ΙΗΜΕΡΟ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΙΑΤΑΞΕΩΝ Ν. 3212/03. Πολιτικός Μηχανικός «ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ»

Transcript

1 ΙΗΜΕΡΟ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΙΑΤΑΞΕΩΝ Ν. 3212/03 Οργάνωση: Τ.Ε.Ε. Εισηγητής: ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΡΕΛΙ ΗΣ, Πολιτικός Μηχανικός Θέµα: «ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ»

2 ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σ όλη τις κατά καιρούς εκτιµήσεις που γίνονται ή έχουν γίνει παλαιότερα µεγάλη έµφαση δίδεται στο περιεχόµενο του ελέγχου των µελετών και στη συνακόλουθη λειτουργία των πολεοδοµικών γραφείων ως προς αυτόν τον έλεγχο. Συνήθως παραλείπεται το γεγονός ότι ο έλεγχος αυτός αποκτά περιεχόµενο µόνον όταν εφαρµόζεται στο τελικό προϊόν που είναι αυτή καθ εαυτή η κατασκευή του οικοδοµικού έργου. Σε αντίθετη περίπτωση αποτελεί άχρηστη αντιπαραγωγική διαδικασία που ταλαιπωρεί και επιβαρύνει οικονοµικά τους εµπλεκόµενους πολίτες και συναδέλφους µηχανικούς και φυσικά το δηµόσιο. Αποτελεί δηλαδή χαρακτηριστική περίπτωση γραφειοκρατικής διαδικασίας. Αυτός είναι και ο κύριος λόγος που όλες οι προτάσεις, µε χαρακτηριστικότερη την τελευταία µε το Νόµο 3212/03, κατατείνουν στον περιορισµό έως κατάργηση του ελέγχου των µελετών. Τα περί µεταβίβασης του ελέγχου αυτού στους ιδιώτες µηχανικούς µε ιδιώνυµες ποινικές ευθύνες, πρόστιµα, δειγµατοληπτικούς ελέγχους και άλλα παρόµοια που έχουν ήδη δοκιµαστεί και σε άλλους τοµείς της δηµόσιας ζωής και έχουν µεταβληθεί σε εισπρακτικούς µηχανισµούς επίσηµους και ανεπίσηµους, είναι τουλάχιστον υποκριτική αποποίηση των ευθυνών του κρατικού µηχανισµού. Η µέριµνα για την ασφάλεια, την υγεία και η άνεση των πολιτών στην κατοικία και στα κτίρια που στεγάζουν δηµόσιου χαρακτήρα δραστηριότητες είναι υποχρέωση του κράτους και όχι του κάθε ιδιώτη µηχανικού που στην καλύτερη περίπτωση εξαρτάται οικονοµικά από τον εντολέα του. Τις θέσεις αυτές έχει, εδώ και πολλά χρόνια, υποστηρίξει το ΤΕΕ και δυστυχώς εξακολουθούν να είναι επίκαιρες γι αυτό επαναδιατυπώνονται στην εισήγηση αυτή, µε ότι ελάχιστες βελτιώσεις έχουν επέλθει µέσα σε 20 περίπου χρόνια. Όπως και παλαιότερα τονίσαµε, η πρώτη διαπίστωση είναι ότι η αυθαίρετη δόµηση µε την τρέχουσα νοµική της έννοια (κάθε µη σύννοµη κατασκευή) δεν είναι δυνατόν να εξαλειφθεί αλλά µόνο να περιορισθεί και σε έκταση και κυρίως ως προς τις πολεοδοµικές της επιπτώσεις. Απόδειξη του γεγονότος αυτού είναι ότι αυθαίρετη δόµηση υπάρχει σε όλες σχεδόν τις χώρες του κόσµου και µάλιστα τη Νότια Ευρώπη στην οποία ανήκουµε, παρά το ότι η σχετική πολιτική, οι οργανωτικές δοµές και η δηµόσια διοίκηση βρίσκονται σε πολύ καλύτερο επίπεδο στις χώρες αυτές. Τα µέτρα που πρέπει να ληφθούν είναι δύο ειδών: 2

