Ενεργειακή Επανάσταση

Transcript

1 FILIP FUXA/DREAMSTIME GP/STEVE MORGAN LJUPCO SMOKOVSKI/DREAMTIME Langrock/Zenit/gp Ενεργειακή Επανάσταση EUROPEAN RENEWABLE ENERGY COUNCIL

2 πρόλογος Greenpeace Ημερομηνία: Μάϊος 9. Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (EREC) Oliver Schäfer, Αρθούρος Ζερβός. Greenpeace-Ελληνικό γραφείο: Δημήτρης Ιμπραήμ. Greenpeace International: Sven Teske, Project Manager. Συντάκτες: Sven Teske, Δημήτρης Ιμπραήμ, Αρθούρος Ζερβός. Επιμελητής: Crispin Aubrey. Έρευνα: DLR, Ινστιτούτο Τεχνικής Θερμοδυναμικής, Τμήμα Ανάλυσης Συστημάτων και Αποτίμησης Τεχνολογίας, Στουτγάρδη, Γερμανία: Dr.Wolfram Krewitt, Sonja Simon, Thomas Pregger. Ecofys BV, P.O. Box 88, NL- RK Utrecht, Kanaalweg -G, NL- KL Utrecht, Ολλανδία: Wina Graus, Eliane Blomen. Σχέδιο και σελιδοποίηση: onehemisphere, Σουηδία, Επικοινωνία: EREC Christine Lins, Greenpeace-Ελληνικό γραφείο: Δημήτρης Ιμπραήμ, Greenpeace International: Sven Teske, Για περισσότερες πληροφορίες γύρω από το παγκόσμιο και τα περιφερειακά και εθνικά σενάρια, παρακαλούμε επισκεφθείτε τον ιστότοπο της ενεργειακής επανάστασης: www. energyblueprint.info/. Εκτύπωση από το Ελληνικό Γραφείο της Greenpeace. Το έντυπο αυτό έχει τυπωθεί σε χαρτί λευκασμένο με ενεργό οξυγόνο και προέρχεται από ελεγχόμενες φυτείες δασών

3 Οι πρόσφατες διακυμάνσεις της τιμής του πετρελαίου και η σημερινή οικονομική και κλιματική κρίση, συμπυκνώνουν όλους τους λόγους για τους οποίους η Ελλάδα, όπως και ολόκληρος ο πλανήτης πρέπει να μεταβεί σε μία οικονομία χαμηλού άνθρακα, όπου η ενέργεια είναι κατά το δυνατόν ανανεώσιμη και παράγεται, διανέμεται και καταναλώνεται με τρόπο βιώσιμο και ορθολογικό. Η παρούσα έκθεση επιχειρεί να διαλύσει αυτό το μύθο. Η οικονομική και η περιβαλλοντική κρίση είναι άρρηκτα συνδεδεμένες. Δεν αποτελούν άλλοθι για αδράνεια, αλλά την τελευταία ευκαιρία για να σώσουμε τον πλανήτη από περιβαλλοντική και οικονομική καταστροφή. Η Ενεργειακή Επανάσταση αποδεικνύει ότι η εξοικονόμηση ενέργειας και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας συμβάλλουν στη δραματική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, την απεξάρτηση από τα εισαγόμενα καύσιμα και τη δημιουργία εκατομμυρίων νέων πράσινων θέσεων εργασίας. GREENPEACE/FLAVIO CANNALONGA Η Ελλάδα σήμερα απέχει πολύ από αυτό το όραμα. Ανήκει στους ουραγούς της Ευρώπης σε δείκτες όπως η ενεργειακή ένταση και η ενεργειακή εξάρτηση, ενώ η ηλεκτροπαραγωγή παράγεται από ορυκτά καύσιμα σε ποσοστό που αγγίζει το 9%. Αυτό όμως που είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό, είναι ότι η χώρα μας, σε πολιτικό επίπεδο, δείχνει ανέτοιμη ακόμα και να συλλάβει ένα τέτοιο όραμα, πόσο μάλλον να το υλοποιήσει. Η οικονομική κρίση, αποτελεί το τέλειο άλλοθι για τη συντήρηση μίας κατάστασης, η οποία είναι η ίδια που προκάλεσε αυτή την κρίση. Η αβεβαιότητα που επικρατεί για το μέλλον χρησιμοποιείται ως δικαιολογία για τη σημερινή αδράνεια. Δυστυχώς όμως, η πραγματικότητα είναι ακριβώς η αντίθετη. Πρόλογος Εισαγωγή Ενεργειακοί πόροι & ενεργειακή ασφάλεια (9) Σενάρια για το μελλοντικό ενεργειακό μοντέλο () Περίληψη περιεχόμενα Η Ενεργειακή Επανάσταση () Αποτελέσματα του σεναρίου της Ενεργειακής Επανάστασης για την Ελλάδα () Η κλιματική και ενεργειακή πολιτική της Ελλάδας (7) Γλωσσάρι & παράρτημα ()

4 θα αντικρίσουμε κατάματα τα παιδιά μας και θα ομολογήσουμε ότι είχαμε την ευκαιρία, αλλά μας έλειπε το θάρρος; Ότι είχαμε την τεχνολογία, αλλά μας έλειπε το όραμα;

5 Οι μελλοντικές πολιτικές μπορούν να εμπνευστούν και να καθοδηγηθούν από την εξέταση διαφορετικών σεναρίων που αντικατοπτρίζουν το ενεργειακό μας μέλλον. Αυτή η έκδοση συνηγορεί στην ανάγκη μιας Ενεργειακής Επανάστασης. Πρόκειται για μια άποψη την οποία πλέον συμμερίζονται αρκετοί άνθρωποι στον κόσμο. Αυτή η έκδοση των Σεναρίων της Ενεργειακής Επανάστασης παρέχει λεπτομερή ανάλυση των δυνατοτήτων εξοικονόμησης ενέργειας και των επιλογών στον τομέα των μεταφορών. Το υλικό που παρουσιάζεται σε αυτήν την έκδοση παρέχει μια χρήσιμη βάση για την εξέταση συγκεκριμένων πολιτικών και εξελίξεων που θα είχαν αξία όχι μόνο για την υφήλιο, αλλά και για διάφορες χώρες καθώς προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την παγκόσμια πρόκληση που έχουν μπροστά τους. Το έργο που παρουσιάζεται στις σελίδες που ακολουθούν είναι περιεκτικό και ακριβές και, ακόμη και όσοι ενδεχομένως δεν συμφωνούν με την ανάλυση που παρουσιάζεται, θα ωφελούνταν ίσως από μια βαθιά μελέτη των υποκείμενων υποθέσεων που συνδέονται με συγκεκριμένα ενεργειακά σενάρια για το μέλλον. Δρ. Ρ. Κ. Πατσάουρι Γενικός Διευθυντής του Ινστιτούτου Ενέργειας και Πόρων (TERI) και Πρόεδρος της Διακυβερνητικής Επιτροπής για τις Κλιματικές Αλλαγές (IPCC) GREENPEACE Οι επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών είναι πολυποίκιλες και σοβαρές και, αν δε μειωθούν σημαντικά οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, απειλούν να γίνουν δυσμενέστερες στο μέλλον. Σήμερα έχει πλέον αναζωπυρωθεί το ενδιαφέρον για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), διότι με την προώθηση και χρήση χαμηλής έντασης άνθρακα υποκατάστατων των ορυκτών καυσίμων ίσως καταφέρουμε εγκαίρως να μειώσουμε σημαντικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, διασφαλίζοντας παράλληλα την οικονομική ανάπτυξη και τη βελτίωση της ανθρώπινης ευημερίας σε ολόκληρο τον κόσμο. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν μείζονες ανισότητες στα επίπεδα κατανάλωσης ενέργειας ανά την υφήλιο, όπου κάποιες χώρες καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες ενέργειας κατά κεφαλήν, ενώ άλλες στερούνται οποιεσδήποτε πηγές σύγχρονων μορφών ενέργειας. Για παράδειγμα, υπάρχουν, δισεκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο που δεν έχουν καμία πρόσβαση σε ηλεκτρισμό. Συνεπώς τα νοικοκυριά όπου ζουν αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν ούτε έναν ηλεκτρικό λαμπτήρα για φωτισμό και τα όποια υποκατάστατα χρησιμοποιούν παρέχουν ανεπαρκή φωτισμό και ρυπαίνουν, καθώς περιλαμβάνουν μη αποδοτικές συσκευές φωτισμού (π.χ. λάμπες πετρελαίου). Επομένως, οι λύσεις για το μέλλον πρέπει επίσης να αντιμετωπίσουν την έλλειψη πρόσβασης εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων σε σύγχρονες μορφές ενέργειας.

6 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Εισαγωγή GREENPEACE/MARKEL REDONDO «Τώρα είναι η ώρα να δεσμευτούμε σε ένα αληθινά ασφαλές και βιώσιμο ενεργειακό μέλλον, ένα μέλλον βασισμένο σε καθαρές τεχνολογίες, οικονομική ανάπτυξη και τη δημιουργία εκατομμυρίων νέων θέσεων απασχόλησης» Η ανθρωπότητα βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Από τη βιομηχανική επανάσταση και μετά, η μέση πλανητική θερμοκρασία έχει αυξηθεί κατά,7 C, μια παραμόρφωση του κλιματικού συστήματος, η οποία προκαλείται από ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως η καύση ορυκτών καυσίμων. Οι επιπτώσεις εκδηλώνονται πολύ νωρίτερα απ ό,τι είχε προβλεφθεί. Οι ξηρασίες σε πολλά μέρη του κόσμου, η σχεδόν ολική απώλεια του στρώματος πάγου της Αρκτικής και οι επιπρόσθετοι. θάνατοι τον χρόνο δείχνουν ότι ήδη βιώνουμε τις κλιματικές αλλαγές. Η πρόκληση που αντιμετωπίζει πλέον η ανθρωπότητα είναι να αποφύγει την ανεξέλεγκτη αλλαγή του κλίματος. Οι κλιματολόγοι προειδοποιούν ότι αν θερμάνουμε την ατμόσφαιρα περισσότερο από C σε σύγκριση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, θα οδηγηθούμε σε καταστροφικές κλιματικές αλλαγές και θα θέσουμε σε κίνηση διεργασίες που προκαλούν την απελευθέρωση ακόμη περισσότερων αερίων, με αποτέλεσμα η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας να ξεφύγει εντελώς από τον έλεγχό μας. Η αύξηση της θερμοκρασίας που έχουμε ήδη βιώσει, συν την επιπρόσθετη αναμενόμενη αύξηση λόγω του καθυστερημένης αντίδρασης των αερίων του θερμοκηπίου που βρίσκονται ήδη στην ατμόσφαιρα, μας φέρνουν στο χείλος μιας κλιματικής καταστροφής. Αν διαβούμε αυτό το κατώφλι, οι οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές, πολιτισμικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις θα είναι απερίγραπτες. Ενώ όμως οι κλιματικές αλλαγές αποτελούν τη μεγαλύτερη απειλή που αντιμετωπίζει ο πλανήτης, συγχρόνως αποτελούν μια μεγάλη ευκαιρία. Μπορούμε να αποτρέψουμε την ανεξέλεγκτη αλλαγή του κλίματος και συγχρόνως να επιτύχουμε μια επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο τιθασεύουμε και αξιοποιούμε τους πόρους που μας είναι διαθέσιμοι. Μπορούμε να δημιουργήσουμε μια βιώσιμη κοινωνία, χρησιμοποιώντας τεχνολογίες και συμπεριφορές χαμηλής έντασης άνθρακα. Ωστόσο δεν έχουμε πολύ χρόνο και αυτή η μετάβαση πρέπει να αρχίσει αμέσως. Απαιτείται δράση σε όλα τα μέτωπα. Διεθνώς, έχει κρίσιμη σημασία τα κράτη που μετέχουν στο Πρωτόκολλο του Κιότο να καταλήξουν σε συμφωνία που να διασφαλίζει ότι οι παγκόσμιες εκπομπές θα μειωθούν σημαντικά μέχρι το έτος. Υπάρχουν πολλά που μπορεί να κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση για να αναλάβει ηγετικό ρόλο στις παγκόσμιες διαπραγματεύσεις για το κλίμα, αλλά και για να αποκτήσει το προβάδισμα καθώς η υφήλιος θα μετακινείται σε ένα μέλλον χαμηλού άνθρακα. Σήμερα η ΕΕ εξακολουθεί να είναι ένας από τους μεγαλύτερους, κατά κεφαλή, παραγωγούς αερίων του θερμοκηπίου στον κόσμο. Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) είναι αναγκασμένες να ανταγωνίζονται με άνισους όρους, καθώς τη μερίδα του λέοντος της πολιτικής και οικονομικής υποστήριξης απολαμβάνει η πανίσχυρη βιομηχανία των ορυκτών καυσίμων. Όμως αυτό μπορεί και πρέπει να ανατραπεί. Η Ευρώπη έχει την τύχη να διαθέτει κάποιες από τις καλύτερες πηγές ανανεώσιμης ενέργειας στον κόσμο και, με την αντίστοιχη πολιτική βούληση, θα μπορούσε να γίνει ηγετική δύναμη στην ανανεώσιμη ενέργεια. Έχει επίσης καλές προοπτικές να γίνει πολύ πιο αποδοτική ενεργειακά και να μειώσει το κόστος της ενέργειας καθώς και τις εκπομπές. Με το να θέσει ισχυρούς στόχους για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στο εσωτερικό της και να πρωταγωνιστήσει στον αγώνα κατά των κλιματικών αλλαγών, η Ευρώπη θα μπορούσε να οδηγήσει τις διεθνείς διαπραγματεύσεις προς μια δεσμευτική συμφωνία που να διασφαλίζει τη μείωση των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε επίπεδα τέτοια ώστε να αποφευχθεί η ανεξέλεγκτη αλλαγή του κλίματος. Τέταρτη Έκθεση Σύνθεσης της Αποτίμησης της IPCC (IPCC Fourth Assessment Synthesis Report) Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας -

7 «Η Ευρώπη έχει την τύχη να διαθέτει κάποιες από τις καλύτερες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στον κόσμο και, με την αντίστοιχη πολιτική βούληση, θα μπορούσε να γίνει ηγετική δύναμη στην ανανεώσιμη ενέργεια» Σενάριο Ενεργειακής Επανάστασης: Ελλάδα Αυτό το σενάριο βασίζεται στο παγκόσμιο ενεργειακό σενάριο που εκπόνησαν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (EREC) και η Greenpeace, και το οποίο καταδεικνύει πώς μπορούν να μειωθούν στο μισό έως το οι παγκόσμιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO ). Το ελληνικό σενάριο παρέχει ένα συναρπαστικό, φιλόδοξο και απαραίτητο σχεδιάγραμμα για το πώς μπορούν να γίνουν οι μειώσεις των εκπομπών στους τομείς της ενέργειας και των μεταφορών και πώς η Ελλάδα μπορεί να διαχειριστεί την ενέργεια μέχρι τα μέσα αυτού του αιώνα. Το μέλλον μας στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Αυτή η έκθεση αποδεικνύει ότι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι ώριμες και μπορούν να αξιοποιηθούν σε μεγάλη κλίμακα. Δεκαετίες τεχνολογικής προόδου είδαν τις τεχνολογίες των ΑΠΕ, όπως οι ανεμογεννήτριες, τα φωτοβολταϊκά, οι γεωθερμικοί σταθμοί παραγωγής ενέργειας και οι ηλιοθερμικοί συλλέκτες, να ωριμάζουν σταθερά και να εδραιώνονται στην αγορά ενέργειας. Αυτό θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στη μελλοντική παραγωγή καθαρής, ασφαλούς, αξιόπιστης και με μηδενικές εκπομπές ενέργειας. Η παγκόσμια αγορά ΑΠΕ σημειώνει έκρηξη διεθνώς. Η συνολική εγκατεστημένη αιολική ισχύς αυξήθηκε κατά 7% παγκοσμίως το 7, ενώ εκείνη των φωτοβολταϊκών αυξήθηκε κατά %. Καθώς η ανάπτυξη των ΑΠΕ αλλάζει τάξη μεγέθους, μπορούμε να αρχίσουμε να θέτουμε εκτός λειτουργίας τα ρυπογόνα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας από άνθρακα, αρχίζοντας από τα παλαιότερα και λιγότερο αποδοτικά. Οι αποφάσεις που λαμβάνουν σήμερα οι κυβερνήσεις και οι ενεργειακές εταιρείες θα καθορίσουν το ενεργειακό μείγμα για τις επόμενες δεκαετίες και είναι πια σαφές πως οι ανθρακικές μονάδες παραγωγής ενέργειας είναι ασύμβατες με το ενεργειακό μοντέλο που θα μας βοηθήσει να αποφύγουμε την ανεξέλεγκτη αλλαγή του κλίματος. Μια ενεργειακή επανάσταση που θα μειώσει τις μελλοντικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου θα ξεκινήσει από τις πολιτικές ενέργειες του σήμερα. Η ξεχασμένη λύση: εξοικονόμηση ενέργειας Το Σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης αξιοποιεί τις τεράστιες δυνατότητες που διαθέτει η Ελλάδα να γίνει ενεργειακά αποδοτικότερη. Η εξοικονόμηση ενέργειας προσφέρει κάποια από τα απλούστερα, ευκολότερα και οικονομικά αποδοτικότερα μέτρα για τη μείωση τόσο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, όσο και του κόστους της ενέργειας για τους τελικούς καταναλωτές. Τα βασιζόμενα στην αγορά μέτρα που μειώνουν τις εκπομπές θα έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους των ορυκτών καυσίμων. Η άρση των κρατικών επιδοτήσεων, η εμπορία εκπομπών και οι φόροι άνθρακα θα έχουν ως αποτέλεσμα να αυξηθεί το κόστος των ορυκτών καυσίμων, ενδεχομένως σε ένα επίπεδο που να αντικατοπτρίζει την πραγματική ζημιά που προκαλούν. Καθώς τα ορυκτά καύσιμα σταδιακά θα καταργούνται, θα είναι απαραίτητο να προστατευτούν εκείνοι που είναι πιο ευπαθείς στις αυξήσεις των τιμών της ενέργειας. Η εξοικονόμηση ενέργειας προσφέρει ευκαιρίες να προστατευτούν οι άνθρωποι από τις προσωρινές οικονομικές επιπτώσεις της αναπόφευκτης απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα. Πώς θα παραμείνει δίκαιη η μετάβαση Το Σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης για τα Κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης περιγράφει μια μείζονα αναδιάρθρωση των αγορών ενέργειας και μεταφορών. Αναπόσπαστο μέρος της μετάβασης από τα ορυκτά καύσιμα στις ΑΠΕ θα είναι να διασφαλιστεί ότι θα διατηρηθούν στο ελάχιστο δυνατό επίπεδο οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις και ότι θα μεγιστοποιηθούν οι ευκαιρίες για νέες θέσεις απασχόλησης, επενδύσεις και καινοτομίες. Η μεταβατική φάση της απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα ανοίγει νέες ευκαιρίες στην εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού, τη βιομηχανία και την ανάπτυξη υποδομών. Ο έγκαιρος σχεδιασμός θα συμβάλει ώστε να διασφαλιστεί η ύπαρξη ειδικευμένου εργατικού δυναμικού, έτοιμου να υλοποιήσει ένα ενεργειακό μέλλον χαμηλής έντασης άνθρακα και η διατήρηση της κοινωνικής γεωγραφίας του ενεργειακού μας αποθέματος. Η μετακίνηση σε μια κοινωνία βασισμένη στις ΑΠΕ και την εξοικονόμηση ενέργειας μπορεί να γίνει ομαλά και δίκαια. Στην πρώτη γραμμή Η αποφυγή των ανεξέλεγκτων κλιματικών αλλαγών θα απαιτήσει τις πιο εκτεταμένες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που έχει πραγματοποιήσει η ανθρώπινη κοινωνία. Η συντήρηση του συνηθισμένου τρόπου λειτουργίας απλούστατα δεν αποτελεί επιλογή. Επιπλέον, δεν μπορούν να υπάρξουν ημίμετρα ή υστέρηση σε σχέση με τις απαιτούμενες μειώσεις εκπομπών. Ο κίνδυνος να περάσουμε το κατώφλι των ανεξέλεγκτων κλιματικών αλλαγών είναι τέτοιος, που η ανθρωπότητα δεν έχει την πολυτέλεια να τον αψηφήσει. Το Σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης επιδεικνύει ότι είναι εφικτό να κάνουμε τον απαραίτητο μετασχηματισμό στο πώς χρησιμοποιούμε την ενέργεια και ότι αυτό παρέχει πλούσιες ευκαιρίες να δοθούν κίνητρα για οικονομική ανάπτυξη και να διασφαλιστεί η κοινωνική ασφάλεια. Καλούμε την πολιτική ηγεσία να κάνει πραγματικότητα το Σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης και να αρχίσει την αναπόφευκτη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στις ΑΠΕ τώρα, επιτυγχάνοντας άμεσες μειώσεις των εκπομπών, ελαχιστοποιώντας την οικονομική και κοινωνική διαταραχή και μεγιστοποιώντας τις ευκαιρίες να ευημερήσει από την αλλαγή η ελληνική οικονομία. Αρθούρος Ζερβός ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Δημήτρης Ιμπραήμ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΗΣ GREENPEACE Sven Teske GREENPEACE INTERNATIONAL Παγκόσμια Ένωση Αιολικής Ενέργειας (World Wind Energy Association) Έκθεση για την Παγκόσμια Κατάσταση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας 7 (Renewables 7 Global Status Report) 7

8 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Περίληψη PAUL LANGROCK/ZENIT/GREENPEACE «Προς ένα αειφόρο σύστημα παραγωγής ενέργειας» Ενεργειακή Επανάσταση: ένας βιώσιμος δρόμος προς ένα καθαρό ενεργειακό μέλλον για την Ελλάδα Το Σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης για την Ελλάδα μειώνει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τον ενεργειακό τομέα κατά % σε σύγκριση με τα επίπεδα του 99 μέχρι το και κατά 78% μέχρι το. Πρόκειται για σημαντική μείωση, καθώς οι ελληνικές εκπομπές CO από τον ενεργειακό τομέα είναι σήμερα κατά % υψηλότερες από τα επίπεδα του 99, επομένως η μείωση του CO το είναι % σε σύγκριση με τα επίπεδα του. Αυτό, σε συνδυασμό με επιπρόσθετες μειώσεις αερίων του θερμοκηπίου σε άλλους τομείς, είναι απαραίτητο για να περιοριστεί η αύξηση της μέσης πλανητικής θερμοκρασίας όσο το δυνατόν χαμηλότερα από τους + C. Ένας δεύτερος στόχος της Ενεργειακής Επανάστασης είναι η σταδιακή απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, το σενάριο χαρακτηρίζεται από σημαντικές προσπάθειες να αξιοποιηθούν πλήρως οι μεγάλες δυνατότητες της Ελλάδας για εξοικονόμηση ενέργειας. Την ίδια στιγμή, αξιοποιούνται επίσης όλες οι οικονομικά αποδοτικές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για παραγωγή θερμότητας και ηλεκτρισμού, καθώς και για τη βιώσιμη παραγωγή βιοκαυσίμων. Σήμερα, οι ΑΠΕ αντιστοιχούν στο,% της πρωτογενούς ζήτησης ενέργειας στην Ελλάδα. Η βιομάζα, που χρησιμοποιείται κυρίως για θέρμανση, είναι η κύρια ανανεώσιμη πηγή ενέργειας. Το μερίδιο των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή είναι,8%. Η συμβολή των ανανεώσιμων στην πρωτογενή ενεργειακή ζήτηση για θέρμανση είναι γύρω στο,7%. Περίπου το 9% της ελληνικής πρωτογενούς ενέργειας σήμερα εξακολουθεί να παράγεται από ορυκτά καύσιμα. Το Σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης περιγράφει έναν δρόμο ανάπτυξης που μετατρέπει την παρούσα κατάσταση σε ένα αειφόρο ενεργειακό μοντέλο για την Ελλάδα: Η εκμετάλλευση των σημερινών δυνατοτήτων εξοικονόμησης ενέργειας θα μειώσει την πρωτογενή ενεργειακή ζήτηση από τα σημερινά 8 PJ/έτος () στα 9 PJ/έτος το. Αυτή η δραματική μείωση της πρωτογενούς ενεργειακής ζήτησης αποτελεί κρίσιμη προϋπόθεση για τη μαζική διείσδυση των ΑΠΕ στο σύστημα παραγωγής ενέργειας και για τη μείωση της κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων. Η αυξημένη συμπαραγωγή θερμότητας και ηλεκτρισμού αυξάνει την απόδοση του ενεργειακού συστήματος. Τα ορυκτά καύσιμα για συμπαραγωγή σταδιακά αντικαθίστανται από βιομάζα και γεωθερμία. Η διαθεσιμότητα δικτύων τηλεθέρμανσης αποτελεί προϋπόθεση για την επίτευξη υψηλού μεριδίου αποκεντρωμένης συμπαραγωγής. Μακροπρόθεσμα, η αυξανόμενη ζήτηση για θέρμανση και το υψηλό δυναμικό για παραγωγή θερμότητας απευθείας από ΑΠΕ περιορίζουν την περαιτέρω επέκταση της συνδυασμένης παραγωγής θερμότητας και ηλεκτρισμού. Ο τομέας της ηλεκτροπαραγωγής θα εξακολουθήσει να πρωτοστατεί στην αξιοποίηση των ΑΠΕ. Μέχρι το, το 87% της ηλεκτρικής ενέργειας θα παράγεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Συνολική εγκατεστημένη ισχύς,7 GW θα παράγει 78 TWh/έτος ηλεκτρισμού από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας το.

9 Στον τομέα της παραγωγής θερμότητας, η συμβολή των ΑΠΕ θα εξακολουθήσει να αυξάνεται, φτάνοντας σε ποσοστό άνω του 7% το. Οι ηλιακοί συλλέκτες, η βιομάζα και η γεωθερμική ενέργεια θα αντικαταστήσουν κατά κύριο λόγο τα συμβατικά συστήματα θέρμανσης και ψύξης. Πριν εισαχθούν τα βιοκαύσιμα στον τομέα των μεταφορών, πρέπει να αξιοποιηθούν οι υπάρχουσες μεγάλες δυνατότητες εξοικονόμησης. Καθώς η βιομάζα είναι σήμερα κατά κύριο λόγο δεσμευμένη σε στατικές εφαρμογές, η παραγωγή βιοκαυσίμων περιορίζεται από τη διαθεσιμότητα βιομάζας. Τα ηλεκτρικά οχήματα θα διαδραματίζουν ολοένα σημαντικότερο ρόλο από το και μετά. Μέχρι το, το 8% της πρωτογενούς ενεργειακής ζήτησης θα καλύπτεται από ΑΠΕ. Για να επιτευχθεί η οικονομικά ανταγωνιστική ανάπτυξη των ΑΠΕ, έχει τεράστια σημασία μια ισορροπημένη και έγκαιρη χρήση όλων των τεχνολογιών ανανεώσιμης ενέργειας. Η χρήση αυτή εξαρτάται από το τεχνικό δυναμικό, το πραγματικό κόστος, τις δυνατότητες μείωσης του κόστους και την τεχνολογική ωριμότητα. Εξέλιξη των εκπομπών CO Ενώ οι σχετιζόμενες με την ενέργεια εκπομπές CO στην Ελλάδα θα αυξηθούν κατά % σύμφωνα με το Σενάριο Αναφοράς μέχρι το και επομένως απέχουν πολύ από μία προοπτική αειφόρου ανάπτυξης, σύμφωνα με το Σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης οι εκπομπές CO θα μειωθούν από τους εκατ. τόνους το στους εκατ. τόνους το. Οι ετήσιες κατά κεφαλήν εκπομπές θα μειωθούν από τους 9, τόνους σε, τόνους. Λόγω της σταδιακής κατάργησης των λιγνιτικών μονάδων οι εκπομπές CO θα μειωθούν στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής δραματικά. Η πρόοδος στην εξοικονόμηση ενέργειας, η αυξημένη χρήση ανανεώσιμου ηλεκτρισμού για τα οχήματα και η λελογισμένη χρήση βιώσιμων βιοκαυσίμων θα μειώσουν τις εκπομπές CO στον τομέα των μεταφορών κατά 8%. Ο τομέας των μεταφορών θα καταλάβει τη θέση της σημαντικότερης πηγής εκπομπών CO στην Ελλάδα, με μερίδιο % των συνολικών εκπομπών CO το. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα επιστημονικά ευρήματα, ενδέχεται να είναι απαραίτητες επιπρόσθετες μειώσεις των εκπομπών. Αυτές θα απαιτούσαν την περαιτέρω ανάπτυξη ΑΠΕ που σήμερα είναι λιγότερο ανεπτυγμένες, όπως η κυματική ενέργεια, αλλά ακόμη και πιο προωθημένα μέτρα εξοικονόμησης. Πιστεύουμε ότι αυτό είναι εφικτό, αλλά θα απαιτήσει περαιτέρω χρηματοδότηση για έρευνα και ανάπτυξη, καθώς και τολμηρά πολιτικά μέτρα. Την ίδια στιγμή, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και τη συμπεριφορά θα μπορούσαν να αποκτήσουν ολοένα μεγαλύτερη σημασία. Για να συμπληρωθούν αυτές οι περικοπές στον τομέα της ενέργειας, θα πρέπει να επιτευχθούν επιπρόσθετες μειώσεις των εκπομπών CO και άλλων αερίων του θερμοκηπίου μέσω της σταδιακής κατάργησης των φθοριούχων αερίων, του τερματισμού της αποδάσωσης και της αύξησης του φυσικού δυναμικού δέσμευσης άνθρακα από τα δάση και το έδαφος, για παράδειγμα με την ανάπλαση των δασών και με αειφόρες γεωργικές πρακτικές. Κόστος Το ελαφρώς υψηλότερο ειδικό κόστος της ηλεκτροπαραγωγής κατά το Σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης αντισταθμίζεται σε μεγάλο βαθμό από τη μειωμένη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας. Υποθέτοντας κόστος κατά μέσο όρο, λεπτά/kwh για την εφαρμογή μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας, το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας κατά το Σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης εξαιρώντας το κόστος των εκπομπών CO και το αντίστοιχο κόστος κατά το Σενάριο Αναφοράς, είναι σχεδόν ταυτόσημα μέχρι το, με ύψος περίπου,7 δις /έτος το. Ενώ το κόστος για το Σενάριο Αναφοράς αυξάνεται μέχρι τα 9,9 δις /έτος έως το, το κόστος σύμφωνα με το Σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης θα εξακολουθήσει να μειώνεται μετά το. Μέχρι το το ετήσιο κόστος ηλεκτροπαραγωγής θα είναι, δις / έτος μικρότερο του κόστους ηλεκτροπαραγωγής σύμφωνα με το Σενάριο Αναφοράς. Αν συμπεριλάβουμε το κόστος των εκπομπών CO, τονίζονται ακόμη περισσότερο τα μακροπρόθεσμα οικονομικά οφέλη του Σεναρίου της Ενεργειακής Επανάστασης. Για να γίνει πραγματικότητα η Ενεργειακή Επανάσταση και να αποφευχθούν οι επικίνδυνες κλιματικές αλλαγές, η Greenpeace και το EREC ζητούν την εφαρμογή των εξής πολιτικών και ενεργειών για τον ενεργειακό τομέα:. Σταδιακή κατάργηση όλων των άμεσων και έμμεσων επιδοτήσεων για τα ορυκτά καύσιμα.. Εσωτερίκευση του εξωτερικού (κοινωνικού και περιβαλλοντικού) κόστους της παραγωγής ενέργειας μέσω οικονομικών μηχανισμών για τον περιορισμό των εκπομπών.. Υποχρεωτική επιβολή αυστηρών προτύπων εξοικονόμησης για όλες τις οικιακές συσκευές που καταναλώνουν ενέργεια, καθώς και για τα κτίρια και τα οχήματα.. Καθιέρωση νομικά δεσμευτικών στόχων για τις ΑΠΕ και τη συμπαραγωγή θερμότητας και ηλεκτρισμού.. Μεταρρύθμιση των αγορών του ηλεκτρισμού με την εγγύηση πρόσβασης στο δίκτυο κατά προτεραιότητα για τους παραγωγούς ανανεώσιμης ηλεκτρικής ενέργειας.. Παροχή καθορισμένων και σταθερών αποδόσεων για τους επενδυτές, για παράδειγμα μέσω πριμοδότησης της παραγόμενης πράσινης ενέργειας (feed-in tariff). 7. Εφαρμογή καλύτερων μηχανισμών σήμανσης που θα παρέχουν ολοκληρωμένη περιβαλλοντική ενημέρωση για τα προϊόντα. 8. Αύξηση των προϋπολογισμών έρευνας και ανάπτυξης για τις ΑΠΕ και την εξοικονόμηση ενέργειας. Σχήμα.: Ελλάδα: εξέλιξη της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας σύμφωνα με τα δύο σενάρια ( ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ = μείωση σε σύγκριση με το σενάριο αναφοράς) ΣΑ: Σενάριο Αναφοράς ΕΕ: Ενεργειακή Επανάσταση,8,,,, 8 PJ/a ΣΑ ΕΕ ΣΑ ΕΕ ΣΑ ΕΕ ΣΑ ΕΕ ΣΑ ΕΕ Εξοικονόμηση Αιολική ενέργεια Εξαγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ Κυματική ενέργεια Υδροηλεκτρικά Φυσικό Αέριο Ηλιακή ενέργεια Πετρέλαιο Άνθρακας Βιομάζα Πυρηνική ενέργεια ΣΑ ΕΕ 9

