ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ. Διαχείριση και Επεξεργασία Θαλασσίου Έρματος

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Διαχείριση και Επεξεργασία Θαλασσίου Έρματος Διπλωματική Εργασία του Προπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών Κελέσης Κωνσταντίνος Γεώργιος Σεπτέμβριος 2014 Χίος Κελέσης Κωνσταντίνος Γεώργιος ~ 0 ~

2 Διαχείριση και Επεξεργασία Θαλασσίου Έρματος Σεπτέμβριος 2014 Διπλωματική Εργασία του Προπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών Τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών Συγγραφέας: Κελέσης Κωνσταντίνος Γεώργιος Επιβλέπων: Κοτρίκλα Άννα Χίος ~ 1 ~

3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η μεταφορά θαλασσινού έρματος είναι απαραίτητη για να υπάρξει αξιοπλοΐα και ευελιξία κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού, όταν τα πλοία κινούνται χωρίς κάποιο φορτίο ή το φορτίο το οποίο μεταφέρουν δεν είναι σε μεγάλες ποσότητες έτσι ώστε να εξασφαλίζει σταθερότητα στο πλοίο. Υπάρχει μία εκτίμηση ότι οι 3 με 4 εκατομμύρια τόνοι μη επεξεργασμένου έρματος απορρίπτονται από τα πλοία στα λιμάνια. Παράλληλα υπάρχει μία εκτίμηση ότι πάνω από θαλάσσια είδη και μικροοργανισμοί μεταφέρονται μέσω του έρματος στους ωκεανούς, με αποτέλεσμα να εισάγονται σε ξενικό περιβάλλον για αυτά. Από την εισαγωγή του χάλυβα στα κύτη των πλοίων 120 χρόνια περίπου πριν 1, το νερό έχει χρησιμοποιήθηκε ως έρμα για να σταθεροποιούν τα σκάφη στη πλεύση.η ποσότητα του έρματος επί του σκάφους κυμαίνεται από εκατοντάδες λίτρα μέχρι πάνω από τόνους, ανάλογα με το μέγεθος και το σκοπό του σκάφους. Η Παγκόσμια Ναυτιλία μεταφέρει πάνω 80% ( IMO, 1997 ), των βασικών προϊόντων ανά τον κόσμο και μεταφέρει περίπου 10 δισεκατομμύρια τόνους νερού έρματος σε όλο τον κόσμο ( IMO, 1997 ). Το Ballast Water ή αλλιώς έρμα αντλείται στο να διατηρηθεί η ασφαλής λειτουργίας του πλοίου σε όλο το ταξίδι. Η πρακτική αυτή μειώνει την πίεση στο κύτος, παρέχει εγκάρσια ευστάθεια, βελτιώνει τη πρόωση και την ευελιξία, και αντισταθμίζει το βάρος που χάνεται λόγω καυσίμων και από την κατανάλωση νερού. Δεδομένου ότι όλα τα πλοία που έχουν σχεδιασθεί για ένα συγκεκριμένο βάρος, το έρμα χρησιμοποιείται για να αντισταθμίσει το βάρος και κατά την εκφόρτωση του φορτίου. Τα Δεξαμενόπλοια και τα Bulk Carriers είναι τα μεγαλύτερα πλοία που υπάρχουν ήδη στα βιομηχανία. Συνήθως μεταφέρουν εμπορεύματα στο εξωτερικό και χρησιμοποιούν έρμα όταν επιστρέψουν. Στη συνέχεια, το πλοίο αφερματίζεται όταν το πλοίο είναι έτοιμο να φορτώσει το νέο του φορτίο για το επόμενο ταξίδι. Τα σύγχρονα πλοία έχουν αρκετές δεξαμενές έρματος, οι οποίες επιτρέπουν την ευελιξία στο χειρισμό των υγρών επί του σκάφους και εξασφαλίζεται καλύτερη σταθερότητα και δομική αντοχή. Στην περίπτωση των Bulk Carriers και των παλαιότερων δεξαμενόπλοιων ( που έχουν μερικές μεγάλες δεξαμενές ), ένα σημαντικό τμήμα του έρματος τους μεταφέρεται σε δεξαμενές φορτίου του πλοίου. Το έρμα μπορεί να περιέχει ιζήματα και οργανικά υπολείμματα. Αυτά μπορούν να δημιουργήσουν στρώματα στις δεξαμενές έρματος. 1 ~ 2 ~

4 Η εσωτερική δομή μιας δεξαμενής έρματος είναι εξαιρετικά πολύπλοκη και επιτρέπει στα ιζήματα και σε άλλους μικροοργανισμούς να παγιδευτούν και να συσσωρεύονται κατά τη διάρκεια του ταξιδιού με αποτέλεσμα την επιβίωσή τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ανάλογα με την ποιότητα του νερού στο λιμάνι προέλευσης, τα ιζήματα συσσωρεύονται στις δεξαμενές έρματος και μπορεί να γίνουν σοβαρή απειλή για το οικοσύστημα. Η εισαγωγή αυτών των ξενικών ειδών ενδέχεται να διαταράξει το τοπικό οικοσύστημα. Εκτός από την εισαγωγή τους στο ξενικό περιβάλλον, μπορούν να προκαλέσουν και απειλή για το τοπικό οικοσύστημα και την βιοποικιλότητα, καθώς τα ξενικά είδη έχουν τη δυνατότητα να προκαλέσουν οικολογικές, οικονομικές ζημιές, ακόμα και επιπτώσεις στην υγεία με μόλυνση του τοπικού πληθυσμού. Το 1992, πραγματοποιήθηκε μία διάσκεψη στο Rio De Janeiro με σκοπό το περιβάλλον και την ανάπτυξη, όπου αναγνωρίστηκε το ζήτημα της βιοεισβολής. Το 1997, η MEPC ( Marine Environment Protection Committee) ενέκρινε κάποιες κατευθυντήριες γραμμές για την αντιμετώπιση του προβλήματος της διαχείρισης του έρματος στα πλοία και την ελαχιστοποίηση της μεταφοράς υδρόβιων οργανισμών σε ξένα οικοσυστήματα. Αυτό το πρόβλημα έχει αναγνωριστεί διεθνώς πια ως μία από τις σημαντικότερες απειλές για τη θαλάσσια βιοποικιλότητα. Μάλιστα πολλοί μελετητές θεωρούν ότι η βιο-εισβολή που προέρχεται από το έρμα των πλοίων είναι η σημαντικότερη μορφή θαλάσσιας ρύπανσης που προκαλεί η Ναυτιλία. Τελικά μετά από αρκετά χρόνια εγκρίθηκε στην διάσκεψη του IMO στο Λονδίνο στις 13/02/2004 η Διεθνής Σύμβαση για τον Έλεγχο και τη Διαχείριση των Ιζημάτων Πλοίων. Ο σκοπός αυτής της Πτυχιακής Εργασίας είναι να μελετηθούν και να απαντηθούν τα ακόλουθα ερωτήματα: Ποια προβλήματα δημιουργούνται από τη μεταφορά του έρματος. Ποιοι οργανισμοί είναι αυτοί οι οποίοι μεταφέρονται με το θαλάσσιο έρμα. Πως τα κράτη προστατεύονται από την μεταφορά έρματος. Με ποιους τρόπους γίνεται η διαχείριση του θαλασσίου έρματος. Ποια είναι η νομοθεσία και οι κανόνες που εφαρμόζονται. Το κόστος εγκατάστασης και λειτουργίας ενός τέτοιου συστήματος διαχείρισης έρματος. Για την διεύρυνση του κόστους που αναλύεται στο τελευταίο κεφάλαιο της εργασίας χρησιμοποιήθηκαν: Οικονομικά στοιχεία πχ ( Κόστη αγοράς μεθόδου επεξεργασίας έρματος, Κόστος Εγκατάστασης κ.α.) Λειτουργικά Έξοδα Σύγκριση Μεθόδων Επεξεργασίας Έρματος ~ 3 ~

5 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Καταρχάς θα ήθελα να ευχαριστήσω βαθύτατα τη καθηγήτρια μου κα. Άννα Κοτρίκλα η οποία εκτός από καθηγήτρια μου στάθηκε και ως άνθρωπος, καθώς με τα πολύτιμα εργαλεία και τις γνώσεις που μου μεταλαμπάδευσε, με βοήθησε στην εκπόνηση αυτής της πτυχιακής εργασίας. Ήταν παρούσα ανά πάσα στιγμή όταν χρειαζόμουν κάποια πληροφορία και οι γνώσεις που μου έδινε πάνω στο αντικείμενο της με έκαναν να αγαπήσω περισσότερο το συγκεκριμένο θέμα της πτυχιακής εργασίας. Επιπροσθέτως θα ήθελα να εκφράσω την αγάπη μου και την ευγνωμοσύνη στους γονείς μου Γιώργο και Αγγελική και στην αδερφή μου Δήμητρα για την υποστήριξη και την συμπαράσταση που έδωσαν σε όλο αυτό το υπέροχο ταξίδι της φοιτητικής μου ζωής στη Χίο αυτά τα τελευταία 4 χρόνια. Τέλος να μην ξεχάσω να ευχαριστήσω τους αγαπημένους φίλους που ήταν δίπλα μου και με στήριζαν όλο αυτό το διάστημα και την υποστήριξη τους στις καλές αλλά και στις κακές περιόδους που διανύσαμε. ~ 4 ~

6 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 2 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ... 4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο... 7 ΤΟ ΕΡΜΑ ΤΩΝ ΠΛΟΙΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ... 7 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΙΟ-ΕΙΣΒΟΛΗ ΣΕ ΞΕΝΙΚΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο ΕΙΔΗ ΑΛΛΟΧΘΟΝΩΝ ΕΙΔΩΝ ΜΥΔΙ ΖΕΒΡΑ (Zebra Mussels) CHLADOCERA WATER FLEA, CHOLERA ΚΙΝΕΖΙΚΟ ΚΑΒΟΥΡΙ (Eriocheir sinensis) ΤΟΞΙΚΑ ΦΥΚΗ (TOXIC ALGAE) ΓΟΒΙΟΣ (ROUND GOBY) ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΡΑΣΙΝΟ ΚΑΒΟΥΡΙ (EUROPEAN GREEN CRAB) ΚΤΕΝΟΦΟΡΟΣ ΤΣΟΥΧΤΡΑ (NORTH AMERICAN COMB JELLY) ΑΣΤΕΡΙΑΣ ΤΟΥ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΙΡΗΝΙΚΟΥ (North Pacific Sea Star, Asterias amurensis) ΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΕΛΠΙΑ (ASIAN KELP) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο ΤΡΟΠΟΙ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΕΡΜΑΤΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΡΜΑΤΟΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΡΜΑΤΟΣ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΝΕΡΟΥ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΕΡΜΑΤΟΣ ΧΗΜΙΚH ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΕΡΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΚΟΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΡΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΕΙΔΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο ~ 5 ~

7 4.1 INTERNATIONAL MARITIME ORGANIZATION ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΥΡΙΑ ΑΡΘΡΑ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ BWM IMO KAI ΣΥΜΒΑΣΗ BWM MEPC ( MARINE ENVIROMENT PROTECTION COMMITTEE) MSC (MARITIME SAFETY COMMITTEE) ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ BWM ΑΝΝΕΧ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β ANNEX ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ D HELCOM (Baltic Marine Environment Protection Commission - Helsinki Commission) ΕΙΔΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΡΜΑΤΟΣ ΠΟΥ ΑΠΑΙΤΟΥΝΤΑΙ ΣΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Ο ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΟΣΤΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΡΜΑΤΟΣ ΕΥΡΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ & ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΜΕΘΟΔΩΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΡΜΑΤΟΣ ΑΝΑ ΤΥΠΟ ΠΛΟΙΟΥ ΕΤΗΣΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ & ΚΟΣΤΟΣ ΚΥΚΛΟΥ ΖΩΗΣ ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΠΑΙΖΟΥΝ ΡΟΛΟ ΣΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΙΑΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΡΜΑΤΟΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΠΗΓΕΣ ~ 6 ~

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο ΤΟ ΕΡΜΑ ΤΩΝ ΠΛΟΙΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Με τον όρο έρμα πλοίων (Ballast Water) εννοούμε το υγρό ( κυρίως θαλασσινό νερό) το οποίο τοποθετείται σε ένα πλοίο για την αύξηση του βυθίσματός του, την ευελιξία του, την πλευστότητα και την αξιοπλοΐα του, καθώς και την διατήρηση των φορτίων καταπόνησης μέσα σε αποδεκτά όρια 2. Τα πλοία γεμίζουν τις δεξαμενές τους με έρμα κυρίως στα λιμάνια που ξεκινούν το ταξίδι τους δίχως φορτίο ή με ένα μικρό μέρος φορτίου, το οποίο δεν επαρκεί για να εξασφαλίσει στο πλοίο ασφάλεια και σταθερότητα κατά τη πλεύση του λόγω πιθανής θαλασσοταραχής και άλλων συνθηκών που πιθανώς να αντιμετωπίσει. Υπάρχουν δύο είδη έρματος: Το μόνιμο έρμα, που είναι συνήθως μικρά μεταλλικά φορτία ή σακιά από τσιμέντο τα οποία τοποθετούνται στον πυθμένα μικρών σκαφών τα οποία δεν εκτελούν μεγάλα ταξίδια. Είναι μία μέθοδος η οποία υπήρχε μέχρι το 1880 και πλέον αν δεν έχει εξαλειφθεί, ίσως χρησιμοποιείται σε ελάχιστο ποσοστό σε χώρες του 3 ου κόσμου. Το κινητό ή προσωρινό έρμα, το οποίο συνήθως είναι θαλασσινό νερό με το οποίο γεμίζουμε τις δεξαμενές ενός πλοίου ( ballast tanks ) σε ένα διπύθμενο πλοίο και στις δεξαμενές ζυγοστάθμισης που βρίσκονται στην πλώρη και στη πρύμνη. Σύμφωνα με τον IMO υπολογίζεται ότι περίπου δισεκατομμύρια τόνοι έρματος μεταφέρονται κάθε χρόνο ανά το κόσμο με τις διαδικασίες ερματισμού, καθώς το % της μεταφοράς υλικών αγαθών διεξάγεται μέσω θαλάσσης. Το θαλάσσερμα περιέχει μέσα του πολλούς και διάφορους μικροοργανισμούς, οι οποίοι εισάγονται στα νέα θαλάσσια οικοσυστήματα που μεταφέρονται. Πολλές φορές οι οργανισμοί αυτοί δεν καταφέρνουν να επιβιώσουν στα νέα αυτά οικοσυστήματα. Όμως συμβαίνει και το αντίθετο σενάριο, με το οποίο οι οργανισμοί καταφέρνουν με τις συνθήκες που βρίσκουν να επιβιώσουν και να ξεκινήσουν τα πιθανά προβλήματα του οικοσυστήματος στα οποία εισβάλλουν. Συγκεκριμένα τα ξενικά είδη που επιβιώνουν δρουν ανταγωνιστικά ως προς τα τοπικά είδη του θαλασσίου οικοσυστήματος. Αυτό τα καθιστά επεκτατικά ξενικά είδη 3 ή βιο-εισβολείς. Για να καταπολεμηθούν τα ανωτέρω θα πρέπει να εφαρμοστεί κάποιο διαχειριστικό σύστημα. Έτσι λοιπόν τον Φεβρουάριο του 2004 ο IMO εξέδωσε το International Convention for the control and Management of Ship s Ballast Water and Sediments, με το οποίο καθορίζονται τα όρια απόρριψης έρματος, οι μετατροπές, οι τεχνικές και οι τεχνολογίες που 2 Διαχείριση Θαλασσίου Περιβάλλοντος & Ναυτιλία (Βασίλης Τσελέντης) σελ ~ 7 ~

