού τουρισμού π.χ. οι εκδηλώσεις του Αδρά, της Μαρώνειας, οι γιορτές Νέστου, αυτές της Παλαιάς Πόλεως της Ξάνθης, το καρναβάλι της Ξάνθης. Χρειάζονται οικονομικά κίνητρα για να αναστηλωθούν τα διατηρητέα ιδιωτικά κτίρια που θα αναδείξουν την εικόνα του τοπικού πολιτισμού. Ορισμένα από αυτά αξίζει να αναπαλαιωθούν έστω και για κατοικίες. Συνοπτικά χρειαζόμαστε: Καλή λειτουργία του ΕΟΤ, υγειονομικού τμήματος, τμήματος εμπορίου, έλεγχο των τιμών, εκπαίδευση του προσωπικού. Ο εσωτερικός τουρισμός αποτελεί το 90% των επισκεπτών άρα θα πρέπει να εστιάσουμε σημαντικά στους Έλληνες επισκέπτες με κίνητρα για την ανάπτυξη των ειδικών μορφών τουρισμού π.χ. κανό-καγιάκ, στρατιωτικός, μαθητικός, τουρισμός τρίτης ηλικίας. Θα μπορούσε ας πούμε, μέσω του υπουργείου παιδείας να προωθηθούν οι μαθητικές εκδρομές σε μειονεκτικές περιοχές με τουριστική υποδομή, όπως η Θράκη και όχι σε τουριστικά κορεσμένες περιοχές, όπως τα νησιά της νότιου Ελλάδος. Τελειώνοντας θα ήθελα να προσθέσω ότι, στην οργάνωση και εκτέλεση της τουριστικής προβολής της περιοχής, θα πρέπει να συμμετέχουν οι «πραγματικοί» φορείς του τουρισμού. Κανείς δε μπορεί να προβάλλει καλύτερα τη περιοχή του, από αυτόν που ζει από τον τουρισμό. Καλή η προσπάθεια των εργαζομένων στις νομαρχίες και στην περιφέρεια, αλλά σαφώς θα γινόταν καλύτερα αν συμμετείχαν σε αυτή και οι επιχειρηματίες του τουρισμού.

19 19 âñïò Συνέντευξη Νικολαος Ζαμπουνιδης, Νομάρχης Έβρου Σημαντικός ο ρόλος του τουρισμού στην ανάπτυξη Λόγω της σπουδαιότητας που αποδίδουμε στην γεωγραφική θέση του νομού μας, κάναμε σύνθημά μας: «Με μια ματιά τρεις χώρες». Μέσα από συντονισμένες προσπάθειες στην ενίσχυση της τουριστικής και γενικότερης υποδομής, στις ειδικές μορφές τουρισμού ο τουρισμός αναμένεται να διαδραματίσει σημαίνοντα ρόλο στο σταυροδρόμι αυτό των πολιτισμών. Ο νομάρχης Έβρου κ. Ν. Ζαμπουνίδης στη συνέντευξη που παραχώρησε στο xenia news μιλά για το παρόν και το μέλλον της περιοχής ειδικά μετά την υπογραφή της στρατηγικής συμφωνία για τον αγωγό Μπουργκάς Αλεξανδρούπολη. Συνέντευξη στον ΝΙΚΟ ΚΟΥΜΑΝΗ Ο Νομός Έβρου αποτελεί μια από τις πλέον σημαντικές περιοχές της χώρας γεωγραφικά, αναπτυξιακά και στρατηγικά. Ποιο είναι το αναπτυξιακό προφίλ του νομού και ποια θέση κατέχει ο τουρισμός; Η γεωστρατηγική κομβική θέση του νομού μεταξύ Ευρώπης και Ασίας, στο σημείο τομής των τριών θαλασσών Κασπίας, Μαύρης και Ανατολικής Μεσογείου είναι το μεγάλο πλεονέκτημά μας. Αυτό αναδεικνύεται και μέσα από τη νέα ελληνική θεώρηση των πραγμάτων. Η ανάπτυξη οικονομικών και εμπορικών σχέσεων με τις περιοχές αυτές που αντιπροσωπεύουν αγορές πολλών εκατομμυρίων πολιτών είναι εφικτή και υλοποιήσιμη. Ο Τουρισμός αναμφίβολα αποτελεί μια από τις βασικές μας προτεραιότητες. Συμμετέχουμε σε διάφορες διεθνείς εκθέσεις και ευρωπαϊκά