ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΩΣΗΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΩΣΗΣ"

Transcript

1 Βιβλιογραφική Ενημέρωση ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΩΣΗΣ Κ. Βλαχιώτη, Γ. Βυνιχάκης, Γ. Γαλανόπουλος, I. Γραμματικάκης, Ε. Σαλαμαλέκης Περίληψη Η ενδομητρίωση είναι νόσος, κατά κανόνα, των γυναικών της αναπαραγωγικής ηλικίας και η συχνότητά της στο γενικό πληθυσμό παραμένει άγνωστη λόγω της ποικίλης συμπτωματολογίας και σημειολογίας της νόσου. Γυναίκες μεταξύ ετών με δυσμηνόρροια, πυελικό άλγος, διαταραχές έμμηνου ρύσης και υπογονιμότητα είναι υποψήφιες για έλεγχο ενδομητρίωσης. Το ιστορικό και η κλινική εξέταση αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο στη διάγνωση της νόσου, τελευταία όμως η πρόοδος της έρευνας πάνω στη νόσο και της τεχνολογίας εν γένει, άνοιξαν νέους δρόμους στη διαγνωστική προσέγγιση της νόσου. Ορολογικοί, περιτοναϊκοί και ιστικοί δείκτες όπως π.χ. το CA-125 του ορού, μπορούν να φωτίσουν τη διαγνωστική προσέγγιση της νόσου όπως επίσης και οι εξελιγμένες απεικονιστικές τεχνικές [υπερηχοτομογραφία (u/s), μαγνητική τομογραφία (MRI)]. Παρόλα αυτά η λαπαροσκόπηση εξακολουθεί να είναι η πιο συνηθισμένη μέθοδος για την εκτίμηση της πυέλου και θα πρέπει να θεωρείται χρυσός κανόνας, ενώ επιβεβαίωση θα δώσει η ιστολογική εξέταση. Όροι ευρετηρίου: ενδομητρίωση, λαμπαροσκόπηση, υπογονιμότητα, δυσμηνόρροια, δυσπαρεύνια. Εισαγωγή Ως ενδομητρίωση ορίζεται η ανεύρεση και ανάπτυξη ιστολογικών στοιχείων που είναι παρόμοια με ενδομητρικούς αδένες και στρώμα, σε όργανα και ιστούς που βρίσκονται έξω από την κοιλότητα της μήτρας (ταξινομείται σε ενδοπυελική και εξωπυελική ενδομητρίωση) 1. Είναι νόσος της αναπαραγωγικής ηλικίας από πολλούς χαρακτηριζόμενη ως αινιγματική και επηρεάζει τόσο την ποιότητα ζωής της γυναίκας όσο και την αναπαραγωγική της ικανότητα. Εκτιμάται ότι περίπου 15% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας πάσχουν από κάποιο βαθμό ενδομητρίωσης. Συνήθως η ενδομητρίωση εμφανίζεται σε άτοκες γυναίκες, υψηλού κοινωνικοοικονομικού επιπέδου χωρίς φυλετικές διακρίσεις. Η ανάπτυξή της αρχίζει την τρίτη δεκαετία της ζωής και η συμπτωματολογία της εμφανίζεται γύρω στα 30 χρόνια ενώ υποστρέφει μετά την εμμηνόπαυση. Σπάνια μπορεί να εμφανιστεί κατά την παιδική και εφηβική ηλικία επί συνύπαρξης συγγενών ανωμαλιών διάπλασης του κόλπου ή της μήτρας, αποφρακτικού τύπου 2. Διάγνωση της ενδομητρίωσης Η διάγνωση ξεκινά από τη λεπτομερή λήψη του ιστορικού, όπου κυριαρχούν το πυελικό άλγος, η δυσμηνόρροια, η δυσπαρεύνια, οι διαταραχές έμμηνου ρήσεως και η υπογονιμότητα και ακολουθεί η γυναικολογική εξέταση που δύναται να θέσει την υπόνοια της ενδομητρίωσης 3. Ακολούθως αξιοποιούνται εργαστηριακοί δείκτες όπως το καρκινικό αντιγόνο CA 125 και απεικονιστικές εξετάσεις που προσφέρουν σημαντική βοήθεια, όπως κυρίως το υπερηχογράφημα (u/s) και η μαγνητική τομογραφία (MRI). Οριστική διάγνωση τίθεται με τη λαπαροσκόπηση (Εικόνα 1 και 2) ή τη λαπαροτομία. Ιστορικό Το ιστορικό και η κλινική εικόνα δε μπορούν από μόνα τους να θέσουν τη διάγνωση της ενδομητρίωσης. Κλινικώς εκτιμώνται οι γυναίκες υψηλού κινδύνου οι οποίες θα επιλεγούν για περαιτέρω διερεύνηση. Στον πίνακα 1 αναφέρονται οι παράγοντες κινδύνου, τα σημεία και τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης. Η νόσος θεωρείται οιστρογονοεξαρτώμενη και σχετίζεται με την αποβολή αίματος της εμμήνου ρύσεως στην περιτοναϊκή κοιλότητα για αυτό οι περισσότεροι παράγοντες κινδύνου παρατηρούνται στην αναπαραγωγική ηλικία. 274

2 Uterus Laparoscope Gas filled area Fallopian tube Ovary Εικόνα 1. Λαπαροσκόπηση. Αποτελεί τη βασικότερη διαγνωστική εξέταση στην ενδομητρίωση. Με το λαπαροσκόπιο οι ενδομητριωσικές εστίες καθίστανται εμφανείς. Η μέση ηλικία διάγνωσης κυμαίνεται από 25 έως 29 έτη. Μπορεί να βρεθεί όμως και στην εφηβική ηλικία, ειδικά σε μερικές ή ολικές αποφρακτικές ανωμαλίες των πόρων του Muller (π.χ. ατρησία τραχήλου ή αποφραγμένα μητρικά κέρατα) οπότε η νόσος συνοδεύεται από σοβαρή παλίνδρομη εμμηνορρυσιακή ροή. Στη μετεμμηνοπαυσιακή περίοδο η νόσος σχετίζεται με τη λήψη ορμονικής θεραπείας υποκατάστασης. Ο βραχύς εμμηνορρυσιακός κύκλος (<27 ημέρες), η μεγάλη ροή αίματος (>7 ημέρες ) καθώς και η εμφάνιση κηλίδων αίματος πριν από την έναρξη της εμμήνου ρύσεως, υπάρχουν συχνότερα στις γυναίκες με ενδομητρίωση, ενώ το κάπνισμα και η άσκηση μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισής της. Η εγκυμοσύνη ασκεί προστατευτική δράση (ορμονικοί λόγοι). Το οικογενειακό ιστορικό σχετίζεται με την ενδομητρίωση λόγω του πιθανού πολυγονιδιακού τρόπου κληρονομικότητας. Κλινική εικόνα Το χρόνιο πυελικό άλγος και η υπογονιμότητα είναι τα σημαντικότερα συμπτώματα από κλινικής άποψης. Σε γυναίκες με χρόνιο πυελικό άλγος 4 (Εικόνα 3), οι οποίες υποβάλλονται σε χειρουργική εκτίμηση, το 18.8% παρουσιάζει ενδομητρίωση ενώ η χειρουργική εκτίμηση σε υπογόνιμες γυναίκες αναδεικνύει ενδομητρίωση στο 14%. Στο πυελικό άλγος συμπεριλαμβάνεται η δυσμηνόρροια, ο πόνος κατά το μέσον του εμμηνορρυσιακού κύκλου ή η δυσπαρεύνια. Η δυσμηνόρροια είναι συνήθως προοδευτική. Ο πόνος αρχίζει 2 ημέρες μετά την έναρξη της περιόδου και συνεχίζεται σε όλη τη διάρκειά της. Σε ορισμένες περιπτώσεις άλγος παρατηρείται και κατόπιν της εμμήνου ρύσεως. Είναι εντοπισμένος στο κατώτερο κοιλιακό τοίχωμα και στην εν τω βάθει πύελο, αμφοτερόπλευρα και αντανακλά στην πλάτη και στους μηρούς και συχνά περιγράφεται ως αμβλύς και συνεχής. Δύναται να συσχετίζεται με πίεση του ορθού, με ναυτία και με επεισόδια διάρροιας. Μικρή συσχέτιση υπάρχει ανάμεσα στη σοβαρότητα του πόνου και στα ευρήματα της λαπαροσκόπησης. Η ενδομητρίωση στο ευθυμητρικό κόλπωμα ή στον κόλπο συνδέεται συνήθως με τη δυσπαρεύνια. Αυτή σχετίζεται με τη στάση του σώματος και επιδεινώνεται στην εν τω βάθει διείσδυση. Είναι εντονότερη περιεμμηνορρυσιακά αλλά σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να διακόπτεται η κολπική επαφή κατά τη διάρκεια του μήνα. Φαίνεται, παραδόξως, ότι το στάδιο της ενδομητρίωσης είναι αντιστρόφως ανάλογο με τη σοβαρότητα της βαθειάς δυσπαρευνίας. Κάποιες φορές, η ενδομητρίωση προκαλεί άτυπα συμπτώματα. Μπορεί για παράδειγμα να προκαλεί επιφανειακό περιοδικό πόνο, ευαισθησία και οίδημα όταν εντοπίζεται σε μετεγχειρητικές ουλές, κυρίως μετά από καισαρική τομή (Εικόνα 4). Σπάνια όταν παρουσιάζεται με οξύ πόνο περιεμμηνορρυσιακά, σχετίζεται με αιμοπεριτόναιο ή ρήξη ενδομητριώματος. Η υπογονιμότητα συνδέεται συχνά με την ενδομητρίωση, αλλά δεν είναι πλήρως διασαφηνισμένο αν μεταξύ ενδομητρίωσης και υπογονιμότητας υπάρχει σχέση αιτίου-αποτελέσματος, ιδιαιτέρως όταν η νόσος είναι ήπια ή προκαλεί ελάχιστες ή καθόλου ανατομικές βλάβες. Ως σύμπτωμα της ενδομητρίωσης έχει περιγραφεί το προεμμηνορρυσιακό εξάνθημα ενώ η ενδομητρίωση είναι δυνατό να μιμείται άλλες πυελικές παθήσεις και να εκδηλώνεται με πλήθος συμπτωμάτων. Μπορεί για παράδειγμα να απουσιάζει ο κοιλιακός πόνος ή άλλες φορές η ασθενής μπορεί να παραπονιέται για οίδημα, πόνο στην πλάτη ή διαταραχές του γαστρεντερικού συστήματος. Στην εξωπυελική εντόπιση της ενδομητρίωσης τα συμπτώματα υποδηλώνουν ουσιαστικά την εντόπιση και όπως και στην ενδοπυελική εντόπιση εμφανίζουν χαρακτηριστική περιοδικότητα: 1. ΓΕΣ: Δυσχεσία, αιματοχεσία, περιοδική εντερική απόφραξη (Εικόνα 5 και 6). 2. Ουροποιητικό: αιματουρία, δυσουρία, άλγος λαγονίου βόθρου. 3. Πνεύμονας και υπεζωκότας: αιμόπτυση, θωρακικό άλγος. 4. Περιφερικά νεύρα: ισχιαλγία. 5. Εγκεφαλική ενδομητρίωση: περιεμμηνορρυσιακή κεφαλαλγία, σπασμοί. Αντικειμενική εξέταση Σε πολλές γυναίκες με ενδομητρίωση η αντικειμενική εξέταση (Εικόνα7) είναι φυσιολογική αλλά υπάρχουν ορισμένα 275

