Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης

Transcript

1 Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης Νεοελληνική Γλώσσα Β Γυμνασίου Τίτλος: «Ταξίδια Νοερά» Συγγραφή: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΤΡΙΜΗ-ΚΥΡΟΥ Εφαρμογή: ΘΕΟΔΩΡΑ ΤΡΙΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Θεσσαλονίκη 2015

2 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS (κωδ ), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι.Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ Υπεύθυνος υπο-ομάδας εργασίας γλώσσας: Δημήτρης Κουτσογιάννης ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: , Φαξ: , centre@komvos.edu.gr Σελίδα 2 από 27

3 Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Τίτλος Ταξίδια Νοερά Εφαρμογή σεναρίου Θεοδώρα Τριαντοπούλου Δημιουργία σεναρίου Κατερίνα Τρίμη-Κύρου Διδακτικό αντικείμενο Νεοελληνική Γλώσσα Τάξη Β Γυμνασίου Σχολική μονάδα Βαρβάκειο Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Χρονολογία Από έως Διδακτική/θεματική ενότητα Νεοελληνική Γλώσσα Β Γυμνασίου, 1η Ενότητα: Από τον τόπο μου σε όλη την Ελλάδα (Ταξίδια, περιηγήσεις, γνωριμία με ανθρώπους, έθιμα-πολιτισμό). Διαθεματικό Όχι Χρονική διάρκεια 5 ώρες Χώρος Ι. Φυσικός χώρος: Σελίδα 3 από 27

4 Εντός σχολείου: Αίθουσα διδασκαλίας με διαδραστικό πίνακα ή βιντεοπροβολέα και ηχεία, εργαστήριο πληροφορικής. ΙΙ. Εικονικός χώρος: μια εκπαιδευτική πλατφόρμα Wiki που να έχει δημιουργηθεί για το τμήμα. Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή Όσον αφορά την τεχνολογική υποδομή, για την εφαρμογή του σεναρίου απαιτούνται α) αίθουσα με διαδραστικό πίνακα (ή Η/Υ και βιντεοπροβολέα) και με ηχεία β) επαρκείς σταθμοί εργασίας στο εργαστήριο πληροφορικής με λογισμικό παρουσίασης και σύνδεση στο διαδίκτυο γ) μια εκπαιδευτική πλατφόρμα Wiki που να έχει δημιουργηθεί για το τμήμα. Επίσης, σημαντική προϋπόθεση είναι η επαρκής εξοικείωση πρωτίστως του εκπαιδευτικού και δευτερευόντως των μαθητών: α) με την ομαδοσυνεργατική μέθοδο β) με την πλοήγηση στο διαδίκτυο, τα λογισμικά που προαναφέρθηκαν και με την εκπαιδευτική πλατφόρμα Wiki. Εφαρμογή στην τάξη Το συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε στην τάξη. Το σενάριο στηρίζεται Κατερίνα Τρίμη-Κύρου, Ταξίδια Νοερά, Νεοελληνική Γλώσσα Β Γυμνασίου, Το σενάριο αντλεί - Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ/ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η συγκεκριμένη εφαρμογή εστιάζει στην περιοχή εκείνη του σεναρίου που αφορά στην αποδόμηση και στη δημιουργία αφίσας, ενώ θεματικά εστιάζει αποκλειστικά στην πόλη της Αθήνας. Επιπλέον, η εφαρμογή δεν υιοθετεί διαθεματική διάσταση, καθώς αναπτύχθηκε αποκλειστικά στα πλαίσια του μαθήματος της Νεοελληνικής Σελίδα 4 από 27