10 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Η ενεργειακή επανάσταση «Όπως η Λίθινη Εποχή δεν τελείωσε επειδή τέλειωσαν οι πέτρες, έτσι και η εποχή του πετρελαίου θα τελειώσει πολύ πριν ο κόσμος ξεμείνει από πετρέλαιο» Σεΐχης Ζακί Γιαμανί, πρώην υπουργός πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας «Προς ένα αειφόρο σύστημα παραγωγής ενέργειας» «Η αντιμετώπιση των αιτίων και των αποτελεσμάτων των κλιματικών αλλαγών θα απαιτήσει σαφώς θεμελιώδη αλλαγή». Χοσέ Μανουέλ Μπαρόσο, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής G. Poropat/Dreamstime Αυτό που απαιτεί η πρόκληση των κλιματικών αλλαγών δεν είναι τίποτε λιγότερο από μια Ενεργειακή Επανάσταση. Οι ειδικοί συναινούν πως αυτή η θεμελιώδης αλλαγή πρέπει να αρχίσει πολύ σύντομα και να έχει πάρει για τα καλά τον δρόμο της μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια προκειμένου να αποφύγουμε τις χειρότερες επιπτώσεις. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι μια πλήρης μεταμόρφωση στον τρόπο που παράγουμε, καταναλώνουμε και διανέμουμε την ενέργεια διατηρώντας ταυτόχρονα την οικονομική ανάπτυξη. Τίποτε λιγότερο από μια τέτοια επανάσταση δε θα μας δώσει τη δυνατότητα να περιορίσουμε την υπερθέρμανση του πλανήτη κάτω από C. Οποιαδήποτε μεγαλύτερη αύξηση θα έχει ολέθριες επιπτώσεις. Σήμερα η ηλεκτροπαραγωγή στηρίζεται κυρίως στην καύση ορυκτών καυσίμων εκλύοντας σημαντικές ποσότητες CO στην ατμόσφαιρα σε πολύ μεγάλους σταθμούς παραγωγής ενέργειας που σπαταλούν μεγάλο μέρος της πρωτογενούς τους ενέργειας. Ακόμη περισσότερη ενέργεια χάνεται καθώς ο ηλεκτρισμός διανέμεται στο δίκτυο ηλεκτροδότησης και μετατρέπεται από την υψηλή τάση μεταφοράς σε χαμηλή τάση κατάλληλη για τους οικιακούς ή εμπορικούς καταναλωτές. Το σύστημα είναι από τη φύση του ευάλωτο σε διαταραχές: εντοπισμένα προβλήματα τεχνικής φύσης, σχετιζόμενα με τον καιρό ή ακόμη και εσκεμμένες δολιοφθορές, μπορούν να μεταδοθούν ταχύτατα προκαλώντας εκτεταμένες διακοπές ρεύματος. Όποια τεχνολογία και αν χρησιμοποιηθεί για να παραχθεί ενέργεια με αυτό το πεπαλαιωμένο σχήμα, αναπόφευκτα θα υπόκειται σε αυτά τα προβλήματα. Στον πυρήνα της Ενεργειακής Επανάστασης χρειάζεται επομένως να υπάρχει μια αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο η ενέργεια παράγεται, αλλά και διανέμεται. Βασικές Αρχές Η Ενεργειακή Επανάσταση μπορεί να επιτευχθεί τηρώντας πέντε βασικές αρχές:. Σεβασμός στα φυσικά όρια του πλανήτη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων μέχρι το τέλος του αιώνα. Πρέπει να μάθουμε να σεβόμαστε τα φυσικά όρια. Η ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα που μπορεί να απορροφήσει η ατμόσφαιρα είναι συγκεκριμένη. Κάθε χρόνο εκπέμπουμε περισσότερους από δις τόνους CO. Κυριολεκτικά κατακλύζουμε τον ουρανό. Τα κοιτάσματα άνθρακα θα μπορούσαν να προσφέρουν καύσιμα επί μερικές εκατοντάδες χρόνια, όμως δεν μπορούμε να τα κάψουμε και ταυτόχρονα να παραμείνουμε μέσα σε ασφαλή όρια. Η κατανάλωση του πετρελαίου και του άνθρακα πρέπει τα τερματιστεί. Το Σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης έχει στόχο να περιορίσει τις εκπομπές CO που προέρχονται από τον ενεργειακό τομέα το πολύ σε Gt (γιγατόνους) μέχρι το και να καταργήσει σταδιακά τα ορυκτά καύσιμα μέχρι το 8.. Ισότητα και δικαιοσύνη Είναι επιτακτική ανάγκη να έχουμε δίκαιη κοινωνική κατανομή του οφέλους και του κόστους. Από τη μία μεριά, το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού δεν έχει πρόσβαση σε ηλεκτρισμό, ενώ από την άλλη οι πλέον βιομηχανοποιημένες χώρες καταναλώνουν πολύ περισσότερο από το μερίδιο που τους αναλογεί. Οι επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών στις φτωχότερες κοινότητες οξύνονται από την ανισότητα στην παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας παγκοσμίως. Αν πρόκειται να αντιμετωπίσουμε τις κλιματικές αλαγές, μία από τις αρχές πρέπει να είναι η ισότητα και η δικαιοσύνη, έτσι ώστε τα οφέλη των ενεργειακών υπηρεσιών όπως ο φωτισμός, η θέρμανση και οι μεταφορές να είναι διαθέσιμα σε όλους: Βορρά και Νότο, πλούσιους και φτωχούς. Μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να δημιουργήσουμε αληθινή ενεργειακή ασφάλεια, καθώς και τις συνθήκες για γνήσια ανθρώπινη ευημερία. Το Σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης έχει στόχο να επιτύχει ενεργειακή ισότητα το συντομότερο δυνατόν. Μέχρι το οι μέσες ετήσιες κατά κεφαλήν εκπομπές CO πρέπει να είναι μεταξύ και τόνων.. Εφαρμογή καθαρών, ανανεώσιμων λύσεων και αποκέντρωση των ενεργειακών συστημάτων Δεν υπάρχει έλλειψη ενέργειας. Το μόνο που χρειάζεται να κάνουμε είναι να χρησιμοποιήσουμε τις υπάρχουσες τεχνολογίες για να τιθασεύσουμε την ενέργεια αποτελεσματικά και αποδοτικά. Οι τεχνολογίες ΑΠΕ και εξοικονόμησης ενέργειας είναι ώριμες, βιώσιμες και ολοένα πιο ανταγωνιστικές. Η αιολική, η ηλιακή και οι υπόλοιπες τεχνολογίες ΑΠΕ σημειώνουν διψήφια ποσοστά ανάπτυξης στην αγορά κατά την τελευταία δεκαετία. Όσο πραγματικό είναι το πρόβλημα των κλιματικών αλλαγών, τόσο πραγματική είναι και η λύση που προσφέρουν οι ΑΠΕ. Τα αειφόρα αποκεντρωμένα ενεργειακά συστήματα παράγουν μηδενικές ή πολύ χαμηλές εκπομπές άνθρακα, είναι φτηνότερα και συνοδεύονται από μηδενική ή πολύ μικρή εξάρτηση από εισαγόμενα καύσιμα. Δημιουργούν περισσότερες θέσεις απασχόλησης και ενισχύουν τις τοπικές κοινότητες. Τα αποκεντρωμένα συστήματα είναι ασφαλέστερα και αποδοτικότερα. Αυτό είναι που στοχεύει να δημιουργήσει η Ενεργειακή Επανάσταση. Για να μην ξεφύγει από τον έλεγχο το κλίμα της Γης, το μεγαλύτερο μέρος των αποθεμάτων ορυκτών καυσίμων της υφηλίου άνθρακα, πετρελαίου και αερίου πρέπει να παραμείνει στο υπέδαφος. Ο στόχος μας είναι οι άνθρωποι να ζήσουν μέσα στα φυσικά όρια του μικρού μας πλανήτη.. Αποσύνδεση της ανάπτυξης από τη χρήση ορυκτών καυσίμων Ξεκινώντας από τις ανεπτυγμένες χώρες, η οικονομική ανάπτυξη πρέπει να αποσυνδεθεί πλήρως από τα ορυκτά καύσιμα. Αποτελεί πλάνη να υπαινισσόμαστε ότι η οικονομική ανάπτυξη πρέπει να έχει ως προϋπόθεση την αυξημένη χρήση τους. Χρειάζεται να χρησιμοποιούμε πολύ αποδοτικότερα την ενέργεια που παράγουμε και χρειάζεται να κάνουμε τη μετάβαση στην ανανεώσιμη ενέργεια και την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα γρήγορα προκειμένου να δώσουμε τη δυνατότητα καθαρής και αειφόρου ανάπτυξης.. Σταδιακή κατάργηση της βρώμικης, μη αειφόρου ενέργειας Χρειάζεται να καταργήσουμε σταδιακά τον άνθρακα και την πυρηνική ενέργεια. Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να κατασκευάζουμε ανθρακικές μονάδες τη στιγμή που οι εκπομπές CO αποτελούν πραγματικό και επείγοντα κίνδυνο, τόσο για τα οικοσυστήματα, όσο και για την ανθρωπότητα. Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να τροφοδοτούμε την πυρηνική απειλή υποκρινόμενοι ότι η πυρηνική ενέργεια μπορεί να συμβάλει με οποιονδήποτε τρόπο στην καταπολέμηση των κλιματικών αλλαγών. Τα πυρηνικά δεν χωράνε στην Ενεργειακή Επανάσταση.

11 Από τη θεωρία στην πράξη Το, οι ΑΠΕ αντιστοιχούσαν στο % της ζήτησης πρωτογενούς ενέργειας παγκοσμίως. Η βιομάζα, που χρησιμοποιείται κυρίως για θέρμανση, είναι η κύρια ανανεώσιμη πηγή ενέργειας. Το μερίδιο των ΑΠΕ στην παραγωγή ηλεκτρισμού ήταν 8%. Η συμβολή των ανανεώσιμων στη ζήτηση πρωτογενούς ενέργειας για παραγωγή θερμότητας ήταν γύρω στο %. Περίπου το 8% της παραγωγής πρωτογενούς ενέργειας σήμερα εξακολουθεί να προέρχεται από τα ορυκτά καύσιμα, και το % από την πυρηνική ενέργεια. Η στιγμή είναι κατάλληλη για να κάνουμε ουσιαστικές διαρθρωτικές αλλαγές στον τομέα της ενέργειας και της ηλεκτροπαραγωγής μέσα στην επόμενη δεκαετία. Πολλές μονάδες παραγωγής ενέργειας σε βιομηχανικές χώρες, όπως στις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και την Ευρωπαϊκή Ένωση, πλησιάζουν στο τέλος της ωφέλιμης ζωής τους. Περισσότερες από τις μισές μονάδες παραγωγής ενέργειας που βρίσκονται σε λειτουργία έχουν ηλικία άνω των ετών. Την ίδια στιγμή αναπτυσσόμενες χώρες, όπως η Κίνα, η Ινδία και η Βραζιλία, αναζητούν τρόπους να ικανοποιήσουν την αυξανόμενη ενεργειακή ζήτηση που δημιουργεί η ταχεία ανάπτυξη των οικονομιών τους. Μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια, ο ενεργειακός τομέας θα καθορίσει με ποιον τρόπο θα καλυφθεί αυτή η νέα ζήτηση είτε με ορυκτά και πυρηνικά καύσιμα είτε με την αποδοτική χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Το Σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης βασίζεται σε ένα νέο πολιτικό πλαίσιο που ευνοεί τις ΑΠΕ και τη συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας σε συνδυασμό με την εξοικονόμηση ενέργειας. Για να επιτευχθεί αυτό ωστόσο, τόσο η ανανεώσιμη ενέργεια όσο και η συμπαραγωγή αμφότερες σε μεγάλη κλίμακα και μέσω αποκεντρωμένων, μικρότερων μονάδων πρέπει να αναπτυχθούν ταχύτερα από τη συνολική παγκόσμια ενεργειακή ζήτηση. Και οι δύο προσεγγίσεις πρέπει να αντικαταστήσουν τις παλιές τεχνολογίες παραγωγής ενέργειας και να προσφέρουν την επιπρόσθετη ενέργεια που απαιτείται στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Καθώς δεν είναι δυνατόν να μεταβούμε απευθείας από το σημερινό ενεργειακό σύστημα μεγάλης κλίμακας, βασισμένο στα ορυκτά καύσιμα και την πυρηνική ενέργεια, σε μία παραγωγή εξολοκλήρου από ΑΠΕ, απαιτείται μια μεταβατική περίοδος για να αναπτυχθεί η απαραίτητη υποδομή. Αν και παραμένουμε πλήρως αφοσιωμένοι στην ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, εκτιμούμε ότι η χρήση του φυσικού αερίου σε εργοστάσια συμπαραγωγής κατάλληλης κλίμακας, ως μεταβατικό καύσιμο, είναι σε θέση να βοηθήσει με εφικτό και αποδοτικό τρόπο στην αποκέντρωση του ενεργειακού μας μοντέλου. Επιπλέον, καθώς τα επόμενα χρόνια αναμένεται να αντιμετωπίσουμε θερμότερα καλοκαίρια η τριπαραγωγή (tri-generation), που προσφέρει τη δυνατότητα ψύξης, εκτός από θερμότητα και ηλεκτρισμό, θα γίνει ένα ιδιαίτερα πολύτιμο μέσο για να επιτευχθούν μειώσεις εκπομπών. ένας δρόμος ανάπτυξης Η Ενεργειακή Επανάσταση προβλέπει έναν αναπτυξιακό δρόμο που μετατρέπει το σημερινό ενεργειακό σύστημα σε ένα βιώσιμο σύστημα. Αυτό έχει δύο κύρια στάδια: βήμα : εξοικονόμηση ενέργειας: Η Ενεργειακή Επανάσταση στοχεύει στη φιλόδοξη εκμετάλλευση των δυνατοτήτων για εξοικονόμηση ενέργειας. Επικεντρώνεται στις σημερινές βέλτιστες πρακτικές και σε τεχνολογίες που θα γίνουν διαθέσιμες στο μέλλον, προϋποθέτοντας συνεχή καινοτομία. Η εξοικονόμηση ενέργειας κατανέμεται ισότιμα στους τρεις τομείς βιομηχανία, μεταφορές και οικιακός τριτογενής τομέας. Η έξυπνη χρήση ενέργειας και όχι η έλλειψή της, είναι η βασική φιλοσοφία για τη μελλοντική εξοικονόμηση ενέργειας. Οι πιο σημαντικοί τρόποι εξοικονόμησης ενέργειας είναι η βελτιωμένη θερμομόνωση και ο βιοκλιματικός σχεδιασμός των κτιρίων, οι υπεραποδοτικές ηλεκτρικές συσκευές και συστήματα κίνησης, η αντικατάσταση των παλαιού τύπου ηλεκτρικών συστημάτων θέρμανσης με παραγωγή ανανεώσιμης θερμότητας (πχ από ηλιακούς συλλέκτες) και η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας από οχήματα που χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά αγαθών και επιβατών. Οι βιομηχανικές χώρες, που σήμερα χρησιμοποιούν την ενέργεια με τον πλέον σπάταλο τρόπο, μπορούν να μειώσουν δραστικά την κατανάλωσή τους χωρίς τη στέρηση είτε οικιακών ανέσεων, είτε ηλεκτρονικών συσκευών πληροφόρησης και διασκέδασης. Στο Σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης η ενέργεια που θα εξοικονομηθεί στις χώρες του ΟΟΣΑ αντισταθμίζει τις αυξανόμενες ενεργειακές απαιτήσεις των αναπτυσσόμενων χωρών. Απώτερος σκοπός είναι η δημιουργία μίας «ενεργειακής ισότητας» η μετάβαση δηλαδή από τη σημερινή μονομερή σπατάλη ενέργειας από τις βιομηχανικές χώρες σε μια δίκαιη παγκόσμια κατανομή της έξυπνης και αποδοτικής κατανάλωσης ενέργειας. Ο τελικός στόχος είναι η σταθεροποίηση της παγκόσμιας κατανάλωσης ενέργειας μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες. Μια δραματική μείωση της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας σε σύγκριση με το «Σενάριο Αναφοράς» της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας (IEA) (βλ. Κεφάλαιο ) αλλά με την ίδια ανάπτυξη ΑΕΠ και πληθυσμού αποτελεί κρίσιμη προϋπόθεση για τη διείσδυση σημαντικού μεριδίου ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο συνολικό σύστημα παραγωγής ενέργειας, αντισταθμίζοντας με αυτόν τον τρόπο τη σταδιακή κατάργηση της πυρηνικής ενέργειας και τη μείωση της χρήσης των ορυκτών καυσίμων. βήμα : διαρθρωτικές αλλαγές αποκεντρωμένη ενέργεια και ΑΠΕ μεγάλης κλίμακας Προκειμένου να επιτευχθεί μεγαλύτερη εξοικονόμηση στη χρήση των καυσίμων και να μειωθούν οι απώλειες κατά τη διανομή ενέργειας, το Σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης κάνει εκτενή χρήση της Αποκεντρωμένης Ενέργειας (ΑΕ). Πρόκειται για ενέργεια που παράγεται στο σημείο όπου καταναλώνεται ή κοντά σε αυτό. Η ΑΕ είναι συνδεδεμένη σε ένα τοπικό σύστημα δικτύου διανομής, που εφοδιάζει κατοικίες και γραφεία, αντί για το σύστημα μεταφοράς υψηλής τάσης. Η εγγύτητα της αποκεντρωμένης μονάδας ηλεκτροπαραγωγής στους καταναλωτές επιτρέπει στην όποια παράπλευρη θερμότητα παράγεται από τις διαδικασίες καύσης να διοχετεύεται με αγωγούς στα κοντινά κτίρια, ένα σύστημα γνωστό ως συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας υψηλής απόδοσης (ΣΗΘΥΑ). Αυτό σημαίνει ότι αξιοποιείται σχεδόν το σύνολο της ενέργειας που εισάγεται στο σύστημα, όχι μόνο ένα κλάσμα της όπως συμβαίνει με το παραδοσιακό μοντέλο των κεντρικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής από ορυκτά καύσιμα. Η ΑΕ περιλαμβάνει επίσης μεμονωμένα συστήματα εντελώς ξέχωρα από τα δημόσια δίκτυα, όπως για παράδειγμα αντλίες θερμότητας, ηλιοθερμικά συστήματα ή συστήματα θέρμανσης με βιομάζα. Όλα αυτά μπορούν να εφαρμοστούν σε οικιακό επίπεδο ώστε να παρέχουν σταθερή θέρμανση με χαμηλές εκπομπές. Αν και οι τεχνολογίες ΑΠΕ μπορούν να θεωρηθούν ότι δεν ταιριάζουν στην υπάρχουσα αγορά και το σημερινό σύστημα ενέργειας, με κατάλληλες αλλαγές έχουν τη δυνατότητα ραγδαίας ανάπτυξης, υποσχόμενες δημιουργική απορρύθμιση του υπάρχοντος ενεργειακού τομέα. Αν και ένα σημαντικό ποσοστό της παγκόσμιας ενέργειας το θα παράγεται από αποκεντρωμένες πηγές ενέργειας, η μεγάλης κλίμακας παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ θα εξακολουθήσει να χρειάζεται προκειμένου να επιτευχθεί ταχεία μετάβαση σε ένα σύστημα όπου θα κυριαρχεί η καθαρή ενέργεια. Επομένως τα μεγάλα υπεράκτια αιολικά πάρκα και οι ηλιοθερμικές μονάδες παραγωγής ενέργειας (CSP) στις ηλιόλουστες περιοχές του κόσμου θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο. συμπαραγωγή Η αυξημένη χρήση συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας θα βελτιώσει την απόδοση του συστήματος παραγωγής, είτε σε αυτό χρησιμοποιείται φυσικό αέριο είτε βιομάζα. Πιο μακροπρόθεσμα, η αύξηση της ζήτησης για θερμότητα και οι μεγάλες δυνατότητες παραγωγής θερμότητας απευθείας από ΑΠΕ θα περιορίσουν την περαιτέρω επέκταση της συμπαραγωγής. Η Ενεργειακή Επανάσταση από τη θεωρία στην πράξη-το μονοπάτι της ανάπτυξης

12 Η Ενεργειακή Επανάσταση ο δρόμος για την ανάπτυξη ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ. Ο τομέας του ηλεκτρισμού θα είναι πρωτοπόρος στην αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Όλες οι τεχνολογίες ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή σημειώνουν σταθερή ανάπτυξη μέχρι και % ετησίως τα τελευταία ή χρόνια και αναμένεται να παγιωθούν σε υψηλό επίπεδο μεταξύ των ετών και. Μέχρι το, το μεγαλύτερο μέρος του ηλεκτρισμού θα παράγεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η αναμενόμενη αύξηση της χρήσης ηλεκτρισμού στον τομέα των μεταφορών θα προάγει ακόμη περισσότερο την αποτελεσματική χρήση τεχνολογιών ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ. θέρμανση από ΑΠΕ. Στον τομέα παραγωγής θερμότητας, η συμβολή των ΑΠΕ θα αυξηθεί σημαντικά. Οι ρυθμοί ανάπτυξης αναμένεται να είναι παρόμοιοι με εκείνους στην ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ. Τα ορυκτά καύσιμα θα αντικαθίστανται όλο και περισσότερο από αποδοτικότερες σύγχρονες τεχνολογίες, ιδίως βιομάζα, ηλιακούς συλλέκτες και γεωθερμία. Μέχρι το, οι τεχνολογίες ανανεώσιμης ενέργειας θα καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος της ζήτησης θέρμανσης και ψύξης. μεταφορές. Προτού μπορέσουν να διαδραματίσουν ουσιαστικό ρόλο στον τομέα των μεταφορών οι νέες τεχνολογίες, όπως τα υβριδικά ή ηλεκτρικά αυτοκίνητα ή τα νέα καύσιμα (πχ βιοκαύσιμα), πρέπει να αξιοποιηθούν οι υπάρχουσες μεγάλες δυνατότητες εξοικονόμησης. Σε αυτήν τη μελέτη, η χρήση της βιομάζας εξετάζεται πρωταρχικά σε εφαρμογές εκτός των μεταφορών. Η χρήση βιοκαυσίμων για μεταφορές περιορίζεται από τη διαθεσιμότητα βιομάζας καλλιεργούμενης με αειφόρο τρόπο. Τα ηλεκτρικά οχήματα θα διαδραματίσουν επομένως ακόμη σημαντικότερο ρόλο στη βελτίωση της εξοικονόμησης ενέργειας στις μεταφορές και στην υποκατάσταση των ορυκτών καυσίμων. Συνολικά, για να επιτευχθεί οικονομικά ελκυστική ανάπτυξη στις ΑΠΕ, είναι ζωτικής σημασίας μια ισόρροπη και έγκαιρη αξιοποίηση όλων των τεχνολογιών. Μια τέτοια αξιοποίηση εξαρτάται από τη διαθεσιμότητα των πόρων, το δυναμικό μείωσης κόστους και την τεχνολογική ωριμότητα. Εκτός από τις τεχνολογικές λύσεις, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής όπως λιγότερη οδήγηση και μεγαλύτερη χρήση μέσων συλλογικής μεταφοράς έχουν τεράστιες δυνατότητες μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Σχήμα.: Ένα αποκεντρωμένο ενεργειακό μέλλον Οι διαθέσιμες τεχνολογίες, όπως εφαρμόζονται σε ένα αποκεντρωμένο ενεργειακό μοντέλο σε συνδυασμό με μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας μπορούν να συμβάλουν στη δημιουργία κοινωνιών χαμηλών εκπομπών άνθρακα, όπως περιγράφεται εδώ: η ενέργεια παράγεται χρησιμοποιώντας αποδοτικές τεχνολογίες συμπαραγωγής θερμότητας (και κάποιες φορές και ψύξης) και ηλεκτρισμού και διανέμεται μέσω τοπικών δικτύων. Η ενέργεια αυτή προστίθεται στην ενέργεια που παράγεται από τα κτίρια. Οι ενεργειακές λύσεις παρέχονται από τοπικές ευκαιρίες σε ατομικό επίπεδο, αλλά και σε επίπεδο κοινότητας. Η πόλη που περιγράφεται εδώ, χρησιμοποιεί ανάμεσα σε άλλα, αιολική και υδροηλεκτρική ενέργεια και βιομάζα. Το φυσικό αέριο, όπου χρειάζεται μπορεί να αξιοποιηθεί με τον πιο αποδοτικό τρόπο. πόλη. Φωτοβολταϊκά και ηλιακές προσόψεις θα έχουν ένα διακοσμητικό χαρακτήρα στα κτίρια. Τα φωτοβολταϊκά συστήματα θα γίνονται πιο ανταγωνιστικά και ο βελτιωμένος τους σχεδιασμός θα δίνει τη δυνατότητα στους αρχιτέκτονες για πιο ευρείες εφαρμογές.. Η ανακαίνιση μπορεί να μειώσει την κατανάλωση στα παλιά κτίρια κατά 8%, με εφαρμογές θερμομόνωσης, μονωμένα παράθυρα και σύγχρονα συστήματα εξαερισμού.. Ηλιακοί συλλέκτες, προσφέρουν ζεστό νερό, όχι μόνο για τις δικές τους ανάγκες, αλλά και για τις ανάγκες των γειτονικών κτιρίων.. Αποδοτικοί σταθμοί συμπαραγωγής, σε ποικιλία μεγεθών από αυτούς που θα χωρούν στο υπόγειο ενός κτιρίου, έως αυτούς που θα καλύπτουν τις ανάγκες ενός συγκροτήματος κτιρίων- θα παράγουν ηλεκτρισμό και θερμότητα χωρίς απώλειες κατά τη διανομή.. Καθαρή ενέργεια επίσης θα παράγεται και από μακριά. Υπεράκτια αιολικά πάρκα και ηλιοθερμικοί σταθμοί στις ερήμους έχουν τεράστιο δυναμικό.

13 σχήμα.: οι συγκεντρωτικές ενεργειακές υποδομές παρουσιάζουν απώλειες άνω του %, μονάδες ΧΑΝΟΝΤΑΙ ΕΞΑΙΤΙΑΣ ΤΗΣ ΜΗ ΑΠΟΔΟΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΤΗΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ, μονάδες ΧΑΝΟΝΤΑΙ ΚΑΤΑ ΤΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΑΝΟΜΗ μονάδες ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΠΑΤΑΛΩΝΤΑΙ ΕΞΑΙΤΙΑΣ ΤΗΣ ΜΗ ΑΠΟΔΟΤΙΚΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΗΣ Η Ενεργειακή Επανάσταση βελτιστοποιημένη ενσωμάτωση των ΑΠΕ DREAMSTIME DREAMSTIME μονάδες>> ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΟ ΟΡΥΚΤΟ ΚΑΥΣΙΜΟ 8, μονάδες>> ΔΙΟΧΕΤΕΥΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ μονάδες>> ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΠΑΡΕΧΟΝΤΑΙ μονάδες>> ΤΕΛΙΚΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ βελτιστοποιημένη ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας Θα χρειαστεί τροποποίηση του ενεργειακού συστήματος για να αξιοποιηθεί η σημαντικά μεγαλύτερη διείσδυση των ΑΠΕ, όπως προβλέπεται στο Σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης. Αυτό δεν είναι πολύ διαφορετικό απ ό,τι συνέβη στις δεκαετίες του 97 και 98, όταν κατασκευάστηκαν στις χώρες του ΟΟΣΑ οι περισσότερες από τις κεντρικές μονάδες παραγωγής ενέργειας που βρίσκονται σήμερα σε λειτουργία. Κατασκευάστηκαν νέες γραμμές μεταφοράς υψηλής τάσης, βγήκαν στην αγορά θερμοσυσσωρευτές νυκτερινής αποθήκευσης και εγκαταστάθηκαν μεγάλοι ηλεκτρικοί καυστήρες νερού προκειμένου να πωληθεί ο ηλεκτρισμός που παρήγαν τα πυρηνικά και ανθρακικά εργοστάσια τη νύχτα. Διάφορες χώρες του ΟΟΣΑ έχουν επιδείξει ότι είναι δυνατόν να διεισδύσει ομαλά μεγάλο ποσοστό αποκεντρωμένης ενέργειας, περιλαμβανομένων των πηγών που παρουσιάζουν διακύμανση ισχύος όπως η αιολική. Ένα καλό παράδειγμα είναι η Δανία, η οποία έχει το μεγαλύτερο ποσοστό συμπαραγωγής και αιολικής ενέργειας στην Ευρώπη. Με ισχυρή πολιτική στήριξη, το % του ηλεκτρισμού και το 8% της τηλεθέρμανσης παρέχεται πλέον από εργοστάσια συμπαραγωγής. Η αιολική ενέργεια καλύπτει άνω του 8% της ζήτησης ηλεκτρισμού στη Δανία. Σε ορισμένες χρονικές στιγμές, μάλιστα, η παραγωγή ενέργειας από συμπαραγωγή και ανεμογεννήτριες υπερβαίνει τη ζήτηση. Η διαχείριση της αντιστάθμισης του φορτίου που απαιτείται για τη σταθερότητα του δικτύου στη Δανία γίνεται τόσο μέσω ρύθμισης της παραγωγικής ικανότητας των λίγων μεγάλων σταθμών ηλεκτροπαραγωγής, όσο και μέσω εισαγωγής και εξαγωγής από και προς γειτονικές χώρες. Ένα σύστημα τιμολόγησης τριών επιπέδων δίνει τη δυνατότητα εξισορρόπησης της παραγωγής ενέργειας από τις αποκεντρωμένες μονάδες με την κατανάλωση ηλεκτρισμού σε ημερήσια βάση. Είναι σημαντικό να βελτιστοποιηθεί το σύστημα ενέργειας στο σύνολό του μέσω έξυπνης διαχείρισης, τόσο από τους παραγωγούς, όσο και από τους καταναλωτές, με ένα κατάλληλο μείγμα σταθμών ηλεκτροπαραγωγής και μέσω νέων συστημάτων για την αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας. Κατάλληλο μείγμα σταθμών ηλεκτροπαραγωγής: Η ηλεκτροπαραγωγή στις χώρες του ΟΟΣΑ στηρίζεται κατά κύριο λόγο σε ανθρακικούς και σε ορισμένες περιπτώσεις πυρηνικούς σταθμούς, που είναι δύσκολο να ρυθμίσουν τα επίπεδα του παραγόμενου φορτίου ηλεκτρισμού αναλογικά με τη ζήτηση. Οι σύγχρονοι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής φυσικού αερίου, σε αντιδιαστολή, όχι μόνο έχουν πολύ υψηλή απόδοση, αλλά και η ρύθμισή τους είναι ευκολότερη και ταχύτερη και επομένως είναι σε καλύτερη θέση να αντισταθμίσουν το κυμαινόμενο φορτίο. Οι ανθρακικοί και οι πυρηνικοί σταθμοί έχουν μικρότερα λειτουργικά κόστη και κόστη καυσίμων, αλλά συγκριτικά υψηλά επενδυτικά κόστη. Πρέπει επομένως να λειτουργούν συνεχώς ως μονάδες βάσης προκειμένου να αποσβέσουν την αντίστοιχη επένδυση. Οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής από φυσικό αέριο έχουν μικρότερα επενδυτικά κόστη και είναι κερδοφόροι ακόμη και σε χαμηλή παραγωγή, κάτι που τους καθιστά καταλληλότερους για την εξισορρόπηση των διακυμάνσεων από την παραγωγή από τις ΑΠΕ. διαχείριση φορτίου: Το ύψος και η διαχείριση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να ρυθμιστεί παρέχοντας στους καταναλωτές οικονομικά κίνητρα για να μειώνουν ή να εκμηδενίζουν την κατανάλωσή τους σε περιόδους αιχμής της ζήτησης. Για αυτή τη διαχείριση μπορούν να χρησιμοποιηθούν τεχνολογίες ελέγχου και παρακολούθησης. Αυτό το σύστημα ήδη χρησιμοποιείται για μερικούς μεγάλους βιομηχανικούς πελάτες. Ένας παραγωγός ηλεκτρισμού στη Νορβηγία, μάλιστα, ειδοποιεί τα νοικοκυριά στέλνοντάς τους γραπτό μήνυμα να σταματήσουν την κατανάλωση. Κάθε νοικοκυριό μπορεί να αποφασίσει εκ των προτέρων εάν θέλει να συμμετάσχει ή όχι. Στη Γερμανία, πραγματοποιούνται πειράματα με ευέλικτα τιμολόγια, έτσι ώστε οι ηλεκτρικές συσκευές (πχ πλυντήρια) να λειτουργούν τη νύχτα ή να κλείνουν προσωρινά σε περιόδους μεγάλης ζήτησης. Αυτός ο τύπος διαχείρισης του φορτίου έχει απλουστευθεί χάρη στην πρόοδο στην τεχνολογία επικοινωνιών. Στην Ιταλία, για παράδειγμα, έχουν εγκατασταθεί εκατομμύρια καινοτόμοι μετρητές κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος ώστε να είναι δυνατή η τηλεμέτρηση και ο έλεγχος της πληροφόρησης καταναλωτών και υπηρεσιών. Η διαχείριση πολλών οικιακών ηλεκτρικών συσκευών ή συστημάτων, όπως ψυγεία, πλυντήρια πιάτων, πλυντήρια ρούχων, θερμοσίφωνες, αντλίες νερού και κλιματιστικά, μπορεί να γίνει είτε με προσωρινό κλείσιμο, είτε με αναπρογραμματισμό της ώρας λειτουργίας τους, απελευθερώνοντας έτσι φορτίο για άλλες χρήσεις.

