με επιτόπια περιήγηση στην ελληνική Θράκη και στη νοτιοανατολική Βουλγαρία, στα Μουσεία, στις Πινακοθήκες, στις ιδιωτικές συλλογές, στα Αρχεία και

Transcript

1 Προσωπικά στοιχεία Ονοματεπώνυμο: Ιφιγένεια Βαμβακίδου ιεύθυνση Εργασίας: Π.Τ.Ν. Φλώρινας, Παιδαγωγική Σχολή Φλώρινας του Π..Μ. Τηλέφωνο εργασίας: Σπουδές 2.1. Γυμνάσιο-Λύκειο Θηλέων Ξάνθης, Πτυχίο (Β. Α.) Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ. ( ), Τμήμα Φιλοσοφίας- Ψυχολογίας-Παιδαγωγικής 2.3. Μεταπτυχιακό δίπλωμα (Μ. Α.) από το Τμήμα Φιλοσοφίας του Α.Π.Θ. ( ) στη Φιλοσοφία της Ιστορίας Στις εργασίες για το μεταπτυχιακό δίπλωμα ερευνάται και παρουσιάζεται η σχέση των αισθητικών κατηγοριών με την κοινωνία, η οποία τις παράγει, και με την ιδεολογία που τις σηματοδοτεί. Αποδεικνύεται ότι θέματα αισθητικής φύσης, όπως η "κατηγορία του Ωραίου" στο έργο του Hegel, η "κατηγορία του Υψηλού" στο έργο του Burke, η "έννοια του Πνευματικού και του Αφηρημένου" στο θεωρητικό έργο του καλλιτέχνη Kandinsky διαμορφώνουν και αναπαράγουν πολιτισμικά πρότυπα και κοινωνικές αξίες στη νεότερη ιστορία της Ευρώπης και της νοτιοανατολικής Μεσογείου ιδακτορικό δίπλωμα (Ph. D.) του Τμήματος Νηπιαγωγών του Α.Π.Θ. ( ) στη Νεότερη Ελληνική Ιστορία. Τίτλος ιατριβής: «Εικαστικό υλικό εμπνευσμένο από τη συμμετοχή των Θρακών στον Αγώνα του Μια συμβολή στην εικονογραφία του Αγώνα και στη ιδακτική της Τοπικής Ιστορίας». Το θέμα της συμμετοχής των Θρακών στην Επανάσταση του 1821 και της εικαστικής καταγραφής της δεν έχει μέχρι σήμερα ερευνηθεί συνολικά. Η μελέτη αυτή αποτελεί μια προσπάθεια συνολικής θεώρησης της θρακικής αγωνιστικής συμμετοχής στον Αγώνα στο πεδίο της διδακτικής της τοπικής ιστορίας και της αξιοποίησης του ιστορικού εικαστικού υλικού που την αναπαριστάνει. Η έρευνα και η συγγραφή του βιβλίου στηρίζεται σε τρεις βασικούς θεματικούς άξονες: Ι. Στην ιστορική καταγραφή όσον αφορά στην αφηγηματική αναπαράσταση της θρακικής συμμετοχής στον Αγώνα του 1821 μέσα από το δημοσιευμένο και το αδημοσίευτο γραπτό, ιστορικό υλικό, από τις πρωτογενείς ιστορικές πηγές. ΙΙ. Στην εικαστική καταγραφή, την εικονιστική δηλαδή αναπαράσταση της θρακικής συμμετοχής στον Αγώνα μέσα από τα γλυπτά, τις αγιογραφίες, τη λόγια και τη λαϊκή ιστορική ζωγραφική, τις εικαστικές μαρτυρίες ως δευτερογενείς ιστορικές πηγές, όπως χρησιμοποιούνται στη σύγχρονη ιστοριογραφική έρευνα.ιιι. Στην ερευνητική και παιδαγωγική αξιοποίηση και στη συνάρτηση των αποτελεσμάτων της έρευνας, των πρωτογενών και των δευτερογενών ιστορικών πηγών στα μαθήματα Νεότερης Ιστορίας και Πολιτισμού. Στόχος της έρευνας είναι η διαθεματική προσέγγιση της ιστορικής αφήγησης και των εικαστικών μαρτυριών, του ιστορικού λόγου και της ιστορικής εικόνας στα πλαίσια της εικονολογίας και της σημειωτικής. Η παιδευτική διαδικασία για την απόκτηση της κοινωνικής, συλλογικής, εθνικής, πολιτισμικής, ιστορικής συνείδησης ξεκινά από την προσχολική αγωγή και συνεχίζεται σ' όλη τη διάρκεια της εκπαίδευσης. Μέσα από ένα δυναμικό πλέγμα σχέσεων το παιδί και ο κάθε διδασκόμενος στη διάρκεια της εκπαίδευσης αποκτούν πολλαπλές ταυτότητες αυτοπροσδιορισμού και ετεροπροσδιορισμού, όπως αυτές ορίζονται και κατασκευάζονται στην Ιστορία των λαών και των Πολιτισμών τους. Ο χρονικός προσδιορισμός της διδακτορικής έρευνας αφορά στον Αγώνα του 1821, που σηματοδοτεί την απελευθέρωση μέρους των Ελλήνων και τη συγκρότηση του νεοελληνικού κράτους. Ο γεωγραφικός προσδιορισμός της Θράκης αφορά στον ενιαίο, μείζονα Θρακικό χώρο που κατοικήθηκε από Έλληνες και Θράκες και περιλαμβάνει τη βόρεια, τη δυτική και την ανατολική Θράκη. Η έρευνα ολοκληρώθηκε 1