9 αφορούν την επεξεργασία του έρματος και κατ επέκταση της μείωσης της μεταφοράς ξενικών ειδών σε ξένα οικοσυστήματα. 1.1 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΙΟ-ΕΙΣΒΟΛΗ ΣΕ ΞΕΝΙΚΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Η μεταφορά του θαλασσίου έρματος είναι μία από τις σημαντικότερες πηγές ρύπανσης της θάλασσας. Συγκεκριμένα η βιο-εισβολή έχει αναγνωριστεί ως μία από τις μεγαλύτερες απειλές για τη θαλάσσια ρύπανση των θαλασσίων οικοσυστημάτων 4. Το έρμα είναι κατά κύριο λόγο θαλασσινό νερό που εισάγεται ή απελευθερώνεται από ένα πλοίο για να εξασφαλιστεί η πλευστότητα και το βύθισμα του πλοίου. Το έρμα αντλείται από τη θάλασσα ή απ το λιμάνι για την διατήρηση τη αξιοπλοΐας σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού. Το πλοίο έτσι εξασφαλίζει άρτια πλευστότητα, σταθερότητα και ευελιξία. Το νερό που εισέρχεται μέσα στο πλοίο εγκαθίσταται με τα συγκεκριμένα εργαλεία και τον ανάλογο εξοπλισμό μέσα στις δεξαμενές έρματος. Ειδικότερα όσον αφορά τα δεξαμενόπλοια 5 με τη σύμβαση της Marpol 1973/1978 που συστάθηκε το 1983, το έρμα υποχρεούται να πηγαίνει σε συγκεκριμένες δεξαμενές οι οποίες δεξαμενές θα πρέπει να μην έρχονται σε επαφή με το πετρέλαιο που μεταφέρει το πλοίο για την αποφυγή ρύπανσης του περιβάλλοντος. Οι συγκεκριμένες δεξαμενές ονομάζονται δεξαμενές διαχωρισμένου έρματος ή Segregated Ballast Tanks και απεικονίζονται στο παρακάτω σχήμα (Εικ 1.1.1). Εικ Απεικόνιση διαχωρισμένων δεξαμενών έρματος (SBT) 6 4 Διαχείριση Θαλασσίου Περιβάλλοντος & Ναυτιλία (Βασίλης Τσελέντης) σελ ~ 8 ~

10 Ο ερματισμός και ο αφερματισμός ενός πλοίου είναι μία διαδικασία που απαιτούσε ελάχιστα άτομα μέχρι πριν μερικά χρόνια, ενώ τώρα έχει απλουστευτεί τόσο πολύ που ίσως δεν χρειάζεται καν ανθρώπινη παρέμβαση. Οι ποσότητες έρματος που απαιτούνται για το εκάστοτε ταξίδι ρυθμίζονται στα ανοιχτά των ωκεανών για να ρυθμιστεί στη συνέχεια και η κατανάλωση καυσίμου που θα χρειαστεί το πλοίο για να εκτελέσει το ταξίδι του. Όταν τα πλοία παίρνουν έρμα από τους λιμένες αναχώρησης, είναι δεδομένο ότι μέσα σε αυτό υπάρχουν και ξενικοί μικροοργανισμοί. Οι μικροοργανισμοί αυτοί μεταφέρονται στα νερά των λιμένων από την πορεία του πλοίου εφόσον οι δεξαμενές αφερματίζονται κάθε φορά που το πλοίο φορτώνει φορτίο. Επιπροσθέτως, σήμερα τα πλοία θέλουν να εκτελούν όσο το δυνατόν περισσότερα δρομολόγια μπορούν σε μικρό χρονικό διάστημα και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να καθιστά εύκολο στα ξενικά είδη να φθάσουν σε ένα άλλο οικοσύστημα. Ενώ το έρμα είναι απαραίτητο 7 για την ασφαλή λειτουργία των πλοίων, μπορεί να προκαλέσει σοβαρά οικολογικά, οικονομικά καθώς και προβλήματα υγείας εξαιτίας της ποικιλίας των θαλασσίων ειδών που μεταφέρονται μέσω του έρματος. Σύμφωνα με έρευνες υπολογίζεται ότι 7 με 10 χιλιάδες διαφορετικά είδη μεταφέρονται στις δεξαμενές έρματος ανά τον κόσμο. Η πλειοψηφία των θαλασσίων αυτών οργανισμών δεν επιβιώνουν τελικά καθώς το περιβάλλον μέσα στις δεξαμενές έρματος να μην είναι κατάλληλος για να αναπτυχθούν και να επιβιώσουν. Επιπλέον οι οργανισμοί οι οποίοι επιβιώνουν και αποβάλλονται στο ξενικό οικοσύστημα, οι πιθανότητες επιβίωσης στις νέες περιβαλλοντικές συνθήκες ( κλίμα, ανταγωνισμός με ξενικά είδη κ.α ) μειώνονται περισσότερο. Αντιθέτως, όταν οι συνθήκες και οι παράγοντες ευνοούν την ανάπτυξη των ξενικών ειδών σε ποσοστό περίπου 5-10% με αποτέλεσμα τα είδη αυτά να εγκαθίστανται επεκτατικά και αναπτύσσονται σαν επιβλαβείς ουσίες για τα τοπικά είδη με αποτέλεσμα την δραματική μείωση ή ακόμα και τον αφανισμό τους. Σαν ένα πρώτο συμπέρασμα μπορούμε να πούμε ότι το έρμα είναι μία σημαντική βοήθεια στα ξενικά είδη για να μεταφερθούν σε όλο το κόσμο. Όταν αυτά αναπτυχθούν στα ξενικά οικοσυστήματα, τότε είναι αφενός πολύ δύσκολο να αφαιρεθούν και να απομακρυνθούν, αλλά και αφετέρου τρομερά δαπανηρό για τις τοπικές κοινωνίες. Μόνο με την ενημέρωση και τη πρόληψη θα μπορέσουν τα κράτη και οι κοινωνίες να προστατευτούν και να μπορέσουν να απαλλαγούν από αυτό το σημαντικό για την εποχή πρόβλημα. Οι κανόνες που εφαρμόζονται συνεχώς και θα αναφερθούμε εκτενέστερα παρακάτω έχουν δώσει μία ανάσα στα κράτη για την ελαχιστοποίηση της εισαγωγής μη ιθαγενών θαλασσίων ειδών, με αποτέλεσμα τη προστασία των τοπικών οικοσυστημάτων. Η εισβολή των μη ιθαγενών οργανισμών μπορεί να προκαλέσει οικονομικά, οικολογικά και θέματα υγείας στη τοπική κοινωνία. 7 ~ 9 ~

11 Στη παρακάτω εικόνα ( Εικ 2.1 ) απεικονίζεται ο κύκλος του έρματος και πως αυτό συνεπάγεται με τη μεταφορά μη ξενικών οργανισμών. Εικ Κύκλός θαλασσίου έρματος ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ Η έλλειψη της πληροφορίας που υπάρχει σχετικά με τις καταστροφικές συνέπειες της μεταφοράς μέσω έρματος διαφόρων ξενικών οργανισμών έχει ως αποτέλεσμα τη μη λήψη μέτρων για την αποφυγή και την επεξεργασία του θαλασσίου έρματος. Όπως είπαμε και προηγουμένως η πλειοψηφία των ειδών που μεταφέρονται δεν καταφέρνουν να επιβιώσουν εντός των δεξαμενών έρματος. Υπάρχουν όμως και κάποιοι οργανισμοί οι οποίοι καταφέρνουν και επιβιώνουν, οι οποίοι αποτελούν τεράστια απειλή για τα οικοσυστήματα. Για παράδειγμα το κόστος των επεκτατικών αλλόχθονων ειδών στις Η.Π.Α ανέρχεται στα 143 δισεκατομμύρια δολάρια τον χρόνο. Το αντίστοιχο ποσό στην Ευρώπη ανέρχεται στα 12 δισεκατομμύρια ευρώ ανά έτος. 8 ~ 10 ~

12 Στη παρακάτω εικόνα (Εικ 1.2.1) μπορούμε να δούμε τις κύριες διαδρομές μεταφοράς ξενικών εισβολέων καθώς και που εστιάζεται το πρόβλημα της μεταφοράς. Εικ Διαδρομές και προέλευση θαλασσίων ειδών εισβολέων 9 Παρατηρούμε ότι τα μεγαλύτερα προβλήματα εστιάζονται κυρίως στην Μεσόγειο, στα σύνορα Η.Π.Α με Καναδά στον Ειρηνικό ωκεανό, στις λίμνες της Βορείου Αμερικής και στα παράλια των Η.Π.Α στον Ατλαντικό ωκεανό καθώς και σε τμήματα του Ινδικού ωκεανού. Τα τελευταία χρόνια εφαρμόζονται διάφορα μέτρα για την καταπολέμηση των ξενικών οργανισμών, όμως αυτά είναι χρονοβόρα και δαπανηρά. Η Ευρωπαϊκή Ένωση υποστηρίζει ένα πρόγραμμα διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος το οποίο ονομάζεται LIFE 10. Το LIFE χρησιμοποιείται ολοένα και περισσότερο και αφορά προβλήματα που επέρχονται από τα επεκτατικά ξενικά είδη. Το budget που θα δαπανηθεί για τη τριετία ( ) ανέρχεται στα 1.1 δισεκατομμύρια ευρώ, πράγμα που τονίζει και τη σημασία του προγράμματος αλλά και τη ευαισθησία για το περιβάλλον και την χρηματοδότηση για τη προστασία του. Πολλοί τονίζουν ότι η μεταφορά ξενικών ειδών μέσω του έρματος είναι η μεγαλύτερη μόλυνση που προκαλεί η ναυτιλία στις μέρες μας. Εισάγονται είτε συμπτωματικά είτε σκόπιμα και μπορούν να προκαλέσουν τρομερές καταστροφές. Πολλοί υποστηρίζουν ότι τα επεκτατικά είδη θα επηρεαστούν στα επόμενα χρόνια από το κλίμα, την αύξηση του εμπορίου μέσω θαλάσσης αλλά και του θαλασσίου τουρισμού μέσω κρουαζιέρας αλλά και αύξηση των επιβατηγών πλοίων ~ 11 ~

13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο ΕΙΔΗ ΑΛΛΟΧΘΟΝΩΝ ΕΙΔΩΝ ΜΥΔΙ ΖΕΒΡΑ (Zebra Mussels) 12 Εικ 2.1 Μύδι Ζέβρα 13 Ένα μικρό μαλάκιο γλυκού νερού που ονομάζεται μύδι ζέβρα (Εικ 2.1), έχει αυξανόμενη εισβολή στα ποτάμια και τις λίμνες της Αμερικής. Τα μύδια αυτά προέρχονται από τα Βαλκάνια, την Πολωνία και την πρώην Σοβιετική Ένωση. Εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στη Βόρεια Αμερική το 1988 στη λίμνη St Clair, ένα μικρό πέρασμα νερού που συνδέει τη λίμνη Huron και τη λίμνη Erie. Οι βιολόγοι πιστεύουν ότι τα μύδια συλλέχθηκαν σε ένα ευρωπαϊκό λιμάνι του γλυκού νερού και στη συνέχεια στο νερό έρματος του πλοίου και αργότερα εκχέονταν στη καναδική πλευρά της λίμνης του St Clair. Τα μύδια Zebra έχουν πάρει το όνομά τους από τις ρίγες στα κελύφη τους, αν και δεν φέρουν όλα τα κελύφη αυτό το μοτίβο. Έχουν περίπου το μέγεθος ενός νυχιού, αλλά μπορεί να αυξηθούν σε ένα μέγιστο μήκος περίπου 2 εκατοστά. Τα μύδια ζουν από 4 έως 5 έτη και κατοικούν σε γλυκό νερό σε βάθη από 1.8 έως 7.3 μέτρα. Ένα θηλυκό μύδι ζέβρα αρχίζει να αναπαράγει στα 2 έτη, και παράγει μεταξύ από έως 1 εκατομμυρίου αυγά ετησίως. Περίπου το 2% των μυδιών ζέβρα φθάνουν στην ενηλικίωση. Τα νέα μύδια είναι μικρά και κολυμπούν ελεύθερα, και μπορούν εύκολα να μεταφερθούν από τα ρεύματα του νερού ~ 12 ~

14 Τα ενήλικα μύδια ζέβρα προσκολλούνται σε σκληρές επιφάνειες με ένα εξωτερικό όργανο που ονομάζεται βύσσος, το οποίο αποτελείται από πολλά νήματα. Τα μύδια μπορούν να μεταφέρονται από πλοία, και εγκαθίστανται σε πασσάλους, σωλήνες και άλλες επιφάνειες. Τα μύδια Zebra προκαλούν αναστάτωση στα οικοσυστήματα, απειλούν τη γηγενή ζωή, τις υποδομές, και μπορούν να προκαλέσουν άλλα σοβαρά προβλήματα. Εκατομμύρια δολάρια δαπανώνται κάθε χρόνο στην προσπάθειά τους να τα ελέγξουν. Στις Η.Π.Α μόνο το κόστος για το συγκεκριμένο είδος μυδιού ανέρχεται κάθε χρόνο περίπου στα δισεκατομμύρια δολάρια για καταστροφή των υποδομών, των ακτών και σχετικά με την πρόληψη. 2.2 CHLADOCERA WATER FLEA, Εικ 2.2 Chladocera Water Flea 16 Οι νερόψυλλοι (Εικ 2.2), ζουν σε σταθερές περιοχές του γλυκού νερού. Έχουν μια ισχυρή αίσθηση της όσφρησης μέσω των ειδικών κεραιών τους. Για παράδειγμα, μπορούν ακόμη και να μυρίζουν, όπου οι εχθροί τους κρύβονται. Γεννιούνται με δύο μάτια που αργότερα συγχωνεύονται σε ένα. Οι ψύλλοι νερού τρώγονται από πολλά ζώα, όπως τα ψάρια και τα υδρόβια έντομα. Επειδή υπάρχουν τόσα πολλά από αυτά, περίπου διαφορετικά είδη, που αποτελούν σημαντική πηγή τροφής. Οι νερόψυλλοι δεν βρίσκονται μόνο στη θάλασσα. Η πλειοψηφία των ψύλλων του νερού βρίσκονται σε προστατευμένα παράκτια ύδατα, σε περιοχές με ακίνητα ή ύδατα με αργή ροή και μεταξύ διαφόρων φυτών της θάλασσας. Τα θηλυκά αναπαράγουν χωρίς άνδρες ( παρθενογένεση ). Είναι κυρίως 0,2-6,0 χιλιοστά μακρύ, με εξαίρεση τη Leptodora, η οποία μπορεί να είναι μέχρι 18 mm. Το σώμα είναι από ένα τμήμα και φέρει ένα διπλωμένο κελύφους που καλύπτει το θώρακα και την κοιλιά ~ 13 ~