14 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Η Ενεργειακή Επανάσταση ο εικονικός σταθμός ηλεκτροπαραγωγής διαχείριση παραγωγής: Στη βελτιστοποίηση του φορτίου μπορούν επίσης να εμπλακούν τα συστήματα παραγωγής ηλεκτρισμού από ΑΠΕ. Τα αιολικά πάρκα, για παράδειγμα, μπορούν να κλείνουν προσωρινά όταν υπάρχει διαθέσιμη στο δίκτυο περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια από όσο χρειάζεται. αποθήκευση ενέργειας: Μια άλλη μέθοδος εξισορρόπησης της παραγωγής και της ζήτησης ηλεκτρισμού είναι μέσω ενδιάμεσης αποθήκευσης. Αυτή η αποθήκευση μπορεί να είναι αποκεντρωμένη, για παράδειγμα με τη χρήση μπαταριών ή κεντρική. Μέχρι στιγμής, οι αντλησιοταμιευτήρες είναι η κύρια μέθοδος αποθήκευσης μεγάλων ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας. Σε ένα σύστημα αντλησιοταμίευσης, η ενέργεια από την ηλεκτροπαραγωγή αποθηκεύεται σε μια δεξαμενή και στη συνέχεια αφήνεται να επανέλθει όταν χρειαστεί, θέτοντας σε κίνηση υδροστροβίλους που παράγουν ηλεκτρισμό. Σε ολόκληρο τον κόσμο υπάρχουν 8 τέτοιοι αντλησιοταμιευτήρες. Ήδη συμβάλλουν σημαντικά στην ασφάλεια παροχής, όμως η λειτουργία τους θα μπορούσε να προσαρμοστεί καλύτερα στις απαιτήσεις ενός μελλοντικού ενεργειακού συστήματος βασισμένου στις ανανεώσιμες πηγές. Μακροπρόθεσμα, αρχίζουν να κάνουν την εμφάνισή τους άλλες αποθηκευτικές λύσεις. Μια πολλά υποσχόμενη λύση πέρα από τη χρήση υδρογόνου είναι η χρήση πεπιεσμένου αέρα. Σε αυτά τα συστήματα χρησιμοποιείται ηλεκτρισμός για να συμπιεστεί αέρας σε κοιλότητες σε βάθος μέτρων κάτω από την επιφάνεια του εδάφους και σε πίεση μέχρι 7 bar. Σε ώρες αιχμής, όταν η ζήτηση ηλεκτρισμού είναι μεγάλη, ο αέρας αφήνεται να βγει από τη σπηλιά θέτοντας σε κίνηση ένα στρόβιλο. Αν και αυτό το σύστημα, γνωστό ως CAES (Compressed Air Energy Storage, Αποθήκευση Ενέργειας με Πεπιεσμένο Αέρα) αυτή τη στιγμή εξακολουθεί να απαιτεί βοηθητική ενέργεια από ορυκτά καύσιμα, βρίσκεται υπό ανάπτυξη ένα λεγόμενο «αδιαβατικό» εργοστάσιο που δεν έχει ανάγκη χρήσης ορυκτών καυσίμων. Για να επιτευχθεί αυτό, η θερμότητα από τον πεπιεσμένο αέρα αποθηκεύεται ενδιαμέσως σε μια γιγάντια αποθήκη θερμότητας. Ένα τέτοιο εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής μπορεί να επιτύχει απόδοση αποθήκευσης 7%. Η πρόγνωση της παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας επίσης βελτιώνεται συνεχώς. Η ρύθμιση της παραγωγής είναι ιδιαίτερα δαπανηρή όταν χρειάζεται να γίνεται χωρίς προειδοποίηση. Ωστόσο, οι τεχνικές πρόγνωσης για την ηλεκτροπαραγωγή από αιολική ενέργεια έχουν γίνει σημαντικά ακριβέστερες τα τελευταία χρόνια και εξακολουθούν να βελτιώνονται. Η ανάγκη για εξισορρόπηση της παραγωγής ηλεκτρισμού θα μειωθεί επομένως στο μέλλον. ο «εικονικός σταθμός ηλεκτροπαραγωγής» Η ραγδαία ανάπτυξη της πληροφορικής βοηθά να ανοίξει ο δρόμος για μια αποκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας βασισμένη σε εργοστάσια συμπαραγωγής, συστήματα ΑΠΕ και συμβατικά εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής. Οι κατασκευαστές μικρών εργοστασίων συμπαραγωγής ήδη προσφέρουν στο διαδίκτυο δυνατότητα εξ αποστάσεως ελέγχου του συστήματος από το χρήστη. Είναι πλέον δυνατόν τα νοικοκυριά να παρακολουθούν και να ελέγχουν την κατανάλωση ηλεκτρισμού και θερμότητας έτσι ώστε να μπορεί να ελαχιστοποιηθεί ο ακριβός ηλεκτρισμός που αντλείται από το δίκτυο και να εξομαλύνεται η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό αποτελεί μέρος της ιδέας του έξυπνου σπιτιού, όπου το μικροσκοπικό εργοστάσιο συμπαραγωγής γίνεται κέντρο διαχείρισης ενέργειας. Μπορούμε να πάμε ένα βήμα παραπέρα με έναν «εικονικό σταθμό ηλεκτροπαραγωγής». Εικονικός δεν σημαίνει ότι ο σταθμός ηλεκτροπαραγωγής δεν παράγει πραγματικό ηλεκτρισμό. Αναφέρεται στο γεγονός ότι δεν υπάρχει ένας μεγάλος, χωροταξικά τοποθετημένος σταθμός ηλεκτροπαραγωγής με στροβίλους και γεννήτριες. Το κέντρο του εικονικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής είναι μια μονάδα ελέγχου που επεξεργάζεται στοιχεία από πολλούς αποκεντρωμένους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, τα συγκρίνει με προβλέψεις για τη ζήτηση ηλεκτρισμού, την ηλεκτροπαραγωγή και τις καιρικές συνθήκες, ανασύρει τις διαθέσιμες τιμές της αγοράς και στη συνέχεια βελτιστοποιεί έξυπνα τη συνολική δραστηριότητα του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής. Μερικές δημόσιες εταιρείες ηλεκτρισμού ήδη χρησιμοποιούν τέτοια συστήματα, ενοποιώντας εργοστάσια συμπαραγωγής, αιολικά πάρκα, φωτοβολταϊκά συστήματα και άλλα εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής. Ο εικονικός σταθμός ηλεκτροπαραγωγής μπορεί επίσης να εντάσσει τους καταναλωτές στη διαδικασία διαχείρισης. «είναι σημαντικό να βελτιστοποιήσουμε το σύστημα ενέργειας στο σύνολό του μέσω έξυπνης διαχείρισης, τόσο από τους παραγωγούς, όσο και από τους καταναλωτές» Ανανεώσιμες ενέργειες καινοτομίες για το μέλλον, γερμανικό Υπουργείο Περιβάλλοντος, Προστασίας της Φύσης και Πυρηνικής Ασφάλειας (BMU),

15 μελλοντικά ηλεκτρικά δίκτυα Το σημερινό δίκτυο πρέπει και αυτό να αλλάξει προκειμένου να γίνει πραγματικότητα η αποκεντρωμένη παραγωγή με υψηλό μερίδιο συμμετοχής ΑΠΕ. Τα σημερινά δίκτυα είναι σχεδιασμένα ώστε να μεταφέρουν ενέργεια από λίγους κεντρικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής προς τους παθητικούς καταναλωτές. Ένα μελλοντικό σύστημα πρέπει να δίνει τη δυνατότητα ενεργού ενοποίησης καταναλωτών και αποκεντρωμένων παραγωγών ηλεκτρισμού έτσι ώστε να κάνει πραγματικότητα αμφίδρομες ροές ενέργειας και πληροφορίας σε πραγματικό χρόνο. Οι μεγάλοι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής θα τροφοδοτούν ηλεκτρισμό στο δίκτυο υψηλής τάσης, αλλά τα μικρά αποκεντρωμένα συστήματα, όπως τα ηλιακά πάρκα, οι μονάδες συμπαραγωγής και τα αιολικά πάρκα, θα παρέχουν την παραγόμενη ηλεκτρική τους ενέργεια στο δίκτυο χαμηλής ή μέσης τάσης. Προκειμένου να μεταφέρεται ανανεώσιμη ηλεκτρική ενέργεια, π.χ. από τα θαλάσσια αιολικά πάρκα, σε απομακρυσμένες περιοχές (βλ. σχήμα.), θα χρειαστεί να κατασκευαστεί ένας περιορισμένος αριθμός νέων γραμμών μεταφοράς υψηλής τάσης. Αυτές οι γραμμές μεταφοράς θα είναι επίσης διαθέσιμες για διασυνοριακό εμπόριο ηλεκτρισμού ανάμεσα σε χώρες. Στο πλαίσιο του Σεναρίου της Ενεργειακής Επανάστασης, το μερίδιο των πηγών ανανεώσιμης ενέργειας που παρουσιάζουν διακύμανση ισχύος αναμένεται να φτάσει γύρω στο % του συνόλου της παραγωγής ηλεκτρισμού μέχρι το και γύρω στο % μέχρι το. περίπτωση : ένα δίκτυο ηλεκτρισμού στη Βόρεια Θάλασσα Μια νέα έκθεση της Greenpeace δείχνει πώς μια περιφερειακά ολοκληρωμένη προσέγγιση στην ανάπτυξη υπεράκτιας αιολικής ενέργειας μεγάλης κλίμακας στη Βόρεια Θάλασσα θα μπορούσε να προσφέρει αξιόπιστη, καθαρή ενέργεια για εκατομμύρια σπίτια. Η έκθεση Επανάσταση του Ηλεκτρικού Δικτύου της Βόρειας Θάλασσας (Σεπτέμβριος 8) καλεί για τη δημιουργία ενός υπεράκτιου δικτύου, ώστε να δοθεί η δυνατότητα ομαλής ροής του ηλεκτρισμού που παράγεται από ΑΠΕ προς τα συστήματα ηλεκτροδότησης επτά διαφορετικών χωρών Βρετανίας, Γαλλίας, Γερμανίας, Βελγίου, Ολλανδίας, Δανίας και Νορβηγίας δίνοντας την ίδια στιγμή τη δυνατότητα για σημαντική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Το κόστος ανάπτυξης του δικτύου αναμένεται να κυμανθεί μεταξύ και δις ευρώ. Αυτή η επένδυση δεν θα επέτρεπε μόνο την ευρεία ενσωμάτωση ΑΠΕ, αλλά θα απελευθέρωνε και πρωτοφανείς ευκαιρίες εμπορίας ηλεκτρισμού και πολύ υψηλή οικονομική απόδοση. Σε ένα πρόσφατο παράδειγμα, μια νέα γραμμή μεταφοράς μήκους χιλιομέτρων μεταξύ Νορβηγίας και Ολλανδίας κόστισε εκατομμύρια ευρώ για να κατασκευαστεί, αλλά ήδη το καθημερινό διασυνοριακό εμπόριο εκτιμάται σε 8. ευρώ. Το δίκτυο θα έδινε τη δυνατότητα αποδοτικής ενσωμάτωσης της παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας στο σύστημα ηλεκτροδότησης σε ολόκληρη την περιοχή της Βόρειας Θάλασσας. Συγκεντρώνοντας την παραγωγή ενέργειας από αιολικά πάρκα διάσπαρτα σε ολόκληρη την περιοχή, τα διαστήματα πολύ χαμηλών ή πολύ υψηλών ροών ηλεκτρισμού θα μειώνονταν σε αμελητέα ποσότητα. Μια πτώση στην παραγωγή αιολικής ενέργειας σε μία περιοχή θα εξισορροπούνταν από υψηλότερη παραγωγή σε μια άλλη περιοχή, ακόμη και εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά. Μέσα σε ένα έτος, μια εγκατεστημένη υπεράκτια ικανότητα παραγωγής αιολικής ενέργειας 8, GW στη Βόρεια Θάλασσα θα ήταν σε θέση να παράγει εκτιμώμενη ηλεκτρική ενέργεια 7 TWh ηλεκτρικής ενέργειας. Ένα υπεράκτιο δίκτυο στη Βόρεια Θάλασσα θα επέτρεπε επίσης, για παράδειγμα, την εισαγωγή ηλεκτρισμού από νορβηγικά υδροηλεκτρικά εργοστάσια στο δίκτυο της Βρετανίας και της UCTE (Κεντρικής Ευρώπης). Αυτή η ηλεκτρική ενέργεια θα μπορούσε να αντικαταστήσει θερμοηλεκτρικές μονάδες βάσης και να αυξήσει την ευελιξία στο πλαίσιο ενός χαρτοφυλακίου ηλεκτροπαραγωγής. Επιπλέον, αυξημένες ευκολίες ρευστότητας και εμπορίας στις ευρωπαϊκές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας θα επιτρέψουν αποδοτικότερη διαχείριση χαρτοφυλακίων. Η αξία ενός τέτοιου υπεράκτιου δικτύου επομένως έγκειται στη συμβολή του στην αυξημένη ασφάλεια παραγωγής, στη λειτουργία του ως κεντρικός διαχειριστής της διακίνησης ηλεκτρισμού από υπεράκτια αιολικά πάρκα και στον ρόλο του ως παράγοντα διευκόλυνσης της ανταλλαγής και εμπορίας ηλεκτρισμού μεταξύ περιφερειών και συστημάτων ηλεκτροδότησης. Η Ενεργειακή Επανάσταση μελλοντικά ηλεκτρικά δίκτυα «ένα μελλοντικό σύστημα πρέπει να δίνει τη δυνατότητα ενεργού ενοποίησης καταναλωτών και αποκεντρωμένων παραγωγών ηλεκτρισμού»

16 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Η Ενεργειακή Επανάσταση μελλοντικά ηλεκτρικά δίκτυα Σχήμα.: Πρόταση για την τοπολογία του υπεράκτιου δικτύου και σενάριο για την εγκατεστημένη ισχύ υπεράκτιας αιολικής ενέργειας ΝΟΡΒΗΓΙΑ Η αιολική ενέργεια έχει εκτοξευθεί στην ΕΕ. Μόνο το 7, προστέθηκε περισσότερο από 8. MW αιολικής εγκατεστημένης ισχύος, % της συνολικής νέας εγκατεστημένης ισχύος από αιολικά πάρκα παγκοσμίως. Έως το -, η συνολική εγκατεστημένη ισχύς από υπεράκτια αιολική ενέργεια θα μπορούσε να ανέλθει σε 8. MW, καλύπτοντας το % της ηλεκτροπαραγωγής σε 7 κράτη της Βορείου Θάλασσας. Για να διοχετευθεί στο Σύστημα η παραγόμενη ενέργεια, θα πρέπει να κατασκευαστεί ένα υπεράκτιο δίκτυο. Η Greenpeace απαιτεί από τα 7 ευρωπαϊκά κράτη και την Ευρωπαϊκή Ένωση, να συνεργαστούν ούτως ώστε να το πραγματοποιήσουν. ΒΟΡΕΙΑ ΘΑΛΑΣΣΑ ΔΑΝΙΑ ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗ ΚΑΙ ΥΠΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗ ΙΣΧΥΣ [MW] [MW] [TWH] ΒΕΛΓΙΟ,8. ΔΑΝΙΑ,8. ΓΑΛΛΙΑ,. ΓΕΡΜΑΝΙΑ, 97. ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ, 8.8 ΟΛΛΑΝΔΙΑ,.7 ΝΟΡΒΗΓΙΑ,9.9 ΣΥΝΟΛΟ 8, 7 ΛΕΖΑΝΤΑ ΔΙΚΤΥΟ: ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ Ή ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΔΙΚΤΥΟ: ΣΕ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Ή ΥΠΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΚΥΡΙΟΙ ΥΠΟΣΤΑΘΜΟΙ ΥΨΗΛΗΣ ΤΑΣΗΣ ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ: ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗ ΙΣΧΥΣ <. MW ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ: ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗ ΙΣΧΥΣ >. MW ΟΛΛΑΝΔΙΑ ΧΙΛΙΟΜΕΤΡΑ ΓΑΛΛΙΑ ΒΕΛΓΙΟ *Ο χάρτης είναι ενδεικτικός. Δεν έχει υπάρξει μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΜΠΕ) και μελέτη χωροθέτησης των αιολικών πάρκων και των δικτύων.

17 εξηλεκτρισμός της υπαίθρου Η ενέργεια έχει πρωταρχική σημασία για την καταπολέμηση της φτώχειας, προσφέροντας μεγάλα οφέλη στους τομείς της υγείας, του αλφαβητισμού και της ισοτιμίας. Πάνω από το ένα τέταρτο του πληθυσμού της υφηλίου δεν έχει καμία πρόσβαση σε σύγχρονες υπηρεσίες ενέργειας. Στην υποσαχάρια Αφρική, το 8% των ανθρώπων δεν έχουν πρόσβαση σε ηλεκτρισμό. Για μαγείρεμα και θέρμανση στηρίζονται σχεδόν αποκλειστικά στην καύση βιομάζας ξύλου, κάρβουνου και κοπριάς. Οι φτωχοί δαπανούν μέχρι και το ένα τρίτο του εισοδήματός τους για ενέργεια, κυρίως για να μαγειρέψουν φαγητό. Οι γυναίκες ιδίως αφιερώνουν πολύ χρόνο στη συλλογή, κατεργασία και χρήση παραδοσιακών καυσίμων για μαγείρεμα. Στην Ινδία, δύο έως επτά ώρες καθημερινά μπορεί να αφιερώνονται στη συλλογή καυσίμων για μαγείρεμα. Είναι χρόνος που θα μπορούσε να αφιερωθεί στη φροντίδα των παιδιών, την παιδεία ή την παραγωγή εισοδήματος. Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας υπολογίζει ότι, εκατομμύρια γυναίκες και παιδιά μικρής ηλικίας στις αναπτυσσόμενες χώρες πεθαίνουν πρόωρα κάθε χρόνο από την εισπνοή των αναθυμιάσεων από παρωχημένες εστίες καύσης βιομάζας εσωτερικού χώρου. Ο Αναπτυξιακός Στόχος της Χιλιετίας, να μειωθεί στο ήμισυ η παγκόσμια φτώχεια μέχρι το, δεν θα επιτευχθεί χωρίς επαρκή ενέργεια για να αυξηθούν η παραγωγή, το εισόδημα και η παιδεία, να δημιουργηθούν θέσεις απασχόλησης και να μειωθεί ο καθημερινός μόχθος που απαιτεί η απλή επιβίωση. Η μείωση της πείνας στο μισό δεν θα επέλθει χωρίς ενέργεια για παραγωγικότερη καλλιέργεια, συγκομιδή, κατεργασία και διακίνηση τροφίμων στην αγορά. Η βελτίωση της υγείας και η μείωση των ποσοστών θνησιμότητας δε θα συμβεί χωρίς ενέργεια για την ψύξη που χρειάζεται για τις κλινικές, τα νοσοκομεία και τις εκστρατείες εμβολιασμού. Η σημαντικότερη αιτία θανάτου παιδιών, η οξεία μόλυνση του αναπνευστικού συστήματος, δεν θα καταπολεμηθεί χωρίς να αντιμετωπιστεί ο καπνός από τις φωτιές για το μαγείρεμα στο σπίτι. Τα παιδιά δε θα μελετούν τη νύχτα χωρίς φως στα σπίτια τους. Χωρίς ενέργεια δε θα γίνεται άντληση ή επεξεργασία καθαρού νερού. Η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την Αειφόρο Ανάπτυξη υποστηρίζει ότι «για να εφαρμοστεί ο στόχος που αποδέχθηκε η διεθνής κοινότητα, να μειωθεί μέχρι το στο ήμισυ το ποσοστό των ανθρώπων που ζουν με λιγότερο από δολάριο την ημέρα, η πρόσβαση σε οικονομικά προσιτές υπηρεσίες ενέργειας αποτελεί προϋπόθεση». ο ρόλος της αειφόρου, καθαρής, ανανεώσιμης ενέργειας Η επίτευξη των δραματικών μειώσεων εκπομπών που χρειάζονται για να αποφευχθούν οι κλιματικές αλλαγές τουλάχιστον % μέχρι το και περισσότερο από 8% μέχρι το θα απαιτήσει μαζική διείσδυση των ΑΠΕ στην παραγωγή. Οι στόχοι για τις ΑΠΕ πρέπει να επεκταθούν σε τεράστιο βαθμό στις βιομηχανοποιημένες χώρες, τόσο για να υποκαταστήσουν την παραγωγή από ορυκτά καύσιμα και πυρηνική ενέργεια, όσο και για να δημιουργηθούν οι απαραίτητες οικονομίες κλίμακας που χρειάζονται για παγκόσμια ανάπτυξη. Στο πλαίσιο του Σεναρίου της Ενεργειακής Επανάστασης υποθέτουμε ότι οι σύγχρονες ΑΠΕ, όπως οι ηλιακοί συλλέκτες, οι ηλιακές κουζίνες και σύγχρονες μορφές βιοενέργειας, θα αντικαταστήσουν τη μη αποδοτική, παραδοσιακή χρήση βιομάζας. Η Ενεργειακή Επανάσταση εξηλεκτρισμός της υπαίθρου GP/MARKEL REDONDO οι αρχές του σεναρίου εν συντομία Έξυπνη κατανάλωση, παραγωγή και διανομή Η ενέργεια παράγεται πλησιέστερα στον καταναλωτή Μέγιστη χρήση τοπικά διαθέσιμων, φιλικών προς το περιβάλλον καυσίμων Sustainable energy for poverty reduction: an action plan, IT POWER/GREENPEACE INTERNATIONAL, 7

18 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Ενεργειακοί πόροι & ενεργειακή ασφάλεια «η τιμή του πετρελαίου, τα αέρια του θερμοκηπίου που παράγονται από το πετρέλαιο και η μακροπρόθεσμη εξάντληση των αποθεμάτων ορυκτών καυσίμων, έχουν καταστήσει τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας τη μόνη εναλλακτική λύση για την αντικατάσταση των συμβατικών πηγών ενέργειας» ΧΟΣΕ ΛΟΥΙΣ ΡΟΝΤΡΙΓΚΕΘ ΘΑΠΑΤΕΡΟ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ ΤΗΣ ΙΣΠΑΝΙΑΣ r. kasprzak/dreamstime Το ζήτημα της ενεργειακής ασφάλειας βρίσκεται σήμερα στην κορυφή της ενεργειακής πολιτικής ατζέντας. Το ενδιαφέρον εστιάζεται τόσο στη διατήρηση των τιμών σε χαμηλά επίπεδα, όσο και στην ενεργειακή επάρκεια. Σήμερα, περίπου το 8% της παγκόσμιας ζήτησης ενέργειας καλύπτεται από την καύση ορυκτών καυσίμων. Η αδιάκοπη αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης ενέργειας έρχεται σε σύγκρουση με τα περιορισμένα αποθέματα των συγκεκριμένων ενεργειακών πηγών. Η διαθεσιμότητα των πλουτοπαραγωγικών πηγών ανά περιοχή δε συμβαδίζει με τη γεωγραφική κατανομή της ζήτησης από την άλλη. Ορισμένες χώρες πρέπει να βασίζονται σχεδόν εξολοκλήρου στις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων. Οι πίνακες στις επόμενες σελίδες παρέχουν μία γενική εικόνα της διαθεσιμότητας διαφορετικών πηγών ενέργειας καθώς και τη γεωγραφική τους κατανομή. Οι πληροφορίες σε αυτό το κεφάλαιο προέρχονται εν μέρει από την έκθεση Plugging The Gap 7. πετρέλαιο Το πετρέλαιο είναι η κινητήριος δύναμη της σύγχρονης παγκόσμιας οικονομίας, όπως κατέστησαν σαφές οι συνέπειες της πετρελαϊκής κρίσης τη δεκαετία του 97. Είναι η πρωταρχική πηγή ενέργειας, καλύπτοντας το % των παγκόσμιων αναγκών, καθώς και το καύσιμο που χρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά για βασικές χρήσεις, όπως οι μεταφορές. Ωστόσο, έχει ξεσπάσει μία έντονη αντιπαράθεση σχετικά με το κατά πόσο η παραγωγή είναι σε θέση να καλύψει την ολοένα αυξανόμενη ζήτηση, μία αντιπαράθεση που χαρακτηρίζεται από ελλιπή πληροφόρηση και χειραγωγείται από την απειλή υπερβολικών αυξήσεων των τιμών του πετρελαίου. το χάος με τα αποθέματα πετρελαίου Οι κατά καιρούς δημοσιοποιημένες πληροφορίες σχετικά με τα διαθέσιμα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου είναι αντιφατικές και εν τέλει αναξιόπιστες για νομικούς, εμπορικούς, ιστορικούς και πολιτικούς λόγους. Τα στοιχεία που είναι ευρύτερα διαθέσιμα και που άπαντες επικαλούνται πιο συχνά προέρχονται από τα περιοδικά Oil & Gas Journal και World Oil, εκδόσεις δηλαδή της βιομηχανίας ενέργειας, με αποτέλεσμα να είναι σχετικά αναξιόπιστα, χωρίς επαρκή ανάλυση και επαλήθευση. Επιπλέον, δεδομένου ότι δεν υπάρχει κάποιος κοινά αποδεκτός ορισμός των αποθεμάτων ή κάποια κοινά αποδεκτή μέθοδος καταγραφής τους, αυτά τα στοιχεία συνήθως φανερώνουν διαφορετικά φυσικά μεγέθη. Η χρήση όρων όπως αποδείχτηκε, πιθανόν, δυνατόν, αξιοποιήσιμα, με σχετική βεβαιότητα επιτείνει ακόμα περισσότερο τη γενική σύγχυση. Ιστορικά, οι ιδιωτικές πετρελαϊκές εταιρίες συστηματικά υποτιμούν τα διαθέσιμα αποθέματά τους προκειμένου να συμμορφωθούν με συντηρητικούς κανόνες λειτουργίας των χρηματιστηρίων, αλλά και εξαιτίας στρατηγικών οικονομικών επιλογών. Σε κάθε νέα ανακάλυψη κάποιου κοιτάσματος, μόνο ένα ποσοστό από τη συνολική εκτίμηση των γεωλόγων για το ποσοστό αξιοποίησης αναφερόταν επισήμως. Μεταγενέστερες αναθεωρήσεις σταδιακά θα αύξαναν τα αποθέματα από τα συγκεκριμένα κοιτάσματα. Οι κρατικές πετρελαϊκές εταιρίες, που κυρίως εκπροσωπούνται από τον OPEC, δεν υπόκεινται σε κανέναν απολύτως έλεγχο αξιοπιστίας με αποτέλεσμα οι μέθοδοι καταγραφής τους να είναι εξαιρετικά αδιαφανείς. Στα τέλη της δεκαετίας του 98, οι χώρες του OPEC σκανδαλωδώς υπερτίμησαν το μέγεθος των αποθεμάτων τους καθώς ανταγωνίζονταν για το όρια παραγωγής, τα 7 PLUGGING THE GAP A SURVEY OF WORLD FUEL RESOURCES AND THEIR IMPACT ON THE DEVELOPMENT OF WIND ENERGY, GLOBAL WIND ENERGY COUNCIL, GLOBAL WIND ENERGY COUNCIL/RENEWABLE ENERGY SYSTEMS, 8 οποία τους κατανέμονταν ως ποσοστά επί των αποθεμάτων. Αν και κάποια αναθεώρηση κρίθηκε αναγκαία αφότου οι εταιρίες κρατικοποιήθηκαν, μεταξύ του 98 και 99 οι χώρες του OPEC παρουσίασαν συνολική αύξηση των αποθεμάτων τους κατά 8%. Όχι μόνο αυτές οι αμφίβολες εκτιμήσεις δεν διορθώθηκαν ποτέ, αλλά πολλές από αυτές τις χώρες έχουν αναφέρει άθικτα αποθέματα για χρόνια, παρόλο που καμία νέα σημαντική ανακάλυψη κοιτασμάτων δεν είχε γίνει και ο ρυθμός παραγωγής συνεχιζόταν αμείωτος. Επιπλέον, στην πρώην Σοβιετική Ένωση τα διαθέσιμα κοιτάσματα είχαν υπερεκτιμηθεί περίπου % εξαιτίας παρερμηνείας των αρχικών εκτιμήσεων. Ενώ οι ιδιωτικές εταιρίες πλέον παρουσιάζονται πιο ρεαλιστικές αναφορικά με τα διαθέσιμα κοιτάσματά τους, οι χώρες του OPEC εξακολουθούν να κατέχουν τη συντριπτική πλειοψηφία των δηλωμένων αποθεμάτων, με αποτέλεσμα οι διαθέσιμες πληροφορίες να παραμένουν αναξιόπιστες. Εν συντομία, οι συγκεκριμένες πηγές πληροφόρησης θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με ιδιαίτερη επιφύλαξη. Προκειμένου να εκτιμηθούν με σχετική ακρίβεια τα παγκόσμια αποθέματα πετρελαίου, θα πρέπει να αξιολογηθούν σε τοπικό επίπεδο οι παλιές ανακαλύψεις. φυσικό αέριο Το φυσικό αέριο είναι η ταχύτερα διαδεδομένη πηγή ενέργειας από ορυκτά καύσιμα τις τελευταίες δύο δεκαετίες, γεγονός που ενισχύθηκε από την ολοένα αυξανόμενη χρήση του στην ηλεκτροπαραγωγή. Το φυσικό αέριο γενικά θεωρείται ως μία ενεργειακή πηγή που βρίσκεται σε αφθονία, και η όποια δημόσια ανησυχία για εξάντληση των αποθεμάτων συνήθως περιορίζεται στα διαθέσιμα κοιτάσματα του πετρελαίου, παρόλο που λίγες εμπεριστατωμένες μελέτες έχουν ασχοληθεί με το συγκεκριμένο ζήτημα εις βάθος. Τα κοιτάσματα του φυσικού αερίου είναι πιο συγκεντρωμένα με αποτέλεσμα μερικά τεράστια σε μέγεθος πεδία να αποτελούν το σύνολο των παγκόσμιων αποθεμάτων: το μεγαλύτερο πεδίο φυσικού αερίου αποτελεί το % των Ανώτατων Αξιοποιήσιμων Πηγών (Ultimate Recoverable Resources URR), σε σύγκριση με το % που είναι η αντίστοιχη περίπτωση στο πετρέλαιο. Δυστυχώς, η πληροφόρηση σχετικά με τα διαθέσιμα κοιτάσματα φυσικού αερίου πάσχει από τις ίδιες προβληματικές πρακτικές που εφαρμόζονται στο πετρέλαιο, κυρίως επειδή προέρχεται από τους ίδιους γεωλογικούς σχηματισμούς και εμπλέκονται οι ίδιοι φορείς. Το μέγεθος των περισσοτέρων κοιτασμάτων αρχικά υποτιμήθηκε και έπειτα σταδιακά αναθεωρήθηκε προς τα επάνω, δίνοντας έτσι μία αισιόδοξη εντύπωση αύξησης. Σε αντίθεση, τα κοιτάσματα της Ρωσίας, τα μεγαλύτερα στον κόσμο, θεωρείται ότι είναι υπερεκτιμημένα περίπου %. Εξαιτίας γεωλογικών ομοιοτήτων, η μείωση των αποθεμάτων φυσικού αερίου ακολουθεί τον ίδιο ρυθμό όπως του πετρελαίου, άρα και τους ίδιους κύκλους ανακάλυψης και παραγωγής. Για την ακρίβεια, τα υπάρχοντα στοιχεία για το φυσικό αέριο είναι πιο αναξιόπιστα από τα αντίστοιχα στοιχεία για το πετρέλαιο, με πολλές ασάφειες σχετικά με το μέγεθος της παραγωγής, κυρίως επειδή οι ποσότητες αερίου που εξαερώνονται ή καίγονται δεν προσμετρώνται. Σε αντίθεση με τις δημοσιοποιημένες μελέτες για διαθέσιμα αποθέματα, τα τεχνικά διαθέσιμα αποθέματα έχουν παραμείνει σχεδόν σταθερά από το 98, καθώς οι ανακαλύψεις δεν καλύπτουν την παραγωγή.