2 με επιτόπια περιήγηση στην ελληνική Θράκη και στη νοτιοανατολική Βουλγαρία, στα Μουσεία, στις Πινακοθήκες, στις ιδιωτικές συλλογές, στα Αρχεία και στις βιβλιοθήκες της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και όλων των προσφυγικών περιοχών όπου έχουν εγκατασταθεί Θρακιώτες. Ειδική συνεργασία υπήρξε επίσης με το ελληνικό προξενείο στη Φιλιππούπολη, το Αρχείο Χαρακτικών της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας και της βιβλιοθήκης του Βερολίνου. Συνολικά τα έργα, τα οποία έχουν καταγραφεί, ταξινομήθηκαν στις κατηγορίες: 1) εικόνες της ορθόδοξης εκκλησιαστικής τέχνης του 18ου, 19ου και 20ού αιώνα, γιατί στο βαλκανικό ευρύτερο χώρο η εκκλησιαστική τέχνη ακολουθεί τις λειτουργικές παραδόσεις και συνιστά μέρος της θρησκευτικής πράξης2) ευρωπαϊκά και ελληνικά χαρακτικά του 18ου και 19ου αιώνα, τα οποία κατά το πλείστον εικονογραφούσαν θρησκευτικά κείμενα ή αποτελούσαν ανατύπωση πρωτότυπων ζωγραφικών έργων3) πρωτότυπους ζωγραφικούς πίνακες του 19ου και του 20ού αιώνα, δυτικής και ελληνικής προέλευσης, ακαδημαϊκής και λαϊκής τεχνοτροπίας 4) νεοελληνικά υπαίθρια γλυπτά και ανάγλυφα του 20ού αιώνα και5) ανάγλυφα ρωμαϊκής εποχής με θέμα το Θράκα Ιππέα. Αρκετά από τα έργα, τα οποία εντοπίστηκαν στην έρευνα μας βρίσκονται σε μουσειακούς χώρους της Ελλάδας, της Βουλγαρίας και της υτικής Ευρώπης και συνιστούν ιστορικό τεκμήριο για τη θρακική συμμετοχή στον Αγώνα, ενώ συγχρόνως μας προσφέρουν υλικό για τη σύγχρονη διδακτική της Ιστορίας μέσα από τις πηγές. Οι προτάσεις και τα συμπεράσματα που προέκυψαν από την ιστορική και την εικαστική έρευνα μπορούν να αξιοποιηθούν στην Εκπαίδευση, όπως παρουσιάζεται στο πέμπτο κεφάλαιο της μελέτης. Η αξιοποίηση του ιστορικού εικονιστικού υλικού, της ιστορικής εικόνας στην Πρωτοβάθμια, στη ευτεροβάθμια και στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση προϋποθέτει την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στην ειδική διδακτική της εικόνας, της Ιστορίας μέσα από τις πηγές και της Τοπικής Ιστορίας. Είναι κοινή η διαπίστωση στον ερευνητικό και στον εκπαιδευτικό χώρο ότι τόσο στα διδακτικά εγχειρίδια όσο και κατά τη διάρκεια της διδακτικής πράξης η εικόνα συμβάλλει στη διδακτική γνωστικών αντικειμένων που απαιτούν μνημονική ανάπλαση. Οι απόψεις των παιδαγωγών και των διδασκόντων συγκλίνουν προς την αξιοποίηση των εικαστικών μαρτυριών με τη διπλή τους υπόσταση, ως έργων τέχνης και ως ιστορικών πηγών. Η ιστορική θεματική των έργων τέχνης κάθε λαού συμπληρώνει τα γραπτά τεκμήρια και αισθητοποιεί την αφηγηματική, παραδοσιακή διδακτική διαδικασία, γιατί σύμφωνα με τα δεδομένα ψυχολογικών ερευνών, η όραση κατά τη διαδικασία της μάθησης καλύπτει το 83% της συνολικής γνωστικής πρόσληψης. Η πρότασή μας για την αξιοποίηση της εικόνας στη διδασκαλία της γενικής και της τοπικής ιστορίας εντάσσεται στη σύγχρονη ιστοριογραφική τάση: στην εξισορρόπηση ανάμεσα στην εθνική, την παγκόσμια και την τοπική ιστορία, στην ανάπτυξη της κοινωνικής, της οικονομικής, της προφορικής και της τοπικής ιστορίας στο τέλος του 20ού αιώνα, οι οποίες αναδεικνύουν την πολυπολιτισμική κοινωνική πραγματικότητα, μέσα στην οποία ο προσδιορισμός της εθνικής ταυτότητας και ο ρόλος της ιστορίας μεταβάλλονται. Από το 1953 το Συμβούλιο της Ευρώπης διατύπωνε συγκεκριμένες προτάσεις για τη νέα διδακτική της Ιστορίας σ' όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες με στόχο την προώθηση μιας διαπολιτισμικής αντίληψης. Χωρίς να εισηγούμαστε έναν εικονιστικό βερμπαλισμό, θεωρούμε απαραίτητη την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στην ιστορική εικονογραφία και στην εικονολογία με σκοπό την κατάρτισή τους στα σύγχρονα θέματα ανάγνωσης και σημειωτικής της εικόνας και των Μ.