3 α) Θετικά προς την κατεύθυνση της δυνατότητας για απόκτηση στέγης και πολεοδοµη- µένης γης, δηλαδή νόµιµης κατοικίας. (Στεγαστικά προγράµµατα, επεκτάσεις πολεοδοµικές, περιοχές παραθεριστικής κατοικίας κ.λ.π.). β) Κατασταλτικά προς την κατεύθυνση της πρόληψης της αυθαίρετης δόµησης και της καταστολής της ( ιοικητικές κυρώσεις, οικονοµικές κυρώσεις, κατεδαφίσεις, ποινικές κυρώσεις). Για να έχουµε αποτελέσµατα απαιτείται συνολική πολιτική που να περιλαµβάνει όλα τα µέτρα και όχι αποσπασµατικές ρυθµίσεις. Σε αντίθετη περίπτωση, αν π.χ. έχουµε µόνο κάποια µέτρα καταστολής, η προσπάθεια θα αποτύχει χωρίς να φταίνε τα µέτρα αλλά µόνο η αποσπασµατική εφαρµογή τους. Προς την κατεύθυνση των θετικών µέτρων παρά τις προσπάθειες που έχουν γίνει για την προώθηση του πολεοδοµικού σχεδιασµού µε τον Ν. 1337/83 καθώς και την οργάνωση των εκτός σχεδίου περιοχών (Π.Σ., Ζ.Ο.Ε.) τα αποτελέσµατα εξακολουθούν να είναι ανεπαρκή. Επιγραµµατικά αναφέρουµε ότι εντάξεις περιοχών καθυστερούν για 10 και 20 χρόνια είτε γιατί δεν χρηµατοδοτούνται είτε γιατί παρεµβαίνει το Σ.τ.Ε. για οριοθετήσεις ρεµάτων που έχουν πάψει να υπάρχουν καλώς ή κακώς εδώ και δεκαετίες, ή απαγόρευση παρεκκλίσεων ως προς τις αρτιότητες µε απόλυτη άγνοια των πραγµατικών συνθηκών κατάτµησης της γης ή της πολεοδοµικής σηµασίας της αρτιότητας. Τα διοικητικά δικαστήρια ασκούν πολεοδοµική πολιτική χωρίς ούτε την απαιτούµενη επιστηµονική γνώση, ούτε σαφή έστω αντίληψη της πραγµατικότητας, µε ολέθρια αποτελέσµατα για το περιβάλλον εν ονόµατι της προστασίας του. Αν αναφερθούµε και στην έλλειψη σαφών οριοθετήσεων αρχαιολογικών και δασικών περιοχών, αιγιαλού και παραλίας και η εικόνα της οργάνωσης των εκτός σχεδίου περιοχών που δέχεται τις περισσότερες οικιστικές πιέσεις είναι πλήρης και χαρακτηριστική. Χωρίς να ξεχνάµε τους όρους που θέσαµε παραπάνω, θα σταθούµε στα µέτρα καταστολής γιατί αυτό µας απασχολεί τώρα. Με το ισχύον σήµερα νοµικό καθεστώς και την οργανωτική δοµή των αρµοδίων υπηρεσιών η ακολουθούµενη πρακτική είναι η εξής: Με την έκδοση της σχετικής οικοδοµικής άδειας και σχετική τυπική δήλωση στο Αστ. Τµήµα όπου δίνονται τα στοιχεία ιδιοκτήτη και επιβλέποντος µηχανικού, αρχίζει την κατασκευή. Η δήλωση αυτή και τα στοιχεία θα χρησιµεύσουν µόνο όταν δηµιουργηθεί κάποιο πρόβληµα (καταγγελία, ατύχηµα κλπ). Μέχρι τότε κανείς δεν ασχολείται µε την οικοδοµή, ούτε καν ο επιβλέπων αν δεν ειδοποιηθεί ή είναι υπερβολικά ευσυνείδητος. Στην οικοδοµή δεν τη- 3