19 άνθρακας Ο άνθρακας ήταν η μεγαλύτερη πηγή πρωτογενούς ενέργειας παγκοσμίως μέχρι τη δεκαετία του 9, οπότε και ξεπεράστηκε από το πετρέλαιο. Σήμερα ο άνθρακας αντιστοιχεί περίπου στο ένα τέταρτο της παγκόσμιας παραγωγής ενέργειας. Παρόλο που τα διαθέσιμα αποθέματα είναι τα πιο πλούσια συγκριτικά με τα υπόλοιπα ορυκτά καύσιμα, ο άνθρακας τα τελευταία χρόνια απειλείται κυρίως από λόγους που σχετίζονται με το περιβάλλον. Ως εκ τούτου, το μέλλον της χρήσης του άνθρακα είναι άμεσα συνδεδεμένο τόσο με το ζήτημα της ενεργειακής ασφάλειας, όσο και με την απειλή των κλιματικών αλλαγών. Τα κοιτάσματα του άνθρακα όχι μόνο βρίσκονται εν αφθονία, αλλά είναι και πιο ομαλά κατανεμημένα σε ολόκληρο τον κόσμο σε σύγκριση με το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Τα αξιοποιήσιμα αποθέματα είναι τα μεγαλύτερα από όλα τα ορυκτά καύσιμα και οι περισσότερες χώρες διαθέτουν τουλάχιστον κάποιες ποσότητες. Αυτό ισχύει περισσότερο για μερικούς από τους δυνητικά μεγαλύτερους ενεργειακούς καταναλωτές του κόσμου, όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ινδία, που είναι αυτάρκεις σε αποθέματα για το άμεσο μέλλον. Επειδή ο άνθρακας αξιοποιείται μαζικά εδώ και δύο αιώνες, τόσο το ίδιο το ορυκτό όσο και το μέγεθος των αξιοποιήσιμων αποθεμάτων του είναι ευρέως γνωστά. Δεν προβλέπεται να ανακαλυφθούν νέα κοιτάσματα. Ωστόσο, ακόμα και με τους σημερινούς ρυθμούς ανάπτυξης της ζήτησης ο κόσμος θα έχει καταναλώσει μόλις το % των γνωστών αποθεμάτων ως το και περίπου το % ως το. Εάν οι σημερινές τάσεις συνεχιστούν, είναι σαφές ότι τα αποθέματα άνθρακα θα διαρκέσουν μερικούς αιώνες ακόμα. πυρηνικά Το ουράνιο, το καύσιμο δηλαδή που χρησιμοποιείται στους πυρηνικούς αντιδραστήρες, είναι ένα ορυκτό του οποίου τα οικονομικά εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα είναι ποσοτικά περιορισμένα, η κατανομή αυτών δε, είναι συγκεντρωμένη σε λίγες μόνο χώρες και δε συνάδει με την παγκόσμια ζήτηση. Μόλις πέντε κράτη Καναδάς, Αυστραλία, Καζακστάν, Ρωσία και Δημοκρατία του Νίγηρα ελέγχουν τα τρία τέταρτα των παγκόσμιων κοιτασμάτων. Ωστόσο τα αποθέματα της Ρωσίας, ενός από τους σημαντικότερους καταναλωτές ουρανίου, αναμένεται να έχουν εξαντληθεί μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια. Δευτερεύουσες πηγές, όπως παλιά κοιτάσματα, σήμερα αποτελούν το % των παγκοσμίων αποθεμάτων ουρανίου. Όμως και αυτά αναμένεται πολύ σύντομα να έχουν χρησιμοποιηθεί. Οι διαδικασίες εξόρυξης θα πρέπει σχεδόν να διπλασιαστούν στα επόμενα χρόνια προκειμένου να καλυφθεί η ζήτηση. Στην κοινή έκθεση της Υπηρεσίας Πυρηνικής Ενέργειας του ΟΟΣΑ 8 και της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας εκτιμάται ότι με τη σημερινή τεχνολογία όλα τα πυρηνικά εργοστάσια θα έχουν χρησιμοποιήσει τα καύσιμά τους σε λιγότερο από 7 χρόνια. Δεδομένου του εύρους των σεναρίων για την παγκόσμια ανάπτυξη της πυρηνικής ενέργειας, το πιθανότερο είναι τα κοιτάσματα ουρανίου να εξαντληθούν κάποια στιγμή ανάμεσα στο και το 7. Στην συγκεκριμένη πρόβλεψη λαμβάνεται υπόψη και η χρήση του καύσιμου μικτού οξειδίου (Mixed Oxide Fuel - MOX), ενός παράγωγου καυσίμου από μίξη ουρανίου και πλουτωνίου. Ενεργειακοί πόροι & ενεργειακή ασφάλεια άνθρακας-πυρηνικά Πίνακας. Επισκόπηση των αποθεμάτων των ορυκτών καυσίμων ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ, ΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΝΕΑ ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΠΟ ΟΡΥΚΤΆ ΚΑΥΣΙΜΑ, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΥΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ. (Σ: ΣΥΜΒΑΤΙΚΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΜΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ, ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ, ΑΕΡΙΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ, ΜΣ: ΜΗ ΣΥΜΒΑΤΙΚΟ, ΒΑΡΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ, ΠΙΣΟΥΧΑ ΑΜΜΟΣ, ΠΙΣΟΥΧΟΣ ΣΧΙΣΤΟΛΙΘΟΣ, ΑΕΡΙΟ ΣΕ ΦΛΕΒΑ ΑΝΘΡΑΚΑ, ΥΔΡΟΦΟΡΟ ΑΕΡΙΟ, (ΦΥΣΙΚΟ) ΑΕΡΙΟ ΣΕ ΣΦΙΧΤΟΥΣ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥΣ, ΕΝΥΔΡΟ ΑΕΡΙΟ). ΤΑ ΝΕΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ ΕΚΤΙΜΩΝΤΑΙ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΙΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ, ΑΛΛΑ Η ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΑΝΑΚΤΗΣΗΣ ΕΙΝΑΙ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΑΒΕΒΑΙΗ. ΓΙΑ ΣΥΓΚΡΙΣΗ: ΤΟ 998 Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΖΗΤΗΣΗ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΗΤΑΝ EJ (UNDP Κ.Α, ). ΦΟΡΕΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ BROWN, EJ IEA, C EJ IPCC, a EJ NAKICENOVIC ET AL., EJ UNDP ET AL., EJ BGR, 998 EJ Αποθέματα Πόροι Νέα κοιτάσματα Πετρέλαιο Αποθέματα Πόροι Νέα κοιτάσματα Άνθρακας Αποθέματα Πόροι Νέα κοιτάσματα Σύνολο πόρων (αποθέματα και πόροι) Σύνολο νέων κοιτασμάτων, 9,,8,,, 8,,,,7,,,,9 c nc c nc c nc c nc, 8,,7,8 79,,9, 7,,,,,,,,, c nc c nc c nc c nc,9 8,,7,8 799,7, 8,,,9 79,, 7,,,,8, c nc c nc c nc c nc, 9,,,8 9,,,,,,,7 79, 8,9,, c nc c nc a) c nc c nc, 7,8,9,7,9,,, 79,, Πηγή βλ. σχήμα α) συμπεριλαμβανομένου του ένυδρου αερίου 8 URANIUM : RESOURCES, PRODUCTION AND DEMAND 9

20 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Ενεργειακοί πόροι & ενεργειακή ασφάλεια ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Η φύση μας προσφέρει ελεύθερα μία σειρά επιλογών για την παραγωγή ενέργειας. Η εκμετάλλευσή τους είναι κυρίως ένα ζήτημα του πώς θα μετατρέψουμε το ηλιακό φως, τον άνεμο, τη βιομάζα ή το νερό σε ηλεκτρική ενέργεια ή θερμότητα με τον πιο αποδοτικό -οικονομικά και ενεργειακά- τρόπο. Κατά μέσο όρο, η ηλιακή ενέργεια που φτάνει στον πλανήτη μας εκτιμάται στο kw ανά τετραγωνικό μέτρο γης. Σύμφωνα με το Σύνδεσμο Έρευνας για την Ηλιακή Ενέργεια (Research Association for Solar Power), η διαθέσιμη ενέργεια από το φως του ήλιου είναι περίπου.8 φορές περισσότερη από αυτή που καταναλώνει ολόκληρος ο πλανήτης σήμερα. Μέσα σε μία μόνο ημέρα, το ηλιακό φως που φτάνει στη γη έχει αρκετή ισχύ ικανή να τροφοδοτήσει τις σημερινές ενεργειακές ανάγκες όλου του κόσμου για 8 χρόνια. Παρόλο που με τις σημερινές τεχνικές δυνατότητες μπορούμε να εκμεταλλευτούμε μόνο ένα μικρό ποσοστό από αυτό το δυναμικό, εν τούτοις αυτό είναι περίπου φορές περισσότερο από ό,τι καταναλώνει όλος ο πλανήτης σήμερα. ορισμός του δυναμικού των διαφορετικών ειδών ΑΠΕ θεωρητικό δυναμικό: το θεωρητικό δυναμικό προσδιορίζει το ανώτατο φυσικό όριο της ενέργειας που διατίθεται από μία συγκεκριμένη πηγή. Για την ηλιακή ενέργεια, πχ, αυτή είναι η συνολική ηλιακή ακτινοβολία που αντανακλάται σε μία συγκεκριμένη επιφάνεια. δυναμικό μετατροπής: αυτό προκύπτει από την υπολογισμένη ετήσια απόδοση της εν λόγω τεχνολογίας μετατροπής. Δεν πρόκειται δηλαδή για μία αυστηρά ορισμένη τιμή, αφού η απόδοση για κάθε συγκεκριμένη τεχνολογία εξαρτάται από την τεχνολογική πρόοδο. τεχνικό δυναμικό: αυτό λαμβάνει υπόψη του επιπρόσθετες παραμέτρους που σχετίζονται με την περιοχή που είναι ρεαλιστικά εφικτή η παραγωγή ενέργειας. Συνυπολογίζονται τεχνολογικοί, δομικοί και οικολογικοί παράγοντες, καθώς και νομοθετικές παράμετροι. οικονομικό δυναμικό: το ποσοστό του τεχνικού δυναμικού που μπορεί να αξιοποιηθεί οικονομικά. Για τη βιομάζα π.χ. είναι οι ποσότητες που μπορούν να είναι οικονομικά εκμεταλλεύσιμες σε σύγκριση με άλλα προϊόντα και χρήσεις γης. βιώσιμο δυναμικό: αυτό περιορίζει το δυναμικό μίας ΑΠΕ με βάση την αξιολόγηση οικολογικών και κοινωνικοοικονομικών παραμέτρων. Σχήμα. ενεργειακοί πόροι στον πλανήτη Πίνακας.: ΑΠΕ τεχνικά εφικτές σήμερα Η ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΟΥΜΕ ΜΕ ΤΙΣ ΥΠΑΡΧΟΥΣΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ, ΚΑΛΥΠΤΕΙ,9 ΦΟΡΕΣ ΤΙΣ ΣΗΜΕΡΙΝΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ:.8 ΦΟΡΕΣ ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ: ΦΟΡΕΣ Ήλιος Αέρας Βιομάζα Υδραυλική ενέργεια Κυματική ενέργεια.8 φορές φορές. φορές. φορές. φορές. φορές ΒΙΟΜΑΖΑ: ΦΟΡΕΣ Πηγή: DR JOACHIM NITSCH ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΣΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ ΥΔΡΑΥΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ: ΦΟΡΑ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ: ΦΟΡΕΣ ΚΥΜΑΤΙΚΗ, ΠΑΛΙΡΡΟΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ: ΦΟΡΕΣ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΤΩΝ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ, ΟΛΕΣ ΟΙ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΛΥΠΤΟΥΝ.78 ΦΟΡΕΣ ΤΙΣ ΣΗΜΕΡΙΝΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ πηγή WGBU

21 δυναμικό ΑΠΕ ανά περιοχή και τεχνολογία με βάση την έκθεση με τίτλο Δυναμικά Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας από το διεθνές πολιτικό δίκτυο REN, 9 μπορούμε να εξάγουμε λεπτομερέστερα συμπεράσματα για τις προοπτικές αξιοποίησης των ΑΠΕ ανά περιοχή και τεχνολογία. Η τεχνολογία των φωτοβολταϊκών (φ/β) έχει εφαρμογές σχεδόν παντού, και το τεχνικό τους δυναμικό είναι πάνω από. EJ/έτος, λίγο μεγαλύτερο από τους ηλιοθερμικούς σταθμούς παραγωγής ενέργειας (CSP) που ακολουθούν από κοντά. Οι δύο αυτές τεχνολογίες ωστόσο δεν μπορούν να συνδυαστούν, καθότι θα απαιτούσαν την εκμετάλλευση της ίδιας γης. Το αιολικό δυναμικό σε χερσαίες εφαρμογές είναι επίσης τεράστιο, με περίπου EJ/έτος πέρα της τάξης μεγέθους της μελλοντικής κατανάλωσης ηλεκτρισμού. Ωστόσο οι εκτιμήσεις για υπεράκτια αιολικά πάρκα είναι μόλις EJ/έτος, καθώς μόνο περιοχές με υψηλής έντασης ανέμους, ρηχά νερά, εκτός των ακτοπλοϊκών γραμμών και μη-προστατευόμενες μπορούν να θεωρηθούν εκμεταλλεύσιμες. Τεχνολογίες εκμετάλλευσης της κυματικής ενέργειας επίσης έχουν παρόμοιας κλίμακας δυναμικό με EJ/έτος. Οι εκτιμήσεις για τα υδροηλεκτρικά και τη γεωθερμία αναφέρουν επίσης δυναμικό EJ/έτος έκαστη. Τα στοιχεία αυτά θα πρέπει να αξιολογηθούν στο πλαίσιο της τωρινής παγκόσμιας ζήτησης ενέργειας που βρίσκεται περίπου στα EJ/έτος. Αναφορικά με τη θέρμανση και τη ψύξη, εκτός της χρήσης βιομάζας, υπάρχει η δυνατότητα εκμετάλλευσης της γεωθερμίας. Το δυναμικό είναι τεράστιο και θα μπορούσε να αποδώσει φορές την τωρινή παγκόσμια ζήτηση για θερμότητα. Η προοπτική αξιοποίησης της θέρμανσης από τον ήλιο, συμπεριλαμβανομένης της παθητικής ηλιακής και βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής στα κτίρια, είναι σχεδόν απεριόριστη. Ωστόσο, επειδή η μεταφορά θερμότητας είναι ακριβή, θα πρέπει κανείς να εξετάσει τα γεωθερμικά και ηλιοθερμικά δυναμικά που βρίσκονται κοντά στο σημείο της κατανάλωσης. Οι παθητικές ηλιακές τεχνολογίες, που συνεισφέρουν σε πολύ μεγάλο βαθμό στην παροχή υπηρεσιών θέρμανσης, δε θεωρούνται πηγή (ανανεώσιμης) ενέργειας στην παρούσα ανάλυση, αλλά ως ένας παράγοντας που αυξάνει την συνολική απόδοση και που θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στις προβλέψεις και εκτιμήσεις της ζήτησης. Ενεργειακοί πόροι & ενεργειακή ασφάλεια ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Πίνακας.: τεχνικό δυναμικό ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ανά περιοχή ΕΞΑΙΡΟΥΜΕΝΗΣ ΒΙΟ-ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΗΛΙΟΘΕΡΜΙΚΗ ΗΛΙΑΚΗ (Φ/Β) ΥΔΡΑΥΛΙΚΗ ΑΙΟΛΙΚΗ ΥΠΕΡΑΚΤΙΑ ΑΙΟΛΙΚΗ ΚΥΜΑΤΙΚΗ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ (ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ) ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ (ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΧΡΗΣΗ) ΗΛΙΟΘΕΡΜΙΚΑ (ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΝΕΡΟΥ) ΣΥΝΟΛΟ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ [EJ / ΕΤΟΣ] ΘΕΡΜΑΝΣΗ [EJ / ΕΤΟΣ] ΟΟΣΑ Βόρεια Αμερική Λατινική Αμερική ΟΟΣΑ Ευρώπη Ευρώπη εκτός ΟΟΣΑ & Μεταβατικές Οικονομίες Αφρική & Μέση Ανατολή Ανατολική & Νότια Ασία Ωκεανία Κόσμος , ,7,8 8,9 97,9 8 9,88, 87 8,78 Πηγή REN 9 RENEWABLE ENERGY POTENTIALS: OPPORTUNITIES FOR THE RAPID DEPLOYMENT OF RENEWABLE ENERGY IN LARGE ENERGY ECONOMIES, REN

22 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Ενεργειακοί πόροι & ενεργειακή ασφάλεια βιομάζα το παγκόσμιο δυναμικό για βιομάζα Στο πλαίσιο της προκαταρκτικής έρευνας για την Ενεργειακή Επανάσταση, η Greenpeace ζήτησε από το Γερμανικό Ερευνητικό Κέντρο Βιομάζας (DBFZ), να αξιολογήσει την προοπτική των ενεργειακών καλλιεργειών σε παγκόσμιο επίπεδο και για διαφορετικά σενάρια έως το. Επιπρόσθετες πληροφορίες συμπεριλήφθηκαν στην παρούσα αξιολόγηση και από άλλες επιστημονικές μελέτες σχετικά με το παγκόσμιο δυναμικό καλλιέργειας βιομάζας, καθώς και δεδομένα από σύγχρονες τεχνολογίες τηλεανίχνευσης, όπως είναι οι δορυφορικές φωτογραφίες. Μία περίληψη των συμπερασμάτων παρέχεται παρακάτω. Αναλυτικότερες πληροφορίες και παραπομπές μπορούν να βρεθούν στην πλήρη έκθεση. Εξετάζοντας την συνεισφορά διαφορετικών πηγών στο συνολικό δυναμικό της βιομάζας, η πλειοψηφία των ερευνών συμφωνεί ότι η πλέον υποσχόμενη πηγή είναι οι ενεργειακές καλλιέργειες από ειδικές φυτείες. Ωστόσο μόνο έξι από τις έρευνες παραθέτουν αναλυτικά στοιχεία ανά περιοχή, ενώ πολύ λίγες ποσοτικοποιούν όλα τα είδη των υπολειμμάτων ξεχωριστά. Γενικά η ποσοτικοποίηση του δυναμικού μικρών κλασμάτων, όπως τα ζωικά υπολείμματα και τα οργανικά απορρίμματα, είναι δύσκολο να προσδιοριστεί λόγω ανεπάρκειας δεδομένων. αξιολόγηση των μελετών για το δυναμικό της βιομάζας Διάφορες μελέτες έχουν ασχοληθεί κατά καιρούς με την προοπτική της βιοενέργειας και έχουν καταλήξει σε αμφίσημα συμπεράσματα. Μία σύγκριση μεταξύ τους είναι δύσκολη διότι χρησιμοποιούν διαφορετικούς ορισμούς για τα διαφορετικά είδη κλασμάτων βιομάζας. Αυτό το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα σημαντικό στην περίπτωση της βιομάζας που προέρχεται από δασικές εκτάσεις. Οι περισσότερες έρευνες έχουν επικεντρωθεί σχεδόν αποκλειστικά στις ενεργειακές καλλιέργειες, αφού θεωρούν την ανάπτυξή τους πιο σημαντική για την κάλυψη της ζήτησης βιοενέργειας. Το αποτέλεσμα πολύ συχνά είναι η υποτίμηση της αξιοποίησης των δασικών υπολειμμάτων (ξυλεία που απομένει μετά την συγκομιδή). Στην Ενεργειακή Επανάσταση χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα από 8 έρευνες, με ιδιαίτερη έμφαση στις μελέτες εκείνες που αξιολογούν την προοπτική βιομάζας από υπολείμματα. Ανάμεσα σε αυτές υπήρχαν δέκα εμπεριστατωμένες αξιολογήσεις με λιγότερο ή περισσότερο αναλυτική τεκμηρίωση της μεθοδολογίας. Η πλειοψηφία επικεντρώνεται στη μακροπρόθεσμη προοπτική για το και το. Λίγες πληροφορίες είναι διαθέσιμες για το και το. Οι περισσότερες από αυτές τις μελέτες δημοσιεύθηκαν τα τελευταία δέκα χρόνια. Το Σχήμα. δείχνει τις διακυμάνσεις στο δυναμικό ανά τύπο βιομάζας από τις διαφορετικές μελέτες. Σχήμα.: εύρος δυναμικού για διαφορετικές κατηγορίες πηγών ΧΣΧΟ* - ενεργειακές καλλιέργειες υπολείμματα ενεργειακές καλλιέργειες ετήσια αύξηση των δασών ζωικά υπολείμματα δασικά υπολείμματα υπολείμματα καλλιεργειών ενεργειακές καλλιέργειες ζωικά υπολείμματα δασικά υπολείμματα υπολείμματα καλλιεργειών ενεργειακές καλλιέργειες υπολείμματα ενεργειακές καλλιέργειες ετήσια αύξηση των δασών Σχήμα.: εκτίμηση δυναμικού βιοενέργειας από διαφορετικούς συγγραφείς ( ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ = ΜΕΙΩΣΗ ΣΕ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΤΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ),,, 8 EJ/yr Hall et al, 99 Kaltschmitt and Hartmann, Dessus et al 99 Bauen et al, Smeets et al, 7a (low, own calc.) Smeets et al, 7a (high, own calc.) Fischer & Schrattenhozer, (low, own calc.) Fischer & Schrattenhozer, (high, own calc.) No year - ΟΟΣΑ ΒΟΡΕΙΑ ΑΜΕΡΙΚΗ ΟΟΣΑ ΕΥΡΩΠΗ ΟΟΣΑ ΕΙΡΗΝΙΚΟΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ (CIS) ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΗ ΕΚΤΟΣ ΟΟΣΑ ΚΑΡΑΪΒΙΚΗ ΚΑΙ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ ΑΣΙΑ ΑΦΡΙΚΗ Πηγή: Γερμανικό Κέντρο Έρευνας Βιομάζας (DBFZ) * χωρίς συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα 8,,, Πηγή: Γερμανικό Κέντρο Έρευνας Βιομάζας (DBFZ)

23 το δυναμικό των ενεργειακών καλλιεργειών Πλην της αξιοποίησης της βιομάζας από υπολείμματα, η ανάπτυξη ενεργειακών καλλιεργειών σε αγροτικά παραγωγικά συστήματα είναι εξαιρετικά σημαντική. Το τεχνικό δυναμικό της ενεργειακής καλλιέργειας έχει υπολογιστεί με την προϋπόθεση ότι η ζήτηση για τροφή λαμβάνει προτεραιότητα. Αρχικώς η ζήτηση για αρόσιμη γη και βοσκοτόπια έχει υπολογιστεί για κάθε μία από τις χώρες σε διαφορετικά σενάρια. Τα σενάρια αυτά είναι: Σενάριο Αναφοράς (ΣΑ): Η παρούσα αγροτική δραστηριότητα συνεχίζει ως έχει στο άμεσο μέλλον. Βασικό σενάριο: Χωρίς αποδάσωση. Αυτό συνεπάγεται μειωμένη χρήση για τα εδάφη που βρίσκονται σε αγρανάπαυση Υπό-σενάριο : Το βασικό σενάριο συν επέκταση των οικολογικών προστατευμένων περιοχών και μειωμένες αποδόσεις καλλιεργειών Υπό-σενάριο : Το βασικό σενάριο συν περιορισμένη κατανάλωση τροφίμων στις αναπτυγμένες χώρες Υπό-σενάριο : Συνδυασμός σεναρίων και Το επόμενο βήμα είναι η ταξινόμηση των γεωργικών περιοχών που πλεονάζουν, είτε ως αρόσιμη γη είτε ως λιβάδια. Στα λιβάδια παράγεται χόρτο και σανό, ενώ στις αρόσιμες εκτάσεις καλλιεργούνται Συστάδες Σύντομης Εναλλαγής-ΣΣΕ (όπως ταχυαυξείς ιτιές και λεύκες) καθώς και σιλό από χορτονομή. Τα πράσινα σιλό (από χορτονομή και χόρτο) χρησιμοποιούνται κυρίως για την παραγωγή βιοαερίου, ενώ η ξυλεία από το ΣΣΕ και το σανό από τα λιβάδια για την παραγωγή θερμότητας, ηλεκτρισμού και συνθετικών καυσίμων. Επιπλέον συνυπολογίστηκαν οι διακυμάνσεις στις γεωργικές αποδόσεις της κάθε χώρας. Το αποτέλεσμα είναι ότι το παγκόσμιο δυναμικό της βιομάζας από τις ενεργειακές καλλιέργειες το κυμαίνεται από τα EJ στο Υπόσενάριο έως τα 97 EJ στο ΣΑ. Το καλύτερο παράδειγμα χώρας που θα μπορούσε να δει ένα πολύ διαφορετικό μέλλον το υπό αυτά τα σενάρια είναι η Βραζιλία. Στο ΣΑ διαδικασίες αποδάσωσης θα αποφέρουν μεγάλες αξιοποιήσιμες αγροτικές εκτάσεις, ενώ στο Βασικό και στο Υπό-σενάριο κάτι τέτοιο θα απαγορευόταν με αποτέλεσμα να μην υπήρχε διαθέσιμη έκταση για ενεργειακές καλλιέργειες. Αντίθετα, στο Υπό-σενάριο ένα υψηλό δυναμικό θα είναι εφικτό με την μείωση της κατανάλωσης κρέατος. Εξαιτίας των μεγάλων πληθυσμών και των περιορισμένων αγροτικών περιοχών δεν προβλέπεται η ανάπτυξη ενεργειακών καλλιεργειών στην Κεντρική Αμερική, την Ασία και την Αφρική. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Βόρεια Αμερική και η Αυστραλία όμως έχουν σχετικά σταθερές προοπτικές. Ενεργειακοί πόροι & ενεργειακή ασφάλεια βιομάζα Σχήμα.: Δυναμικό ενεργειακών καλλιεργειών παγκοσμίως ανά σενάριο, 9, 8, 7,,,,,,, PJ BAU Βασικό σενάριο Υποσενάριο Υποσενάριο Υποσενάριο BAU Βασικό σενάριο Υποσενάριο Υποσενάριο Υποσενάριο BAU Βασικό σενάριο Υποσενάριο Υποσενάριο Υποσενάριο BAU Βασικό σενάριο Υποσενάριο Υποσενάριο Υποσενάριο ΒΙΟΑΕΡΙΟ ΣΥΣΤΑΔΑ ΣΥΝΤΟΜΗΣ ΕΝΑΛΛΑΓΗΣ ΧΟΡΤΑΡΙ Πηγή: Γερμανικό Κέντρο Έρευνας Βιομάζας (DBFZ) Τα αποτελέσματα αυτής της εργασίας δείχνουν ότι η αξιοποίηση των πηγών της βιομάζας δεν εξαρτάται μόνο από την παγκόσμια τροφική παραγωγή αλλά και τη διατήρηση των φυσικών δασών και άλλων βιοσφαιρών. Έτσι, η αξιολόγηση του μελλοντικού δυναμικού της βιομάζας είναι μόνο η αφετηρία μιας γενικότερης συζήτησης σχετικά με την ένταξη της βιοενέργειας στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Το συνολικό παγκόσμιο δυναμικό της βιομάζας (ενεργειακές καλλιέργειες και υπολείμματα) κυμαίνεται για το από EJ (Υπό-σενάριο ) μέχρι EJ (Υπό-σενάριο ) και για το από 9 EJ (Υπό-σενάριο ) μέχρι 8 EJ (ΣΑ). Τα στοιχεία αυτά είναι συντηρητικά και κρύβουν ένα βαθμό αβεβαιότητας, κυρίως για το. Οι λόγοι για αυτήν την αβεβαιότητα είναι οι πιθανές επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών, πιθανές αλλαγές στο παγκόσμιο πολιτικό και οικονομικό σκηνικό, καθώς και μεγαλύτερες αγροτικές αποδόσεις ως αποτέλεσμα νέων γεωργικών τεχνικών και / ή ταχύτερων εξελίξεων στην ανάπτυξη των φυτωρίων.

24 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Σενάρια για το μελλοντικό ενεργειακό μοντέλο «οι υποχρεώσεις μας για τις κλιματικές αλλαγές και η ανασφάλεια γύρω από τη σημερινή και μελλοντική πρόσβαση στα ορυκτά καύσιμα απαιτούν από εμάς να κάνουμε μια ολοκληρωτική αλλαγή στην ενεργειακή μας πολιτική» ΗΜΟΝ ΡΑΪΑΝ ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ, ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ, ΙΡΛΑΝΔΙΑ Gp/Vinai Dithajohn. εκτιμήσεις για το μελλοντικό κόστος ορυκτών καυσίμων και βιομάζας Η πρόσφατη δραματική αύξηση των τιμών του πετρελαίου οδήγησε σε καινούργιες, προβλέψεις για πολύ υψηλότερες τιμές των ορυκτών καυσίμων στο μέλλον. Για παράδειγμα, στο σενάριο υψηλών τιμών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις τιμές πετρελαίου και φυσικού αερίου, η εκτίμηση για την τιμή του πετρελαίου το ήταν μόλις $ το βαρέλι. Όμως, σε πιο πρόσφατα σενάρια για την τιμή του πετρελαίου το, το κόστος κυμαίνεται από $ /βαρέλι ($ /βαρέλι) σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας, μέχρι και $ 9/βαρέλι ($ /βαρέλι) σύμφωνα με το σενάριο υψηλών τιμών της US Energy Information Administration s Annual Energy Outlook 8. Από τη στιγμή που εκδόθηκε η πιο πρόσφατη μελέτη για το σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης, η τιμή του πετρελαίου έφτασε τα $/ βαρέλι για πρώτη φορά στο τέλος του 7 και εκτοξεύθηκε πάνω από τα $/βαρέλι τον Ιούλιο του 8. Παρόλο που η τιμή υποχώρησε στα $/βαρέλι το Σεπτέμβριο του 8, οι παραπάνω προβλέψεις μπορεί να θεωρηθούν συντηρητικές ακόμα και με αυτό το δεδομένο. Λαμβάνοντας υπόψη την παγκόσμια αυξανόμενη ζήτηση για πετρέλαιο και φυσικό αέριο, έχουμε υπολογίσει ότι η τιμή του πετρελαίου θα φτάσει τα $/βαρέλι μέχρι το και τα $/βαρέλι το. Η πρόσβαση στο φυσικό αέριο περιορίζεται από την ύπαρξη αγωγών και υποδομών και γι αυτό δεν υπάρχει παγκόσμια τιμή αγοράς για το φυσικό αέριο. Στις περισσότερες περιοχές, οι αυξομειώσεις της τιμής του ακολουθούν εκείνες της τιμής του πετρελαίου. Η τιμή του φυσικού αερίου αναμένεται να αυξηθεί κατά $-/GJ έως το.. κόστος εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα Θεωρώντας πως μακροπρόθεσμα θα υπάρξει Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών σε ολόκληρο τον κόσμο, το κόστος της αγοράς δικαιωμάτων εκπομπών CO πρέπει να συμπεριληφθεί στο κόστος παραγωγής ηλεκτρισμού. Οι προβλέψεις για το μελλοντικό κόστος εκπομπών είναι ακόμα πιο αβέβαιες από τις τιμές των ορυκτών καυσίμων και οι διαθέσιμες μελέτες αποκλίνουν σημαντικά στις εκτιμήσεις τους. Όπως και στην προηγούμενη έκδοση της Ενεργειακής Επανάστασης, εκτιμούμε ότι το κόστος εκπομπών CO θα είναι 8/τόνο CO το και θα φτάσει τα /τόνο CO το. Τα κράτη εκτός Παραρτήματος Β του Πρωτοκόλλου του Κιότο (αναπτυσσόμενα κράτη) θα επιβαρυνθούν με κόστος αγοράς δικαιωμάτων ρύπανσης μόνο μετά το. Πίνακας.: εκτιμήσεις για την εξέλιξη των τιμών ορυκτών καυσίμων 7 Τιμές εισαγωγών πετρελαίου το ( ανά βαρέλι) IEA WEO 7 / ETP 8 US EIA 8 Αναφορά US EIA 8 Υψηλή τιμή Ενεργειακή Επανάσταση Τιμές εισαγωγών αερίου το ( ανά GJ) IEA WEO 7 / ETP 8 Εισαγωγές ΗΠΑ Ευρωπαϊκές εισαγωγές Εισαγωγές Ιαπωνίας Ενεργειακή Επανάσταση 8 Εισαγωγές ΗΠΑ Ευρωπαϊκές εισαγωγές Εισαγωγές Ασίας Τιμές εισαγωγών άνθρακα το ( ανά τόνο) IEA WEO 7 / ETP 8 Ενεργειακή Επανάσταση Τιμές εισαγωγών στερεάς βιομάζας το ( ανά GJ) Ενεργειακή Επανάσταση 8 ΟΟΣΑ Ευρώπη ΟΟΣΑ ΒΑ Ειρηνικός Άλλες περιοχές

25 Πίνακας. εκτιμήσεις για την εξέλιξη του κόστους εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO ) ( / τόνο CO ) ΧΩΡΕΣ Χώρες Παραρτήματος Β* Χώρες Εκτός Παραρτήματος Β* *του Πρωτοκόλλου του Κιότο Επενδυτικά κόστη μονάδων παραγωγής ενέργειας με ορυκτά καύσιμα Τεχνολογίες ορυκτών καυσίμων και δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα Παρόλο που η παραγωγή ενέργειας από ορυκτά καύσιμα (άνθρακας, λιγνίτης, φυσικό αέριο, πετρέλαιο) είναι κατεστημένη και η αγορά βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο, είναι λογικό να υποθέσουμε πως υπάρχουν ακόμα κάποια περιθώρια μείωσης του κόστους. Όμως, αυτά τα περιθώρια είναι στενά και μπορούν να επιτευχθούν κυρίως μέσω της βελτίωσης της απόδοσης των σταθμών παραγωγής ενέργειας, μειώνοντας έτσι τα επενδυτικά κόστη. Γίνεται αρκετή συζήτηση γύρω από τις δυνατότητες που μπορεί να προσφέρει η τεχνολογία δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα (Carbon Capture and Storage CCS) στο μετριασμό των επιπτώσεων στην ατμόσφαιρα από την καύση ορυκτών καυσίμων, παρότι η συγκεκριμένη η ερευνά της εν λόγω τεχνολογίας βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη. Η τεχνολογία CCS είναι μια μέθοδος παγίδευσης του διοξειδίου του άνθρακα από τα ορυκτά καύσιμα είτε πριν είτε μετά την καύση τους. Ακολουθεί η «αποθήκευσή» του (δηλαδή η απόρριψή του) στη θάλασσα ή κάτω από την επιφάνεια της γης. Επί του παρόντος, υπάρχουν τρεις διαφορετικές μέθοδοι συγκράτησης CO : η δέσμευση πριν την καύση (precombustion), μετά την καύση (post-combustion), και η δέσμευση με καύση σε συνθήκες καθαρού οξυγόνου (oxy-fuel combustion). Όμως, η ανάπτυξή τους βρίσκεται σε εξαιρετικά πρώιμο στάδιο και η τεχνολογία CCS δεν μπορεί να εφαρμοστεί πριν το ακόμα και στο πιο αισιόδοξο σενάριο, ενώ δεν αναμένεται να είναι εμπορικά βιώσιμη και να λειτουργήσει σαν πιθανό εργαλείο αντιμετώπισης των κλιματικών αλλαγών πριν το. Οι εκτιμήσεις για το κόστος της τεχνολογίας CCS ποικίλουν αφού εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες, όπως η διαμόρφωση του σταθμού παραγωγής ενέργειας, τεχνολογία, κόστος καυσίμου, μέγεθος του έργου και τοποθεσία. Ωστόσο ένα πράγμα είναι σίγουρο: η τεχνολογία CCS είναι ακριβή. Η κατασκευή σταθμών παραγωγής ενέργειας που αξιοποιούν αυτή την τεχνολογία έχει πολύ υψηλό κόστος, όπως και η κατασκευή υποδομών για τη μεταφορά και αποθήκευση άνθρακα. Η IPCC εκτιμά πως για κάθε τόνο CO το κόστος ανέρχεται από έως, ενώ πρόσφατη μελέτη του Υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ καταλήγει πως η εγκατάσταση συστημάτων δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα στις πιο σύγχρονες μονάδες οδηγεί σχεδόν στο διπλασιασμό του κόστους.τελικά, αυτά τα κόστη εκτιμάται πως θα οδηγήσουν σε αύξηση της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας από % μέχρι και 9%. Επιπλέον, θα χρειαστούν δίκτυα αγωγών που θα μεταφέρουν το διοξείδιο του άνθρακα στα σημεία αποθήκευσης, κάτι που απαιτεί σημαντικότατες δαπάνες κεφαλαίου. Αυτές οι δαπάνες θα εξαρτηθούν από διάφορους παράγοντες, όπως το μήκος και η διάμετρος των αγωγών, η κατασκευή αγωγών από ατσάλι ανθεκτικό στη διάβρωση και η ποσότητα του διοξειδίου του άνθρακα που θα μεταφέρεται. Η κατασκευή κοντά σε κατοικημένες περιοχές, αλλά και πάνω σε πετρώδες ή ελώδες έδαφος θα αυξήσει το κόστος ακόμα περισσότερο. Σενάρια για ένα μελλοντικό ενεργειακό απόθεμα κύριες υποθέσεις σεναρίων Πίνακας. εξέλιξη της απόδοσης και του επενδυτικού κόστους ανά επιλεγμένες ενεργειακές τεχνολογίες POWER PLANT POWER PLANT Ανθρακικός σταθμός συμπύκνωσης Λιγνιτικός σταθμός συμπύκνωσης Σταθμός φυσικού αερίου συνδυασμένου κύκλου Απόδοση (%) Επενδυτικά κόστη ( / kw) Κόστος ηλεκτροπαραγωγής ( cents/kwh)* Εκπομπές CO a )(g/ kwh) Απόδοση (%) Επενδυτικά κόστη ( /kw) Κόστος ηλεκτροπαραγωγής ( cents/kwh)* Εκπομπές CO a )(g/ kwh) Απόδοση (%) Επενδυτικά κόστη ( /kw) Κόστος ηλεκτροπαραγωγής ( cents/kwh)* Εκπομπές CO a )(g/ kwh),. 7, , , , , , * Συμπεριλαμβανομένου του κόστους αγοράς δικαιωμάτων ρύπανσης Πηγή: DLR 8 a )οι εκπομπές CO αναφέρονται μόνο στην παραγωγή ενέργειας. Δεν υπολογίζεται ο κύκλος ζωής των εκπομπών GREENPEACE INTERNATIONAL BRIEFING: CARBON CAPTURE AND STORAGE, GOERNE, 7 ABANADES, J C ET AL.,, ΣΕΛ. NATIONAL ENERGY TECHNOLOGY LABORATORIES, 7 RUBIN ET AL., A, Σελ. RAGDEN, P ET AL., ΣΕΛ. 8 HEDDLE, G ET AL.,, ΣΕΛ. 8