προγράμματα προβάλλοντας τις ιδιαίτερες ομορφιές του τόπου μας, όπως αρχαιολογικούς χώρους, Νίκη της Σαμοθράκης, οικοσυστήματα Δαδιάς και Δέλτα, παραλίες και αξιοθέατα. Αναπτύσσοντας, λοιπόν, τον τουρισμό δημιουργούμε νέα δεδομένα προσελκύοντας όχι μόνο τους Έλληνες να έρθουν και να επισκεφτούν τον νομό μας, αλλά και τους ξένους τουρίστες. Όλα αυτά δίνουν προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης και ευημερίας στην περιοχή. Η απομόνωση της περιοχής, είναι πλέον παρελθόν. Τι είδους τουριστική ανάπτυξη πιστεύετε ότι θα πρέπει να υπάρξει στον νομό και με ποια χαρακτηριστικά; Πιστεύετε ότι οι ειδικές μορφές τουρισμού έχουν θέση στην τουριστική ανάπτυξη του νομού και ποιες οι ενέργειες σας προς αυτή την κατεύθυνση; Η τουριστική ανάπτυξη του νομού μας βασίζεται στο στρατηγικό σχέδιο «Έβρος 2010», που έχει εκπονηθεί με σκοπό τον σχεδιασμό ρεαλιστικής στρατηγικής για την τουριστική προβολή και την τουριστική ανάπτυξη του νομού μας. Ο κύριος στόχος μας είναι ο Έβρος να καταστεί μια ελκυστική περιοχή που θα την επισκέπτονται διάφορες ομάδες τουριστών. Ο Νομός Έβρου έχει πολλές δυνατότητες πέραν του θερινού τουρισμού αναψυχής, όπως περιβαλλοντικός, σχολικός, αγροτοτουρισμός και συνεδριακός τουρισμός. Η ένταξη του σχολικού τουρισμού στο πρόγραμμα τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής μας, έγινε για δύο λόγους: Πρώτον, ο Έβρος έχει δύο εθνικά περιβαλλοντικά πάρκα, το Δέλτα του Έβρου και το Δάσος της Δαδιάς και οργανωμένα κέντρα ενημέρωσης στη Δαδιά και στην Τραϊανούπολη που μπορούν να δεχτούν κοινό όλες τις μέρες της εβδομάδας και υλοποιούν οργανωμένα προγράμματα υποδοχής και εξυπηρέτησης επισκεπτών (προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης). Δεύτερον, η περίοδος που γίνονται οι σχολικές εκδρομές είναι τους μήνες Μάρτιο, Απρίλιο και Μάιο και συνεπώς έχουμε επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου. Κινούμενοι προς αυτήν την κατεύθυνση, δηλαδή την παράταση της τουριστικής κίνησης στην περιοχή μας, έχουμε δώσει ιδιαίτερη βαρύτητα και στην ανάπτυξη του συνεδριακού τουρισμού. Επιπλέον η περιοχή μας διαθέτει νέους και άρτια εξοπλισμένους συνεδριακούς χώρους και είμαστε σε θέση να φιλοξενήσουμε με επιτυχία ακόμη και διεθνή συνέδρια. Στα πλαίσια ενίσχυσης των ανωτέρω μορφών τουρισμού η Νομαρχία φιλοξενεί εκπαιδευτικούς από όλη την Ελλάδα, διοργανώνει ημερίδες με θέμα περιβάλλον και τουρισμός, έχει εκδώσει έντυπο με θέμα περιβάλλον και σχολικός τουρισμός, το οποίο έχει αποστείλει σε όλα τα σχολεία της Ελλάδος και, τέλος, συμμετέχει στην έκθεση σχολικού τουρισμού που πραγματοποιείται στην Αθήνα. Το ενδιαφέρον σας επικεντρώνεται στους Έλληνες επισκέπτες ή λόγω της γεωγραφικής του θέσης ο νομός μπορεί να αποτελέσει τουριστικό σταυροδρόμι της ευρύτερης περιοχής; Το