4 ρείται ηµερολόγιο και έτσι δεν υπάρχουν γραπτά στοιχεία για την παρουσία του επιβλέποντος. Το Πολεοδοµικό γραφείο ασχολείται µε την οικοδοµή, είτε έχει άδεια είτε όχι, µόνο έπειτα από κάποια καταγγελία. Οι καταγγελίες αυτές, γίνονται από γείτονες, που, γενικώς πιστεύουν ότι από την οικοδοµή βλάπτονται τα συµφέροντά τους. Καταγγέλλουν επίσης διάφοροι εξωραϊστικοί ή πολιτιστικοί σύλλογοι που εµφανίσθηκαν κυρίως στις µεγάλες κυρίως πόλεις και έχουν, θεωρητικά, ευγενέστερα κίνητρα. Κοινό χαρακτηριστικό όλων σχεδόν των καταγγελιών, είναι η αοριστία τους («υπόνοιες για υπερβάσεις άδειας» κ.λ.π.), όπως και η ταύτιση της προστασίας του περιβάλλοντος µε την απέναντι οικοδοµή ή στην καλύτερη περίπτωση µε στενά τοπικά συµφέροντα. Ακολουθεί η διαδικασία ελέγχου των καταγγελιών που είναι χρονοβόρα, γραφειοκρατική και αναποτελεσµατική. Περιλαµβάνει ενστάσεις και εκδικάσεις των ενστάσεων των οποίων και η έκβαση και η διάρκεια εξαρτάται συνήθως από την πίεση καταγγελόντων και καταγγελλοµένων και καταλήγει, αν καταλήξει, σε βεβαίωση προστίµου και αποφάσεις για κατεδαφίσεις. Πολλές όµως φορές ούτε τα πρόστιµα εισπράττονται και σχεδόν ποτέ δεν εκτελούνται οι κατεδαφίσεις. Η απασχόληση των υπηρεσιών µε τις διαδικασίες αυτές είναι υπερβολική και το αποτέλεσµα ασήµαντο ως προς εκείνους που πράγµατι έχουν πράγµατι αυθαίρετο. Όσο για τους άλλους, που δεν έχουν αυθαίρετο (πρόκειται για το 80% τουλάχιστον των καταγγελιών) αυτοί «τιµωρούνται» µε διακοπή των εργασιών µέχρι ελέγχου. Η ίδια διαδικασία ακολουθείται σε όλες τις περιπτώσεις αυθαιρέτων κατασκευών ανεξάρτητα από τη βαρύτητά τους και τη σηµασία τους για την πόλη. 2. ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ Για να περιοριστούν τα µειονεκτήµατα του συστήµατος ελέγχου της δόµησης που περιγράφηκαν, οι προτάσεις πρέπει να διέπονται από τις ακόλουθες γενικές αρχές: α) Να ελέγχονται οι οικοδοµές κατά το στάδιο της κατασκευής τους, πριν ολοκληρωθούν και µεταβληθούν σε τετελεσµένα γεγονότα. Όταν η αυθαίρετη κατασκευή διαπιστώνεται ενώ εκτελείται και πριν ολοκληρωθεί, κάθε µέτρο διοικητικό, οικονοµικό κλπ είναι ευκολότερο να εφαρµοστεί και να είναι αποτελεσµατικό ( ιακοπές, Κατεδαφίσεις, Πρόστιµα). β) Όλες οι αυθαίρετες κατασκευές δεν έχουν την ίδια σηµασία για την πόλη ούτε το ίδιο όφελος για τον αυθαιρετούντα. Με τη λογική αυτή απαιτείται διαβάθµιση και των προστίµων και των διοικητικών ποινών, ανάλογα µε τη σηµασία της αυθαίρετης κατασκευής (π.χ. υπέρβαση Σ.. δεν είναι ίδιας σηµασίας µε παράβαση διατάξεως του Κτιριοδοµικού Κανονισµού). 4