Μ.Ε. Σήμερα οι ιστορικοί υιοθετούν τον εκδημοκρατισμό και τον εξανθρωπισμό της τοπικής και της προφορικής ιστοριογραφίας για να αποκαλυφθούν οι αφανείς πλειοψηφίες και οι μειοψηφίες τάξεων, φυλών και φύλου ως κινητήρια δύναμη του ιστορικού γίγνεσθαι. 2

3 3. Βιβλία Βαμβακίδου Ι. (2000). Θράκες, εικαστικές μαρτυρίες από τη συμμετοχή τους στον εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα του Θεσσαλονίκη: Ηρόδοτος, 341 σελίδες. 3.1α) Βαμβακίδου Ι. (2003). εύτερη αναθεωρημένη έκδοση. Θράκες, Ιστορική καταγραφή και ιστορική ανάγνωση των εικαστικών μαρτυριών για τη συμμετοχή τους στον Αγώνα του Θεσσαλονίκη: Αντ. Σταμούλης, 426 σελίδες. 3.2β) Βαμβακίδου Ι. (2005). Τρίτη αναθεωρημένη έκδοση. Θράκες, Ιστορική καταγραφή και ιστορική ανάγνωση των εικαστικών μαρτυριών για τη συμμετοχή τους στον Αγώνα του Θεσσαλονίκη: Αντ. Σταμούλης, Στη δεύτερη και τρίτη έκδοση εκτός από τον πρόλογο, έχουν προστεθεί βιβλιογραφικά στοιχεία και πρόσθετο υλικό στην εισαγωγή, στην ενότητα για τους νεομάρτυρες και στο τελευταίο κεφάλαιο, το οποίο έχει εμπλουτισθεί με προτάσεις, όπως αυτές προέκυψαν από τη συνεργασία με τους φοιτητές/τις φοιτήτριες και τους διδάσκοντες στην Παιδαγωγική Σχολή και στο Τμήμα Βαλκανικών Σπουδών Φλώρινας. Αναφορά στο Χρήστος Κοζαρίδης. Επαρχία Νέστου.Από τα ομηρικά χρόνια μέχρι το Συμβολή στην τοπική ιστορία. Ξάνθη Αναφορά στο Αναφορά στο Κ. Βακαλόπουλος, (2006). Ο ενδιάμεσος ελληνικός κόσμος στο γεωπολιτικό χώρο των κυρίαρχων ιδεολογιών. Θεσσαλονίκη: Σταμούλης. Αναφορά στο Golia Paraskevi (2007). Interpretations of national celebrations at Greek primary schools: a proposal for semiotic analysis: Applied Semiotics, v. 8, 19, Ανδρέου Α., Βαμβακίδου Ι. (2006). Το πλήθος των αγαλμάτων, η περίπτωση της Φλώρινας: αναγνώσεις δημοσίων μνημείων και ασκήσεις ιστορίας. Θεσσαλονίκη: Αντ. Σταμούλης, 387. Στόχος της ιστορικής επιτόπιας έρευνας που παρουσιάζουμε είναι η καταγραφή, η ταξινόμηση και η παρουσίαση του εικαστικού έργου ως ιστορικής μαρτυρίας, ως πολιτισμικού προϊόντος, το οποίο έχει παραχθεί από τα μέσα του 20ου αιώνα μέσα σε συγκεκριμένες για την περιοχή της Φλώρινας ιστορικές και πολιτικοκοινωνικές παραμέτρους, οι οποίες παράγουν το φαινόμενο αυτό. Η μεθοδολογία που ακολουθείται στην παρούσα μελέτη στηρίζεται στη δημοσιευμένη βιβλιογραφία για την τοπική ιστορία, στις παράλληλες γραπτές πηγές που καταγράφουν τα ιστορικά συμφραζόμενα παραγωγής και έκθεσης των δημόσιων μνημείων και κυρίως στην ιστορική επιτόπια έρευνα, στην παρατήρηση του εικαστικού υλικού και στην ανάγνωσή του στο πεδίο της ιστορίας του βλέμματος και της κοινωνιοσημειωτικής. Με τη κοινωνιοσημειωτική ανάλυσή των τεχνουργημάτων και σε συνεργασία με τις φοιτήτριες/τους φοιτητές των Παιδαγωγικών Τμημάτων οδηγηθήκαμε στην αναζήτηση της ανάλυσης των έργων στο πεδίο των πολιτισμικών σπουδών. H πρότασή μας εντάσσεται στο πεδίο της κοινωνιολογίας της κουλτούρας και εστιάζεται στο ερώτημα για τη διαχείριση του μνημοτεχνικού γλυπτικού λόγου, που εμφανίζεται συχνότερα, ή αυτού που αποσιωπάται. Τα ερωτήματα, τα οποία