ενδιαφέρον μας δεν επικεντρώνεται μόνο στους Έλληνες τουρίστες, καθώς η γεωστρατηγική κομβική θέση του νομού μας μεταξύ Ευρώπης και Ασίας στο σημείο τομής των 3 θαλασσών Κασπίας, Μαύρης και Ανατολικής Μεσογείου είναι το μεγάλο πλεονέκτημά μας. Αποτελεί την πύλη στην ανάπτυξη οικονομικών και εμπορικών σχέσεων. Λόγω της σπουδαιότητας που αποδίδουμε στην γεωγραφική θέση του νομού μας, κάναμε σύνθημά μας: «Με μια ματιά τρεις χώρες». Η διασυνοριακότητα είναι το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της περιοχής μας. Στην προσπάθεια αξιοποίησης των πλεονεκτημάτων αυτών αναπτύξαμε σχέσεις με τις δύο χώρες Τουρκία - Βουλγαρία. Δημιουργήσαμε το δίκτυο των ένδεκα Νομαρχιών με τις τρεις χώρες. Καταθέτουμε από κοινού οι Νομαρχίες που συμμετέχουμε στο Δίκτυο κοινά προγράμματα. Ένα από αυτά αφορά τον τουρισμό. Υπογράψαμε Πρωτόκολλο συνεργασίας με τη Νομαρχία της Φιλιππούπολης, ένα από τα θέματα αφορούν τον τουρισμό. Όλα τα παραπάνω δημιουργούν προϋποθέσεις για την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής μας. Τέλος, φιλοξενούμε πράκτορες και δημοσιογράφους από τις δύο χώρες και συμμετέχουμε στις διεθνείς εκθέσεις τουρισμού που πραγματοποιούνται στις ανωτέρω χώρες. Υπάρχουν συνεργασίες που έχουν γίνει με άλλες νομαρχίες για τη συνολικότερη ανάδειξη της περιοχής της Θράκης και ποιες είναι αυτές; Το Ν.Δ. Έβρου συνεργάζεται κυρίως με το Ν.Δ. Ροδόπης στα πλαίσια της Υπερνομαρχίας Ροδόπης - Έβρου. Συμμετέχουμε με κοινό περίπτερο σε διεθνείς εκθέσεις τουρισμού και φιλοξενούμε από κοινού αποστολές πρακτόρων και δημοσιογράφων με σκοπό τη συνολικότερη ανάδειξη της περιοχής μας. Επίσης συνεργαζόμαστε με την Περιφέρεια Ανατολικής Θράκης στην έκδοση εντύπων και συμμετέχουμε σε διεθνείς εκθέσεις τουρισμού στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ως συνεκθέτες στο περίπτερο της Περιφέρειας με το δικό μας διακριτό χώρο. Επιδιώκουμε οι παρουσιάσεις του τουριστικού προφίλ της περιοχής μας να αναφέρονται στη ΘΡΑΚΗ και όχι μεμονωμένα στους νομούς. Τα έργα υποδομής αποτελούν καθοριστικό στοιχείο στην τουριστική ανάπτυξη. Στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων σας τι σχεδιασμός υπάρχει; Ποιες είναι οι ανάγκες που έχετε διαπιστώσει; Όσον αφορά τις υποδομές μας την τελευταία δεκαετία έχουν αλλάξει την εικόνα του νομού. Η Εγνατία Οδός, ένας αυτοκινητόδρομος διεθνών προδιαγραφών που διασχίζει όλη την Βόρεια Ελλάδα από τους Κήπους μέχρι την Ηγουμενίτσα, μειώνει τις αποστάσεις και διευκολύνει την πρόσβαση προς τη Θεσσαλονίκη και τις άλλες μεγάλες πόλεις της χώρας. Ο κάθετος άξονας Αρδάνιο - Ορμένιο βελτιώνει το οδικό δίκτυο του νομού και διευκολύνει τη σύνδεση της χώρας με μελλοντικούς διευρωπαϊκούς άξονες Ελσίνκι - Ορμένιο. Ο λιμένας Αλεξανδρούπολης έχει στρατηγική θέση και παρέχει δυνατότητες