Σουριςτική Οικονομική

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΚΡΗΣΗ Σουριςτική Οικονομική Ενότητα #12: Μζκοδοι εκτίμθςθσ και μζτρθςθσ των επιδράςεων του τουριςμοφ Ευάγγελοσ Τηουβελζκασ

2 Άδειεσ Χρήςησ Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται ςτθν άδεια χριςθσ Creative Commons και ειδικότερα Αναφορά Μη εμπορική Χρήςη Όχι Παράγωγο Έργο 3.0 Ελλάδα (Attribution Non Commercial Non-derivatives 3.0 Greece) CC BY-NC-ND 3.0 GR [ή επιλογή ενός άλλου από τους ζξι συνδυασμοφς] [και αντικατάσταση λογότυπου άδειας όπου αυτό ζχει μπει (σελ. 1, σελ. 2 και τελευταία)] Εξαιρείται από τθν ωσ άνω άδεια υλικό που περιλαμβάνεται ςτισ διαφάνειεσ του μακιματοσ, και υπόκειται ςε άλλου τφπου άδεια χριςθσ. Η άδεια χριςθσ ςτθν οποία υπόκειται το υλικό αυτό αναφζρεται ρθτϊσ. 2

3 Χρηματοδότηςη Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό ζχει αναπτυχκεί ςτα πλαίςια του εκπαιδευτικοφ ζργου του διδάςκοντα. Το ζργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα ςτο Πανεπιςτήμιο Κρήτησ» ζχει χρθματοδοτιςει μόνο τθ αναδιαμόρφωςθ του εκπαιδευτικοφ υλικοφ. Το ζργο υλοποιείται ςτο πλαίςιο του Επιχειρθςιακοφ Προγράμματοσ «Εκπαίδευςθ και Δια Βίου Μάκθςθ» και ςυγχρθματοδοτείται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εκνικοφσ πόρουσ. 3

4 κοποί ενότητασ Πϊσ απεικονίηεται λογιςτικά το τουριςτικό φαινόμενο; 4

5 Περιεχόμενα ενότητασ Αδυναμίεσ τθσ μεκοδολογίασ Οικονομικοί Λογαριαςμοί Τουριςμοφ Πίνακεσ εκροϊν-ειςροϊν Οικονομετρικά μοντζλα Τουριςτικοί πολλαπλαςιαςτζσ Δορυφόροσ Λογαριαςμόσ Τουριςμοφ 5

6 Αδυναμίεσ τησ μεθοδολογίασ Δεν υπάρχει ζνασ αξιόπιςτοσ και ικανοποιθτικόσ ςτατιςτικόσ μθχανιςμόσ Τα διακζςιμα δεδομζνα είναι ελλιπι και ςυνικωσ ανομοιογενι Η ετερογζνεια και οι ιδιαιτερότθτεσ του τουριςμοφ δεν επιτρζπουν τθν ακριβι μζτρθςι του και τθν εκτίμθςθ τθσ κζςθσ του ςτα πλαίςια μιασ εκνικισ οικονομίασ 6

7 Μζθοδοι εκτίμηςησ και μζτρηςησ Οικονομικοί Λογαριαςμοί Τουριςμοφ Πίνακεσ εκροϊν-ειςροϊν Οικονομετρικά μοντζλα Τουριςτικοί πολλαπλαςιαςτζσ Δορυφόροσ Λογαριαςμόσ Τουριςμοφ 7

8 Οικονομικοί Λογαριαςμοί Σουριςμοφ (ΟΛΣ) Λογαριαςμόσ τουριςτικισ παραγωγισ Λογαριαςμόσ εκμετάλλευςθσ του τουριςμοφ Λογαριαςμόσ τουριςτικϊν αγακϊν και υπθρεςιϊν Τουριςτικά ιςοηφγια του ΠΟΤ Λογαριαςμόσ εξωτερικϊν ςχζςεων 8

