Το Εθνικό Πάρκο Αθαλάσσας (ΚΥΠΡΟΥ)

Transcript

1 2009 Το Εθνικό Πάρκο Αθαλάσσας (ΚΥΠΡΟΥ) οι επεμβάσεις που έχει δεχτεί και κριτική σε αυτές όσον αφορά τις περιβαλλοντικές και οικολογικές επιπτώσεις ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΓΕΡΑΣΗΜΙΝΑ Τ.Ε.Ι ΚΑΒΑΛΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΔΡΑΜΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΤΟΠΙΟΥ

2 Πρόλογος Το παρόν σύγγραμμα γράφτηκε στα πλαίσια διεξαγωγής της πτυχιακής εργασίας για το τμήμα Αρχιτεκτονικής Τοπίου του Τ.Ε.Ι Δράμας. Ευχαριστίες στο κ. Τάκη Παπαχρηστοφόρου προϊστάμενο Πάρκων και Περιβάλλοντος, Δασικό λειτουργό του Υπουργείου Γεωργίας και Φυσικών Πόρων για την συνέντευξη και τη συνεργασία για παροχή πληροφοριών στις για την διεκπεραίωση του παρόντος εγγράφου. 2 Υπεύθινος επόπτης καθηγητής : κ. Ν.Σπυτάλας καθηγιτής τμήματος Αρχιτεκτονικής Τοπίου Συγγραφέας: Στυλιανού Γερασημίνα φοιτήτρια Αρχιτεκτονικής Τοπίου

3 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ: 1.1. Γενικά Το Δάσος Αθαλασσας έχει συνολική έκταση 840 εκταρίων και κηρύχθηκε σε Εθνικό Δασικό Πάρκο το 1990, με βάση τις πρόνοιες της Δασικής Νομοθεσίας. Βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της Λευκωσίας και περιβάλλεταιστα βόρεια από την Αγλαντζιά, στα δυτικά από τον Στρόβολο,στα νοτιοδυτικά από τα Λατσιά και στα νοτιοανατολικά από το Γέρι. 3 Εκτός από την πρωταρχική του λειτουργία ως πνεύμονας πρασίνου, το Πάρκο προσφέρει και άλλες συναφείς λειτουργίες, όπως η υπαίθρια αναψυχή, η αισθητική, η σωματική άσκηση και η περιβαλλοντική εκπαίδευση και επιμόρφωση. Το πάρκο αποκτά μία ολοένα αυξανόμενη σημασία για την Πρωτεύουσα, κυρίως λόγω της γεωγραφικής του θέσης που το καθιστά εύκολα προσιτό στο κοινό της Λευκωσίας, αλλά και επειδή είναι ο μεγαλύτερος σε έκταση ελεύθερος χώρος πρασίνου της ελεύθερης περιοχής Κύπρου.

4 1.2. Μέχρι τώρα έρευνα: Το 1989 το Υπουργείο Γεωργίας και Φυσικών Πόρων, ως ιδιοκτησιακό καθεστώς και υπεύθυνο για τη διαχείριση του Δάσους της Αθαλάσσας, έκανε το Γενικό Αναπτυξιακό Σχέδιο για το Εθνικό Πάρκο Αθαλάσσας Τοποθέτηση του προβλήματος Το Πάρκο της Αθαλάσσας ως ο σημαντικότερος χώρος πρασίνου στη πόλη της Λευκωσίας και ως πνεύμονας πρασίνου της πόλης, είναι σημαντική η σωστή διαχείριση του όπως και η σωστή διατήρηση του χώρου και ανάπτυξη του όσων αφορά την οικονομία, το κοινονικοπολιτιστικό και οικολογικό τομέα. Η περιοχή θεωρείται μία από τις πιο αναπτυσσόμενες της Λευκωσίας αυτή την περίοδο και πολλοί είναι οι επιτίδιοι που προσπαθούν με νύχια και με δόντια να εκμεταλλευτούν μέρος αυτής της έκτασης. Αυτό που κίνησε το ενδιαφέρον για την κριτική στην εξέλιξη της περιοχής είναι το γεγονός ότι έχουν παραχωρήσει μέρος της δασικής έκτασης για την δημιουργία εμπορικού κέντρου, νοσοκομείου και της νοσηλευτικής σχολής Κύπρου. Για την δημιουργία τους υλοτομήθηκαν δέντρα και μπαζώθηκε μέρος του παραπόταμου που διασχίζει το Εθνικό Πάρκο Αθαλάσσας.

5 1.4.Ιστορικό της δημιουργίας του δάσους Η περιοχή Αθαλάσσας παλαιότερα ήταν ένας άγονος γυμνότοπος με ελάχιστα ίχνη θαμνώδους βλάστησης. Το 1904, ο Έλληνας διευθυντής του Τμήματος Γεωργίας, Παναγιώτης Γεννάδιος, κατόρθωσε να πείσει την αποικιακή κυβέρνηση να αγοράσει αυτό το ιδιωτικό αυτό τσιφλίκι, με σκοπό να το μετατρέψει σε κυβερνητική έπαυλη. Από τον Οκτώβριο του 1904, μια χωρίς προηγούμενο εντατική δενδροφύτευση ξεκινά από το Τμήμα Δασών, με διάφορα δασικά είδη - κυρίως πεύκα, ευκάλυπτος, κυπαρίσσια, ακακίες και καζουαρίνες - αποτέλεσμα της οποίας είναι το σημερινό δάσος της Αθαλάσσας, ένα εξ ολοκλήρου φτιαγμένο από τον άνθρωπο δάσος. 5

6 2. ΦΥΣΙΚΕΣ-ΕΔΑΦΙΚΕΣ-ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ Γενική Περιγραφή Το Πάρκο της Αθαλάσσας έχει έκταση 357 εκτάρια και είναι μέρος του δάσους της Αθαλάσσας έκτασης 863 εκτάριων. Το Πάρκο της Αθαλάσσας είναι ο μεγαλύτερος και σημαντικότερος χώρος πρασίνου της ευρύτερης Λευκωσίας, δρώντας ανασταλτικά ενάντια στη ρύπανση και τη χειροτέρευση του φυσικού περιβάλλοντος, προσφέροντας ταυτόχρονα διάφορα είδη αναψυχής, όπως η σωματική άθληση, η περιβαλλοντική εκπαίδευση και ο οικολογικός αγροτουρισμός. Το τοπίο, ακόμη και κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, είναι εντυπωσιακό, με ένα πέπλο πρασίνου να απλώνεται στη γη. Εκτός από την κύρια λειτουργία του, η οποία είναι η δασική και καλλιεργητική έρευνα, το πάρκο χρησιμοποιείται επίσης ως εκδρομικός χώρος, χώρος ψαρέματος, για μελισσοκομία, μάζεμα φυτών, καυσόξυλων και σαλιγκαριών, παρακολούθηση πουλιών, ποδηλασία, ως μονοπάτι της φύσης (υπάρχουν πάνω από 20 Χμ. μονοπατιών), χώρος αθλοπαιδιών (με γήπεδα ποδοσφαίρου, πετόσφαιρας και καλαθόσφαιρας) και στρατιωτικών ασκήσεων. Το κυνήγι απαγορεύεται αυστηρά. Σημαντική συμβολή στην ανάπτυξη του πάρκου είναι η καθιερωμένη φύτευση δέντρων από σχολεία και οργανωμένα σύνολα κατά τη Γιορτή του Δέντρου. 6

7 2.2. Γεωγραφική και πολιτική θέση Το Εθνικό Δασικό Πάρκο Αθαλάσσας βρίσκεται κάτω από τη διοίκηση και διαχείριση του Τμήματος Δασών και υπάγεται στη Δασική Περιφέρεια Λευκωσίας, Λάρνακας και Αμμοχώστου. Το εθνικό Πάρκο λειτουργεί για το κοινό ως χώρος αναψυχής αλλά φιλοξενεί επίσης και δασοβοτανικό κήπο, εκδρομικό χώρο, φράγμα, πανεπιστημιούπολη, νοσοκομείο, κέντρο περιβαλλοντικής ενημέρωσης, ποδηλατοδρόμο και πεζόδρομο και αθλητικό μονοπάτι. Επίσης στην έκταση αυτή ανήκει και το δασικό φυτώριο στο οποίο παράγωντε φυτά για αναδασώσεις και μελέτες. 7 βρήσκεται στα νοτιοανατολικά της Λευκωσίας και περιβάλλεται στα βόρεια από την Αγλαντζιά, στα δυτικά από τον Στρόβολο,στα νοτιοδυτικά από τα Λατσιά και στα νοτιοανατολικά από το Γέρι. Χάρτης προσανατολισμού Αθαλάσσας

8 2.3. Ανάγλυφο Γεωλογικά, η Αθαλάσσα αποτελεί μέρος της ιζηματογενούς ακολουθίας του Τροόδους και, λιθολογικά, αποτελείται από τρεις (3) μείζονες γεωλογικούς σχηματισμούς, οι οποίοι σχηματίστηκαν κατά την Καινοζωική Εποχή. Ο επικρατέστερος σχηματισμός της περιοχής είναι ο Σχηματισμός Αθαλάσσας (ασβεστολιθικοί ψαμμίτες, ψαμμίτες, αμμώδεις μάργες και κροκαλοπαγή πετρώματα), ο οποίος έχει πάρει το όνομά του λόγω της μεγαλύτερης συμπαγούς έκτασής του στην περιοχή της Αθαλάσσας, ενώ υπάρχουν μικρές περιοχές που ανήκουν στο Σχηματισμό Λευκωσίας (ασβεστολιθικοί ψαμμίτες, ψαμμίτες, ιλύς, αμμοχάλικες, αμμώδεις μάργες, μάργες, ασβεστόλιθοι και κροκαλοπαγή πετρώματα), καθώς και μια μικρή έκταση του Σχηματισμού Αλλούβιου-Κολλούβιου (άμμοι, ιλύς, χαλίκια και αμμοχάλικες). Οι σχηματισμοί στο χάρτη είναι σημειωμένοι ως Q (πορτοκαλί), Pl (κίτρινο) και H (ώχρα), αντίστοιχα. 8 Γεωλογικός Χάρτης

9 2.4. Κλίμα- Υδρολογία Η περιοχή της Αθαλάσσας λαμβάνει γύρω στα 308 χιλιοστά μέση ετήσια βροχόπτωση, που είναι από τις χαμηλότερες του νησιού. Σε συνδυασμό με το τυπικό ημίξηρο Μεσογειακό κλίμα της, με υψηλές θερμοκρασίες (κυρίως μεταξύ Μαΐου και Οκτωβρίου) και χαμηλή υγρασία, καθώς και την εξαιρετικά φτωχή υδατοϊκανότητα του υπεδάφους (στο μεγαλύτερο μέρος της περιοχής δεν υπάρχει υδροφόρος ορίζοντας ή, αν υπάρχει, το νερό είναι υφάλμυρο), δεν αποτελεί έκπληξη που μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα ήταν ουσιαστικά ένας άγονος γυμνότοπος με ελάχιστα ίχνη θαμνώδους βλάστησης, κυρίως παλλούρες και κοννάρκα (αγκαθωτούς θάμνους), αρμυρίκια και μεσπιλιές Βιοτικό περιβάλλον: Στο Πάρκο Αθαλάσσας, ένα αριστούργημα μακροχρόνιων δασωτικών και καλλιεργητικών προσπαθειών, υπάρχουν πάνω από 300 δεντρώδη, θαμνώδη και ποώδη φυτικά είδη (κυρίως ξενικά, ενώ υπάρχουν και 10 ενδημικά ποώδη και θαμνώδη είδη, καθώς και 11 σπάνια), ενώ εξίσου θαυμαστή είναι η πανίδα του Πάρκου, με 173 είδη πουλιών, 27 είδη πεταλούδων, 7 είδη θηλαστικών, 6 είδη ερπετών και ένα αμφίβιο. Να σημειωθεί πως η μόνη φυσική φυτοκοινωνία είναι αυτή στην περιοχή του φράκτη, με υγρόφιλη βλάστηση. Η μεγάλη ποικιλία από υδρόβια κυρίως μεταναστευτικά πουλιά, από τα οποία μερικά διαχειμάζουν, ενώ τα περισσότερα σταθμεύουν εδώ κατά τις μεγάλες μεταναστεύσεις του Φθινοπώρου και της Άνοιξης, οφείλεται κυρίως στα νερά των δύο φρακτών και στις γενικές κλιματολογικές συνθήκες.

10 2.5.1.Βλάστηση Για τη βλάστηση του πάρκου καταβλήθηκε προσπάθεια ομαδοποίησης των διαφόρων ειδών έτσι ώστε να συμπίπτουν οι οικολογικές τους απαιτήσεις, χωρίς όμως να γίνουν συμβιβασμοί στο αισθητικό αποτέλεσμα και στη λειτουργικότητα του χώρου. Η όλη προσπάθεια είχε πειραματικό χαρακτήρα, αφού πολλά από τα είδη των φυτών χρησιμοποιήθηκαν σε πάρκο πρώτη φορά. Τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα δικαίωσαν σε σημαντικό βαθμό την επιλογή τους. 10 Στο χώρο εισήχθησαν τόσο δέντρα όσο και θάμνοι, καθώς επίσης και ποώδη φυτά, ανάλογα με το ζητούμενο αποτέλεσμα. Τα φυτά της περιοχής, τα οποία βλαστάνουν από μόνα τους, ενθαρρύνονται εφόσον είναι σε κατάλληλη θέση, ενώ σε μία προσπάθεια να σπάσουν τα φυτευτικά σχήματα, έχουν εισαχθεί στο χώρο μερικά είδη φυτών τα οποία βλαστάνουν τυχαία σε ολόκληρο το πάρκο, δίνοντας έτσι την αίσθηση των φυσικών οικοτόπων. Τα διάφορα είδη που φυτεύτηκαν στο χώρο φαίνονται στο πίνακα που ακολουθεί. Ενδημικά είδη που θα βρήται στο Ε.Π

11 Κατάλογος βλάστησης Ε.Π.Αθαλάσσας: Επιστημονικό όνομα Κοινό όνομα 1. Achillea cretica Αχίλεια 2. Ambrosia maritima Αμβροσία 3. Arbutus unedo Κουμαριά 4. Artemisia arboresceens Αψιθιά Arundo donax Καλάμι 6. Asphodelus aestivus Ασφόδελος 7. Asphodelus fistulosus Ασφόδελος 8. Astragalus macrocarpus ssp. Lefkarensis Αστράγαλος Λευκάρων 9. Artiplex halimus Ράμος 10. Atriplex semibaccata Άτριπλεξ 11. Bosea cypria Ζουλαντζιά 12. Calycotome villosa Ασπροσπαλαθκιά 13. Celtis australis Κοκκόντα 14. Ceratonia syliqua Χαρουπιά 15. Cistus creticus ssp. Creticus Ξισταρκά 16. Cistus parviflorus Ξισταρκά 17. Convolvulus oleifolius Περοπλοκάδι var.