προκύπτουν στην προσπάθεια μιας κοινωνικής σημειωτικής ανάγνωσης των τεχνουργημάτων μπορούν να προσανατολιστούν προς τις υποκειμενικές πλευρές της σημασιοδότησης και προς την πρακτική, αισθητική ιδεολογική χρήση τους. Το μνημειακό, όπως και το ιδεολογικό τοπίο της Φλώρινας χαρακτηρίζεται από αντιθέσεις οξύμωρες. Οι σταυροί του Καντιώτη είναι διάσπαρτοι σε περίοπτα σημεία της πόλης, το πλήθος των αγαλμάτων συγκροτεί σημείο συμβατικής τεχνοτροπίας, ενώ τα δύο έργα του Καλαμάρα απομονωμένα και περιορισμένα στο νέο Πάρκο στην είσοδο της Πόλης αναδεικνύουν την αντι-ηρωική εκδοχή των μνημείων που ενεργοποιεί και δεν ακινητοποιεί τη σχέση μας με το ιστορικό παρελθόν. Το υλικό αυτό μπορεί να αξιοποιηθεί στο πεδίο των πολιτισμικών σπουδών και της σημειωτικής ανάλυσης της εικόνας. Οι πολιτισμικές σπουδές δεν ταυτίζονται με μια συγκεκριμένη εθνική 3

4 παράδοση, αλλά αποτελούν διεπιστημονική κατεύθυνση με στόχο τη μελέτη των πολιτισμικών πρακτικών, οι οποίες εμπλέκονται με σχέσεις ισχύος της ηγεμονικής κουλτούρας. Προσεγγίζουμε τα δείγματα ως προϊόντα της ηγεμονικής, επίσημης εθνικής και υλικής παραγωγής, Στα έργα αυτά αναγνωρίζεται και διαβάζεται η εθνική ιδεολογία και η μονομερής αφήγηση της ιστορίας. Η ιστορική έρευνα για την περιγραφή και την πολλαπλή ανάγνωση των τεχνουργημάτων επικεντρώνεται στην επιστημονική τεκμηρίωση των έργων ως μαρτυρίες του υλικού και του πνευματικού πολιτισμού. Στην ιστορία της τέχνης η τεκμηρίωση συνιστά το μείζον τμήμα μιας εμπειρικής ανθρωπιστικής επιστήμης και σε συνεργασία με άλλες παλαιογραφικές και θετικές επιστήμες τα έργα καταγράφονται ως απτό, υλικό εύρημα. Η σύγχρονη πρόταση για τη μελέτη της δημόσιας γλυπτικής προσθέτει στα παραδοσιακά εργαλεία της ιστορίας της τέχνης τα εργαλεία από την έρευνα για την κουλτούρα και την κοινωνική ιστορία προτάσσοντας το «δυναμικό, εξελισσόμενο χαρακτήρα των μνημείων». Όσο πιο καθημερινή γίνεται η κουλτούρα, τόσο χάνει το αξιακό της φορτίο, διότι προσδιορίζεται λιγότερο καλλιτεχνικά και περισσότερο πολιτικά, υποστηρίζει ο. Τζιόβας ορίζοντας την κουλτούρα στην μετανεωτερική αντίληψη. Η κουλτούρα πλέον ενσωματώνεται στο καταναλωτικό σύστημα ως τμήμα της αισθητικής του θεάματος και της εμπορευματοποίησης, όπως και στις παραδοσιακές κοινωνίες ταυτιζόταν με τον τρόπο ζωής και παραγωγής. Σήμερα από την πολιτικοποιημένη κουλτούρα της δεκαετίας του 1960 μετακινηθήκαμε στην πολιτισμικοποίηση της πολιτικής και αυτή η υποκατάσταση της πολιτικής από την κουλτούρα μπορεί να συμβάλει στην κατανόηση της σύγχρονης ιστορικής κοινωνίας. Η επιμονή των ιστορικών και των κοινωνικών ερευνητών στην πρωτοκαθεδρία των τεκμηρίων και στην κεντρικότητα της διάκρισης του ιστορικού γεγονότος από τη μυθοπλασία αποτελεί σήμερα ευθύνη της διανόησης, αλλά και των δασκάλων, διότι η προβολή των επιθυμιών του παρόντος στο παρελθόν, ο αναχρονισμός συνεπικουρεί στη δημιουργία μιας ιστορίας για τις ανάγκες αυτών που ο Anderson ονομάζει «φαντασιακές κοινότητες ή συλλογικότητες», οι οποίες είναι μόνο εθνικές και μονοπολιτισμικές. Ο συντηρητικός και ιδεολογικός μηχανισμός της ακαδημαϊκής δημόσιας γλυπτικής υποβαστάζεται από ανακρίβειες, από την έμφαση που δίνεται στην προσωπολατρεία-ηρωολατρεία, την έξαρση των χαρακτηρολογικών γνωρισμάτων που αποδίδονται στο ελληνικό γένος, στη φυλή, στη χριστιανοσύνη, στις παραινέσεις και στα ευχολόγια συγκροτώντας ένα τυποποιημένο σύστημα σημείων με συνθηματική, πολεμική κατεύθυνση που αποκτά τη λειτουργία του