5 γ) Να συγκροτηθεί ειδική υπηρεσία ελέγχου της δόµησης (αστυνοµία, κατασκευών) που να λειτουργεί ανεξάρτητα από τα σηµερινά τµήµατα αυθαιρέτων που λειτουργούν στα Πολ. γραφεία. Η υπηρεσία αυτή πρέπει να βασίζεται στην ατοµική ευθύνη του τεχνικού που ελέγχει, για κάποια συγκεκριµένη και καθορισµένη περιοχή εποπτείας του. Να περιορισθεί η δυνατότητα ανεξέλεγκτης απασχόλησης των Υπηρεσιών Πολεοδοµίας µε ασύστατες καταγγελίες. Τα σηµερινά τµήµατα αυθαιρέτων να παραµείνουν σαν δεύτερος βαθµός ελέγχου της αστυνοµίας, κατασκευών και σαν µηχανισµός βεβαίωσης προστίµων και εκτέλεσης διοικητικών ποινών (ενστάσεις, πρόστιµα). δ) Να συγκροτηθεί σε επίπεδο περιφέρειας ειδικό συνεργείο µε αποστολή την εκτέλεση κατεδαφίσεων. Οι κατεδαφιστές, πρέπει να έχουν προσληφθεί µε αυτή την αποστολή και να µην επιστρατεύονται περιστασιακά συνεργεία των Νοµαρχιών όπως γίνεται σήµερα. ε) Να απλουστευθούν οι διαδικασίες ενστάσεων και βεβαιώσεων προστίµων και να εξασφαλισθεί η είσπραξη των προστίµων µε τη διαδικασία είσπραξης των δηµοσίων εσόδων. στ) Να γίνουν συγκεκριµένες οι ευθύνες της επίβλεψης µε τήρηση ηµερολογίου και αναφορές συγκεκριµένων ελέγχων σ αυτό. Αυτό αφορά και την επίβλεψη και τον αρµόδιο ελεγκτή της κατασκευής. ζ) Να αυξηθούν τα πρόστιµα ώστε να είναι απαγορευτικά για την αυθαίρετη δόµηση ιδίως εκείνη που βλάπτει την πόλη και προσπορίζει οικονοµικό όφελος στον αυθαιρετούντα. η) Να θεσπισθεί άδεια χρήσεως για κάθε κτίριο. θ) Να ανατεθεί στους ειδικούς φορείς, ο έλεγχος εκτάσεως στις οποίες απαγορεύεται κάθε δόµηση (δασικές εκτάσεις, αιγιαλός, κ.λ.π.), διότι εκεί δεν απαιτείται καµία διαδικασία για την επιβολή ποινών και κατεδάφισης. ι) Να µην διακόπτονται οι εργασίες χωρίς διαπίστωση παράβασης. 3. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΜΕΤΡΑ ΜΕ ΤΟΝ 3212/03 Με τον έλεγχο των κατασκευών ασχολείται η 2,3 του άρθρου 4 σε ότι αφορά τον τρόπο ελέγχου και ολόκληρο το άρθρο 5 ασχολείται µε τις ποινικές και διοικητικές κυρώσεις των ιδιοκτητών και των επιβλεπόντων µηχανικών. Με την 2 του άρθρου 4 προβλέπεται έλεγχος ποσοστού 2% των οικοδοµών για τις οποίες εκδόθηκε Άδεια. Ο έλεγχος αυτός γίνεται στο στάδιο της κατασκευής για να διαπιστωθεί: 5