12 deserti 18. Crataegus azarolus Μοσφιλιά 19. Cupresus sempervirens var. sempervirens Κυπαρίσσι 20. Cupresus sempervirens var. horizontalis Κυπαρίσσι Cyclamen cyprium Κυκλάμινο 22. Cyclamen persium Κυκλάμινο 23. Cynanchum acutum Κύνανγκο οξύφυλλο το 24. Echium angustifolium Έχτον 25. Euphorbia hierosolymitana Ευφόρβια 26. Euphorbia thompsonii Φλόμος 27. Euphorbia veneris Ευφόρβια 28. Foeniculum vulgare Μάραθος 29. Genista sphacelata ssp. Sphacelata Ρασιή 30. Helichrysum conglobatum Ψυλλίνα 31. Hyparrhenia hitra Ανελίφκια 32. Imperata cylindrica Ιμπεράτα κυλινδρική η

13 33. Inula crithmoides Ίνουλα κριθμοειδής η 34. Inula viscosa Κόνυζος 35. Juniperus phoenica Αόρατος 36. Laurus nobilis Δάφνη 37. Lavandula angustifolia Λεβάντα Lavandula stoechas Μυροφόρα 39. Melia azedarach Μαυρομμάτα 40. Myrtus communis Μερσίνια 41. Myrtus communis (divaricata) Μερσίνια 42. Nerium oleander Ροδοδάφνη 43. Noaea mucronata Αντρούκλιαγρος 44. Olea europaea Ελιά 45. Onobrychis venosa Ονοβρυχίς φλεβώδης η 46. Origanum dubium Ρίγανη Origanum majorana ssp. Tenuifolium Phagnalon rupestre ssp. Graecum Σαψυσιά Ασπροθύμαρο

14 49. Phillyrea latifolia Φυλλυρέα 50. Phlomis fruticosa Φλομίς 51. Phlomis cypria var. occidentalis Φλομίς 52. Phlomis lunariifolia Φλομίς 53. Phoenix dactylifera Φοινικιά 54. Phyla filiformis Μελισσόχορτο Pinus brutia Πεύκο 56. Pistacia atlantica Τρέμιθθος 57. Pistacia lentiscus Σχινιά 58. Pistacia terebinthus Τρεμιθιά 59. Plantago major Πλαντάγον μείζον το 60. Platanus orientalis Πλάτανος 61. Plumbago europaea Πλουμπάκο 62. Polygonum equisetiforme Πολυγόνατος 63. Ptilostemon chamaepeuce var. cyprius Αγριολασμαρί 64. Quercus infectoria ssp. Veneris Δρύς 65. Ricinus communis Κουρτουνιά 66. Rosa damascena Τριανταφυλιά

15 67. Rosmarinus officinalis Λασμαρί 68. Saccharum spontaneum Σάκχαρο 69. Salvia fruticosa Σπατζιά 70. Salvia sclarea Σπατζιά 71. Sarcopoterium spinosum Μαζί 72. Scabiosa cypriaca Σκαβιόζα η κύπρια Scilla hyacinthoides Σκύλλα 74. Stachys cretica Στάχυς 75. Stipa barbata Στίπα 76. Taramix smyrnensis Μέρικος 77. Tanacetum creticum Βάλσαμο 78. Teucrium creticum Αγριολασμαρί 79. Thymus capitatus Θυμάρι 80. Vitex agnus-castus Αγνιά 81. Ziziphus lotus Παλλούρα Πανίδα Η πανίδα χαρακτηρίζεται γενικά από μια μεγάλη ποικιλία πουλιών, κυρίως υδρόβιων, στη πλειονότητά τους μεταναστευτικά, που αποδίδεται κυρίως στην ύπαρξη των δύο υδατοφρακτών αλλά και στην ποικιλομορφία της βλάστησης

16 και του τοπίου. Μερικά χρησιμοποιούν τους υδατοφράκτες για να διαχειμάσουν, ενώ τα περισσότερα απλά σταθμεύουν εδώ κατά τις περιόδους των μεταναστεύσεων. Εκτός από τα μεταναστευτικά, υπάρχει και ένας μεγάλος αριθμός πουλιών που ζουν μόνιμα και αναπαράγονται στους δύο υδατοφράκτες αλλά και στην ευρύτερη περιοχή του πάρκου. Έχουν καταγραφεί στο πάρκο συνολικά 173 είδη πουλιών, 7 είδη θηλαστικών, 6 είδη ερπετών, 2 είδη αμφιβίων, διάφορα είδη πεταλούδων και μεγάλος αριθμός διαφορετικών εντόμων. 16 Από τα πουλιά, πολύ χαρακτηριστικά είδη που ζουν αλλά και αναπαράγονται στο πάρκο είναι υδρόβια, όπως ο καραπαττάς ( Fulica atra), η πρασινοκέφαλη πάπια (Anas platyrhynchos), το ακροπετείναρο (Gallinula chloropus), o γρίζος ερωδιός (Ardea cinera) αρπακτικά πουλιά, όπως το ανθρωποπούλι (Tylo alba), το σιαχίνι ( Fulco tinnunculus), ο αρκόθουπος (Asio otus), καθώς επίσης το περδίκι ( Alectoris chukar), η φραγκολίνα (Francolinus francolinus), η φάσσα (Columba palumbus), αλλά και η ενδημική σκαλιφούρτα (Oenanthe cypriaka). Από τα θηλαστικά κοινός είναι ο λαγός (Lepus europaeus), ο σκαντζόχοιρος (Hemiechinus auritus dorotheae), η αλεπού (Vulpes vulpes indutus) και διάφορα είδη νυκτερίδες κ.α. Αντιπροσωπευτικά είδη ερπετών που μπορεί κάποιος να συναντήσει είναι το μαύρο φίδι (Coluber jugalaris), ο κουρκουτάς (Laudakia stellio cypriaca) και διάφορα άλλα είδη σαυρών. Από τα αμφίβια χαρακτηριστική είναι η παρουσία του ιριδίζοντος βάτραχου ( Βufo viridis) στους δύο υδατο φράκτες του πάκρου.

17 2.6. Χώροι κοινωνικοπολιτιστικού και θρησκευτικού ενδιαφέροντος Το ιδρύθηκε ο Δασοβοτανικός Κήπος (έκταση 3 εκτάρια), στον οποίο είναι φυτεμένα γύρω στα 200 ξενικά και αυτοφυή είδη δένδρων και θάμνων, ενώ το 1967 ιδρύθηκε η Τράπεζα Κλώνων Πεύκης (έκταση 7 εκτάρια), με περίπου 1000 πεύκα, και το 1975 ο Σποροπαραγωγηκός Κήπος (έκταση 7 εκτάρια) με περίπου 3000 σπόρους τραχείας Πεύκης. Στην Αθαλάσσα βρίσκεται το «Πάρκο των Εθνών», στο οποίο ξένοι Αρχηγοί Κρατών φυτεύουν δέντρα σε ανάμνηση της επίσκεψής τους, ενώ εδώ βρίσκεται και το Κέντρο Εκπαίδευσης Πυροβολικού (ΚΕΠΒ). Το 1989 το Υπουργείο Γεωργίας και Φυσικών Πόρων, έκανε το Γενικό Αναπτυξιακό Σχέδιο για το Εθνικό Πάρκο Αθαλάσσας. Το σχέδιο υλοποιήθηκε και δημιουργήθηκαν αρκετά έργα κοινωνικοπολιτιστικού ενδιαφέροντος: 17 Κέντρο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και επιμόρφωσης Υπαίθριο αμφιθέατρο Γεωργικό μουσείο (παράρτημα 5)

18 3. Κίνδυνοι του Φ.Χ.Ο.-Κίνδυνοι από τον άνθρωπο 3.1. Κίνδυνοι του Φ.Χ.Ο. Κίνδυνοι από αβιοτικούς παράγοντες Ξηρασία Είναι αρκετά μεγάλη κατά το καλοκαίρι και ενδέχεται να υπάρξει ο κίνδυνος νέκρωσης των νεαρών φυταρίων. 18 Διαβρώσεις Οι κλίσεις των εδαφών είναι πολύ μεγάλες και μετά την πυρκαγιά παρατηρήθηκαν σημαντικά χειμαρρικά φαινόμενα. Παράνομες καταλήψεις Σύμφωνα με το κήνιμα οικολόγο πρόσφατα ακουστήκαν πληροφορίες ότι Ολλανδοί οικονομικοί παράγοντες ετοίμαζαν σχέδια κατασκευής γηπέδου γκολφ στην περιοχή του πάρκου Αθαλάσσας. Κίνδυνοι από βιοτικούς παράγοντες Έντομα και μύκητες Η μόνη αξιοσημείωτη ζημία είναι η προσβολή της τραχείας Πεύκης από την κάμπια (Thaumetopaea pityocampa). Το φαινόμενο αυτό δημιουργεί άσχημες εντυπώσεις στους διάφορους περιπατητές και πρέπει να αντιμετωπιστεί με ψεκασμό διότι επιφέρει εξασθένιση και τελικά την ξήρανση του πεύκου. Το φαινόμενο αυτό εμφανίζεται σε πολύ περιορισμένη έκταση.

19 3.2. Κίνδυνοι από τον άνθρωπο Εκχερσώσεις αλλαγή χρήσης Μετατροπή και αλλαγή χρήσης δασικού εδάφους είναι και ο κύριος λόγος υποβάθμισης του.. Ο κίνδυνος από παράνομες εκχερσώσεις που ήταν ιδιαίτερα την προηγούμενη δεκαετία σε έξαρση, σήμερα δεν έχει σταματήσει εντελώς Υλοτομίες: 19 Για την δημιουργία του δρόμου και του Νέου Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας παραχωρήθηκε έκταση από το Ε.Π και υλοτομήθηκαν αρκετά άτομα από τη βλάστηση που υπήρχε στην έκταση αυτή Διάνοιξη δρόμων σε φυσικές περιοχές Είναι κοινά αποδεκτό ότι η διάνοιξη δρόμων είναι σημαντικό έργο για την κάλυψη βασικών αναγκών επικοινωνίας και μεταφορών. Η σκοπιμότητα όμως ενός δρόμου και του ολοκληρωμένου οδικού δικτύου πρέπει να μελετάται με βάση ολοκληρωμένη αντιμετώπιση σκοπιμοτήτων και πραγματικών αναγκών Σημειακή ρύπανση από χώρους ανεξέλεγκτης απόρριψης απορριμμάτων Έχουν καταγραφεί οι χώροι ανεξέλεγκτης απόρριψης απορριμμάτων, από τους οποίους ο σημαντικότερος και ο περισσότερο επιβαρυντικός βρίσκεται στην τεχνητή λίμνη. Επειδή η εν λόγω λιμναία έκταση επικοινωνεί με δεξαμενή

20 για τα λύματα του νέου Νοσοκομείου Λευκωσίας, υπάρχει πιθανότητα ρύπανσης των υπόγειων νερών Υψηλά καλώδια της ΑΗΚ(Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου) Αισθητική υποβάθμιση προκαλούν τα καλώδια στην έναρξη του μονοπατιού του Δόμηση. 20 Η περιοχή στα νότια σύνορα του Ε.Π αναπτύσσεται γρήγορα δόμηση που προκαλεί αισθητική υποβάθμιση του τοπίου Οικολογική Φάση ΑΝΑΔΑΣΩΣΕΙΣ Γενικά ο σκοπός των αναδασώσεων είναι προστατευτικός και αισθητικός. Μία αναδάσωση που έχει σαν σκοπό την αισθητική του χώρου θα πρέπει να έχει τα διάφορα είδη σε αρμονική μίξη χρωμάτων, αναλογία επιφανειών, εναλλαγή, κ.λ.π. Στο Ε.Π προτεινόμενες αρχές σύνθεσης φυτεύσεως και μίξεως είναι οι παρακάτω: Α. ομαδοποιημένη μίξη ειδών και όχι κατ άτομο. Β. Τονισμός ή δημιουργία αναθέσεως στα κυρίαρχα φυσιογραφικά στοιχεία. Γ. δημιουργία χρωματικού περιγράμματος βάσεως λόφων, χαραδρώσεων μα και φύτευση σε ζωτική φορά.