συμβόλου. Τα εθνικά ή πατριωτικά σύμβολα, τα οποία κατασκευάζονται και αναπαράγονται σε κάθε εποχή θεμελιώνουν έναν τύπο «κατά τον οποίο το σημαίνον είναι αυθαίρετο ή καθαρά συμβατικό» με αποτέλεσμα τα σύμβολα να μην είναι κατανοητά από όσους δεν ανήκουν στο συγκεκριμένο πολιτισμό, διότι κάθε σύμβολο μεταφέρει αναγκαστικά μια ιστορία αναπαράστασης, σύνδεσης και σχέσης. Μ αυτόν τον τρόπο επιδιώκεται μια συναισθηματική προσέγγιση της ιστορικής πραγματικότητας με την οποία επιτυγχάνεται η ομοιογενοποίηση των τιμώντων και τιμωμένων, η ταύτιση του παρελθόντος με το παρόν, η διακήρυξη της πίστης σ ένα ιστορικό πρότυπο, παρά η ιστορική αλήθεια. Για την ελληνική σχολική ιστορία η πατρίς συγκροτεί αδιάσπαστη ενότητα με την ορθοδοξία, διότι ταυτίζεται η εθνική ετερότητα με την κοινότητα της γλώσσας, της φυλής και της θρησκείας. Ωστόσο η ορθοδοξία δεν ταυτίζεται με τον ελληνισμό, χωρίς επίσης να αλληλοαποκλείονται, διότι δεν υφίσταται η σύγκρισή τους ως ιστορικά υποκείμενα. Κάθε παράδοση συνιστά σχέση και όχι αυτονομημένη οντότητα και για το λόγο αυτό η συγχρονική, διαχρονική, οριζόντια και κάθετη σχέση δεν καταργεί τη διαφορά, αλλά την προϋποθέτει. Τα έργα που καταγράφονται και παρουσιάζονται στην μελέτη καλύπτουν σχεδόν το σύνολο της δημόσιας γλυπτικής στην πόλη της Φλώρινας, στους δημόσιους χώρους. Ειδολογικά τα 23 τεχνουργήματα κατηγοριοποιούνται σε προτομές, ανδριάντες και γλυπτικά συμπλέγματα, αναπαραστάσεις αντρών αγωνιστών και μίας γυναικός. Από αυτά, 4 είναι συμπλέγματα με δράση-σενάριο, 4 4

5 είναι ολόσωμα και τα υπόλοιπα είναι προτομές. Χρονολογικά τα τεχνουργήματα καλύπτουν μεμονωμένα ιστορικά πρόσωπα, ιστορική δράση, ιστορικές ιδέες για την περίοδο της νεότερης και σύγχρονης τοπικής και ελληνικής ιστορίας. Έμφαση δίνεται στα πρόσωπα και στα γεγονότα του Μακεδονικού Αγώνα και του Εμφυλίου Πολέμου μέσα από μια μονοσήμαντη ανάγνωση της επίσημης, εθνικής ιστοριογραφίας και με κυρίαρχα σημαίνοντα και σημαινόμενα την ηρωοποίηση και την κατασκευή ηρωικών, εθνικών, ηγεμονικών προτύπων. Η παραγγελία και η τοποθέτηση των τεχνουργημάτων στη Φλώρινα καλύπτει την περίοδο ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΕΣ ΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ Μπέσσας, Τ. & Ι. Βαμβακίδου (2004). Τοιχογραφίες του Μ. Πολυμέρη στη Φλώρινα: αισθητική παρέμβαση και πολιτισμική πρόταση: Εκπαιδευτικά, τ , Βαμβακίδου, Ι. & Ανδρέου Α. (2004). Το φαινόμενο των αυτοδίδακτων ζωγράφων στη Φλώρινα, το παράδειγμα των Φλωέλ και όστη: στο Α. Ανδρέου (επιμ.2004). Φλώρινα , Ιστορία και Πολιτισμός. ΑΠΘ, Παιδαγωγική Σχολή, Τμήμα Βαλκανικών Σπουδών Φλώρινας, Βαμβακίδου, I. (2004). Έμφυλες μεταφηγήσεις και αναγνώσεις του Μακεδονικού Αγώνα μέσα από τις ιστορικές μαρτυρίες: αποσιώπηση του φύλου στην ιστορική δράση: περ. Φίλιππος, Γιαννιτσά: έκδοση Υπ. Μακεδονίας & Θράκης, τ. 145, Βαμβακίδου, Ι., Γκόλια Π. & Ζυγούρη Ε. (2005). Τα νήπια ζωγραφίζουν την τηλεόραση: σημειωτική ανάλυση του παιδικού σχεδίου ως τυχαίου δείγματος: στο Ουρ. Κωνσταντινίδου-Σέμογλου (επιμ.) Εικόνα και παιδί. Θεσσαλονίκη: cannot not design publications, Βαμβακίδου, I., Κυρίδης A. & Μπέσσας T. (2005). Ο Τούρκος και ο Έλληνας στη ζωγραφική των νηπίων. Σημειωτική ανάλυση του εθνικού «άλλου» στη νηπιακή ζωγραφική στο: Α. Κυρίδης, Α. Ανδρέου (επιμ.). Όψεις της ετερότητας. Αθήνα: Gutenberg, Στα ιχνογραφήματα που συγκεντρώσαμε διακρίνουμε και τα τρία σημειωτικά πεδία: το συντακτικό, σημαντικό και πραγματιστικό. Η συντακτική