6 α) Αν οι οικοδοµές αυτές κατασκευάζονται σύµφωνα µε τις ισχύουσες διατάξεις και τούτο ανεξάρτητα από τον έλεγχο που υποτίθεται έγινε κατά την έκδοση των σχετικών Αδειών. ηλαδή ελέγχεται µαζί µε την κατασκευή και η Υπηρεσία που εξέδωσε την Άδεια. β) Αν οι εργασίες γίνονται σύµφωνα µε τις µελέτες που συνοδεύουν την Άδεια. Είναι προφανές ότι ο νοµοθέτης δεν έχει αντιληφθεί ότι συνολικός έλεγχος µελετών και κατασκευών που προβλέπεται στην προηγούµενη παράγραφο καλύπτει και αυτό τον έλεγχο. γ) Αν τηρείται το ηµερολόγιο του έργου. Είναι προφανές ότι αν δεν καθοριστεί το περιεχόµενο του ηµερολογίου ο τρόπος τήρησής του και οι προκύπτουσες απ αυτό ευθύνες των παραγόντων εκτέλεσης ενός έργου, που δεν είναι µόνο ο επιβλέπων και ο ιδιοκτήτης, η τήρηση ηµερολογίου δεν έχει έννοια. Όπως προκύπτει και από τις προβλεπόµενες στο επόµενο αρθρ. 5 ποινές, ο νοµοθέτης θεωρεί ότι όλες οι οικοδοµές γίνονται µε γενικό εργολάβο που διαθέτει και δίπλωµα εργολάβου.ε. Πράγµατι, η εύνοια εργολάβου ιδιωτικών έργων και υπεργολάβων που στη συντριπτική πλειοψηφία εκτελούν τις επί µέρους εργασίες ενός οικοδοµικού έργου δεν υπάρχει στην ισχύουσα νοµοθεσία. Για να έχει έννοια η τήρηση του ηµερολογίου πρέπει τουλάχιστον να πιστοποιηθούν βασικοί υπεργολάβοι σύµφωνα µε τη νοµοθετική εξουσιοδότηση του Άρθ. 22 του ΓΟΚ. δ) Αν τηρούνται τα µέτρα ασφαλείας. Να σηµειωθεί ότι πολύ τακτικότερος και συστηµατικότερος έλεγχος των µέτρων ασφαλείας διενεργείται από την επιθεώρηση εργασίας. Εκτός από τον έλεγχο αυτό ελέγχεται και ποσοστό 2% των οικοδοµών σε διάστηµα ενός χρόνου από την αποπεράτωσή τους. ηλαδή ελέγχεται συνολικά το 4% των οικοδοµών που ανεγείρονται και έως και ένα χρόνο µετά την αποπεράτωσή τους εφόσον έχουν Άδεια οικοδοµής. Όσες οικοδοµές δεν έχουν Άδεια και ένα χρόνο µετά την αποπεράτωσή τους δεν ελέγχονται από το σύστηµα αυτό και εποµένως µπορούν να κλείνουν π.χ. ελεύθερα τους ηµιϋπαίθριους χώρους. Το ίδιο ισχύει και για το υπόλοιπο 96% που κτίζεται µε Άδεια και δεν ελέγχεται. Τον έλεγχο αυτό ασκούν 150 µηχανικοί σε όλη τη χώρα, που υποτίθεται ότι έχουν και ειδικές γνώσεις που απαιτούνται για την εφαρµογή της Πολεοδοµικής Νοµοθεσίας. Ο προτεινόµενος σύµφωνα µε τα παραπάνω έλεγχος εµφανίζει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: α) Ελέγχει µόλις το 4% των οικοδοµών που έχουν Άδεια, ενώ το 96% µένει εκτός ελέγχου. Εκτός ελέγχου µένουν και οι οικοδοµές που δεν έχουν καθόλου Άδεια, δηλαδή οι σοβαρότερες περιπτώσεις. 6