9 Προβλήματα εφαρμογήσ ΟΛΣ Άγνοια ςχετικά με τισ ειςαγωγζσ Πολυπλοκότθτα οργανωμζνων ταξιδιϊν Αςάφεια για τουσ οργανωτζσ των ταξιδιϊν Αδιάκριτθ ςυμπερίλθψθ δευτερογενοφσ παραγωγισ Αντιγνωμίεσ για τθν ενδιάμεςθ κατανάλωςθ Παράλειψθ άμεςα παρεπόμενων λειτουργιϊν Αναδρομι ςε μεγάλο όγκο ςτατιςτικϊν πθγϊν 9

10 Λογαριαςμόσ Εξωτερικϊν χζςεων (ΛΕ) Κλαδικόσ λογαριαςμόσ που προςδοκά να κακορίςει το υπόλοιπο, κετικό ι αρνθτικό, το οποίο προκφπτει από τισ ςυναλλαγζσ του διεκνοφσ τουριςμοφ. Σουριςτικό Τπόλοιπο = Καθαρή αξία ειςαγωγϊν/εξαγωγϊν Διάφορεσ εκροζσ «Διάφορεσ εκροζσ»: αμοιβζσ προςωπικοφ, τεκμαρτό ειςόδθμα, άλλεσ πλθρωμζσ και τρζχουςεσ ςυναλλαγζσ 10

11 Μεθοδολογία του ΛΕ Περιλαμβάνει ςυναλλαγζσ που ςχετίηονται άμεςα με τισ τουριςτικζσ ειςπράξεισ και δαπάνεσ, αλλά υπολογίηονται ςε άλλεσ ςτιλεσ του ιςοηυγίου πλθρωμϊν, μεταβάλλοντασ ςθμαντικά το υπόλοιπο του τουριςτικοφ ιςοηυγίου Καταγράφονται ζωσ και 222 μορφζσ ςυναλλαγϊν Λαμβάνονται υπόψθ οι κφριοι περιοριςτικοί παράγοντεσ, όπωσ θ ανομοιογζνεια των ςτατιςτικϊν δεδομζνων, το κόςτοσ επίτευξθσ των πλθροφοριϊν, θ δυςκολία πρόςβαςθσ ςε μικροοικονομικά δεδομζνα κ.ά. 11

12 Πίνακεσ ειςροϊν-εκροϊν Αποτελοφν ςυνκετικζσ παρουςιάςεισ των λογαριαςμϊν παραγωγισ και εκμετάλλευςθσ των κλάδων, και των ιςορροπιϊν των πόρων και των χριςεων των προϊόντων. Επιδιϊκουν να προςδιορίςουν τισ ςυνολικζσ ειςπράξεισ και τθν προςτικζμενθ αξία του τουριςμοφ, λαμβάνοντασ υπόψθ όλεσ τισ άμεςεσ και ζμμεςεσ δαπάνεσ που δθμιουργεί θ τουριςτικι δραςτθριότθτα. 12

13 Σεχνική ανάλυςη των πινάκων ειςροϊν-εκροϊν Η ανάλυςθ των «ειςροϊν» μιασ οικονομίασ προχποκζτει τθν καταςκευι: Πίνακα (ι μιτρασ) ςυναλλαγϊν Πίνακα (ι μιτρασ) τεχνικϊν ςυντελεςτϊν Πίνακα (ι μιτρασ) αντιςτρόφου των τεχνικϊν ςυντελεςτϊν 13

14 Προβλήματα εφαρμογήσ των πινάκων ειςροϊν-εκροϊν Η «υπόκεςθ του Leontief» περί ςτακερότθτασ των τεχνικϊν ςυντελεςτϊν Συλλογι μεγάλου όγκου λεπτομερϊν δεδομζνων για τθν επεξεργαςία του μοντζλου Διάρκεια επιχειρθςιακισ ηωισ του μοντζλου Δεν λαμβάνεται υπόψθ θ επενδυτικι διαδικαςία 14

15 Οικονομετρικά μοντζλα Καταςκευι με χρονολογικζσ ςειρζσ μεταβλθτϊν: Νομιςματικϊν ιςοτιμιϊν Ειςοδθμάτων των τουριςτϊν Σφγκριςθ τιμϊν ςτισ χϊρεσ υποδοχισ/προζλευςθσ Μεταφορικό κόςτοσ Προτιμιςεισ τουριςτϊν-καταναλωτϊν Δαπάνεσ μάρκετινγκ Κλιματολογικζσ ςυνκικεσ κ.ά. 15