5 Γλώσσας. Οι μαθητές σε ομάδες αναλαμβάνουν να ετοιμάσουν μια διαφημιστική αφίσα για την Αθήνα. Αρχικά, αποδομούν αφίσες του ΕΟΤ ή άλλων φορέων που σχετίζονται με τον τουρισμό στην Ελλάδα, ώστε να διερευνήσουν τα δομικά στοιχεία αυτού του κειμενικού είδους. Στο πλαίσιο αυτό διερευνούν την ιδιαιτερότητα του μηνύματος κάθε αφίσας σε σχέση με τον υποτιθέμενο δέκτη και συζητείται η σχέση μεταξύ των εννοιών διαφήμιση και εξιδανίκευση/ωραιοποίηση. Στη συνέχεια, οι μαθητές, χωρισμένοι σε ομάδες, δημιουργούν τις αφίσες τους, αφού συλλέξουν πληροφορίες και εικόνες για την Αθήνα, επιλέξουν το κοινό στο οποίο θα απευθύνουν την αφίσα τους (νεολαία, οικογένειες, κ.λπ.) και συνεπώς τα χαρακτηριστικά στοιχεία της πόλης που θα προβάλουν. Οι αφίσες μετά την ολοκλήρωση της εργασίας αναρτούνται στο Wiki του τμήματος, παρουσιάζονται στην ολομέλεια και σχολιάζονται (ετεροαξιολόγηση) με βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, ενώ τέλος, κάθε ομάδες αναρτά και το δικό της αυτοαξιολογικό σχόλιο (αυτοαξιολόγηση) στον χώρο του Wiki που έχει αναρτηθεί η αφίσα. Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο Η συντάκτης του σεναρίου θέτει με σαφήνεια το θεωρητικό πλαίσιο στο οποίο στηρίζεται και η παρούσα εφαρμογή. Συγκεκριμένα: Το θεωρητικό πλαίσιο του σεναρίου αυτού, που εστιάζει σε κείμενα πολυτροπικά, ορίζεται καταρχάς από το κίνημα των πολυγραμματισμών (mulltiliteracies), το οποίο προέκυψε στο πλαίσιο της νέας πραγματικότητας που διαμόρφωσε η διαδεδομένη χρήση των νέων τεχνολογιών: ουσιαστικά σήμερα ερχόμαστε όλο και λιγότερο σε επαφή με κείμενα που είναι μονοτροπικά (Χοντολίδου 1999), το νόημα πλέον παράγεται κυρίως πολυτροπικά, δηλαδή με την αξιοποίηση όλο και περισσότερων σημειωτικών τρόπων. Σελίδα 5 από 27

6 Ιδιαίτερα η εικόνα είναι στοιχείο κυρίαρχο στο νέο σημειολογικό περιβάλλον. Συνεπώς, καθίσταται αναγκαίο το σχολείο να βοηθήσει τους μαθητές να αναπτύξουν δεξιότητες κατανόησης των μηνυμάτων που μεταδίδονται πολυτροπικά και των διαδικασιών μέσω των οποίων παράγονται (Χατζησαββίδης 2011), ώστε να γίνουν κριτικοί καταναλωτές αυτού του είδους των κειμένων αλλά και να είναι σε θέση να παραγάγουν τέτοια κείμενα, αξιοποιώντας διάφορους σημειωτικούς τρόπους. Κατά δεύτερον το σενάριο στηρίζεται στο μοντέλο του ρόμβου της γλωσσικής εκπαίδευσης (Κουτσογιάννης & Αλεξίου 2012), το οποίο προτείνει τον συνειδητό συνδυασμό των γνώσεων για τον κόσμο, των γνώσεων για τη γλώσσα, των γραμματισμών (κλασσικός, νέος και κριτικός γραμματισμός) και των διδακτικών πρακτικών καθώς και στο μοντέλο των τριών κύκλων όσον αφορά τους πολυγραμματισμούς (Κουτσογιάννης, Παυλίδου & Χαλισιάνη 2011), που υπογραμμίζει τη σημασία του κριτικού γραμματισμού. Επιπλέον, το σενάριο στηρίζεται στις γνωστικές θεωρίες του κονστρουκτιβισμού (εποικοδομητισμού) και της κοινωνικής μάθησης. Ο σχεδιασμός του δίνει την ευκαιρία στους/στις μαθητές/τριες να οικοδομήσουν τη γνώση τους ενεργά και συνεργαζόμενοι με τα μέλη της ομάδας τους. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι να στήσει τη σκαλωσιά, το λεγόμενο scaffolding (Northern Illinois University, Faculty Development and Instructional Design Center 2008), που θα βοηθήσει τους μαθητές να οικοδομήσουν οι ίδιοι σταδιακά τη νέα γνώση, αποδομώντας τα πρότυπα των κειμενικών ειδών και να την αναπλαισιώσουν, δημιουργώντας τα δικά τους αντίστοιχα πολυτροπικά κείμενα. Στην απόδοση ενεργού ρόλου στους μαθητές συμβάλλει η μέθοδος project με στόχο την επίλυση ενός προβλήματος, την προετοιμασία μιας καμπάνιας. Ταυτόχρονα, η ενεργή μάθηση συνάδει με τη διαδικασία αναστοχασμού, που καλλιεργεί μεταγνωστικές δεξιότητες και σε αυτή αποσκοπεί η διαδικασία ετεροαξιολόγησης και τελικά αυτοαξιολόγησης-αυτοβελτίωσης μέσω του wiki του τμήματος. Σελίδα 6 από 27