ανάλυση παρέχει στοιχεία για τη μορφή, το χρώμα και τη σύνθεση, ενώ η σημαντική ανάλυση για τα σημασιολογικά πλέγματα. Στο πραγματιστικό πεδίο τα παιδιά δεν αγνοούν τα συμφραζόμενα των ιστορικών όρων Έλληνας-Τούρκος όπως διαφαίνεται στο χρώμα, στη μορφή και στη σύνθεση. Το χρώμα που κυριαρχεί στην μορφική απόδοση του Έλληνα είναι το μπλε και οι αποχρώσεις του, δηλαδή το εθνικό γαλάζιο. Το κόκκινο σηματοδοτεί τον Τούρκο και προφανώς η επιλογή του συνδέεται με το χρώμα της τουρκικής σημαίας. Στα ιχνογραφήματα, η διαφοροποίηση του Τούρκου από τον Έλληνα σημειώνεται με μαύρο χρώμα ως χρώμα επίθεσης και σύγκρουσης των αντιμαχόμενων. Όσον αφορά στο σχήμα τα περισσότερα παιδιά κατόρθωσαν να βάλουν σε γραφικό κώδικα- σε ανθρώπινες μορφές, και σε ρομποτοειδή κατασκευές τον τύπο του Έλληνα και του Τούρκου παράγοντας έναν εικονισμό με στοιχείο την ομοιότητα του ανθρώπινου. Η ατέλεια στο σχήμα εξαρτάται από την προσχολική σχεδιαστική δεξιότητα, από τα στάδια εικαστικής εξέλιξης του παιδιού. 5

6 Βαμβακίδου, Ι. (2006). Γυναίκες -εικαστικοί στη Φλώρινα, πολιτιστικοί σύλλογοι γυναικών στο νομό Φλώρινας: Όψεις της υτικής Μακεδονίας (επιμ. Μ. Σουλιώτης), Βιβλιολογείον, Γκόλια, Π., Κασκαμανίδης Ι. & Βαμβακίδου Ι. (2007). Η χρήση των διαδικτυακών πηγών στη διδασκαλία της ιστορίας: μια διδακτική προσέγγιση για την ιστορία της Στ τάξης του δημοτικού σχολείου. Παιδαγωγικά ρεύμα στο Αιγαίο, 3 (διαθέσιμο στο Γκόλια Π., Κουτσουπιάς Ν., Κυρίδης Α. & Βαμβακίδου Ι. (2007). Εθνικοί στόχοι και εθνικές τελετουργίες. Ο ρόλος των σχολικών γιορτών. Τετράδια Ανάλυσης/ 8, Θεσσαλονίκη: τυπωθήτω Γ. αρδανός, Βαμβακίδου, I. (2008). Ένας κατάλογος με ονόματα επαγγελματιών και με στοιχεία οπτικής διαφήμισης που έδρασαν στον τόπο της Θράκης: σημειωτική ανάγνωση ιστορικών μαρτυριών του 20ού αιώνα μέσα στα ιστορικά συμφραζόμενα: στο ιαπολιτισμικότητα, παγκοσμιοποίηση και ταυτότητες, Ελληνική Σημειωτική Εταιρεία, επιμ. Ε. Χοντολίδου, Γ. Πασχαλίδης, Κ. Τσουκαλά, Α. Λάζαρης, Αθήνα: Gutenberg, Βαμβακίδου Ι., Κυρίδης Α. (2008). Η νεοελληνική ταυτότητα στις φιλελληνικές οπτικές μαρτυρίες (19ος αιώνα): από την αντιληπτική ομοιότητα προς τις εννοιολογικές ομοιώσεις στο ιαπολιτισμικότητα, παγκοσμιοποίηση και ταυτότητες, Ελληνική Σημειωτική Εταιρεία, επιμ. Ε. Χοντολίδου, Γ. Πασχαλίδης, Κ. Τσουκαλά, Α. Λάζαρης, Αθήνα: Gutenberg, Βαμβακίδου Ι. (2006). Ο χώρος ως στοιχείο μιας πολιτισμικής συνιστώσας στο ολοήμερο σχολείο: στο Α. Κυρίδης, Ε. Τσακιρίδου, Ι. Αρβανίτη (επιμ.). Ολοήμερο σχολείο. Αθήνα: αρδανός, Νικολαντωνάκης, Κ. & Βαμβακίδου, Ι. (2008). Η Ιστορία γραφής των αριθμητικών ψηφίων: πρόταση διαθεματικότητας στο:. Μ. Κακανά, Γ. Σιμούλη (επιμ. 2008). Η προσχολική εκπαίδευση στον 21ο αιώνα, Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο, Βαμβακίδου, Ι. - Γκόλια Π.- Φιλιόπουλος Γ.( 2009). ημόσια Γλυπτά και τοπική Ιστορία της πόλης των Γρεβενών (2009): στο Μ. Παπανικολάου, επιμ., Ιστορία και Πολιτισμός, ΑΠΘ. Βαμβακίδου Ι., Γκόλια Π. (2009). Οι αναπαραστάσεις της γυναίκας στην εικονογράφηση: σχολικά εγχειρίδια νεότερης ελληνικής Ιστορίας του ημοτικού σχολείου: Σύγχρονη Εκπαίδευση, 158,