3 Πίνακας 1. Κλινική εκτίμηση. Παράγοντες κινδύνου, σημεία και συμπτώματα της ενδομητρίωσης ΙΣΤΟΡΙΚΟ Παράγοντες κινδύνου: Αναπαραγωγική ηλικία, λίγες γεννήσεις βιώσιμων τέκνων, μεγάλο διάστημα από την τελευταία εγκυμοσύνη Σύντομος εμμηνορρυσιακός κύκλος, μεγάλη διάρκεια και αυξημένη ροή κατά την έμμηνο ρύση Ιστορικό απόφραξης του γεννητικού συστήματος Συμπτώματα: Δυσμηνόρροια: Ειδικά δευτεροπαθής, προοδευτικά επιδεινούμενη και εμφανίζεται προ ή μετά της εμμήνου ρύσεως Πυελικό άλγος σε διαφορετικό χρόνο από την έμμηνο ρύση (αμβλύς, συνεχής πόνος με αντανάκλαση στη ράχη ή/και τους μηρούς) Δυσπαρεύνια: Ειδικά στην εν τω βάθει διείσδυση, περιοδική, σχετιζόμενη με τη στάση του σώματος Περιοδικά συμπτώματα όπως δυσχεσία, αιματοχεσία, αιματουρία, αιμόπτυση. Υπογονιμότητα ΦΥΣΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ Κοιλιά: Διάχυτη εντοπισμένη ευαισθησία και σπανίως ευαίσθητες μάζες (πχ. σε ουλές καισαρικής τομής) Μήτρα: Οπίσθια κλίση, καθηλωμένη ή με ελαττωμένη κινητικότητα, ευαίσθητη Εξαρτήματα: Μεγενθυμένα, καθηλωμένα ή με ελαττωμένη κινητικότητα, ευαίσθητα Άλλα ευρήματα: Όζοι ή εστιακή ευαισθησία στο ευθυμητρικό κόλπωμα, το ορθοκολπικό διάφραγμα, ή πάνω από τους ιερομητρικούς συνδέσμους Πίνακας 2. Συχνά συμπτώματα-επακόλουθα της ενδομητρίωσης Συμπτώματα Ποσοστό (%) Δυσμηνόρροια Πυελικός πόνος Υπογονιμότητα Δυσπαρεύνια Διαταραχές εμμήνου ρύσεως Περιοδική δυσουρία/αιματουρία 1-2 Δυσχεσία (περιοδική) 1-2 Αιμορραγία από το ορθό <1 ευρήματα που επί ύπαρξής τους δημιουργούν την υποψία ύπαρξης της νόσου (Πίνακας 3) 3,4. Είναι καλύτερο, η φυσική εξέταση να πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια των συμπτωμάτων (πέριξ της εμμήνου ρύσεως) διότι τότε δίνονται περισσότερες πληροφορίες. Πληροφορίες από τη γενική κλινική εξέταση θα πάρουμε όταν η νόσος βρίσκεται εντοπισμένη σε μη γυναικολογικά όργανα. Η εξέταση της κοιλιάς θα αναδείξει εντοπισμένη εν τω βάθει ευαισθησία ενώ σε μερικές περιπτώσεις η νόσος θα εμφανιστεί με ασκίτη. Σπανίως, όταν η νόσος είναι επιφανειακή (π.χ. σε ουλή καισαρικής τομής) παρουσιάζεται οίδημα και εντοπισμένη ευαισθησία. Η δακτυλική εξέταση θα αποκαλύψει μήτρα σε κάμψη, με ελλατωμένη ή καθόλου κινητικότητα και ευαισθησία και ενδομητριώματα υπό μορφή μαζών με ή χωρίς ευαισθησία καθηλωμένες στη μήτρα ή στο πυελικό τοίχωμα. Εργαστηριακές εξετάσεις Στη διάγνωση της ενδομητρίωσης θα αξιοποιήσουμε ορισμένους δείκτες του πλάσματος, του περιτοναϊκού υγρού και άλλους ιστικούς δείκτες (Πίνακας 4) 5. Α) Καρκινικοί δείκτες και πολυπεπτίδια 1. CA-125 του ορού Είναι μια γλυκοπρωτεΐνη μοριακού βάρους Da, η ύπαρξη της οποίας έχει συσχετιστεί με πολλές γυναικολογικές διαταραχές συμπεριλαμβανομένης και της ενδομητρίωσης. Το CA-125 αντιγόνο εκφράζεται σε πολλούς φυσιολογικούς ιστούς όπως το ενδομήτριο, ο ενδοτράχηλος και το περιτόναιο. Τα επίπεδα του CA-125 στον ορό αλλάζουν ανάλογα την ηλικία, με πολλούς ερευνητές να πιστεύουν ότι αυτά αυξάνονται αυξανόμενης της ηλικίας της γυναίκας και άλλους να υποστηρίζουν ότι αυτά μειώνονται. Σε κάποιες γυναίκες τα επίπεδα του CA-125 αυξάνονται κατά τη διάρκεια της εμμηνορρυσίας πιθανότατα λόγω της παλινδρόμησης του εμμηνορρυσιακού ενδομητρίου στην περιτοναϊκή κοιλότητα. Έρευνες έδειξαν ότι τα μέσα επίπεδα του CA-125 του ορού αυξάνουν στις γυναίκες με ενδομητρίωση όπως και σε αυτές χωρίς ενδομητρίωση (Εικόνα 8). Η σημαντικότερη κλινική χρησιμότητα αυτού του δείκτη βρίσκεται στην παρακολούθηση της ανταπόκρισης στη θεραπεία του καρκίνου των ωοθηκών. Εξαιρετικά υψηλά επίπεδα έχουν αναφερθεί σε γυναίκες με ενδομητρίωση, σαλπιγγωοθηκικό απόστημα και πολυοργανική φυματίωση. Πολλές μελέτες έχουν συσχετίσει τη μέτρηση του CA-125 του ορού με την ανίχνευση της ενδομητρίωσης. Ο κύριος συγχυτικός παράγοντας για τον προσδιορισμό της ευαισθησίας και της ειδικότητας του CA-125 του ορού είναι το στάδιο της νόσου. Συνήθως, οι περισσότερες ασθενείς με προχωρημένη ενδομητρίωση (και κάποιες ασθενείς σε 276

4 Πίνακας 3. Φυσικά ευρήματα σε γυναίκες με ενδομητρίωση (ανεβάζουν το δείκτη υποψίας-δεν είναι ενδεικτικά της νόσου) Εικόνα 2. Εικόνα ενδομητρίωσης όπως φαίνεται στη λαπαροσκόπηση. Φυσιολογικά Εντοπισμένη ευαισθησία στο δουγλάσσειο Ευαισθησία ιερομητρικών συνδέσμων Πάχυνση του δουγλάσσειου Πάχυνση των ιερομητρικών συνδέσμων Οζίδια στο δουγλάσσειο Κολπική μάζα Ορθοκολπική μάζα Διόγκωση ωοθήκης Περιορισμός κινητικότητας της μήτρας Χρωματισμένη βλάβη Ομφαλική μάζα Βουβωνική μάζα Μάζα εγχειρητικής τομής Εικόνα 3. Χρόνιο πυελικό άλγος-γυναίκα με ενδομητρίωση. Εικόνα 4. Ενδομητρίωση στο δέρμα (Dermatology online Journal-2000). Εικόνα 5. Ενδομητρίωση στον τελικό ειλεό, διεγχειρητική εικόνα (The New Zealand Medical Journal-2005). Εικόνα 6. Εν τω βάθει διήθηση της ενδομητρίωσης στο ορθό και σταδιακή ορθοκολπική επικοινωνία (University of Tenessee Health Science center, Memphis, Tenessee-2004). αρχικό στάδιο νόσου) θα έχουν αυξημένα επίπεδα του δείκτη στον ορό, κάτι αντίστοιχο με αυτό που συμβαίνει στον καρκίνο των ωοθηκών. Αν και δεν είναι απόλυτα σαφής ο βασικός λόγος για τον οποίο συμβαίνει αυτό, λέγεται ότι οι ενδομητριωσικές βλάβες περιέχουν μεγαλύτερη ποσότητα CA-125 από το φυσιολογικό ενδομήτριο και ότι η συνοδός φλεγμονή μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του περιεχόμενου CA-125. Αν και στη διάγνωση της ενδομητρίωσης στο γενικό πληθυσμό η ευαισθησία αυτού του δείκτη είναι χαμηλή και ως εκ τούτου τίθενται περιορισμοί στην κλινική χρήση του, ωστόσο διαδοχικές μετρήσεις του δείκτη μετά τη θεραπεία της ενδομητρίωσης μπορεί να είναι χρήσιμες για την πρόληψη της υποτροπής της νόσου. 2. CA-19-9 του ορού Είναι μια υψηλού μοριακού βάρους γλυκοπρωτεΐνη. Τα επίπεδά του στον ορό αυξάνουν σε ασθενείς με νεοπλασία και καλοήθεις ωοθηκικούς όγκους όπως και στην περίπτωση των σοκολατοειδών κύστεων της ωοθήκης. Τα 277

5 Uterus Bladder Speculum επίπεδά του σε γυναίκες με ενδομητρίωση πέφτουν ραγδαία μετά τη θεραπεία για ενδομητρίωση, συγκρινόμενα με τα επίπεδα προ της θεραπείας. Υπάρχουν περιορισμένες μελέτες όσον αφορά τη σημασία των επιπέδων του CA-19-9 του ορού στη διάγνωση της ενδομητρίωσης. CA 125 PF Cervix CA 125-S Rectum Εικόνα 7. Αντικειμενική γυναικολογική εξέταση. r= r 2 = Y= X Εικόνα 8. Σύγκριση μεταξύ των επιπέδων του CA-125 στον ορό και στο περιτοναϊκό υγρό γυναικών με πυελική ενδομητρίωση. της ενδομητρίωσης είναι περιορισμένη λόγω της χαμηλής ειδικότητας. 3. SICAM-1 Διαλυτές μορφές του SICAM-1 εκκρίνονται από το ενδομήτριο και τις ενδομητριωσικές εμφυτεύσεις. Επιπλέον, το ενδομήτριο των γυναικών με ενδομητρίωση εκκρίνει μεγαλύτερες ποσότητες αυτού του μορίου σε σχέση με τους ιστούς γυναικών χωρίς τη νόσο. Επομένως, υπάρχει ισχυρή συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων του SICAM-1 που εκκρίνονται από το ενδομήτριο και του αριθμού των ενδομητριωσικών εμφυτεύσεων στην πύελο. Έχοντας αυτό στο νου υποθέτουμε ότι το SICAM-1 θα ήταν χρήσιμο στη διάγνωση της ενδομητρίωσης. 4. Άλλα ορολογικά πολυπεπτίδια Η πλακουντιακή πρωτεΐνη 14 (PP-14) προσφάτως γνωστή ως γλυκοδελίνη-α βρέθηκε σημαντικά υψηλότερη σε ασθενείς με ενδομητρίωση σε σχέση με ασθενείς μάρτυρες. Τα επίπεδά του μειώθηκαν ραγδαία μετά από συντηρητική χειρουργική επέμβαση όπως και μετά από θεραπεία με δαναζόλη και μεδρόξυ-οξική προγεστερόνη. Παρά ταύτα, η αξία της στη διάγνωση 5. CA-125 του περιτοναϊκού υγρού Περιτοναϊκό υγρό είναι συχνά ορατό στην κυστεομητρική κοιλότητα και στο δουγλάσσειο κατά τη διάρκεια μιας γυναικολογικής χειρουργικής επέμβασης. Εντοπίζεται στην πύελο, στους ουρητήρες, στις σάλπιγγες και στις ωοθήκες, ενώ πιστεύεται ότι είναι ένας σημαντικός παράγοντας που ελέγχει το περιτοναϊκό μικροπεριβάλλον, το οποίο επηρεάζει την εξέλιξη και την πρόοδο της ενδομητρίωσης και της εξαρτώμενης από αυτήν υπογονιμότητας. Το περιτοναϊκό υγρό σχηματίζεται εν μέρει από τη θυλακική δραστηριότητα, το αγγειώδες ωχρό σωμάτιο και την ορμονική παραγωγή. Ο όγκος του αλλάζει και εξαρτάται από τη φάση του κύκλου είναι δε μέγιστος κατά τη διάρκεια της ωορρηξίας. Τα συστατικά του ποικίλλουν από κύκλο σε κύκλο και σε διαφορετικές παθολογικές οντότητες. Γυναίκες με ενδομητρίωση έχουν μεγαλύτερο όγκο περιτοναϊκού υγρού σε σχέση με γόνιμες μάρτυρες, ασθενείς με νόσο της σάλπιγγας και γυναίκες με ανεξήγητη υπογονιμότητα. Επιπλέον, μεγάλος όγκος περιτοναϊκού υγρού συναντάται και στην ιδιοπαθή υπογονιμότητα. Σε πολλές έρευνες μετρήθηκαν τα επίπεδα του CA-125 στο περιτοναϊκό υγρό σε γυναίκες με και χωρίς ενδομητρίωση. Παρόλο που τα επίπεδα στο περιτοναϊκό υγρό ήταν 10 φορές μεγαλύτερα των αντίστοιχων επιπέδων του ορού δε βρέθηκαν διαφορές μεταξύ γυναικών με και χωρίς ενδομητρίωση. Η μέτρηση του CA-125 και σε άλλα σωματικά υγρά δε φαίνεται να έχει κλινική σημασία. Β) Ανοσολογικοί δείκτες Φαίνεται ότι το ανοσοποιητικό σύστημα παίζει σημαντικό ρόλο στην παθογένεση της ενδομητρίωσης. Φαίνεται, 278