15 Υπάρχει κυρίως στη Βαλτική θάλασσα και μεταφέρεται μέσω του έρματος όπου και αναπτύσσεται κυρίως στη Μαύρη και στη Κασπία Θάλασσα. Οι ζημιές που προκαλεί είναι πολλές και έχουν υψηλό κόστος. Το βασικότερο πρόβλημα που δημιουργούν είναι ότι καταστρέφουν το ζωοπλαγκτόν λόγω του μεγάλου αριθμού που επιβιώνει και αναπτύσσεται στο ξενικό οικοσύστημα. 2.3 CHOLERA Εικ 2.3 Cholera 18 Τα βακτήρια της χολέρας (Εικ 2.3), είναι ένα είδος επεκτατικών αλλοχθόνων ειδών, που προκαλούν πολλά προβλήματα κυρίως στους ανθρώπους και στην υγεία τους. Τα βακτήρια μολύνουν το έντερο, αυξάνουν την παραγωγή βλέννας και προκαλούν διάρροια και εμετό που οδηγούν σε ακραία αφυδάτωση και, αν δεν αντιμετωπιστεί, ακόμη και το θάνατο. Συνήθως μεταδίδεται μέσω των κοπράνων ενός μολυσμένου ατόμου, συχνά μέσω ακάθαρτου πόσιμου νερού ή από μολυσμένα τρόφιμα, από την επεξεργασία νερού και νερά αποχέτευσης. Η χολέρα δεν είναι τόσο υψηλή απειλή για τη δημόσια υγεία στην ΗΠΑ όπως είναι σε πυκνοκατοικημένες, οικονομικά ασθενέστερες περιοχές όπως η Ινδία ή την υποσαχάρια Αφρική, όπου η τεχνολογία ύδρευσης και αποχέτευσης είναι σε δραματική κατάσταση. Υπολογίζεται ότι περίπου έχουν πεθάνει από το βακτήριο της χολέρας. Ξεκίνησε από περιοχές της Λατινικής Αμερικής, το Κόλπο του Μεξικό και από διάφορες άλλες περιοχές ~ 14 ~

16 2.4 ΚΙΝΕΖΙΚΟ ΚΑΒΟΥΡΙ (Eriocheir sinensis) Εικ 2.4 Κινέζικο Καβούρι 21 Το κινέζικο καβούρι (Εικ 2.4), Eriocheir sinensis αναφέρεται επισήμως ως ένα από τα 100 χειρότερα επεκτατικά αλλόχθονα είδη στον κόσμο. Μπορούν να προκαλέσουν ζημιές στα αλιευτικά εργαλεία και στις όχθες ποταμών, να καταστρέψουν τους φυσικούς οικοτόπους καθώς και ανταγωνίζονται τα ιθαγενή είδη. Δημιουργεί τόσο οικονομικά και οικολογικά προβλήματα που θεωρείται ανεπιθύμητη άφιξη. Η πλήρης έκταση αυτών των εξωτικών οργανισμών στα Βρετανικά και Ουαλικά ύδατα είναι προς το παρόν ασαφές και μια κοινοπραξία ερευνητικών ιδρυμάτων ζητά γάντι θεάσεις καβούρι από τα μέλη του κοινού, οι ψαράδες και οι εργαζόμενοι ναυσιπλοΐας, για να αποσαφηνίσει την κατανομή αυτού του είδους. Αυτά τα καβούρια μπορούν να βρεθούν σε γλυκό και το αλμυρό νερό. Ξοδεύουν το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους στα ποτάμια του γλυκού νερού, και μεταβαίνουν σε υφάλμυρο ή αλμυρό νερό για να αναπαραχθούν. Μεταφέρθηκαν από τις Ευρωπαϊκές ακτές και κυρίως της Μεγάλης Βρετανίας στην Αυστραλία, τη Νότια Αφρική αλλά και στην Ασία τα τελευταία χρόνια. Θεωρούνται υπεύθυνα για την ανάπτυξη της ασθένειας του καρκίνου, στην οποία έχουν προσβληθεί πληθυσμοί στους οποίους έχει εισβάλλει το συγκεκριμένο ξενικό είδος ~ 15 ~

17 2.5 ΤΟΞΙΚΑ ΦΥΚΗ (TOXIC ALGAE) Εικ 2.5 Τοξικά Φύκη 23 Τα τοξικά φύκια (toxic algae) (Εικ 2.5), όταν εξαπλωθούν προκαλούν κόκκινη παλίρροια. Πολλά είδη αυτού του φυκιού έχουν μεταφερθεί σε νέες περιοχές μέσω του έρματος των πλοίων. Μπορούν να εξαπλωθούν τρομερά και ανάλογα με το είδος, μπορούν να προκαλέσουν μαζικό θάνατο της θαλάσσιας ζωής μέσω εξάντλησης του οξυγόνου, με απελευθέρωση των τοξινών που περιέχουν ή βλέννας. Μπορούν να μολύνουν παραλίες με άμεσες τις επιπτώσεις στον τουρισμό και την αναψυχή, ενώ ορισμένα είδη μπορεί να μολύνουν τα οστρακοειδή και να δημιουργήσουν σοβαρά θέματα στην αλιεία. Η κατανάλωση μολυσμένων οστρακοειδών από τον άνθρωπο μπορεί να προκαλέσει σοβαρή ασθένεια, ακόμη και το θάνατο. Το πρόβλημα επικεντρώνεται στην Νότια Αφρική, όπου έχει υπάρχει μια αύξηση των περιπτώσεων δηλητηρίασης από οστρακοειδή, αφού οι άνθρωποι έτρωγαν οστρακοειδή που συλλέγονταν από τις παραλίες, τα οποία επηρεάζονταν από την κόκκινη παλίρροια. Η δηλητηρίαση από οστρακοειδή μπορεί να προκαλέσει κνησμό και μούδιασμα στο στόμα, τα χείλη και τα δάκτυλα, δυσκολία στην αναπνοή, η οποία συνοδεύεται από μία γενική μυϊκή αδυναμία και έλλειψη συντονισμού, και μπορεί να οδηγήσει σε παράλυση και θάνατο αν δεν αντιμετωπιστεί m.jpg?itok=tdtf7l_g ~ 16 ~

18 2.6 ΓΟΒΙΟΣ (ROUND GOBY) Εικ 2.6 Γοβιός 28 Ο γοβιός αυτός (Εικ 2.6), είναι ένα μικρό επεκτατικό είδος γοβιού που ζει στην Μαύρη, τη Κασπία θάλασσα, και στην ανατολική Ευρώπη, ενώ βρέθηκε για πρώτη φορά στη Βόρεια Αμερική το 1990, στην περιοχή του ποταμού St.Clair βόρεια του Windsor, στο Οντάριο. Τα ενήλικα έχουν μήκος από 10 έως 25 εκατοστά και έχουν στίγματα γκρι, λαδί και καφέ σημάδια ( τα αρσενικά είναι μαύρα). Οι ερευνητές πιστεύουν ότι τα ψάρια ήρθαν στη Βόρεια Αμερική μέσω του έρματος των πλοίων από την Ευρώπη. Σε λιγότερο από μια δεκαετία, ο κοκωβιός είχε εξαπλωθεί μέσα στις πέντε Μεγάλες Λίμνες των Ηνωμένων Πολιτειών και είχε αρχίσει να εισβάλει στα εσωτερικά ύδατα. Σε ορισμένες περιοχές το ψάρι έχει φτάσει σε πυκνότητες άνω των 100 ψαριών ανά τετραγωνικό μέτρο. Ο γοβιός αυτός προτιμά νερά με βραχώδη και αμμώδη βυθό. Συναγωνίζονται τα ιθαγενή είδη ψαριών για τα τρόφιμα και αυτό οφείλεται εν μέρει σε μια ικανότητα να τρέφονται στο σκοτάδι και με την βοήθεια ενός πηδαλίου που βρίσκεται στο πτερύγιο τους, το οποίο τους επιτρέπει να ισορροπεί σε βράχους και να παραμένουν σταθερά στο κάτω μέρος, ακόμη και σε ταχύτερη ρεύματα.από τη θετική πλευρά,οι κοκωβιοί τρώνε μύδια, ωστόσο, είναι απίθανο να υπάρχουν σημαντικές επιπτώσεις στους πληθυσμούς μυδιών ζέβρα. Είναι επίσης μια πηγή τροφής για τα μεγαλύτερα αρπακτικά ψάρια και νερόφιδα ~ 17 ~

19 2.7 ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΡΑΣΙΝΟ ΚΑΒΟΥΡΙ (EUROPEAN GREEN CRAB) Εικ 2.7 Ευρωπαϊκό Πράσινο Καβούρι 31 Το Ευρωπαϊκό πράσινο καβούρι (Εικ 2.7), εισήλθε για πρώτη φορά στις ΗΠΑ στα μέσα της δεκαετίας του 1800, όπου προήλθαν από ιστιοφόρα στην περιοχή Cape Cod. Στις αρχές της δεκαετίας του 1900 εξαπλώθηκαν βορειότερα, φθάνοντας ως το Maine. Το 1950 πιστεύεται ότι συνέβαλαν στη δραματική μείωση της αλιείας και των πληθυσμών στρειδιών. Σύντομα είχαν μεταναστεύσει σε όλη τη διαδρομή μέχρι τη Nova Scotia. Το 1989 ανακαλύφθηκαν στη Δυτική Ακτή των Η.Π.Α, στο San Francisco Bay. Τα καβούρια μέχρι το 1993 είχαν φθάσει στο Bodega Harbor, όπου απέκτησαν ένα μεγάλο πληθυσμό. Το 1997, τα ισχυρά ρεύματα του Ελ Νίνιο βοήθησαν το καβούρι και έφτασε μέχρι το Όρεγκον, Ουάσιγκτον και British Columbia. Παρά το γεγονός ότι έχουν αυξηθεί και αναπαράγονται ραγδαία, δεν είναι σε θέση να εδραιωθούν καλά. Αυτό μπορεί εν μέρει να αποδοθεί στην ταχεία αντίδραση και των προσπαθειών ελέγχου. Σε περιοχές όπου τα καβούρια ήταν σε θέση για μεγάλη αναπαραγωγή, υπήρξαν δραματικές επιπτώσεις σε άλλα είδη, ιδίως μικρότερα καβούρια, μύδια, στρείδια και άλλα. Ενώ το καβούρι δεν μπορεί να σπάσει το κέλυφος ενός ώριμου στρειδιού, θα σκάψει κάτω από 15 εκατοστά για να βρει μύδια για να φάει. Ένα πράσινο καβούρι μπορεί να καταναλώσει 40 μύδια την ημέρα, καθώς επίσης και άλλα καβούρια του δικού του μέγεθος ~ 18 ~

20 Το πιο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό δεν είναι το χρώμα του, το οποίο μπορεί να κυμαίνεται από κόκκινο σε σκούρα πράσινα στίγματα, αλλά πέντε αγκάθια ή τα δόντια σε κάθε πλευρά του κελύφους. Υπάρχουν τρεις στρογγυλεμένες λοβοί ανάμεσα στα μάτια, και το τελευταίο ζεύγος των σκελών είναι κάπως πεπλατυσμένο. Το καβούκι σπάνια υπερβαίνει τους 9 έως 11 εκατοστά. 2.8 ΚΤΕΝΟΦΟΡΟΣ ΤΣΟΥΧΤΡΑ (NORTH AMERICAN COMB JELLY) Εικ 2.8 Κτενοφόρος Τσούχτρα 33 Η εισβολή της κτενοφόρου τσούχτρας (Εικ 2.8) από τη Βόρεια Αμερική στη Μαύρη Θάλασσα είναι ένα τα καλύτερα τεκμηριωμένα παραδείγματα ενός θαλάσσιου ξενικού είδους που εισάγεται μέσω του έρματος. Η κτενοφόρος τσούχτρα έφτασε σε πλοία από την αμερικανική ακτή του Ατλαντικού το Τρώει και ζωοπλαγκτόν, το φαγητό των εμπορικών ψαριών της Μαύρης Θάλασσας, και τα αυγά και τις προνύμφες ψαριών που είναι βασικά για την αλιεία της περιοχής. Εγκαθίστανται στα ξένα οικοσυστήματα δίχως εχθρούς, και οι πληθυσμοί της πολλαπλασιάζονται με ανησυχητικό ρυθμό. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1990, αντιπροσώπευε το 90 % της συνολικής βιομάζας στη Μαύρη Θάλασσα, βιομάζα περισσότερη από το συνολικό ετήσιο αλίευμα σε όλο τον κόσμο. Επίσης το είδος αυτό γρήγορα εξαπλώθηκε στη γειτονική Αζοφική θάλασσα. Η εισβολή συνέβαλε στην κατάρρευση της εμπορικής αλιείας της Μαύρης Θάλασσας μέσα σε λίγα χρόνια. Η βιομηχανία θαλασσινών της Μαύρης Θάλασσας έχει χάσει περίπου 1 δισεκατομμύρια δολάρια από την εισβολή του είδους μέχρις σήμερα ~ 19 ~

21 Επίσης, η αλιεία γαύρου στην Αζοφική, βρίσκεται ήδη υπό πίεση από τη ρύπανση και την υπεραλίευση. Ένα δυσάρεστο γεγονός είναι ότι οι αριθμοί δελφινιών στη Μαύρη και την Αζοφική Θάλασσα μειώθηκαν δραματικά, όπως και τα ψάρια που χρησιμοποιούνται για τη διατροφή τους. Το σύνολο του οικοσυστήματος έχει διαταραχθεί και οι μέδουσες έχουν μειώσει την ποσότητα του οξυγόνου στη Μαύρη Θάλασσα.Έχουν πλέον εισέλθει και στην Κασπία Θάλασσα, όπου ομοίως σπέρνει τον όλεθρο, και έχουν βρεθεί στη Βαλτική Θάλασσα και κατά μήκος της ακτής του Ατλαντικού, αλλά και στη Νορβηγία. 2.9 ΑΣΤΕΡΙΑΣ ΤΟΥ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΙΡΗΝΙΚΟΥ (North Pacific Sea Star, Asterias amurensis) Εικ 2.9 Αστερίας του Βόρειου Ειρηνικού 35 Οι Αστερίες του Βορείου Ειρηνικού (Εικ 2.9), έχουν μέγεθος που κυμαίνεται από 40 έως 50 εκατοστά. Έχουν πέντε βραχίονες που στρέφονται προς τις άνω στις άκρες. Αυτοί οι αστερίες είναι κόκκινοι, καφέ, κιτρινωπό καφέ, κόκκινο, μωβ. Τα πλευρά τους είναι πολύ επίπεδα. Το δέρμα καλύπτεται με άνισα τοποθετημένα αγκάθια που έχουν ακανόνιστες άκρες E6%AD%A3%E9%9D%A2%EF%BC%89.JPG ~ 20 ~