εξυπηρέτησης διεθνούς όγκου εμπορευμάτων. Μπορεί να αποτελέσει το οικονομικότερο δρομολόγιο για πολλά εμπορεύματα της Ανατολικής Ευρώπης από την πηγή παραγωγής μέχρι τον τελικό καταναλωτή. Οι τουριστικές υποδομές που διαθέτουμε είναι ικανοποιητικές. Ξενοδοχειακές μονάδες, παραδοσιακοί οικισμοί, σύγχρονοι ξενώνες, ενοικιαζόμενα δωμάτια, συνεδριακά κέντρα, μουσεία, αεροδρόμιο, λιμάνι, καλό οδικό δίκτυο δημιουργούν προϋποθέσεις κάλυψης των τουριστικών αναγκών. Στοχεύουμε στη συνεχή βελτίωση των υποδομών και στην αξιοποίηση αυτών. Η Νομαρχία επιδιώκει ο Έβρος με τον αγωγό να γίνει στρατηγικός εταίρος στην Ανάπτυξη, καινοτόμος δύναμη σε Θράκη, Ευρώπη, και στον κόσμο. Ο αγωγός Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη δημιουργεί νέα δεδομένα στον νομό, παράλληλα όμως επιβάλλει μια νέα διαχείριση που θα ενισχύσει τα θετικά οφέλη και θα υποβαθμίσει τα όποια αρνητικά. Σε επίπεδο νομού πώς αντιμετωπίζετε την όλη κατάσταση; Η υπογραφή της συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας - Βουλγαρίας - Τουρκίας για την κατασκευή του αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη δημιουργεί νέα δεδομένα για την περιοχή μας. Ο αγωγός ενισχύει όχι μόνο τον Έβρο αλλά και όλη τη χώρα. Ο Έβρος και η Θράκη αποκτούν μεγάλη γεωπολιτική σημασία και πλεονεκτήματα από την κατασκευή του. Για τον λόγο αυτό η Νομαρχία θα προχωρήσει σε στρατηγικό και επιχειρησιακό σχεδιασμό διαχείρισης του αγωγού προκειμένου να μεγιστοποιήσει τα οφέλη και να ελαχιστοποιήσει τις αρνητικές συνέπειες. Η σχεδίαση, η κατασκευή και η λειτουργία του αγωγού θα αντιμετωπίζει τους κινδύνους και θα αποτρέπει τις απειλές για το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον του Έβρου. Η Νομαρχία επιδιώκει ο Έβρος με τον αγωγό να γίνει στρατηγικός εταίρος στην Ανάπτυξη και να αποτελεί καινοτόμο δύναμη στην Θράκη, στην Ευρώπη, στον κόσμο. Θα είμαστε παρόντες σε όλες τις εξελίξεις και στη διαμόρφωση όρων και προϋποθέσεων διαχείρισης των επιπτώσεων από τη λειτουργία του αγωγού και αντιμετώπισης των ανησυχιών των πολιτών και των Κοινωνικών φορέων του Έβρου για τον αγωγό.

20 20 Ôï èýìá Περιβάλλον Μεγάλα τα οφέλη για τα ξενοδοχεία από τις ΑΠΕ Πάνω από MW (περίπου το 65% της σημερινής παραγωγής ενέργειας στην Ελλάδα) εκτιμάται ότι θα μπορούσε να προέρχεται από τους ανέμους, τον ήλιο, τη βιομάζα και τη γεωθερμία σε 20 χρόνια από σήμερα. Αρκεί, η ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) στην ελληνική πραγματικότητα να «τρέξει» με τους επιθυμητούς ρυθμούς. του ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ Η Ελλάδα μπορεί να καταστεί γενικότερα πρότυπο οικο-ενεργειακής παραγωγής, όπως τονίστηκε στο συνέδριο, που διοργάνωσαν στη Θεσσαλονίκη η HELEXPO και το Ελληνογερμανικό Εμποροβιομηχανικό Επιμελητήριο, στο πλαίσιο της