6 Εικόνα 9. Μαγνητική τομογραφία. Ενδομητρίωση μεταξύ ωοθήκης και περιτοναίου (J A Spencer and M J Weston- Imaging 2003). βάση μελετών, ότι η συστηματική Τα-κυτταρική δραστηριότητα επηρεάζει την παθογένεση της ενδομητρίωσης. Έρευνες έδειξαν ότι η αναλογία των Τ-βοηθητικών προς τα Τ-κατασταλτικά κύτταρα καθώς και οι συγκεντρώσεις και των δύο κυττάρων είναι αυξημένες στον ορό, το περιτοναϊκό υγρό και τους ενδομητριωσικούς ιστούς στις ασθενείς με ενδομητρίωση. Επιπλέον, οι διαφορές αυτές θα μπορούσαν να ανιχνεύονται μεταξύ του ορθοτοπικού ενδομητρίου γυναικών με και χωρίς ενδομητρίωση. Τα κύτταρα ΝΚ (Natural Killer Cells) αυξάνονται, επίσης, στην ενδομητρίωση. Και τα ΝΚ του ορού αλλά και αυτά του περιτοναϊκού υγρού εμφανίζουν διαφορετικά χαρακτηριστικά από αυτά των υγιών μαρτύρων. Παράλληλα φάνηκε ότι η κυταροτοξικότητα των κυττάρων αυτών συσχετίζεται αντιστρόφως ανάλογα με το στάδιο της νόσου. Κατά συνέπεια, αυξημένη κυτταροτοξικότητα στον ενδομητρικό ιστό μπορεί να ευθύνεται μερικώς για την κίνηση, τον πολλαπλασιασμό και την εγκατάσταση της πυελικής ενδομητρίωσης. Ο ορός και το περιτοναϊκό υγρό γυναικών με ενδομητρίωση έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν τη δραστηριότητα των ΝΚ κυττάρων. Αυτή η μείωση της δραστικότητας πιθανώς προκαλείται από τις εκκρίσεις των μονοκύτταρων ή των μακροφάγων που διαφοροποιούν τα κύτταρα του ανοσοποιητικού και όχι μόνο. Εκτός της αύξησης της λειτουργίας των Τ-κυττάρων, πολλά πρόσφατα ευρήματα έχουν δείξει ότι η λειτουργία των Β-κυττάρων είναι αυξημένη σε ενδομητριωσικές ασθενείς κάτι που αποδεικνύεται από τις ανώμαλες αντιδράσεις αντιγόνου-αντισώματος και την αυξημένη λειτουργία των Β-κυττάρων. Μειωμένες αποθήκες C3 στο ενδομήτριο και αντίστοιχη μείωση των επιπέδων του ολικού συμπληρώματος του ορού έχουν βρεθεί σε ασθενείς με ενδομητρίωση. Αντισώματα έναντι του ενδομητρίου, ιδίως IgG και IgA, έχουν βρεθεί στον ορό καθώς και στις κολπικές και τραχηλικές εκκρίσεις των ασθενών με ενδομητρίωση. Η παρουσία αντιφωφολιπιδικών και έναντι ιστονών αντισωμάτων του τύπου IgG, IgM και IgA έχουν αποδειχθεί από κάποιους ερευνητές και μπαίνουν ως ερώτημα από κάποιους άλλους. Η ακριβής αντιστοιχία ανάμεσα στο στάδιο της ενδομητρίωσης και του εύρους των αντισωμάτων από τα θετικά στα αρνητικά δε φαίνεται να συσχετίζεται απολύτως. Αυτές οι παρατηρήσεις σε ότι αφορά τις αυξήσεις των στοιχείων του ανοσοποιητικού συστήματος έχουν οδηγήσει τους ερευνητές να πιστεύουν ότι οι δείκτες της ανοσολογικής αντίδρασης, ιδιαιτέρως οι κυτταροκίνες, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν βοηθητικά στη διάγνωση της ενδομητρίωσης. Γ) Γενετικοί δείκτες Δεδομένου του γεγονότος ότι η αιτιολογία της ενδομητρίωσης είναι σύνθετη και πολυπαραγοντική, η ενδομητρίωση είναι μια ιδανική περίπτωση για ευρεία γονιδιωματική μελέτη. Η κληρονομικότητα παίζει κάποιο ρόλο και σε αυτή τη διαδικασία συμπεριλαμβάνονται πολλά γονίδια. Πολλές τεχνολογικές μέθοδοι βοηθούν στο να αναγνωριστούν πιθανοί γενετικοί δείκτες της ενδομητρίωσης οι οποίοι θα χρησίμευαν στη μη χειρουργική ανίχνευση της ενδομητρίωσης. Δ) Βιοχημικοί δείκτες του ενδομητριακού ιστού Η Αρωματάση P450 εκφράζεται τόσο στο φυσιολογικό όσο και στο έκτοπο ενδομήτριο γυναικών με ενδομητρίωση, απουσιάζει όμως από το ενδομήτριο των υγιών μαρτύρων. Δε συσχετίζεται με το στάδιο της νόσου αλλά θα μπορούσε να αποτελεί έναν εν δυνάμει ποιοτικό δείκτη της ενδομητρίωσης. Ακόμα, οι κυτοκερατίνες και οι ορμονικοί υποδοχείς φαίνεται να μπορούν να παίξουν κάποιο ρόλο στη διάγνωση της ενδομητρίωσης χωρίς ωστόσο να υπάρχουν ακόμα σαφείς ενδείξεις αν και οι ορμονικοί υποδοχείς (E και Ρ υποδοχείς) θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως δείκτες όλων των υποτύπων ενδομητριωσικών βλαβών. Συμπερασματικά, δεν υπάρχει κάποια αιματολογική δοκιμασία για τη διάγνωση της ενδομητρίωσης. Βέβαια ο CA-125 αποτελεί έναν δείκτη που αξιοποιείται στην κλινική πράξη κυρίως όμως στην παρακολούθηση της νόσου μετά τη θεραπεία. Παρά την αλματώδη πρόοδο της τεχνολογίας και των ερευνών σε αυτόν τον τομέα, τη βασική διαγνωστική εξέταση της νόσου αποτελεί η λαπαροσκόπηση. Απεικονιστικές εξετάσεις Η επιλεγμένη χρήση των απεικονιστικών τεχνικών μπορεί να βοηθήσει στην ταυτοποίηση των ασθενών με ενδο- 279

7 Εικόνα 10. Μαγνητική τομογραφία. Ενδομητριωσικό οζίδιο οζιδίων (Pados, Tympanidis, Zafrakas, Athanatos, Bontis, 1st Department of Obstetrics and Gynecology, Aristotle University of Thessaloniki, Cases Journal 2008). Εικόνα 11. Ενδομητρίωση. Εικόνα στο μικροσκόπιο μετά από βιοψία (Mazur, Kurman-Diagnosis of endometrial biopsies and curretings-2003). Πίνακας 4. Δείκτες στην ενδομητρίωση Καρκινικοί δείκτες και πολυπεπτίδια CA-125, CA-19-9 SICAM-1 (soluble forms of the intercellular-adhesion molecule-1) Γλυκοδελίνη Α (PP 14) Ανοσολογικοί δείκτες Κυτοκίνες: IL-6, TNF Αυτοαντισώματα Έναντι του ενδομητρίου Έναντι δεικτών του οξειδωτικού στρές Πίνακας 5. Μορφές εμφάνισης της ενδομητρίωσης Ινωτικές βλάβες: Μαύρες, Καφέ, Άσπρες Κόκκινες βλάβες: Πολυποειδείς, Επίπεδες, Επηρμένες Κυστικές βλάβες: Μαύρες Καφέ Διαυγείς Άσπρες Περιτοναϊκοί θύλακοι Κίτρινες βλάβες Κίτρινες-καφέ βλάβες Περιτοναϊκές συμφύσεις Υποωοθηκικές συμφύσεις Carbon Γενετικοί δείκτες μητρίωση. Οι κύριες απεικονιστικές τεχνικές που συμβάλλουν Γονίδιο EGR-1 στη διάγνωση της νόσου είναι η υπερηχογραφία (U/S) και ο P-450 αρωματάση απεικονιστικός μαγνητικός συντονισμός (MRI). Επίσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν τεχνικές, όπως η ραδιογραφία και Πλακουντιακή πρωτείνη 14 (PP 14) η υπολογιστική τομογραφία (CT) αν και σπάνια χρησιμοποιούνται επειδή συνήθως παρέχουν μη ειδικά ευρήματα. Καμιά Ιστικοί δείκτες Αρωματάση P 450 από τις απεικονιστικές αυτές μεθόδους δε δίνει τη διάγνωση Κυτοκερατίνες της επιφανειακής νόσου, της νόσου που εντοπίζεται δηλαδή Ορμονικοί υποδοχείς στις περιτοναϊκές και ορογόνες επιφάνειες. Παρόλα, αυτά μας δίνουν πληροφορίες για την πιθανότητα ύπαρξης της νόσου, για τη συμμετοχή των ωοθηκών, του ουροποιητικού (π.χ. ενδοφλέβια πυελογραφία), του παχέος εντέρου, του οπισθοπεριτοναϊκού χώρου και του ορθοκολπικού διαφράγματος 6,7. Α) Υπερηχοτομογραφία Από την υπερηχοτομογραφία παίρνουμε κυρίως πληροφορίες όσον αφορά την εκτίμηση πυελικών μαζών και το διαχωρισμό των βλαβών σε στερεές, κυστικές και μικτές. Η υπερηχογραφική εξέταση των ασθενών με κλινική υποψία ενδομητρίωσης πραγματοποιείται καλύτερα δια- 280

8 Εικόνα 12. Επάνω. Ενδομητρίωση της ωοθήκης και του περιτοναίου κάτω. Ενδομητρίωση στο πλάγιο πυελικό τοίχωμα (Advanced Fertility Center of Chicago). κολπικά και με υψηλής συχνότητας ανιχνευτές (>5 MHz). Η αξιοπιστία της μεθόδου εξαρτάται από τη φύση των βλαβών. Τα ενδομητριώματα φαίνονται σαν κυστικές μάζες με παχιά τοιχώματα, και συχνά με διάχυτη ακουστική ενίσχυση ή σκεδασμένη εσωτερική αντήχηση. Καμιά φορά τα ενδομητριώματα περιέχουν διαφραγμάτια ή υδραερικά επίπεδα. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου τα ενδομητριώματα μοιάζουν με νεοπλάσματα, με απόστημα των ωοθηκών ή με έκτοπη κύηση. Σε ηλικιωμένες ασθενείς πρέπει να αποκλειστεί η κακοήθεια. Β) Απεικονιστικός μαγνητικός συντονισμός Η ανίχνευση της ενδομητρίωσης με τη μέθοδο αυτή βασίζεται στη παρουσία των μελαγχρωματικών αιμορραγικών βλαβών, των οποίων τα χαρακτηριστικά ποικίλουν ανάλογα με την ηλικία της αιμορραγίας. Συνήθως παρατηρούμε στις Τ1 ακολουθίες υψηλής έντασης σήμα και στις Τ2 ακολουθίες χαμηλής έντασης σήμα. Επιπλέον ενδεικτική είναι η απώλεια των καθαρών ορίων της μήτρας και η συνοδός εμφάνιση του ορθού. Τα ευρήματα από την ΜRI δε συσχετίζονται με το στάδιο της νόσου. Ωστόσο ανιχνεύονται τα ενδομητριώματα, οι ωοθηκικές συμφύσεις, οι εξωπεριτοναικές ενδομητριωσικές βλάβες, η διήθηση των νεύρων και οι βλάβες του κοιλιακού τοιχώματος. (Εικόνα 9 και 10). Χειρουργική διάγνωση Η λαπαροσκόπηση είναι η πιο συνηθισμένη μέθοδος για την εκτίμηση της πυέλου και θα πρέπει να θεωρείται ο χρυσός κανόνας όταν υπάρχει εικόνα ενδομητρίωσης. Επειδή τα σημεία και τα συμπτώματα με τα οποία εκδηλώνεται η νόσος καθώς και τα φυσικά ευρήματα, είναι ποικίλα και μη ειδικά η επισκόπηση ή/και η βιοψία (Εικόνα 11) των ενδομητριωσικών βλαβών απαιτούν για την επιβεβαίωση της διάγνωσης 9. Για αυτό το λόγο η λαπαροσκόπηση είναι η πιο κοινή χειρουργική τεχνική για τη διάγνωση της ενδομητρίωσης. Η μέθοδος αυτή έχει ορισμένους περιορισμούς και ο εκτελών τη λαπαροσκόπηση πρέπει να είναι συστηματικός και λεπτομερής. Ένας υπερηβικός καθετήρας ή ένα τραυματικό όργανο σύλληψης, διευκολύνει την έρευνα, ιδιαιτέρως πίσω από τις ωοθήκες, στο ωοθηκικό βοθρίο, στο βαθύτερο τμήμα του δουγλάσσειου και στη σκωληκοειδή απόφυση. Αναρρόφηση από το δουγλάσσειο μπορεί να αποκαλύψει βλάβες κρυμμένες κάτω από το περιτοναϊκό υγρό. Αναρρόφηση με βελόνη από βαθιές ωοθηκικές κύστες ή ύποπτες περιοχές της ωοθήκης μπορεί να αποκαλύψει κρυφές ενδομητριωσικές κύστες. Ωοθήκες που έχουν συμφύσεις πρέπει να κινητοποιούνται για εξέταση και, συχνά, έχουν ενδομητριωσικές κύστες ή κρύβουν περιτοναϊκή προσβολή, που δε φαίνεται χωρίς αυτήν την κινητοποίηση. Κολπική ή ορθοκολπική εξέταση κατά τη διάρκεια της λαπαροσκόπησης μπορεί περιστασιακά να αποκαλύψει βαθιές και διηθητικές βλάβες που ίσως δε φαίνονται στην επέμβαση. Η θέση, ο τύπος και η έκταση των βλαβών, πρέπει να καταγράφονται και η νόσος να σταδιοποιείται σύμφωνα με το θεσπισμένο σύστημα ταξινόμησης της Αμερικανικής εταιρεία γονιμότητας. Περιτοναϊκές και οπισθοπεριτοναϊκές εμφυτεύσεις: Οι κλινικά εμφανείς περιτοναϊκές βλάβες μπορεί να είναι τυπικές (μελαγχρωστικές) ή άτυπες. Οι τυπικές βλάβες αποτελούν σκοτεινόχρωμα οζίδια που περιβάλλονται από πυκνή ινώδη πλάκα από περιτόναιο. Η νόσος επιβεβαιώνεται ιστολογικά στο 76% έως 93% των περιπτώσεων. Περισσότερες από τις μισές περιπτώσεις παρουσιάζονται με άτυπη, μη μελαχρωστική ενδομητρίωση. Η ενδομητρίωση εμφανίζεται με ποικιλία μορφών (Πίνακας 5) όπως σοκολατοειδείς κύστες, φυσαλίδες, οζίδια, συμφυτικές επιφάνειες, κόκκινες, βυσσινί και μπλε μοροειδείς βλάβες και περιτοναϊκούς θυλάκους (Εικόνα 12). Σε νέες γυναίκες ανευρίσκονται καθαρές βλατίδες ενώ κόκκινες και μαύρες παρατηρούνται αργότερα. Πιστεύεται ότι το τελευταίο στάδιο των ενδομητριωσικών εμφυτεύσεων είναι μια πλάκα λευκού, ουλοποιημένου περιτοναίου ή μια τυπική μελαγχρωστική βλάβη. Βέβαια όλοι οι τύποι βλαβών μπορεί να συνυπάρχουν στην ίδια ασθενή. Μερικές περιτοναϊκές βλάβες σχηματίζουν λεπτές αναδιπλώσεις και γίνονται εμφανείς με έγχυση κρυσταλλοειδούς στο ευθυμητρικό κόλπωμα. Αυτή η τεχνική συνδέεται με μια δοκιμασία φυσαλίδας η οποία περιλαμβάνει σύντομες εγχύσεις κρυσταλλοειδούς στο ευθυμητρικό κόλπωμα. Αυτή η εξέταση χαρακτηρίζεται θετική όταν εμφανιστεί μεγάλος αριθμός 281