21 Δ. τονισμός με βλάστηση ισχυρών μεμονωμένων στοιχείων του τοπίου π.χ. βραχώσεων η αποκαταστάσεως θιγέντων χώρων( δρόμος ). Ε. μίξη εύφλεκτων ειδών με την δημιουργία ζωνών η σφηνών με λιγότερο εύφλεκτα είδη. Ζ. φύτευση θαμνωδών φυτών από την οικολογική κλίμακα Η. φύτευση δενδροστοιχιών ( κάλυψη ηχομόνωση ) Ανθρωπογενές περιβάλλον: 4.1Δημογραφία ιστορία και πολιτισμός: Ο πληθυσμός της ευρύτερης περιοχής Λευκωσίας υπολογίζεται γύρω στις Η περιοχή Αθαλάσσας παλαιότερα ήταν ένας άγονος γυμνότοπος με ελάχιστα ίχνη θαμνώδους βλάστησης. Κύρια πολιτισμική ενέργεια μπορεί να χαρακτηριστεί το Ινστιτούτο Γεωργικών Μελετών που βρίσκεται στην περιοχή Αθαλάσσας όπως και το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης. Το 1904, ο Έλληνας διευθυντής του Τμήματος Γεωργίας, Παναγιώτης Γεννάδιος, κατόρθωσε να πείσει την αποικιακή

22 κυβέρνηση να αγοράσει αυτό το ιδιωτικό αυτό τσιφλίκι, με σκοπό να το μετατρέψει σε κυβερνητική έπαυλη. Από τον Οκτώβριο του 1904, μια χωρίς προηγούμενο εντατική δενδροφύτευση ξεκινά από το Τμήμα Δασών, με διάφορα δασικά είδη - κυρίως πεύκα, ευκαλύπτους, κυπαρίσσια, ακακίες και καζουαρίνες - αποτέλεσμα της οποίας είναι το σημερινό δάσος της Αθαλάσσας, ένα εξ ολοκλήρου φτιαγμένο από τον άνθρωπο δάσος Υποδομές και έργα ανάπτυξης Το 1926 ιδρύθηκε το Δασικό φυτώριο, ενώ το 1940 μια έκταση 863 εκταρίων (1 εκτάριο = τετρ. μέτρα) ανακηρύσσεται ως «Κύριο Κρατικό Δάσος Αθαλάσσας», με αποτέλεσμα μεγάλη έκταση του Δάσους να δοθεί σταδιακά μέχρι πρόσφατα σε διάφορους κυβερνητικούς φορείς (Ανώτερο Τεχνολογικό Ινστιτούτο, Γεωργική Έπαυλη Αθαλάσσας, Δασικό Φυτώριο, Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών, Κέντρο Εφαρμογών Ενέργειας του Υπουργείου Εμπορίου και Βιομηχανίας, Μετεωρολογική Υπηρεσία (ραδιοβολίσεις), Τμήμα Κτηνιατρικών Υπηρεσιών, Υπηρεσία Συλλογής παλαιών αντικειμένων και Αγροτικής ζωής, Ψυχιατρικό Ίδρυμα Αθαλάσσας, τέσσερα Στρατόπεδα της Εθνικής Φρουράς και της ΕΛΔΥΚ κτλ). Το ιδρύθηκε ο Δασοβοτανικός Κήπος (έκταση 3 εκτάρια), στον οποίο είναι φυτεμένα γύρω στα 200 ξενικά και αυτοφυή είδη δένδρων και θάμνων, ενώ το 1967 ιδρύθηκε η Τράπεζα Κλώνων Πεύκης (έκταση 7 εκτάρια), με περίπου 1000 πεύκα, και το 1975 ο Σποροπαραγωγικός Κήπος (έκταση 7 εκτάρια) με περίπου 3000 σπόρους τραχείας Πεύκης. Άλλα δασικά πειράματα του Κλάδου Δασικών Ερευνών είναι ο Πειραματικός Ευκαλυπτώνας

23 (έκταση 15 εκτάρια), με 75 είδη ευκαλύπτου και τα Υβρίδια Πεύκης (έκταση 2,5 εκτάρια). Από τον Αύγουστο του 1974, περίπου 40 εκτάρια του Κύριου Κρατικού Δάσους Αθαλάσσας βρίσκονται εντός της νεκρής ζώνης. Το 1985, σε μια προσπάθεια διάσωσης του χώρου από ιδιωτικές και άλλες παρεμβάσεις, 357 περίπου εκτάρια ανακηρύχθηκαν σε «Εθνικό Δασικό Πάρκο Αθαλάσσας», το μοναδικό στο νησί. Μέρος του Κύριου Κρατικού Δάσους Αθαλάσσας, εκτός από τις προαναφερόμενες χρήσεις, καλύπτεται από το Νέο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας (το οποίο ολοκληρώθηκε το 2006), καθώς και από την Πανεπιστημιούπολη. Στην Κτηνοτροφική Έπαυλη του Τμήματος Γεωργίας εκτρέφονται αγελάδες, κατσίκες, πρόβατα και χοίροι, σε ειδικούς στάβλους και χοιροστάσια, ενώ στην Πειραματική Έπαυλη του Τμήματος Γεωργίας δοκιμάζονται διάφορες καλλιέργειες. Ήταν εδώ που οι Βρετανοί δημιούργησαν την πρώτη κτηνοτροφική μονάδα, με τις πρώτες οικοδομές να κτίστηκαν το 1912 και το Στην πτηνοτροφική πτέρυγα εκτρέφονται λαγοί και πέρδικες, ενώ στο υγροθερμοκήπιο αναπτύσσονται διάφορες ποικιλίες ελιάς. Στην Αθαλάσσα βρίσκεται το «Πάρκο των Εθνών», στο οποίο ξένοι Αρχηγοί Κρατών φυτεύουν δέντρα σε ανάμνηση της επίσκεψής τους, ενώ εδώ βρίσκεται και το Κέντρο Εκπαίδευσης Πυροβολικού (ΚΕΠΒ). 23 Το 1989 το Υπουργείο Γεωργίας και Φυσικών Πόρων, ως ιδιοκτησιακό καθεστώς και υπεύθυνο για τη διαχείριση του Δάσους της Αθαλάσσας, έκανε το Γενικό Αναπτυξιακό Σχέδιο για το Εθνικό Πάρκο Αθαλάσσας (παράρτημα 5). Το σχέδιο υλοποιήθηκε και δημιουργήθηκαν αρκετά έργα ανάπτυξης:

24 Έργα αναψυχής Αθλοπαιδιές Δρόμοι, μονοπάτια, ποδηλατοδρόμοι Περιβαλλοντική εκπαίδευση και επιμόρφωση Υπαίθριο αμφιθέατρο Γεωργικό μουσείο Διαφώτιση του κοινού Λίμνη Διοικητικό καθεστώς: Ακούστηκε πως κατά την περίοδο της αγγλοκρατίας, το οι Άγγλοι άρχισαν να βελτιώνουν και να χειρίζονται το Πάρκο ως ιδιοκτησία τους που θεωρούσαν ότι ήταν. Αυτό όμως δεν είναι γραμμένο σε κανένα επίσημο έγγραφο που αφορά την ιστορία του πάρκου και του δάσους της Αθαλάσσας. Το εθνικό δασικό πάρκο Αθαλάσσας βρίσκεται κάτω από τη διοίκηση και διαχείριση του Τμήματος Δασών και υπάγεται στη Δασική Περιφέρεια Λευκωσίας, Λάρνακας και Αμμοχώστου.

25 5.Αναπτιξιακά έργα - Νομικά θέματα ο περί Δασών Νόμος. 5.1 Περιγραφή αναπτυξιακών έργων. Το Εθνικό Δασικό Πάρκο Αθαλάσσας απειλείται από μια σειρά έργων και τα τελευταία χρόνια αποτελεί χώρο εκτόνωσης αναπτυξιακών διαθέσεων. Εξάλλου, για χρόνια το δάσος Αθαλάσσας είναι ο χώρος που εκτονώνονται οι αναπτυξιακές διαθέσεις. Έχει κατασκευαστεί δεξαμενή στο δάσος για τα λύματα του νέου νοσοκομείου Λευκωσίας το οποίο κτήστικε σε έκταση του Εθνικού Πάρκου Αθαλάσσας μετά από έντονες υλοτομίες της περιοχής. 25 Αγωγοί διασχίζουν το δάσος, οι δρόμοι διευρύνονται ενώ τα σχέδια και η κατασκευή αυτοκινητόδρομου προκάλεσαν νέα καταστροφή. Κτίρια ξεφυτρώνουν μέσα στο δάσος, ενώ οι γραμμές υψηλής τάσης της ΑΗΚ ( εταιρία ηλεκτροδότησης) δεν έχουν μετακινηθεί. Τα έργα αυτά έχουν ήδη υλοποιηθεί και ενώ εγκρίθηκαν με τον όρο αποκατάστασης του πάρκου καμιά ενέργεια δεν έχει ξεκινήσει ακόμα. Η εικόνα του πάρκου τα τελευταία 8 χρόνια όλο και χειρότερη παρουσιάζεται αφού στην θέση της βλάστησης μεγαλώνουν κτήρια και δρόμοι και στη θέση της λίμνης και των πτηνών αναπτήσετε μία δεξαμενή με σκουπίδια και απόβλητα. Οι διαμαρτυρίες που ακολούθησαν αυτά τα χρόνια, κυρίως από το ΚΙΝΗΜΑ ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΣΤΩΝ, δεν εισακούστηκαν σε κανένα φορέα διαχείρισης του εθνικού πάρκου. (παραρτημα1-2)

26 Εθνικό Πάρκο Αθαλάσσας πριν τα αναπτυξιακά έργα 26 Εθνικό Πάρκο Αθαλάσσας μετά τα αναπτυξιακά έργα *Η έκταση που έχει παραχωρηθεί είναι η σεσημασμένη περιοχή

27 5.2 Νομικά θέματα: Σύμφωνα με το Δασικό Νόμο Εθνικό Δασικό Πάρκο σημαίνει Κύριο Κρατικό Δάσος, όπερ ήθελε κηρυχθεί υπό του Υπουργικού Συμβουλίου ως Δάσος προοριζόμενο δια την άνεση και αναψυχή του κοινού εν γένει. 27 Στο γενικό αναπτυξιακό σχέδιο του εθνικού πάρκου αναφέρεται η εφαρμογή υφιστάμενων νόμων για αποτελεσματική διαχείριση, προστασία και λειτουργία του Πάρκου, καθώς και ενίσχυση τους αν χρειάζεται με συμπληρωματική νομοθεσία ή κανονισμούς. Το Πάρκο προστατεύεται ικανοποιητικά από άποψης νομοθεσίας, από τις πρόνοιες των «ΠΕΡΙ ΔΑΣΩΝ ΝΟΜΩΝ14/1967 και 49/1987» καθώς και «ΠΕΡΙ ΑΛΙΕΙΑΣ ΝΟΜΩΝ( ρύθμιση ψαρέματος στους φράκτες)». Η ανάπτυξη του πάρκου δημιούργησε την ανάγκη για σύνταξη κανονισμών λειτουργίας του που προνοούν κατάλληλα μέτρα προληπτικά, απαγορευτικά και τιμωριτικά. Για ορισμένα θέματα πιθανόν να χρειαστεί η τροποποίηση υφιστάμενων νόμων. Στην εφαρμογή των διάφορων νόμων και κανονισμών που ρυθμίζουν τη λειτουργία του Πάρκου, προτεραιότητα έχουν η διαφώτιση και η ενημέρωση του κοινού καθώς και η πρόληψη μάλλον παρά η τιμωρία.

28 5.3 Κατά το άρθρο 2 του 27(Ι)/99 του ΠΕΡΙ ΔΑΣΩΝ ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ 1967 "Δασικό κίτριον" περιλαμβάνει οιονδήποτε κίτριον, αυλή, στάνη, υπόστεγο, δεξαμενή ύδατος, εδώλιο, ή έτερον κατασκεύασμα όπερ ευρίσκεται εντός κρατικού δάσους και γενομένου ή αποκτηθέν επί τω τέλει διοικήσεως, προστασίας ή διαχειρίσεως των κρατικών δασών. 28 "Δασικός λειτουργός" περιλαμβάνει πάντα όστις εκάστοτε νομίμως εκτελεί καθήκοντα δασικού λειτουργού παρά τω Τμήμα Δασών, ως και πάντα έτερον όν η αρμοδία αρχή ήθελε διορίσει προς άσκηση των εξουσιών δι' ων δασικός τις λειτουργός περιβέβληται δυνάμει των διατάξεων των παρόντων Νόμων. "Δασική οδός" περιλαμβάνει οιανδήποτε οδό, ατραπόν, γέφυρα και γεφύρια υπεράνω του οποίου διέρχεται οιαδήποτε δασική οδός, ως και το στηθαίο και το τείχισμα πάσης τοιαύτης γεφύρας ή γεφυριού, ως και οιανδήποτε τάφρο, ανάχωμα, αύλακα, λιθόστρωτο, οδό ή τυχόν υποστηρίξεως, οδοδείκτη εντός κρατικού δάσους, γενόμενα 5 επί τω τέλει διοικήσεως, προστασίας και διαχειρίσεως των δασών και ουχί προς γενική χρήση του καινού.

29 "Δασικό προϊόν" περιλαμβάνει τα ακόλουθα, οσάκις ταύτα ευρίσκονται εντός, η αποκομίζονται εκ τίνος κρατικού δάσους ή ιδιωτικού δάσους ή περιοχής εκάστοτε τελούσης υπό την Κυβερνητική προστασία, ελέγχον και διαχείριση δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 10: ξυλεία, κλάδους, φύλλα, άνθη, καρπούς, σπόρους, ρίζας, φλοιούς, ξυλάνθρακας, χλόη, φυτά, βρύα, μύκητας, λειχήνας, κολλώδεις ουσίας, έλαια, ρητίνη, πίσσα, κέδρων, μέλι, κηρών, χούμου, χώμα, άμμο, χάλικας, λίθους, βράχους, ορυκτά και ύδωρ Τα αναπτυξιακά σχέδια καταπόσο συμβαδίζουν με τη νομοθεσία που τα προστατεύει; 1. με βάση τον << Περί δασών Νόμο>> του Συντάγματος, η παραχώρηση δασικής έκτασης, γαιών,δένδρων ή ακινήτων, γίνεται σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Η παραχώρηση ή διάθεση μίας δασικής έκτασης γίνεται με όρο τη μη κατοχή και κτήση οποιουδήποτε τίτλου, και αυτό επιβάλει ειδική άδεια και κύριξη του γεγονότος στη επίσημη εφημερίδα του κράτους (άρθρο 2 του 78Α(Ι)/2003). 2. Το Υπουργικό Συμβούλιο δικαιούται να κηρύξει οποιονδήποτε μέρος Κύριου ή Δευτερεύοντος Κρατικού Δάσους ως δημόσια οδό, προς το δημόσιο συμφέρον. Το μέγεθος της καταστροφής από τη δημιουργία των οδών που φυτρώνουν ανεξέλεγκτα δεν υπολογίζεται

30 και κανένας νόμος δεν περιορίζει την έκταση του δρόμου. 3. Περιοχή Προστασίας Χλωρίδας και Πανίδας σημαίνει Κύριο Κρατικό Δάσος, το οποίο κηρύχθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο ως δάσος προοριζόμενο να παράγει μόνιμα προστασία για τη χλωρίδα και πανίδα. Είναι γεγονός ότι για πολλά χρόνια η βλάστηση και η πανίδα της περιοχής παρέμενε σε πολύ καλή κατάσταση. Τα τελευταία 10 χρόνια έχει χαθεί μεγάλο μέρος της βλάστησης και της πανίδας Συγκεκριμένα για τα Εθνικά Δασικά Πάρκα η νομοθεσία προβλέπει: 1. την προστασία παντός δασικού προϊόντος, δασικού κτιρίου, ατραπού, ζώου, περιφράγματος, εδωλίου και όλων των κατασκευασμάτων στο Εθνικό Δασικό Πάρκο 2. τον καθορισμό του χρόνου και των περιόδων, όπου το κοινό δύναται να εισέρχεται στο Εθνικό Δασικό Πάρκο, τα καταβλητέα τέλη για χρήση αυτού και τον τρόπο συλλογής αυτώντων τελών 3. την ρύθμιση της λειτουργίας παντός καταστήματος αναψυχής, νόμιμης λειτουργίας στο Εθνικό Δασικό Πάρκο και τον έλεγχο των τιμών των καταστημάτων 4. γενικώς, για όλες τις λειτουργίες, πρέπει να περάσει από την έγκριση του Υπουργού και αποσκοπεί στην προστασία, διαχείριση και προσήκωσα χρήση του Εθνικού Δασικού Πάρκου

31 5. Ολες οι οδηγίες θα αναρτώνται σε εμφανή μέρη εντός του Εθνικού Δασικού Πάρκου Περιοχές Προστασίας Χλωρίδας και Πανίδας: 31 (α) την προστασία του εδάφους, χλωρίδας, πανίδας, περιφραγμάτων και όλων των κατασκευασμάτων στη Περιοχή Προστασίας της Χλωρίδας και Πανίδας (β) απαγόρευση της εισόδου παντός μη εξουσιοδοτημένου προσώπου σε οποιαδήποτε Περιοχή Προστασίας της Χλωρίδος και Πανίδος (γ)γενικώς για άλλους σκοπούς, που θα χρειάζονταν την έγκριση του Υπουργού και αποσκοπεί για την προστασία και τη χρήση της Περιοχής Προστασίας της Χλωρίδας και Πανίδας. Θα αναρτώνται σε εμφανή μέρη στο μεθόριο της Περιοχής Προστασίας της Χλωρίδας και Πανίδας, γνωστοποίησης του Υπουργού, ότι οι οδηγίες αυτές έχουν προσηκόντως εκδοθεί και αναρτηθεί. ( Ο ΠΕΡΙ ΔΑΣΩΝ ΝΟΜΟΣ, ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ.)