7 Δ. ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες, πεποιθήσεις, πρότυπα, στάσεις ζωής Αναμένεται οι μαθητές: να γνωρίσουν την πόλη της Αθήνας και να συνειδητοποιήσουν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα που παρουσιάζει ως τόπος τουριστικού προορισμού να αντιληφθούν το διαφημιστικό μήνυμα ως ένα μήνυμα που διατυπώνεται από συγκεκριμένη οπτική γωνία, αυτή του πομπού της αφίσας να κατανοήσουν ότι κάθε διαφημιστικό μήνυμα, τουριστικό ή μη, για να πείσει τον δέκτη/πελάτη αναδεικνύει, ωραιοποιεί τα καλύτερα και αποσιωπά τα χειρότερα στοιχεία του προϊόντος ή της υπηρεσίας που προωθεί να συνειδητοποιήσουν ότι το διαφημιστικό μήνυμα δεν απευθύνεται πάντα σε όλους τους πιθανούς αναγνώστες ή θεατές ή ακροατές, αλλά συνήθως εστιάζει σε συγκεκριμένο κοινό και προσαρμόζει τα επιχειρήματά του (διατυπωμένα με λόγο, εικόνα ή ήχο) στους υποψήφιους δέκτες να αναπτύξουν κριτική στάση απέναντι σε κάθε είδους διαφημιστικό μήνυμα, έχοντας κατά νου τα παραπάνω. Γνώσεις για τη γλώσσα Αναμένεται οι μαθητές: να αντιληφθούν ότι οι διάφοροι σημειωτικοί τρόποι (λόγος, εικόνα) λειτουργούν συνδυαστικά στα πολυτροπικά κείμενα και πιο συγκεκριμένα άλλοτε εκπέμπουν παράλληλα και αλληλοσυμπληρωνόμενα επιμέρους μηνύματα και άλλοτε βρίσκονται σε αντίφαση, για να προσελκύσουν την προσοχή να αντιληφθούν πόση σημασία έχει η επιλογή των κατάλληλων λέξεων, εικόνων, χρωμάτων κτλ. στην επικοινωνιακή αποτελεσματικότητα του Σελίδα 7 από 27

8 μηνύματος και ότι η επιλογή των σημειωτικών τρόπων πραγματοποιείται λαμβάνοντας υπόψη το νόημα που αποκτά κάθε σημειωτικός τρόπος, όταν συνδυάζεται με τους υπόλοιπους να αποδομούν πολυτροπικά κείμενα ως αναγνώστες/θεατές και να γνωρίζουν τι πρέπει να λάβουν υπόψη, για να δομήσουν δικά τους πολυτροπικά κείμενα ως δημιουργοί (στόχος μηνύματος, πομπός, δέκτες και μέσο). Γραμματισμοί Γλωσσικός-Κλασικός γραμματισμός Οι μαθητές αναμένεται να αρχίσουν: να αξιοποιούν λογοπαίγνια, μεταφορικό λόγο και λέξεις (επίθετα, ουσιαστικά, ρήματα, επιρρήματα) με θετικό νοηματικό «πρόσημο», για να πείσουν τους αποδέκτες του μηνύματος να συνδυάζουν κατάλληλα τον λόγο με τους υπόλοιπους σημειωτικούς τρόπους, ώστε να είναι επικοινωνιακά αποτελεσματικό το μήνυμα για τους δέκτες στους οποίους προορίζεται. Νέοι γραμματισμοί Αναμένεται οι μαθητές: να ασκηθούν στην αναζήτηση πληροφοριών και κατάλληλων εικόνων για τη δημιουργία των πολυτροπικών τους κειμένων να αποκτήσουν δεξιότητες οπτικού γραμματισμού να χρησιμοποιήσουν τα κατάλληλα λογισμικά ως εργαλεία παραγωγής πολυτροπικών κειμένων και ως μέσα για τη δημοσιοποίησή τους καθώς και για την ανάπτυξη μεταγνωστικών δεξιοτήτων (ετεροαξιολόγηση και αυτοαξιολόγηση-αυτοβελτίωση των ομάδων). Κριτικός γραμματισμός Πρωταρχικός στόχος του σεναρίου είναι οι μαθητές να γίνουν σταδιακά επαρκείς Σελίδα 8 από 27