22 Όσον αφορά τις γεωγραφικές περιοχές, οι αστερίες ζουν στις δυτικές, βόρειες και ανατολικές περιοχές του Ειρηνικού Ωκεανού. Ζουν σε ρηχά νερά σε προφυλαγμένες ακτές σε άμμο και λάσπη και ανάμεσα στα βράχια και φύκια. Οι αστερίες τρώνε χτένια, στρείδια, μύδια, γαρίδες, και άλλους αστερίες της θάλασσας. Αναπαράγονται σε πολύ μεγάλους πληθυσμούς αποκτώντας πληθυσμούς πληγής και εισβάλλουν γρήγορα στα ξενικά οικοσυστήματα. Εντοπίστηκαν για πρώτη φορά Βόρειο Ειρηνικό και μεταφέρθηκαν μέσω του έρματος των πλοίων στην Αυστραλία ΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΕΛΠΙΑ (ASIAN KELP) Εικ 2.10 Ασιατική Κέλπια 37 Η Ασιατική Κέλπια (Εικ 2.10), είναι ένα φαιοφύκος που αναπτύσσεται σε νερά κάτω τον +12 C. Εντοπίστηκε για πρώτη φορά στη Βόρεια Ασία και μεταφέρθηκε μέσω του έρματος στη Νότια Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, στις Δυτικές ακτές των Η.Π.Α το 2000, στην Ευρώπη στην Αργεντινή κ.α. Αναπτύσσεται και εξαπλώνεται με ραγδαίους ρυθμούς. Εκτοπίζει τα ιθαγενή φύκια και άλλη θαλάσσια ζωή. Αλλοιώνει τον βιότοπο, την τροφική αλυσίδα και το οικοσύστημα. Ως αποτέλεσμα αυτού επηρεάζονται τα αποθέματα οστρακοειδών με αποτέλεσμα την κρίση στην αλιεία. Μετά την αναλυτική παρουσίαση των σημαντικότερων και πλέον επικινδύνων επεκτατικών ειδών, θα καταλάβουμε καλύτερα την κατάσταση που επικρατεί με τον παρακάτω αναλυτικό χάρτη (Εικ2.11) που παρατίθεται: ~ 21 ~

23 Εικ 2.11 Συγκεντρωτικός Χάρτης Αλλόχθονων Ειδών 39 Παρατηρούμε ότι τα μέρη τα οποία χαρακτηρίζονται ως υψίστης επικινδυνότητας και άμεσης πρόληψης είναι οι περιοχές της Νότιας Αυστραλίας, Νότιας Ιαπωνίας, Ανατολικά της Αργεντινής, Δυτικά της Χιλής και του Περού, οι Ανατολικές και Δυτικές Ακτές των Η.Π.Α και τέλος στη Βαλτική και τη Βόρεια Θάλασσα ~ 22 ~

24 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο ΤΡΟΠΟΙ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΕΡΜΑΤΟΣ Τα προβλήματα από τη μεταφορά μη αυτοχθόνων οργανισμών μέσω του έρματος των πλοίων συμπεράναμε ότι είναι πολλαπλά. Αυτό μας κάνει να πάρουμε στα σοβαρά το συγκεκριμένο πρόβλημα και να λάβουμε τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία του οικοσυστήματος αλλά και της βιοποικιλότητας. Με την έγκαιρη πρόληψη η κατάσταση θα μείνει στάσιμη και θα περάσει σε μία κατάσταση βελτίωσης σταδιακά. Παράλληλα με διάφορους αλλά και τακτικούς περιπόλους από τις κατάλληλες αρχές παρεμποδίζουμε την εισαγωγή νέων ειδών αλλά και την ανάπτυξή των υπαρχόντων στα ξενικά οικοσυστήματα. Με λίγα λόγια οι φράσεις που πρέπει να βρίσκονται σε πρώτη προτεραιότητα σχετικά με τη μείωση της εξάπλωσης των αλλοχθόνων ειδών είναι: Πρόληψη Ανίχνευση ( μέσω περίπολων) Καταπολέμηση Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί πολλές στρατηγικές οι οποίες βοηθούν στην ανίχνευση και στην καταπολέμηση. Οι μέθοδοι είναι οι εξής: 1. Ανταλλαγή Έρματος (EXCHANGE) Το έρμα να ανταλλάσσεται μεταξύ των λιμένων που προσεγγίζει το πλοίο, καταμεσής του πελάγους και σε βαθιά νερά στα οποία είναι γνωστό ότι δεν μπορούν να επιβιώσουν αλλόχθονα είδη. Με αυτό τον τρόπο μειώνεται σημαντικά ο κίνδυνος μεταφοράς των ξενικών οργανισμών σε ένα νέο οικοσύστημα. 2. Καθαρισμός και αφαίρεση διαφόρων ιζημάτων Σε αυτή τη περίπτωση είναι καλό να γίνεται καθαρισμός των δεξαμενών νερού, των σεντίνων και των ιζημάτων στον ωκεανό ή σε ειδικά διαμορφωμένες εγκαταστάσεις στα λιμάνια, ούτως ώστε να μειωθεί ο αριθμός των οργανισμών. 3. Διαχείριση Έρματος (MANAGEMENT) Υπάρχουν πολλοί μέθοδοι επεξεργασίας του έρματος των πλοίων ( θα αναφερθούμε στη συνέχεια εκτενέστερα) με σκοπό τη μείωση ή την αφαίρεση των αλλόχθονων οργανισμών μέσα στις δεξαμενές έρματος. Αρχικά να πούμε ότι μπορεί να γίνει με φυσικούς αλλά και με χημικούς τρόπους αναλόγως την στρατηγική της κάθε εταιρείας. Η όλη διαδικασία είναι αρκετά σύνθετη και περιλαμβάνει πολλές φορές εκτός από τα ίδια τα πλοία, τα λιμάνια, το καταρτισμένο προσωπικό, τις νομοθεσίες κ.α. ~ 23 ~

25 3.1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΡΜΑΤΟΣ 40 Η επεξεργασία του θαλασσίου έρματος στα πλοία μπορεί να πραγματοποιηθεί με δύο τρόπους: Επεξεργασία του έρματος στο λιμάνι Επεξεργασία του έρματος στο πλοίο Επεξεργασία έρματος στο Λιμάνι: Η παράδοση του θαλασσίου έρματος σε εγκαταστάσεις υποδοχής στη ξηρά και η περαιτέρω επεξεργασία στις εγκαταστάσεις αυτές αποτελεί μία μέθοδο που περιορίζει τη μεταφορά ανεπιθύμητων θαλασσίων οργανισμών. Οι μονάδες αυτές μπορεί να είναι χερσαίες ή πλωτές με δυνατότητα μετακίνησης και εξυπηρέτησης πλοίων που βρίσκονται σε αναμονή στη ράδα ενός λιμένα. Το μέγεθος των εγκαταστάσεων εξαρτάται από τον αριθμό, τη συχνότητα, τους τύπους των πλοίων που προσεγγίζουν το λιμάνι και την εποχικότητα. Τα έρματα των πλοίων δεν εναποτίθενται στο λιμάνι προορισμού. Αποθηκεύονται σε καθαρές δεξαμενές και επιστρέφουν στο λιμάνι αναχώρησης. Επεξεργασία Έρματος στο πλοίο: Η συγκεκριμένη μέθοδος είναι η πιο διαδεδομένη και χρησιμοποιείται από τις περισσότερες χώρες γιατί δεν επιβαρύνεται το λειτουργικό κόστος του πλοίου με επιπλέον έξοδα. Οι υπάρχοντες αντλίες έρματος και ο κεντρικός σταθμός ελέγχου της διαδικασίας αρκούν για να πραγματοποιηθεί η συγκεκριμένη διαδικασία. Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι οι οποίες μπορούν να κάνουν επεξεργασία έρματος πάνω στο πλοίο: Sequential: Άδειασμα των δεξαμενών από το ανεπιθύμητο έρμα και ξαναγέμισμα με το έρμα από τον ωκεανό σε ποσοστό 95% του όγκου του έρματος. Με αυτή τη μέθοδο η διαδικασία εκτελείται σε ελάχιστο χρόνο. Flow-through: Με τη μέθοδο αυτή γίνεται υπερχείλιση των δεξαμενών έρματος. Το νέο έρμα προωθείται στις δεξαμενές εκτοπίζοντας το παλαιό το οποίο προωθείται μέσω των σωληνώσεων του πλοίου στις υπερχειλίσεις των δεξαμενών στο κατάστρωμα. Dilution: Ταυτόχρονη εκκένωση από κάτω του έρματος και πλήρωση της δεξαμενής από πάνω με ίση ροή και διατήρηση σταθερής στάθμης. 40 Βασίλης Τσελέντης Διαχείριση Θαλασσίου Περιβάλλοντος και Ναυτιλία, Εκδόσεις ΑΘ.ΣΤΑΜΟΥΛΗ, Αθήνα 2008 ~ 24 ~

26 3.2 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΡΜΑΤΟΣ 41 Οι διαδικασίες και οι μέθοδοι επεξεργασίας του έρματος είναι πολλοί και χωρίζονται σε 3 κατηγορίες (Εικ 3.2): Μηχανικές μέθοδοι, της η διήθηση και διαχωρισμός έρματος. Φυσικές μέθοδοι, της αποστείρωση με όζον, υπεριώδες φως, ηλεκτρικά ρεύματα και τη θερμική επεξεργασία. Χημικές μέθοδοι, της η προσθήκη βιοκτόνων στο έρμα για να σκοτώσει οργανισμούς. Εικ 3.2 Κατηγοριοποίηση Μεθόδων Επεξεργασίας Έρματος 42 Για να θεωρείται μία μέθοδος κατάλληλη για να χρησιμοποιηθεί θα πρέπει να πληροί κάποιες προϋποθέσεις της: Θα πρέπει να είναι ασφαλής. Θα πρέπει να είναι περιβαλλοντικά αποδεκτή. Θα πρέπει να είναι οικονομικά αποτελεσματική ~ 25 ~

27 3.2.1 ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΝΕΡΟΥ 43 Η μέθοδος της ανταλλαγής έρματος με καθαρό νερό είναι η πιο διαδεδομένη και χρησιμοποιείται από της περισσότερες χώρες γιατί δεν επιβαρύνεται το λειτουργικό κόστος του πλοίου με επιπλέον έξοδα. Αν και είναι δυνατόν να ανταλλάξουμε έως και 99% του μεταφερόμενου έρματος, δεν είναι σίγουρο ότι θα έχει αφαιρεθεί της ο όγκος των μικροοργανισμών. Της δεξαμενές έρματος δημιουργούνται ιζήματα τα οποία δύσκολα καθαρίζονται πράγμα που σημαίνει ότι και μετά το πέρας της διαδικασίας αυτό το ίζημα μπορεί να παραμείνει εντός της δεξαμενής έρματος. Το ίζημα είναι ευνοϊκό για την επιβίωση μικροοργανισμών κατά τη διάρκεια του πλου. Επιπλέον η βιολογική μεμβράνη (biofilm) δημιουργείται και επικολλάται στα τοιχώματα των δεξαμενών έρματος και λειτουργεί αποτελεσματικά ως μέσω για τη μεταφορά ξενικών ειδών. Όσον αφορά της προϋποθέσεις πραγματοποίησης ανταλλαγής έρματος θα πρέπει το πλοίο να βρίσκεται στην ανοιχτή θάλασσα σε απόσταση πάνω από 200 ναυτικά μίλια από τη πλησιέστερη ακτή. Επιπλέον θα πρέπει να υπάρχει χαμηλή πυκνότητα ναυσιπλοΐας στην περιοχή για την αποφυγή ανταλλαγής έρματος με μολυσμένο νερό. Θα πρέπει να τηρείται ενισχυμένο πρόγραμμα βαρδιών που να περιλαμβάνει, εφ όσον κρίνεται απαραίτητο, και τοποθέτηση ατόμου στην πλώρη με απ ευθείας επικοινωνία με τη γέφυρα,να μην επηρεάζεται αρνητικά σε αδικαιολόγητο βαθμό η δυνατότητα ελιγμών του πλοίου και η αλλαγή πλεύσης του. Τέλος θα πρέπει οι συνθήκες της θάλασσας και καιρού να είναι κατάλληλες και να μην προβλέπεται να χειροτερεύσουν για να γίνεται ομαλά η διαδικασία. Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι η ανταλλαγή έρματος στη θάλασσα μπορεί να συμβάλλει στην ευρύτερη διασπορά των επιβλαβών ειδών, και επιπλέον ότι τα νησιωτικά συμπλέγματα και κράτη που βρίσκονται κοντά σε περιοχές ανταλλαγής έρματος π.χ ( Azores, Κανάρια Νησιά κ.α) μπορεί να διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο από τη πρακτική αυτή Βασίλης Τσελέντης Διαχείριση Θαλασσίου Περιβάλλοντος και Ναυτιλία, Εκδόσεις ΑΘ.ΣΤΑΜΟΥΛΗ, Αθήνα ~ 26 ~

28 3.2.2 ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΕΡΜΑΤΟΣ ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΡΜΑΤΟΣ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΙΗΘΗΣΗΣ Τα συστήματα διήθησης χρησιμοποιούνται ευρέως σε βιομηχανικές εφαρμογές. Η επεξεργασίας του έρματος με μηχανικές μεθόδους μπορεί να εφαρμοστεί με την διαδικασία του φιλτραρίσματος και του υδροκυκλώνα (Εικ 3.2.2). Εικ ΜΕΘΟΔΟΣ ΦΙΛΤΡΑΡΙΣΜΑΤΟΣ & ΥΔΡΟΚΥΚΛΩΝΑ 45 Κατά τον διαχωρισμό του έρματος με φιλτράρισμα 46 ( Σχήμα a ), το έρμα αντλείται από τη θάλασσα και περνάει από ένα φίλτρο το οποίο δεν επιτρέπει επικίνδυνους οργανισμούς να περάσουν στις δεξαμενές έρματος. Τα φίλτρα αυτά χρειάζονται περιοδικό καθαρισμό, ο οποίος επιτυγχάνεται είτε χειρωνακτικά με κάποιο άτομο από το πλήρωμα του πλοίου, είτε με ειδικά συστήματα ανάστροφης πλύσης. Με την διαδικασία της ανάστροφης πλύσης η οποία είναι προτιμητέα από άποψη κόστους αλλά και για παραμέτρους υγιεινής, ασφάλειας και περιβαλλοντικών παραμέτρων, το καθαρό νερό το οποίο έχει περάσει το φιλτράρισμα επιστρέφει πάλι πίσω με αποτέλεσμα να διώχνει προς τη θάλασσα το περιεχόμενο που έχει πάνω του το ειδικό αυτό φίλτρο. Με τη μέθοδο του υδροκυκλώνα 47 ( Σχήμα b ), το νερό έρματος εισέρχεται στο εσωτερικό ενός θαλάμου με κυκλική ροή, περνά από μια δίοδο η οποία είναι μεταξύ του εσωτερικού θαλάμου και του διαχωριστικού θαλάμου. Η φυγόκεντρος δύναμη ωθεί τα βαρύτερα σωματίδια προς τα εξωτερικά όρια της περιστρεφόμενης ροής και παγιδεύονται σε ειδικά υδατοφράγματα, ενώ το καθαρό νερό το οποίο οδηγείται προς τις δεξαμενές έρματος μέσω του σωλήνα εκροής Βασίλης Τσελέντης Διαχείριση Θαλασσίου Περιβάλλοντος και Ναυτιλία, Εκδόσεις ΑΘ.ΣΤΑΜΟΥΛΗ, Αθήνα ~ 27 ~