26 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Σενάρια για ένα μελλοντικό ενεργειακό απόθεμα κύριες υποθέσεις σεναρίων Η IPCC εκτιμά πως το κόστος των αγωγών θα ανέρχεται ανάμεσα σε - ανά μεταφερόμενο τόνο CO. Μια έκθεση των Ερευνητικών Υπηρεσιών του Κογκρέσου των ΗΠΑ υπολογίζει ότι η κατασκευή ενός αγωγού μιλίων στη Μεσοδυτική περιοχή των ΗΠΑ θα κοστίσει εκατομμύρια. Η ίδια έκθεση εκτιμά ότι ένα διαπολιτειακό δίκτυο αγωγών στη Νότια Καρολίνα θα κόστιζε πάνω από δις λόγω του περιορισμένου δυναμικού γεωλογικής αποθήκευσης σε αυτό το μέρος της χώρας. Τέλος, η IPCC εκτιμά ότι το κόστος αποθήκευσης ανέρχεται σε,-/τόνο CO και το κόστος της απαραίτητης παρακολούθησης και επαλήθευσης για τυχόν διαρροές,-,/τόνο CO. Ουσιαστικά, οι συνολικές δαπάνες της τεχνολογίας CCS αποτελούν πολύ μεγάλο εμπόδιο στην εφαρμογή της 7. Για τους παραπάνω λόγους, οι μονάδες αποθήκευσης άνθρακα δε συμπεριλαμβάνονται στην ανάλυσή μας. Ο πίνακας. συνοψίζει τους υπολογισμούς μας των τεχνικών και οικονομικών παραμέτρων για τις μελλοντικές τεχνολογίες μονάδων παραγωγής ενέργειας με ορυκτά καύσιμα. Παρά το αυξανόμενο κόστος των πρώτων υλών, θεωρούμε πως η εξέλιξη της τεχνολογίας θα οδηγήσει, σε κάποιο βαθμό, σε περιορισμό του επενδυτικού κόστους, καθώς και σε βελτιωμένη απόδοση των σταθμών παραγωγής ενέργειας. Ωστόσο, ακόμα και αυτές οι τεχνολογικές καινοτομίες θα αντισταθμισθούν από τις αναμενόμενες αυξήσεις στις τιμές των καυσίμων με αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση του συνολικού κόστους ηλεκτροπαραγωγής.. Εκτιμήσεις κόστους των τεχνολογιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας Οι διαθέσιμες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας καλύπτουν μεγάλο φάσμα ως προς την τεχνολογική τους ωριμότητα, το κόστος και τη δυνατότητά τους για ανάπτυξη. Ενώ, για παράδειγμα, η υδροηλεκτρική ενέργεια χρησιμοποιείται ευρέως εδώ και δεκαετίες, άλλες τεχνολογίες όπως η αεριοποίηση της βιομάζας δεν έχουν κατακτήσει ακόμα την αγορά. Ορισμένες ΑΠΕ, όπως η αιολική και η ηλιακή, είναι από τη φύση τους κυμαινόμενες πηγές ενέργειας και χρειάζονται ένα νέου είδους συντονισμό με το δίκτυο. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι αυτές οι τεχνολογίες χρησιμοποιούνται κυρίως σε τοπικό επίπεδο, όπου η παραγωγή είναι κοντά στην κατανάλωση ενέργειας, στο μέλλον θα δούμε εφαρμογές μεγάλης κλίμακας, όπως υπεράκτια αιολικά πάρκα, φωτοβολταϊκά πάρκα και μονάδες ηλιοθερμικής ενέργειας. Η εκμετάλλευση των ιδιαίτερων πλεονεκτημάτων κάθε τεχνολογίας, αλλά και η συνδυασμένη χρήση τους, δημιουργούν ένα ευρύ φάσμα επιλογών και εξυπηρετούν τη σταδιακή εφαρμογή τους πάνω στις υπάρχουσες υποδομές. Με αυτό τον τρόπο θα καταλήξουμε στη χρήση αλληλοσυμπληρούμενων και φιλικών προς το περιβάλλον τεχνολογιών για τη θέρμανση, την ηλεκτροπαραγωγή και τις μεταφορές. Πολλές από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που χρησιμοποιούνται ήδη βρίσκονται σε σχετικά πρώιμο στάδιο διείσδυσης στην αγορά. Αυτό οδηγεί σε αυξημένα κόστη σε σχέση με τους συμβατικούς ανταγωνιστικούς τρόπους παραγωγής ηλεκτρισμού, θερμότητας και καυσίμων, μία υπενθύμιση πως και πάλι το εξωτερικευμένο κοινωνικό και περιβαλλοντικό κόστος των συμβατικών καυσίμων δεν περιλαμβάνεται στην τιμή τους. Ωστόσο, σε σύγκριση με τις συμβατικές τεχνολογίες, εκτιμάται πως είναι εφικτή η μεγάλη μείωση του κόστους των ΑΠΕ λόγω τεχνολογικών εξελίξεων, βελτιώσεων στην κατασκευαστική διαδικασία και μεγάλης κλίμακας παραγωγής. Ειδικότερα κατά τη σύλληψη, υιοθέτηση και εφαρμογή ενός μακροχρόνιου ενεργειακού σχεδιασμού για τις επόμενες δεκαετίες, οι δυναμικές τάσεις της εξέλιξης του κόστους αποτελούν βασικό παράγοντα στην επιλογή της πιο βιώσιμης -από περιβαλλοντικής και οικονομικής άποψης- στρατηγικής. Για την εκτίμηση της εξέλιξης του κόστους μακροπρόθεσμα, εφαρμόζονται καμπύλες μάθησης που αντικατοπτρίζουν τη σχέση ανάμεσα στη συνολική (σωρευτικά) παραγωγή μιας συγκεκριμένης τεχνολογίας και τη μείωση του κόστους. Για πολλές τεχνολογίες ο παράγοντας της μάθησης βρίσκεται ανάμεσα στο,7 για λιγότερο ώριμα συστήματα και,9 ή περισσότερο για κατεστημένες τεχνολογίες. Ένας παράγοντας μάθησης,9 σημαίνει πως αναμένεται μείωση του κόστους κατά % κάθε φορά που διπλασιάζεται η συνολική παραγωγή. Για παράδειγμα, τα στοιχεία δείχνουν πως ο παράγοντας μάθησης για τα φωτοβολταϊκά είναι σχετικά σταθερός στο,8 τα τελευταία χρόνια ενώ για την αιολική ενέργεια κυμαίνεται από,7 στο Ηνωμένο Βασίλειο μέχρι,9 στην πιο εξελιγμένη γερμανική αγορά. Οι υπολογισμοί για το μελλοντικό κόστος ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ στο σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης προέρχονται από μία ανασκόπηση των μελετών των καμπυλών μάθησης, για παράδειγμα από την Lena Niej και άλλους 8, από αναλύσεις σύγχρονων τεχνολογικών προοπτικών και μελέτες-οδικούς χάρτες, συμπεριλαμβανομένου και του προγράμματος NEEDS (New Energy Externalities Developments for Sustainability) 9 που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαική Επιτροπή, την έκθεση της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας Energy Technology Perspectives 8 και συζητήσεις με ειδικούς από τον τομέα των ΑΠΕ. «είναι εφικτή η σημαντική μείωση του κόστους των ΑΠΕ χάρη στις τεχνολογικές εξελίξεις, τις βελτιώσεις στην κατασκευαστική διαδικασία και την παραγωγή μεγάλης κλίμακας» PARFOMAK, P & FOLGER, P, 8, ΣΕΛ. ΚΑΙ 7 RUBIN ET AL., B, ΣΕΛ. 8 NEIJ, L, COST DEVELOPMENT OF FUTURE TECHNOLOGIES FOR POWER GENERATION A STUDY BASED ON EXPERIENCE CURVES AND COMPLEMENTARY BOTTOM-UP ASSESSMENTS, ENERGY POLICY (8), - 9

27 φωτοβολταϊκά Η παγκόσμια αγορά φωτοβολταϊκών αναπτύσσεται ετησίως κατά % τα τελευταία χρόνια και η συμβολή της στην ηλεκτροπαραγωγή αρχίζει να γίνεται πολύ σημαντική. Οι τεχνολογικές εξελίξεις στα φωτοβολταϊκά επικεντρώνονται στη βελτίωση των συστημάτων και των εξαρτημάτων τους με σκοπό την αύξηση της απόδοσης, καθώς και τη μείωση χρήσης υλικών. Τεχνολογίες, όπως αυτές των φωτοβολταϊκών λεπτού υμενίου (thin film) οι οποίες χρησιμοποιούν εναλλακτικά ημιαγωγικά υλικά ή χρωμοευαίσθητες ηλιακές κυψέλες αναπτύσσονται ταχύτατα και έχουν τεράστιες δυνατότητες μείωσης του κόστους. Η ώριμη τεχνολογία κρυσταλλικού πυριτίου, με αποδεδειγμένη διάρκεια ζωής τα χρόνια, εξακολουθεί να βελτιώνει των απόδοσή της κατά,% ετησίως, ενώ το πάχος των κυψελών εξακολουθεί να μειώνεται από σε 8 μm (μικρά =χιλιοστά του χιλιοστού) μέσα στην τελευταία πενταετία. Η απόδοση των φωτοβολταϊκών στοιχείων κυμαίνεται από -%, ανάλογα με την ποιότητα του πυριτίου και τη διαδικασία κατασκευής. Η καμπύλη μάθησης των φωτοβολταϊκών είναι σχετικά σταθερή τα τελευταία χρόνια, με μείωση κόστους % κάθε φορά που διπλασιάζεται η εγκατεστημένη ισχύς παρουσιάζοντας ένα υψηλό ρυθμό τεχνικής γνώσης. Αν υποθέσουμε ότι η παγκόσμια εγκατεστημένη ισχύς ανάμεσα στο και θα ανέρχεται σε. GW, παράγοντας ετησίως. TWh, μπορούμε να αναμένουμε κόστος παραγωγής γύρω στα - λεπτά /kwh ανάλογα με την περιοχή. Μέσα στα επόμενα πέντε έως δέκα χρόνια, τα φωτοβολταϊκά θα γίνουν ανταγωνιστικά στη λιανική τιμή πώλησης σε πολλά σημεία του πλανήτη, ενώ έως το θα ανταγωνίζονται τα ορυκτά καύσιμα. Η σημασία των φωτοβολταϊκών έγκειται στον αποκεντρωμένο/ κεντρικό χαρακτήρα τους, την ευελιξία χρήσης τους σε αστικό περιβάλλον και τις τεράστιες δυνατότητες μείωσης κόστους. ηλιοθερμικά (CSP) Οι ηλιοθερμικοί σταθμοί παραγωγής ενέργειας (CSP) μπορούν να λειτουργήσουν μόνο με απευθείας ηλιακή ακτινοβολία, άρα πρέπει να εγκατασταθούν σε κατάλληλες τοποθεσίες. Για παράδειγμα, η Βόρειος Αφρική διαθέτει εξαιρετικό δυναμικό που ξεπερνά κατά πολύ τις τοπικές ενεργειακές ανάγκες. Οι διάφορες ηλιοθερμικές τεχνολογίες (παραβολικά κοίλα κάτοπτρα, ηλιακοί πύργοι, και παραβολικοί συγκεντρωτικοί δίσκοι) προσφέρουν καλές προοπτικές για περαιτέρω ανάπτυξή τους και παράλληλη μείωση του κόστους. Εξαιτίας του πολύ απλού σχεδιασμού και κατασκευής τους, οι συλλέκτες τύπου Fresnel θεωρούνται καλή επιλογή για επιπλέον μείωση του κόστους. Η απόδοση των συστημάτων του κεντρικού δέκτη μπορεί να αυξηθεί με την παραγωγή συμπιεσμένου αέρα σε θερμοκρασίες μέχρι και. C, ο οποίος στη συνέχεια χρησιμοποιείται για τη λειτουργία ενός στρόβιλου συνδυασμένου αερίου και ατμού. Τα συστήματα αποθήκευσης θερμότητας αποτελούν βασικό στοιχείο για τη μείωση του κόστους παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με CSP. Για παράδειγμα, ο σταθμός Andasol στην Ισπανία έχει σύστημα αποθήκευσης τηγμένου άλατος (molten salt) ικανό να λειτουργεί επί 7, ώρες. Υψηλότερη απόδοση λειτουργίας με πλήρες φορτίο ενέργειας μπορεί να επιτευχθεί χρησιμοποιώντας συστήματα αποθήκευσης θερμότητας και μεγάλης επιφάνειας πεδία με ηλιακούς συλλέκτες. Παρόλο που αυτό το σύστημα έχει υψηλότερο επενδυτικό κόστος, μειώνει το κόστος ηλεκτροπαραγωγής. Ανάλογα με τα επίπεδα ηλιακής ακτινοβολίας και το σύστημα λειτουργίας, εκτιμάται ότι μακροπρόθεσμα μπορούν να επιτευχθούν κόστη ηλεκτροπαραγωγής μεταξύ και λεπτά /kwh. Αυτό προϋποθέτει την ταχύτατη διείσδυση αυτής της τεχνολογίας στην αγορά μέσα σε λίγα χρόνια. Σενάρια για ένα μελλοντικό ενεργειακό απόθεμα κύριες υποθέσεις σεναρίων Πίνακας.: φωτοβολταϊκά (φ/β) Πίνακας.: ηλιοθερμικοί σταθμοί παραγωγής ενέργειας (CSP) Παγκόσμια εγκατεστημένη ισχύς (GW). 9 9,799,9 Παγκόσμια εγκατεστημένη ισχύς (GW) Επενδυτικά κόστη ( /kw),9,99,, 98 8 Επενδυτικά κόστη ( /kw),,,7,,7, Λειτουργικά κόστη και κόστη συντήρησης ( /kwa) 9 8 Λειτουργικά κόστη και κόστη συντήρησης ( /kwa)

28 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Σενάρια για ένα μελλοντικό ενεργειακό απόθεμα κύριες υποθέσεις σεναρίων αιολική ενέργεια Η αιολική ενέργεια κατάφερε να ανθίσει και να κατακτήσει την αγορά, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτή τη στιγμή, οι μεγαλύτερες ανεμογεννήτριες στον κόσμο, πολλές εκ των οποίων βρίσκονται στη Γερμανία, έχουν εγκατεστημένη ισχύ MW έκαστη. Παρόλο που οι ευνοϊκές πολιτικές αποφάσεις κατέστησαν την Ευρώπη ηγέτη παγκοσμίως στην παραγωγή αιολικής ενέργειας, το 7 περισσότερη από την μισή αιολική ενέργεια παραγόταν εκτός Ευρώπης και αυτή η τάση αναμένεται να συνεχιστεί. Η ζήτηση για αιολική ενέργεια είναι τόσο μεγάλη που η σημερινή βιομηχανική παραγωγή τους δεν αρκεί για να την καλύψει. Κατά συνέπεια, οι τιμές έχουν μείνει στάσιμες ή έχουν αυξηθεί. Η βιομηχανία αιολικών εκτιμά πως αυτό το πρόβλημα θα λυθεί μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια λόγω της μεγάλης ανάπτυξης στην αλυσίδα παραγωγής ανεμογεννητριών. Λαμβάνοντας υπόψη τους ρυθμούς ανάπτυξης της αγοράς, τις καμπύλες μάθησης και τις εκτιμήσεις της βιομηχανίας, θεωρούμε πως το επενδυτικό κόστος των ανεμογεννητριών θα μειωθεί κατά % για χερσαία πάρκα και % για υπεράκτια έως το. βιομάζα Ο παράγοντας που διαδραματίζει τον πιο καθοριστικό ρόλο στην τιμή της παραγόμενης ενέργειας από βιομάζα είναι το κόστος των πρώτων υλών, που σήμερα κυμαίνεται από αρνητικό κόστος για υπολείμματα φαγητού (πιστώνοντας σε αυτό το κέρδος από την αποφυγή των εξόδων διαχείρισης απορριμμάτων), σε φθηνές λύσεις χρήσης οργανικών υπολειμμάτων, έως και την πιο ακριβή περίπτωση των ενεργειακών καλλιεργειών. Μια από τις πιο οικονομικές λύσεις είναι η χρήση υπολειμμάτων φαγητού σε ατμοστρόβιλο ενός συστήματος συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας (ΣΗΘΥΑ). Η αεριοποίηση της στερεάς βιομάζας, η οποία ανοίγει το δρόμο για πολλές άλλες εφαρμογές, είναι ακόμα σχετικά ακριβή. Μακροπρόθεσμα, αναμένεται να επιτευχθούν σημαντικές μειώσεις στο κόστος ηλεκτροπαραγωγής με τη χρήση αερίου από ξύλο σε μικρές εφαρμογές ΣΗΘΥΑ (μηχανές και κυψέλες καυσίμου), καθώς και σε μονάδες παραγωγής ενέργειας φυσικού αερίου συνδυασμένου κύκλου. Μεγάλες προοπτικές για την αξιοποίηση στερεάς βιομάζας στην παραγωγή θερμότητας υπάρχουν επίσης σε μικρά και μεγάλα κέντρα θέρμανσης που είναι συνδεδεμένα σε τοπικά δίκτυα παροχής θέρμανσης. Η μετατροπή καλλιεργειών σε αιθανόλη και «βιο-ντίζελ» που δημιουργείται από τον μεθυλικό εστέρα της κράμβης (Rapeseed Methyl Ester RME) έχει κερδίσει έδαφος τα τελευταία χρόνια στις ΗΠΑ, τη Βραζιλία και την Ευρώπη. Οι διαδικασίες για την απόκτηση συνθετικών καυσίμων από βιογενούς σύνθεσης αέριο θα διαδραματίσουν εξίσου σημαντικό ρόλο. Στη Λατινική Αμερική, την Ευρώπη και τα κράτη σε Μεταβατικές Οικονομίες, υπάρχει μεγάλο περιθώριο αξιοποίησης της βιομάζας σε στατικές εφαρμογές ή στον τομέα των μεταφορών. Μακροπρόθεσμα, η Ευρώπη και τα κράτη σε Μεταβατικές Οικονομίες, θα αξιοποιήσουν το -% του δυναμικού της βιομάζας από τις ενεργειακές καλλιέργειες, ενώ η χρήση της σε όλες τις άλλες περιοχές θα πρέπει να στηριχθεί σε δασικά υπολείμματα, βιομηχανικά υπολείμματα ξύλου και άχυρα. Ειδικά στην Λατινική Αμερική, τη Βόρεια Αμερική και την Αφρική θα υπάρχουν αυξημένες δυνατότητες αξιοποίησης υπολειμμάτων. Σε άλλα μέρη, όπως η Μέση Ανατολή και όλες οι Ασιατικές περιοχές, η επιπρόσθετη χρήση βιομάζας θα είναι περιορισμένη είτε εξαιτίας μίας γενικής περιορισμένης διαθεσιμότητας είτε επειδή παραδοσιακά ήδη χρησιμοποιείται σε ευρεία κλίμακα. Όσον αφορά τη δεύτερη περίπτωση, η εφαρμογή μοντέρνων και πιο αποδοτικών τεχνολογιών θα βελτιώσει την βιωσιμότητα της χρήσης, ενώ θα έχει και θετικές επιπτώσεις, όπως για παράδειγμα η μείωση της ρύπανσης των εσωτερικών χώρων και του φόρτου εργασίας που σχετίζεται με την παραδοσιακή χρήση βιομάζας. Πίνακας.7: Αιολική ενέργεια Πίνακας.8: Βιομάζα Εγκατεστημένη ισχύς (χερσαία και υπεράκτια) Χερσαία αιολική ενέργεια 9 89,,,7 Παγκόσμια εγκατεστημένη ισχύς (GW) 9 8,8,887,8 Επενδυτικά κόστη ( /kw),, Λειτουργικά κόστη και κόστη συντήρησης ( /kwa) Υπεράκτια αιολική ενέργεια Παγκόσμια εγκατεστημένη ισχύς (GW),, 7 7 Επενδυτικά κόστη ( /kw),99,77,7,7,8, Λειτουργικά κόστη και κόστη συντήρησης ( /kwa) Βιομάζα (ηλεκτροπαραγωγή) Παγκόσμια εγκατεστημένη ισχύς (GW) Επενδυτικά κόστη ( /kw) Λειτουργικά κόστη και κόστη συντήρησης ( /kwa) Βιομάζα (συμπαραγωγή) Παγκόσμια εγκατεστημένη ισχύς (GW) Επενδυτικά κόστη ( /kw) Λειτουργικά κόστη και κόστη συντήρησης ( /kwa) 8 99,,9,,98,9, ,98,9,7,9,78,

29 γεωθερμία Σε παγκόσμιο επίπεδο η γεωθερμική ενέργεια αξιοποιείται εδώ και πολύ καιρό για την παραγωγή ενέργειας, ενώ από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα χρησιμοποιείται και στην ηλεκτροπαραγωγή. Η γεωθερμική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι πρότινος ήταν περιορισμένη σε περιοχές με συγκεκριμένα γεωλογικά χαρακτηριστικά, ωστόσο, περαιτέρω έρευνες και η ανάπτυξη της τεχνολογίας έχουν καταστήσει εφικτή την αξιοποίησή της σε περισσότερες περιοχές. Πιο συγκεκριμένα, η δημιουργία μεγάλων υπόγειων επιφανειών ανταλλαγής ενέργειας (Ενισχυμένα Γεωθερμικά Συστήματα - Enhanced Geothermal Systems - EGS) και η βελτίωση των τεχνικών μετατροπής ενέργειας σε χαμηλότερες θερμοκρασίες, για παράδειγμα ο τύπος δυαδικού κύκλου (Κύκλος Rankine οργανικού Ρευστού, Organic Rankine Cycle), ανοίγουν νέους ορίζοντες στη δυνατότητα γεωθερμικής ηλεκτροπαραγωγής σε οποιαδήποτε περιοχή. Εξελιγμένες μονάδες συμπαραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας (ΣΗΘΥΑ) θα μειώσουν ακόμα περισσότερο το κόστος της γεωθερμίας. Καθώς ένα σημαντικό μέρος του κόστους σε ένα γεωθερμικό σταθμό παραγωγής ενέργειας προέρχεται από τη διαδικασία γεώτρησης, νέες καινοτόμες τεχνολογίες θα πρέπει να αναμένονται προκειμένου να βελτιωθεί η απόδοση της διαδικασίας. Υποθέτοντας μία μέση παγκόσμια ανάπτυξη της αγοράς γεωθερμικής ενέργειας κατά 9% ετησίως έως το, και προσαρμόζοντας αυτό το νούμερο στο % μετά το, το συνολικό κόστος αναμένεται να έχει μειωθεί στο μισό έως το : για συμβατική γεωθερμική ενέργεια, από λεπτά /kwh σε περίπου λεπτά /kwh. για το EGS, παρόλο το σημερινό υψηλό κόστος (περίπου λεπτά /kwh), το κόστος για την ηλεκτροπαραγωγή εξαρτώμενο και από τις τιμές για παραγωγή θερμότητας μακροπρόθεσμα αναμένεται να πέσει στα λεπτά /kwh. Εξαιτίας της ικανότητας σταθερής παραγωγής και της λειτουργίας της με συντελεστή φορτίου %, η γεωθερμία πιστεύεται ότι θα είναι παράγοντας-κλειδί σε ένα μελλοντικό ενεργειακό μοντέλο βασισμένο στις ΑΠΕ. Μέχρι σήμερα έχουμε αξιοποιήσει μόνο ένα μικρό μέρος του δυναμικού της γεωθερμίας για ψύξη και θέρμανση. Η ρηχή γεώτρηση που απαιτείται στη γεωθερμία καθιστά δυνατή την παραγωγή ψύξης και θέρμανσης οποιαδήποτε στιγμή και οπουδήποτε, ενώ μπορεί ακόμα και να χρησιμοποιηθεί για αποθήκευση θερμικής ενέργειας. κυματική ενέργεια Η κυματική ενέργεια και ειδικότερα η υπεράκτια κυματική ενέργεια, είναι μία σημαντική πηγή ενέργειας, η οποία έχει τη δυνατότητα να καλύψει ένα βασικό ποσοστό της ηλεκτροπαραγωγής σε όλο τον κόσμο. Σε παγκόσμιο επίπεδο, το δυναμικό της κυματικής ενέργειας έχει εκτιμηθεί στις 9, TWh/έτος. Στα βασικότερα πλεονεκτήματα της τεχνολογίας συγκαταλέγονται η τεράστια διαθεσιμότητα και το υψηλό ποσοστό προβλεψιμότητας της ενεργειακής πηγής, καθώς και η ελάχιστη οπτική όχληση και οι μηδενικές εκπομπές CO. Ως τώρα έχουν αναπτυχθεί πολλές διαφορετικές ιδέες και τεχνολογίες που παράγουν ενέργεια από τα κύματα, τις παλίρροιες, τα ρεύματα καθώς και γεωθερμικές και αλατούχες βαθμίδες. Πολλές από αυτές βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο έρευνας, κάποιοι μεγάλης κλίμακας πρωτότυποι σταθμοί έχουν εγκατασταθεί στη θάλασσα, ενώ μερικοί έχουν φτάσει στο τελευταίο στάδιο πριν την ένταξή τους στην αγορά. Τέλος, κάποιες λίγες μονάδες παραγωγής κυματικής και παλιρροϊκής ενέργειας λειτουργούν πλήρως και είναι ήδη συνδεδεμένες στο δίκτυο. Το κόστος παραγωγής από τα πρώτα παλιρροϊκά και κυματικά πάρκα εκτιμάται ότι είναι ανάμεσα στα - λεπτά /kwh, ενώ για τα πρώτα πάρκα παλιρροϊκού ρεύματος το κόστος υπολογίζεται στα 9-8 λεπτά / kwh. Το το κόστος παραγωγής εκτιμάται ότι θα κυμαίνεται 8 - λεπτά /kwh. Βασικοί τομείς για περαιτέρω ανάπτυξη περιλαμβάνουν βελτιωμένο σχεδιασμό, βελτιστοποίηση των προδιαγραφών, μείωση του κόστους κεφαλαίου μέσω της αξιοποίησης εναλλακτικών δομικών υλικών, οικονομίες κλίμακας και εκμάθηση μέσα από τη λειτουργική διαδικασία. Σύμφωνα με τις τελευταίες επιστημονικές ενδείξεις, ο παράγοντας της εκμάθησης υπολογίζεται στο -% για τα υπεράκτια κυματικά πάρκα και -% για τα πάρκα παλιρροϊκού ρεύματος. Η κυματική ενέργεια μεσοπρόθεσμα έχει την προοπτική να γίνει μία από τις πιο αποδοτικές και ανταγωνιστικές τεχνολογίες παραγωγής ενέργειας. Μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια αναμένεται σημαντική διείσδυση στην αγορά ενέργειας, ακολουθώντας την ίδια καμπύλη με τα αιολικά. Ακριβώς επειδή η τεχνολογία βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο ανάπτυξης, κάθε εκτίμηση για το μελλοντικό κόστος της κυματικής ενέργειας είναι αβέβαιη, ενώ δεν υπάρχουν ακόμα δεδομένα για την εξέλιξη της καμπύλης μάθησης. Οι παρούσες εκτιμήσεις βασίζονται στην ανάλυση του Ευρωπαϊκού προγράμματος NEEDS. Σενάρια για ένα μελλοντικό ενεργειακό απόθεμα κύριες υποθέσεις σεναρίων Πίνακας.9: Πίνακας.: Κυματική ενέργεια (ηλεκτροπαραγωγή) Παγκόσμια εγκατεστημένη ισχύς (GW) Επενδυτικά κόστη ( /kw),89,98 9, 8,88 7, 7, Λειτουργικά κόστη και κόστη συντήρησης ( /kwa) (συμπαραγωγή) 99 8 Παγκόσμια εγκατεστημένη ισχύς (GW) Επενδυτικά κόστη ( /kw),9,98 7,78,,,8 Λειτουργικά κόστη και κόστη συντήρησης ( /kwa) Παγκόσμια εγκατεστημένη ισχύς (GW) Επενδυτικά κόστη ( /kw) 7,,,9,78,9, Λειτουργικά κόστη και κόστη συντήρησης ( /kwa)

30 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Σενάρια για ένα μελλοντικό ενεργειακό απόθεμα κύριες υποθέσεις σεναρίων υδροηλεκτρική ενέργεια Η υδροηλεκτρική ενέργεια είναι μία ώριμη τεχνολογία με ένα σημαντικό μέρος του δυναμικού της να αξιοποιείται ήδη σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο υπάρχουν ακόμα περιθώρια εξέλιξης είτε σε νέα σχέδια (ειδικότερα μικρά έργα σε ποτάμια με μικρή ή και χωρίς δεξαμενή κατακράτησης νερού) είτε αναβαθμίζοντας υπάρχουσες εγκαταστάσεις. Η υδροηλεκτρική ενέργεια ενδεχομένως να αποκτήσει ακόμα μεγαλύτερη σημασία με την αυξανόμενη ανάγκη για έλεγχο των πλημμύρων αλλά και των αποθεμάτων νερού σε περιόδους ξηρασίας. Το μέλλον ανήκει στη βιώσιμη υδροηλεκτρική ενέργεια που έχει στόχο να εντάξει με αρμονικό τρόπο τις εγκαταστάσεις στα υδάτινα οικοσυστήματα, συμφιλιώνοντας την οικολογία με την οικονομικά ελκυστική ηλεκτροπαραγωγή. Πίνακας.: Υδροηλεκτρική ενέργεια Παγκόσμια εγκατεστημένη ισχύς (GW) Επενδυτικά κόστη ( /kw) Λειτουργικά κόστη και κόστη συντήρησης ( /kwa) ,78,,,,99,9,,,, σύνοψη της εξέλιξης του κόστους ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ Το σχήμα. συνοψίζει τις τάσεις του κόστους των τεχνολογιών ΑΠΕ, όπως αυτές πηγάζουν από τις αντίστοιχες καμπύλες μάθησης. Θα πρέπει να τονιστεί ότι το αναμενόμενο κόστος δε βασίζεται απλώς στην εξέλιξη του χρόνου, αλλά στην εγκατεστημένη ισχύ και την αθροιστική παραγόμενη ενέργεια, κατά συνέπεια απαιτείται μία δυναμική ανάπτυξη των αγορών. Οι περισσότερες τεχνολογίες θα μπορέσουν να μειώσουν το ειδικό κόστος επένδυσης από % ως 7% σε σύγκριση με τα σημερινά επίπεδα ως το, και από % ως % όταν θα έχουν επιτύχει πλήρη ανάπτυξη (μετά το ). Όπως φαίνεται στο σχήμα., μειωμένο κόστος επένδυσης συνεπάγεται και μειωμένο κόστος παραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας από τις τεχνολογίες ΑΠΕ. Το σημερινό κόστος παραγωγής ενέργειας κυμαίνεται από 8 ως λεπτά /kwh (- $ cents /kwh) για τις σημαντικότερες τεχνολογίες, με την εξαίρεση των φωτοβολταϊκών. Μακροπρόθεσμα, τα κόστη αναμένεται να συγκλίνουν στα με λεπτά /kwh (- $ cents /kwh). Οι εκτιμήσεις αυτές εξαρτώνται από τις ειδικές συνθήκες που επικρατούν στις εγκαταστάσεις παραγωγής, όπως το κατά τόπους αιολικό και ηλιακό δυναμικό, η διαθεσιμότητα βιομάζας σε λογικές τιμές ή η δυνατότητα πίστωσης δικαιωμάτων ρύπανσης για την παραγωγή θερμότητας στην περίπτωση συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας. Σχήμα.: μελλοντική εξέλιξη επενδυτικού κόστους (ΚΑΝΟΝΙΚΟΠΟΙΗΜΕΝΟ ΣΤΑ ΣΗΜΕΡΙΝΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΚΟΣΤΟΥΣ) ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ Σχήμα.: αναμενόμενη εξέλιξη του κόστους παραγωγής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΓΙΑ ΟΟΣΑ Β. ΑΜΕΡΙΚΗΣ) 8 % ct/kwh Φ/Β ΧΕΡΣΑΙΑ ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΒΙΟΜΑΖΑ (ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗ) ΗΛΙΟΘΕΡΜΙΚΑ ΚΥΜΑΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΥΠΕΡΑΚΤΙΑ ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΒΙΟΜΑΖΑ (ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗ) ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ (ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗ) Φ/Β ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΒΙΟΜΑΖΑ (ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗ) ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ (ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗ) ΗΛΙΟΘΕΡΜΙΚΑ