7 β) Ελέγχει οικοδοµές σε προχωρηµένο στάδιο κατασκευής ή και αποπερατωµένες µε συνέπεια την δυσκολία εφαρµογής κάθε διοικητικού µέτρου. γ) Οι προβλεπόµενες ποινές τουλάχιστον οι αναφερόµενες στο επόµενο άρθρο 5 του ίδιου νόµου δεν κάνουν καµία διάκριση ως προς την πολεοδοµική βαρύτητα των παραβάσεων. δ) εν προβλέπει καµία διάκριση ως προς τις ευθύνες των εµπλεκοµένων στη διαδικασία κατασκευής παραγόντων. Τα µόνα υπαρκτά πρόσωπα που υφίστανται τις συνέπειες είναι ο µη ωφελούµενος επιβλέπων και ο ωφελούµενος ιδιοκτήτης. Στο σύνολο των περιπτώσεων ο επίσης ωφελούµενος εργολάβος ή υπεργολάβος είναι µη πιστοποιηµένα πρόσωπα δηλαδή ανύπαρκτοι. ε) Ο προτεινόµενος, ως προς τις πολεοδοµικές διατάξεις, έλεγχος µε δεδοµένη την πολυπλοκότητα της Πολεοδοµικής Νοµοθεσίας είναι τουλάχιστον διαβλητός. Είναι εξαιρετικά εύκολη η ανίχνευση παραβάσεων δευτερευόντων ή πολυερµηνευόµενων πολεοδοµικών κανόνων. στ) Η επιλογή των ελεγχόµενων οικοδοµών είναι επίσης διαβλητή, τροφοδοτεί µάλιστα τη δεδοµένη δυσπιστία προς τις Πολεοδοµικές Υπηρεσίες. Ουδείς εγγυάται το αδιάβλητο των ελεγκτών του Σ.Ε.Ε... ζ) Οι καταγγελίες ως µέθοδος ελέγχου των κατασκευών εξακολουθούν να είναι ο κυριότερος τρόπος ελέγχου, µε ότι αυτό συνεπάγεται ως προς την άχρηστη απασχόληση των Πολεοδοµικών Υπηρεσιών και τις κοινωνικές τους επιπτώσεις. Ανάλογο ισοπεδωτικού χαρακτήρα είναι και οι προβλεπόµενες στο επόµενο άρθρο 5, βαρύτατες ποινές. Χαρακτηριστικά παραδείγµατα είναι τα ακόλουθα: α) Οι ιδιοκτήτες που προφανώς ωφελούνται από πολεοδοµικές παραβάσεις τιµωρούνται µε τις ίδιες ποινές µε τους επιβλέποντες που δεν ωφελούνται από αυτές ή ακόµα χειρότερα µε µελετητές των οποίων οι µελέτες έχουν ελεγχθεί από την αρµόδια Υπηρεσία και έχουν βρεθεί σύµφωνες µε τις Πολεοδοµικές ιατάξεις. ποινές. β) Απλές υπερβάσεις σύµφωνες µε τις Πολεοδοµικές διατάξεις συνεπάγονται τις ίδιες γ) Απλές και πολλές φορές επιβαλλόµενες τροποποιήσεις από την επίβλεψη µελετών κατά τη διάρκεια της κατασκευής συνεπάγονται επίσης τις ίδιες ποινές. δ) Η ευθύνη του επιβλέποντα διαρκεί µέχρι τον τελικό έλεγχο της κατασκευής που επειδή δεν προβλέπεται από τις προηγούµενες περί εκδόσεων Αδειών διατάξεις διαρκεί επ αόριστον. 7

8 Εκτός από τις παραπάνω ποινές επειδή προφανώς ο νοµοθέτης θεωρεί υπαιτίους των Πολεοδοµικών παραβάσεων κυρίως τους µηχανικούς τους επιβάλλει και άλλες ποινές όπως η αφαίρεση της Άδειας άσκησης επαγγέλµατος και εξοντωτικά διοικητικά πρόστιµα µε εισήγηση του Προϊσταµένου της Υπηρεσίας, που ενδεχοµένως εξέδωσε Άδεια µε Πολεοδοµικές παραβάσεις. Παρέχεται έτσι ένα ακόµη κίνητρο για την ενίσχυση του φαινοµένου της συναλλαγής ανεξαρτήτως της πραγµατικής ή εικαζόµενης έκτασής του. Προφανώς τα παραπάνω µέτρα δεν συνιστούν έλεγχο των κατασκευών ούτε πρόκειται να περιορίσουν την αυθαίρετη δόµηση. 4. ΤΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΜΕΤΡΑ ΑΠΟ ΤΟ Τ.Ε.