9 σαπωνόμορφων φυσαλίδων. Η περίπτωση αυτή αποτελεί ένδειξη ενδομητρίωσης με 100% ευαισθησία και 88% ειδικότητα. Μερικές βλάβες φαίνονται καλύτερα με το χρωματισμό του περιτοναϊκού αίματος όπου καλύπτεται η περιτοναϊκή επιφάνεια με αιματηρό περιτοναϊκό υγρό και οι δύσκολες βλάβες ανιχνεύονται ευκολότερα. Βλάβες οι οποίες διηθούν τουλάχιστον 5 mm σε βάθος κάτω από την περιτοναϊκή επιφάνεια χαρακτηρίζονται ως εν τω βάθει ενδομητρίωση, η οποία είναι ενεργή νόσος και συνδέεται με πυελικό άλγος. Η διάγνωσή της μπορεί να απαιτήσει την προσεκτική και συστηματική ψηλάφηση με ανιχνευτή. Τελικά όμως, το βάθος διήθησης καθορίζεται μόνο κατά το χρόνο εκτομής της βλάβης. Εικόνα 13. Βιοψία-ιστοτεμάχιο ενδομητρίωσης. Συμφύσεις Οι συμφύσεις που προκαλούνται από την ενδομητρίωση μπορεί να ανιχνευτούν σε οποιοδήποτε σημείο της περιτοναϊκής κοιλότητας. Γίνονται ορατές μετά από συστηματική κινητοποίηση των πυελικών και των κοιλιακών οργάνων ενώ καθίσταται απαραίτητη η εκτίμηση της πυκνότητάς τους (υμενώδεις, αγγειακές, πυκνές ή ινώδεις). Επιπλέον πρέπει να ανευρίσκεται σε ποιο σημείο περιορίζεται η κινητικότητα των οργάνων. Σε υπογόνιμες ασθενείς, είναι σημαντικό να εκτιμηθούν οι συμφύσεις στις ωοθήκες και στις σάλπιγγες. Η πρόγνωση σχετίζεται με το ποσοστό κάλυψης της επιφάνειάς τους. Η αναθεωρημένη ταξινόμηση της Αμερικανικής Εταιρείας Γονιμότητας παρέχει ικανοποιητικό πλαίσιο κατανόησης, περιγραφής και καταγραφής των βλαβών. Ενδομητριώματα Τα ενδομητριώματα στη λαπαροσκοπική εξέταση φαίνονται σαν καφεοειδείς κύστες με λεία τοιχώματα. Συνήθως παρατηρούνται άλλα χαρακτηριστικά της ενδομητρίωσης όπως συμφύσεις και περιτοναϊκές βλάβες. Κατά την εκτομή ελευθερώνεται πυκνό καφεοειδές σοκολατοειδές υγρό. Περιστασιακά τα ενδομητριώματα συγχέονται με παλιά αιμορραγικά σωμάτια ή σπανιότερα με ωοθηκικό καρκίνωμα. Σε ασθενείς υψηλού κινδύνου για ενδομητρίωση όταν το μέγεθος των ωοθηκών είναι μεγαλύτερο του φυσιολογικού συνιστάται παρακέντηση των ωοθηκών με σκοπό την ανίχνευση μικρών και εν τω βάθει βλαβών. Βιοψία-ιστολογική εκτίμηση Παρόλο που μια λαπαροσκοπική εικόνα είναι ενδεικτική της νόσου είναι αναγκαία η λήψη του ύποπτου ιστού και η ιστολογική επιβεβαίωση 9,10 για τη διάγνωση της νόσου. Από ιστολογικής πλευράς απαραίτητη προϋπόθεση για τη διάγνωση της ενδομητρίωσης είναι η συνύπαρξη αδένων και στρώματος (Εικόνα 13). Εκτός από τις μαύρες, γαλαζωπές και κόκκινες βλάβες, άχρωμες περιτοναϊκές βλάβες, που μπορεί να είναι λευκωπές ή ελαφρώς γκριζωπές ή ακόμα και διαυγείς, αντιπροσωπεύουν ενδομητρίωση στην πλειονότητα των ιστολογικών μελετημένων βιοψιών. Κίτρινες και καφεκίτρινες περιτοναϊκές βλάβες καθώς και περιτοναϊκοί θύλακοι και ωοθηκικές συμφύσεις μπορούν επίσης να περιέχουν ενδομητριωτικό ιστό. Βέβαια, βλάβες που φαίνονται ως τυπική ενδομητρίωση έχουν αποκαλύψει αιμαγγειώματα, άνθρακα, υλικό παλαιάς συρραφής, νεκρωτικές έκτοπες κυήσεις, καρκινώματα ωοθήκης και καρκινώματα μαστού. Έχουν γίνει μελέτες με χρήση ηλεκτρονικού μικροσκοπίου σαρώσεως με τις οποίες έχει αποδειχθεί η ύπαρξη ενδομητρίωσης μέσα στο περιτόναιο ή οπισθοπεριτοναϊκά σαν μικροσκοπικές εστίες, μη αναγνωρίσιμες ωστόσο με τη λαπαροσκόπηση. Για αυτό το λόγο η ενδομητρίωση παραμένει συχνά μια κατάσταση αδιάγνωστη και υποσταδιοποιημένη. Μια νέα εξέλιξη στη διάγνωση της ενδομητρίωσης είναι η εκπομπή φωτός μετά από έκθεση σε ακτίνες Laser. Ορισμένα φάρμακα που συγκεντρώνονται στις ενδομητριωτικές εστίες μπορούν δυναμικά να χρησιμοποιηθούν ως φωτοενισχυτές για να αυξήσουν το φθορισμό και να βελτιώσουν έτσι την ανακάλυψη και την εντόπιση της ενδομητρίωσης. 282

10 Συμπεράσματα Η ενδομητρίωση απαντάται στο 10% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας. Τα σημεία και τα συμπτώματα είναι πολλά και πρέπει να θέτουν την υπόνοια ύπαρξης της νόσου. Συμπτώματα όπως η υπογονιμότητα, χρόνιο πυελικό άλγος είναι ενδεικτικά της νόσου. Η φυσική εξέταση της γυναίκας μπορεί να είναι φυσιολογική, αλλά ορισμένα ευρήματα, αν και μη ειδικά είναι στενά συνδεδεμένα με την παρουσία της νόσου. Η αναγνώριση της νόσου με τη λαπαροσκόπηση παραμένει απαραίτητη διαδικασία για τη διάγνωση, αλλά η άτυπη μορφή της νόσου πρέπει να αναγνωρίζεται. Ιστολογική εξέταση πρέπει να γίνεται σε κάθε αμφίβολη περίπτωση και η πιθανότητα ύπαρξης κρυφής μακροσκοπικής και μικροσκοπικής νόσου πρέπει να ελέγχεται. Οι απεικονιστικές τεχνικές μπορούν να βοηθήσουν στη διάγνωση και στον καθορισμό του μεγέθους, της θέσης και της έκτασης της νόσου, ωστόσο δεν αποτελούν τη βάση της διάγνωσης. Οι ορολογικές δοκιμασίες αποτελούν πεδίο ενεργούς έρευνας για να βοηθήσουν στη διάγνωση της νόσου. Ο υπολογισμός των αντιενδομητριωτικών αντισωμάτων περιορίζεται σήμερα, αλλά οι μελέτες έχουν δείξει μια υψηλή ευαισθησία και ειδικότητα. Ο προσδιορισμός του CA-125 του ορού έχει μια σχετική χαμηλή ευαισθησία και δε θα ήταν κατάλληλος ως δοκιμασία επιλογής υπογόνιμων πληθυσμών. Βέβαια σε γυναίκες με σημεία, συμπτώματα ή φυσικά ευρήματα που συνηγορούν για ενδομητρίωση, η ορολογική αυτή δοκιμασία έχει αποδεκτή ευαισθησία και πολύ υψηλή ειδικότητα. Summary Endometriosis is a medical condition in women typically seen during the reproductive years. Symptoms and sights of this condition are not pathognomic. Women in age of with pelvic pain, menses disorders and infertility should be checked for endometriosis. Case history of the patient and clinical exam are very important for the diagnosis. Tests to check for physical clues of endometriosis include peritoneal, tissue and horologic markers (CA-125), use of imaging tests (MRI and Ultrasound). However the only way to diagnose endometriosis is by laparoscopy or other types of surgery with lesion biopsy. Key words: endometriosis, laparoscopy, infertility, dyspareunia, dysmenorrhea Βιβλιογραφία 1. Στέλιος Π. Μιχαλάς. Επίτομη Μαιευτική και Γυναικολογία. Επιστημονικές Εκδόσεις Παρισιάνου Α.Ε 2000 κεφ. 34 (Ενδομητρίωση). 2. Αριστείδης Αντσακλής. Μαιευτική και Γυναικολογία. Επιστημονικές Εκδόσεις Παρισιάνου Α.Ε 2008, κεφ 61 ( Αδενομύωση- Ενδομητρίωση ). 3. Κουμαντάκης Γ., Κουμαντάκης Ε., Ματαλλιωτάκης Ι., Πανίδης Δ., Γουμένου Α. Ενδομητρίωση-Αδενομύωση. Έτος έκδοσης:2004, Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης. 4. Alfonso Baldi et al. Endometriosis: Pathogenesis, diagnosis, therapy and association with cancer (Review). Fondazione Italiana Endometriosi, Rome, 2Department of Biochemistry, Section of Pathology, Second University of Naples, Naples, Italy, Oncology reports 2008; 19: Mohamed A. Bedaiwy, Tommaso Falcone. Laboratory testing for endometriosis. Department of Obstetrics and Gynecology, the Cleavelant Clinic Foundation, USA-10/ Bazot M, Bornier C, Dubernard G, Roseau G, Cortez A and Darai E. Accuracy of magnetic resonance imaging and rectal endoscopic sonography for the prediction of location of deep pelvic endometriosis. 7. Nazif Erkan et al. Rectosigmoid endometriosis. Departments of General Surgery, Obstetrics and Gynecology and Pathology, Izmir Training and Research Hospital, Izmir-Department of General Surgery, Ege University, School of Medicine, Izmir Bouhmidi A, Sánchez Torres A, Martínez Jiménez T, Sáez Macia R, Sánchez de la Villa G. Endometriosis rectosigmoidea. 1 y C. Montes Clavero2, Servicios de Medicina Interna. Sección de Aparato Digestivo,Cirugía General y de2anatomía Patológica. Hospital Rafael Méndez. Lorca, Murcia, Revista Espaniola De enferemades Digestivas Martin DC, Armic R and Sehg FA. Histologic diagnosis of endometriosis. J. Gynecol. Surg. 1990; 6: Nissole M, Caspanas-Roux F and Donnez J. Histologic study of occult endometriosis after hormonal therapy. Fert. Steril. 1988; 49: Γ Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, ΠΓΝ «Αττικόν» 283

Ασυνήθεις απεικονιστικές εκδηλώσεις ενδομητρίωσης: Παρουσίαση ενδιαφερόντων περιστατικών

Ασυνήθεις απεικονιστικές εκδηλώσεις ενδομητρίωσης: Παρουσίαση ενδιαφερόντων περιστατικών Ασυνήθεις απεικονιστικές εκδηλώσεις ενδομητρίωσης: Παρουσίαση ενδιαφερόντων περιστατικών Α Εργαστήριο Ακτινολογίας, Ιατρική Σχολή, Αρεταίειο Νοσοκομείο Πρέζα Ουρανία, Μπουργιώτη Χάρις, Κουρέας Ανδρέας,

Διαβάστε περισσότερα

Γεώργιος Α. Ανδρουτσόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Πατρών. Πυελική μάζα

Γεώργιος Α. Ανδρουτσόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Πατρών. Πυελική μάζα Γεώργιος Α. Ανδρουτσόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Πατρών Πυελική μάζα Επιδημιολογία Η πυελική μάζα είναι ένα σχετικά συχνό κλινικό εύρημα. Σε αρκετές περιπτώσεις

Διαβάστε περισσότερα

7. ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΩΣΗ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΕΝΤΟΠΙΣΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

7. ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΩΣΗ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΕΝΤΟΠΙΣΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ Η ενδομητρίωση ορίζεται ως η παρουσία ενδομητριοειδούς ιστού εκτός της ενδομητρικής κοιλότητας, η οποία προκαλεί χρόνια φλεγμονώδη αντίδραση. Είναι μια γυναικολογική πάθηση που

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΩΟΘΗΚΩΝ. Θ. Πανοσκάλτσης MD, PhD, FRCOG, CCST (UK) Γυναικολόγος Ογκολόγος. Αρεταίειον Νοσοκομείο, Αθήνα

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΩΟΘΗΚΩΝ. Θ. Πανοσκάλτσης MD, PhD, FRCOG, CCST (UK) Γυναικολόγος Ογκολόγος. Αρεταίειον Νοσοκομείο, Αθήνα ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΩΟΘΗΚΩΝ Θ. Πανοσκάλτσης MD, PhD, FRCOG, CCST (UK) Γυναικολόγος Ογκολόγος Λέκτορας, 2 η Πανεπιστημιακή Κλινική Μαιευτικής Γυναικολογίας Αρεταίειον Νοσοκομείο, Αθήνα ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο καρκίνος ωοθηκών

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Αλίκη Τσερκέζογλου, Γυναικολόγος Ογκολόγος, Τέως Συντονίστρια Διευθύντρια Νοσοκομείου «Ο Άγιος Σάββας», Συνεργάτις Ευρωκλινική Αθηνών

Γράφει: Αλίκη Τσερκέζογλου, Γυναικολόγος Ογκολόγος, Τέως Συντονίστρια Διευθύντρια Νοσοκομείου «Ο Άγιος Σάββας», Συνεργάτις Ευρωκλινική Αθηνών Γράφει: Αλίκη Τσερκέζογλου, Γυναικολόγος Ογκολόγος, Τέως Συντονίστρια Διευθύντρια Νοσοκομείου «Ο Άγιος Σάββας», Συνεργάτις Ευρωκλινική Αθηνών Ο καρκίνος του ενδομητρίου αναπτύσσεται στο ενδομήτριο, που

Διαβάστε περισσότερα

18. ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ

18. ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ 18. ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ Ο καρκίνος του ενδομητρίου είναι η συχνότερη μορφή γυναικολογικού καρκίνου στις ΗΠΑ ( 6% όλων των νεοδιαγνωσθέντων καρκίνων στις γυναίκες). Η πρόγνωση είναι σχετικά καλή καθώς

Διαβάστε περισσότερα

Πυελική μάζα. Ενότητα 3: Πύελος Παθολογία πυέλου

Πυελική μάζα. Ενότητα 3: Πύελος Παθολογία πυέλου Πυελική μάζα Ενότητα 3: Πύελος Παθολογία πυέλου Γεώργιος Α. Ανδρουτσόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Ιατρική Σχολή Μαιευτικής - Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Πατρών Σκοποί ενότητας Παρουσίαση Πυελικής Μάζας Πρόπτωση

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ ΛΕΚΤΟΡΑΣ Α ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ & ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘ. Α.

ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ ΛΕΚΤΟΡΑΣ Α ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ & ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘ. Α. ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ ΛΕΚΤΟΡΑΣ Α ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ & ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘ. Α. ΑΝΤΣΑΚΛΗΣ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ Η ανικανότητα σύλληψης μετά από ένα χρόνο σεξουαλικών

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Θάνος Παπαθανασίου, Μευτήρας - Γυναικολόγος

Γράφει: Θάνος Παπαθανασίου, Μευτήρας - Γυναικολόγος Γράφει: Θάνος Παπαθανασίου, Μευτήρας - Γυναικολόγος Ένα πέπλο μυστηρίου καλύπτει τη γυναικολογική πάθηση που λέγεται "ενδομητρίωση". Έχει δύσκολο όνομα, άγνωστη προέλευση, ποικιλία στη εμφάνιση και τη

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ

ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ Οι όζοι του θυρεοειδούς είναι συχνοί και αποτελούν το συχνότερο ενδοκρινολογικό πρόβλημα σε πολλές χώρες. Οι πιθανότητες ότι κάποιος θα ανακαλύψει έναν τουλάχιστον όζο θυρεοειδούς είναι 1 στις 10 ενώ σε

Διαβάστε περισσότερα

διαταραχές και δυσκολία στη βάδιση άνοια επιδείνωση του ελέγχου της διούρησης- ακράτεια ούρων

διαταραχές και δυσκολία στη βάδιση άνοια επιδείνωση του ελέγχου της διούρησης- ακράτεια ούρων ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟΣ Το εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ) είναι ένα υγρό το οποίο περιβάλλει τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό και είναι υπεύθυνο για την προστασία και τη θρέψη τους. Ο υδροκέφαλος είναι μια παθολογική

Διαβάστε περισσότερα

Συχνότητα. Άντρες Γυναίκες 5 1. Νεαρής και μέσης ηλικίας

Συχνότητα. Άντρες Γυναίκες 5 1. Νεαρής και μέσης ηλικίας Η αιτιολογία της πάθησης είναι άγνωστη, αν και έχει μεγάλη σχέση με το κάπνισμα καθώς το 90% των ασθενών είναι ενεργείς καπνιστές Συχνότητα Άντρες Γυναίκες 5 1 Νεαρής και μέσης ηλικίας Στο 60% των περιπτώσεων

Διαβάστε περισσότερα

1 o ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΥΠΕΡΗΧΩΝ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ ΣΤΗ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ.

1 o ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΥΠΕΡΗΧΩΝ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ ΣΤΗ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ. www.usgyn2017.mdcongress.gr 1 o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΥΠΕΡΗΧΩΝ ΣΤΗ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΑ Crowne Plaza Hotel - Αθηνα 10-12 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Οργανωτική Επιτροπή Συμποσίου Πρόεδρος: Αντιπρόεδρος: Γραμματέας:

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Dr. Μιχάλης Λαζανάκης M.R.C.O.G, C.C.S.T, Γυναικολόγος - Χειρουργός - Μαιευτήρας

Γράφει: Dr. Μιχάλης Λαζανάκης M.R.C.O.G, C.C.S.T, Γυναικολόγος - Χειρουργός - Μαιευτήρας Γράφει: Dr. Μιχάλης Λαζανάκης M.R.C.O.G, C.C.S.T, Γυναικολόγος - Χειρουργός - Μαιευτήρας Τί είναι η λαπαροσκόπηση; Λαπαροσκόπηση είναι μια χειρουργική μέθοδος η οποία μέσω μιάς μικρής «τρύπας» στην κοιλιά

Διαβάστε περισσότερα

ΛΙΘΙΑΣΗ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ - ΝΕΦΡΩΝ - ΟΥΡΗΤΗΡΑ - ΚΥΣΤΕΩΣ - ΟΥΡΗΘΡΑΣ

ΛΙΘΙΑΣΗ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ - ΝΕΦΡΩΝ - ΟΥΡΗΤΗΡΑ - ΚΥΣΤΕΩΣ - ΟΥΡΗΘΡΑΣ ΛΙΘΙΑΣΗ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ - ΝΕΦΡΩΝ - ΟΥΡΗΤΗΡΑ - ΚΥΣΤΕΩΣ - ΟΥΡΗΘΡΑΣ Τι είναι η "λιθίαση του ουροποιητικού" Λιθίαση ουροποιητικού είναι η δημιουργία λίθου ή λίθων μέσα στην αποχετευτική μοίρα του

Διαβάστε περισσότερα

Στην περισσότερο επιτυχημένη αντιμετώπιση του καρκίνου έχει συμβάλλει σημαντικά η ανακά-λυψη και εφαρμογή των καρκινι-κών δεικτών.

Στην περισσότερο επιτυχημένη αντιμετώπιση του καρκίνου έχει συμβάλλει σημαντικά η ανακά-λυψη και εφαρμογή των καρκινι-κών δεικτών. Όλες μαζί οι μορφές καρκίνου αποτελούν, παγκοσμίως τη δεύτερη αιτία θανάτου μετά από τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Τα κρούσματα συνεχώς αυξάνονται και σε πολλές αναπτυγμένες χώρες αποτελεί την πρώτη αιτία

Διαβάστε περισσότερα

Aπρόοπτος γυναικολογικός καρκίνος. Γεώργιος Κολιόπουλος MRCOG PhD

Aπρόοπτος γυναικολογικός καρκίνος. Γεώργιος Κολιόπουλος MRCOG PhD Aπρόοπτος γυναικολογικός καρκίνος Γεώργιος Κολιόπουλος MRCOG PhD Εισαγωγή Οι γυναικολογικές επεμβάσεις για καλοήθη ένδειξη είναι πολύ συχνές (500.000/έτος στις ΗΠΑ) Προεγχειρητική εκτίμηση για αποκλεισμό

Διαβάστε περισσότερα

Μια συνηθισμένη, αλλά πολύ συχνά αδιάγνωστη αιτία, χρόνιου πυελικού πόνου στις γυναίκες

Μια συνηθισμένη, αλλά πολύ συχνά αδιάγνωστη αιτία, χρόνιου πυελικού πόνου στις γυναίκες Γράφει: Αθανάσιος Σιαφάκας, Αγγειοχειρουργός Μια συνηθισμένη, αλλά πολύ συχνά αδιάγνωστη αιτία, χρόνιου πυελικού πόνου στις γυναίκες Υπολογίζεται πως το 1/3 σχεδόν των γυναικών θα παρουσιάσουν κάποια στιγμή

Διαβάστε περισσότερα

Καλοήθεις παθήσεις των μαστών

Καλοήθεις παθήσεις των μαστών Καλοήθεις παθήσεις των μαστών Dr. Παναγιώτης Παπαλάμπρος MD, DFFP, BMS, BSCCP, CCST Μαιευτήρας - Χειρουργός Γυναικολόγος Εισαγωγή Ως γνωστόν, όπως όλα τα θηλαστικά ζώα, έτσι και ο άνθρωπος έχουν μαστούς.

Διαβάστε περισσότερα

gr

gr ΟΡΙΣΜΟΣ - ΕΠΙ ΗΜΙΟΛΟΓΙΑ Αδυναµία σύλληψης µετά από ένα έτος ελεύθερων επαφών. Αφορά το 10 15% όλων των ζευγαριών αναπαραγωγικής ηλικίας. Η συχνότητα της υπογονιµότητας εξαρτάται από την ηλικία της γυναίκας.

Διαβάστε περισσότερα

Τµήµα Υπερήχων & Εµβρυοµητρικής Ιατρικής. Το θαύµα... της ζωής!

Τµήµα Υπερήχων & Εµβρυοµητρικής Ιατρικής. Το θαύµα... της ζωής! Τµήµα Υπερήχων & Εµβρυοµητρικής Ιατρικής Το θαύµα... της ζωής! Οι Υπέρηχοι Εγκυμοσύνης... Τμήμα Υπερήχων & Εμβρυομητρικής Ιατρικής Στο Τμήμα Υπερήχων & Εμβρυομητρικής Ιατρικής της ΡΕΑ Μαιευτικής Γυναικολογικής

Διαβάστε περισσότερα

Πολύποδες χοληδόχου κύστης: Τι είναι και ποιά η αντιμετώπιση τους.

Πολύποδες χοληδόχου κύστης: Τι είναι και ποιά η αντιμετώπιση τους. Πολύποδες χοληδόχου κύστης: Τι είναι και ποιά η αντιμετώπιση τους. Οι πολύποδες της χοληδόχου κύστης είναι ένα σύνηθες εύρημα στις διαγνωστικές εξετάσεις στην πλειονότητα των ασθενών. Οι πολύποδες στην

Διαβάστε περισσότερα

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΕΝ ΟΜΗΤΡΙΟΥ

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΕΝ ΟΜΗΤΡΙΟΥ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΕΝ ΟΜΗΤΡΙΟΥ Κ. ΣΥΚΙΩΤΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Γ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗΣ-ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ - ΟΓΚΟΛΟΓΟΣ Η ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ του καρκίνου του

Διαβάστε περισσότερα

www.cirse.org www.uterinefibroids.eu

www.cirse.org www.uterinefibroids.eu Εμβολισμός Ινομυωμάτων Μήτρας Ενημέρωση Ασθενών Επεμβατική Ακτινολογία: Η εναλλακτική σου στη χειρουργική www.cirse.org www.uterinefibroids.eu Cardiovascular and Interventional Radiological Society of

Διαβάστε περισσότερα

ΑΔΕΝΟΜΥΩΣΗ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΩΣΗ. Λίντα Γιαννικάκη Επιμελήτρια Α Νοσ.ΠΑ.Γ.Ν.Η.

ΑΔΕΝΟΜΥΩΣΗ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΩΣΗ. Λίντα Γιαννικάκη Επιμελήτρια Α Νοσ.ΠΑ.Γ.Ν.Η. ΑΔΕΝΟΜΥΩΣΗ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΩΣΗ Λίντα Γιαννικάκη Επιμελήτρια Α Νοσ.ΠΑ.Γ.Ν.Η. Αδενομύωση (εσωτερική ενδομητρίωση) Σε γυναίκες περιεμμηνοπαυσιακής και τέλους αναπαραγωγικής ηλικίας. Σπάνια σε μετεμμηνοπαυσιακές,

Διαβάστε περισσότερα

Δρ. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΟΥΖΟΥΡΗΣ ΓΕΝΙΚΟΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ

Δρ. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΟΥΖΟΥΡΗΣ ΓΕΝΙΚΟΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ Δρ. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΟΥΖΟΥΡΗΣ ΓΕΝΙΚΟΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ Κάθε κατάσταση που εμφανίζεται με αιφνίδιο, οξύ κοιλιακό πόνο και άλλοτε άλλα συνοδά συμπτώματα ανήκει στα διαφοροδιαγνωστικά πλαίσια της οξείας κοιλίας. Ο γιατρός

Διαβάστε περισσότερα

1) Τι είναι η Ορμονοθεραπεία;

1) Τι είναι η Ορμονοθεραπεία; Γράφει: Χρήστος Μαρκόπουλος, Αν. Καθηγητής Χειρουργικής Ιατρικής Σχολής Αθηνών, Διευθυντής Κλινικής Μαστού Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, Πρόεδρος Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας Μαστού 1) Τι είναι η Ορμονοθεραπεία;

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΟΣ ΕΙΛΕΟΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΟΛΙΚΗ ΚΥΣΤΕΚΤΟΜΗ

ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΟΣ ΕΙΛΕΟΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΟΛΙΚΗ ΚΥΣΤΕΚΤΟΜΗ Α.Ν.Θ. ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ/ΝΤΗΣ Dr. Γ. ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΟΣ ΕΙΛΕΟΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΟΛΙΚΗ ΚΥΣΤΕΚΤΟΜΗ Dr. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΠ. ΕΥΘΥΜΙΟΠΟΥΛΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ Α.Ν.Θ. «ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ» Ορισμός

Διαβάστε περισσότερα

21. ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ

21. ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ 21. ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ Ο καρκίνος του μαστού είναι ο πιο συχνός καρκίνος της γυναίκας. Η επίπτωση παγκόσμια είναι περίπου 89 περιστατικά/100.000 γυναίκες ενώ αναφέρονται 800.000 νέα περιστατικά

Διαβάστε περισσότερα

Μήπως έχω Σκληρόδερµα;

Μήπως έχω Σκληρόδερµα; Μήπως έχω Σκληρόδερµα; Για να πληροφορηθώ µýëïò ôçò Σπάνιος ναι... Μόνος όχι Η Πανελλήνια Ένωση Σπανίων Παθήσεων (Π.Ε.Σ.ΠΑ) είναι ο μόνος φορέας, μη κερδοσκοπικό σωματείο, συλλόγων ασθενών σπανίων παθήσεων

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Φ.Ν. Σκοπούλη Καθηγήτρια τον Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών συστηματικός ερυθηματώδης λύκος θεωρείται η κορωνίδα των αυτοάνοσων

Διαβάστε περισσότερα

Στις απορίες μας απαντά ο κος Θεμιστοκλής Σ. Ευκαρπίδης, Γενικός Χειρουργός

Στις απορίες μας απαντά ο κος Θεμιστοκλής Σ. Ευκαρπίδης, Γενικός Χειρουργός Στις απορίες μας απαντά ο κος Θεμιστοκλής Σ. Ευκαρπίδης, Γενικός Χειρουργός Όταν μιλάμε για σκωληκοειδίτιδα αναφερόμαστε στη φλεγμονή της σκωληκοειδούς απόφυσης του τυφλού που οφείλεται σε απόφραξη του