16 Διαθζςιμα οικονομετρικά μοντζλα Μοντζλο των υπολειμματικϊν ειςπράξεων Μοντζλο του δείκτθ δαπανϊν Μοντζλο των παραγόντων κόςτουσ Μοντζλο τθσ υπολογιςτικισ γενικισ ιςορροπίασ Το ςχεδόν ιδεατό ςφςτθμα ηιτθςθσ Το γραμμικό ςφςτθμα δαπάνθσ Το μοντζλο τουριςτικισ δαπάνθσ 16

17 Σουριςτικόσ πολλαπλαςιαςτήσ Πολλαπλαςιαςτισ ειςοδιματοσ Πολλαπλαςιαςτισ απαςχόλθςθσ Πολλαπλαςιαςτισ ςυναλλαγϊν Πολλαπλαςιαςτισ παραγωγισ 17

18 Αϋ τφποσ Αϋ τφποσ πολλαπλαςιαςτή ειςοδήματοσ Εκφράηει τθ ςχζςθ μεταξφ άμεςων/ζμμεςων μεταβολϊν του ειςοδιματοσ και τθσ άμεςθσ μεταβολισ του ειςοδιματοσ διενεργοφμενθσ όταν το επίπεδο παραγωγισ μεταβάλλεται κατά μία μονάδα. K = (VDR + VIR) / VDR K: πολλαπλαςιαςτισ, VDR: άμεςθ μεταβολι ειςοδιματοσ, VIR: ζμμεςθ μεταβολι ειςοδιματοσ 18

19 Βϋ και Γϋ τφποσ πολλαπλαςιαςτή Βϋ τφποσ ειςοδήματοσ Όπωσ (Αϋ), αλλά ςυνυπολογίηει και απορρζουςεσ μεταβολζσ. K = (VDR + VIR + VI*R) / VDR K: πολλαπλαςιαςτισ, VDR: άμεςθ μεταβολι ειςοδιματοσ, VIR: ζμμεςθ μεταβολι ειςοδιματοσ, VI*R: απορρζουςα μεταβολι ειςοδιματοσ Γϋ τφποσ Όπωσ (Αϋ), αλλά ο τομζασ των νοικοκυριϊν επιμερίηεται ςε ομάδεσ ειςοδθμάτων. 19

20 Αϋ τφποσ Σφποι πολλαπλαςιαςτή απαςχόληςησ Εκφράηει τθ ςχζςθ μεταξφ άμεςων και ζμμεςων μεταβολϊν τθσ απαςχόλθςθσ όταν το επίπεδο παραγωγισ μεταβάλλεται κατά μία μονάδα. Βϋ τφποσ Όπωσ (Αϋ), αλλά ςυνυπολογίηει και απορρζουςεσ μεταβολζσ. Γϋ τφποσ Όπωσ (Βϋ), αλλά θ απαςχόλθςθ κατανζμεται ςε επίπεδα εξειδίκευςθσ και ςυνυπολογίηει και αφξθςθ τθσ παραγωγισ. 20

21 Βαςική εξίςωςη πολλαπλαςιαςτή απαςχόληςησ Er = Erc + Eri + Erg + Erx Er: ςυνολικι απαςχόλθςθ Erc: αρικμόσ κζςεων εργαςίασ ςχετικοί με τοπικι κατανάλωςθ Eri: αρικμόσ κζςεων εργαςίασ ςχετικοί με επενδφςεισ Erg: αρικμόσ κζςεων εργαςίασ ςτισ διοικθτικζσ υπθρεςίεσ Erx: αρικμόσ κζςεων εργαςίασ ςχετικοί με εξαγωγικζσ δραςτθριότθτεσ 21