Ε. Σύµφωνα µε τις αρχές που ήδη αναπτύξαµε, προτείνουµε τα ακόλουθα συγκεκριµένα µέτρα για ουσιαστικό έλεγχο των κατασκευών τουλάχιστον ως προς την Πολεοδοµική της διάσταση: α) Σύσταση υπηρεσίας ελέγχου των κατασκευών (ΥΕΚ), σε επίπεδο περιφερείας ή δήµου αν ο δήµος το επιθυµεί. Ο έλεγχος πρέπει να γίνεται από συνεργείο δύο υπαλλήλων που να διαθέτουν αυτοκίνητο και να ελέγχουν συγκεκριµένη περιοχή. Ο έλεγχος πρέπει να γίνεται ως προς την ύπαρξη της Άδειας και ως προς την εφαρµογή της. Η νοµιµότητα ή όχι της Άδειας είναι αρµοδιότητα της υπηρεσίας που την εκδίδει. Ο έλεγχος της υπηρεσίας αυτής, γίνεται από το αρµόδιο πολεοδοµικό γραφείο είτε εµµέσως σε περίπτωση καταγγελιών, είτε αυτεπαγγέλτως. ιοικητικά η υπηρεσία ελέγχεται από την Περιφέρεια ή το ήµο αντίστοιχα. Η υπηρεσία αυτή πρέπει να καλύπτει όλες τις περιοχές της χώρας στις οποίες κατ αρχήν επιτρέπεται η δόµηση. β) ραστική αύξηση των προστίµων ανάλογα µε την σηµασία της παράβασης. Προτείνεται πρόστιµο τριπλάσιο της αντικειµενικής αξίας σε περιπτώσεις υπέρβασης του επιτρεπόµενου Σ.., διπλάσιο σε περιπτώσεις παραβάσεων ύψους, κάλυψης, αποστάσεων και τα ισχύοντα σήµερα για τις άλλες περιπτώσεις. γ) Σαν διαδικασία είσπραξης των προστίµων προτείνεται η ακόλουθη: Μετά την έκθεση αυτοψίας µε την οποία διαπιστώνεται η παράβαση, µπορεί να γίνει είτε από την ΥΕΚ είτε από το σηµερινό τµήµα αυθαιρέτων ακολουθεί η επιβολή προστίµου. Για να υπάρχει δυνατότητα ενστάσεως ως προς το πρόστιµο θα πρέπει να καταβληθεί το 50% αυτού. Σε περίπτωση δικαίωσης του προσφεύγοντος το πρόστιµο επιστρέφεται εν όλω ή εν µέρει όπως γίνεται µε την φορολογία. 8

9 δ) Σε περίπτωση διαπίστωσης παραβάσεων, από την ΥΕΚ, γίνεται άµεση διακοπή εργασιών, παρακολουθείται η εφαρµογή της και στέλνεται αυθηµερόν η σχετική έκθεση στο Αρ- µόδιο Πολεοδοµικό Γραφείο για την υπόλοιπη διαδικασία. ζ) Σε όλες τις οικοδοµές τηρείται ηµερολόγιο, στο οποίο αναγράφονται, ο εργολάβος, το είδος των εργασιών που εκτελούνται, το προσωπικό και τα µηχανήµατα. Επίσης, οι επισκέψεις και οι οδηγίες του επιβλέποντα και του ελεγκτή της ΥΕΚ. Η τήρηση του ηµερολογίου είναι ευθύνη του ιδιοκτήτη και η ποινή για την µη τήρηση του, άµεση διακοπή εργασιών. Στο ηµερολόγιο, εκτός των τυχαίων ελέγχων, αναγράφονται υποχρεωτικά και προσυπογράφονται από την επίβλεψη και τον αρµόδιο υπάλληλο της ΥΕΚ ειδικοί υποχρεωτικοί έλεγχοι στα στάδια της περάτωσης της θεµελίωσης, του φέροντος οργανισµού και των στοιχείων πλήρωσης. Η έλλειψη αυτών των ελέγχων συνεπάγεται, εκτός από άµεση διακοπή των εργασιών και λεπτοµερή έλεγχο των εργασιών από κάθε άποψη (κανονισµών, στατικών, εγκαταστάσεων, κ.