29 3.2.3 ΧΗΜΙΚH ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΕΡΜΑΤΟΣ 48 A. ΧΗΜΙΚΑ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 49 : Τα χημικά βιοκτόνα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία του έρματος και να αποτρέψουν την εισαγωγή μη ιθαγενών ειδών.ο συγκεκριμένος τύπος του βιοκτόνου πρέπει να επιλεγεί πολύ προσεκτικά για να αποφευχθεί κάποιο ατύχημα στον άνθρωπο ή στο περιβάλλον. Τα βιοκτόνα συνήθως αποστέλλονται και αποθηκεύονται στη μορφή ενός συμπυκνωμένου στερεού ή υγρού, έτσι ώστε να μπορούν εύκολα να αποθηκευτούν στο πλοίο. Αυτά χρησιμοποιούν βιομηχανικές χημικές ουσίες, με αποτέλεσμα να υπάρχουν πολλά δεδομένα για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα τους, παρόλο που οι αντιδράσεις μεταξύ βιοκτόνων και θαλασσινού νερού παράγει επιβλαβή υποπροϊόντα. Τα μηχανήματα για την εφαρμογή των βιοκτόνων είναι αξιόπιστα και χρειάζονται ελάχιστη συντήρηση, αλλά το μέγεθός τους μπορεί να είναι ένας περιορισμός κατά την εγκατάσταση τους. Μια σημαντική ανησυχία με τη χρήση των βιοκτόνων είναι η ασφάλεια των μελών του πληρώματος που χειρίζονται τα χημικά. Επειδή υπάρχουν και άλλες επικίνδυνες χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στο πλοίο όπως τα λιπαντικά και άλλες λειτουργίες στο πλοίο, θα πρέπει να υπάρχει εκπαίδευση του πληρώματος για την ασφαλή χρήση των βιοκτόνων. Μια άλλη ανησυχία είναι αν βιοκτόνα έχουν τη δυνατότητα να διαβρώνουν τις δεξαμενές έρματος,τους σωλήνες, τις αντλίες και άλλες δομές. B. ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 50 : Τα οξειδωτικά βιοκτόνα όπως το χλώριο, διοξείδιο του χλωρίου, βρόμιο, υπεροξείδιο του υδρογόνου, ιώδιο και όζον, λειτουργούν καταστρέφοντας κυτταρικές μεμβράνες με αποτέλεσμα τον θάνατο του κυττάρου. Το Χλώριο συνήθως χρησιμοποιείται στην επεξεργασία πόσιμου νερού, όμως πρόσφατες μελέτες ισχυρίζονται ότι ίσος να μην είναι τόσο ασφαλείς προς τον άνθρωπο όσο αρχικά πιστεύαμε. Επίσης υπάρχει η πιθανότητα τα οξειδωτικά βιοκτόνα να αντιδρούν με το θαλασσινό νερό δημιουργώντας τοξικά χημικά, συνεπώς να μην είναι ασφαλές η αποδέσμευσης τους στο περιβάλλον. 48 Βασίλης Τσελέντης Διαχείριση Θαλασσίου Περιβάλλοντος και Ναυτιλία, Εκδόσεις ΑΘ.ΣΤΑΜΟΥΛΗ, Αθήνα ~ 28 ~

30 Το Όζον είναι ένα οξειδωτικό βιοκτόνο που χρησιμοποιείται για την απολύμανση των αποθεμάτων νερού. Το έρμα επεξεργάζεται καθώς ρέει μέσω μίας συσκευής που εισάγει αέριο άζωτο στο νερό. Το πλείστο από το αέριο διαλύεται στο νερό, αποσυντίθεται και αντιδρά με τα υπόλοιπα χημικά που βρίσκονται στο έρμα σκοτώνοντας τους οργανισμούς. Το όζον είναι τοξικό για τους ανθρώπους και για αυτό όσο όζον δεν διαλύεται πρέπει να καταστραφεί πριν αφεθεί στην ατμόσφαιρα. Το όζον είναι εξαιρετικά αποτελεσματικό στο να σκοτώνει μικροσκοπικούς οργανισμούς αλλά όχι τόσο καλό για μεγαλύτερους, γι αυτό συνδυασμός του με κάποιο άλλο σύστημα εξειδικευμένο να εξουδετερώνει μεγαλύτερους οργανισμούς θα ήταν ποιο αποτελεσματικό από το να χρησιμοποιείται το όζον μόνο. Το κύριο μειονέκτημα του συστήματος αυτού είναι το μεγάλο μέγεθος του καθώς οι αντιδράσεις που έχει το όζον με το θαλασσινό νερό μπορεί να δημιουργήσουν ανεπιθύμητα τοξικά χημικά που δεν θα έπρεπε να αφεθούν στο περιβάλλον. C. ΜΗ-ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΒΙΟΚΤΟΝΑ: Περιλαμβάνουν ένα μεγάλο κατάλογο ενώσεων και φυτοφαρμάκων ενώ λειτουργούν σαν φυτοφάρμακα, επεμβαίνοντας στις αναγκαίες λειτουργίες της ζωής όπως τον μεταβολισμό ή την αναπαραγωγή. Χρησιμοποιούνται κυρίως στη βιομηχανία Μερικά από αυτά τα βιοκτόνα διασπώνται σε μη-τοξικά χημικά σε λίγες μέρες, συνεπώς αν χρησιμοποιηθούν κατά την αρχή του ταξιδιού, θα έχουν ελάχιστες επιπτώσεις στο περιβάλλον όταν το έρμα αφεθεί στη θάλασσα. Λόγο όμως του χρόνου αυτού που απαιτείται για να λειτουργήσει το σύστημα αυτό, δεν τα καθιστά την καλύτερη επιλογή για δρομολόγια σε μικρότερες αποστάσεις. ~ 29 ~

31 3.2.4 ΦΥΣΙΚΟΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ Στη μέθοδο αυτή χρησιμοποιείται πληθώρα μη-χημικών μέσων για να σκοτώνουν ή να αποτρέπουν την ανάπτυξη των μικροοργανισμών που μπορεί να μεταφέρονται στις δεξαμενές έρματος. Όπως και στο χημικό διαχωρισμό, μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά τον ερματισμό, εν πλω ή κατά τον αφερματισμό. I. Η ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΟΞΕΙΔΩΣΗΣ ΑΟΤ (Advanced Oxidation Technology) 51 : είναι μια διαδικασία χωρίς χημικά. Για παράδειγμα τα αυτοκαθαριζόμενα παράθυρα σε ουρανοξύστες και αυτοκίνητα αποτρέπουν την ανάπτυξη οργανισμών χάρη στην ανεπτυγμένη τεχνολογία οξείδωσης που γίνεται όταν το ηλιακό φως προσπίπτει με διοξείδιο του τιτανίου. Τα συστήματα αυτά περιέχουν καταλύτες διοξειδίου του τιτανίου που παράγουν ρίζες όταν βρεθούν στην παρουσία ηλιακού φωτός, οι οποίες αν και έχουν ζωή μερικών μικρο-δευτερολέπτων, διασπούν την κυτταρική μεμβράνη μικροοργανισμών, χωρίς την χρήση χημικών ή την παραγωγή βλαβερών ουσιών. Η διαδικασία Ερματισμού περιλαμβάνει 3 μέρη (Εικ ): 1. Το έρμα περνά μέσα από ένα φίλτρο 50-micron που περιορίζει την πρόσληψη των οργανισμών και των ιζημάτων. 2. Το έρμα επεξεργάζεται με ανεπτυγμένη διαδικασία οξείδωσης (ΑΟΤ), η οποία καταστρέφει τους μικροοργανισμούς με διάσπαση των κυτταρικών τους μεμβρανών. 3. Μετά την απαραίτητη διαδικασία το έρμα οδηγείται μέσω σωλήνων στην δεξαμενή έρματος ~ 30 ~

32 Εικ Ανεπτυγμένη Τεχνολογία Οξείδωσης κατά τον Ερματισμό (ΑΟΤ) 52 Κατά τον Αφερματισμό ακολουθούνται τα εξής βήματα (Εικ ): 1. Το νερό επεξεργάζεται και πάλι για να εξαλειφθεί κάθε ανάπτυξη που μπορεί να έχει συμβεί στις δεξαμενές έρματος. 2. Το φίλτρο εισαγωγής παρακάμπτεται για να αποφευχθεί η μόλυνση στην περιοχή του αφερματισμού. Εικ Ανεπτυγμένη Τεχνολογία Οξείδωσης κατά τον Άφερματισμό (ΑΟΤ) 53 II. Η ΥΠΕΡΙΩΔΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ (UV): 54 Αυτή η μέθοδος προκαλεί μόνιμη απενεργοποίηση των μικροοργανισμών επεμβαίνοντας στο DNA τους αποτρέποντας τους να διατηρήσουν τον μεταβολισμό τους ή να αναπαραχθούν (Εικ ). Τα συστήματα αυτά είναι αποτελεσματικά εναντίον όλων των θαλάσσιων μικροοργανισμών κάτω από 2 μm. Δεν βοηθά σαν μέθοδος στην απομάκρυνση ή στην αδρανοποίηση μεγαλύτερων οργανισμών, μυκήτων κλπ. Επιπροσθέτως, η αποτελεσματικότητα της μεθόδους μειώνεται όταν το έρμα περιέχει αιωρούμενα σωματίδια προερχόμενα από χημικές διεργασίες στις δεξαμενές του πλοίου. Η ακτινοβολία UV δεν είναι επικίνδυνη για το προσωπικό, το πλοίο ή το περιβάλλον, αλλά σε περίπτωση που κάποιος λαμπτήρας σπάσει, ενδέχεται να μολυνθεί το νερό έρματος με υδράργυρο ~ 31 ~

33 Εικ Το σύστημα επεξεργασίας Έρματος με υπεριώδη ακτινοβολία 55 III. ΘΕΡΜΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ 56 : Η μέθοδος αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να σκοτώσει τους ξένους οργανισμούς στις δεξαμενές έρματος θερμαίνοντας το νερό έρματος σε αρκετά υψηλή θερμοκρασία πριν αυτό αφεθεί πίσω στη θάλασσα. Η ευκολότερη πηγή θερμότητας είναι αυτή της κύριας μηχανής του πλοίου η οποία έτσι κι αλλιώς είναι ανεπιθύμητη. Όμως για να αναπτυχθεί αρκετά υψηλή θερμοκρασία για να σκοτωθούν όλα τα είδη βακτηριδίων απαιτούνται επιπλέον εγκαταστάσεις παραγωγής θερμότητας με συνέπεια το αυξημένο κόστος λειτουργίας. Η θέρμανση του νερού έρματος γίνεται σε θερμοκρασίες μεταξύ 35 C και 45 C. Η θερμοκρασία αυτή παραμένει για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα και είναι αποτελεσματική για τη θανάτωση μεγαλύτερων οργανισμών, όπως τα ψάρια, αλλά όχι τόσο αποτελεσματική για τη θανάτωση μικροοργανισμών. Το έρμα θερμαίνεται με τη χρήση του συστήματος ψύξης του κινητήρα, είτε χρησιμοποιώντας νερό έρματος για την ψύξη του κινητήρα ή με πλύση στις δεξαμενές έρματος με το θερμαινόμενο νερό που χρησιμοποιήθηκε ως ψυκτικό. Αυτή είναι μια πολύ αποτελεσματική μέθοδος, επειδή το ψυκτικό νερό είναι απαραίτητο και είναι πολύ πιθανό να αφερματιστεί στον ωκεανό σε περίπτωση που δεν χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία του έρματος. Ένα άλλο πλεονέκτημα αυτής της μεθόδου είναι ότι δεν χρησιμοποιούνται χημικά προϊόντα. Μια παρόμοια μέθοδος χρησιμοποιείται σε εναλλάκτες θερμότητας (boilers) που χρησιμοποιούνται στα σπίτια αντί της χρησιμοποίησης κλιματιστικών με μια αντίστροφη διαδικασία που χρησιμοποιείται για να ελαχιστοποιήσει την απώλεια θερμότητας κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Το κύριο μειονέκτημα για την θέρμανση του νερού έρματος είναι ότι απαιτεί την εγκατάσταση σωλήνων για να φέρει το νερό έρματος σε επαφή με τη θερμότητα ~ 32 ~

34 Η μέθοδος περιορίζεται από την ποσότητα της θερμότητας που παρέχεται από τις μηχανές του πλοίου, έτσι ώστε η ποσότητα του έρματος προς επεξεργασία πρέπει να συγκριθεί με την θερμότητα που απελευθερώνεται από τις μηχανές.πρέπει να ληφθούν υπόψη ορισμένοι παράγοντες, πριν από τη χρήση θερμικής επεξεργασίας για ένα συγκεκριμένο πλοίο ή για ένα συγκεκριμένο ταξίδι. Το ταξίδι θα πρέπει να είναι αρκετά μεγάλο για να φτάσει το νερό τις θερμοκρασίες που απαιτείται, αλλά και την απαραίτητη ποσότητα χρόνου. Επειδή η θερμοκρασία έρματος επηρεάζεται από τη θερμοκρασία του νερού, αυτή η μέθοδος μπορεί να μην είναι τόσο χρήσιμη σε ψυχρότερα νερά καθώς θα χρειαστεί μετά περισσότερη ενέργεια για να αυξηθεί η θερμοκρασία έρματος. Ένα άλλο μειονέκτημα είναι η πιθανότητα διάβρωσης της δεξαμενή έρματος από τις υψηλές θερμοκρασίες. Επειδή οι δεξαμενές έρματος των νεότερων πλοίων είναι επικαλυμμένες με εποξική βαφή που μπορεί να αντέξει σε θερμοκρασίες μέχρι 80οC, είναι λιγότερο πιθανό να διαβρωθεί από εκείνες των παλαιότερων πλοίων. Η διαδικασία επεξεργασίας έρματος με Θέρμανση γίνεται με τα ακόλουθα βήματα (Εικ ): 1. Το έρμα αντλείται για να ξεπλύνει τις δεξαμενές έρματος. 2. Το έρμα θερμαίνεται με γλυκό νερό που χρησιμοποιείται για την ψύξη των κινητήρων του πλοίου. 3. Το θερμαινόμενο έρμα αντλείται μέσα στις δεξαμενές έρματος, σκοτώνοντας πολλούς από τους οργανισμούς. 4. Το επεξεργασμένο έρμα αφερματίζεται. Εικ Μέθοδος επεξεργασίας έρματος με Θέρμανση ~ 33 ~