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΕΣ ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΗΣΗΣ

ΟΔΗΓΙΕΣ ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΗΣΗΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΗΣΗΣ Πρόκειται για μία χειρουργική επέμβαση μικρής βαρύτητας, όταν είναι απλά διαγνωστική, η οποία επιτρέπει την άμεση εξέταση και τον πλήρη έλεγχο των εσωτερικών γεννητικών οργάνων της

Διαβάστε περισσότερα

Προληπτική Μαστογραφία Ανακαλύπτοντας το DCIS. Ιωάννης Θ. Νατσιόπουλος Ειδικός Χειρουργός Μαστού

Προληπτική Μαστογραφία Ανακαλύπτοντας το DCIS. Ιωάννης Θ. Νατσιόπουλος Ειδικός Χειρουργός Μαστού Προληπτική Μαστογραφία Ανακαλύπτοντας το DCIS Ιωάννης Θ. Νατσιόπουλος Ειδικός Χειρουργός Μαστού Ductal Carcinoma in Situ Πορογενές καρκίνωμα in Situ In Situ = επί τόπου Τοπικό πορογενές καρκίνωμα; Ductal

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι η προοδευτική, μη αναστρέψιμη μείωση της νεφρικής λειτουργίας, η οποία προκαλείται από βλάβη του νεφρού ποικίλης αιτιολογίας. Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ

ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ Τι είναι ο υδροκέφαλος παθολογική αύξηση της ποσότητας εγκεφαλονωτιαίου υγρού εντός της κρανιακής κοιλότητας που αντανακλά σε αύξηση των διαστάσεων των κοιλιών του εγκεφάλου. Η

Διαβάστε περισσότερα

Με ποια συμπτώματα μπορεί να εκδηλώνεται η κοιλιοκάκη;

Με ποια συμπτώματα μπορεί να εκδηλώνεται η κοιλιοκάκη; ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗ Σαββίδου Αβρόρα Η κοιλιοκάκη είναι η δυσανεξία (κάτι που ο οργανισμός δεν ανέχεται) στη γλουτένη, πρωτεΐνη που υπάρχει στο σιτάρι, το κριθάρι, τη βρώμη και τη σίκαλη. Η αντίδραση του οργανισμού

Διαβάστε περισσότερα

Λαπαροσκοπική Υστερεκτομία

Λαπαροσκοπική Υστερεκτομία Λαπαροσκοπική Υστερεκτομία Θεόδωρος Δ. Θεοδωρίδης MD, PhD, DFFP Αναπληρωτής Καθηγητής A Μαιευτική & Γυναικολογική Κλινική Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Θεσσαλονίκη 13 Απριλίου 2018 Σύμφωνα με

Διαβάστε περισσότερα

Καρκινικοί δείκτες: υπερεκτιμούνται, τρομοκρατούν, παραπλανούν... Τι πραγματικά ισχύει;

Καρκινικοί δείκτες: υπερεκτιμούνται, τρομοκρατούν, παραπλανούν... Τι πραγματικά ισχύει; Καρκινικοί δείκτες: υπερεκτιμούνται, τρομοκρατούν, παραπλανούν... Τι πραγματικά ισχύει; Μανόλης Μούστος Ιατρός Βιοπαθολόγος Ανοσολογικό Τμήμα ΒΓΝΗ Στις Δυτικές κοινωνίες, ο καρκίνος προκαλεί έναν στους

Διαβάστε περισσότερα

Χαράλαμπος Κ Σταθόπουλος. Ογκολογικό Τμήμα - ιευθυντής ΕΣΥ

Χαράλαμπος Κ Σταθόπουλος. Ογκολογικό Τμήμα - ιευθυντής ΕΣΥ Γυναίκα 53 ετών με ιστορικό ca ωοθηκών, αυξανόμενη τιμή CA 125, και λεμφαδενοπάθεια τραχήλου - μεσοθωρακίου με μετρίου βαθμού ανοσολογική διέγερση. Χαράλαμπος Κ Σταθόπουλος Ογκολογικό Τμήμα - ιευθυντής

Διαβάστε περισσότερα

«ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΕΝΑ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟ ΖΕΥΓΑΡΙ ΜΗΤΕΡΑ «ΜΟΝΑΔΑ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ» ΤΖΕΦΕΡΑΚΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

«ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΕΝΑ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟ ΖΕΥΓΑΡΙ ΜΗΤΕΡΑ «ΜΟΝΑΔΑ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ» ΤΖΕΦΕΡΑΚΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ «ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΕ ΕΝΑ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟ ΖΕΥΓΑΡΙ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΕΓΕΡΣΗ ΤΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ» ΤΖΕΦΕΡΑΚΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ «ΜΟΝΑΔΑ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ» ΜΗΤΕΡΑ Η εξέλιξη στην υπερηχογραφική τεχνολογία

Διαβάστε περισσότερα

Α ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ & ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ Γ.Ν.Α. «ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ» ΝΟΣΟΣ PAGET ΑΙΔΟΙΟΥ

Α ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ & ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ Γ.Ν.Α. «ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ» ΝΟΣΟΣ PAGET ΑΙΔΟΙΟΥ Α ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ & ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ Γ.Ν.Α. «ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ» ΝΟΣΟΣ PAGET ΑΙΔΟΙΟΥ Κουτρούµπα Ι, Χαϊδόπουλος Δ, Θωµάκος Ν, Σωτηροπούλου Μ, Καθοπούλης Ν, Βλάχος

Διαβάστε περισσότερα

17. ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΜΗΤΡΑΣ

17. ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΜΗΤΡΑΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ - ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ Αιτιολογία: επίμονη λοίμωξη με ογκογόνο στέλεχος HPV (16, 18, 31, 33, 35, 45 κλπ) Πρωτογενής πρόληψη: εμβολιασμός (2 εμβόλια τετραδύναμο, διδύναμο) Δευτερογενής πρόληψη: προγράμματα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΚΌΛΛΗΣΗ ΠΛΑΚΟΎΝΤΑ

ΑΠΟΚΌΛΛΗΣΗ ΠΛΑΚΟΎΝΤΑ ΑΠΟΚΌΛΛΗΣΗ ΠΛΑΚΟΎΝΤΑ Παθοφυσιολογία, Διάγνωση και Αντιμετώπιση Alexander Kofinas, MD Director Kofinas Perinatal Associate Professor Clinical Obstetrics and Gynecology Cornell University, College of Medicine

Διαβάστε περισσότερα

14. ΤΡΟΦΟΒΛΑΣΤΙΚΗ ΝΟΣΟΣ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ

14. ΤΡΟΦΟΒΛΑΣΤΙΚΗ ΝΟΣΟΣ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ 14. ΤΡΟΦΟΒΛΑΣΤΙΚΗ ΝΟΣΟΣ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΑΤΑΞΗ Υδατιδώδης μύλη κύηση ολική μερική Διεισδυτική μύλη κύηση Χοριοκαρκίνωμα PSTT (placental site trophoblastic tumors) Η ολική και μερική υδατιδώδης

Διαβάστε περισσότερα

Οι σκοποί της Εταιρείας μας είναι επιστημονικοί και κοινωνικοί και αφορούν στην:

Οι σκοποί της Εταιρείας μας είναι επιστημονικοί και κοινωνικοί και αφορούν στην: Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί τη συχνότερη νεοπλασματική νόσο που προσβάλλει τις γυναίκες, με αρνητικές επιπτώσεις όχι μόνο για την ίδια την ασθενή, αλλά και για το οικογενειακό και φιλικό της περιβάλλον.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΚΤΙΝΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ Από το σημείο στη διάγνωση

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΚΤΙΝΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ Από το σημείο στη διάγνωση ΒΙΡΓΙΛΙΟΥ Σ. ΜΠΕΝΑΚΗ Επ. Καθηγητή Ακτινολογίας ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΚΤΙΝΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ Από το σημείο στη διάγνωση Έκδοση αναθεωρημένη ISBN 960-90471-0-6 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

H ΠΡΟΣΑΥΞΗΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΜΑΓΝΗΤΙΚΗΣ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑΣ (ΜΤ) ΣΤΗ ΣΤΑΔΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΠΡΩΙΜΟ ΔΙΗΘΗΤΙΚΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΜΗΤΡΑΣ

H ΠΡΟΣΑΥΞΗΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΜΑΓΝΗΤΙΚΗΣ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑΣ (ΜΤ) ΣΤΗ ΣΤΑΔΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΠΡΩΙΜΟ ΔΙΗΘΗΤΙΚΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΜΗΤΡΑΣ H ΠΡΟΣΑΥΞΗΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΜΑΓΝΗΤΙΚΗΣ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑΣ (ΜΤ) ΣΤΗ ΣΤΑΔΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΠΡΩΙΜΟ ΔΙΗΘΗΤΙΚΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΜΗΤΡΑΣ Μπουργιώτη Χάρις 1, Χατούπης Κωνσταντίνος 1, Αντωνίου Αριστείδης 1, Ροδολάκης

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι ο HPV; Μετάδοση Η μετάδοση του HPV μπορεί να γίνει με τους παρακάτω τρόπους:

Τι είναι ο HPV; Μετάδοση Η μετάδοση του HPV μπορεί να γίνει με τους παρακάτω τρόπους: Τι είναι ο HPV; Ο HPV (Human Pappiloma Virus) είναι ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων. Είναι μια από τις πιο συχνές σεξουαλικώς μεταδιδόμενες μολύνσεις στον άνθρωπο. Ο HPV είναι ο πιο συχνά σεξουαλικά μεταδιδόμενος

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΑ ΣΠΑΝΙΑ ΑΙΤΙΑ ΕΝΤΟΠΙΣΜΕΝΟΥ ΚΟΙΛΙΑΚΟΥ ΑΛΓΟΥΣ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΤΑΙ ΜΕ ΕΙΚΟΝΑ ΟΞΕΙΑΣ ΚΟΙΛΙΑΣ.

ΜΙΑ ΣΠΑΝΙΑ ΑΙΤΙΑ ΕΝΤΟΠΙΣΜΕΝΟΥ ΚΟΙΛΙΑΚΟΥ ΑΛΓΟΥΣ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΤΑΙ ΜΕ ΕΙΚΟΝΑ ΟΞΕΙΑΣ ΚΟΙΛΙΑΣ. ΚΟΙΛΙΑΚΟΥ ΑΛΓΟΥΣ ΠΟΥ ΕΙΚΟΝΑ ΟΞΕΙΑΣ ΚΟΙΛΙΑΣ. Β Χειρουργική Κλινική. Γ.Ν.Ασκληπιείο Βούλας Εισαγωγή Οι επιπλοικές αποφύσεις είναι θύλακοι του περιτοναίου που εξορμώνται από τον ορογόνο του παχέος εντέρου

Διαβάστε περισσότερα

Η βρογχοκήλη δεν είναι ψηλαφητή ή ορατή ακόμα και σε έκταση του τραχήλου

Η βρογχοκήλη δεν είναι ψηλαφητή ή ορατή ακόμα και σε έκταση του τραχήλου Βρογχοκήλη είναι η διόγκωση του θυρεοειδούς αδένα. Η βρογχοκήλη ποικίλλει σημαντικά σε μέγεθος, και η διόγκωση μπορεί να είναι διάχυτη καθ 'όλη την έκταση του αδένα ή ακανόνιστη και να επηρεάζει μέρος

Διαβάστε περισσότερα

Γκιζάς Β. Χρήστος, Σβάρνα Ευγενία, Μούκα Βασιλική, Αργυροπούλου Ι. Μαρία

Γκιζάς Β. Χρήστος, Σβάρνα Ευγενία, Μούκα Βασιλική, Αργυροπούλου Ι. Μαρία ΜΕΣΟΘΗΛΙΩΜΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΤΟΝΑΙΟΥ: CT ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ Γκιζάς Β. Χρήστος, Σβάρνα Ευγενία, Μούκα Βασιλική, Αργυροπούλου Ι. Μαρία Τμήμα Κλινικής Ακτινολογίας και Απεικόνισης Πανεπιστημιακό

Διαβάστε περισσότερα

Υπεύθυνος επιστημονικής εκπαίδευσης. Επ. καθηγητής Ν. Πανουλής B MAIEYTIKH KAI ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΑΡΕΤΑΙΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ

Υπεύθυνος επιστημονικής εκπαίδευσης. Επ. καθηγητής Ν. Πανουλής B MAIEYTIKH KAI ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΑΡΕΤΑΙΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ Υπεύθυνος επιστημονικής εκπαίδευσης Επ. καθηγητής Ν. Πανουλής B MAIEYTIKH KAI ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΑΡΕΤΑΙΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΔΕΥΤΕΡΑ 1 / 25 12.00-13.00 Συγγενείς ανωμαλίες

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση του ζευγαριού που θέλει να τεκνοποιήσει

Διαχείριση του ζευγαριού που θέλει να τεκνοποιήσει Διαχείριση του ζευγαριού που θέλει να τεκνοποιήσει Υπογονιµότητα: αδυναµία σύλληψης µετά από 1 χρόνο ελεύθερων σεξουαλικών επαφών Ικανότητα σύλληψης/µήνα: ~20% 10-15% των ζευγαριών: πρόβληµα υπογονιµότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΓΕΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΝΕΥΡΥΣΜΑ ΤΗΣ ΚΟΙΛΙΑΚΗΣ ΑΟΡΤΗΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΓΕΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΝΕΥΡΥΣΜΑ ΤΗΣ ΚΟΙΛΙΑΚΗΣ ΑΟΡΤΗΣ ΑΝΕΥΡΥΣΜΑ ΚΟΙΛΙΑΚΗΣ ΑΟΡΤΗΣ Κάθε χρόνο περίπου 200.000 νέοι ασθενείς διαγιγνώσκονται με Ανεύρυσμα Κοιλιακής Αορτής. Είναι γνωστό επίσης, ότι η ρήξη του Ανευρύσματος Κοιλιακής Αορτής οδηγεί σε ποσοστό τουλάχιστον