7 Α. Κεραμυδά, Μ. & Βαμβακίδου, Ι. (2007). Τηλεοπτική διαφήμιση για παιδιά και έμφυλο τηλεοπτικό κείμενο Πρακτικά Συνεδρίου, Η Πρωτοβάθμια εκπαίδευση και οι προκλήσεις της εποχής μας, Παιδαγωγική Σχολή, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, [ηλεκτρονική μορφή]. ασκαλάκη Ν., Βαμβακίδου Ι. (2007). Αναπαράσταση της γυναίκας όσον αφορά στο στερεότυπο του φύλου: κοινωνιοσημειωτική ανάγνωση παιδικών ιχνογραφημάτων: Πρακτικά Συνεδρίου, Η Πρωτοβάθμια εκπαίδευση και οι προκλήσεις της εποχής μας, Παιδαγωγική Σχολή, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, [ηλεκτρονική μορφή]. Κεραμυδά, Μ., Κυρίδης, Α., Βαμβακίδου, Ι. (2007). Παιχνίδια για νήπια στην τηλεοπτική διαφήμιση: σημειωτική ανάλυση και οπτικός γραμματισμός: Πρακτικά, 6ο Συνέδριο ΟΜΕΡ, ISBN , Vamvakidou, I., Kyridis, A., Bessas, T., (2006). Greek preschoolers crayon the politicians: a semiotic analysis of infants painting production. Contemporary Issues on Childhood Education, vol. 7, number 2, Αναφορές στην εργασία: Janzen, M.D. (2008). Where is the (postmodern) child in early childhood education research? Early Years, (28) 3, Tsioumis K., Vamvakidou I., Golia P. & Stavrianos G. (2006). The meaning of terms culture/civilization in Greek newspaper Mace donia and Thessaloniki. A social semiotic approach: International Journal of the humanities. V. 4. ISSN: (print), (online), Publisher Site: Stavrianos G., Vamvakidou I., Golia P., Kyridis, A. & Zagkos Ch. (2007). The internal meaning of the adverse notional conceptions about the West and East in Greek society and culture and the adherence to specific cultural and national stereotypes: the views of Greek University students. The international journal of the humanities, 5. ISSN: Publisher Site: Tsioumis, K., Kyridis A., Vamvakidou I., Golia P. (2006). Greek students in the University of Western Macedonia describe minorities. International Journal on Diversity in Organisations, Communities and Nations vol. 6, ISSN 1447 Vamvakidou, I. & Kyridis, A. (2006). Thracian Greeks on the eve of the Revolution of 1821, the case of the Filiki Heteria and the Neomartyrs in: Proceedings of the Edu- World, education facing contemporary world issues, Editura Universitatii din Pitesti, I Golia P., Vamvakidou I. Anastasiadou A., Kyridis A., (2006). National anniversaries in Greece. Teachers attitudes towards the role of national celebrations in Greek schools: International Journal on Diversity in Organisations, Communities and Nations, 5. ISSN: (print), : 7

8 Zagkos, Ch., Kyridis A., Golia P. & Vamvakidou I. (2007). Greek university students describe the role of Greece in Balkans: from equality to superiority. Nationalities Papers, 35 (2), Αναφορές στην εργασία: Loizidis, N. (2009). Religious Nationalism and Adaptation in Southeast Europe. Nationalities Papers, 37(2). Kyridis, A., Golia, P., Vamvakidou, I., Fotopoulos, N., Zagos, Ch. Troullou, M. (2008). National symbols reflections on the construction-deconstruction of European identity/ies, in Proceedings EduWorld, education facing contemporary world issues, Editura Universitatii din Pitesti, Golia, P., Τsioumis K. &. Vamvakidou, Ι., (2008). The perceptions of Greek school teachers for the history and the mythology as signifiers in the school practice: Journal of World Universities, Forum, v. 1, Kyridis, Α., Mavrikou, A., Zagkos, Ch., Golia, P., Vamvakidou, I., Fotopoulos, N., (2009). Nationalism through state constructed national symbols. The case of the national anthems: The International Journal of Interdisciplinary Social Sciences, volume 4: Zagkos, Ch., Kyridis, A. Vamvakidou, I. & Fotopoulos, N. (2009). The Banknotes as a Figure of Nationhood in the Balkan Countries: Applied Semiotics, 23 (9), Αναφορές στην εργασία βλ. Βλ. Επίσης