35 IV. ΥΠΕΡΗΧΟΙ: Σε αυτή τη μέθοδο παράγονται με τη βοήθεια μετατροπέων μηχανικής ή ηλεκτρικής ενέργειας σε υψηλής συχνότητας δονήσεις. Το σύστημα αυτό βασίζεται στις φυσικές και χημικές αλλαγές που προξενεί το φαινόμενο της σπηλαίωσης. Παράγονται μικροσκοπικές φυσαλίδες λόγο απότομης αλλαγής της πίεσης στο νερό, οι οποίες διασπούν τις κυτταρικές μεμβράνες των μικροοργανισμών. Η τεχνολογία του Ηλεκτρικού Πεδίου χρησιμοποιεί παλμικό ηλεκτρικό πεδίο και παλμικό πλάσμα για να σκοτώσει τους οργανισμούς. Στην τεχνολογία παλμικού ηλεκτρικού πεδίου, το νερό περνάει από δύο μεταλλικά ηλεκτρόδια και υποβάλλεται από ένα ηλεκτρικό παλμό που δημιουργεί μικρά ξεσπάσματα ενέργειας πολύ υψηλής ισχύος και πίεσης. Η παραγόμενη αυτή ενέργεια είναι αρκετά δυνατή ώστε να θανατώσει με ηλεκτροπληξία τους οργανισμούς που βρίσκονται στο νερό. Η τεχνολογία παλμικού πλάσματος λειτουργεί με παρόμοιο τρόπο μεταδίδοντας έναν υψηλής ενέργειας παλμό σε ένα μηχανισμό που βρίσκεται μέσα στο νερό. Ένα τοξόπλασμα δημιουργείται το οποίο καταστρέφει τους οργανισμούς που έρχονται σε επαφή μαζί του. V. ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΜΕΘΟΔΩΝ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΥ 58 Αρκετά συστήματα διαχωρισμού σκοτώνουν ή σταματούν την ανάπτυξη μικροοργανισμών συνδυάζοντας διάφορες μηχανικές, χημικές ή / και φυσικές μεθόδους. Η από-οξυγόνωση, είναι μια φυσική διαδικασία όπου εκτοπίζει το οξυγόνο χρησιμοποιώντας αδρανές αέριο όπως άζωτο ή διοξείδιο του άνθρακα, εμπεριέχει και χημικά στοιχεία όπου η εισαγωγή διοξειδίου του άνθρακα προκαλεί μείωση του ph που ενισχύει την αποδοτικότητα εξολόθρευσης των μικροοργανισμών. Η ηλεκτρολυτική ή ηλεκτροχημική οξείδωση συνδυάζει ηλεκτρικό ρεύμα με κατάλληλα αντιδρώντα με σκοπό να παραχθεί μια πληθώρα από βιοκτόνα. Η ηλεκτρολυτική οξείδωση μπορεί να δημιουργήσει ρίζες υδροξυλίου, ή παρόμοιες οξειδωτικές ενώσεις ~ 34 ~

36 3.3 ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΡΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΕΙΔΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΟΥΣ Εικ 3.3 ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΡΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΕΙΔΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΟΥΣ 59 Παρατηρούμε (Εικ 3.3), ότι ενώ υπάρχουν πολλές μέθοδοι που έχουν αναπτυχθεί, καμία από αυτές δεν έχει αποτρέψει την πλήρη ανάπτυξη όλων των αλλόχθονων ειδών. Το παραπάνω σχήμα μας δείχνει το φάσμα που καλύπτει καθεμία από τις μεθόδους που αναλύθηκαν παραπάνω. Μερικές από τις μεθόδους μπορεί να απαιτούν και την εφαρμογή και μίας δεύτερης, ούτως ώστε το πλοίο να μεταφέρει όσο τον δυνατόν γίνεται καθαρότερο έρμα. Για παράδειγμα η θεραπεία UV μπορεί να συνοδεύεται από σύστημα διήθησης. Τα διαφόρων επίσης φίλτρα είναι αναγκαία προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο όγκος του νερού που ανταλλάσσεται. Επίσης πλοία τα οποία έχουν δρομολόγια που βρίσκονται εκτός της TZ ( Tropical Zone) και λιγότερο της SZ (Summer Zone) θα αποφύγουν την χρησιμοποίηση της Θέρμανσης του έρματος λόγω της μεγαλύτερης θερμότητας που θα απαιτηθεί από την κύρια μηχανή του πλοίου ~ 35 ~

37 3.4 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το αυξανόμενο πρόβλημα της βιο-εισβολής µέσω του έρματος των πλοίων οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην αύξηση του εμπορίου κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, και εφόσον ο όγκος του θαλάσσιου εμπορίου συνεχίζει να αυξάνει το πρόβλημα, ίσως να µην έχει φτάσει ακόμα στο αποκορύφωμά του. Οι επιπτώσεις σε πολλές περιοχές του κόσμου είναι καταστροφικές, ενώ στοιχεία δείχνουν ότι το ποσοστό των βίο-εισβολέων συνεχίζει να αυξάνεται µε ανησυχητικό ρυθμό και νέες περιοχές μολύνονται συνεχώς. Το έρμα είναι η κύρια οδός βιο-εισβολής σε όλο τον κόσμο. Η αφαίρεση οργανισμών από το νερό έρματος είναι ένας αισιόδοξος τρόπος για να την πρόληψη της βιοεισβολής που προκαλεί οικολογική και οικονομική ζημία. Επειδή καμία μέθοδος ακόμη δεν έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να αφαιρέσει όλους τους οργανισμούς από υδάτινου έρματος όπως είδαμε προηγουμένως, θεωρώ ότι θα πρέπει να αυξηθεί η έρευνα για την βελτίωση των μεθόδων επεξεργασίας που υπάρχουν και την ανάπτυξη νέων μεθόδων πιο αποτελεσματικών και φιλικών προς το περιβάλλον. Τέλος, επειδή η εγκατάσταση νέων τεχνολογιών και η μετασκευή στα πλοία είναι ακριβή, οι πλοιοκτήτες διστάζουν να χρησιμοποιήσουν νέες τεχνολογίες, εκτός αν αποδειχθούν αποτελεσματικές και οικονομικά συμφέρουσες. Αυτό, με τη σειρά του, δημιουργεί περαιτέρω καθυστερήσεις στην έγκριση των κανονισμών και την εφαρμογή των αλλαγών στον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζονται τα πλοία το έρμα τις οποίες θα αναλύσουμε στο επόμενό μας κεφάλαιο. ~ 36 ~

38 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ- ΝΟΜΟΘΕΣΙΕΣ & ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ 4.1 INTERNATIONAL MARITIME ORGANIZATION 60 Ο πιο δίκαιος και αποτελεσματικός τρόπος για τη βελτίωση της ασφάλειας στη θάλασσα είναι με την ανάπτυξη διεθνών κανονισμών, για να εφαρμόζονται από όλες τις ναυτιλιακές χώρες. Από τα μέσα του 19ου αιώνα και μετά, μια σειρά από τέτοιες συνθήκες εγκρίθηκαν. Αρκετές χώρες πρότειναν τη σύσταση ενός μόνιμου διεθνούς οργανισμού για την προώθηση της ασφάλειας στη θάλασσα αποτελεσματικότερα, αλλά δεν ήταν παρά μόνο με την ίδρυση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών που οι ελπίδες αυτές έγιναν πραγματικότητα. Το 1948 μια διεθνής διάσκεψη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών στη Γενεύη ενέκρινε μια σύμβαση για την τυπική σύσταση του ΙΜΟ (το αρχικό του όνομα ήταν του 5ιακυβερνητικού Ναυτιλιακού Συμβουλευτικού Οργανισμού, ή IMCO, αλλά το όνομα άλλαξε το 1982 για να ΙΜΟ). Η σύμβαση του ΙΜΟ τέθηκε σε ισχύ το 1958 και ο νέος Οργανισμός συναντήθηκε για πρώτη φορά το επόμενο έτος. Οι σκοποί του Οργανισμού, είναι να παρέχει το μηχανισμό συνεργασίας μεταξύ Κυβερνήσεων στο πεδίο των κυβερνητικών ρυθμίσεων και πρακτικών που αφορούν τεχνικά θέματα ναυσιπλοΐας στο διεθνές εμπόριο. Να ενθαρρύνει και να διευκολύνει τη γενική υιοθέτηση των υψηλότερων δυνατόν προτύπων σε θέματα που αφορούν την ασφάλεια στη θάλασσα, την αποδοτικότητα της ναυσιπλοΐας, και πρόληψη και έλεγχο της θαλάσσιας ρύπανσης από τα πλοία. Ο Οργανισμός είναι επίσης εξουσιοδοτημένος να ασχολείται με διοικητικά και νομικά ζητήματα που σχετίζονται με τους σκοπούς αυτούς. 4.2 ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Το διεθνές εμπόριο και οι μεταφορές εμπορευμάτων μέσω θαλάσσης πέραν των συνόρων και των ηπείρων, έχει φέρει τεράστια οφέλη και για τα κράτη και για τις ναυτιλιακές εταιρείες. Ωστόσο, τα αρνητικά αυτής της ολοένα και αυξανόμενης μεταφορικής υπηρεσίας δεν άρχισαν να εμφανιστούν. Αυτό επομένως δεν αποτελεί έκπληξη ότι η διαχείριση του θαλασσίου έρματος των πλοίων έχει γίνει θέμα πρώτης συζήτησης και προτεραιότητας για πολλές χώρες, τη ναυτιλία, τους οικολόγους, τον ΙΜΟ και πολλούς ακόμα εμπλεκόμενους φορείς σχετικά με τη θάλασσα και το εμπόριο (Εικ 4.2) ~ 37 ~

39 Εικ 4.2 Το Περιβάλλον και μερικοί από τους Εμπλεκόμενους Φορείς που ασχολούνται με την Διαχείριση και την Επεξεργασία Έρματος 61 Αν και η μεταφορά ξενικών οργανισμών μέσω των πλοίων είναι γνωστό περίπου από τον 19 ο αιώνα 62, η προσπάθεια που καταβάλλεται είναι πολύ πρόσφατη και αποτελεί έναν στόχο για πολλούς. Ο ΙΜΟ τις τελευταίες δεκαετίες προσπαθεί να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που δημιουργούνται σχετικά με την επεξεργασία και τη διαχείριση του θαλασσίου έρματος, αρχικά μέσω δύο κατευθυντήριων γραμμών. Η πρώτη αφορά τη Διεθνή Σύμβαση για τον Έλεγχο και τη Διαχείριση του Θαλασσίου Έρματος των πλοίων που εγκρίθηκε από τον ΙΜΟ τον Φεβρουάριο του Για να έρθει σε εφαρμογή η συγκεκριμένη σύμβαση θα πρέπει να την επικυρώσουν 30 κράτη-μέλη με συνολική χωρητικότητα του παγκόσμιου εμπορίου 35%. Μέχρι σήμερα τη Σύμβαση έχουν υπογράψει 38 κράτη με συνολική χωρητικότητα παγκόσμιου εμπορίου 30.38% 63. Όταν καλυφτεί το ποσοστό του 35%, τότε η Σύμβαση θα βρεθεί σε πλήρη εφαρμογή μέσα σε 1 χρόνο ακριβώς. Η Σύμβαση BMW προσφέρει ένα σύνολο εργαλείων διαχείρισης και δίνει έμφαση στα περιβαλλοντικά οφέλη. Ενώ τα προηγούμενα χρόνια η έλλειψη των τεχνολογιών αποτελούσε τροχοπέδη για την διαχείριση του θαλασσίου έρματος, πλέον, με την πληθώρα των επιλογών σχετικά με την επεξεργασία και τη διαχείριση του έρματος δεν αποτελεί εμπόδιο σχετικά με την εφαρμογή της σύμβασης BWM. Η Συνθήκη αποτελείται από 22 άρθρα και ένα Annex με 5 παραρτήματα ( Α έως Ε). Από την έκδοσή της, 14 τεχνικές κατευθυντήριες γραμμές έχουν αναπτυχθεί για να υποστηρίξει το port state control, τους πλοιάρχους, τους πλοιοκτήτες, τους ~ 38 ~

40 κατασκευαστές εξοπλισμών και τους νηογνώμονες, και να ενθαρρύνουν την εναρμονισμένη εφαρμογή των διαφόρων απαιτήσεων ΚΥΡΙΑ ΑΡΘΡΑ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ BWM 64 ΑΡΘΡΟ 2 Γενικές Υποχρεώσεις Τα εμπλεκόμενα μέρη δέχονται να πραγματοποιήσουν συνεκτικές δράσεις προκειμένου να αποφευχθεί, να μειωθεί και αν είναι δυνατόν να εξαλειφθεί η μεταφορά επιβλαβών υδρόβιων οργανισμών και παθογόνων οργανισμών μέσω του ελέγχου και της διαχείρισης του νερού και των ιζημάτων πλοίων. Τους δίνετε το δικαίωμα να λαμβάνουν, μεμονωμένα ή σε συνεργασία με άλλα συμβαλλόμενα μέρη, αυστηρότερα μέτρα, με σκοπό τον έλεγχο της εκκένωσης των παθογόνων οργανισμών. ΑΡΘΡΟ 5 Εγκαταστάσεις Υποδοχής Ιζημάτων Τα συμβαλλόμενα μέρη εξασφαλίζουν ότι τα λιμάνια και οι τερματικοί θα διαθέτουν σταθμούς υποδοχής για τη διατήρηση και τη επεξεργασία των ιζημάτων όταν απομακρύνονται από τις δεξαμενές έρματος κατά τον καθαρισμό, την επισκευή και το scrap ενός σκάφους. ΑΡΘΡΟ 6 Έρευνα Τεχνικής & Επιστημονικής Παρακολούθησης Τα συμβαλλόμενα μέρη θα πρέπει να προωθήσουν και να διευκολύνουν την επιστημονική και τεχνική έρευνα για τη διαχείριση του θαλασσίου έρματος, καθώς και να παρακολουθεί τις επιπτώσεις της διαχείρισης των νερών έρματος στα ύδατα που υπάγονται στη δικαιοδοσία τους. ΆΡΘΡΟ 9 Επιθεώρηση των πλοίων Τα πλοία πρέπει να επιθεωρούνται από τους αξιωματικούς ελέγχου του κράτουςλιμένα οι οποίοι μπορούν: - Επαληθεύσουν την κατοχή έγκυρου πιστοποιητικού και ένα εγκεκριμένο Water Ballast Management Plan. - Να επιθεωρούν το βιβλίο εγγράφων του έρματος. - Να δειγματιστούν με το νερό έρματος ~ 39 ~