31 Αποτελέσματα του Σεναρίου της Ενεργειακής Επανάστασης για την Ελλάδα «αυτό είναι ένα ενδιαφέρον όραμα, που μπορεί να εφαρμοστεί εάν υπάρχει πίσω του επαρκής πολιτική βούληση» ΜΑΡΤΙΝ ΜΠΟΥΡΣΙΚ, ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΚΑΙ ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΗΣ ΤΣΕΧΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ Bernd Juergens/dreamstime Εξέλιξη της ενεργειακής ζήτησης στην Ελλάδα ανά τομέα Ο συνδυασμός των προβλέψεων για την αύξηση του πληθυσμού, την εξέλιξη του ΑΕΠ και την ενεργειακή ένταση οδηγεί σε διαφορετικούς δρόμους μελλοντικής εξέλιξης της ενεργειακής ζήτησης στην Ελλάδα. Αυτοί φαίνονται στο Σχήμα. τόσο για το Σενάριο Αναφοράς, όσο και για το Σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης. Σύμφωνα με το Σενάριο Αναφοράς, η ενεργειακή ζήτηση αυξάνεται συνολικά κατά ποσοστό μεγαλύτερο του % από τα.8 PJ/έτος για το σε.99 PJ/έτος το. Στο Σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης, η ενεργειακή ζήτηση μειώνεται κατά % σε σύγκριση με τη σημερινή κατανάλωση και αναμένεται έως το να φτάσει τα 9 PJ/έτος. Η επιταχυμένη αύξηση της εξοικονόμησης ενέργειας, που αποτελεί κρίσιμη προϋπόθεση για να επιτευχθεί η μαζική διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μας ισοζύγιο, είναι ευεργετική, όχι μόνο για το περιβάλλον, αλλά και από οικονομικής άποψης. Λαμβάνοντας υπ όψιν τον πλήρη χρόνο διάρκειας ζωής, στις περισσότερες περιπτώσεις η εφαρμογή μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας είναι φτηνότερη από την παραγωγή επιπρόσθετης ενέργειας. Η εφαρμογή των οικονομικά αποδοτικών μέτρων εξοικονόμησης οδηγεί άμεσα στη μείωση κόστους. Με αυτόν τον τρόπο, μια στοχευμένη στρατηγική εξοικονόμησης ενέργειας συμβάλλει επίσης στην αντιστάθμιση μέρους του επιπλέον κόστους που απετείται κατά τη φάση της εισαγωγής των ΑΠΕ στην αγορά. Σχήμα.: Ελλάδα: Προβολή της ενεργειακής έντασης ανά τομέα ζήτησης για τα δύο σενάρια MJ/ ΣΕΝΑΡΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΣΕΝΑΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ Σχήμα.: προβολή της τελικής ζήτησης ενέργειας της Ελλάδας ανά τομέα στα δύο σενάρια,,,,,, 8 8 PJ/έτος ΣΑ ΣΑ ΣΑ ΣΑ ΣΑ ΣΑ PJ/έτος EΕ EΕ EΕ EΕ EΕ EΕ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΑΛΛΟΙ ΤΟΜΕΙΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ

32 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ αποτελέσματα του σεναρίου της Ενεργειακής Επανάστασης για την Ελλάδα ενεργειακή ζήτηση Σύμφωνα με το Σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης, η ζήτηση ηλεκτρισμού αναμένεται να αυξηθεί δυσανάλογα. Ενώ τα νοικοκυριά και οι υπηρεσίες θα μειώσουν τη ζήτηση λόγω της αξιοποίησης μέτρων εξοικονόμησης, ο τομέας των μεταφορών θα καταναλώνει σημαντικά περισσότερη ενέργεια λόγω της αυξημένης χρήσης ηλεκτρικών οχημάτων. Αυτό οδηγεί σε ζήτηση ηλεκτρισμού γύρω στις 7 TWh/έτος το έτος. Σε σύγκριση με το Σενάριο Αναφοράς, τα μέτρα εξοικονόμησης αποτρέπουν την παραγωγή περίπου TWh/έτος. Αυτή η μείωση της ενεργειακής ζήτησης μπορεί να επιτευχθεί ιδίως με την εισαγωγή σε όλους τους τομείς, ηλεκτρονικών συσκευών υψηλής απόδοσης με χρήση της βέλτιστης διαθέσιμης τεχνολογίας. Η χρήση βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής, τόσο σε κατοικίες, όσο και σε εμπορικά κτίρια θα συμβάλει στον περιορισμό της αυξανόμενης ζήτησης για κλιματισμό. Σχήμα.: Ελλάδα: εξέλιξη της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας ανά τομέα στο σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης ( ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ = ΜΕΙΩΣΗ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΛΛΟΙ ΤΟΜΕΙΣ = ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ, ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ) 8 TWh/έτος Σύμφωνα με το Σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης, η τελική ζήτηση για θέρμανση και ψύξη θα αυξηθεί κατά περίπου % (βλ. Σχήμα.). Σε σύγκριση με το Σενάριο Αναφοράς, αποφεύγεται κατανάλωση ύψους PJ/έτος έως το μέσω βελτιώσεων στην εξοικονόμηση. Ως αποτέλεσμα των ενεργειακών παρεμβάσεων στα υπάρχοντα κτίρια, καθώς και της εισαγωγής προδιαγραφών χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας και παθητικών κατοικιών στα νέα, η απόλαυση της ίδιας άνεσης και των ίδιων υπηρεσιών ενέργειας θα συνεπάγεται πολύ μικρότερη μελλοντική ενεργειακή ζήτηση. Στον τομέα των μεταφορών, το Σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης υποθέτει ότι η ενεργειακή ζήτηση θα μειωθεί περίπου στο μισό στα 8 PJ/έτος έως το, εξοικονομώντας 7% σε σύγκριση με το Σενάριο Αναφοράς. Αυτή η μείωση μπορεί να επιτευχθεί με την εισαγωγή οχημάτων υψηλής απόδοσης, τη μετατόπιση της μεταφοράς αγαθών από το οδικό στο σιδηροδρομικό δίκτυο και με αλλαγές συμπεριφοράς που σχετίζονται με τις μετακινήσεις. Σχήμα.: Ελλάδα: εξέλιξη της ζήτησης θερμότητας ανά τομέα στο σενάριο της ενεργειακής επανάστασης ( ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ = ΜΕΙΩΣΗ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ) PJ/έτος ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΑΛΛΟΙ ΤΟΜΕΙΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ

33 Ηλεκτροπαραγωγή Η εξέλιξη του τομέα ηλεκτροπαραγωγής χαρακτηρίζεται από μια δυναμικά αναπτυσσόμενη αγορά ΑΠΕ και από αύξηση της συμμετοχής του ανανεώσιμου ηλεκτρισμού. Αυτό θα αντισταθμίσει τη σταδιακή κατάργηση των λιγνιτικών μονάδων και την επιβραδυμένη επέκταση των σταθμών φυσικού αερίου. Μέχρι το, το 87% του παραγόμενου ηλεκτρισμού στην Ελλάδα θα προέρχεται από ΑΠΕ. Οι νέες ανανεώσιμες κυρίως αιολική ενέργεια, ηλιοθερμικοί σταθμοί παραγωγής ενέργειας και φωτοβολταϊκά θα παράγουν το 8% της ηλεκτροπαραγωγής. Η ακόλουθη στρατηγική στρώνει το δρόμο για ένα ανανεώσιμο ενεργειακό μέλλον: Η σταδιακή κατάργηση των λιγνιτικών μονάδων θα καλυφθεί αρχικά με τη λειτουργία νέων υπεραποδοτικών σταθμών φυσικού αερίου συνδυασμένου κύκλου και επιπρόσθετης εγκατεστημένης ισχύος από μονάδες αιολικής και ηλιακής ενέργειας. Μακροπρόθεσμα, η αιολική ενέργεια θα είναι η σημαντικότερη πηγή παραγωγής ηλεκτρισμού και θα έπονται η ηλιακή ενέργεια, η βιομάζα και η γεωθερμία. Τα φωτοβολταϊκά και η αιολική ενέργεια θα συμβάλουν σημαντικά στην παραγωγή ενέργειας. Παράλληλα, ως σταθερές πηγές ανανεώσιμης ενέργειας, η υδροηλεκτρική ενέργεια, η βιομάζα, η γεωθερμία και τα ηλιοθερμικά συστήματα, σε συνδυασμό με αποδοτική Σχήμα.: Ελλάδα: εξέλιξη της δομής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας υπό τα δύο σενάρια ( ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ = ΜΕΙΩΣΗ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ) 8 TWh/έτος αποθήκευση θερμότητας, είναι σημαντικά στοιχεία στο συνολικό μείγμα παραγωγής. Η εγκατεστημένη ισχύς ΑΠΕ θα αυξηθεί από τα σημερινά,7 GW στα,7 GW το. Ομως, ο εννιαπλασιασμός της εγκαταστημένης ισχύος ΑΠΕ μέσα στα επόμενα χρόνια, απαιτεί πολιτική στήριξη και καλοσχεδιασμένα οικονομικά και τεχνικά εργαλεία. Θα υπάρξει αξιόλογη ζήτηση για επενδύσεις σε νέες μονάδες κατά την επόμενη εικοσαετία. Καθώς ο επενδυτικός κύκλος στον ενεργειακό τομέα είναι μακροχρόνιος, οι αποφάσεις για την αναδιάρθρωση του ενεργειακού συστήματος πρέπει να ληφθούν τώρα. Για να επιτευχθεί μια οικονομικά ελκυστική ανάπτυξη των ΑΠΕ, έχει τεράστια σημασία μια ισορροπημένη και έγκαιρη ανάπτυξη όλων των τεχνολογιών. Αυτή η ανάπτυξη εξαρτάται από το τεχνικό δυναμικό, τη μείωση κόστους και την τεχνολογική ωριμότητα. Το Σχήμα. δείχνει τη συγκριτική χρονική εξέλιξη των διαφόρων ανανεώσιμων τεχνολογιών. Μέχρι το, η υδροηλεκτρική και η αιολική ενέργεια θα εξακολουθήσουν να είναι οι κύριες συνιστώσες του αυξανόμενου μεριδίου αγοράς. Μετά το, η συνεχιζόμενη ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας θα συμπληρωθεί με ηλεκτρισμό από φωτοβολταϊκά, ηλιοθερμικούς σταθμούς, γεωθερμία και βιομάζα. Σχήμα.: Ελλάδα: ανάπτυξη παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ στο σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης ΑΝΑ ΞΕΧΩΡΙΣΤΗ ΠΗΓΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ TWh/έτος αποτελέσματα του σεναρίου της Ενεργειακής Επανάστασης για την Ελλάδα εξέλιξη της ζήτησης θερμότητας και ηλεκτρικής ενέργειας ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΑΠΕ ΚΥΜΑΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΗΛΙΟΘΕΡΜΙΚΗ Φ/Β ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ ΑΙΟΛΙΚΗ ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΒΙΟΜΑΖΑ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ & ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΛΙΓΝΙΤΗΣ ΠΥΡΗΝΙΚΑ ΗΛΙΟΘΕΡΜΙΚΗ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ ΒΙΟΜΑΖΑ Φ/Β ΑΙΟΛΙΚΗ ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΗ Πίνακας.: Ελλάδα: προβολή εγκατεστημένης ισχύος ΑΠΕ στο σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης (GW) ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΑΙΟΛΙΚΗ Φ/Β ΒΙΟΜΑΖΑ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ ΗΛΙΟΘΕΡΜΙΚΗ Σύνολο

34 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ αποτελέσματα του σεναρίου της Ενεργειακής Επανάστασης για την Ελλάδα ηλεκτροπαραγωγή Μελλοντικά κόστη της παραγωγής ενέργειας Το Σχήμα.7 δείχνει ότι το ελαφρώς υψηλότερο κόστος ηλεκτροπαραγωγής κατά το Σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης αντισταθμίζεται σε μεγάλο βαθμό από τη μειωμένη ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια. Υποθέτοντας μέσο κόστος, λεπτά /kwh για την εφαρμογή μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας, το κόστος ηλεκτροπαραγωγής σύμφωνα με το Σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης εξαιρώντας το κόστος των εκπομπών CO είναι σχεδόν ίσο με το Σενάριο Αναφοράς μέχρι το και ανέρχεται γύρω στα,7 δις /έτος για τη συγκεκριμένη χρονιά. Ενώ το κόστος για το Σενάριο Αναφοράς αυξάνεται έως τα 9,9 δις /έτος μέχρι το, το κόστος σύμφωνα με το Σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης θα εξακολουθήσει να μειώνεται μετά το. Μέχρι το, το ετήσιο κόστος ηλεκτροπαραγωγής θα είναι κατά, δις /έτος χαμηλότερο του αντίστοιχου κόστους ηλεκτροπαραγωγής στο Σενάριο Αναφοράς. Αν συμπεριλάβουμε το κόστος των εκπομπών CO τονίζονται ακόμη περισσότερο τα μακροπρόθεσμα οικονομικά οφέλη του Σεναρίου της Ενεργειακής Επανάστασης. Το Σχήμα.8 δείχνει ότι το Σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης, όχι μόνο συμμορφώνεται με τους στόχους της ΕΕ - 7 για μείωση των εκπομπών CO, αλλά και συμβάλλει ώστε να σταθεροποιηθεί το κόστος της ενέργειας και να ελαφρυνθεί η οικονομική πίεση στην κοινωνία. Η αύξηση της εξοικονόμησης ενέργειας και η μετατόπιση της παραγωγής ενέργειας στις ΑΠΕ οδηγούν σε μακροπρόθεσμο κόστος ηλεκτροδότησης μικρότερο κατά ένα τρίτο απ ό,τι στο Σενάριο Αναφοράς. Γίνεται σαφές ότι η επιδίωξη αυστηρών περιβαλλοντικών στόχων στον ενεργειακό τομέα αποδίδει επίσης από οικονομικής πλευράς. Σχήμα.8: Ελλάδα: εξέλιξη του συνολικού κόστους παροχής ηλεκτρικής ενέργειας 8 Εκ. /έτος ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΜΕΤΡΑ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΣΕΝΑΡΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΣΕΝΑΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ Σχήμα.7: Ελλάδα: εξέλιξη συγκεκριμένων κοστών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στα δύο σενάρια (ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΑΓΟΡΑΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΡΥΠΩΝ ΠΟΥ ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΕΠΙΦΕΡΕΙ ΑΥΞΗΣΗ ΣΤΗΝ ΤΙΜΗ ΤΟΥ CO ΑΠΟ $/ΤΟΝΟ CO ΤΟ ΣΕ $/ΤΟΝΟ CO ΤΟ ) λεπτά /kwh

35 Τομέας Θέρμανσης και Ψύξης της Ε.Ε. των 7 Ελλάδα: παραγωγή Θερμότητας και Ψύξης Η ανάπτυξη των ΑΠΕ στον τομέα της παραγωγής θερμότητας θέτει διάφορα ζητήματα. Σήμερα, οι ΑΠΕ καλύπτουν το,7% της ζήτησης πρωτογενούς ενέργειας της Ελλάδας για παραγωγή θερμότητας, με τη μεγαλύτερη συνεισφορά να προέρχεται από τη χρήση βιομάζας. Η έλλειψη δικτύων τηλεθέρμανσης-τηλεψύξης αποτελεί σοβαρότατο διαρθρωτικό φραγμό για την αξιοποίηση σε μεγάλη κλίμακα της ηλιοθερμικής και γεωθερμικής ενέργειας. Η εμπειρία του παρελθόντος δείχνει ότι είναι ευκολότερο να εφαρμοστούν αποτελεσματικότερα τα υποστηρικτικά εργαλεία στο δίκτυο απ ό,τι στην αγορά της θέρμανσης. Προκειμένου να επιτευχθεί δυναμική ανάπτυξη, απαιτούνται νέες πολιτικές και δράσεις υποστήριξης. Στο σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης, οι ΑΠΕ καλύπτουν το 7% της συνολικής ζήτησης της Ελλάδας για θέρμανση και ψύξη το. Μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας μπορούν να επιβραδύνουν την αυξανόμενη ζήτηση για παραγωγή θερμότητας κατά % σε σύγκριση με το Σενάριο Αναφοράς, με παράλληλη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης. Για απευθείας θέρμανση, οι ηλιακοί συλλέκτες, η βιομάζα, το βιοαέριο, καθώς και η γεωθερμική ενέργεια αντικαθιστούν ολοένα και περισσότερο τα συστήματα καύσης ορυκτών καυσίμων. Η μετάβαση από το πετρέλαιο στο φυσικό αέριο για τις υπόλοιπες συμβατικές εφαρμογές θα οδηγήσει σε περαιτέρω μείωση των εκπομπών CO. Σχήμα.9: Ελλάδα: εξέλιξη της κατανομής της παραγωγής θερμότητας στα δύο σενάρια ( ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ = ΜΕΙΩΣΗ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ) Ελλάδα: μεταφορές Στον τομέα των μεταφορών, το Σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης υποθέτει ότι η ενεργειακή ζήτηση θα μειωθεί σχεδόν κατά το ήμισυ στα 8 PJ/έτος έως το, εξοικονομώντας 7% σε σύγκριση με το Σενάριο Αναφοράς. Αυτή η μείωση μπορεί να επιτευχθεί με την εισαγωγή οχημάτων υψηλής απόδοσης, τη μετατόπιση της μεταφοράς αγαθών από το οδικό στο σιδηροδρομικό δίκτυο, αλλαγές συμπεριφοράς που σχετίζονται με τις μετακινήσεις και με την εφαρμογή ελκυστικών, εναλλακτικών επιλογών έναντι των οχημάτων ιδιωτικής χρήσης. Η μετάβαση στη χρήση μικρότερων αυτοκινήτων που θα πυροδοτηθεί από οικονομικά κίνητρα μαζί με μια στροφή στη χρήση ηλεκτροκίνητων τρένων και τη μείωση των χιλιομέτρων που καλύπτουν τα οχήματα κατά,% ετησίως οδηγούν σε τελική εξοικονόμηση ενέργειας %. Σχήμα.: Ελλάδα: εξέλιξη τομέα μεταφορών στα δύο σενάρια ( ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ = ΜΕΙΩΣΗ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ) αποτελέσματα του σεναρίου της Ενεργειακής Επανάστασης για την Ελλάδα θέρμανση & ψύξη - μεταφορές PJ/έτος PJ/έτος ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ ΗΛΙΑΚΗ ΒΙΟΜΑΖΑ ΟΡΥΚΤΑ ΚΑΥΣΙΜΑ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΥΔΡΟΓΟΝΟ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΑ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ ΠΕΤΡΕΛΑΪΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ

36 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ αποτελέσματα του σεναρίου της Ενεργειακής Επανάστασης για την Ελλάδα εκπομπές CO - κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας Ελλάδα: πρωτογενής κατανάλωση ενέργειας Λαμβάνοντας υπ όψη τις υποθέσεις που εξετάστηκαν προηγουμένως, η πρωτογενής κατανάλωση ενέργειας, όπως προκύπτει σύμφωνα με το Σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης, φαίνεται στο Σχήμα.. Σε σύγκριση με το Σενάριο Αναφοράς, η συνολική ενεργειακή ζήτηση θα μειωθεί κατά % το. Περίπου το 8% της υπόλοιπης ζήτησης θα καλύπτεται από ΑΠΕ. Πρέπει να σημειωθεί ότι λόγω της μεθόδου εξοικονόμησης που χρησιμοποιείται για τον υπολογισμό της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας, που αξιώνει ότι η ποσότητα της παραγωγής ενέργειας από υδροηλεκτρική, αιολική, ηλιακή και γεωθερμική ενέργεια ισούται με την κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας, το μερίδιο των ανανεώσιμων μοιάζει να είναι μικρότερο από την πραγματική σπουδαιότητά τους ως πηγή ενέργειας. Σχήμα.: Ελλάδα: εξέλιξη της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας στα δύο σενάρια ( ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ = ΜΕΙΩΣΗ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ),8,,,, 8 PJ/έτος ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΠΟ ΑΠΕ ΚΥΜΑΤΙΚΗ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ ΗΛΙΑΚΗ ΒΙΟΜΑΖΑ ΑΙΟΛΙΚΗ ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΑΝΘΡΑΚΑΣ ΠΥΡΗΝΙΚΑ Ελλάδα: εξέλιξη των εκπομπών CO Ενώ οι σχετιζόμενες με την ενέργεια εκπομπές CO στην Ελλάδα θα αυξηθούν κατά % σύμφωνα με το Σενάριο Αναφοράς μέχρι το και επομένως απέχουν πολύ από ένα μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης, σύμφωνα με το Σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης οι εκπομπές CO θα μειωθούν από τα εκατ. τόνους το στα εκατ. τόνους το. Οι ετήσιες κατά κεφαλήν εκπομπές θα μειωθούν από τους 9, τόνους στους, τόνους. Λόγω της σταδιακής κατάργησης των λιγνιτικών μονάδων και της μειωμένης ζήτησης ηλεκτρισμού, οι εκπομπές CO θα μειωθούν στον ενεργειακό τομέα σε σημαντικό βαθμό. Τα οφέλη από την εξοικονόμηση, η αυξημένη χρήση ανανεώσιμου ηλεκτρισμού στα οχήματα και η περιορισμένη χρήση βιώσιμων βιοκαυσίμων θα μειώσουν τις εκπομπές CO στον τομέα των μεταφορών κατά 8%. Ο τομέας των μεταφορών θα αποτελέσει τη μεγαλύτερη πηγή εκπομπών CO στην Ελλάδα, με μερίδιο % επί του συνόλου των εκπομπών το. Σχήμα.: Ελλάδα: εξέλιξη των εκπομπών CO ανά τομέα στο σενάριο της ενεργειακής επανάστασης ( ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ = ΜΕΙΩΣΗ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ) 8 Εκ. τ/έτος EΕ EΕ EΕ EΕ EΕ EΕ ΜΕΤΡΑ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΕ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΑΛΛΟΙ ΤΟΜΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗ

37 Η κλιματική και ενεργειακή πολιτική της Ελλάδας «πρέπει να πάρουμε σοβαρά υπόψη μας την επιστημονική έρευνα. Ο χρόνος που απομένει για να ανταποκριθούμε μικραίνει μέρα με τη μέρα» ΧΑΝΣ - ΧΕΡΤ ΠΟΤΤΕΡΙΝΓΚ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ M. Dietrich/dreamstime Κλιματική πολιτική Η Διακυβερνητική Επιτροπή για τις Κλιματικές Αλλαγές (IPCC) προβλέπει αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας στα επόμενα εκατό χρόνια έως και κατά, C, αύξηση το μέγεθος της οποίας θα εξαρτηθεί από τις δράσεις που θα αναλάβουμε για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Αυτή η αύξηση είναι ταχύτερη από οτιδήποτε έχουμε βιώσει στην ιστορία του ανθρώπου και δεν περιλαμβάνει την πολύ μεγάλη πιθανότητα να ενεργοποιηθούν «θετικές αναδράσεις», οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα επιπρόσθετες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και ακόμα μεγαλύτερη αύξηση της θερμοκρασίας. Ήδη βιώνουμε την επικίνδυνη αλλαγή του κλίματος. Από τους Ινουίτ στα βάθη του Βορρά μέχρι τους κατοίκους στις κοραλλιογενείς ατόλες του Ειρηνικού ωκεανού και στα δέλτα ποταμών στην Ασία και την Αφρική, οι άνθρωποι ήδη μαστίζονται από τις επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών. Εκατομμύρια άνθρωποι απειλούνται με αυξημένο κίνδυνο πείνας, ελονοσίας, πλημμυρών ή και λειψυδρίας. Ποτέ μέχρι σήμερα δεν αναγκάστηκε η ανθρωπότητα να αντιμετωπίσει μια τόσο μεγάλη περιβαλλοντική κρίση. Οι επιπτώσεις της μικρής έως μέτριας αύξησης της θερμοκρασίας περιλαμβάνουν: Άνοδο της στάθμης της θάλασσας λόγω της τήξης των παγετώνων και της θερμικής διαστολής των ωκεανών καθώς αυξάνεται η μέση παγκόσμια θερμοκρασία. Μαζικές απελευθερώσεις αερίων του θερμοκηπίου από την τήξη των παγωμένων εδαφών και το θάνατο των δασών, που επιταχύνουν την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας. Υψηλό κίνδυνο πιο ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως κύματα καύσωνα, ξηρασίες και πλημμύρες. Ήδη, τα κρούσματα ξηρασίας παγκοσμίως έχουν διπλασιαστεί κατά τα τελευταία χρόνια και περιοχές όπως η Νοτιοανατολική Ευρώπη μαστίζονται από ξηρασία την τελευταία δεκαετία. Απειλή για φυσικά συστήματα, μεταξύ των οποίων παγετώνες, κοραλλιογενείς ύφαλοι, μαγγρόβια βλάστηση, αλπικά οικοσυστήματα, αρκτικά και τροπικά δάση, λιβαδικοί υγροβιότοποι και γηγενείς βοσκότοποι. Αυξημένο κίνδυνο εξαφάνισης ειδών και απώλειας βιοποικιλότητας. Οι μεγαλύτερες επιπτώσεις θα σημειωθούν στις φτωχότερες χώρες στην υποσαχάρια Αφρική, τη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία, την περιοχή των Άνδεων στη Νότια Αμερική, καθώς και σε μικρά νησιά που έχουν τη μικρότερη δυνατότητα να προστατευτούν από τις αυξανόμενες ξηρασίες, την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, την εξάπλωση ασθενειών και τη μείωση της αγροτικής παραγωγής. Ωστόσο, από όλες τις ανεπτυγμένες περιοχές, η Ευρώπη και ειδικότερα η περιοχή της Μεσογείου, είναι από τις πιο ευάλωτες στις κλιματικές αλλαγές. Η Ευρώπη έχει μια μοναδική περιβαλλοντική ευπάθεια στην αλλαγή του κλίματος και μια οικονομία που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από ένα υγιές περιβάλλον. Αν δεν υπάρξουν άμεσες πολιτικές ενέργειες για να σταματήσουν οι κλιματικές αλλαγές και αν η μέση αύξηση της θερμοκρασίας ξεπεράσει τους C σε σύγκριση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, οι επιπτώσεις θα είναι καταστροφικές. Η υπερθέρμανση από τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου μπορεί να πυροδοτήσει την αμετάκλητη τήξη του στρώματος πάγου της Γροιλανδίας, αυξάνοντας έως και κατά επτά μέτρα τη στάθμη των θαλασσών. Νέα στοιχεία δείχνουν επίσης ότι ο ρυθμός απώλειας πάγου από μέρη της Ανταρκτικής σημαίνει ότι και οι δικοί της πάγοι διατρέχουν κίνδυνο τήξης. Η επιβράδυνση, μετατόπιση ή παύση του Ρεύματος του Κόλπου στον Ατλαντικό θα έχει δραματικές επιπτώσεις στην Ευρώπη και θα διαταράξει το παγκόσμιο ωκεάνιο κυκλοφορικό σύστημα. Μεγάλες απελευθερώσεις μεθανίου από την τήξη παγωμένων εδαφών και από τους ωκεανούς θα οδηγήσουν σε ραγδαίες αυξήσεις των συγκεντρώσεων του αερίου αυτού στην ατμόσφαιρα και σε περαιτέρω αύξηση της θερμοκρασίας. Υπάρχει σαφέστατα επιτακτική ανάγκη να μειώσουμε τις εκπομπές όσο το δυνατόν περισσότερο και όσο το δυνατόν ταχύτερα. Ο πολιτικός στόχος για την καταπολέμηση των κλιματικών αλλαγών πρέπει να είναι η διατήρηση της μέσης αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας όσο το δυνατόν χαμηλότερα από τους C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα. Δεδομένου ότι είμαστε ήδη δεσμευμένοι σε αυξήσεις της θερμοκρασίας κατά,8 C σε σύγκριση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, ο στόχος θα πρέπει να διασφαλίζει ότι οι εκπομπές θα σταθεροποιηθούν έως το και θα μειωθούν στα σημερινά επίπεδα έως το. Για το λόγο αυτό τα ανεπτυγμένα κράτη θα πρέπει να μειώσουν τις εκπομπές τους τουλάχιστον κατά % έως το. 7 7

38 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Πολιτική για το κλίμα & την ενέργεια κλιματική πολιτική Το Πρωτόκολλο του Κιότο Αναγνωρίζοντας αυτές τις απειλές, οι χώρες που υπέγραψαν τη Σύμβαση-Πλαίσιο του 99 του ΟΗΕ για την Αλλαγή του Κλίματος έκαναν ένα βήμα παραπάνω υπογράφοντας και το Πρωτόκολλο του Κιότο το 997. Το Πρωτόκολλο τέθηκε επιτέλους σε ισχύ στις αρχές του και χώρες-μέλη του συνεδριάζουν δύο φορές το χρόνο για να διαπραγματευτούν περαιτέρω επεξεργασία και ανάπτυξη της συμφωνίας. Μόνο ένα μεγάλο βιομηχανικό κράτος, οι Ηνωμένες Πολιτείες, δεν έχει επικυρώσει ακόμη το Πρωτόκολλο του Κιότο. Το Πρωτόκολλο του Κιότο δεσμεύει τις χώρες που το υπέγραψαν να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά,% έως την περίοδο 8- σε σύγκριση με τα επίπεδα του 99. Αυτό έχει με τη σειρά του οδηγήσει στην υιοθέτηση μιας σειράς περιφερειακών και εθνικών στόχων μείωσης των εκπομπών. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, για παράδειγμα, η δέσμευση αφορά συνολική μείωση 8%. Προκειμένου να επιτύχει αυτόν τον στόχο, η Ε.Ε. έχει επίσης συμφωνήσει να αυξήσει το ποσοστό ανανεώσιμης ενέργειας από το % σε % έως το και σε % έως το. Αυτή τη στιγμή, οι χώρες του Πρωτοκόλλου του Κιότο διαπραγματεύονται τη δεύτερη φάση της συμφωνίας, που καλύπτει την περίοδο -7. Η Greenpeace ζητά να μειωθούν οι εκπομπές των βιομηχανικών χωρών κατά % σε σύγκριση με τα επίπεδα του 99 έως το (κατά τη δεύτερη περίοδο δεσμεύσεων), και κατά % έως το (τρίτη περίοδο δεσμεύσεων, 8-). Μόνο με αυτές τις περικοπές έχουμε εύλογη πιθανότητα να ανταποκριθούμε στο στόχο των C. Η αρχιτεκτονική του Πρωτοκόλλου του Κιότο στηρίζεται θεμελιωδώς σε νομικά δεσμευτικές υποχρεώσεις μείωσης των εκπομπών. Για να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι, οι εκπομπές CO μετατρέπονται σε αγαθό που μπορεί να γίνει αντικείμενο εμπορίας. Ο στόχος είναι να ενθαρρυνθούν οι πιο οικονομικά αποδοτικές μειώσεις εκπομπών, καθιστώντας με τη σειρά τους εφικτές τις απαραίτητες επενδύσεις σε καθαρές τεχνολογίες από τον ιδιωτικό τομέα για να λειτουργήσουν ως κινητήρια δύναμη μιας επανάστασης στην παραγωγή ενέργειας. Όμως ο χρόνος για τις διαπραγματεύσεις εξαντλείται. Οι χώρες που υπέγραψαν, συμφώνησαν μια εντολή διαπραγμάτευσης, γνωστή ως Σχέδιο Δράσης του Μπαλί, το Δεκέμβριο του 7, όμως πρέπει να ολοκληρώσουν αυτές τις διαπραγματεύσεις με μια τελική συμφωνία για τη δεύτερη περίοδο δεσμεύσεων του Κιότο το αργότερο έως τη Σύνοδο της Κοπεγχάγης το Δεκέμβριο του 9. Τα προνοητικά κράτη μπορούν να προλάβουν τις εξελίξεις εφαρμόζοντας ισχυρούς εγχώριους στόχους τώρα, δημιουργώντας τις βάσεις βιομηχανίας και δεξιοτήτων που θα κάνουν πραγματικότητα τη μετάβαση σε μια κοινωνία χαμηλής έντασης άνθρακα, και να παράσχουν έτσι μια ισχυρή πλατφόρμα από την οποία θα διαπραγματευτούν τη δεύτερη περίοδο δεσμεύσεων. Η ελληνική ενεργειακή πολιτική σε ευρωπαϊκό πλαίσιο Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ισχυριστεί πολλές φορές ότι κατέχει ηγετικό ρόλο στην αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών και έχει δεσμευτεί να διατηρήσει την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κάτω από το επικίνδυνο επίπεδο των C. Για να ηγηθούν πραγματικά στην Ενεργειακή Επανάσταση που απαιτείται στον αγώνα κατά της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας, η Ελλάδα καθώς και οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να δώσουν το παράδειγμα μέσω μιας μετάβασης προς ένα καθαρό και βιώσιμο ενεργειακό σύστημα. Το Σενάριο της Ενεργειακής Επανάστασης αποδεικνύει ότι αυτό είναι απολύτως εφικτό. Η πραγμάτωσή του όχι μόνο θα επέτρεπε σημαντικές μειώσεις εκπομπών όπως απαιτείται, αλλά επίσης θα συνέβαλε στη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, στη δημιουργία χιλιάδων νέων θέσεων απασχόλησης υψηλής ποιότητας, την τεχνολογική πρόοδο, και θα καθιστούσε την Ευρώπη ηγέτιδα δύναμη στη βιομηχανία και την έρευνα. Όμως αυτό απαιτεί πρωτοβουλίες από τους πολιτικούς στην Ελλάδα και τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, και χρειάζεται να συμβεί ταχύτατα. Αυτή τη στιγμή, μια σειρά ελλείψεων στην αγορά ενέργειας εξακολουθεί να αποθαρρύνει τις επενδύσεις στις ΑΠΕ και την εξοικονόμηση ενέργειας που χρειάζονται για να οδηγηθεί η Ελλάδα σε ένα βιώσιμο ενεργειακό μοντέλο. Απαιτείται μια φιλόδοξη προσέγγιση για να αφαιρεθούν αυτά τα εμπόδια έτσι ώστε αφενός να μειωθεί η ζήτηση ενέργειας μέσω της πιο αποδοτικής χρήση της, αφετέρου να αντικατασταθούν τα ορυκτά καύσιμα από καθαρές και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η Ελλάδα πρέπει να δεσμευτεί σε ένα καθαρό ενεργειακό μέλλον, να ρυθμίσει την αγορά ενέργειας για να δημιουργήσει τις συνθήκες για ένα αειφόρο ενεργειακό σύστημα, τόσο από πλευράς προσφοράς, όσο και ζήτησης και να δώσει κίνητρα στις αρχές, τις επιχειρήσεις, τις βιομηχανίες και τους πολίτες για να επιλέξουν την εξοικονόμηση ενέργειας και τις ΑΠΕ. Η Greenpeace και το EREC προτείνουν οκτώ μέτρα που πρέπει να λάβουν η Ελλάδα, όπως και τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να κάνουν πραγματικότητα την Ενεργειακή Επανάσταση.. Υιοθέτηση αποτελεσματικών και φιλόδοξων στόχων μείωσης των εκπομπών με κριτήριο τον περιορισμό της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας κάτω από C.. Σταδιακή κατάργηση όλων των επιδοτήσεων και των άλλων μέτρων στήριξης για μη αποδοτικές και ρυπογόνες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής.. Δημιουργία και εφαρμογή ενός αποτελεσματικού συστήματος εμπορίας εκπομπών ρύπων βάσει της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει».. Θέσπιση αυστηρών και διαρκώς βελτιούμενων προδιαγραφών εξοικονόμησης ενέργειας.. Εφαρμογή νομικά δεσμευτικών στόχων για την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.. Κατάργηση των εμποδίων για την ανάπτυξη των ΑΠΕ και μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρισμού. 7. Δημιουργία-ανάπτυξη αγορών, εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση για τις τεχνολογίες ΑΠΕ και εξοικονόμησης ενέργειας. 8. Υποστήριξη καινοτομιών στην εξοικονόμηση ενέργειας, τα οχήματα χαμηλής έντασης άνθρακα και τις ΑΠΕ. 8