Marc Nichanian's The Historiographic Perversion (New York: Columbia Uni Press 2009) on responses to the Armenian Genocide after scooting through Paul Bailey's Censoring Sexuality (London: Seagull Books 2007) and an article by Christos Zagkos, Argyris Kyridis, Ifigenia Vamvakidou & Nikos Fotopoulos on 'The Banknote as a Figure of Nationhood in the Balkan Countries' in 23(9) Applied Semiotics The latter is similar to Dennis Altman's delicious Paper Ambassadors: The Politics of Stamps (North Ryde: Angus & Robertson 1991). Golia, P., Vamvakidou, I. & Trajanou, E. (2009). History and semiotics, children are drawing homeland: International journal of learning, vol./16: Vamvakidou, I., A. Aypay, S. Goncalves, J. Spinthourakis, A. Kyridis,M. Keramyda, C. Zagos, M. Troullou (2009). Approaches of citizenship as they appeared in the proceedings of CICE, content analysis: in Human Rights and Citizenship Education, Preceding of the Eleventh Conference of the Children's Identity and Citizenship in European Thematic Network. Edited by Peter Cunningham.CiCe, London. Vamvakidou, I. (2009). Modern Greek history, historic documentary, the case of Pomaks: in Human Rights and Citizenship Education, Preceding of the Eleventh Conference of the Children's Identity and Citizenship in European Thematic Network.Edited by Peter Cunningham.CiCe, London. 8

9 Keramyda, M., Fachantidis, N. & Vamvakidou, I. (2009). Reading advertisements embodying Technology : Chronaki, A. (ed.). Mathematics, Technologies, Education: The Gender Perspective. University of Thessaly, Department of Early Childhood Education, Stamou A.G., Alevriadou, A., Eleptheriou, P., Vamvakidou, I. (2008). Constructing an identity of able-bodiedness: Discourses of disability by primary school children. Reflecting on Identities: Research, Practice & Innovation, Proceedings of the 10th Conference of the Children s Identity and Citizenship in Europe Thematic Network, A. Ross & P. Cunningham (eds): Kyridis A., Vamvakidou I., Dinas K., Golia P., Drossos V., Daskalaki N., Takidou M. (2006). I can t stand those pokemons they drive my children crazy. Infants, parents and preschool teachers talk about pokemons: Proceedings of the Edu-World education facing contemporary world issues, Editura Universitatii din Pitesti, VII ιδασκαλία Μεταπτυχιακό Τμήμα ΠΤΝ του Π Μ ( ) Φλώρινας: Κατεύθυνση Πολιτισμικές Σπουδές και ΝΤ, μαθήματα ιστορίας και μεθοδολογίας. - Μεταπτυχιακό Τμήμα ΠΤΝ του Π Μ ( ) Φλώρινας: Κατεύθυνση Πολιτισμικές Σπουδές, σημειωτικές δομές και πρακτικές, μαθήματα ιστορίας και μεθοδολογίας - ( ) Συνεργασία με Παν. Κύπρου, Μεταπτυχιακό Τμήμα ΠΤΝ σε θέματα μεθοδολογίας και ιστορικής ανάλυσης. - ιδασκαλία στο New Bulgarian University και συνεργασία με τον καθηγητή Kristian Bankov στο 14th και 15th Early Fall School in Semiotics από τις 5 έως 15 Σεπτεμβρίου (2008) και (2009), μαθήματα history and semiotics, media and semiotics. Μέλος επιστημονικών συλλόγων και εταιριών -ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΗΜΕΙΩΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ - Ελληνική Ιστορική Εταιρεία Α.Π.Θ. - ιεθνής Σημειωτική Εταιρεία Α.Π.Θ. - Περιοδική Επιστημονική Έκδοση «Περί Θράκης»: ΠΑΚΕΘΡΑ - Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος Αδριανουπολιτών Θεσσαλονίκης - Πολιτιστικός Σύλλογος «Θρακική Προσέγγιση», Ξάνθη - Πολιτιστικός Σύλλογος «Ενδοχώρα», Αλεξανδρούπολη - Μέλος στο Μουσείο της Σύγχρονης Τέχνης Φλώρινα. 9