9 αναγνώστες/θεατές των πολυτροπικών κειμένων, ιδίως των διαφημιστικών, να είναι σε θέση να διακρίνουν την πρόθεση του πομπού, τους σημειωτικούς τρόπους που επιστρατεύει και πώς τους συνδυάζει, ώστε να πείσει κτλ. Δίνεται έμφαση στην οπτική γωνία του πομπού και στη στρατηγική εξιδανίκευσης των θετικών και απόκρυψης των αρνητικών στοιχείων του «προϊόντος». Διδακτικές πρακτικές Το σενάριο αξιοποιεί τον κατευθυνόμενο διάλογο στη φάση της αποδόμησης των αφισών, ώστε να εξοικονομηθεί χρόνος, προς όφελος της επόμενης φάσης, της παραγωγής λόγου. Στη φάση της παραγωγής λόγου αξιοποιείται η ομαδοσυνεργατική μέθοδος. Ο εκπαιδευτικός υιοθετεί τον ρόλο του διακριτικού καθοδηγητή και «διευκολυντή», ενθαρρύνοντας τις ομάδες να αυτενεργήσουν αλλά παραμένοντας στη διάθεσή τους, όποτε χρειάζονται τη βοήθειά του/της. Ε. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Αφετηρία Υιοθετούμε κατά την εφαρμογή το πλαίσιο που θέτει η συντάκτης του σεναρίου: Το νέο επικοινωνιακό πλαίσιο καθιστά επιτακτική την ανάγκη το σχολείο να προετοιμάσει «υποψιασμένους» αυριανούς πολίτες, πολίτες που θα είναι σε θέση να διαβάζουν «πίσω από τις γραμμές» αλλά πια με την ευρύτερη έννοια των πολλαπλών σημειωτικών τρόπων: όχι μόνο πίσω από τα όμορφα λόγια, αλλά και πίσω από μια ελκυστική εικόνα, πίσω από τα χαρούμενα ή τα κατευναστικά χρώματα, πίσω από τις μουσικές που ανεβάζουν τη διάθεση ή μεταδίδουν μια χαλαρωτική ευφορία, αναλόγως την πρόθεση του πομπού. Αυτός ο στόχος δεν μπορεί να επιτευχθεί με διάλεξη, πρέπει οι μαθητές/τριες να «συνομιλήσουν» οι ίδιοι/ες με αυτά τα κειμενικά είδη ως δέκτες, ακολουθώντας τη σκαλωσιά που θα προετοιμάσει ο εκπαιδευτικός καθώς και να μπουν Σελίδα 9 από 27