διεθνούς έκθεσης «Energy Tech». «Φρένο» στη σπατάλη ενέργειας στην Ελλάδα μπορεί να βάλει -μεταξύ άλλων- ο ευρύτερος ξενοδοχειακός τομέας, που ευθύνεται για το περίπου 10% της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης στη χώρα (8,1% επί του ΑΕΠ), όπως σημείωσε -μιλώντας στην εκδήλωση- ο επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών ΑΠΘ, κ. Αγις Παπαδόπουλος, πρώην μέλος της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ). Κατά τον ίδιο, το 3% - 9% του λειτουργικού κόστους των ελληνικών ξενοδοχείων αντιστοιχεί στην ενέργεια, με πιο ενεργοβόρους τομείς αυτούς της θέρμανσης - ψύξης - κλιματισμού (έως 60%), των διεργασιών παρασκευής τροφίμων (περίπου 20%) και του ζεστού νερού (15%). Περί το 5% - 10% της ενέργειας έκαστος, καταναλώνουν οι τομείς φωτισμού και πλυντηρίων. Το γεγονός ότι η θερινή περίοδος αιχμής για τα ξενοδοχεία συμπίπτει χρονικά με το ζενίθ της ζήτησης ηλεκτρισμού (και λόγω κλιματιστικών), δυσκολεύει τα πράγματα. Ο εκπρόσωπος της Αγροτουριστικής Α.Ε., κ. Ιωάννης Τσίτουρας, εξέφρασε την πεποίθηση ότι τα ελληνικά ξενοδοχεία που λειτουργούν κατά μέσο όρο πέντε μήνες θα μπορούσαν τους υπόλοιπους επτά -αν ανέπτυσσαν συστήματα ΑΠΕ- να πωλούν το 95% της παραγόμενης ενέργειας στη ΔΕΗ εξασφαλίζοντας πρόσθετα έσοδα. Περί τα 4 δισ. ευρώ τον χρόνο, κοστίζει παγκοσμίως η ενεργειακή κατανάλωση των ξενοδοχείων, σύμφωνα με τον διδάκτορα του Imperial College και εκπρόσωπο της εταιρείας Sol Energy S.A., κ. Αλέξιο Παΐζη. Γνωστή διεθνής αλυσίδα ξενοδοχείων, με μονάδες σε Κρήτη, Ρόδο και αλλού, εξοικονόμησε το 2006 συνολικά ευρώ και μείωσε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (Co2) κατά τόνους, σε σχέση με τις αρχικές καταναλώσεις, πριν από την εγκατάσταση συστημάτων ΑΠΕ. Σύμφωνα με στοιχεία, που δόθηκαν στο συνέδριο, τα ελληνικά ξενοδοχεία -το 64% των οποίων λειτουργεί εποχικά- καταναλώνουν κατά μέσο όρο 278 ΚWh/τ.μ., ετησίως. Με παρεμβάσεις στο κέλυφος του κτιρίου (π.χ., μονώσεις στην τοιχοποιία και την οροφή), στον φωτισμό και την ψύξη - θέρμανση (όπως λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης, «αισθητήρες» απουσίας του επισκέπτη για να σβήνει αυτόματα ο κλιματισμός, «πράσινες» οροφές), αλλά και στον περιβάλλοντα χώρο του ξενοδοχείου (αυτόματος φωτισμός ανάλογα με τη φωτεινότητα), θα μπορούσε να επιτευχθεί εξοικονόμηση ενέργειας 5% - 40%. Από την πλευρά του, ο κ.