32 5.5.Νομοθετικά κείμενα του ελληνικού συντάγματος. Για περιοχές όπως το Εθνικό Πάρκο Αθαλάσσας το ελληνικό κράτος σύμφωνα με το σύνταγμα προβλέπει: Άρθρο 24: 1. Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους. Το Κράτος υποχρεούται να λαμβάνει ιδιαίτερα προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα προς διαφύλαξη αυτού. Νόμος καθορίζει τα αφορώντα εις την προστασία των δασών και των δασικών εν γένει εκτάσεων. Απαγορεύεται η η μεταβολή του προορισμού των δημοσίων δασών και των δημοσίων δασικών εκτάσεων, πλην αν παρέχει δια την εθνική οικονομία η αγροτική εκμετάλλευσης τούτων ή άλλη χρήση που επιβάλλει το δημόσιο συμφέρον. 2. Η χωροταξική αναδιάρθρωση της χώρας, η διαμόρφωση, η ανάπτυξη, η πολεοδόμηση και η επέκταση των πόλεων και των οικιστικών περιοχών, τελεί υπό τη ρυθμιστική αρμοδιότητα και τον έλεγχο του κράτους, επί τω τελεί της εξυπηρέτησης της λειτουργικότητας και της αναπτύξεως των οικισμών και της εξασφαλίσεως των καλύτερων δυνατών όρων διαβιώσεως. 3. Προς αναγνώριση περιοχής ως οικιστικής, και για την πολεοδομική ενεργοποίηση της, περιλαμβανομένου και τον ιδιοκτησία συμμετέχουν υποχρεωτικός στην διάθεσή τους, άνευ αποζημιώσεως υπό του οικείου φορέως, των απαραιτήτων εκτάσεων προς δημιουργία 32

33 οδών, πλατιών και χώρων για κοινωφελή χρήσεις και σκοπών, ως όπως και για τη δαπάνη για την εκτέλεση των βασικών κοινόχρηστων πολεοδομικών έργων, όπως ορίζει ο νόμος Νόμος 1650/ ( ΦΕΚ160/ ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ά 33 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΑΡΘΡΟ 1. Σκοπός 1. Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι η θέσπιση θεμελιωδών κανόνων και η καθιέρωση κριτηρίων και µηχανισµών για την προστασία του περιβάλλοντος, έτσι ώστε ο άνθρωπος, ως άτομο και ως µέλος του κοινωνικού συνόλου, να ζει σε ένα υψηλής ποιότητας περιβάλλον, μέσα στο οποίο να προστατεύει την υγεία του και να ευνοείται η ανάπτυξη της προσωπικότητας του. Η προστασία,του περιβάλλοντος, θεμελιώδες και αναπόστατο µέρος της πολιτιστικής και αναπτυξιακής διαδικασίας και πολιτικής υλοποιείται κύρια µέσα από το δημοκρατικό προγραµµατισµό. 2. Ειδικότερα βασικοί στόχοι του νόμου αυτού είναι οι ακόλουθοι: α) Η αποτροπή της ρύπανσης και γενικότερα της υποβάθμισης του περιβάλλοντος και η λήψη όλων των αναγκαίων, για το σκοπό αυτόν, προληπτικών μέτρων. β) Η διασφάλιση της ανθρώπινης υγείας από τις διάφορες μορφές υποβάθµισης του περιβάλλοντος και ειδικότερα από την ρύπανση και τις οχλήσεις.

34 γ) Η προώθηση της ισόρροπης ανάπτυξης του εθνικού χώρου συνολικά και των επί µέρους γεωγραφικών και οικιστικών ενοτήτων του και µέσα από την ορθολογική διαχείριση του περιβάλλοντος. δ) Η διασφάλιση της δυνατότητας ανανέωσης φυσικών πόρων και η ορθολογική αξιοποίηση των µη ανανεώσιμων ή σπάνιων σε σχέση µε τις τωρινές και τις µελλοντικές ανάγκες και µε κριτήρια την προστασία του περιβάλλοντος. 34 ε) Η διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας των φυσικών οικοσυστημάτων και η διασφάλιση της αναπαραγωγικής τους ικανότητας. στ) Η αποκατάσταση του περιβάλλοντος. 3. Αναλυτικότερα, µε τις διατάξεις του παρόντος νόµου επιδιώκονται: α) Η προστασία του εδάφους και η λήψη των αναγκαίων µέτρων ώστε οι χρήσεις του να γίνονται σύµφωνα µε τις φυσικές ιδιότητες του και την παραγωγική του ικανότητα.. β) Η προστασία των επιφανειακών και υπογείων νερών θεωρουμένων ως φυσικών πόρων και ως οικοσυστημάτων. γ) Η προστασία της ατμόσφαιρας. δ) Η προστασία και διατήρηση της φύσης και του τοπίου και ιδιαίτερα περιοχών µε µεγάλη βιολογική, οικολογική, αισθητική ή γεωµορφολογική αξία. ε) Η προστασία των ακτών των θαλασσών, των όχθων

35 των ποταμών, των λιμνών, του βυθού αυτών και των νησίδων ως φυσικών πόρων, ως στοιχείων οικοσυστημάτων και ως στοιχείων του τοπίου. στ) Ο καθορισμός της επιθυμητής και της επιτρεπόμενης ποιότητας των φυσικών αποδεκτών καθώς και των κάθε είδους επιτρεπόμενων εκπομπών αποβλήτων, µε την καθιέρωση και χρησιμοποίηση καταλλήλων παραμέτρων και οριακών τιμών, ώστε να µην προκαλείται υποβάθμιση του περιβάλλοντος µε κριτήρια: 35 - Την επιστημονική γνώση και εμπειρία - Την καλύτερη διαθέσιμη και οικονομικά εφικτή τεχνολογία - Τις τοπικές συνθήκες και ιδιομορφίες του περιβάλλοντος και του πληθυσμού καθώς επίσης και τις ανάγκες ανάπτυξης - Την προϋπάρχουσα διαμόρφωση συλλογικής χρήση µιας περιοχής - Τα υφιστάμενα χωροταξικά και αναπτυξιακά σχέδια. ζ) Η ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση των πολιτών στα θέματα προστασίας του περιβάλλοντος µέσα από τη σωστή πληροφόρηση και εκπαίδευση. ΑΡΘΡΟ 2. Ορισμοί Κατά την έννοια του νόμου αυτού νοούνται ως: 1. Περιβάλλον: το σύνολο των φυσικών και ανβροπογενών παραγόντων και στοιχείων που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση και επηρεάζουν την οικολογική

36 ισορροπία, την ποιότητα της ζωής και την υγεία των κατοίκων, την ιστορική και πολιτιστική παράδοση και τις αισθητικές αξίες. 2. Ρύπανση η παρουσία στο περιβάλλον ρύπων, δηλαδή κάθε είδους ουσιών, θορύβου, ακτινοβολίας ή άλλων µορφών ενέργειας, σε ποσότητα, συγκέντρωση ή διάρκεια που µπορούν να προκαλέσουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, στους ζωντανούς οργανισμούς και στα οικοσυστήματα ή υλικές ζηµιές και γενικά να καταστήσουν το περιβάλλον ακατάλληλο για τις επιθυ- µητές χρήσεις του Μόλυνση: η µορφή ρύπανσης που χαρακτηρίζεται από την παρουσία παθογόνων µικροοργανισµών στο περιβάλλον ή δεικτών που υποδηλώνουν την πιθανότητα παρουσίας τέτοιων µικροοργανισµών. 4. Υποβάθμιση: η προκλητική από ανθρώπους δραστηριότητα ρύπανσης ή οποιανδήποτε άλλης µεταβολής στο περιβάλλον, η οποία είναι πιθανόν να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην οικολογική ισορροπία, στην ποσότητα ζωής και στην υγεία των κατοίκων, στην ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά και στις αισθητικές αξίες. 5. Προστασία περιβάλλοντος: το σύνολο των ενεργειών, µέτρων και έργων που έχουν στόχο την πρόληψη της υποβάθμισης του περιβάλλοντος ή την αποκατάσταση, διατήρηση ή βελτίωσή του.. 6. Οικοσυστήματα: κάθε σύνολο βιοτικών και µη βιοτικών παραγόντων και στοιχείων του περιβάλλοντος που δρουν σε ορισμένο χώρο και βρίσκονται σε αλληλεπίδραση µεταξύ τους.

37 7. Φυσικός αποδέκτης: κάθε στοιχείο του περιβάλλοντος που χρησιµοποιήται για την τελική διάθεση των αποβλήτων. 8. Υγεία: η κατάσταση πλήρους φυσικής διανοητικής και κοινωνικής ευεξίας του ατόμου ή του συνόλου του πληθυσμού. 9. Οικολογική ισορροπία: η σχετικά σταθερή σχέση που διαμορφώνεται µε την πάροδο του χρόνου ανάμεσα στους παράγοντες και τα στοιχεία του περιβάλλοντος ενός οικοσυστήματος Φυσικοί πόροι: κάθε στοιχείο του περιβάλλοντος που χρησιμοποιείται ή µπορεί να χρησιμοποιηθεί από τον άνθρωπο για την ικανοποίηση των αναγκών του και αποτελεί αξία για το κοινωνικό σύνολο. 11. Απόβλητα: κάθε ποσότητα ρύπων (ουσιών, θορύβου, ακτινοβολίας ή άλλων µορφών ενέργειας) σε οποιαδήποτε φυσική κατάσταση ή αντικειµένων από τα οποία ο κάτοχός τους θέλει ή πρέπει ή υποχρεούται να απαλλαγεί, εφόσον είναι δυνατόν να προκαλέσουν ρύπανση. 12. Διαχείριση αποβλήτων: το σύνολο των δραστηριοτήτων συλλογής, διαλογής, μεταφοράς, επεξεργασίας, επαναχρησιμοποίησης ή τελικής διάθεσης αποβλήτων σε φυσικούς αποδέκτες, µε στόχο την προστασία του περιβάλλοντος. 13. Ουσίες: χημικά στοιχεία και οι ενώσεις τους όπως παρουσιάζονται στη φυσική τους κατάσταση ή όπως παράγονται δευτερογενώς. 14. Παρασκευάσματα: µείγµατα ή διαλύματα που

38 αποτελούνται από δύο περισσότερες ουσίες. 15. Επικίνδυνες ουσίες ή παρασκευάσματα: οι ουσίες ή τα παρασκευάσματα που είναι τοξικές, διαβρωτικές, ερεθιστικές, εκρηκτικές, εύφλεκτες, καρκινογόνες, µεταλλαξιογόνες, ραδιενέργειες ή άλλες ουσίες που έχουν την ιδιότητα να επιταχύνουν την καύση, να αλλοιώνουν τη φυσική κατάσταση του νερού, του εδάφους ή του αέρα και να προσβάλλουν δυσμενώς τον άνθρωπο και όλα τα άλλα έμβια όντα καθώς και το φυσικό περιβάλλον Τοπίο: κάθε δυναμικό σύνολο βιοτικών και µη βιοτικών παραγόντων και στοιχείων του περιβάλλοντος που µεµονωµένα ή αλληλεπιδρώντας σε συγκεκριμένο χώρο συνθέτουν µια οπτική εμπειρία. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΑΠΟ ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΑΡΘΡΟ 3. Κατηγορίες έργων και δραστηριοτήτων 1. Με απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δηµοσίων Έργων και του κατά περίπτωση αρμόδιου υπουργού, τα δημόσια ή ιδιωτικά έργα και οι δραστηριότητες κατατάσσονται σε τρεις κατηγορίες, ανάλογα µε τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον. Ως κριτήρια για την κατάταξη αυτή λαμβάνονται: α) το είδος και το µέγεθος του έργου ή της δραστηριότητας. β) το είδος και η ποσότητα των ρύπων που εκπέμπονται καθώς και κάθε άλλη επίδραση στο περιβάλλον.