10 στη θέση του πομπού που προσπαθεί συνειδητά να πείσει για κάτι, ώστε να δουν τη διαδικασία από την πλευρά των ανώνυμων δημιουργών των διαφημιστικών μηνυμάτων που εξυπηρετούν συγκεκριμένες επιδιώξεις. Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο Το σενάριο συνδέεται με το θέμα «ταξίδια-περιηγήσεις, γνωριμία με ανθρώπους, έθιμα-πολιτισμό» της 1ης ενότητας του σχολικού εγχειριδίου της Β Γυμνασίου. Χρησιμοποιεί την ομαδοσυνεργατική μέθοδο, εφαρμόζει τη μέθοδο project και αξιοποιεί τις ΤΠΕ ως μέσα πρακτικής γραμματισμού, όπως προτείνει το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών για το Γυμνάσιο (2011). Αξιοποίηση των ΤΠΕ Οι ΤΠΕ αξιοποιούνται για α) τη μελέτη των πολυτροπικών κειμενικών ειδών (προβολή στην ολομέλεια) με στόχο την αποδόμησή τους β) τη διευκόλυνση της επικοινωνίας και συνεργασίας των μελών των ομάδων μεταξύ τους γ) τη δημιουργία των αφισών και δ) τη δημοσίευση των αφισών που θα δημιουργήσουν οι ομάδες. Αξιοποιούνται λοιπόν ως μέσα πρακτικής γραμματισμού και ως περιβάλλοντα που προσφέρουν αυθεντικές περιστάσεις επικοινωνίας. Κείμενα Aφίσες του ΕΟΤ που βρίσκονται συγκεντρωμένες σε ένα φιλμάκι με τίτλο «Διαφημιστικές καμπάνιες του ΕΟΤ». Διαφημιστική καμπάνια «UP Greek Tourism», υλικό προώθησης του ελληνικού τουρισμού στο κέντρο της Νέας Υόρκης, στην Times Square: html Διδακτική πορεία/στάδια/φάσεις 1 η διδακτική ώρα: αποδόμηση αφισών και ενημέρωση για το project Αρχικά προβλήθηκε στην οθόνη του διαδραστικού πίνακα η ακόλουθη διαφημιστική Σελίδα 10 από 27

11 αφίσα του ΕΟΤ: Με στοχευμένα ερωτήματα από την εκπαιδευτικό αρχικά αναγνωρίστηκε από τους μαθητές το κειμενικό είδος, το μήνυμα, ο φορέας της αφίσας, ο δέκτης, ο σκοπός της καθώς και οι χρησιμοποιούμενοι πόροι. Στη συνέχεια μοιράστηκε το Φύλλο Εργασίας σε κάθε θρανίο. Οι μαθητές επεξεργάστηκαν τα δύο πρώτα ερωτήματα σε δυάδες και μετά οι απαντήσεις συζητήθηκαν και στην ολομέλεια. Οι μαθητές παρατήρησαν, όπως επισημαίνει και η συντάκτης του σεναρίου, τη δομή της αφίσας και προβληματίστηκαν για τον βαθμό πολυτροπικότητας. Στη συνέχεια, σχολιάστηκε στην ολομέλεια η υποκειμενική διάσταση του μηνύματος της συγκεκριμένης, αλλά και κάθε διαφημιστικής αφίσας, καθώς η εκπαιδευτικός δια της μαιευτικής βοήθησε τους μαθητές να συνειδητοποιήσουν ότι η αφίσα, για να πείσει, αποκρύπτει κάποια στοιχεία (κακή οργάνωση, ελλιπές προσωπικό, ελλιπής καθαριότητα, φουσκωμένες τιμές ) και ότι ωραιοποιεί, εξιδανικεύει άλλα (τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, τον λαμπερό ήλιο, τον γαλάζιο ουρανό και τη γαλάζια θάλασσα).. Μετά προβλήθηκε το φιλμάκι με τίτλο «Διαφημιστικές καμπάνιες του ΕΟΤ» και με βάσει το τρίτο ερώτημα του Φύλλου Εργασίας συζητήθηκαν και Σελίδα 11 από 27