39 Οκτώ πολιτικά βήματα για την ενεργειακή επανάσταση. Υιοθέτηση αποτελεσματικών και φιλόδοξων στόχων μείωσης των εκπομπών με κριτήριο τον περιορισμό της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας κάτω από C. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη δεσμευτεί να διατηρήσει την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας όσο το δυνατόν χαμηλότερα από τους C σε σύγκριση με τα προβιομηχανικά επίπεδα. Με δεδομένο ότι τα χρονικά περιθώρια πλέον είναι εξαιρετικά περιορισμένα, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου παγκοσμίως θα πρέπει να σταθεροποιηθούν έως το και να επανέλθουν στα σημερινά επίπεδα έως το. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα υπόλοιπα ανεπτυγμένα κράτη, θα φέρουν το μεγαλύτερο βάρος μείωσης των εκπομπών έως το και για αυτό θα πρέπει να προχωρήσουν σε αντίστοιχες μειώσεις κατά % σε σύγκριση με τα επίπεδα του 99. Η Ελλάδα, μία από τις ελάχιστες χώρες της ΕΕ που είχαν δικαίωμα αύξησης των εκπομπών σύμφωνα με τον κοινοτικό καταμερισμό ευθυνών έως το, θα πρέπει τώρα να προβεί σε απόλυτες μειώσεις των εθνικών εκπομπών της έως το σε σύγκριση με τα επίπεδα του 99. Ειδικότερα, οι σχετικές με τον ενεργειακό τομέα εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (αποτελούν το 8% περίπου των συνολικών εθνικών εκπομπών) θα πρέπει να μειωθούν κατά τουλάχιστον % σε σύγκριση με τις αντίστοιχες εκπομπές του 99 (περίπου % σε σύγκριση με τα επίπεδα του ). Για να επιτευχθεί ο παραπάνω στόχος, η κατασκευή νέων λιγνιτικών και λιθανθρακικών μονάδων θα πρέπει να αποκλειστεί οριστικά και για πάντα. Υπολογίζεται ότι η κατασκευή νέων θερμοηλεκτρικών μονάδων στην Ελλάδα με καύσιμο λιγνίτη και λιθάνθρακα, θα αύξανε από μόνη της τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον %, ακυρώνοντας οριστικά τη δυνατότητα μείωσης των εκπομπών. Οι υπάρχουσες λιγνιτικές μονάδες θα πρέπει να καταργηθούν σταδιακά ξεκινώντας από τους παλιότερους και λιγότερο αποδοτικούς σταθμούς και να αντικατασταθούν από ΑΠΕ σε συνδυασμό με την εξοικονόμηση ενέργειας. Η χρήση φυσικού αερίου θα χρειαστεί να αναπτυχθεί προσωρινά έως το για να μειωθεί δραματικά στη συνέχεια. Επιπλέον, η χώρα μας θα πρέπει να συνδράμει στη χρηματοδότηση των αναπτυσσόμενων κρατών σε δράσεις προσαρμογής και μετριασμού. Εκτιμάται ότι η συμμετοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση των αναπτυσσόμενων κρατών ανέρχεται σε 8 εκατ. ετησίως έως το.. Σταδιακή κατάργηση όλων των επιδοτήσεων και των άλλων μέτρων στήριξης για μη αποδοτικές και ρυπογόνες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής. Τον Αύγουστο του 8, το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ (UNEP) ανέφερε ότι κάθε χρόνο παγκοσμίως γύρω στα $ δις ή,7% του παγκόσμιου ΑΕΠ δαπανάται σε ενεργειακές επιδοτήσεις. Η μερίδα του λέοντος χρησιμοποιείται για να μειωθεί τεχνητά η πραγματική τιμή των ορυκτών καυσίμων ή της πυρηνικής ενέργειας. Αυτές οι επιδοτήσεις καθιστούν λιγότερο ελκυστική την εξοικονόμηση ενέργειας, περιθωριοποιούν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην αγορά και στηρίζουν μη ανταγωνιστικές και μη αποδοτικές τεχνολογίες και καύσιμα. Η κατάργηση αυτών των επιδοτήσεων, σύμφωνα με το UNEP, θα συνέβαλε επίσης στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως και κατά % ετησίως συνεισφέροντας παράλληλα,% στο παγκόσμιο ΑΕΠ. Πολλές από αυτές τις φαινομενικά καλοπροαίρετες επιδοτήσεις σπάνια έχουν οικονομικό νόημα και δεν αντιμετωπίζουν τη φτώχεια, διαψεύδοντας έτσι την ευρέως διαδεδομένη άποψη ότι αυτού του είδους οι επιδοτήσεις βοηθούν τους φτωχούς, αφού πολλά από αυτά τα συστήματα υποστήριξης τιμών ωφελούν τα πλουσιότερα τμήματα της κοινωνίας και όχι εκείνα με χαμηλά εισοδήματα. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα, μερικές χώρες έχουν αυξήσει τη χρηματοδότηση έρευνας και ανάπτυξης για τις τεχνολογίες ορυκτών καυσίμων, με την ελπίδα να προαγάγουν την τεχνολογία δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα. Η δαπάνη χρημάτων στη δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα εκτρέπει την επειγόντως αναγκαία χρηματοδότηση από τις λύσεις ανανεώσιμης ενέργειας για την κλιματική κρίση. Ακόμη και αν υποτεθεί ότι σε κάποιο στάδιο η αποθήκευση άνθρακα θα γίνει τεχνικά εφικτή, εμπορικά βιώσιμη, ικανή για μακροπρόθεσμη αποθήκευση και περιβαλλοντικά ασφαλής, ακόμη και τότε θα είχε μόνο περιορισμένο αντίκτυπο στις μειώσεις των εκπομπών και θα ερχόταν με υψηλό κόστος. Η κατάργηση αυτών των επιδοτήσεων στα ορυκτά καύσιμα και την πυρηνική ενέργεια και η διοχέτευση αυτών των σημαντικών χρηματορροών προς επενδύσεις στην εξοικονόμηση ενέργειας και τις ΑΠΕ θα προσδώσει συνέπεια και συνοχή στις κυβερνητικές πολιτικές και θα επιτρέψει να ενσωματωθούν στις τιμές τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά κόστη. Στην Ελλάδα, η επί δεκαετίες επιδότηση του λιγνίτη έχει διαμορφώσει ένα ενεργειακό κατεστημένο, στο οποίο καμία ενεργειακή τεχνολογία δεν μπορεί να ανταγωνιστεί το πιο ρυπογόνο καύσιμο στον πλανήτη, αν δεν επιδοτηθεί. Το επιχείρημα της φθηνής λιγνιτικής κιλοβατώρας καταρρίπτεται αν συνυπολογιστεί σε αυτήν το εξωτερικό κόστος από την καταστροφή των τοπικών οικοσυστημάτων, τις επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, τις απώλειες σε χρόνο εργασίας και φυσικά την καταστροφή του κλίματος. Η ενσωμάτωση του εξωτερικού κόστους και η επιβολή πράσινης φορολογίας στη χρήση ορυκτών καυσίμων βάσει της αρχής ο ρυπαίνων πληρώνει θα αποτελέσει ουσιαστικό κίνητρο για τη σταδιακή μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων, τον εξορθολογισμό της παραγωγής και κατανάλωσης ενέργειας και τη μετάβαση σε ένα ενεργειακό μοντέλο που θα στηρίζεται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Παρά την ανακοίνωση της κυβέρνησης για ακύρωση της κατασκευής λιθανθρακικών μονάδων, σχεδιάζεται η κατασκευή νέων λιγνιτικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής στη ΒΔ Μακεδονία. Εκτός από την προφανή περιβαλλοντική επιβάρυνση που συνεπάγεται η λειτουργία των εν λόγω σταθμών για τις επόμενες δεκαετίες, η διατήρηση ενός συγκεντρωτικού ενεργειακού συστήματος που στηρίζεται σε μεγάλους θερμοηλεκτρικούς σταθμούς, καθιστά ανέφικτη τη μαζική διείσδυση των ΑΠΕ. Οι λιγνιτικοί σταθμοί προκειμένου να αποσβέσουν την επένδυσή τους, θα πρέπει να λειτουργούν τουλάχιστον. 7. ώρες το χρόνο, αποκλείοντας τη διείσδυση των εκ των πραγμάτων- πιο ευέλικτων μονάδων ΑΠΕ. 9 Πολιτική για το κλίμα & την ενέργεια κλιματική πολιτική

40 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Πολιτική για το κλίμα & την ενέργεια κλιματική πολιτική. Δημιουργία και εφαρμογή ενός αποτελεσματικού συστήματος εμπορίας εκπομπών ρύπων βάσει της αρχής ο ρυπαίνων πληρώνει. Για να ενσωματωθούν στην τιμή της ενέργειας οι επιπτώσεις της παραγωγής της στο κλίμα, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επιλέξει το Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών (ETS), που θέτει ανώτατα όρια στις συνολικές, εθνικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από διάφορους τομείς και επιτρέπει στους συμμετέχοντες στο σύστημα να εμπορεύονται μεταξύ τους τις πιστώσεις ρύπανσης. Όμως μέχρι στιγμής το ETS της Ε.Ε. δεν έχει κατορθώσει να αντικατοπτρίσει επαρκώς τα κόστη των διαφόρων τεχνολογιών που βασίζονται στα ορυκτά καύσιμα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η περίοδος 7 όταν τα ευρωπαϊκά κράτη μέλη στο πλαίσιο των Εθνικών Σχεδίων Κατανομής Δικαιωμάτων Ρύπανσης (National Allocation Plans, NAP) κατένειμαν στις υπόχρεες εγκαταστάσεις σημαντικά υψηλότερα δικαιώματα ρύπανσης σε σύγκριση με αυτά που πραγματικά χρειάζονταν, με αποτέλεσμα τον καταποντισμό της τιμής του διοξειδίου του άνθρακα. Για το λόγο αυτό κρίνεται επιτακτική η ανάγκη να διορθωθούν τα ελαττώματα του συστήματος. Το ETS θα πρέπει να ορίσει ανώτατα όρια που να συνάδουν με τον απώτερο στόχο της συγκράτησης της αύξησης της θερμοκρασίας κάτω από C και να απαιτεί μείωση των εθνικών, εγχώριων εκπομπών της Ε.Ε. κατά τουλάχιστον % μέχρι το σε σύγκριση με τα επίπεδα του 99. Αυτές οι εσωτερικές μειώσεις δεν πρέπει να αντισταθμίζονται με επενδύσεις εκτός Ε.Ε. (αγοράζοντας δικαιώματα από το εξωτερικό). Αντιθέτως, τα εξωτερικά δικαιώματα υψηλής ποιότητας πρέπει να αποτελούν μόνο μέρος ενός πλαισίου δεσμευτικής υποστήριξης επιπρόσθετων μειώσεων εκπομπών για τις αναπτυσσόμενες χώρες. Για να δοθούν τα σωστά μηνύματα στην αγορά και να δημιουργηθεί το οικονομικό κίνητρο για τη μετάβαση σε ένα ενεργειακό μοντέλο που θα στηρίζεται στις ΑΠΕ, πρέπει να δημοπρατείται το σύνολο των δικαιωμάτων ρύπανσης στο πλαίσιο του Συστήματος Εμπορίας Εκπομπών. Η δημοπράτηση μειώνει το συνολικό κόστος για την Ευρώπη, διότι αποτελεί την οικονομικά αποδοτικότερη μέθοδο κατανομής, εξαλείφοντας τα αδικαιολόγητα κέρδη από δωρεάν δικαιώματα. Παράλληλα, ενθαρρύνει τις εταιρείες να κρίνουν με σοβαρότητα πόσα δικαιώματα χρειάζονται, και ενισχύει το κίνητρο για να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και να επενδύσουν σε καθαρές και αποδοτικές τεχνολογίες. Τα έσοδα των δημοπρατήσεων πρέπει να επενδυθούν σε φιλικά προς το περιβάλλον προγράμματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και εξοικονόμησης ενέργειας, τόσο μέσα στην Ε.Ε. όσο και -τουλάχιστον κατά %- σε αναπτυσσόμενες χώρες για να υποστηριχθεί ο μετριασμός των κλιματικών αλλαγών και η προσαρμογή σε αυτές. Η δημοσίευση των επαληθευμένων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου των υπόχρεων εγκαταστάσεων για το 8 στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Κατανομής Δικαιωμάτων Εκπομπών Ρύπανσης απέδειξε ότι οι πιο ρυπογόνες επιχειρήσεις στην Ελλάδα δεν έχουν καμία στρατηγική μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αποτελεί η ΔΕΗ, η οποία για το 8 υπερέβη κατά σχεδόν 8% τα συνολικά δικαιώματα ρύπανσης που της αναλογούν. Η υπέρβαση αυτή κόστισε στη ΔΕΗ επιπλέον 8, εκατ. σε αγορά δικαιωμάτων ρύπανσης. Με δεδομένο ότι από το οι εγκαταστάσεις ηλεκτροπαραγωγής στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας) θα πρέπει να αγοράζουν δικαιώματα για το % των εκπομπών τους, υπολογίζεται ότι η ΔΕΗ θα επιβαρύνεται επιπλέον κατά,, δις ετησίως. Μία τέτοια προοπτική θα έχει καταστροφικές επιπτώσεις για την εθνική οικονομία και κατ επέκταση για τους Έλληνες πολίτες. Για το λόγο αυτό η ΔΕΗ, όπως και οι υπόλοιπες υπόχρεες εγκαταστάσεις θα πρέπει έως το να μειώσουν δραματικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Η επιθετική προώθηση των ΑΠΕ σε συνδυασμό με την εξοικονόμηση ενέργειας και ο τερματισμός της λειτουργίας των συμβατικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής θα επιφέρουν όχι μόνο περιβαλλοντικά, αλλά και τεράστια οικονομικά οφέλη.. Θέσπιση αυστηρών και διαρκώς βελτιούμενων προδιαγραφών εξοικονόμησης ενέργειας. Οι αποφασιστικές πολιτικές που στοχεύουν στην εξοικονόμηση ενέργειας θα έχουν ζωτική σημασία προκειμένου να μπει η Ελλάδα σε έναν δρόμο καθαρής ενέργειας. Είναι επιτακτική ανάγκη η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα Κράτη-Μέλη της να αφοσιωθούν στον διακηρυγμένο στόχο τους για εξοικονόμηση ενέργειας κατά % έως το ως δεσμευτικό στόχο. Σύμφωνα με τις έρευνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η εξοικονόμηση ενέργειας κατά % σε σύγκριση με τον συνηθισμένο τρόπο λειτουργίας θα μπορούσε να εξοικονομήσει περισσότερα από δις κάθε χρόνο μέχρι. ανά νοικοκυριό ετησίως μειώνοντας παράλληλα τις εκπομπές κατά 78 εκατομμύρια τόνους ετησίως έως το. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να δεσμευτεί σε αυστηρές και υποχρεωτικές προδιαγραφές εξοικονόμησης ενέργειας για όλες τις ενεργοβόρες οικιακές συσκευές και να καταργήσει σταδιακά τις πιο σπάταλες ενεργειακά, όπως οι λαμπτήρες πυρακτώσεως ή οι τεχνολογίες αναμονής (stand-by). Αυτές οι προδιαγραφές πρέπει να βελτιώνονται με τον καιρό και να προσαρμόζονται στην τεχνολογική καινοτομία. Όσον αφορά στον κτιριακό τομέα, αυστηροί συντελεστές δόμησης πρέπει να καθορίζουν μέγιστα επίπεδα για την ετήσια ενεργειακή κατανάλωση και να διασφαλίζουν επίπεδα συμμόρφωσης και επιδόσεων για μείζονα στοιχεία του κτιριακού κελύφους και του εξοπλισμού, τόσο στα νέα, όσο και στα υπάρχοντα κτίρια. Η Ελλάδα δυστυχώς είναι πίσω σε αυτό το ζήτημα καθώς εναρμόνισε τη νομοθεσία της με τη σχετική κοινοτική Οδηγία (/9/ΕΚ) με σημαντική καθυστέρηση, ενώ ο εν λόγω Κανονισμός για την ενεργειακή επιθεώρηση και πιστοποίηση των κτιρίων (ΚΕΝΑΚ) ακόμα δεν έχει τεθεί σε εφαρμογή (Απρίλιος 9). Σύμφωνα πάντως με το προσχέδιο του Κανονισμού, οι προτεινόμενοι συντελεστές του ΚΕΝΑΚ είναι ελάχιστα βελτιωμένοι σε σχέση με την σημερινή κατάσταση, ενώ υπολείπονται σημαντικά από τα επίπεδα, στα οποία μεγιστοποιείται το κέρδος από την εξοικονόμηση ενέργειας. Πρόκειται για μία λανθασμένη πρακτική, αφού σύμφωνα και με την αναδιατύπωση της Κοινοτικής Οδηγίας /9/ΕΚ τα κράτη μέλη οφείλουν να θέτουν αυστηρότερους συντελεστές κοντά στα επίπεδα όπου μεγιστοποιείται το κέρδος. Ένα θετικό βήμα πάντως, είναι τα οικονομικά κίνητρα που ανακοίνωσε το Υπουργείο Ανάπτυξης όπως άμεσες ή έμμεσες επιδοτήσεις και φοροαπαλλαγές προς τους πολίτες για μία σειρά από παρεμβάσεις σε EUROPEAN COMMISSION GREEN PAPER ENERGY EFFICIENCY - DOING MORE WITH LESS, COM () FINAL, JUNE,.

41 κτίρια, που στοχεύουν στη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας, συμπεριλαμβανομένων και μικρών εφαρμογών ΑΠΕ. Τα μέτρα αυτά αναμένεται να βοηθήσουν σημαντικά στη βελτίωση του κτιριακού αποθέματος της χώρας και ειδικότερα των παλαιών κτιρίων. Θα πρέπει όμως και ο δημόσιος τομέας να επιδείξει ηγετικό ρόλο και να προχωρήσει άμεσα σε παρεμβάσεις στα δημόσια κτίρια. Επιπλέον, θα πρέπει να καταστεί υποχρεωτική η χρήση συστημάτων ΑΠΕ τουλάχιστον σε όλα τα δημόσια κτίρια. Σε κοινή υπουργική απόφαση (Ιούνιος 8) για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων του δημοσίου τομέα, επιβάλλεται υποχρεωτικά η χρήση φυσικού αερίου για θέρμανση όπου είναι εφικτό, ενώ δε συμβαίνει το ίδιο με τις ΑΠΕ. Στον τομέα των μεταφορών, η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι εθνικές κυβερνήσεις πρέπει να ρυθμίσουν αυστηρά την απόδοση των επιβατικών αυτοκινήτων και άλλων οχημάτων μεταφοράς. Για τα επιβατικά αυτοκίνητα, οι εκπομπές δεν πρέπει να ξεπερνούν τα 8 gr/km έως το, επιδιώκοντας παράλληλα περαιτέρω μειώσεις μετά από αυτό το χρονικό σημείο. Δυστυχώς και στην Ελλάδα οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τον τομέα των μεταφορών αυξάνονται ταχύτατα. Κάθε χρόνο στην Ελλάδα κυκλοφορούν.. νέα επιβατικά αυτοκίνητα, ενώ οι κυβερνήσεις ενθαρρύνουν περισσότερο παρά αποτρέπουν τη χρήση ιδιωτικής χρήσης οχημάτων στα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας. Η κατασκευή περισσότερων και μεγαλύτερων δρόμων σε αντίθεση με το ελλιπές δίκτυο συγκοινωνιών, η παντελής έλλειψη περιαστικού πρασίνου και η απαξίωση του σιδηροδρομικού δικτύου, απέχουν κατά πολύ από το όραμα της Ενεργειακής Επανάστασης. Η μαζική ανάπτυξη και ο εκσυγχρονισμός των μέσων συλλογικής μεταφοράς και η εφαρμογή αποτρεπτικών μέτρων, όπως ο πράσινος δακτύλιος και η φορολόγηση των οχημάτων ανάλογα με τις περιβαλλοντικές τους επιδόσεις, είναι μέτρα που μπορούν να συμβάλλουν στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και να τονώσουν παράλληλα την εθνική οικονομία.. Εφαρμογή νομικά δεσμευτικών στόχων για την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Οι ηγέτες της Ε.Ε. έχουν ήδη υιοθετήσει έναν δεσμευτικό στόχο % για το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην τελική κατανάλωση ενέργειας έως το, συμβάλλοντας αποφασιστικά στη δημιουργία ενός ασφαλούς και σταθερού επενδυτικού περιβάλλοντος. Αυτός ο στόχος, καθώς και ο επιμερισμός του σε εθνικούς στόχους ΑΠΕ (8% για την Ελλάδα), πρέπει να υποστηριχθούν από δεσμευτικούς ενδιάμεσους στόχους, καθώς και από ειδικότερους στόχους ανά τομέα για την ανανεώσιμη ενέργεια στην ηλεκτροπαραγωγή, τη θέρμανση & ψύξη και τις μεταφορές. Προκειμένου να υλοποιηθεί η συμμετοχή των ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας κατά 8%, η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να εφαρμόσει αποτελεσματικές πολιτικές στήριξης για να αντισταθμίσει τα ελαττώματα της αγοράς και να βοηθήσει τις ώριμες ανανεώσιμες ενεργειακές τεχνολογίες να αναπτυχθούν πλήρως. Η εισαγωγή πολιτικών υποστήριξης είναι μια πρακτική πολιτική λύση για να αναγνωριστεί ότι, βραχυπρόθεσμα, δεν υπάρχουν επαρκείς τρόποι να ενσωματωθεί πλήρως η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει». Επίσης, οι πολιτικές υποστήριξης για τις ΑΠΕ βοηθούν αυτές τις τεχνολογίες να γίνουν ανταγωνιστικές σε σύγκριση με την ενέργεια από ορυκτά καύσιμα και την πυρηνική ενέργεια που κατάφεραν να ωριμάσουν μέσα σε δεκαετίες κρατικών επιδοτήσεων και προστασίας σε μονοπωλιακές δομές της αγοράς. Στον τομέα του ηλεκτρισμού, δύο τύποι κινήτρων μπορούν να εντοπιστούν ως τα κύρια εργαλεία για να προαχθεί η ανάπτυξη της ανανεώσιμης ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτά είναι τα συστήματα σταθερής τιμής, όπου η κυβέρνηση καθορίζει την τιμή του ηλεκτρισμού που καταβάλλεται στον παραγωγό και αφήνει την αγορά να καθορίσει την ποσότητα (τα λεγόμενα συστήματα feed-in και συστήματα πριμοδότησης) και τα συστήματα ανανεώσιμων ποσοστώσεων ή εμπορεύσιμων πράσινων πιστοποιητικών (TGC), όπου η κυβέρνηση υπαγορεύει την ποσότητα της ανανεώσιμης ενέργειας που πρέπει να παρέχει μια εταιρεία ηλεκτρισμού και αφήνει στην αγορά να καθορίσει την τιμή. Και τα δύο συστήματα δημιουργούν μια προστατευμένη αγορά σε ένα φόντο επιδοτούμενων, αποσβεσμένων, συμβατικών μονάδων παραγωγής ενέργειας, τα περιβαλλοντικά κόστη των οποίων δεν λαμβάνονται υπ όψη. Ο στόχος τους είναι να παράσχουν κίνητρα για τεχνολογικές βελτιώσεις και μειώσεις κόστους, οδηγώντας σε φτηνότερες ΑΠΕ που μπορούν να ανταγωνιστούν τις συμβατικές πηγές στο μέλλον. Η εμπειρία από τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη αποδεικνύει ότι η ουσιαστική ανάπτυξη των ΑΠΕ απαιτεί σταθερό και ασφαλές επενδυτικό περιβάλλον. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να ενισχυθεί η τιμή πώλησης της παραγόμενης ανανεώσιμης ενέργειας και να αναπροσαρμόζεται κάθε χρόνο. Η Ελλάδα, από το 99 (Ν./9) και στη συνέχεια το (Ν.8/) έχει θεσμοθετήσει έναν τέτοιο μηχανισμό υποστήριξης. Δυστυχώς όμως, η αισιοδοξία που προκάλεσε η ψήφιση των νόμων αυτών, δε συνοδεύτηκε από την προσδοκώμενη ανάπτυξη των ΑΠΕ, καθώς η νέα εγκατεστημένη ισχύς ΑΠΕ δεν ξεπέρασε ποτέ μέχρι σήμερα τα MW ετησίως. Οι κυριότερες αιτίες ήταν τα οικονομικά αντικίνητρα που προέκυψαν από ασάφειες και παρερμηνείες του νόμου, οι χρονοβόρες και δαιδαλώδεις αδειοδοτικές διαδικασίες και η αδυναμία της διοίκησης να ανταπεξέλθει στο πολύ μεγάλο επενδυτικό ενδιαφέρον που ξέσπασε αμέσως μετά την ψήφιση των νόμων. Δυστυχώς, η Ελλάδα ανήκει στα λίγα ευρωπαϊκά κράτη, τα οποία δε θα πλησιάσουν καν το στόχο που θέτει η Οδηγία /77 για συμμετοχή των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή σε ποσοστό,% έως το. Η νέα ευρωπαϊκή νομοθεσία που θέτει για την Ελλάδα στόχο συμμετοχής των ΑΠΕ σε ποσοστό 8% στην τελική κατανάλωση ενέργειας έως το, αποτελεί ευκαιρία όχι μόνο για να καλύψουμε το χαμένο έδαφος, αλλά και για να συμβάλλουμε αποφασιστικά στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και την ενίσχυση της εθνικής ανταγωνιστικότητας. Για την Ελλάδα, το μεγάλο στοίχημα είναι η δημιουργία και η εφαρμογή ενός Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας όπως επιτάσσει η νέα ευρωπαϊκή νομοθεσία- το οποίο θα προβλέπει φιλόδοξους στόχους για την ανάπτυξη των ΑΠΕ στους τομείς της ηλεκτροπαραγωγής και της θέρμανσης-ψύξης. Η Ενεργειακή Επανάσταση αποδεικνύει ότι σε συνδυασμό με την εξοικονόμηση ενέργειας και τη σταδιακή απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, η διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην ηλεκτροπαραγωγή σε ποσοστό % έως το είναι τεχνικά εφικτή. Με τα σημερινά δεδομένα σε τεχνικό επίπεδο (πχ δίκτυα), το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας θα πρέπει να προβλέπει διείσδυση των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή σε ποσοστό τουλάχιστον % ως το, ενώ θα πρέπει να αναλάβει την υλοποίηση όλων των απαραίτητων αλλαγών που θα επιτρέπουν τη διείσδυση των ΑΠΕ στο βαθμό που απαιτεί η Ενεργειακή Επανάσταση. Πολιτική για το κλίμα & την ενέργεια κλιματική πολιτική

42 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Πολιτική για το κλίμα & την ενέργεια κλιματική πολιτική Επιπλέον, το Εθνικό Σχέδιο Δράσης θα πρέπει να προβλέπει και να περιγράφει με σαφήνεια όλες τις διαρθρωτικές αλλαγές και τα κίνητρα που απαιτούνται για να υλοποιηθεί η ανάπτυξη των ΑΠΕ όχι σε αυτό το ποσοστό, αλλά στα επίπεδα που επιτάσσει η Ενεργειακή Επανάσταση. Στα πιθανά εργαλεία για την υποστήριξη των ΑΠΕ στη θέρμανση και την ψύξη συγκαταλέγεται η υποχρέωση, που καθιερώνει ότι ένα ορισμένο μερίδιο της ψύξης ή της θέρμανσης στα νέα και τα υπάρχοντα κτίρια πρέπει να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Αυτή η πολιτική έχει εφαρμοστεί με επιτυχία στην Ισπανία, για παράδειγμα. Για να εξασφαλιστεί η εισαγωγή των ΑΠΕ στην ψύξη και τη θέρμανση, η οποία έχει για μεγάλο διάστημα αγνοηθεί, αυτό το μοντέλο πρέπει να εφαρμοστεί και στην Ελλάδα. Οι επιδοτήσεις επενδύσεων και οι φοροαπαλλαγές είναι ανάμεσα στα επιπρόσθετα όργανα που είναι διαθέσιμα για να υποστηριχθούν οι ΑΠΕ στην ψύξη και τη θέρμανση, καθώς και στην ηλεκτροδότηση και τις μεταφορές. Πέρα από τα γενικά όργανα υποστήριξης που θα επιλεγούν, εκείνο που καθορίζει την επιτυχία τους είναι ο λεπτομερής σχεδιασμός των μηχανισμών, σε συνδυασμό με άλλα μέτρα.. Κατάργηση των εμποδίων για την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρισμού. Απαιτούνται ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις στον ενεργειακό τομέα για να αναπτυχθούν οι τεχνολογίες ΑΠΕ σε μεγαλύτερη κλίμακα. Οι περίπλοκες και χρονοβόρες διαδικασίες αδειοδότησης και τα γραφειοκρατικά εμπόδια συνιστούν ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι παραγωγοί ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε πολλές χώρες. Αυτό είναι ιδιαίτερα αληθές για την Ελλάδα, η οποία σύμφωνα με μελέτη του γερμανικού Ινστιτούτου Fraunhofer για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Ιούνιος 7), κατέταξε την Ελλάδα στη η χειρότερη θέση (μετά την Ουγγαρία) μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών σε ό,τι αφορά στη γραφειοκρατία που ταλαιπωρεί τις επενδύσεις σε ΑΠΕ. Η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να προτείνει λεπτομερείς διαδικαστικές οδηγίες για να ενισχύσει την υπάρχουσα νομοθεσία και να εξασφαλίσει απλές και διαφανείς διαδικασίες εξουσιοδότησης και αδειοδότησης, περιλαμβανομένων αυστηρώς τηρουμένων, αλλά και χρονικά συμπτυγμένων προθεσμιών. Η καθιέρωση της αδειοδοτικής διαδικασίας μίας στάσης (one stop shop) θα μειώσει χρονικά και θα απλοποιήσει την αδειοδοτική διαδικασία. Παράλληλα, θα πρέπει να μειωθεί στο απολύτως αναγκαίο ο αριθμός των αρμοδίων αρχών και φορέων, οι οποίοι θα πρέπει να φέρουν γνώμη επί αυστηρώς προκαθορισμένων ζητημάτων. Επιπλέον όμως απαιτούνται πιο θεμελιώδεις αλλαγές στην αγορά ενέργειας. Μετά από δεκαετίες κρατικών επιδοτήσεων των συμβατικών πηγών ενέργειας, όλες οι πρακτικές διαχείρισης και οι τεχνικές προδιαγραφές του δικτύου, της μεταφοράς και των μέτρων ρύθμισης της συμφόρησης έχουν αναπτυχθεί έτσι ώστε να εξυπηρετούν τη συγκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας από ορυκτά καύσιμα. Οι τεχνολογίες αποκεντρωμένης ανανεώσιμης ενέργειας πρέπει τώρα να εισβάλουν σε αυτές τις ήδη ανεπτυγμένες συνθήκες αγοράς. Πρέπει να ιδρυθεί μια ευρωπαϊκή ρυθμιστική αρχή για την ενέργεια. Τόσο η ευρωπαϊκή, όσο και οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές πρέπει να είναι αρκούντως ισχυρές ώστε να καλλιεργήσουν την ανάπτυξη μιας ευέλικτης και διασυνδεδεμένης ευρωπαϊκής αγοράς και να εξασφαλίσουν δίκαιες συνθήκες. Πρέπει να καθιερωθούν αποτελεσματικοί κανόνες για να ξεπεραστούν οι ιστορικά ανεπτυγμένες κεντρικές δικτυακές δομές, να εξασφαλιστεί η σύνδεση στο δίκτυο για τις εγκαταστάσεις ΑΠΕ, καθώς και η απαραίτητη επέκταση του δικτύου για την ενσωμάτωση της παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας μικρής και μεγάλης κλίμακας. Αυτοί θα πρέπει επίσης να εισαγάγουν έξυπνους μετρητές για τα νοικοκυριά για να διευκολύνουν την ενεργό διαχείριση της ζήτησης. Τα κόστη ανάπτυξης του δικτύου για νέες εγκαταστάσεις, όπως αιολικά πάρκα, πρέπει να επιβαρύνουν τους διαχειριστές του δικτύου. Ως ένα σημαντικό βήμα που θα διευκολύνει τη μεταρρύθμιση της αγοράς ενέργειας, ιδίως στον τομέα του ηλεκτρισμού, η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να εξασφαλίσει την πλήρη ιδιοκτησιακή αποσύνδεση της διαχείρισης του δικτύου μεταφοράς από τις δραστηριότητες παραγωγής και προμήθειας. Αυτός είναι ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος για να εξασφαλιστεί δίκαιη πρόσβαση στην αγορά και να ξεπεραστούν οι υπάρχουσες πρακτικές διακρίσεων σε βάρος των νεοεισερχόμενων σε αυτήν, όπως είναι οι παραγωγοί ΑΠΕ. Για το λόγο αυτό ο Διαχειριστής του Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας θα πρέπει να είναι % ανεξάρτητος και ιδιοκτησιακά πλήρως διαχωρισμένος από τη ΔΕΗ. Σε αντίθετη περίπτωση και με δεδομένη την ιστορική απαξίωση των ΑΠΕ από τη ΔΕΗ, ελλοχεύει ο κίνδυνος το Σύστημα Μεταφοράς να αποκλείει τη διείσδυση των ΑΠΕ και να συνεχίζει να στηρίζεται σε κεντρικούς θερμοηλεκτρικούς σταθμούς παραγωγής ενέργειας. Σε κάθε περίπτωση όμως, το υπάρχον δίκτυο ακόμα και αν ενισχυθεί όπως έχει εξαγγείλει η κυβέρνηση αλλά και ο ΔΕΣΜΗΕ, δε θα μπορέσει να υποστηρίξει τη διείσδυση των ΑΠΕ στο βαθμό που απαιτείται, όχι μόνο από την Ενεργειακή Επανάσταση, αλλά ακόμα και σύμφωνα με τους στόχους που θέτει η Ευρωπαϊκή νομοθεσία. Εκτιμάται ότι με την εξαγγελθείσα μέχρι σήμερα αναβάθμιση και επέκταση των δικτύων μεταφοράς, θα είναι τεχνικά εφικτή η εγκατάσταση μόλις.. MW αιολικών πάρκων έως το, όταν απαιτείται σχεδόν η διπλάσια εγκατεστημένη ισχύς για το ίδιο έτος. Συνεπώς, απαιτείται η αναβάθμιση και η ενίσχυση των δικτύων μεταφοράς και η ενσωμάτωση έξυπνων δικτύων και μετρητών που θα εγγυώνται την απορρόφηση της παραγόμενης από ΑΠΕ ηλεκτρικής ενέργειας και την ασφάλεια του δικτύου. Επιπλέον, η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να προωθήσει την ανάπτυξη συμπαραγωγής θερμότητας και ηλεκτρισμού. Τα δίκτυα τηλεθέρμανσης αποτελούν προϋπόθεση για την αποδοτική χρήση μερικών ανανεώσιμων, όπως και συμβατικών πηγών ενέργειας. Στοχευμένες πολιτικές και οικονομικά κίνητρα πρέπει να ενθαρρύνουν τις επενδύσεις στη συνδυασμένη παραγωγή θερμότητας και ηλεκτρισμού και στην ανάπτυξη δικτύων τηλεθέρμανσης.