39 γ) η δυνατότητα να προληφθεί η παραγωγή ρύπων από την εφαρµοζόµενη παραγωγική διαδικασία. δ) ο κίνδυνος σοβαρού ατυχήματος και η ανάγκη επιβολής περιορισμών για την προστασία του περιβάλλοντος. 2. Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει τα έργα και τις δραστηριότητες που λόγω της φύσης του µεγέθους ή της έκτασής τους είναι πιθανό να προκαλέσουν σοβαρούς κινδύνους για το περιβάλλον. Στα έργα και τις δραστηριότητες της κατηγορίες αυτής επιβάλλονται κατά περίπτωση, πέρα από τους γενικούς όρους και τις προδιαγραφές, ειδικοί όροι και περιορισμοί για την προστασία του περιβάλλοντος. 39 Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει έργα και δραστηριότητες που, χωρίς να προκαλούν σοβαρούς κινδύνους ή οχλήσεις, πρέπει να υποβάλλονται για την προστασία του περιβάλλοντος σε γενικές προδιαγραφές, όρους και περιορισµούς που προβλέπονται από κανονιστικές διατάξεις. Η τρίτη κατηγορία, περιλαμβάνει έργα και δραστηριότητες που προκαλούν ιδιαίτερα µικρό κίνδυνο ή όχληση ή υποβάθμιση στο περιβάλλον. 3. Προκειμένου να προστατευθεί ιδιαίτερα το περιβάλλον, η κατάταξη των έργων και δραστηριοτήτων µπορεί να διαφοροποιείται κατά περιοχή ή ανάλογα µε το φυσικό αποδέκτη, σύμφωνα µε εγκεκριμένα χωροταξικά ή ρυθμιστικά σχέδια και προγράµµατα και γενικά πολεοδομικά σχέδια ή σύμφωνα µε τις ζώνες χρήσεων γης µε τοµειακές µελέτες προστασίας του περιβάλλοντος. Η κατάταξη των έργων και δραστηριοτήτων µέσα στα όρια

40 του ρυθμιστικού σχεδίου της Αθήνας γίνεται ύστερα από εισήγηση του Οργανισμού Αθήνας (Ν. 1515/1985, ΦΕΚ 18) και µέσα στα όρια του ρυθµιστικού σχεδίου της Θεσσαλονίκης ύστερα από εισήγηση του Οργανισµού Θεσσαλονίκης (Ν. 1561/1985, ΦΕΚ 148). ΑΡΘΡΟ 5. Περιεχόμενο και δημοσιότητα µμελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων 1. Με κοινή απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δηµοσίων Έργων και τον κατά περίπτωση αρμοδίου υπουργού καθορίζεται το περιεχόμενο της µελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, που µπορεί να διαφοροποιείται κατά κλάδους ή οµάδα έργων και δραστηριοτήτων. Με όµοια απόφαση ορίζεται το περιεχόµενο της µελέτης ανάλογα µε τα στάδια της έγκρισης του έργου σύµφωνα µε το άρθρο Η µελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων περιλαµβάνει τουλάχιστον: α) περιγραφή του έργου ή της δραστηριότητας µε πληροφορίες για το χώρο εγκατάστασης, το σχεδιασµό και το µέγεθός του. β) εντοπισµό και αξιολόγηση των βασικών επιπτώσεων στο περιβάλλον. γ) περιγραφή των µέτρων για την πρόληψη, µείωση ή αποκατάσταση των αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον. δ) εξέταση εναλλακτικών λύσεων και υπόδειξη των κύριων λόγων της επιλογής της προτεινόµενης λύσης. ε) απλή περίληψη του συνόλου της µελέτης.

41 2. Το οικείο νοµαρχιακό συµβούλιο λαµβάνει γνώση της µελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων και πριν από την έγκρισή της ενηµερώνει κάθε πολίτη και τους φορείς εκπροσώπησής του, για να εκφράσουν τη γνώµη τους. Ο τρόπος ενηµέρωσης καθορίζεται µε απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δηµοσίων Έργων. 41 ΑΡΘΡΟ 6. Έλεγχος τήρησης περιβαλλοντικών όρων - Ανταποδοτικά τέλη 1. Ο έλεγχος για την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων ανήκει στα όργανα της υπηρεσίας που είναι αρµόδια, κατά τις οικείες διατάξεις, να εγκρίνουν την ίδρυση, λειτουργία ή πραγµατοποίηση έργου ή δραστηριότητας. Που, κατά την κείµενη νοµοθεσία, ο έλεγχος για την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων γίνεται από διανοµαρχιακές ή περιφερειακές υπηρεσίες, ανεξάρτητα από το αν έχουν ή όχι και την αρµοδιότητα για την έγκριση της ίδρυσης, λειτουργίας ή πραγµατοποίησης του αντίστοιχου έργου ή της δραστηριότητας, οι υπηρεσίες αυτές διατηρούν την παραπάνω αρµοδιότητα ελέγχου. 2. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δηµοσίων Έργων µπορεί αυτοτελώς να διενεργεί ελέγχους για την παρακολούθηση της τήρησης των περιβαλλοντικών όρων σε ολόκληρη τη χώρα. 3. Ελέγχους για την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων διενεργούν και τα κατά το άρθρο 26 Κλιµάκια Ελέγχου Ποιότητας Περιβάλλοντος. 4. Με απόφαση των Υπουργών Εθνικης Οικονοµίας,

42 Οικονοµικών, Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δηµοσίων Έργων και άλλου κατά περίπτωση αρµοδίου υπουργού, ύστερα από εισήγηση του οικείου νοµάρχη, είναι δυνατό να επιβάλλονται τέλη σε βάρος των επιχειρήσεων που ασκούν δραστηριότητες ή εκτελούν έργα που υπάγονται στις δύο πρώτες κατηγορίες του άρθρου 3, προκειµένου να καλυφθούν τα έξοδα κατασκευής και λειτουργίας συγκεκριµένων έργων και προγραµµάτων προστασίας του περιβάλλοντος από τους περιβαλλοντικούς όρους σύµφωνα µε τις διατάξεις των άρθρων 3,4 και 5. Τα πιο πάνω έργα ή προγράµµατα προστασίας του περιβάλλοντος εκτελούνται από τους οργανισµούς τοπικής αυτοδιοίκησης (Ο.T.A.) ή άλλους φορείς. 42 Τα τέλη αυτά καθορίζονται ανάλογα µε το µέγεθος, το ρυπαντικό φορτίο και την ποσότητα των αποβλήτων του έργου ή της δραστηριότητας και δεν µπορούν να υπερβαίνουν τα πιο πάνω έξοδα. Με την ίδια απόφαση καθορίζονται ο τρόπος και ο χρόνος είσπραξης των τελών και απόδοσής τους στον Ο.Τ.Α. ή φορέα που κατασκευάζει ή έχει την ευθύνη λειτουργίας του έργου και κάθε άλλη αναγκαία λεπτοµέρεια. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΟΠΙΟΥ ΑΡΘΡΟ 18. Αντικείµενο προστασίας και διατήρησης 1. Η φύση και το τοπίο που προστατεύονται και διατηρούνται, ώστε να διασφαλίζονται οι φυσικές διεργασίες, η αποδοτικότητα των φυσικών πόρων, η ισορροπία και η εξέλιξη των οικοσυστηµάτων καθώς και η ποικιλοµορφία, η ιδιαιτερότητα ή η µοναδικότητα τους.

43 2. Χερσαίες, υδάτινες ή µικτού χαρακτήρα περιοχές, µεµονωµένα στοιχεία ή σύνολα της φύσης και του τοπίου, µπορούν να αποτελέσουν αντικείµενα προστασίας και διατήρησης λόγω της οικολογικής γεωµορφολογικής, βιολογικής επιστηµονικής ή αισθητικής σηµασίας τους. 3. Οι περιοχές, τα στοιχεία ή τα σύνολα της προηγούµενης παραγράφου µπορούν να χαρακτηρίζονται, σύµφωνα µε τα κριτήρια του άρθρου 19, ως: 43 - Περιοχές απόλυτης προστασίας της φύσης. - Περιοχές προστασίας της φύσης. - Εθνικά πάρκα. -Προστατευόµενοι φυσικοί σχηµατισµοί, προστατευόµενα τοπία και στοιχεία του τοπίου. - Περιοχές οικοανάπτυξης. 6. Αντικείµενα προστασίας και διατήρησης, κατά την έννοια της παρ. 1, αποτελούν επίσης τα είδη της αυτοφυούς χλωρίδας και της άγριας πανίδας. ΑΡΘΡΟ 19. Κριτήρια χαρακτηρισµού και αρχές προστασίας - Για την εφαρµογή του παρόντος νόµου: 1. Ως περιοχές απόλυτης προστασίας της φύσης χαρακτηρίζονται εκτάσεις µε εξαιρετικά ευαίσθητα οικοσυστήµατα, διότοποι ή οικότοποι σπανίων ή απειλουµένων µε εξαφάνιση ειδών της αυτοφυούς χλωρίδας ή άγριας πανίδας ή εκτάσεις που έχουν αποφασιστική θέση, στον κύκλο ζωής σπανίων ή απειλουµένων µε εξαφάνιση ειδών της άγριας πανίδας.

44 Στις περιοχές απόλυτης προστασίας της φύσης απαγορεύεται κάθε δραστηριότητα. Κατ' εξαίρεση, µπορεί να επιτρέπονται, σύµφωνα µε τις ειδικότερες ρυθµίσεις του οικείου κανονισµού, η διεξαγωγή επιστηµονικών ερευνών και η εκτέλεση εργασιών που αποσκοπούν στη διατήρηση των χαρακτηριστικών τους, εφόσον εξασφαλίζεται υψηλός βαθµός προστασίας. 2. Ως περιοχές προστασίας της φύσης χαρακτηρίζονται εκτάσεις µεγάλης οικολογικής ή βιολογικής αξίας. Στις περιοχές αυτές προστατεύεται το φυσικό περιβάλλον από κάθε δραστηριότητα ή επέµβαση που είναι δυνατόν να µεταβάλλει ή να αλλοιώσει τη φυσική κατάσταση, σύνθεση εξέλιξή του. Κατ' εξαίρεση, µπορούν να επιτρέπονται, σύµφωνα µε τις ειδικότερες ρυθµίσεις του οικείου κανονισµού, εκτέλεση εργασιών, ερευνών και η άσκηση ασχολιών και δραστηριοτήτων, κυρίως παραδοσιακών, εφόσον δεν έρχονται σε αντίθεση µε τους σκοπούς προστασίας. Στις περιοχές της κατηγορίας αυτής µπορεί να δίνονται ειδικότερες ονοµασίες ανάλογα µε το συγκεκριµένο αντικείµενο και το σκοπό προστασίας Ως εθνικά πάρκα χαρακτηρίζονται εκτεταµένες χερσαίες, υδάτινες ή µικτού χαρακτήρα περιοχές, οι οποίες παραµένουν ανεπηρέαστες ή έχουν ελάχιστα επηρεαστεί από τις ανθρώπινες δραστηριότητες και στις οποίες διατηρείται µεγάλος αριθµός και ποικιλία αξιόλογων βιολογικών, οικολογικών, γεωµορφολογικών και αισθητικών στοιχείων. Όταν το εθνικό πάρκο ή µεγάλο τµήµα του καταλαµβάνει θαλάσσια περιοχή ή εκτάσεις δασικού χαρακτήρα µπορεί να χαρακτηρίζεται ειδικότερα ως θαλάσσιο πάρκο, εθνικός δρυµός, αντίστοιχα. Ο χαρακτηρισµός περιοχών

45 ως εθνικών πάρκων αποσκοπεί στην διαφύλαξη της φυσικής κληρονοµιάς και στην διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας ευρύτερων περιοχών της χώρας µε παράλληλη παροχή στο κοινό δυνατοτήτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και φυσιολατρικών δραστηριοτήτων. Για την εκπλήρωση των σκοπών αυτών λαµβάνονται τα κατάλληλα µέτρα, ώστε οι περιοχές αυτές να προστατεύονται επαρκώς τόσο από φυσικές αιτίες υποβάθµισης όσο και από ανθρώπινες ενέργειες, επεµβάσεις και δραστηριότητες. 45 Στα εθνικά πάρκα επιτρέπεται να εκτελούνται έργα, να γίνονται έρευνες και να ασκούνται δραστηριότητες, κυρίως. παραδοσιακού χαρακτήρα, µε τους όρους και περιορισµούς που καθορίζονται ειδικότερα από τον οικείο κανονισµού λειτουργίας και διαχείρισης. Τα εθνικά πάρκα είναι δυνατόν να περιλαµβάνουν περιοχές των παρ. 1&2. 4.Ως προστατευόµενοι φυσικοί σχηµατισµοί χαρακτηρίζονται λειτουργικά τµήµατα της φυσικής ή µεµονωµένα δηµιουργήµατά της, που έχουν ιδιαίτερη επιστηµονική, οικολογική ή αισθητική αξία ή συµβάλλουν στην διατήρηση των φυσικών διεργασιών και στην προστασία φυσικών πόρων, όπως δέντρα, συστάδες δέντρων και θάµνων, προστατευτική βλάστηση, παρόχθια και παράκτια βλάστηση, φυσικοί φράχτες, καταρράχτες, πηγές, φαράγγια, θίνες, ύφαλοι, σπηλιές βράχοι, απολιθωµένα δάση, δέντρα ή τµήµατά τους, παλαιοντολογικά ευρήµατα, κοραλλιογενείς και γεωµορφολογικοί σχηµατισµοί. Προστατευόµενοι φυσικοί σχηµατισµοί που έχουν µνηµειακό χαρακτήρα χαρακτηρίζονται ειδικότερα τα διατηρητέα µνηµεία της φύσης. Ως προστατευόµενα τοπία χαρακτηρίζονται περιοχές µεγάλης αισθητικής ή πολιτιστικής αξίας και

46 εκτάσεις που είναι ιδιαίτερα πρόσφορες για αναψυχή του κοινού ή συ µβάλλουν στην προστασία ή αποδοτικότητα των φυσικών πόρων λόγω των ιδιαίτερων φυσικών ή ανθροπογενών χαρακτηριστικών τους. Στα προστατευόµενα τοπία µπορεί να δίνονται, µε βάση τα κύρια χαρακτηριστικά τους, ειδικότερες ονοµασίες, όπως αισθητικό δάσος, τοπίο άγριας φύσης, τοπίο αγροτικό, αστικό βιοµηχανικό. Ως προστατευόµενα στοιχεία του τοπίου χαρακτηρίζονται τµήµατα ή συστατικά στοιχεία του τοπίου που έχουν ιδιαίτερη αισθητική ή πολιτιστική αξία ή συµβάλλουν στη προστασία ή αποδοτικότητα φυσικών πόρων λόγω των ιδιαίτερων φυσικών ή ανθροπογενών χαρακτηριστικών τους, όπως αλσύλλια, παραδοσιακές καλλιέργειες, αγροικίες, µονοπάτια, πέτρινοι φράκτες και αναβαθµίδες, προστατευτικές φυτείες, κρήνες. Ενέργειες ή δραστηριότητες που µπορούν να επιφέρουν καταστροφή, φθορά ή αλλοίωση των προστατευόµενων φυσικών σχηµατισµών, των προστατευόµενων τοπίων ή στοιχείων του τοπίου απαγορεύονται, σύµφωνα µε τις ειδικότερες ρυθµίσεις των οικείων κανονισµών Ως περιοχές της ανάπτυξης χαρακτηρίζονται εκτεταµένες περιοχές που µπορούν να περιλαµβάνουν χωριά ή οικισµούς, εφόσον παρουσιάζουν ιδιαίτερη αξία και ενδιαφέρον λόγω της ποιότητας των φυσικών και πολιτιστικών χαρακτηριστικών και παράλληλα προσφέρουν σηµαντικές δυνατότητες για ανάπτυξη δραστηριοτήτων που εναρµονίζονται µε την προστασία της φύσης και του τοπίου. Στις περιοχές αυτές επιδιώκονται: α) Η προστασία και η βελτίωση των ιδιαίτερων φυσικών και πολιτιστικών χαρακτηριστικών τους.