41 Όλα αυτά γίνονται προκειμένου να διασφαλιστεί ότι το πλοίο δεν θα αφερματίσει παρουσιάζοντας μια απειλή βλάβης για το περιβάλλον, την ανθρώπινη υγεία, την περιουσία ή πόρους. ΆΡΘΡΟ 12 Αδικαιολόγητης Καθυστέρησης των Πλοίων Οι αρμοδιότητες που σχετίζονται με τις επιθεωρήσεις και τις διοικητικές ευθύνες θα πρέπει να είναι δομημένες έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η γρήγορη και αποτελεσματική διαδικασία, εξισορροπώντας τα καθήκοντα και με τον επίκαιρο χαρακτήρα της εμπορικής ναυτιλίας με σκοπό να αποφεύγονται αδικαιολόγητες καθυστερήσεις των πλοίων. ΑΡΘΡΟ 18 Έναρξη ισχύος Η σύμβαση θα τεθεί σε ισχύ 12 μήνες μετά την επικύρωσή της από 30 κράτη μέλη, που αντιπροσωπεύουν το 35 τοις εκατό της παγκόσμιας εμπορικής χωρητικότητας. 4.3 IMO KAI ΣΥΜΒΑΣΗ BWM 65 Ο ΙΜΟ συνέβαλε στη διεθνή προσπάθεια αναλαμβάνοντας ηγετικό ρόλο στην αντιμετώπιση της μεταφοράς των υδρόβιων εισβαλλόντων ειδών (AIS aquatic invasive species) μέσω της ναυτιλίας. Αρχικά, το 1991 η MEPC (Marine Environment Protection Committee) ενέκρινε για πρώτη φορά, κατευθυντήριες γραμμές για την πρόληψη της εισαγωγής των ανεπιθύμητων οργανισμών και παθογόνων οργανισμών μέσω του νερού έρματος και της απορρίψεις των ιζημάτων των πλοίων. Η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (UNCED - United Nations Conference on Environment and Development), που πραγματοποιήθηκε στο Ρίο ντε Τζανέιρο το 1992, αναγνώρισε το πρόβλημα ως μια μεγάλη διεθνή ανησυχία. Στη συνέχεια, τον Νοέμβριο του 1993, η Γενική Συνέλευση του ΙΜΟ ενέκρινε το ψήφισμα A.774 (18) με βάση τις κατευθυντήριες γραμμές του 1991 ζητώντας από την MEPC και την MSC να αναθεωρήσουν τις κατευθυντήριες γραμμές με στόχο την ανάπτυξη νομικά δεσμευτικών διατάξεων σε διεθνές επίπεδο. Ενώ συνεχίζονταν οι διαδικασίες για την ανάπτυξη μιας διεθνούς συνθήκης, ο ΙΜΟ εξέδωσε τον Νοέμβριο του 1997 τις αναθεωρημένες κατευθυντήριες γραμμές, για τον έλεγχο και τη διαχείριση του έρματος των πλοίων για την ελαχιστοποίηση της μεταφοράς επιβλαβών και παθογόνων υδρόβιων οργανισμών, προσκαλώντας τα 65 ~ 40 ~

42 κράτη μέλη της να χρησιμοποιούν αυτές τις νέες κατευθυντήριες γραμμές για την αντιμετώπιση του ζητήματος των AIS. Μετά από περισσότερα από 14 χρόνια πολύπλοκων διαπραγματεύσεων μεταξύ των κρατών μελών του ΙΜΟ, η Διεθνές Σύμβαση για τον Έλεγχο και τη διαχείριση του έρματος και των ιζημάτων πλοίων (Σύμβαση BWM Παράρτημα ΙΙ) εγκρίθηκε με ομοφωνία κατά τη διπλωματική διάσκεψη που πραγματοποιήθηκε στην έδρα του ΙΜΟ στο Λονδίνο στις 13 Φεβρουαρίου 2004 κατά την οποία έλαβαν μέρος αντιπρόσωποι 74 πολιτειών, ένα στέλεχος του ΙΜΟ, και την παρακολούθησαν αντιπρόσωποι από 2 κυβερνητικούς οργανισμούς και 18 μη-κυβερνητικούς οργανισμούς. Στην εναρκτήρια ομιλία του ο Γενικός Γραμματέας του ΙΜΟ κατά τη Διάσκεψη αυτή, δήλωσε ότι η νέα σύμβαση θα αποτελέσει ένα σημαντικό βήμα για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος για την παρούσα αλλά και τις μελλοντικές γενεές. Η σύμβαση αποσκοπεί στην πρόληψη των δυνητικά καταστροφικές συνέπειες της εξάπλωσης επιβλαβών υδρόβιων οργανισμών που μεταφέρονται από το νερό έρματος των πλοίων από τη μία περιοχή στην άλλη. Σύμφωνα με τη σύμβαση, απαιτείται η εφαρμογή συστήματος διαχείρισης έρματος και ιζημάτων από όλα τα πλοία τα οποία θα πρέπει να φέρουν μαζί τους βιβλιάριο αρχείου για το έρμα που μεταφέρουν και θα απαιτείται η πραγματοποίηση των διαδικασιών διαχείρισης του υδάτινου έρματος κατά ένα συγκεκριμένο πρότυπο. Τα υπάρχοντα πλοία θα πρέπει να κάνουν το ίδιο, αλλά μετά από μια περίοδο σταδιακής εφαρμογής. Η εφαρμογή και τήρηση των κανονισμών αυτών πρέπει να ελέγχεται από τις αρμόδιες αρχές. Η MEPC, στην πεντηκοστή πρώτη σύνοδό της τον Απρίλιο του 2004, ενέκρινε ένα πρόγραμμα για την ανάπτυξη κατευθυντήριων γραμμών και διαδικασιών για την ομοιόμορφη εφαρμογή της σύμβασης BWM, που περιλαμβάνονται στο Ψήφισμα 1 της Διάσκεψης συμπεριλαμβανομένων και πρόσθετων αναγκαίων κατευθυντήριων γραμμών. Το πρόγραμμα επεκτάθηκε και στην πεντηκοστή τρίτη σύνοδο της MEPC τον Ιούλιο του 2005 για την ανάπτυξη και υιοθέτηση 14 κατευθυντήριων γραμμών, από τα οποία το τελευταίο εγκρίθηκε με το ψήφισμα MEPC.173 (58) τον Οκτώβριο του Οι κατευθυντήριες γραμμές επανεξετάζονται από το MEPC και θα ενημερώνονται καθώς συνεχώς εμφανίζονται νέες τεχνολογίες. Στο παρακάτω hyperlink παρατίθενται οι κατευθυντήριες γραμμές για την ομαλή εφαρμογή της Σύμβασης BWM. εδώ ~ 41 ~

43 4.3.1 MEPC ( MARINE ENVIROMENT PROTECTION COMMITTEE) 66 Η MEPC, η οποία αποτελείται από όλα τα κράτη μέλη στον ΙΜΟ, έχει την δικαιοδοσία να εξετάζει κάθε θέμα που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής σχετικό με την πρόληψη και τον έλεγχο της ρύπανσης των πλοίων. Ειδικότερα, ασχολείται με την έγκριση και τροποποίηση των συμβάσεων και άλλων ρυθμίσεων και μέτρων που να διασφαλίζουν την επιβολή τους. Η MEPC καθιερώθηκε για πρώτη φορά ως επικουρικό όργανο της συνέλευσης και έθεσε σε πλήρη συνταγματικό καθεστώς το Η τελευταία συνεδρίαση της MEPC πραγματοποιήθηκε από τις 31 Μαρτίου έως τις 4 Απριλίου του 2014 στο Λονδίνο και αποτέλεσε την 66 η συνεδρίαση. 67 Η Επιτροπή ενέκρινε τροποποιήσεις της MARPOL και όρισε ημερομηνία για τα πρότυπα εφαρμογής του "Tier III" στις περιοχές ελέγχου των εκπομπών (ECAs), να κάνει υποχρεωτική την αξιολόγηση των μελών του ΙΜΟ σχετικά με τις περιβαλλοντικές διατάξεις στο σχέδιο Polar Code. Τέλος συζήτησαν για την εφαρμογή των κανονισμών που αφορούν την ενεργειακή απόδοση των πλοίων, των συμβάσεων διαχείρισης του έρματος και την ανακύκλωση των πλοίων MSC (MARITIME SAFETY COMMITTEE) 68 Η MSC είναι το ανώτατο τεχνικό όργανο του ΙΜΟ. Αποτελείται από όλα τα κράτη μέλη. Τα καθήκοντα της MSC είναι να " εξετάζει κάθε θέμα που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του IMO που ασχολείται με βοηθήματα ναυσιπλοΐας, την κατασκευή και τον εξοπλισμό των πλοίων, την επάνδρωση από την άποψη της ασφάλειας, τους κανόνες για την πρόληψη των συγκρούσεων, το χειρισμό των επικίνδυνων φορτίων, τις θαλάσσιες διαδικασίες και τις απαιτήσεις ασφάλειας, υδρογραφικές πληροφορίες, βιβλία και στοιχεία πλοήγησης, έρευνες για ναυτικά ατυχήματα, θέματα διάσωσης και οποιαδήποτε άλλα θέματα που επηρεάζουν άμεσα την ασφάλεια στη θάλασσα ~ 42 ~

44 4.4 ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ BWM 69 Στόχος των κατευθυντήριων αυτών γραμμών (Πίνακας 4.4), είναι να βοηθήσουν τις κυβερνήσεις και άλλες αρχές όπως, τους πλοίαρχους των πλοίων, διάφορους φορείς και ιδιοκτήτες, και τις λιμενικές αρχές στην ελαχιστοποίηση του κινδύνου εισαγωγής επιβλαβών υδρόβιων οργανισμών και παθογόνων από το νερό έρματος του πλοίου. Οι κατευθυντήριες αυτές γραμμές είναι οι εξής: Κατευθυντήριες γραμμές για τις εγκαταστάσεις υποδοχής καταλοίπων Κατευθυντήριες γραμμές για δειγματοληψία έρματος Κατευθυντήριες γραμμές για την ισοδύναμη συμμόρφωση της BWM Κατευθυντήριες γραμμές για τη BWM και των σχεδίων ανάπτυξης της BWM Κατευθυντήριες γραμμές για τις εγκαταστάσεις υποδοχής έρματος νερού Κατευθυντήριες γραμμές για την ανταλλαγή έρματος Κατευθυντήριες γραμμές για την αξιολόγηση του κινδύνου βάσει του κανονισμού Α-4 Κατευθυντήριες γραμμές για την έγκριση συστημάτων επεξεργασίας έρματος Κατευθυντήριες γραμμές για την έγκριση των συστημάτων BWM που κάνουν χρήση ενεργών ουσιών Κατευθυντήριες γραμμές για την έγκριση και την εποπτεία των προγραμμάτων της τεχνολογίας επεξεργασίας νερού έρματος Κατευθυντήριες γραμμές για πρωτότυπες τεχνολογίες επεξεργασίας έρματος Κατευθυντήριες γραμμές για τον έλεγχο των καταλοίπων στα πλοία Κατευθυντήριες γραμμές για τη λήψη πρόσθετων μέτρων, συμπεριλαμβανομένων καταστάσεων έκτακτης ανάγκης Κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τον καθορισμό των περιοχών για την ανταλλαγή του έρματος Πίνακας 4.4 ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ BWM ΑΝΝΕΧ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β 71 ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ Β-1: Τα πλοία θα πρέπει να διαθέτουν εντός του σκάφους και να εφαρμόζουν το Ballast Water Management Plan που εγκρίθηκε από τη Διοίκηση Το Ballast Water Management Plan είναι συγκεκριμένο για κάθε πλοίο και περιλαμβάνει λεπτομερή περιγραφή των δράσεων που πρέπει να ληφθούν για την εφαρμογή των απαιτήσεων διαχείρισης του έρματος και επιπλέον πρακτικές διαχείρισης του έρματος of%20relevant%20Guidelines%20and%20guidance%20documents.pdf 71 ~ 43 ~

45 ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ Β-2: Τα πλοία οφείλουν να διαθέτουν το βιβλίο καταγραφής έρματος ( Ballast Water Record Book) για την καταγραφή όταν το νερό έρματος έχει ληφθεί επί του σκάφους και ρέει ή επεξεργάζεται για τους σκοπούς της διαχείρισης του έρματος και όταν απορρίπτεται στη θάλασσα. Θα πρέπει επίσης να καταγράφεται όταν το έρμα απορρίπτεται σε εγκαταστάσεις υποδοχής ή όταν απορρίπτεται καπότιν ατυχήματος ή εκτάκτως. ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ Β-3: Οι ειδικές απαιτήσεις για τη διαχείριση του υδάτινου έρματος που περιέχεται σε αυτό το κανονισμό διαχείρισης του έρματος για τα πλοία είναι (Εικ 4.5) : Πλοία που κατασκευάστηκαν πριν από το 2009 με χωρητικότητα έρματος μεταξύ 1500 και 5000 κυβικών μέτρων πρέπει να πραγματοποιούν τη διαχείριση του έρματος τουλάχιστον με τη διαδικασία ανταλλαγής έρματος ή επεξεργασία έρματος μέχρι το Μετά το 2014 υποχρεωτικά θα πρέπει να εφαρμόζεται μόνο η επεξεργασία έρματος. Πλοία που κατασκευάστηκαν πριν από το 2009 με χωρητικότητα νερού έρματος μικρότερη από 1500 ή μεγαλύτερη από 5000 κυβικά μέτρα πρέπει να πραγματοποιούν τη διαχείριση του υδάτινου έρματος με τη μέθοδο της ανταλλαγής έρματος ή της επεξεργασίας έρματος μέχρι το Μετά το 2016 υποχρεωτικά θα πρέπει να εφαρμόζεται μόνο η επεξεργασία έρματος. Πλοία που κατασκευάστηκαν εντός ή μετά το 2009, με χωρητικότητα έρματος κάτω των 5000 κυβικών μέτρων πρέπει να πραγματοποιούν τη διαχείριση του έρματος μόνο με τη διαδικασία της επεξεργασίας έρματος. Τα πλοία που κατασκευάστηκαν εντός ή μετά το 2009, αλλά πριν από το 2011, με χωρητικότητα νερού έρματος από 5000 κυβικά μέτρα ή περισσότερο πραγματοποιούν τη διαχείριση του υδάτινου έρματος με ανταλλαγή ή επεξεργασία έρματος μέχρι το 2016, ενώ μετά το 2016 μόνο με επεξεργασία έρματος. Τα πλοία που κατασκευάστηκαν εντός ή μετά το 2012, με χωρητικότητα νερού έρματος από 5000 κυβικά μέτρα ή περισσότερο πραγματοποιούν τη διαχείριση του υδάτινου έρματος υποχρεωτικά μέσω επεξεργασίας έρματος. ~ 44 ~

46 Εικ 4.5 Χρονοδιάγραμμα για τον εξοπλισμό επεξεργασίας έρματος του πλοίου ANNEX ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ D 73 ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ D1: Είναι μια διαδικασία που αφορά τη συχνή ανταλλαγή του νερού έρματος του πλοίου κατά την ομαλή λειτουργία του πλοίου. Η διαδικασία αυτή συχνά αναφέρεται ως Ballast Water Exchange, και αποτελεί προσωρινό μέτρο που επιβάλλεται για την ελαχιστοποίηση της μεταφοράς των επεκτατικών ειδών. Ο Κανονισμός D1 απαιτεί το νερό έρματος που διαθέτει το πλοίο να ανταλλάσσεται τρεις φορές κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του, ούτως ώστε να επιτύχει τουλάχιστον ανταλλαγή έρματος κατά 95% κατά όγκο. ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ D2: Είναι ένα πρότυπο που διέπει στην επεξεργασία του έρματος σε πρόσληψη για να εξασφαλιστεί η αυστηρή ποιότητας του νερού έρματος που πραγματοποιείται στο σημείου του αφερματισμού. Ουσιαστικά πρόκειται για έναν κανονισμό που αφορά τα όρια του αριθμού των μικροοργανισμών που επιτρέπεται να υπάρχουν εντός των δεξαμενών έρματος (Εικ 4.5.1). Εικ Πρότυπα Κανονισμού D ~ 45 ~