τσίτουρας σημείωσε ότι και μόνο η εγκατάσταση μιας μικρής ειδικής συσκευής σε μπανιέρες, ντουζιέρες και νιπτήρες ξενοδοχείων μπορεί να μειώσει την κατανάλωση νερού κατά 35%, ενώ αντίστοιχο όφελος για την ενέργεια (-31%) έχει η χρήση «ενεργειακών» λαμπτήρων. Παράλληλα, σε περιοχές όπως η Κρήτη, όπου οι ταράτσες έχουν συνολικό εμβαδόν 12 χλμ., η χρήση φωτοβολταϊκών συστημάτων μπορεί να διαδοθεί ευρέως. Κατά τον κ. Τσίτουρα, η αρχιτεκτονική των τουριστικών χώρων μπορεί και πρέπει να εκσυγχρονιστεί, για να γίνουν ενεργειακά αποδοτικοί: το 47% των ξενοδοχείων θα πρέπει να ανακαινιστεί στην επόμενη τριετία, ενώ το 8% των νέων μονάδων μπορούν να εφαρμόσουν απευθείας τις νέες μεθόδους (ως ενεργειακά κτίρια). Σύνδεσμος Γερμανικών Ταξιδιωτικών Γραφείων (DRV) Συστάσεις για την προστασία του περιβάλλοντος Ο Σύνδεσμος Γερμανικών Ταξιδιωτικών Γραφείων (DRV) έχει αναλάβει εδώ και χρόνια μια εκστρατεία ευαισθητοποίησης των τουριστικών επιχειρήσεων, αλλά και των τουριστών, για την προστασία του περιβάλλοντος. Η εκστρατεία έχει βασικό στόχο να καταδείξει ότι η προστασία του περιβάλλοντος αφορά ουσιαστικά την ίδια την επιβίωση των τουριστικών επιχειρήσεων και την ποιότητα διακοπών για τον ταξιδιώτη. Στην μπροσούρα, που διανέμει, απευθύνει συστάσεις για μια σειρά ενεργειών που μπορούν να διασφαλίσουν ένα υγιές περιβάλλον. Η μπροσούρα αυτή πριν από μερικά χρόνια διανεμήθηκε μέσω του ΣΕΤΕ σε ξενοδοχειακές επιχειρήσεις. Ορισμένες από τις συστάσεις προς τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις παρατίθενται ευθύς αμέσως: Το πόσιμο νερό γίνεται ένας αυξανόμενος ακριβός πόρος για όλον τον πλανήτη. Γι αυτό: Ενθαρρύνετε τους επισκέπτες σας να κάνουν οικονομία στο νερό (με μια ανακοίνωση σε όλα τα μπάνια). Μειώστε το νερό στους νιπτήρες, ντους, τουαλέτες. Εφαρμόστε την προαιρετική αλλαγή των λινών. Οι πετσέτες χεριών και τα λινά δεν χρειάζονται καθημερινή πλύση. Χρησιμοποιήστε προϊόντα καθαρισμού φιλικά προς το περιβάλλον. Τα δυνατά χημικά προϊόντα καθαρισμού με τη συχνή χρήση όχι μόνο φθείρουν μακροπρόθεσμα τα υφάσματα, δάπεδα κ.λπ., αλλά μολύνουν σοβαρά το έδαφος και τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα. Τα υλικά καθαρισμού να έχουν ουδέτερο PH και να περιέχουν ελάχιστα έως καθόλου φωσφορικά ή δυνατά λευκαντικά. Χρησιμοποιείτε το νερό της βροχής για τις ανάγκες άρδευσης των κήπων. Μη χρησιμοποιείτε περισσότερο χλώριο από αυτό που επιβάλλεται στο νερό της πισίνας. Εάν δεν έχετε σύστημα βιολογικής επεξεργασίας των λυμάτων σας, ελάτε σε επαφή με την Τοπική Αυτοδιοίκηση της περιοχής σας για να συνδεθείτε με το δημόσιο σύστημα αποχέτευσης. Ο καλύτερος τρόπος διάθεσης των σκουπιδιών είναι η μείωσή τους. Γι αυτό: Να προτιμάτε υλικά που διαρκούν περισσότερο. Να αποφεύγετε τα σκεύη μιας χρήσης ή τις μη επιστρεφόμενες φιάλες. Να αποφεύγετε τα προϊόντα που συσκευάζονται σε μεταλλικά κουτιά (εκτός και αν μπορείτε να τα δώσετε για ανακύκλωση). Να επιλέγετε συσκευασμένα προϊόντα χωρίς επιπλέον συσκευασία. Να προμηθεύεστε προϊόντα σε μεγάλες συσκευασίες (χονδρικά). Να αποφεύγετε τη χρησιμοποίηση ατομικών συσκευασιών. Χρησιμοποιήστε δοσομετρικά συστήματα καθαριότητας, ώστε να μην απαιτείται αλλαγή ή συμπλήρωση του περιεχομένου (σαπούνια, σαμπουάν κ.