47 β) Η ενίσχυση των παραδοσιακών ασχολιών και δραστηριοτήτων που µπορεί να επιτευχθεί και µε την ανανέωση και τον εκσυγχρονισµό των µεθόδων και των συνθηκών της τοπικής οικονοµίας. Στις περιοχές οικοανάπτυξης µπορούν να ασκούνται µικρής κλίµακας παραγωγικές δραστηριότητες, οι οποίες προσαρµόζονται στο φυσικό περιβάλλον και στην τοπική αρχιτεκτονική. Ιδιαίτερα ενθαρρύνεται η ανάπτυξη του αγροτουρισµού µε χρησιµοποίηση αγροτικών κατοικιών, ξενώνων, κάµπινγκ και άλλων κατάσκευών. Βιοµηχανικές δραστηριότητες είναι δυνατό να επιτρέπονται, εφ' όσον ευνοούν την οικονοµική αναζωογόνηση των αγροτικών περιοχών και δεν προκαλούν υποβάθµιση του περιβάλλοντος ασυµβίβαστη µε τον χαρακτήρα των περιοχών αυτών. 47 γ) Η εκπαίδευση και η µύηση του κοινού στους τρόπους και στις µεθόδους αρµονικής συνύπαρξης ανθρώπινων δραστηριοτήτων και φυσικών διεργασιών. δ) Η ανάπτυξη και η αναψυχή του κοινού. Οι παραπάνω σκοποί πραγµατοποιούνται µε βάση ειδικά σχέδια ανάπτυξης και διαχείρισης. Οι περιοχές οικοανάπτυξης είναι δυνατόν να περιλαµβάνουν περιοχές των παραγράφων 1 και 2.

48 6.Το Ε.Π.Αθαλάσσας σήμερα ενέργειες κακής διαχείρισης: Το Ε.Π λόγω της θέσης του εξυπηρετεί ένα μεγάλο ποσοστό που το επισκέπτεται για αναψυχή. Στη Κύπρο είναι γεγονός ότι η ζέστη πλέον είναι αφόρητη, και συγκεκριμένα στη Λευκωσία τους καλοκαιρινούς μήνες επικρατεί άπνοια, επομένως το Ε.Π λόγω της βλάστησης και τη λίμνη του έδινε πνοή στους γύρο κατοίκους, δροσιά, ξεκούραση και ευκαιρία για παρατήρηση της φύσης. 48 Οι υλοτομίες στα δένδρα έχουν αλλάξει το μικροκλίμα με αποτέλεσμα η δροσιά που αναζητούσε ο επισκέπτης, το Ε.Π να μην την προσφέρει πια. Αυτή είναι και η αρχή για να προσέξει ο επισκέπτης ότι οι κατασκευές που υπάρχουν δεν διατηρούνται σε καλή κατάσταση και ότι δεν προσφέρονται για χρήση. Η συντήρηση των κατασκευών έχει σταματήσει αρκετά χρόνια πριν τις υλοτομίες και την ξηρασία της λίμνης. Σήμερα η γέφυρες είναι επικύνδινες, το ξύλο που είναι κατασκευασμένες έχει διαβρωθεί και αρκετά έχουν σπάσει ή έχουν φύγει από τι θέση τους. Στα πλαίσια της συντήρησης του Ε.Π είναι και η καθαριότητα του, που πλέον δεν υπάρχουν άτομα να φροντίσουν γι αυτήν και οι νόμοι για επιβολή τιμωρίας σε χρήστες όπου πετάνε σκουπίδια και ρυπαίνουν το περιβάλλον δεν εφαρμόζονται, με αποτέλεσμα ο χώρος του πάρκου να εμπλουτίζεται καθημερινά με σκουπίδια.

49 Παρόμοια εικόνα εμφανίζεται επίσης και στη λίμνη. Εκτός από το γεγονός ότι δεν υπάρχει το στοιχειό του νερού λόγω της ανομβρίας που πλήττει τη χώρα τα τελευταία 15 χρόνια, ο φορέας διαχείρισης του πάρκου δεν αντιδρά ούτε απέναντι στους ρύπους που όλο και πληθαίνουν μέσα στη λίμνη και τα πτηνά που χαρακτήριζαν τη λίμνη έχουν μηδενιστεί. Το δάσος της Αθαλάσσας είναι γνωστό για τους χώρους άθλησης και της πανέμορφες διαδρομές πεζοπορίας που προσφέρει στους επισκέπτες δωρεάν και ευχάριστη άθληση δίπλα στο χώρο τους. Μετά από βανδαλιστηκές ενέργειες νέων οι κάδοι, που βρίσκονταν κατά μήκος των διαδρομών και γενικότερα στην έκταση του Ε.Π, έχουν καταστραφεί και οι χρήστες λόγω μη οικολογικής συνίδισης σκορπίζουν ανενόχλητοι σκουπίδια. 49 Η λίμνη του Ε.Π έχει αρχίσει να ξηραίνεται.

50 Για την επίτευξη της εργασίας καταγράφηκε από το κοινό, με τη μέθοδο των ερωτηματολογίων,η άποψή που έχουν όσο αφορά τη λειτουργία του Ε.Π. Για την έρευνα συνεργάστηκαν 36 άτομα και παρατηρείται ότι ηλικίες από δεν ήθελαν να συνεργαστούν. (παράρτημα 2: ερωτηματολόγιο) 50

51 Καταγραφή και περιγραφή ενεργειών κακής διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου: (παράρτημα 4) 1. Υλοτομίες 2. Κατασκευή δρόμων 3. Καλώδια ΑΗΚ 4. Ξύρανση λίμνης 5. Δόμηση. 6. Κακή συντίριση κατασκευών 7. Περιβαλλοντική ενημέρωση κοινού Οι πιο πάνω ενέργειες κακής διαχείρισης έχουν ως αποτέλεσμα την φθίνουσα κατάσταση του Ε.Π. Το κοινό προσάπτει τις ευθύνες στο φορέα διαχείρισης, το δασαρχείο δηλαδή, και αυτός είναι και ο λόγος όπου οι επισκέπτες δεν διατηρούν το

52 χώρο καθαρό, παρ όλες τις πινακίδες ενημέρωσης για καθαρό περιβάλλον. Η καλή διαχείριση του Πάρκου είναι ευθύνη όλων μας, και των πολιτών και του φορέα διαχείρισης όπως και των υπευθύνων δασοφυλάκων που βρίσκονται στο χώρο του Ε.Π Υλοτομίες: Για την δημιουργία του δρόμου και του Νέου Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας παραχωρήθηκε έκταση από το Ε.Π και υλοτομήθηκαν αρκετά άτομα από τη βλάστηση που υπήρχε στην έκταση αυτή. Περιβαλλοντικές επιπτώσεις υλοτομιών: Η υλοτόμηση γίνεται για την δημιουργία του Ν.Γ.Νοσοκομειου και του δρόμου. Αυτές οι δραστηριότητες έχουν υποβαθμίσει τα τελευταία 8 χρόνια σημαντικές εκτάσεις από το χώρο του Ε.Π όπου παρατηρήθηκε μικρής κλίμακας αποψίλωση.

53 Η εκτεταμένη κοπή των δένδρων μεγάλης ηλικίας έχει σοβαρές επιπτώσεις σε πολλά είδη πουλιών που εξαρτώνται άμεσα από τέτοιες δασικές συστάδες (ανθρωποπούλι κ.ά). Η απώλεια αυτών των δένδρων έχει επιπτώσεις στην πανίδα, ειδικά σε μια περιοχή όπου κυριαρχούν οι δασικές συστάδες Κατασκευή δρόμων: 53 Διάνοιξη δρόμων σε φυσικές περιοχές Είναι κοινά αποδεκτό ότι η διάνοιξη δρόμων είναι σημαντικό έργο για την κάλυψη βασικών αναγκών επικοινωνίας και μεταφορών. Η σκοπιμότητα όμως ενός δρόμου και του ολοκληρωμένου οδικού δικτύου πρέπει να μελετάται με βάση ολοκληρωμένη αντιμετώπιση σκοπιμοτήτων και πραγματικών αναγκών.(παράρτημα 4.φωτογραφίες) Στην περιοχή έχει διανοιχτεί δρόμος που δημιουργεί σημαντικά προβλήματα στα πρανή από τα υλικά εκσκαφής. Ο δρόμος προκαλεί σημαντική διάβρωση, αλλοίωση του τοπίου, καταστροφή χλωρίδας, όχληση πανίδας και κατακερματισμό οικοτόπων. Επειδή εκτιμάται ότι η διάνοιξη δρόμων είναι ένα από τα σοβαρότερα περιβαλλοντικά προβλήματα αξίζει να αναλυθούν εδώ οι αρνητικές επιπτώσεις που μπορούν να επιφέρουν. Στην περιοχή έχουν καταγραφεί οι ακόλουθες αρνητικές επιπτώσεις:

54 α) Απώλεια και μετατροπή ενδιαιτημάτων (οικοτόπων). Η κατασκευή ενός δρόμου επιφέρει απώλεια ενδιαιτημάτων, η οποία τελικά μπορεί να καλύψει μεγάλη έκταση γης. Για ένα δρόμο με πλάτος 30 μ. η απώλεια ανά χιλιόμετρο μήκους είναι 30 στρέμματα για το βασικό υπόστρωμα. Σ' αυτή την έκταση μπορεί να αλλοιωθούν φυτοκοινωνίες και σπάνιοι ανθώνες ανεκτίμητης σημασίας. 54 Λήψη από το παρατηρητήριο πουλιών. β) Απομόνωση πληθυσμών πανίδας και χλωρίδας. Οι δρόμοι μπορούν να λειτουργήσουν και ως φραγμοί στις μετακινήσεις της χερσαία πανίδας. γ) Άμεση θανάτωση πανίδας. Πολλά είδη πανίδας θανατώνονται από τα αυτοκίνητα.

55 δ) Δημιουργία τεχνητών οικοτόνων και τεχνητών διαδρόμων επικοινωνίας. Συχνά μεταφέρονται είδη από άλλες περιοχές και φύονται στα κράσπεδα του δρόμου. Έτσι, ένας δρόμος μπορεί να αλλάξει τη σύνθεση της χλωρίδας ή να εισέλθουν ζιζάνια που δεν προΰπηρχαν στην περιοχή πριν την κατασκευή του δρόμου. ε) Εκπομπή υλικών και ενέργειας από τα αυτοκίνητα. 55 Η εκπομπή χημικών και αέριων ουσιών όπως τα λάδια, το αλάτι, τα καυσαέρια που περιέχουν βαρέα μέταλλα οδηγούν σε ρύπανση του εδάφους, τον υδάτων και του αέρα δίπλα στο δρόμο. Η εκπομπή ενέργειας όπως θόρυβοι, κραδασμοί και φώτα οδηγεί τα ζώα να αποφεύγουν τις γειτονικές με τον δρόμο περιοχές στην επιλογή θέσεων φωλιάσματος, κουρνιάσματος και διατροφής. Διάβρωση εδαφών. Η διάβρωση των εδαφών είναι ένα σημαντικό πρόβλημα που άμεσα και έμμεσα επηρεάζει τα φυσικά οικοσυστήματα της περιοχής και τη δυνατότητα αποκατάστασης τους. Η ορεινή περιοχή της Όχης σε μεγάλο τμήμα της, κυριαρχείται από ευαποσάθρωτα πετρώματα (όπως χαλαζιακών σχιστόλιθων). Λόγω του έντονου ανάγλυφου και της μακροχρόνιας αποδάσωσης υπάρχει κίνδυνος εμφάνισης σοβαρών διαβρωτικών φαινόμενων. Η έντονη βόσκηση καθώς και η μη επιμελημένη διάνοιξη πολλών δρόμων σε επικλινείς πλαγιές έχουν συντελέσει στην εμφάνιση έντονων φαινόμενων διάβρωσης σε πολλά σημεία.