47 Όσον αφορά την ανταλλαγή έρματος αυτή πραγματοποιείται Τουλάχιστον 200 ν.μ. από τη ξηρά και σε νερό βάθους τουλάχιστον 200 m. Εάν αυτό δεν είναι δυνατό: όσο δυνατόν πιο μακριά από ξηρά και σε κάθε περίπτωση τουλάχιστον 50 ν.μ. από ξηρά και σε νερό βάθους τουλάχιστον 200 m. Εφ όσον τα παραπάνω δεν είναι δυνατά, κάθε κράτος μπορεί να καθορίσει συγκεκριμένες περιοχές στις οποίες μπορεί να πραγματοποιηθεί η ανταλλαγή καθώς και τυχόν πρόσθετες απαιτήσεις. Δεν πρέπει να απαιτηθεί παρέκκλιση πλοίου από την πορεία του ή καθυστέρηση του πλου του για να συμμορφωθεί. Εικ Οι θάλασσες που τον Ευρωπαϊκό χώρο με τα 50 ναυτικά μίλια και το όριο των 200m βάθους ~ 46 ~

48 4.6 HELCOM (Baltic Marine Environment Protection Commission - Helsinki Commission) 76 Η HELCOM είναι το ανώτατο όργανο για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος της περιοχής της Βαλτικής Θάλασσας, γνωστή ως Σύμβαση του Ελσίνκι. Τα συμβαλλόμενα μέρη όπως απεικονίζονται στο παρακάτω χάρτη (Εικ 4.6), είναι η Δανία, η Εσθονία, η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Φινλανδία, η Γερμανία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Πολωνία, η Ρωσία και η Σουηδία. Εικ 4.6 Πεδίο Δράσης της HELCOM 77 Η HELCOM ιδρύθηκε πριν από περίπου τέσσερις δεκαετίες για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος της Βαλτικής Θάλασσας από όλες τις πηγές ρύπανσης μέσω της διακυβερνητικής συνεργασίας. Η HELCOM έχει ως όραμα για το μέλλον ένα υγιές περιβάλλον της Βαλτικής Θάλασσας, με ποικίλα βιολογικά στοιχεία να λειτουργούν σε ισορροπία, με αποτέλεσμα μια καλή οικολογική κατάσταση και την υποστήριξη ενός ευρέος φάσματος βιώσιμων οικονομικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων. Την τελευταία δεκαετία η ναυτιλία έχει αυξηθεί σταθερά γύρω από τη Βαλτική Θάλασσα, επιδρώντας θετικά με σκοπό τη διεθνή συνεργασία και την οικονομική ανάπτυξη. Αυτό όμως, οδηγεί σε αύξηση της ρύπανσης και άλλες πιέσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον Zld0/s1600/Baltic_Sea_map.jpg ~ 47 ~

49 Επίσης, η δραματική αύξηση της μεταφοράς πετρελαίου αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο μιας μεγάλης πετρελαιοκηλίδας στην θαλάσσια περιοχή της Βαλτικής. Σήμερα, οι κύριες περιβαλλοντικές επιπτώσεις της ναυτιλίας και άλλες δραστηριότητες στη θάλασσα περιλαμβάνουν: ατμοσφαιρική ρύπανση, απόρριψη επικίνδυνων ουσιών και άλλα απόβλητα και την εισαγωγή επεκτατικών οργανισμών μέσω του έρματος των πλοίων. Περίπου 100 νέα είδη έχουν εισαχθεί στο τοπικό οικοσύστημα, προκαλώντας σοβαρές επιπτώσεις στη περιοχή της Βαλτικής κυρίως στην αλιεία, στις υδατοκαλλιέργειες αλλά και στη δημόσια υγεία. Τέλος η HELCOM στηρίζει και εφαρμόζει τις πράξεις της σύμβασης BWM. 4.7 ΕΙΔΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΡΜΑΤΟΣ ΠΟΥ ΑΠΑΙΤΟΥΝΤΑΙ ΣΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ 78 Παρόλο την συνεχή αύξηση του νομοθετικού πλαισίου σχετικά με την διαχείριση και την επεξεργασία έρματος, υπάρχουν ορισμένες περιοχές-χώρες του πλανήτη όπως παρατηρούμε στον παρακάτω χάρτη (Εικ 4.7) που εφαρμόζουν και απαιτούν συγκεκριμένες μεθόδους-προδιαγραφές για να μπορέσουν τα πλοία να προσεγγίσουν τις περιοχές αυτές, οι οποίες αναλύονται στη συνέχεια (Εικ 4.7.1). Εικ 4.7 Χάρτης περιοχών που απαιτούν συγκεκριμένες μεθόδους διαχείρισης έρματος y%202014_v3_tcm pdf ~ 48 ~

50 ΧΩΡΑ Αργεντινή ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΟΥ ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ Πλοία τα οποία καταφθάνουν από περιοχές από τις οποίες υπάρχει επιδημία χολέρας, θα πρέπει να επεξεργάζονται το έρμα τους με χλωρίωση πριν φτάσουν στο λιμάνι Αυστραλία Βραζιλία Με συγχρηματοδότηση της αυστραλιανής κυβέρνησης και των ναυτιλιακών εταιρειών της χώρας τέθηκε σε πλήρη λειτουργία πρόσφατα ειδική μονάδα επεξεργασίας έρματος στη πόλη Townsville στο Βόρειο τμήμα του νησιού, περιοχή η οποία υποφέρει από τη μεταφορά ξενικών ειδών μέσω του έρματος. Η μονάδα αυτή χρησιμοποιεί φιλτράρισμα, UV ακτινοβολία κ.α. Αν υπάρχει κίνδυνος έρματος τότε: Ανταλλαγή στη θάλασσα Απαγορεύεται η εξαγωγή έρματος στα λιμάνια ή στα ύδατα της Αυστραλίας Μεταφορά έρματος από δεξαμενή σε δεξαμενή Η ανταλλαγή έρματος πρέπει να διεξαχθεί σε μια περιοχή όχι λιγότερο από 200 ναυτικά μίλια ( ν.μ. ) από οποιαδήποτε ακτή και σε βυθό βάθους 200 μέτρων ή και περισσότερο. Εάν αυτό δεν είναι δυνατόν η ανταλλαγή μπορεί να γίνει 50 ν.μ ή περισσότερο από τη γη και σε βυθό 200 μέτρα ή περισσότερο. Τα πλοία που εισέρχονται από το Αμαζόνιο από διεθνή δρομολόγια ή από άλλες περιοχές καλούνται να κάνουν δύο ανταλλαγές έρματος νερού ως εξής. Η πρώτη ανταλλαγή πρέπει να γίνει όπως περιγράφεται λεπτομερώς παραπάνω και η δεύτερη είναι να μειώσει την αλατότητα μέχρι το Macapá. Όταν ο όγκος έρματος είναι μικρότερος, τότε κυβικά μέτρα το όριο ανταλλαγής έρματος θα είναι ο ποταμός Jari. Αυτή η δεύτερη ανταλλαγή είναι απαραίτητη μόνο για την άντληση του όγκου της δεξαμενής μία φορά. Τα πλοία που εισέρχονται στον ποταμό Para από διεθνή δρομολόγια ή από άλλες περιοχές οφείλουν να κάνουν δύο ανταλλαγές νερού έρματος. Η πρώτη ανταλλαγή ως λεπτομερώς παραπάνω και η δεύτερη ανταλλαγή πρέπει να είναι μεταξύ 70nm από τη πόλη Salinópolis μέχρι το Light of the Ponta do Chapéu Virado (Ilha do Mosqueiro). ~ 49 ~

51 Καναδάς Χιλή Η ανταλλαγή έρματος μέσα στον ωκεανό πριν από την είσοδο του σκάφους στα ύδατα του Καναδά. Το έρμα δεν πρέπει να απορρίπτεται στο λιμάνι, μέχρι ληφθούν και να αναλυθούν από τον εκπρόσωπο του λιμενάρχη τα δείγματα του έρματος. Εξαιρέσεις: Πλοία που επιθυμούν να αποβάλλουν λιγότερο από μετρικούς τόνους Πλοία κατά τον κατάπλου από τη δυτική ακτή των ΗΠΑ, του Καναδά και της Αλάσκας και μόνο αν το νερό έρματος που αφερματίζεται προέρχεται από αυτά τα νερά Λόγω καιρικών συνθηκών Λόγω πλευστότητας και αμφιβολίες όσον αφορά τη γάστρα στου πλοίου. Όλα τα πλοία πρέπει να κάνουν ανταλλαγή έρματος στον ωκεανό προτού εισέλθουν στα Χιλιανά ύδατα. Πρέπει να έχει προηγηθεί καταγραφή για την ανταλλαγή. Εναλλακτικά υπάρχει και η μέθοδος της χλωρίωσης. Γεωργία Πρέπει να γίνει ανταλλαγή έρματος η οποία να πραγματοποιείται στη Μαύρη Θάλασσα Ισραήλ Το έρμα που δεν έχει ληφθεί σε ανοιχτό ωκεανό πρέπει να αλλαχθεί στον ανοιχτό ωκεανό, πέρα από κάθε υφαλοκρηπίδα. Οι πλοίαρχοι θα κληθεί να προσφέρει στους επιθεωρητές πλοίων (pilots) μια ολοκληρωμένη έκθεση ανταλλαγής έρματος. Τα πλοία τα οποία κατευθύνονται στη περιοχή Eilat πρέπει να ανταλλάξουν έξω από την Ερυθρά Θάλασσα το έρμα όταν είναι εφικτό. Νότια Κορέα Τα πλοία με προορισμό λιμένες της Μεσογείου πρέπει να κάνουν ανταλλαγή έρματος στον Ατλαντικό Ωκεανό. Εάν είναι εφικτό το πλοίο να φορτώσει νερό έρματος σε επιλεγμένα Ιαπωνικά σημεία,περιοχές / λιμάνια, π.χ, με σκοπό την εξασφάλιση της ασφάλειας του σκάφους σε μία πιθανότητα έκτακτης ανάγκης, όπου τα σκάφη θα πρέπει να εκτελέσουν μια λειτουργία ανταλλαγής νερού έρματος στην ανοικτή θάλασσα πριν που εισέρχονται σε λιμένα της Νότιας Κορέας. Το νερό έρματος θα πρέπει να αντικατασταθεί με τη βοήθεια της υπερχείλισης των δεξαμενών και την άντληση ίση με 3 φορές του όγκου της χωρητικότητα των δεξαμενών έρματος. Οι αρχές θα επιθεωρούν τα σχετικά σκάφη που φθάνουν από την Ιαπωνία και θα δοθούν οδηγίες κατά τη παραβίαση των κατευθυντήριων γραμμών. ~ 50 ~

52 Νέα Ζηλανδία Νορβηγία Παναμάς Οι πλοίαρχοι πρέπει να χρησιμοποιήσουν τη διακριτικότητα και προσοχή τους κατά τη φόρτωση του έρματος, αποφεύγοντας όπου είναι δυνατόν, να λαμβάνουν έρμα σε ρηχά νερά ή σε περιοχές όπου είναι γνωστό ότι είναι αποικίες φυκιών. Επίσης, λαμβάνονται δείγματα του έρματος και θα πρέπει να διατηρηθούν οι δεξαμενές έρματος σε καλή κατάσταση για να επιτραπεί η πρόσβαση για τη δειγματοληψία. Η ανταλλαγή έρματος γίνεται ως εξής: Το έρμα πρέπει να ανταλλάσσεται στα ύδατα σε τουλάχιστον 200 μέτρα βάθος και 200 ναυτικά μίλια από την πλησιέστερη ακτή. Εάν αυτό δεν είναι δυνατό, το έρμα μπορεί να ανταλλάσσεται στα ύδατα με 200 μέτρα βάθος και όχι λιγότερο από 50 ναυτικά μίλια από τη ακτή. Τα πλοία δεν υποχρεούνται να αποκλίνουν από προγραμματισμένο ταξίδι τους για να πραγματοποιηθεί αυτή η απαίτηση. Οφείλουν να παραδίδουν το έρμα σε εγκατάσταση υποδοχής στο λιμάνι κατάπλου. Η Νορβηγική Ναυτική Διεύθυνση μπορεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, και κατόπιν γραπτής αιτήσεως, να χορηγεί απαλλαγή από αυτές τις απαιτήσεις. Πρέπει να υπάρχουν ειδικοί λόγοι που καθιστούν την απαλλαγής και πρέπει να δικαιολογείται από την άποψη της ασφάλειας. Απαγορεύεται η ανταλλαγή έρματος εντός του καναλιού του Παναμά Περού α) Η ανταλλαγή έρματος πρέπει να πραγματοποιείται 12nm από την ακτή του Περού, ακόμη και αν το έρμα παρελήφθη σε λιμάνι του Περού. β) Σχέδιο Διαχείρισης Έρματος: Αναφέρεται στο βιβλίο του έρματος (Ballast Water Register Book) το οποίο είναι ισοδύναμο με το (Ballast Water Management Plan) και ως εκ τούτου απαιτείται να διατηρούνται επί του σκάφους. Ηνωμένο Βασίλειο Όλα τα πλοία που πραγματοποιούν διαχείριση πρέπει να έχουν κάνει ανταλλαγή έρματος εντός των ορίων του Scapa Flow, ιδίως : α) Όλα τα σκάφη άνω των 400 gt εντός ή χρησιμοποιώντας το λιμάνι του Scapa Flow ή το αγκυροβόλιο, όπως ορίζεται από τα όρια λιμενικής αρχής, β) Όλα τα σκάφη που μεταφέρουν ship to ship oil ή liquid gas σε ακτίνα εντός 500μ. ~ 51 ~

53 Η.Π.Α Ανταλλαγή Έρματος: Πλήρη ανταλλαγή έρματος σε μια περιοχή 200 ναυτικά μίλια από κάθε ακτή πριν την απόρριψη του έρματος και σε ύδατα 200 μέτρα βάθος. Η ανταλλαγή επιτρέπεται μέχρι την επεξεργασία του έρματος η οποία είναι απαραίτητη Τα πλοία που καταπλέουν σε λιμένες των ΗΠΑ και θα πρέπει να χρησιμοποιούν εγκεκριμένο σύστημα επεξεργασίας νερού έρματος που πληροί τα πρότυπα εκκένωσης των ΗΠΑ ( αντίστοιχο του κανονισμού D-2), το οποίο λέει το εξής (Εικ 4.7.2): Εικ Χρονοδιάγραμμα εκκένωσης έρματος των Η.Π.Α Οι κανονισμοί απαιτούν επίσης όλα τα πλοία: Να διαθέτουν δεξαμενές καθαρού έρματος για την απομάκρυνση των καταλοίπων. Να ξεπλένουν τις άγκυρες και αλυσίδες, όταν μια άγκυρα ανακτάται, όπως επίσης και η απομάκρυνση ακαθαρσιών από το κύτος, τις σωληνώσεις και τις δεξαμενές σε τακτική βάση. Τη διατήρηση ενός σχεδίου διαχείρισης του έρματος που περιλαμβάνει διαδικασίες για την ρύπανση και την απομάκρυνση των καταλοίπων, καθώς και διαχείριση του έρματος Να υποβάλλεται το έντυπο της έκθεσης 24 ώρες πριν την άφιξη. ~ 52 ~