λπ.) και καταβολή προστίµου. Η ευθύνη της ειδοποιήσεως της ΥΕΚ και του επιβλέποντος ανήκει στον ιδιοκτήτη της οικοδοµής. στ) Ο έλεγχος δασικών εκτάσεων ασκείται από το Υπουργείο Γεωργίας, του αιγιαλού από το Υπουργείο Οικονοµικών και των αρχαιολογικών χώρων στους οποίους απαγορεύεται κάθε δόµηση από το ΥΠΠΟ. (Χαρακτηριστικό παράδειγµα αποτελεσµατικού ελέγχου κατά περιοχές, παρά τα προβλήµατα εντοπισµού αυτών των χώρων). ζ) Μετά το τέλος της κατασκευής, η οικοδοµή παραλαµβάνεται από την Πολ. Υπηρεσία και χορηγείται Άδεια Χρήσεως (ή η Οικοδοµική Άδεια µετατρέπεται σε άδεια χρήσεως). Κάθε πράξη που σχετίζεται µε την οικοδοµή (αγορά, πώληση, ενοικίαση, άδεια για καταστή- µατα ή άλλες ειδικές χρήσεις κ.λ.π.) προϋποθέτει την ύπαρξη της Άδειας αυτής. η) Για τις καταγγελίες απαιτείται η καταβολή παραβόλου για την απασχόληση της υπηρεσίας το οποίο επιστρέφεται αν η καταγγελία είναι βάσιµη. Καταγγελίες χωρίς σαφείς αναφορές σε παραβάσεις δεν εξετάζονται αν δεν γίνουν σαφείς µε µια συµπληρωµατική αίτηση. θ) Αναπροσαρµογή της Νοµοθεσίας για τις ποινικές ευθύνες, µε κατανοµή τους στους πραγµατικούς υπεύθυνους σύµφωνα µε τα στοιχεία του ηµερολογίου. ι) Οι λοιπές διατάξεις και κυρώσεις, παραµένουν όπως ισχύουν. 5. ΣΤΑ ΙΑΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ Η παραπάνω πρόταση συνιστά στρατηγικό στόχο εφαρµογής µιας αποτελεσµατικής συνολικής πολιτικής για τον έλεγχο των κατασκευών κατά τα πρότυπα των περισσότερων ευρωπαϊκών χωρών. 9

10 Ορισµένα βήµατα προς την σωστή κατεύθυνση έχουν γίνει µε την προσπάθεια διαβάθµισης των αυθαίρετων κατασκευών ανάλογα µε τη σηµασία τους όπως και µε την παροχή νο- µοθετικής εξουσιοδότησης από το άρθρο 22 του ΓΟΚ για την πιστοποίηση των εµπλεκοµένων στην κατασκευή παραγόντων. Έχουν όµως γίνει και εντελώς λανθασµένες προτάσεις µε τον πρόσφατο Ν. 3212/2003 όπως ήδη αναπτύχθηκε. Για την εφαρµογή των προτεινόµενων µέτρων απαιτείται οπωσδήποτε µια σοβαρή προσέγγιση του κόστους αυτών των µέτρων µε οικονοµικούς και όχι λογιστικούς όρους, δηλαδή µε συνεκτίµηση των ωφεληµάτων για το περιβάλλον και την αποσυµφόρηση των σηµερινών τµηµάτων αυθαιρέτων των Πολεοδοµικών Υπηρεσιών. Άµεση όµως προτεραιότητα έχει τουλάχιστον ο αυτεπάγγελτος έλεγχος στα στάδια κατασκευής που προβλέπονται ως µέρος αυτής της πρότασης και φυσικά η κατάργηση του ειδικού ποινολογίου που σε κανένα επιστηµονικό κλάδο δεν επιβάλλεται και που κατατάσσει τους µηχανικούς, στα επικίνδυνα για την κοινωνία, άτοµα αντί για κυρίους συντελεστές της παραγωγικής διαδικασίας, όπως είναι στην πραγµατικότητα. Αθήνα, 11/5/