56 Σημειακή ρύπανση από χώρους ανεξέλεγκτης απόρριψης απορριμμάτων. Έχουν καταγραφεί οι χώροι ανεξέλεγκτης απόρριψης απορριμμάτων, από τους οποίους ο σημαντικότερος και ο περισσότερο επιβαρυντικός βρίσκεται στην τεχνητή λίμνη. Επειδή η εν λόγω λιμναία έκταση επικοινωνεί με δεξαμενή για τα λύματα του νέου Νοσοκομείου Λευκωσίας, υπάρχει πιθανότητα ρύπανσης των υπόγειων νερών. 56 Το πιο εμφανές αποτέλεσμα είναι η θολότητα των νερών, που μέχρι πριν 10 χρόνια ήταν διαυγή κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Έχει επίσης παρατηρηθεί και αύξηση του ευτροφισμού κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Το ζητούμενο αποτέλεσμα της αναθεώρησης του διαχειριστικού σχεδίου του Ε.Π: συγκράτηση των εδαφών διατήρηση ενός πολύ σημαντικού οικοσυστήματος αύξηση πολλών ειδών πανίδας αισθητική του τοπίου αποκατάσταση του δασικού χαρακτήρα της περιοχής, πολλαπλασιάζοντας την οικολογική αξία και φυσικότητά της αξία αναψυχής και ποιότητα ζωής των κατοίκων Υψηλά καλώδια της ΑΗΚ (Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου)

57 Αισθητική υποβάθμιση προκαλούν τα καλώδια στην έναρξη του μονοπατιού του. Άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες που ασκούνται στην περιοχή μελέτης είναι: το κυνήγι, η ρύπανση από στερεά απόβλητα, η εντατική χρήση παρασιτοκτόνων και η ανάπτυξη τουριστικών δραστηριοτήτων Αποξήρανση μικρών υγροτόπων- καταστροφή φυσικού υδατικού δικτύου 57 Ο υγρότοπος του Ε.Π έχει ξηρανθεί και έχει απομείνει ελάχιστη μόνο έκταση με υγρό στοιχείο, εποχιακά τέλματα, καλαμώνες και άλλους αξιόλογους τύπους οικοτόπων. Οι έντονες ανθρωπογενείς πιέσεις έχουν ως αποτέλεσμα να απειλούνται αρκετά είδη φυτών με τοπική εξαφάνιση των περισσότερων πουλιών, αμφίβια και ερπετά της περιοχής. Ανάλογες πιέσεις ασκούνται και στο μικρό υγρότοπο στο παραπόταμο του Ε.Π. Η Λίμνη του Ε.Π

58 6.1.5.Δόμηση. Η περιοχή στα νότια σύνορα του Ε.Π αναπτύσσεται γρήγορα δόμηση που προκαλεί αισθητική υποβάθμιση του τοπίου. Εμπορικά κέντρα και εκθεσιακοί χώροι δίπλα στο δασικό τοπίο προκαλούν την πύκνωση του οδικού δικτύου και σοβαρή όχληση στην πανίδα, χλωρίδα καθώς και στη ρύπανση των υδατικών δικτύων. Το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα έντονο εκεί όπου πρώην χωράφια και βοσκότοποι αρχίζουν να πωλούνται για οικόπεδα. Αλλά και στην περιοχή των Λατσιών οι εκτεταμένες αναπτυξιακές ενέργειες, η ανάπτυξη του οδικού δικτύου και οι υπόλοιπες υποδομές οδηγούν στην αλλαγή της φυσιογνωμίας της περιοχής Κακή συντίριση κατασκευών: Στην περιοχή του Ε.Π οι κατασκευές είναι από ξύλο. Γενικά το ξύλο σαν υλικό χρειάζεται συντήρηση έτσι ώστε να μην αποτελούν κίνδυνο για τους χρήστες. Το ξύλο για μία περιοχή όπως το Ε.Π είναι το καταλληλότερο υλικό αφού είναι φυσικό υλικό και ταιριάζει περισσότερο αισθητικά από άλλα υλικά. Η κακή συντίριση όμως των κατασκευών προκαλεί την φθορά των με αποτέλεσμα το κοινό να μειώνει τον αριθμών των επισκέψεων ανά χρόνο.

59 59 Στο παρελθόν ένα μεγάλο ποσοστό πήγενε στο Ε.Π 1-5 φορές το μήνα Περιβαλλοντική ενημέρωση κοινού: Η ενημέρωση του κοινού για δημόσιους χώρους και κυρίως χώρους που τελούν υπό προστασία επιβάλλεται. Το Ε.Π δεν διαθέτει πινακίδες ενημέρωσης επισκεπτών παρά μόνο στο κέντρο περιβαλλοντικής ενημέρωσης, το οποίο και δεν έχει συχνή επισκεψιμότητα αφού η πλιοψυφία του κοινού δεν γνωρίζει την ύπαρξή του. Με την σωστή ενημέρωση των επισκεπτών του πάρκου επιτυγχάνεται η μεγαλύτερη δυνατή διατήρηση του πάρκου σύμφωνα με τα μέτρα προστασίας κάθε Εθνικού Δάσους όπως τα ορίζει <<ο Περί Δασών Νόμος του 1967>>

60 7.Συνθήκες και παράγοντες βελτίωσης χρήσης του Εθνικού Πάρκου 7.1. Προστατευτικές επιδράσεις Εξετάζοντας το σύνολο των φυσικών λειτουργιών του Εθνικού Πάρκου με γνώμονα την επίδραση που ασκεί στην προστασία της ευρύτερης περιοχής επισημαίνουμε τα εξής: 60 Το Ε.Π.Αθαλάσσας, επιδρά ρυθμιστικά στην ομαλή φυσική λειτουργία του υδάτινου δυναμικού της περιοχής και στον εμπλουτισμό της πανίδας της περιοχής αφού λειτουργεί κυρίως ως βιότοπος πτηνών. Αποτελεί βασικό φίλτρο καθώς απορροφά το σύνολο σχεδόν των καυσαερίων που παράγονται από τα αυτοκήνιτα και τις γύρω βιομηχανίες, και παράγοντα ρύθμισης του μικροκλίματος της περιοχής λόγω θέσης του. Η σημαντική του επίδραση ασκείται σε μεγάλο βαθμό και στην ιδιότητά του ως φίλτρο του ήλιου και της σκόνης, επιτελώντας με αυτό τον τρόπο τον προστατευτικό ρόλο του. Το δάσος απορροφά και κατά ένα μεγάλο ποσοστό τους ενοχλητικούς θορύβους. Παράλληλα συμβάλλει στην ρύθμιση της θερμοκρασίας και ειδικά των ακραίων τιμών αυτής. Επιπλέον η ύπαρξη του πάρκου, είναι σημαντική καθώς η αύξηση του πράσινου μέσα στην πόλη, είναι εκ των πραγμάτων αδύνατη.

61 7.2 Υγιεινές, Αισθητικές και Αναψυχικές συνθήκες Η βάση για την δημιουργία μιας μεθοδολογίας αξιολόγησης, ήταν ότι θα πρέπει ο χώρος να θεωρηθεί σαν φυσική οντότητα και οι φυσικές του λειτουργίες να συνδεθούν και να αξιολογηθούν σε σχέση με την επίδραση αυτών στον άνθρωπο, αφού σκοπός μας είναι να μελετήσουμε την περιοχή και σαν χώρο παροχής υπηρεσιών προστασίας του ενδογενούς φυσικού περιβάλλοντος καθώς και υπηρεσιών ανάπτυξης αναψυχικών, πολιτιστικών αισθητικών και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. 61 Ο τουρισμός και η αναψυχή είναι χρήσεις γης που βρίσκονται σε ανταγωνισμό με άλλες χρήσεις και θα πρέπει η ανάπτυξη τους να είναι ελεγχόμενη και προγραμματισμένη. Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στο θέμα προσδιορισμού των ορίων της τουριστικής ανάπτυξης του χώρου με την έννοια ότι θα πρέπει να βρεθούν τα όρια αντοχής του (χωρητικότητα), χωρίς να διαταράσσεται η ισορροπία του αισθητικού δάσους. Με τον τρόπο αυτό θα αποφευχθούν οι συνέπειες που φυσιολογικά δημιουργούνται, όταν τα όρια της τουριστικής ανάπτυξης ξεπεραστούν διαχρονικά. Παρόλα αυτά, ορισμένα τμήματα του αισθητικού δάσους έχουν αξιοποιηθεί, ενώ προσφέρονται κάποιες διευκολύνσεις στους χρήστες - επισκέπτες.

62 Στο πάρκο προσφέρονται εγκαταστάσεις που προσφέρονται για αναψυχή, όπως χώρος για υπαίθριο γεύμα, βρύση με πόσιμο νερό κυλικείο και τουαλέτα. Επίσης η αισθητική του δάσους μπορεί να χαρακτηριστεί καλή και να βελτιωθεί με την συμβολή του υπεύθυνου φορέα και των επισκεπτών. 7.3 Περιβαλλοντικοί και θεσμικοί περιορισμοί Υπάρχουν κάποια χαρακτηριστικά που μπορούμε να τα θεωρήσουμε ως περιορισμούς και αυτά είναι: 62 Ο νέος δρόμος που έχει δημιουργηθεί προκαλεί μείωση των επισκεπτών λόγω: o Της υλοτομίας των δένδρων δημιουργείτε ηχορύπανση o Αλλαγή του μικροκλίματος της περιοχής και μείωση της δροσιάς που πρόσφερε Η αποξήρανση της λίμνης μείωσε την αισθητική αξία του Πάρκου. Δεν υπάρχει προς το παρόν ποικιλία δραστηριοτήτων. Η προσφορά ανέσεων δεν είναι ικανοποιητική. Ειδικά καθεστώτα προστασίας 7.4 Οικονομική θέση του αισθητικού πόρου Το πάρκο σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα και τις είδη υπάρχουσες χρήσεις θα μπορούσε να αξιοποιηθεί οικονομικά από τον φορέα διαχείρισης. Τα έσοδα να δοθούν για την ανάπτυξη του Πάρκου προς όφελος της αισθητικής και περιβαλλοντικής ανάπτυξης.

63 7.5. Επίδραση εξωτερικών παραγόντων Το Εθνικό Πάρκο λόγω της θέσης του κατά διαστήματα έχει κυνδινέυσει από διάφορους επιτίδιους για την εκμετάλλευση του ως γήπεδο γκολφ και άλλες παρόμοιες δραστηριότητες που θα επιφέρουν επιπλέων περιβαλλοντικά προβλήματα. Η παραχώρηση μέρους της έκτασης του Πάρκου για την δημιουργία του Ν.Γ.Νοσοκομείου και του δρόμου έχει είδη προκαλέσει την υλοτόμευση και εκμετάλλευση του, χωρίς βέβαια την αποκατάσταση όπως ο νόμος επιβάλει Σύνθεση αποτελεσμάτων αξιολόγησης και συναγωγή συμπερασμάτων Το συμπέρασμα από τα όσα προηγήθηκαν είναι ότι πρέπει να ενημερωθεί το κοινό ώστε να διατηρείται και να προστατεύεται το δασικό οικοσύστημα, γιατί έχουμε ανάγκη ανάδειξης των φυσικών αξιών. Θα πρέπει να παρθούν μέτρα προστασίας και ανάδειξης του φυσικού περιβάλλοντος, την εξέταση περιορισμών στην άσκηση καταστροφικών έργων και άλλων δραστηριοτήτων και τελικά στη δημιουργία ζωνών προστασίας και διαχείρισης κατά το χωροταξικό σχεδιασμό της διαχείρισης δάσους.

64 8. ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ 8.1.1Γενικές κατευθύνσεις του σχεδίου διαχείρισης Τα διαχειριστικά μέτρα τα οποία εξυπηρετούν τη λύση αφορούν κυρίως τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, της φυσιογνωμίας και του προστατευτικού ρόλου του πάρκου, στην αισθητική αναβάθμισή του τοπίου και στην αξιοποίησή του για αναψυχή. 64 Τα μέτρα διαχείρισης σκοπό έχουν την οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη της περιοχής Βελτιώσεις Επενδύσεις Για την διαμόρφωση των προτάσεων λήφθηκαν υπόψη και οι απόψεις των ερωτηθέντων μέσω της μέθοδος των ερωτηματολογίων. Η μέθωδος εφαρμόστηκε σε άτομα ηλικίας 16 μέχρι 80 στις Προτάσεις βελτίωσης οδικού δικτύου Προτείνεται η συντήρηση του οδικού δικτύου που διέρχεται απο το υπό μελέτη περιοχή. Στην εργασία αυτή περιλαμβάνονται και η αποκατάσταση του κρασπεδου λόγο της διάνειξης του δρόμου. Πρόγραμμα βελτίωσης της βλάστησης Λόγω του προβλήματος της ανομβρίας και των υλοτομιών η βλάστηση έχει παρουσιάσει αρκετά προβλήματα όπως μείωση και ξήρανση. Στο Πάρκο

65 χρειάζεται να βελτιωθεί η βλάστηση για την καλύτερη ανάδειξη της αισθητικής αξίας του. Σήμανση Η σήμανση αποτελεί ένα από τους κυριότερους παράγοντες για την ενημέρωση του κοινού για την διατήρηση και βελτίωση του δάσους όπως και την ενημέρωση για τους χώρους και της χρήσεις που διαθέτει το Πάρκο για το κοινό. 65 ΟΙ ΜΟΝΑΔΙΚΕΣ ΠΙΝΑΚΙΔΕΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΣΤΟ ΠΑΡΚΟ Για την καλύτερη ενημέρωση του κοινού για της δραστηριότητες που προσφέρει το πάρκο μπορεί να τοποθετηθεί μία πινακίδα ενημέρωσης όπου να περιέχει όλες τις πληροφορίες και να προτρέπει το κοινό να επισκέπτεται το πάρκο.(παράρτημα 6)

66 8.2.1Ερωτηματολόγια : Στη διαδικασία έρευνας για τις βελτιώσεις που χρειάζεται ο χώρος του Ε.Π συμμετείχαν 36 άτομα, 21 άνδρες και 15 γυναίκες. 66 Γεγονός είναι ότι μεγάλο ποσοστό των ερωτηθέντων θεωρεί το πάρκο κατάλληλο για αναψυχή. Η βλάστηση όπως και το υδάτινο στοιχείο που χαρακτηρίζουν το Εθνικό Πάρκο είναι τα δύο επικρατέστερα στοιχεία που

67 ελκύουν το κοινό να το επισκεφθεί. Γεγονός που δικαιολογεί την μείωση των επισκεπτών στο πάρκο τα τελευταία χρόνια και των επισκέψεων που έχουν μειωθεί στις 1 έως 10 φορές το χρόνο. Οι επισκέπτες επιλέγουν ως μέσο για την επίσκεψή τους στο Πάρκο το αυτοκίνητο. Αυτό είναι αποτέλεσμα της κακής οργάνωσης των Μ.Μ.Μ στην Κύπρο γενικότερα και της μη ύπαρξης δρομολογίων για το Ε.Π.Αθαλάσσας. 67 Την Άνοιξη είναι η εποχή όπου το πάρκο δέχεται τις περισσότερες επισκέψεις. Στο πάρκο η αυξημένη δραστηριότητα κρατούσε κατά την περίοδο της άνοιξης και του καλοκαιριού, κάτι που προφανώς έχει αλλάξει. Επίσης οι επισκέπτες παραμένουν στο χώρο του πάρκο μέχρι 3 ώρες. Το κοινό φαίνεται ότι περισσότερο δυσαρεστημένο είναι από τις είδη υπάρχουσες δραστηριότητες και αυτό δεν κρίνεται από τη συχνότητα των επισκέψεων.