Διαβάστε περισσότερα

«ΜΑΙΕΥΤΙΚΑ» ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΣΤΗ ΘΗΛΥΚΗ ΓΑΤΑ. Μαρία Μαλιδάκη, Χαράλαμπος Ν. Βερβερίδης Κτηνιατρική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

«ΜΑΙΕΥΤΙΚΑ» ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΣΤΗ ΘΗΛΥΚΗ ΓΑΤΑ. Μαρία Μαλιδάκη, Χαράλαμπος Ν. Βερβερίδης Κτηνιατρική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης «ΜΑΙΕΥΤΙΚΑ» ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΣΤΗ ΘΗΛΥΚΗ ΓΑΤΑ Μαρία Μαλιδάκη, Χαράλαμπος Ν. Βερβερίδης Κτηνιατρική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης «ΜΑΙΕΥΤΙΚΑ» ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΣΤΗ ΘΗΛΥΚΗ ΓΑΤΑ Ο ωοθηκικός κύκλος και

Διαβάστε περισσότερα

Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ

Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ www.printo.it/pediatric-rheumatology/gr/intro Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ Έκδοση από 2016 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΟΙΚΟΓΕΝΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΣ ΠΥΡΕΤΟΣ 1.1 Τι είναι; Ο Οικογενής Μεσογειακός Πυρετός (ΟΜΠ) είναι ένα γενετικά

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΡΟΚΗΛΗ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΟΣΧΕΟΥ - ΥΔΡΟΚΗΛΗ - ΚΙΡΣΟΚΗΛΗ - ΣΥΣΤΡΟΦΗ ΣΠΕΡΜΑΤΙΚΟΥ ΤΟΝΟΥ - ΚΥΣΤΗ ΕΠΙΔΙΔΥΜΙΔΑΣ - ΣΠΕΡΜΑΤΟΚΥΣΤΗ - ΚΥΣΤΕΣ ΟΣΧΕΟΥ

ΥΔΡΟΚΗΛΗ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΟΣΧΕΟΥ - ΥΔΡΟΚΗΛΗ - ΚΙΡΣΟΚΗΛΗ - ΣΥΣΤΡΟΦΗ ΣΠΕΡΜΑΤΙΚΟΥ ΤΟΝΟΥ - ΚΥΣΤΗ ΕΠΙΔΙΔΥΜΙΔΑΣ - ΣΠΕΡΜΑΤΟΚΥΣΤΗ - ΚΥΣΤΕΣ ΟΣΧΕΟΥ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΟΣΧΕΟΥ - ΥΔΡΟΚΗΛΗ - ΚΙΡΣΟΚΗΛΗ - ΣΥΣΤΡΟΦΗ ΣΠΕΡΜΑΤΙΚΟΥ ΤΟΝΟΥ - ΚΥΣΤΗ ΕΠΙΔΙΔΥΜΙΔΑΣ - ΣΠΕΡΜΑΤΟΚΥΣΤΗ - ΚΥΣΤΕΣ ΟΣΧΕΟΥ ΥΔΡΟΚΗΛΗ Είναι η συλλογή υγρού μεταξύ των πετάλων του ιδίως ελυτροειδούς χιτώνα

Διαβάστε περισσότερα

Χρόνιο πυελικό άλγος. Γεώργιος Κ. Καλλιπολίτης. Πανεπιστηµίου Αθηνών. Μητέρα, 19/1/2006 1/2006

Χρόνιο πυελικό άλγος. Γεώργιος Κ. Καλλιπολίτης. Πανεπιστηµίου Αθηνών. Μητέρα, 19/1/2006 1/2006 Χρόνιο πυελικό άλγος Γεώργιος Κ. Καλλιπολίτης Αναπληρωτής Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστηµίου Αθηνών Μητέρα, 19/1/2006 1/2006 Ορισµός Το χρόνιο πυελικό άλγος είναι ένα αρκετά συχνό πρόβληµα στον γυναικείο

Διαβάστε περισσότερα

Συνέντευξη με τον Παθολόγο - Ογκολόγο, Στυλιανό Γιασσά

Συνέντευξη με τον Παθολόγο - Ογκολόγο, Στυλιανό Γιασσά Συνέντευξη με τον Παθολόγο - Ογκολόγο, Στυλιανό Γιασσά Ο καρκίνος του παχέος εντέρου ορθού αποτελεί το δεύτερο πιο συχνό καρκίνο σε γυναίκες και άνδρες και αντιπροσωπεύει το 13% όλων των καρκίνων. Στην

Διαβάστε περισσότερα

Εντοπίζεται συνήθως τυχαία διότι δεν εκδηλώνεται με πόνο. Εξαίρεση αποτελούν κάποιες πολύ σπάνιες προχωρημένες περιπτώσεις.

Εντοπίζεται συνήθως τυχαία διότι δεν εκδηλώνεται με πόνο. Εξαίρεση αποτελούν κάποιες πολύ σπάνιες προχωρημένες περιπτώσεις. 8SELIDO ENTIPO AGALIAZO.indd 1 Εισαγωγή Το έντυπο που κρατάτε στα χέρια σας έχει γραφτεί για να ρίξει φως στα σημαντικά σημεία για τον καρκίνου του θυρεοειδούς ο οποίος αποτελεί έναν από τους πιο σπάνιους

Διαβάστε περισσότερα

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη.

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη. Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη. Καρκίνος του προστάτη Επιδημιολογία: Αποτελεί τον συχνότερα διαγνωσμένο καρκίνο στον άνδρα. 186.320

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΡΟΔΟΥ «ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ» ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΗΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΗΣ

ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΡΟΔΟΥ «ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ» ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΗΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΗΣ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΡΟΔΟΥ «ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ» ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΗΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΗΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΣ ΚΥΣΤΗ Κοίλο μυώδες όργανο που υποδέχεται, αποθηκεύει και αποβάλλει τα ούρα Μέρη της κύστης Κορυφή Σώμα Πυθμένας Ανατομικά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ (PATHOLOGY) Πρόδρομος Χυτίρογλου Εργαστήριο Γενικής Παθολογίας και Παθολογικής Ανατομικής Tμήματος Ιατρικής Α.Π.Θ.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ (PATHOLOGY) Πρόδρομος Χυτίρογλου Εργαστήριο Γενικής Παθολογίας και Παθολογικής Ανατομικής Tμήματος Ιατρικής Α.Π.Θ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ (PATHOLOGY) Πρόδρομος Χυτίρογλου Εργαστήριο Γενικής Παθολογίας και Παθολογικής Ανατομικής Tμήματος Ιατρικής Α.Π.Θ. Παθολογική Ανατομική εξέταση των δομικών αλλοιώσεων

Διαβάστε περισσότερα

Έκτοπος κύηση. Μαιευτήρας Γυναικολόγος,

Έκτοπος κύηση. Μαιευτήρας Γυναικολόγος, Αρχόμενη κύηση Έκτοπος κύηση η Δημήτριος Ζυγούρης, MSc, PhD Μαιευτήρας Γυναικολόγος, Επιστημονικός συνεργάτης ΕΜΓΕ Διάγνωση αρχόμενης κύησης Συμπτώματα 1. Αμηνόρροια Το πρώτο και πιο σημαντικό σύμπτωμα

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Ιωάννης Μπολάνης, Χειρουργός, Εξειδικευθείς στις παθήσεις του γαστρεντερικού συστήµατος & τη Λαπαροσκοπική χειρουργική

Γράφει: Ιωάννης Μπολάνης, Χειρουργός, Εξειδικευθείς στις παθήσεις του γαστρεντερικού συστήµατος & τη Λαπαροσκοπική χειρουργική Γράφει: Ιωάννης Μπολάνης, Χειρουργός, Εξειδικευθείς στις παθήσεις του γαστρεντερικού συστήµατος & τη Λαπαροσκοπική χειρουργική Η σκωληκοειδής απόφυση θεωρείται εµβρυϊκό κατάλοιπο και βρίσκεται στην αρχή

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΑΛΓΟΣ

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΑΛΓΟΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΑΛΓΟΣ Η. Καπιτσίνης 1, Α. Σιαφάκας 2, Χ. Δοντάς 2, Γ. Μπομπότης 2, Λ. Ζιτιρίδου 2, Ι. Στυλιάδης 2 1. ΠΕΔΥ Μονάδα Υγείας Νεαπόλεως Θεσσαλονίκης ειδικός καρδιολόγος,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΕΩΣ

ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΕΩΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΕΩΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ Β ΠΑΝ. ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Κακώσεις Ουρ. κύστεως Κατηγοριοποίηση Ιατρογενές τραύμα Εξωτερικό (μη- ιατρογενές) τραύμα Αμβλέα τραύματα (67-86%) Μηχανισμός απότομης

Διαβάστε περισσότερα

Σύνδροµο Μηροκοτυλιαίας Πρόσκρουσης Femoroacetabular Impingement Syndrome (FAI)

Σύνδροµο Μηροκοτυλιαίας Πρόσκρουσης Femoroacetabular Impingement Syndrome (FAI) Σύνδροµο Μηροκοτυλιαίας Πρόσκρουσης Femoroacetabular Impingement Syndrome (FAI) Τι είναι το σύνδροµο µηροκοτυλιαίας πρόσκρουσης; Φυσιολογικά, η κεφαλή του ισχίου δεν προσκρούει στο χείλος της κοτύλης κατά

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΚΙΝΟ του ΠΡΟΣΤΑΤΗ. Πως να προλάβετε τον ΔΙΑΓΝΩΣΗ Η ΕΓΚΑΙΡΗ ΣΩΖΕΙ ΖΩΕΣ. Επιστημονική Επιμέλεια Ελληνική Ουρολογική Εταιρία

ΚΑΡΚΙΝΟ του ΠΡΟΣΤΑΤΗ. Πως να προλάβετε τον ΔΙΑΓΝΩΣΗ Η ΕΓΚΑΙΡΗ ΣΩΖΕΙ ΖΩΕΣ. Επιστημονική Επιμέλεια Ελληνική Ουρολογική Εταιρία Η ΕΓΚΑΙΡΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΣΩΖΕΙ ΖΩΕΣ Πως να προλάβετε τον ΚΑΡΚΙΝΟ του ΠΡΟΣΤΑΤΗ με ΤΗΝ ΕΥΓΕΝΙΚΗ Χορηγία Επιστημονική Επιμέλεια Ελληνική Ουρολογική Εταιρία με ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ «Αυτές οι πληροφορίες προορίζονται για

Διαβάστε περισσότερα

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή ιατρικής για το μάθημα του καρκίνου του όρχη βασικές γνώσεις :

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή ιατρικής για το μάθημα του καρκίνου του όρχη βασικές γνώσεις : Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή ιατρικής για το μάθημα του καρκίνου του όρχη βασικές γνώσεις : Οι όρχεις αποτελούν κομμάτι του αναπαραγωγικού συστήματος (παραγωγή σπερματοζωάριων) του άνδρα αλλά

Διαβάστε περισσότερα

Συντάχθηκε απο τον/την ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΙΡΗΣ Παρασκευή, 30 Σεπτέμβριος :08 - Τελευταία Ενημέρωση Πέμπτη, 02 Μάρτιος :48

Συντάχθηκε απο τον/την ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΙΡΗΣ Παρασκευή, 30 Σεπτέμβριος :08 - Τελευταία Ενημέρωση Πέμπτη, 02 Μάρτιος :48 Ένας πολύ σημαντικός αδένας, επιστάτης του οργανισμού στην σωστή διαχείριση των ενεργειακών αποθεμάτων του, είναι ο θυρεοειδής. Βρίσκεται στο κατώτερο τριτημόριο του πρόσθιου τμήματος του τραχήλου, έχει

Διαβάστε περισσότερα

Καρκίνος της νεφρικής πυέλου ή του ουρητήρα

Καρκίνος της νεφρικής πυέλου ή του ουρητήρα Καρκίνος του Νεφρού Καρκίνος της νεφρικής πυέλου ή του ουρητήρα Λιθίαση ουροποιητικού συστήματος Στένωση Πυελοουρητηρικής Συμβολής Τα Επινεφρίδια Nεφρικές κύστες Καρκίνος του Νεφρού Το Νεφρικό Καρκίνωμα

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΑ ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΑ Γενικές Αρχές Τεχνική Προετοιμασία - Ενδείξεις Κ. Χατζημιχαήλ Υπερηχογραφική Εικόνα Βλέπουμε τί υφίσταται πριν το όργανοστόχος ακουστικό παράθυρο ακουστικός φραγμός Βλέπουμε

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ ΚΑΙ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ. Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς»

ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ ΚΑΙ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ. Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς» ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ ΚΑΙ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς» ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ Οι επιπλοκές του διαβήτη στον άκρο πόδα αποτελούν μια από τις συχνότερες αιτίες: νοσηρότητας,

Διαβάστε περισσότερα

Ευριπίδης Μαντούδης FRCOG Γυναικολόγος Αναπαραγωγής Μαιευτήρας

Ευριπίδης Μαντούδης FRCOG Γυναικολόγος Αναπαραγωγής Μαιευτήρας Ευριπίδης Μαντούδης FRCOG Γυναικολόγος Αναπαραγωγής Μαιευτήρας Πώς γίνεται η υστεροσκόπηση Η υστεροσκόπηση είναι μια εξέταση με την οποία διερευνάται το εσωτερικό της μήτρας. Γίνεται με τη βοήθεια του

Διαβάστε περισσότερα

5. ΠΕΡΙΝΕΟΤΟΜΙΑ ΡΗΞΕΙΣ ΠΕΡΙΝΕΟΥ

5. ΠΕΡΙΝΕΟΤΟΜΙΑ ΡΗΞΕΙΣ ΠΕΡΙΝΕΟΥ ΠΕΡΙΝΕΟΤΟΜΙΑ Η περινεοτομία είναι μια από τις πιο συνήθεις παρεμβάσεις στη μαιευτική. Ιστορικά ο σκοπός αυτής της διαδικασίας είναι η διευκόλυνση του 2ου σταδίου του τοκετού, με απώτερο στόχο τη βελτίωση

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ Αντωνίου Χαρά Διευθύντρια Β Χειρουργικής Κλινικής Γενικού Νοσοκομείου Χανίων ΣΕ ΤΙ ΘΑ ΑΝΑΦΕΡΘΟΥΜΕ??? Πόσο συχνός είναι ο καρκίνος του μαστού? Ποια αίτια τον προκαλούν?