12 ερμηνεύτηκαν οι διαφορές που παρουσιάζουν οι παλαιότερες από τις νεότερες αφίσες όσον αφορά στη θεματολογία και τη δομή τους, όπως ακριβώς προτείνεται και από τη συγγραφέα του σεναρίου. Στη συνέχεια, παρουσιάστηκε από την εκπαιδευτικό συνοπτικά η αποστολή των μαθητών που ήταν η δημιουργία μίας διαφημιστικής ψηφιακής αφίσας για την Αθήνα. Ορίστηκε ως εργασία για την επόμενη φορά η συγκρότηση ομάδων και η εύρεση εικονιστικού και πληροφοριακού υλικού που θα αξιοποιηθεί για τη δημιουργία της αφίσας. 2 η και 3 η διδακτική ώρα: δημιουργία ψηφιακών αφισών Αφού επιλύθηκαν στην ολομέλεια στην αρχή της 2 ης ώρας απορίες των μαθητών όσον αφορά στην αποστολή που οι ομάδες είχαν να φέρουν σε πέρας και αφού δόθηκαν περισσότερες διευκρινήσεις για τα κριτήρια αξιολόγησης, οι μαθητές δούλεψαν σε ομάδες και έφτιαξαν τις αφίσες τους. Συγκροτήθηκαν συνολικά έξι ομάδες, τρεις πενταμελείς και τρεις τετραμελείς αποκλειστικά με επιλογή των ίδιων των μαθητών. Στη φάση αυτή, προβλήματα σύνδεσης στο διαδίκτυο και δυσλειτουργίες των υπολογιστών δυσχέραιναν το έργο κάποιων ομάδων. Δύο ομάδες κατάφεραν να ολοκληρώσουν την εργασία σε μία μόνο διδακτική ώρα και να την αναρτήσουν στο Wiki της τάξης. Ακόμα όμως και αυτές οι ομάδες προέβησαν σε μικρές αλλαγές βελτιστοποίησης την τρίτη διδακτική ώρα. Μια ομάδα δημιούργησε την ίδια αφίσα σε τέσσερις διαφορετικές γλώσσες. Τέλος, όλες οι αφίσες αναρτήθηκαν στο Wiki της τάξης. Η εκπαιδευτικός στις δύο αυτές ώρες καθοδηγούσε τις ομάδες παρέχοντας υποστήριξη σε απορίες ή προβλήματα που αντιμετώπιζαν. Παρακάτω παρατίθενται οι αφίσες που δημιουργήθηκαν: Σελίδα 12 από 27

13 Σελίδα 13 από 27

14 Σελίδα 14 από 27

15 Σελίδα 15 από 27

16 Σελίδα 16 από 27

17 Σελίδα 17 από 27

18 Σελίδα 18 από 27

19 Σελίδα 19 από 27

20 Σελίδα 20 από 27

21 Σελίδα 21 από 27

22 4 η και 5 η διδακτική ώρα: παρουσίαση αφισών- αξιολόγηση Την 4 η ώρα παρουσιάστηκαν στην ολομέλεια στον διαδραστικό πίνακα οι δημιουργίες των μαθητών, αφού αναγράφηκαν στον πίνακα τα κριτήρια αξιολόγησης. Κάθε ομάδα παρουσίασε την αφίσα της και το σκεπτικό δημιουργίας τους και μετά η τάξη έδωσε σχόλια ανατροφοδότησης για την κάθε εργασία με βάση τα κριτήρια αξιολόγησης που είχαν τεθεί. Την 5 η διδακτική ώρα, αφού παρουσιάστηκε στην ολομέλεια η τελευταία εργασία, έγινε συνολική αποτίμηση του σεναρίου από τους μαθητές. Οι μαθητές επισήμαναν ότι η εργασία αυτή τους βοήθησε να συνειδητοποιήσουν τα χαρακτηριστικά του κειμενικού αυτού είδους και τους ευαισθητοποίησε στην πρόσληψη των διαφημιστικών μηνυμάτων. Στο κλείσιμο της ώρας η εκπαιδευτικός πρόβαλλε τη διαφημιστική καμπάνια για την Ελλάδα «Up Greek Tourism» οργανώθηκε με πρωτοβουλία της ομάδας εθελοντών, υποστηρίχθηκε από την ελληνική ομογένεια και εμφανίστηκε σε περίοπτη θέση στη Νέα Υόρκη (Times Square), για το δίμηνο Μάρτιος-Απρίλιος 2012 και έγινε σύγκριση με τις αφίσες που είχαν εξεταστεί και δημιουργηθεί όσον αφορά στους χρησιμοποιούμενους πόρους και τις αξίες και τα πρότυπα που προβάλλουν. Τέλος, κάθε ομάδα μαθητών ανάρτησαν στο Wiki της τάξης το δικό της σχόλιο αυτοαξιολόγησης, αφού έλαβαν υπόψη τους και τα σχόλια των συμμαθητών τους. Σελίδα 22 από 27