43 7. Δημιουργία-ανάπτυξη αγορών, εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση για τις τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και εξοικονόμησης ενέργειας. Τα ρυθμιστικά υποστηρικτικά μέτρα για την εξοικονόμηση ενέργειας και τις ΑΠΕ πρέπει να συμπληρωθούν από πολιτικές μετασχηματισμού της αγοράς που θα προάγουν τα ενεργειακά αποδοτικά προϊόντα και υπηρεσίες, και θα επιφέρουν μόνιμες αλλαγές στο ενεργειακό μας σύστημα, αλλά και τις καταναλωτικές συμπεριφορές των Ελλήνων πολιτών. Η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να υποχρεώσει τους κατασκευαστές και τους αρχιτέκτονες να εξετάζουν πάντοτε τη χρήση τεχνολογιών ανανεώσιμης ενέργειας, δικτύων τηλεθέρμανσης και αποδοτικής ενεργειακής διαχείρισης στο σχεδιασμό, την κατασκευή και την ανακαίνιση βιομηχανικών και οικιστικών περιοχών. Τα προγράμματα γενικής παιδείας και εκπαίδευσης για αρχιτέκτονες, οικοδόμους, εγκαταστάτες και προμηθευτές εξοπλισμού θέρμανσης, ψύξης και ηλεκτρισμού πρέπει να περιλαμβάνουν τεχνική διδασκαλία για τις επιλογές και τα μέτρα ΑΠΕ και εξοικονόμησης ενέργειας. Την ίδια στιγμή, οι ιδιοκτήτες των κατοικιών και οι ένοικοι πρέπει να γνωρίζουν επακριβώς την ενεργειακή κατανάλωση των κτιρίων, η οποία θα πρέπει να αποτυπώνεται σε ενεργειακά «πιστοποιητικά». Η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να αναπτύξει στρατηγικές και προγράμματα που θα στοχεύουν στην επιμόρφωση των αρχιτεκτόνων, των μηχανικών και των άλλων επαγγελματιών του κατασκευαστικού κλάδου, καθώς και των καταναλωτών σχετικά με τις ευκαιρίες εξοικονόμησης ενέργειας σε νέα και υπάρχοντα κτίρια. Ως μέρος αυτής της στρατηγικής οι κυβερνήσεις πρέπει να επενδύσουν στην περαιτέρω ανάπτυξη ενεργειακών μεσολαβητών και προγραμμάτων ενεργειακής απογραφής προκειμένου να βοηθήσουν τους επαγγελματίες και τους καταναλωτές να εντοπίσουν ευκαιρίες να βελτιώσουν και να αναβαθμίσουν την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων τους, καθώς και να χρησιμοποιήσουν τεχνολογίες ΑΠΕ για θέρμανση ή για την παραγωγή ηλεκτρισμού. Η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να εφαρμόσει άμεσα τον Κανονισμό Ενεργειακής Απόδοσης των Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ), υποστηρίζοντάς τον παράλληλα με ένα πιο ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο. Η θέσπιση αυστηρότερων συντελεστών στον ίδιο τον ΚΕΝΑΚ είναι ένα ζητούμενο, καθώς και η υποχρεωτική ελάχιστη εφαρμογή ΑΠΕ στα νέα κτίρια (π.χ. ηλιοθερμικά για κάλυψη των αναγκών ζεστού νερού) και ειδικότερα στα εμπορικά και δημόσια κτίρια. Η διαφορετική χρέωση ηλεκτρικής ενέργειας ανάλογα με την ποσότητα, το χρόνο και το είδος της κατανάλωσης είναι σωστά μέτρα, ειδικότερα όταν λαμβάνουν υπόψιν τις καθαρές τεχνολογίες (όπως π.χ. η χρήση γεωθερμικών αντλιών θερμότητας στα σπίτια). Τα οικονομικά κίνητρα του Υπουργείου Ανάπτυξης για παρεμβάσεις βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, η απλοποίηση των αδειοδοτικών διαδικασιών στα μικρά φωτοβολταϊκά (για οικιακή χρήση) καθώς και το βελτιωμένο θεσμικό πλαίσιο για την ομαλή λειτουργία της αγοράς Εταιριών Παροχής Ενεργειακών Υπηρεσιών (ΕΠΕΥ-ESCOs) είναι βήματα προς την σωστή κατεύθυνση. Ειδικά η αγορά για τις ΕΠΕΥ, σε συνδυασμό με τις υπηρεσίες ΧΑΤ (Χρηματοδότηση Από Τρίτους Third Party Financing), στην Ελλάδα βρίσκεται σε εμβρυακό στάδιο με σημαντικά περιθώρια ανάπτυξης και συνεισφοράς, τόσο στην ενεργειακή βελτίωση του κτιριακού αποθέματος, όσο και στην εξοικονόμηση επενδυτικών κεφαλαίων από πλευράς πολιτών αλλά και κράτους. Το μεγάλο πλεονέκτημα της ΧΑΤ, ότι δηλαδή δεν απαιτείται κεφάλαιο εκ μέρους του χρήστη, την καθιστά μία ιδιαίτερα ελκυστική επιλογή για τη βελτίωση των κτιρίων του δημόσιου τομέα και των ΟΤΑ. Οι δήμοι με αυτόν τον τρόπο, όχι μόνο θα μπορέσουν να κάνουν μείζονες παρεμβάσεις στο κτιριακό τους απόθεμα αλλά, μέσω του ίδιου μηχανισμού, θα μπορέσουν να βοηθήσουν και τους ενδιαφερόμενους δημότες να επωφεληθούν από το χρηματοδοτικό σχήμα. Ένας ακόμα τρόπος εύρεσης πόρων είναι και τα επονομαζόμενα «λευκά πιστοποιητικά». Πρόκειται για ένα μηχανισμό αγοράς, στον οποίο οι εταιρείες επιδοτούν έργα ανάλογα με το περιβαλλοντικό όφελος που αυτά προσφέρουν (αποτροπή εκπομπών CO ) με σκοπό τη χορήγηση «λευκών πιστοποιητικών», αντί δηλαδή της αγοράς των κλασσικών δικαιωμάτων εκπομπών CO. Τέλος, η επιδότηση μέρους του κόστους αγοράς νέων συσκευών υψηλής ενεργειακής κλάσης, αν και έχει θετικό αντίκτυπο, έχει ωστόσο περιορισμένη χρονική διάρκεια και αποτελεσματικότητα που εξαρτάται άμεσα από τη διαθεσιμότητα του δεδομένου εθνικού (ή ευρωπαϊκού) κονδυλίου. Αντίθετα, πιο παθητικά μέτρα όπως επιστροφές φόρου, φοροαπαλλαγές κ.α. μπορεί να έχουν έναν πιο μόνιμο χαρακτήρα, ενώ συνεισφέρουν στη διαμόρφωση και σταθεροποίηση μιας αγοράς βασισμένης σε ενεργειακά αποδοτικά προϊόντα. Τέλος, πρέπει οι εταιρείες παροχής ηλεκτρισμού να πληροφορούν τους καταναλωτές για τον τρόπο με τον οποίο παράγεται η ενέργεια που φτάνει σε αυτούς. Οι προμηθευτές ηλεκτρισμού πρέπει να δηλώνουν εμφανώς στον λογαριασμό, καθώς και στις διαφημιστικές εκστρατείες τους, το ενεργειακό τους μίγμα για την ηλεκτροπαραγωγή και τον περιβαλλοντικό του αντίκτυπο. 8. Υποστήριξη καινοτομιών στην εξοικονόμηση ενέργειας, τα οχήματα χαμηλού άνθρακα και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η καινοτομία θα καταστήσει ελκυστικότερη την Ενεργειακή Επανάσταση. Η άμεση κρατική υποστήριξη είναι συχνά απαραίτητη για να επιταχυνθεί η εξέλιξη βελτίωση - ωρίμανση ριζικά νέων τεχνολογιών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι εθνικές κυβερνήσεις των κρατών-μελών και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα πρέπει να δώσουν απόλυτη προτεραιότητα στις επενδύσεις στην έρευνα και τεχνολογία για αποδοτικότερες οικιακές συσκευές και κτιριακές τεχνικές, για νέες τεχνικές θερμομόνωσης, νέους τύπους παραγωγής ΑΠΕ, όπως η παλιρροιακή και η κυματική ενέργεια, καθώς και για μεταφορές χαμηλών εκπομπών, όπως η ανάπτυξη αποδοτικότερων συσσωρευτών για ηλεκτρικά αυτοκίνητα που φορτίζονται από το δίκτυο, τα προγράμματα διαχείρισης μεταφοράς φορτίων και η «τηλε-εργασία». Υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους μπορεί να υποστηριχθεί η καινοτομία. Ο πιο αποτελεσματικός από αυτούς είναι η χρήση εργαλείων που μειώνουν τα κόστη της έρευνας και ανάπτυξης, όπως φορολογικά κίνητρα, επιδοτήσεις προσωπικού ή επιχορηγήσεις προγραμμάτων. Αυτά μπορούν να συνοδευτούν από επιπρόσθετες πολιτικές που δεν αυξάνουν τους χρηματικούς πόρους ενός ερευνητικού προγράμματος, αλλά προσφέρουν ασφάλιση από κινδύνους. Η απευθείας υποστήριξη της έρευνας και ανάπτυξης μπορεί μόνο να αποτελεί μέρος ενός συνεκτικού συνόλου πολιτικών που ευνοεί την καθαρή καινοτομία στην αγορά ενέργειας. Πολιτική για το κλίμα & την ενέργεια κλιματική πολιτική

44

45 Ενεργειακή Επανάσταση PAUL LANGROCK/ZENIT/GREENPEACE

46 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Γλωσσάρι & παράρτημα «όσο πιο σύντομα δράσουμε, τόσο πιο αποτελεσματικές και οικονομικά αποδοτικές θα είναι οι προσπάθειές μας για την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών» ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ JACQUELINE MCGLADE ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Λεξιλόγιο και παράρτημα παράρτημα Λεξιλόγιο των πιο συνηθισμένων όρων και συντομογραφιών CHP CO GDP PPP IEA J kj MJ GJ PJ EJ W kw MW GW kwh t/gt Συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας Διοξείδιο του άνθρακα, το κύριο αέριο του θερμοκηπίου Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (εργαλείο εκτίμησης του πλούτου μίας χώρας) Ισοτιμία Αγοραστικής Δύναμης Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας Joule, μονάδα μέτρησης της ενέργειας =. Joules =.. Joules =... Joules = Joules = 8 Joules Watt, μονάδα μέτρησης ηλεκτρικής ισχύος =. Watts =.. Watts =... Watts Κιλοβατώρα, μονάδα μέτρησης παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας TWh = βαττώρες Τόννοι, μονάδα βάρους Gt =... τόνοι Συντελεστής μετατροπής ορυκτά καύσιμα ΚΑYΣΙΜΟ Άνθρακας Λιγνίτης Πετρέλαιο GJ/t GJ/t GJ/βαρέλι kj/m κυβικό βαρέλι Αμερικάνικο γαλόνι.8 μ 9 λίτρα.78 λίτρα Βρετανικό γαλόνι. λίτρα Ορισμός των τομέων Ο ορισμός των επιμέρους τομέων έχει γίνει σύμφωνα με τη σειρά World Energy Outlook της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας Όλοι οι παρακάτω ορισμοί είναι σύμφωνα με τους αντίστοιχους ορισμούς της Έκθεσης της IEA Key World Energy Statistics Βιομηχανικός τομέας: Η κατανάλωση στο βιομηχανικό τομέα περιλαμβάνει τους παρακάτω υποτομείς (η ενέργεια που χρησιμοποιείται από τις μεταφορές στο βιομηχανικό τομέα δε συμπεριλαμβάνεται, -> βλ. Μεταφορές ) Βιομηχανία Σιδήρου και Χάλυβα Χημική Βιομηχανία Μη μεταλλικά ορυκτά προϊόντα (π.χ. γυαλί, κεραμικό, τσιμέντο, κτλ) Εξοπλισμός μεταφορών Μηχανήματα Εκμετάλλευση μεταλλείων Βιομηχανία τροφίμων και καπνού Βιομηχανία χάρτου Βιομηχανία ξύλου (εκτός χάρτου και χαρτοπολτού) Κατασκευές Ύφασμα και δέρμα Τομέας μεταφορών: Ο τομέας των μεταφορών περιλαμβάνει τα καύσιμα από όλες τις μεταφορές, όπως οδικές, σιδηροδρομικές, αεροπλοΐα και ναυσιπλοΐα. Τα καύσιμα που καταναλώνονται στην ωκεάνια και την παράκτια αλιεία συμπεριλαμβάνονται στους Υπόλοιπους τομείς. Συντελεστής μετατροπής διαφορετικές μονάδες ενέργειας ΣΕ: TJ Gcal ΑΠΟ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ ΕΠΙ TJ Gcal Mtoe Mbtu GWh.88 x -.88 x. x Mtoe.88 x - (-7). x x - Mbtu x 7 GWh.778. x -.9 x - Υπόλοιποι τομείς: Οι Υπόλοιποι τομείς καλύπτουν τη γεωργία, τη δασοκομία, την αλιεία, τις οικιακές, εμπορικές και δημόσιες υπηρεσίες. Μη ενεργειακή χρήση: Αυτή η κατηγορία καλύπτει τη χρήση άλλων πετρελαϊκών προϊόντων, όπως κερί παραφίνης, λιπαντικά, πίσσα κτλ.

47 GREENPEACE/MARKEL REDONDO åéêüíá: ο ηλιοθερμικός σταθμός παραγωγής ενέργειας PS στη Σεβίλλη της Ισπανίας, χρησιμοποιεί μεγάλους κινούμενους καθρέφτες, που λέγονται ηλιοστάτες. Οι καθρέφτες συγκεντρώνουν την ηλιακή ακτινοβολία σε έναν πύργο μέτρων, όπου βρίσκεται ο δέκτης και ένας ατμοστρόβιλος. Ο στρόβιλος τροφοδοτεί μία γεννήτρια που παράγει ηλεκτρισμό. 7

48 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ παράρτημα: Ελλάδα - το Σενάριο Αναφοράς Λεξιλόγιο και παράρτημα παράρτημα πίνακας.: Ελλάδα: ηλεκτροπαραγωγή TWh/a Μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας 9 8 Άνθρακας Λιγνίτης 88 Πετρέλαιο 8 Ντίζελ Πυρηνική ενέργεια Βιομάζα Υδροηλεκτρική ενέργεια Αιολική ενέργεια Φ/Β Ηλιοθερμική ενέργεια Κυματική ενέργεια Συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας Άνθρακας Λιγνίτης Πετρέλαιο Βιομάζα Συμπαραγωγή ανά παραγωγό Παραγωγοί κύριας δραστηριότητας Αυτοπαραγωγοί Συνολική παραγωγή Ορυκτά καύσιμα Άνθρακας Λιγνίτης Πετρέλαιο Ντίζελ Πυρηνική ενέργεια Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Υδροηλεκτρική ενέργεια Αιολική ενέργεια Φ/Β Βιομάζα Ηλιοθερμική ενέργεια Κυματική ενέργεια Εισαγωγή Εισαγόμενη ενέργεια από ΑΠΕ Εξαγωγή Απώλειες διανομής Ιδία κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας Ηλεκτρική ενέργεια για παραγωγή υδρογόνου Τελική κατανάλωση ενέργειας (ηλεκτρική) Κυμαινόμενες ΑΠΕ (Φ/Β, Αιολική ενέργεια, Κυματική ενέργεια) Μερίδιο των κυμαινόμενων ΑΠΕ Μερίδιο ΑΠΕ πίνακας.: Ελλάδα: παραγωγή θερμότητας PJ/ΕΤΟΣ Μονάδες Τηλεθέρμανσης Ορυκτά καύσιμα Βιομάζα Ηλιακοί συλλέκτες Θερμότητα από συμπαραγωγή Ορυκτά καύσιμα Βιομάζα Απευθείας θέρμανση Ορυκτά καύσιμα Βιομάζα Ηλιακοί συλλέκτες Συνολική παραγωγή θερμότητας ) Ορυκτά καύσιμα Βιομάζα Ηλιακοί συλλέκτες Μερίδιο ΑΠΕ (συμπεριλαμβανομένης ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ) %.8% % ) Θερμότητα από ηλεκτρική ενέργεια (απευθείας και από αντλίες θερμότητας) δεν συμπεριλαμβάνονται καλύπτονται από το μοντέλο στην κατηγορία ηλεκτρικές συσκευές %.% % πίνακας.: Ελλάδα: εκπομπές CO ΕΚ. Τ/ΈΤΟΣ Μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας 7 Άνθρακας Λιγνίτης 7 7 Πετρέλαιο Ντίζελ Συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας Άνθρακας Λιγνίτης Πετρέλαιο Εκπομπές CO από ηλεκτροπαραγωγή και παραγωγή ατμού Άνθρακας Λιγνίτης Πετρέλαιο & ντίζελ Εκπομπές CO ανά τομέα % συγκριτικά με το 99 Βιομηχανία Άλλοι τομείς Μεταφορές Ηλεκτροπαραγωγή και παραγωγή ατμού Τηλεθέρμανση Πληθυσμός (εκατ.) Κατά κεφαλήν εκπομπές CO (τ/ ανά κάτοικο.) 8 77 % % % 7.% % % %.% % % %.9% % 9 % %.% 7 8.% 7 % 9 8. πίνακας.: Ελλάδα: εγκατεστημένη ισχύς GW Μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας Άνθρακας Λιγνίτης Πετρέλαιο Ντίζελ Πυρηνική ενέργεια Βιομάζα Υδροηλεκτρική ενέργεια Αιολική ενέργεια.. Φ/Β. Ηλιοθερμική ενέργεια Κυματική ενέργεια Συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας Άνθρακας Λιγνίτης Πετρέλαιο Βιομάζα Συμπαραγωγή ανά παραγωγό Παραγωγοί κύριας δραστηριότητας Αυτοπαραγωγοί Συνολική παραγωγή Ορυκτά καύσιμα Άνθρακας Λιγνίτης Πετρέλαιο Ντίζελ Πυρηνική ενέργεια Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Υδροηλεκτρική ενέργεια Αιολική ενέργεια Φ/Β Βιομάζα Ηλιοθερμική ενέργεια Κυματική ενέργεια Κυμαινόμενες ΑΠΕ (Φ/Β, Αιολική ενέργεια, κυματική ενέργεια) Μερίδιο των κυμαινόμενων ΑΠΕ Μερίδιο ΑΠΕ.8...%.9% %.% %.% %.% % 9.% πίνακας.: Ελλάδα: ζήτηση πρωτογενούς ενέργειας PJ/ΕΤΟΣ Σύνολο Ορυκτά καύσιμα Λιθάνθρακας Λιγνίτης Πετρέλαιο Πυρηνική ενέργεια ΑΠΕ Υδροηλεκτρική ενέργεια Αιολική ενέργεια Ηλιακή ενέργεια Βιομάζα Κυματική ενέργεια Μερίδιο ΑΠΕ,, %,, %,, %,8, % πίνακας.: Ελλάδα: τελική ζήτηση ενέργειας PJ/ΕΤΟΣ Συνολική (συμπεριλαμβανομένης μη-ενεργειακής χρήσης) Συνολική (ενεργειακή χρήση) Μεταφορές Παράγωγα πετρελαίου Βιοκαύσιμα Ηλεκτρική ενέργεια Ηλεκτρική ενέργεια από ΑΠΕ Υδρογόνο Μερίδιο ΑΠΕ στις Μεταφορές Βιομηχανία Ηλεκτρική ενέργεια Ηλεκτρική ενέργεια από ΑΠΕ Τηλεθέρμανση Τηλεθέρμανση από ΑΠΕ Άνθρακας Παράγωγα πετρελαίου Ηλιακή ενέργεια Βιομάζα και απόβλητα Μερίδιο ΑΠΕ στη Βιομηχανία Άλλοι Τομείς Ηλεκτρική ενέργεια Ηλεκτρική ενέργεια από ΑΠΕ Τηλεθέρμανση Τηλεθέρμανση από ΑΠΕ Άνθρακας Παράγωγα πετρελαίου Ηλιακή ενέργεια Βιομάζα και απόβλητα Μερίδιο ΑΠΕ στους υπόλοιπους τομείς Συνολικές ΑΠΕ Μερίδιο ΑΠΕ Μη ενεργειακή χρήση Πετρέλαιο Άνθρακας % % 89 9.% 7.% 7, % % % 8 8.% 7,,7 9 9.% 8 9.% %.8% 7,8,8 8 9.% % %.% 7,8, %,9, 8 7.% 7 7.% % 7.7% %.8%,8, %,88, 7.% % 9 9.9%.% 7

49 8 DAVID COLEMAN 9

50 TWh/ΕΤΟΣ παράρτημα: Ελλάδα - Σενάριο Ενεργειακής Επανάστασης Λεξιλόγιο και παράρτημα παράρτημα πίνακας.7: Ελλάδα: ηλεκτροπαραγωγή TWh/ΕΤΟΣ Μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας Άνθρακας Λιγνίτης Πετρέλαιο Ντίζελ Πυρηνική ενέργεια Βιομάζα Υδροηλεκτρική ενέργεια Αιολική ενέργεια Φ/Β Ηλιοθερμική ενέργεια Κυματική ενέργεια Συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας Άνθρακας Λιγνίτης Πετρέλαιο Βιομάζα Συμπαραγωγή ανά παραγωγό Παραγωγοί κύριας δραστηριότητας Αυτοπαραγωγοί Συνολική παραγωγή Ορυκτά καύσιμα Άνθρακας Λιγνίτης Πετρέλαιο Ντίζελ Πυρηνική ενέργεια Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Υδροηλεκτρική ενέργεια Αιολική ενέργεια Φ/Β Βιομάζα Ηλιοθερμική ενέργεια Κυματική ενέργεια Εισαγωγή Εισαγόμενη ενέργεια από ΑΠΕ Εξαγωγή Απώλειες διανομής Ιδία κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας Ηλεκτρική ενέργεια για παραγωγή υδρογόνου Τελική κατανάλωση ενέργειας (ηλεκτρική) Κυμαινόμενες ΑΠΕ (Φ/Β, Αιολική ενέργεια, Κυματική ενέργεια) Μερίδιο των κυμαινόμενων ΑΠΕ.8% Μερίδιο ΑΠΕ Εξοικονόμηση ενέργειας (σε σύγκριση με το σενάριο αναφοράς) Πληθυσμός (εκατ.) Κατά κεφαλήν εκπομπές CO (τ/ ανά κάτοικο.) % %.% %.9% % 7.7% πίνακας.8: Ελλάδα: παραγωγή θερμότητας PJ/ΕΤΟΣ Μονάδες Τηλεθέρμανσης - Ορυκτά καύσιμα Βιομάζα Ηλιακοί συλλέκτες Θερμότητα από συμπαραγωγή Ορυκτά καύσιμα Βιομάζα Απευθείας θέρμανση Ορυκτά καύσιμα Βιομάζα Ηλιακοί συλλέκτες Συνολική παραγωγή θερμότητας ) Ορυκτά καύσιμα Βιομάζα Ηλιακοί συλλέκτες Μερίδιο ΑΠΕ.7% (συμπεριλαμβανομένης ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ) Εξοικονόμηση ενέργειας (σε σύγκριση με το σενάριο αναφοράς) % 8.% % ) Θερμότητα από ηλεκτρική ενέργεια (απευθείας και από αντλίες θερμότητας) δεν συμπεριλαμβάνονται καλύπτονται από το μοντέλο στην κατηγορία ηλεκτρικές συσκευές % πίνακας.9: Ελλάδα: εκπομπές CO ΕΚ. Τ/ΈΤΟΣ Μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας 7 Άνθρακας Λιγνίτης 7. Πετρέλαιο. Ντίζελ. Συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας Άνθρακας Λιγνίτης Πετρέλαιο Εκπομπές CO από ηλεκτροπαραγωγή και παραγωγή ατμού Άνθρακας Λιγνίτης Πετρέλαιο & ντίζελ Εκπομπές CO ανά τομέα % συγκριτικά με το 99 Βιομηχανία Άλλοι τομείς Μεταφορές Ηλεκτροπαραγωγή και παραγωγή ατμού Τηλεθέρμανση % % % % % % % % % %. %. πίνακας.: Ελλάδα: εγκατεστημένη ισχύς GW Μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας 7. Άνθρακας Λιγνίτης.. Πετρέλαιο. Ντίζελ. Πυρηνική ενέργεια Βιομάζα Υδροηλεκτρική ενέργεια.8 Αιολική ενέργεια..8 Φ/Β. Ηλιοθερμική ενέργεια Κυματική ενέργεια Συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας Άνθρακας Λιγνίτης Πετρέλαιο Βιομάζα Συμπαραγωγή ανά παραγωγό Παραγωγοί κύριας δραστηριότητας Αυτοπαραγωγοί Συνολική παραγωγή Ορυκτά καύσιμα Άνθρακας Λιγνίτης Πετρέλαιο Ντίζελ Πυρηνική ενέργεια Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Υδροηλεκτρική ενέργεια Αιολική ενέργεια Φ/Β Βιομάζα Ηλιοθερμική ενέργεια Κυματική ενέργεια Κυμαινόμενες ΑΠΕ(Φ/Β, Αιολική ενέργεια, κυματική ενέργεια) Μερίδιο των κυμαινόμενων ΑΠΕ Μερίδιο ΑΠΕ PJ/ΕΤΟΣ Συνολική (συμπεριλαμβανομένης μη-ενεργειακής χρήσης) Συνολική (ενεργειακή χρήση) Μεταφορές Παράγωγα πετρελαίου Βιοκαύσιμα Ηλεκτρική ενέργεια Ηλεκτρική ενέργεια από ΑΠΕ Υδρογόνο Μερίδιο ΑΠΕ στις Μεταφορές Βιομηχανία Ηλεκτρική ενέργεια Ηλεκτρική ενέργεια από ΑΠΕ Τηλεθέρμανση Τηλεθέρμανση από ΑΠΕ Άνθρακας Παράγωγα πετρελαίου Ηλιακή ενέργεια Βιομάζα και απόβλητα Μερίδιο ΑΠΕ στη Βιομηχανία Άλλοι Τομείς Ηλεκτρική ενέργεια Ηλεκτρική ενέργεια από ΑΠΕ Τηλεθέρμανση Τηλεθέρμανση από ΑΠΕ Άνθρακας Παράγωγα πετρελαίου Ηλιακή ενέργεια Βιομάζα και απόβλητα Μερίδιο ΑΠΕ στους υπόλοιπους τομείς Συνολικές ΑΠΕ Μερίδιο ΑΠΕ Μη ενεργειακή χρήση Πετρέλαιο Άνθρακας.8...%.9% % % 89 9.% 7.% % 8.% % % 97 8.%.% %.% % 8 8 % %.% % 79.% % 7 7.9% %.% % 87.9% πίνακας.: Ελλάδα: ζήτηση πρωτογενούς ενέργειας PJ/ΕΤΟΣ Σύνολο Ορυκτά καύσιμα Λιθάνθρακας Λιγνίτης Πετρέλαιο,, 8 7 Πυρηνική ενέργεια ΑΠΕ 7 Υδροηλεκτρική ενέργεια Αιολική ενέργεια Ηλιακή ενέργεια Βιομάζα Κυματική ενέργεια Μερίδιο ΑΠΕ.% Εξοικονόμηση ενέργειας (σε σύγκριση με το σενάριο αναφοράς),8, % 7, % % πίνακας.: Ελλάδα: τελική ζήτηση ενέργειας % % % % 7.% % 9.8% % % 8 7.% % 7.% 7

51

52 Ενεργειακή Επανάσταση Η Greenpeace αγωνίζεται για την προστασία του περιβάλλοντος από το 97, όταν ένα μικρό φουσκωτό με εθελοντές και δημοσιογράφους σάλπαρε προς την Amchitka, μια περιοχή δυτικά της Αλάσκα, όπου η κυβέρνηση των ΗΠΑ πραγματοποιούσε πυρηνικές δοκιμές. Αυτή η παράδοση του «αυτόπτη μάρτυρα» στα πλαίσια των μη βίαιων δράσεων συνεχίζεται μέχρι και σήμερα και τα πλοία αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι όλων των δράσεων. Ελληνικό Γραφείο της Greenpeace Κλεισόβης 9, 77, Αθήνα τ & 77 φ gpgreece@greenpeace.org Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ανανεώσιμων Πηγές Ενέργειας [EREC] Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας [EREC] δημιουργήθηκε στις Απρίλη του και αποτελεί το κεντρικό συντονιστικό όργανο της Ευρωπαϊκής βιομηχανίας ΑΠΕ, εμπορικών και ερευνητικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον τομέα της βιοενέργειας, γεωθερμίας, κυματικής, υδροηλεκτρικής (μικρά υδροηλεκτρικά) ηλιακής, ηλιοθερμικής και της αιολικής ενέργειας. Το EREC έχει εκατομμύρια ετήσιο κύκλο εργασιών και παρέχει εργασία σε. ανθρώπους! Τo EREC αποτελείται από τους παρακάτω μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς και ομοσπονδίες: AEBIOM (European Biomass Association); ebio (European Bioethanol Fuel Association); EGEC (European Geothermal Energy Council); EPIA (European Photovoltaic Industry Association); ESHA (European Small Hydro power Association); ESTIF (European Solar Thermal Industry Federation); EUBIA (European Biomass Industry Association); EWEA (European Wind Energy Association); EUREC Agency (European Association of Renewable Energy Research Centers); EREF (European Renewable Energies Federation); EU-OEA (European Ocean Energy Association); ESTELA (European Solar Thermal Electricity Association) and Associate Member: EBB (European Biodiesel Board) Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας [EREC] European Renewable Energy Council Renewable Energy House, -7 rue d Arlon, B- Brussels, Belgium t + 9 f+ 9 erec@erec.org εικόνα: παγόβουνα που έχουν αποκολληθεί από τον παγετώνα Iluissat στη Γροιλανδία. Μετρήσεις στις λίμνες που δημιουργήθηκαν στο ανώτερο στρώμα πάγου της Γροιλανδίας, δείχνουν την ευπάθεια της περιοχής στις αυξήσεις της θερμοκρασίας GREENPEACE/NICK COBBING Η Greenpeace είναι μια διεθνής οργάνωση που χρησιμοποιεί μη βίαιη δυναμική δράση για να αντιμετωπίσει τις πιο κρίσιμες απειλές στην βιοποικιλότητα του πλανήτη και το περιβάλλον. Η Greenpeace είναι μη κερδοσκοπική οργάνωση, με παρουσία σε χώρες σε όλη την Ευρώπη, την Αμερική, την Ασία, την Αφρική και τον Ειρηνικό. Αντιπροσωπεύει,8 εκατομμύρια υποστηρικτές από όλο τον κόσμο, και εμπνέει ακόμη περισσότερα εκατομμύρια να λάβουν δράση καθημερινά. Για να διατηρήσει την ανεξαρτησία της, η Greenpeace δε δέχεται χορηγίες από κυβερνήσεις, εταιρείες ή διεθνείς οργανισμούς, αλλά στηρίζεται αποκλειστικά στις δωρεές από φυσικά πρόσωπα.