Διαβάστε περισσότερα

Καρκίνος Μήτρας. Τσικκίνη Αγγελική Επιμελήτρια A ΠΓΝΑ Γ. Γεννηματάς

Καρκίνος Μήτρας. Τσικκίνη Αγγελική Επιμελήτρια A ΠΓΝΑ Γ. Γεννηματάς Καρκίνος Μήτρας Τσικκίνη Αγγελική Επιμελήτρια A ΠΓΝΑ Γ. Γεννηματάς Καρκίνος ενδομητρίου Ο 4 ος σε συχνότητα καρκίνο στις γυναίκες. Πιο συχνός καρκίνος στη πύελο. Πρώιμο σύμπτωμα η κολπική αιμόρροια που

Διαβάστε περισσότερα

Απόφραξη φλέβας του αμφιβληστροειδούς

Απόφραξη φλέβας του αμφιβληστροειδούς Απόφραξη φλέβας του αμφιβληστροειδούς Τι είναι η απόφραξη φλέβας του αμφιβληστροειδούς; Απόφραξη φλέβας του αμφιβληστροειδούς σημαίνει ότι μία φλέβα στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού έχει αποφραχθεί.

Διαβάστε περισσότερα

Ουρολοιμώξεις: Απεικονιστικός έλεγχος ποιος και πότε. Παπαχρήστου Φώτιος Καθηγητής Παιδιατρικής Νεφρολογίας Διευθυντής Α Παιδιατρικής Κλινικής Α.Π.Θ.

Ουρολοιμώξεις: Απεικονιστικός έλεγχος ποιος και πότε. Παπαχρήστου Φώτιος Καθηγητής Παιδιατρικής Νεφρολογίας Διευθυντής Α Παιδιατρικής Κλινικής Α.Π.Θ. Ουρολοιμώξεις: Απεικονιστικός έλεγχος ποιος και πότε Παπαχρήστου Φώτιος Καθηγητής Παιδιατρικής Νεφρολογίας Διευθυντής Α Παιδιατρικής Κλινικής Α.Π.Θ. Σημαντικό παιδιατρικό πρόβλημα Συχνότητα Έως τα 2 χρόνια

Διαβάστε περισσότερα

Γνωριμία με τα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα

Γνωριμία με τα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα Γνωριμία με τα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα Αντώνης Φανουριάκης Μονάδα Ρευματολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας Δ Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν» Αθήνα, 01/02/2016

Διαβάστε περισσότερα

14. ΠΡΟΠΤΩΣΕΙΣ ΓΕΝΝΗΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ

14. ΠΡΟΠΤΩΣΕΙΣ ΓΕΝΝΗΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ ΟΡΙΣΜΟΙ - ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ Οι προπτώσεις των γεννητικών οργάνων αναφέρονται σε ένα ή περισσότερα όργανα και περιλαμβάνουν το τράχηλο, τη μήτρα και τα τοιχώματα του κόλπου. Οι προπτώσεις του κόλπου μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

Τα οφέλη της λαπαροσκοπικής χολοκυστεκτομής στην πράξη - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Δευτέρα, 27 Δεκέμβριος :17

Τα οφέλη της λαπαροσκοπικής χολοκυστεκτομής στην πράξη - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Δευτέρα, 27 Δεκέμβριος :17 Απαντά ο κ. Θεμιστοκλής Ευκαρπίδης, Γενικός Χειρουργός Ίσως λίγοι από εμάς να είμαστε ενημερωμένοι για τη σπουδαία εργασία που εκτελεί στο σώμα μας, ένα από τα όργανα του, η χοληδόχος κύστη. Εκεί μέσα

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Δημήτριος Μιχ. Γιάλβαλης, MD.MSc, Γενικός Χειρουργός-Χειρουργός Ενδοκρινών Αδένων

Γράφει: Δημήτριος Μιχ. Γιάλβαλης, MD.MSc, Γενικός Χειρουργός-Χειρουργός Ενδοκρινών Αδένων Γράφει: Δημήτριος Μιχ. Γιάλβαλης, MD.MSc, Γενικός Χειρουργός-Χειρουργός Ενδοκρινών Αδένων Τι είναι οι χολόλιθοι; Οι χολόλιθοι (πέτρες στη χολή) είναι κρύσταλλοι κυρίως χοληστερόλης που δημιουργούνται στη

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ ΚΑΛΠΑΚΤΣΙΔΟΥ ΒΑΚΙΑΝΗ ΜΑΧΗ

ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ ΚΑΛΠΑΚΤΣΙΔΟΥ ΒΑΚΙΑΝΗ ΜΑΧΗ ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ ΚΑΛΠΑΚΤΣΙΔΟΥ ΒΑΚΙΑΝΗ ΜΑΧΗ Ανωορρηκτικοί κύκλοι Εξωγενή οιστρογόνα Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών Παχυσαρκία Όγκοι ωοθηκών Εφηβία Παραγωγική ηλικία Κλιμακτήριο εμμηνόπαυση ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΟΥΡΩΝ. Αίτια της ακράτειας

ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΟΥΡΩΝ. Αίτια της ακράτειας ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΟΥΡΩΝ Η ICS (International Continence Society) έχει ορίσει την ακράτεια των ούρων ως μια κατάσταση ακούσιας απώλειας των ούρων, η οποία αποτελεί κοινωνικό και υγιεινoμικό πρόβλημα που μπορεί να

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΕΓΧΥΜΑΤΙΚΕΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΕΣ ΕΠΑΣΒΕΣΤΩΣΕΙΣ ΣTON ΥΠΟΠΑΡΑΘΥΡΕΟΕΙΔΙΣΜΟ :ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΜΕ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟ

ΠΑΡΕΓΧΥΜΑΤΙΚΕΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΕΣ ΕΠΑΣΒΕΣΤΩΣΕΙΣ ΣTON ΥΠΟΠΑΡΑΘΥΡΕΟΕΙΔΙΣΜΟ :ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΜΕ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟ Ακτινολογικό Εργαστήριο Γενικού Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Α.Χ.Ε.Π.Α., Θεσσαλονίκη 22 0 ΔΙΑΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΑΡΕΓΧΥΜΑΤΙΚΕΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΕΣ ΕΠΑΣΒΕΣΤΩΣΕΙΣ ΣTON ΥΠΟΠΑΡΑΘΥΡΕΟΕΙΔΙΣΜΟ :ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠ. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ ΓΑΛΑΝΗΣ ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΨΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΑΠ. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ ΓΑΛΑΝΗΣ ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΨΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΑΠ. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ ΓΑΛΑΝΗΣ ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΨΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΕΦ.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1. Αρχές αντισύλληψης 1 1.2. Ιστορία της αντισύλληψης 3 1.3. Δημογραφικά στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

15λεπτη προετοιμασία του φοιτητή για το μάθημα της λιθίασης του ουροποιητικού.

15λεπτη προετοιμασία του φοιτητή για το μάθημα της λιθίασης του ουροποιητικού. 15λεπτη προετοιμασία του φοιτητή για το μάθημα της λιθίασης του ουροποιητικού. Τι είναι η λιθίαση του ουροποιητικού ; Λιθίαση του ουροποιητικού Είναι η ύπαρξη των λίθων σε οποιοδήποτε σημείο του ουροποιητικού.

Διαβάστε περισσότερα

Οπή Ωχράς Κηλίδας. Τι είναι οπή της ωχράς;

Οπή Ωχράς Κηλίδας. Τι είναι οπή της ωχράς; Οπή Ωχράς Κηλίδας Τι είναι οπή της ωχράς; Ο αμφιβληστροειδής χιτώνας είναι το φωτοευαίσθητο στρώμα ιστού που βρίσκεται στο πίσω μέρος του ματιού. Μία ειδική περιοχή του αμφιβληστροειδούς, που ονομάζεται

Διαβάστε περισσότερα

Κυριακή, 3 Σεπτεµβρίου 2006

Κυριακή, 3 Σεπτεµβρίου 2006 Χρήστος Μαρκόπουλος Αν. Καθηγητής Χειρουργικής Ιατρικής Σχολής Αθηνών /ντης Κλινικής Μαστού Ιατρικού Κέντρου Αθηνών Πρόεδρος Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας Μαστού - Στατιστικά στοιχεία Στη χώρα µας,

Διαβάστε περισσότερα

Η ανίχνευση νεφρικών όγκων αυξάνει περίπου κατα 1% κατ' έτος. Η τυχαία ανεύρεση μικρών όγκων είναι σήμερα η πλειονότητα των νεφρικών όγκων.

Η ανίχνευση νεφρικών όγκων αυξάνει περίπου κατα 1% κατ' έτος. Η τυχαία ανεύρεση μικρών όγκων είναι σήμερα η πλειονότητα των νεφρικών όγκων. Ενδείξεις και περιορισμοί στη διαδερμική βιοψία των νεφρικών μαζών Αδαμόπουλος Βασίλειος Md.- FEBU Επιμ.Β' Γ.Ν.Καβάλας- Ουρολογική Κλινική Το Πρόβλημα... Η ανίχνευση νεφρικών όγκων αυξάνει περίπου κατα

Διαβάστε περισσότερα

Όρχεις -Χειρισμός παρασκευάσματος -Εισαγωγή στους όγκους. Α.. Κιζιρίδου, Αναπ. Διευθύντρια Παθολογοανατομικού Τμήματος A.Ν.Θ.

Όρχεις -Χειρισμός παρασκευάσματος -Εισαγωγή στους όγκους. Α.. Κιζιρίδου, Αναπ. Διευθύντρια Παθολογοανατομικού Τμήματος A.Ν.Θ. Όρχεις -Χειρισμός παρασκευάσματος -Εισαγωγή στους όγκους Α.. Κιζιρίδου, Αναπ. Διευθύντρια Παθολογοανατομικού Τμήματος A.Ν.Θ.Θεαγένειο Περιγραφική Ανατομική 2 αδένες με σχήμα δαμάσκηνου διαστ.5χ3χ2.5 Κρέμονται

Διαβάστε περισσότερα

ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ. Ιωάννης Βακαλόπουλος Χειρουργός Ουρολόγος Λέκτορας Αριστοτελείου Παν/µιου Θεσσαλονίκης

ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ. Ιωάννης Βακαλόπουλος Χειρουργός Ουρολόγος Λέκτορας Αριστοτελείου Παν/µιου Θεσσαλονίκης ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ Ιωάννης Βακαλόπουλος Χειρουργός Ουρολόγος Λέκτορας Αριστοτελείου Παν/µιου Θεσσαλονίκης Καρκίνος Προστάτη Ο συχνότερος καρκίνος στον άνδρα Ηλικία > 65, αλλά εµφανίζεται και σε νεώτερους

Διαβάστε περισσότερα

Ευριπίδης Μαντούδης FRCOG Γυναικολόγος Αναπαραγωγής Μαιευτήρας

Ευριπίδης Μαντούδης FRCOG Γυναικολόγος Αναπαραγωγής Μαιευτήρας Ευριπίδης Μαντούδης FRCOG Γυναικολόγος Αναπαραγωγής Μαιευτήρας Λαπαροσκόπηση Πρόκειται για μία χειρουργική επέμβαση μικρής βαρύτητας, όταν είναι απλά διαγνωστική, η οποία επιτρέπει την άμεση εξέταση και

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΣΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΦΛΕΓΜΟΝΩΝ ΣΤΟ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ. Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς»

Η ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΣΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΦΛΕΓΜΟΝΩΝ ΣΤΟ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ. Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς» Η ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΣΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΦΛΕΓΜΟΝΩΝ ΣΤΟ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς» ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ Η ανάπτυξη φλεγμονής στο διαβητικό άκρο πόδα αποτελεί μια από τις συχνότερες

Διαβάστε περισσότερα

ΚΗΛΕΣ ΚΟΙΛΙΑΚΟΥ ΤΟΙΧΩΜΑΤΟΣ Τετάρτη, 01 Σεπτέμβριος :33 - Τελευταία Ενημέρωση Παρασκευή, 15 Οκτώβριος :13

ΚΗΛΕΣ ΚΟΙΛΙΑΚΟΥ ΤΟΙΧΩΜΑΤΟΣ Τετάρτη, 01 Σεπτέμβριος :33 - Τελευταία Ενημέρωση Παρασκευή, 15 Οκτώβριος :13 ΚΗΛΕΣ ΚΟΙΛΙΑΚΟΥ ΤΟΙΧΩΜΑΤΟΣ 1. ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ: είναι η προβολή ενδοκοιλιακού σπλάχνου διαμέσου ενός χάσματος, το οποίο μπορεί ανατομικά να υπάρχει αλλά να είναι ευένδοτο ή να δημιουργηθεί δευτερογενώς: Βουβωνικός

Διαβάστε περισσότερα

Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ

Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ www.printo.it/pediatric-rheumatology/gr/intro Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ Έκδοση από 2016 2. ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ 2.1 Πως μπαίνει η διάγνωση; Γενικά ακολουθείται η παρακάτω προσέγγιση: Κλινική υποψία:

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ ΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : Γεράσιµος Π. Βανδώρος ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ Η µήτρα (εικόνα 1) είναι κοίλο µυώδες όργανο µήκους περίπου 8 cm που προέρχεται από την συνένωση

Διαβάστε περισσότερα