23 ΣΤ. ΦΥΛΛΟ/Α ΕΡΓΑΣΙΑΣ Α)Αφίσες για την Ελλάδα 1. Παρατηρήστε την αφίσα του ΕΟΤ που προβάλλεται στην οθόνη και εντοπίστε την παρουσία του λόγου στην αφίσα. α) Πού εντοπίζεται; β) Πόσο εκτενής είναι σε κάθε σημείο; γ) Ποιες διαφορές στη μορφή έχει (μέγεθος γραμματοσειράς, χρώμα ) σε κάθε σημείο; Προσπαθήσετε να αιτιολογήσετε αυτές τις διαφορές. 2. Σε ποια από τις παρακάτω κατηγορίες πολυτροπικότητας κατατάσσετε αυτή την αφίσα και γιατί; Βαθμός πολυτροπικότητας Πολύ υψηλός Μέτριος Προϋπόθεση Απόλυτη συμπληρωματικότητα. Δεν μπορεί η εικόνα να γίνει κατανοητή χωρίς τον λόγο (το σλόγκαν) ή ο λόγος να γίνει κατανοητός χωρίς την εικόνα. Μέτρια συμπληρωματικότητα. Το νόημα της εικόνας και αυτό του λόγου συνδέονται στενά, αλλά ούτε η εικόνα ούτε ο λόγος είναι ακατανόητοι, αν υπάρξουν Σελίδα 23 από 27

24 ανεξάρτητα ( αν δεν συνυπάρχουν). Μικρός Ελάχιστος Η εικόνα απλά σχολιάζει τον λόγο ή το ανάποδο. Καμιά σχέση μεταξύ εικόνας και λόγου. Αιτιολογήστε την επιλογή σας, εξηγώντας με ποιο τρόπο σχετίζονται η εικόνα και ο λόγος στη συγκεκριμένη αφίσα: 3. Παρατηρήστε τις αφίσες του ΕΟΤ που θα προβληθούν με χρονολογική σειρά. Εντοπίστε τις διαφορές μπορείτε ανάμεσα στις παλιότερες και στις πιο πρόσφατες αφίσες αφενός ως προς τα δομικά στοιχεία τους, αφετέρου ως προς τη θεματολογία τους. Παλαιότερες Αφίσες Νεότερες Αφίσες Β) Μία αφίσα για την Αθήνα Στόχος σας είναι να δημιουργήσετε μία δική σας διαφημιστική αφίσα για την Αθήνα 1. Στο σχεδιασμό και τη δημιουργία της αφίσας σας θα αξιοποιήσετε όλα όσα συζητήσαμε στην ανάλυση της αφίσας: εξιδανίκευση των θετικών στοιχείων και Σελίδα 24 από 27

25 απόκρυψη των αρνητικών, εστίαση σε συγκεκριμένη κατηγορία δεκτών, συσχέτιση εικόνας και λόγου. 2. Αρχικά, θα επιλέξετε τους δέκτες που θα απευθύνεται η αφίσα σας και την/τις πλευρά/ές της πόλης που θα προβάλει. 3. Θα συναποφασίσετε ποια/ες εικόνα/ες της πόλης θα χρησιμοποιήσετε 4. Θα δημιουργήσετε το κεντρικό σλόγκαν/λεζάντα της αφίσας και τα δευτερεύοντα κείμενα που θα τη συνοδεύουν, 5. Θα αποφασίσετε για τα χρώματα, τη γραμματοσειρά, κτλ. 6. Η αφίσα θα δημιουργηθεί ψηφιακά αξιοποιώντας τις δυνατότητες των εργαλείων Word ή PowerPoint. Για τη δημιουργία κολάζ εικόνων μπορείτε να αξιοποιήσετε τις δυνατότητες του Picasa. 7. Όταν ολοκληρώσετε τις αφίσες σας, θα τις αναρτήσετε στο wiki του τμήματος, συμπληρώνοντας κάτω από τον υπερσύνδεσμο την κατηγορία υποψήφιων τουριστών που εστιάζει, καθώς και τα ονόματα αυτών που συμμετείχαν στη δημιουργία της. 8. Οργανώστε την ομάδα σας αναλαμβάνοντας συγκεκριμένους ρόλους (χειριστής Η/Υ, γραμματέας ημερολογίου συνεργασίας, συντονιστής συζήτησης, πρόσωπο επικοινωνίας με τον καθηγητή) Κριτήρια αξιολόγησης Εργασιών Οι εργασίες θα παρουσιαστούν στην τάξη και θα σχολιαστούν τόσο στην ολομέλεια όσο και στο wiki της τάξης με κριτήρια που αφορούν στα ακόλουθα: α) σε ποιο βαθμό σχετίζεται νοηματικά ο λόγος με την εικόνα β) σε ποιο βαθμό η αφίσα είναι πρωτότυπη και ευρηματική (ιδίως όσον αφορά το σλόγκαν της) γ) σε ποιο βαθμό κερδίζει την προσοχή του κοινού και αναδεικνύει το σλόγκαν της δ) κατά πόσο η αφίσα επιτυγχάνει να πείσει το ιδιαίτερο κοινό στο οποίο απευθύνεται Σελίδα 25 από 27