68 68 Η ασφάλεια στο χώρο του Ε.Π δεν είναι αρκετή και το πάρκο δεν είναι επισκέψιμο τις βραδινές ώρες του εικοσιτετραώρου. Το 75% θεωρεί επικύνδινο την επίσκεψη στο πάρκο μετά τις 7 το απόγευμα. Στην ερώτηση ποιες άλλες δραστηριότητες θα θέλατε να ασκείται στο χώρο, το κοινό προτείνει: futsal, tennis, volley, baseball, χώροι για επιτραπέζια παιχνίδια, αθλητικές δραστηριότητες, διάδρομοι οδοιπορίας και αισθητική βελτίωση του πάρκου. Οι επισκέπτες όπως προαναφέρθηκε παρατηρούν την κακή συντήρηση των χώρων και αναφέρουν τις βελτιώσεις που ο

69 χώρος χρειάζεται: Βελτίωση του χώρου υπαίθριου γεύματος, του παιδότοπου, της τουαλέτας, του μουσείου φυσικής ιστορίας,της βλάστησης, των κατασκευών, της πανίδας και της λίμνης. Επίσης ο φορέας διαχείρισης θα πρέπει να : Διοργανώνει εκδηλώσεις στο χώρο του πάρκου Φροντίζει για την καθαριώτητα και Το φωτισμό Προωθήσει και να γνωστοποιήσει το πάρκο και τις χρήσης του. 69 Συμπεράσματα: Η σωστή διαχείριση ενός φυσικού περιβάλλοντος είναι το σημαντικότερο έργο από τη στιγμή της δημιουργίας του. Για την βελτίωση του Εθνικού Πάρκου Αθαλάσσας σε όλους τους τομείς επείγει η αναθεώρηση του διαχειριστικού σχεδίου όσο αφορά τον τομέα διατήρησης και βελτίωσης όπως αναφέρονται στο πρόγραμμα βελτίωσης το Ε.Π(κεφ.8). Η άποψη του κοινού δεν απέχει πολύ από τα δεδομένα βελτίωσης των φυσικών αισθητικών πόρων. Για το Ε.Π.Αθαλάσσας και την αύξηση ενδιαφέροντος από το κοινό θα πρέπει να προβληθεί περισσότερο και να προωθηθεί στα Μ.Μ.Ε, όπως και μέσο πινακίδων ενημέρωσης που θα προβάλλουν τόσο το πάρκο όσο και τις διάφορες δραστηριότητες που προσφέρει.

70 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 70

71 Παράρτημα: Επιστολή διαμαρτιρίας προς τη Βουλή: ΚΙΝΗΜΑ ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΣΤΩΝ Προς : ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΝΕΟΥ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΔΡΟΜΟΥ ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΚΑΤΩΘΙ ΥΠΟΓΕΓΡΑΜΜΕΝΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ ΔΙΑΔΗΛΩΝΟΥΜΕ ΤΗΝ ΟΡΓΗ ΜΑΣ ΚΑΙ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕ ΝΑ ΣΤΑΜΑΤΗΣΟΥΝ: οι προνομιακοί χειρισμοί του κράτους προς τους μεγαλοεπιχειρηματίες. ο εμπαιγμός των Κυπρίων πολιτών που πάντοτε καλούνται να πληρώσουν τα σπασμένα από τις εκάστοτε ατασταλίες. ΑΠΑΙΤΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΜΕΣΗ ΜΑΤΑΙΩΣΗ ΤΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ ΤΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΓΙΑ: την επέκταση της Λεωφόρου Ακαδημίας (Αγλαντζιάς) μέσα

72 από τα Εθνικά Δασικά Πάρκα Ακαδημίας και Αθαλάσσας και τη μετατροπή της σε δρόμο τεσσάρων λωρίδων, πρωταρχικής σημασίας, που θα συνδέει την περιοχή ΣΟΠΑΖ (Παλλουριώτισσας) με τον αυτοκινητόδρομο Λευκωσίας- Λεμεσού και τη Λεωφόρο Σταυρού (Στροβόλου) με νέο μεγάλο κυκλοφοριακό κόμβο (Α.Η.Κ.). 72 ΔΙΟΤΙ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΦΑΝΕΣ ΠΩΣ ΑΥΤΗ Η ΚΥΡΙΑ ΟΔΙΚΗ ΑΡΤΗΡΙΑ: Θα καταστρέψει ακόμη ένα μεγάλο μέρος από τα δύο εθνικά δασικά μας πάρκα. Θα διχοτομήσει γειτονιές, θα δημιουργήσει αδιέξοδα, και θα προκαλέσει δυσκολίες στη διαβίωση και στη διακίνηση των κατοίκων. Θα διοχετεύσει τον τεράστιο όγκο εμπορικής κίνησης, που διακινείται όλο το 24ωρο προς το ΣΟΠΑΖ και τη Χονδρική Αγορά Φθαρτών, μέσα από οικιστικές περιοχές και μέσα από τα δύο πάρκα. Θα προκαλέσει βλάβες στην υγεία των κατοίκων και των πολιτών που απολαμβάνουν τα πάρκα, από το θόρυβο και τα καυσαέρια. ΕΙΜΑΣΤΕ ΚΑΘΕΤΑ ΑΝΤΙΘΕΤΟΙ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΔΡΟΜΟΥ ΓΙΑΤΙ ΠΙΣΤΕΥΟΥΜΕ:

73 Ότι στόχος θα πρέπει να είναι η βελτίωση της ποιότητας της ζωής μας και όχι η υποβάθμιση της. Ότι το κυκλοφοριακό πρόβλημα δεν αντιμετωπίζεται με σπασμωδικές και αποσπασματικές λύσεις και με τη συνεχή κατασκευή δρόμων. Ότι η γενεσιουργός αιτία του κυκλοφοριακού είναι η έλλειψη οράματος και βούλησης για τη συνολική αντιμετώπισή του με την αναβάθμιση των μέσων μαζικής μεταφοράς και τον περιορισμό του ιδιωτικού αυτοκινήτου. Όταν σε διεθνές επίπεδο γίνονται υπεράνθρωπες προσπάθειες να μειωθούν οι επιπτώσεις του φαινόμενου του θερμοκηπίου, με τη μείωση των ρύπων στην ατμόσφαιρα και την αύξηση των χώρων πρασίνου, εμείς κατασκευάζουμε δρόμους μέσα από εθνικά δασικά πάρκα! ΑΠΑΙΤΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ αλλαγή νοοτροπίας στην αντιμετώπιση του κυκλοφοριακού προβλήματος. Πρωτεύοντα θέση θα πρέπει να έχει η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και η περιφρούρηση της ποιότητας ζωής των πολιτών. Γι αυτό: ΛΕΜΕ ΟΧΙ ΣΤΟΝ ΘΟΡΥΒΟ ΚΑΙ ΣΤΑ ΚΑΥΣΑΕΡΙΑ ΑΠΟ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΔΡΟΜΟΥΣ ΠΟΥ ΘΑ ΠΕΡΝΟΥΝ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΓΕΙΤΟΝΙΕΣ 73 ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΜΟΝΑΔΙΚΟΥΣ ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΤΗΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ Η ΣΥΝΕΧΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΔΡΟΜΩΝ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΛΥΣΗ.

74 2.Το Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών ανησυχεί για το μέλλον του πάρκου γι αυτό και διοργανώσε το 2006 ανοικτή συζήτηση με θέμα: «ΕΘΝΙΚΟ ΔΑΣΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΑΘΑΛΑΣΣΑΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ» 74 Και εκεί υπόθηκαν τα παρακάτω : Αίσθηση προκάλεσαν πρόσφατα οι πληροφορίες ότι Ολλανδοί οικονομικοί παράγοντες ετοίμαζαν σχέδια κατασκευής γηπέδου γκολφ στην περιοχή του πάρκου Αθαλάσσας. Αυτή την εποχή εκσκαφείς σκάβουν το δάσος για να κατασκευάσουν δεξαμενή για τα εξαγνισμένα λύματα του νέου νοσοκομείου Λευκωσίας. Αγωγοί θα διασχίζουν το δάσος, οι δρόμοι διευρύνονται ενώ τα σχέδια για αυτοκινητόδρομο απειλούν με νέα καταστροφή. Κτίρια ξεφυτρώνουν μέσα στο δάσος, ενώ οι γραμμές υψηλής τάσης της ΑΗΚ δεν έχουν μετακινηθεί. Σήμερα όλοι οι φόβοι έχουν πραγματοπηοιθεί, με εξέρεση την δημειουργία γηπέδου γκολφ. Το Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών ανησυχεί για το μέλλον του πάρκου: Αίσθηση προκάλεσαν πρόσφατα οι πληροφορίες ότι Ολλανδοί οικονομικοί παράγοντες ετοίμαζαν σχέδια κατασκευής γηπέδου γκολφ στην περιοχή του πάρκου Αθαλάσσας. Το Εθνικό Δασικό Πάρκο Αθαλάσσας απειλείται από μια σειρά έργων και τα τελευταία χρόνια αποτελεί χώρο εκτόνωσης αναπτυξιακών διαθέσεων. Εξάλλου, για χρόνια το δάσος Αθαλάσσας είναι ο χώρος που εκτονώνονται οι αναπτυξιακές διαθέσεις.

75 Αυτή την εποχή εκσκαφείς σκάβουν το δάσος για να κατασκευάσουν δεξαμενή για τα εξαγνισμένα λύματα του νέου νοσοκομείου Λευκωσίας. Αγωγοί θα διασχίζουν το δάσος, οι δρόμοι διευρύνονται ενώ τα σχέδια για αυτοκινητόδρομο απειλούν με νέα καταστροφή. Κτίρια ξεφυτρώνουν μέσα στο δάσος, ενώ οι γραμμές υψηλής τάσης της ΑΗΚ δεν έχουν μετακινηθεί. γι αυτό και διοργανώνει ανοικτή συζήτηση με θέμα: 3.ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ: 75 Ημερομηνία: Φύλλο: άρρεν:.. θήλυ: Ηλικία:.. Μορφωτικό επίπεδο: δημοτικό.. γυμνάσιο- λύκειο:.. πανεπιστημιακό:.. Ερώτηση 1η : Ποιούς φυσικούς χώρους αναψυχής προτιμάται; Δάση-δασικές εκτάσεις.. Παραθαλάσσιες περιοχές.. Ποτάμια-λίμνες.. Αστικά πάρκα..

76 Ερώτηση 2η : Το Εθνικό Πάρκο Αθαλάσσας το θεωρείται κατάλληλο χώρο για αναψυχή; Ναι.. όχι.. Ερώτηση 3η: 76 Πιο στοιχείο του Ε.Π.Αθαλάσσας σας ελκύει να το επισκεφτείτε; Υδάτινο στοιχείο.. Καφετέρια.. Bλάστηση.. Xώροι αθλοπαιδιών.. Ερώτηση 4η : Με τι μέσο προσεγγίζεται το Ε.Π.Αθαλάσσας; Πεζός.. αυτοκίνητο.. λεωφορείο.. ποδήλατο.. Ερώτηση 5η: Πόσο συχνά επισκέπτεστε το Ε.Π.Αθαλάσσας; 1-5 φορές την εβδομάδα φορές το μήνα..

77 1-10 φορές το χρόνο.. Ερώτηση 6η : Ποια εποχή θεωρείται το Ε.Π.Αθαλάσσας επισκέψιμο; φθινόπωρο.. χειμώνα.. 77 άνοιξη.. καλοκαίρι.. Ερώτηση 7η: Όταν επισκέπτεστε το Ε.Π.Αθαλάσσας παραμένετε στο χώρο για: 0-1 ώρα ώρες.. 3-5ώρες.. Ερώτηση 8η: Είστε ευχαριστημένοι από: τις υποδομές: 1.αναψυχής ναι.. όχι.. 2.άθλησης ναι.. όχι.. 3.εκπαίδευσης ναι.. όχι..

78 Ερώτηση 9η: Ποιες άλλες δραστηριότητες θα θέλατε να ασκείται στο χώρο; Ερώτηση10η : Α)Η ασφάλεια του χώρου είναι ικανοποιητική όλες τις ώρες της ημέρας; ναι.. όχι.. β) αν όχι ποιές ώρες θεωρείται ότι στο πάρκο δεν υπάρχει ασφάλεια;.. Ερώτηση 11η: Έχετε να αναφέρεται κάποιες βελτιώσεις για το Ε.Π.Αθαλάσσας; αναφέρεται επιγραμματικά

79 Το ερωτηματολόγιο αυτό εξυπηρετεί την έρευνα πτυχιακής εργασίας με θέμα Το Εθνικό Πάρκο Αθαλάσσας (ΚΥΠΡΟΥ) οι 79 επεμβάσεις που έχει δεχτεί και κριτική σε αυτές όσον αφορά τις περιβαλλοντικές και οικολογικές επιπτώσεις. Σας ευχαριστώ για το χρόνο και τη συνεργασία σας. Αποτελέσματα:

80 80

81 81

82 82

83 4.Φωτογραφίες: Στο χώρο που απεικονίζεται στο βάθος φαίνεται ο δρόμος. Στο παρελθόν, πριν τις υλοτομείες, ο δρόμος δεν είχε ούτε οπτική ούτε ηχιτική επικεινωνία με το πάρκο. 83 Ο παραπόταμος που διασχίζει το Ε.Π έχει στερέψει από νερό στη μεγαλύτερη έκταση του μήκους του. Στο σημείο που βρήσκεται το παρατηρητήριο πουλιών η στάθμη του νερού έφτανε μέχρι και το μέσο του διαδρόμου του.

84 Η συστάδα αντιπροσοπεύει αρκετά σημεία του πάρκου όπου η βλάστηση είναι σε άσχημη κατάσταση και ταλεποριμάνη 84 Η λήψη της εικόνας είναι την ώρα αιχμής ( Σάββατο 4:30 μ.μ Μάϊος 2009), παρόλα αυτά δεν έχει επισκέπτες. Προτεινόμενες πινακίδες ενημέρωσης όπου θα περιστρέφονται με τον άνεμο και θα περιέχουν χάρτη και ενημέρωση χρήσεων.