λπ.). Το φρέσκο πρωινό μπορεί να σημαίνει περισσότερη δουλειά για τον ξενοδόχο, όμως, αφήνει λιγότερα σκουπίδια και, εν τέλει, γίνεται πιο οικονομικό και για τον ξενοδόχο. Διαχωρίζετε τα απορρίμματα (σε χαρτί, γυαλί, κ.λπ.). Εξοικονομήστε ενέργεια, με την προμήθεια των κατάλληλων συσκευών και εργαλείων και την τακτική συντήρηση. Χρησιμοποιείτε χαμηλής κατανάλωσης φωτιστικά σε χώρους που απαιτούν σταθερό φωτισμό (κουζίνες, εστιατόρια, τουαλέτες). Αυτονομία θέρμανσης σε όλα τα δωμάτια. Αυτόματη απενεργοποίηση κλιματισμού. Φροντίστε τη θερμομόνωση και ηχομόνωση των δωματίων. Η θερμοκρασία των 60 βαθμών είναι ικανοποιητική για τα πλυντήρια. Εξετάστε την παραγωγή ενέργειας από εναλλακτικές πηγές (ηλιακούς συσσωρευτές, αιολική ενέργεια, θερμοσυσσωρευτές). Άλλωστε, σε πολλές χώρες (όπως στην Ελλάδα), οι εγκαταστάσεις εναλλακτικών μορφών ενέργειας επιδοτούνται. Προσπαθήστε να προσαρμόσετε τα κτίριά σας στον περιβάλλοντα χώρο, δίνοντας τοπικά χαρακτηριστικά, χρησιμοποιώντας την αρχιτεκτονική και τους διακοσμητικούς χαρακτήρες της περιοχής. Πρασινίστε τους εξωτερικούς χώρους. Εφόσον δεν υπάρχει πρόβλημα νερού στην περιοχή σας, στολίστε τα παρτέρια σας με δένδρα, θάμνους και άλλα φυρά, Με τον τρόπο αυτό ανανεώνεται το οξυγόνο της ατμόσφαιρας και ενισχύεται το φυσικό περιβάλλον. Κάντε το ίδιο στις ταράτσες και τα μπαλκόνια των κτιρίων. Ελαχιστοποιήστε την κάλυψη με τσιμέντο ή άσφαλτο μονοπατιών ή ανοιχτών χώρων. Για μονοπάτια κήπων ή χώρων πάρκινγκ χρησιμοποιήστε χαλίκι. Αν πρέπει να χρησιμοποιηθούν πλάκες, αφήστε κενό διάστημα μεταξύ τους. Όπου είναι δυνατόν χρησιμοποιήστε τοπικά υλικά στη διακόσμηση και επίπλωση. Να αφήνετε το φυσικό φως να φωτίζει τα δωμάτια και τους λοιπούς χώρους. Ο εξαερισμός, επίσης, να γίνετε από φρέσκο αέρα. Συμπεριλάβετε τοπικές σπεσιαλιτέ στο μενού. Χρησιμοποιείτε τοπικά αγροτικά προϊόντα. Χρησιμοποιείτε οργανικά (βιολογικά) προϊόντα. Ο πελάτης κατανοεί την υψηλότερη τιμή τους. Αντικαταστήστε τα προγράμματα άθλησης και αναψυχής, που απαιτούν υψηλή κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, καυσίμων ή ρυπαίνουν το περιβάλλον, με εναλλακτικά προγράμματα πιο φιλικά προς το περιβάλλον (οργανωμένες πεζοπορίες, ποδηλατοδρομίες, ιππασία, πολιτιστικές διαδρομές- επισκέψεις κ.λπ.) Χρησιμοποιείτε ανακυκλωμένα προϊόντα. Δώστε στους επισκέπτες σας εναλλακτικές λύσεις για να πραγματοποιήσουν τις εκδρομές τους με δημόσια μέσα συγκοινωνίας ή με άλλον τρόπο, που ελαχιστοποιεί την επιβάρυνση του περιβάλλοντος. Εκπαιδεύστε το προσωπικό σας σε θέματα τουριστικής ανάπτυξης παράλληλα με την προστασία του περιβάλλοντος. Ευαισθητοποιήστε τους φιλοξενουμένους σας, γνωστοποιώντας την περιβαλλοντική πολιτική σας και τις εφαρμογές της, ώστε να αφυπνισθεί η περιβαλλοντική τους συνείδηση.