26 Ζ. ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ Στην εφαρμογή υιοθετήθηκε η μη διαθεματική προσέγγιση και η εστίαση έγινε μόνο στο κειμενικό είδος της αφίσας. Η. ΚΡΙΤΙΚΗ Το σενάριο κύλισε πολύ καλά. Οι μαθητές με άνεση ανταποκρίθηκαν τόσο στην αποδόμηση όσο και στη δημιουργία των δικών τους αφισών. Κάποια τεχνικά προβλήματα (σύνδεση στο διαδίκτυο, τεχνικά προβλήματα Η/Υ) δυσχέραιναν το έργο κάποιων ομάδων. Τέλος, οι μαθητές επεσήμαναν ότι η εργασία αυτή τους βοήθησε να συνειδητοποιήσουν τα χαρακτηριστικά του κειμενικού αυτού είδους και τους ευαισθητοποίησε στην πρόσληψη των διαφημιστικών μηνυμάτων. Θ. BΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΔΕΠΠΣ Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών της Ελληνικής Γλώσσας για το Γυμνάσιο, ΦΕΚ 303Β/ Διαθέσιμο στο διαδίκτυο: [17/4/12]. Κουτσογιάννης, Δ., Παυλίδου, Μ. & Ι. Χαλισιάνη Μελέτη για την αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση: γενικό πλαίσιο και ιδιαιτερότητες. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. Διαθέσιμο στο διαδίκτυο: mia.pdf [18/4/2014]. Κουτσογιάννης, Δ. & Μ. Αλεξίου Μελέτη για τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την εφαρμογή σεναρίων και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων για τη διδασκαλία της νεοελληνικής γλώσσας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Μελέτη στο πλαίσιο της Σελίδα 26 από 27

27 Δράσης 62 (Π.3.1.3). Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. Διαθέσιμο στο διαδίκτυο: [17/4/14]. ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21ου αιώνα) Νέο Πρόγραμμα Σπουδών Πρόγραμμα Σπουδών για τη Διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας & της Λογοτεχνίας στο Γυμνάσιο. Αθήνα. Διαθέσιμο στο διαδίκτυο: [17/4/14]. Northern Illinois University, Faculty Development and Instructional Design Center Instructional Scaffolding to Improve Learning. Στο Spectrum και o_improve_learning.pdf [19/4/2014]. Χατζησαββίδης, Σ Λόγος και εικόνα στον ημερήσιο ελληνικό τύπο:διερεύνηση του βαθμού και των χαρακτηριστικών της πολυτροπικότητας. Στο Πρακτικά της ημερίδας Eικόνα και λόγος στα Media. Διαθέσιμο στο διαδίκτυο: [18/4/14]. Χοντολίδου, Ε Εισαγωγή στην έννοια της πολυτροπικότητας, Γλωσσικός Υπολογιστής, Περιοδική Έκδοση του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας για τη Γλώσσας και τη Γλωσσική Αγωγή, Θεσσαλονίκη, τόμος 1, τεύχος 1, Σελίδα 27 από 27