22 Άλλη διατφπωςη πολλαπλαςιαςτή απαςχόληςησ K = (mw + np) / (W + P R) K: πολλαπλαςιαςτισ W: μιςκοί P: κζρδοσ που απορρζει από ζναν πρόςκετο απαςχολοφμενο R: αφξθςθ ειςαγωγϊν που απορρζει από αφξθςθ τθσ απαςχόλθςθσ mw: αφξθςθ κατανάλωςθσ που απορρζει από αφξθςθ τθσ απαςχόλθςθσ np: αφξθςθ κζρδουσ που απορρζει από αφξθςθ τθσ απαςχόλθςθσ 22

23 Πολλαπλαςιαςτήσ ςυναλλαγϊν ΔR = K x Re ΔR: μιςκοί, K: πολλαπλαςιαςτισ, Re: μικτζσ τουριςτικζσ ειςπράξεισ K = (I-mT) / (S + m) mt: τάςθ τουριςτϊν να καταναλϊνουν ειςαγόμενα προϊόντα, S: οριακι ροπι για αποταμίευςθ, m: οριακι ροπι για ειςαγωγζσ 23

24 Προβλήματα εφαρμογήσ του τουριςτικοφ πολλαπλαςιαςτή Υπόκειται ςε περιοριςτικοφσ όρουσ εφόςον επθρεάηεται από παράγοντεσ όπωσ θ άνοδοσ των τιμϊν και θ ανελαςτικότθτα τθσ προςφοράσ Βαςίηεται ςε αναλυτικζσ μεκόδουσ που αμφιςβθτοφνται εφόςον π.χ. αποςιωπϊνται δεδομζνα για τθν ταχφτθτα των ςυναλλαγϊν και υπερεκτιμϊνται οι πραγματικζσ αξίεσ Η ςθμαντικότθτά του διαφζρει από χϊρα ςε χϊρα, εξαρτϊμενοσ π.χ. από τθ διαφοροποίθςθ τθσ οικονομίασ τθσ Οι οικονομικζσ δομζσ των χωρϊν που χαρακτθρίηονται από πολυάρικμεσ εκροζσ ςτο εξωτερικό, μειϊνουν ι ακυρϊνουν τισ κετικζσ επιδράςεισ του πολλαπλαςιαςτι 24

25 Δορυφόροσ Λογαριαςμόσ Σουριςμοφ (ΔΛΣ) Νοοφμενοσ ωσ «δορυφορικό υποςφνολο» ενόσ εκνικολογιςτικοφ ςυςτιματοσ, διαμορφϊνει μια πιο ςφαιρικι και ςυνεκτικι μζκοδο αποτίμθςθσ και ςφγκριςθσ του τουριςμοφ με άλλουσ τομείσ τθσ οικονομίασ. Οι πρϊτεσ εκνικζσ προςπάκειεσ εφαρμογισ ΔΛΤ πραγματοποιικθκαν ςτθ Γαλλία και τον Καναδά τθ δεκαετία του

26 Μεθοδολογική προςζγγιςη του ΔΛΣ Γαλλίασ Με αφετθρία τθν ανάλυςη τησ τουριςτικήσ δαπάνησ: Χρηματοδότηςη δραςτθριοτιτων και τελικϊν χριςεων Οικονομικοί παράγοντεσ: διοίκθςθ, επιχειριςεισ, νοικοκυριά Ενζργειεσ: αγορά αγακϊν/υπθρεςιϊν, επιχορθγιςεισ και μεταβιβάςεισ, επενδφςεισ Χρήςη: παραγωγι και τελικζσ χριςεισ Κατανάλωςθ τελικι (νοικοκυριά) και ενδιάμεςθ (επιχειριςεισ) Παραγωγι αγακϊν/υπθρεςιϊν (χρθματικζσ ροζσ: πόροι και απαςχόλθςθ) Επωφελοφμενοι: καταναλωτζσ (κατθγορίεσ τουριςτϊν) 26

27 Χαρακτηριςτικά του ΔΛΣ Γαλλίασ Βαςικζσ ζννοιεσ Τουρίςτασ (με κίνθτρα: διακοπζσ κζρουσ, διακοπζσ χειμϊνα, διακοπζσ αναψυχισ μικρισ διάρκειασ, επαγγελματικόσ τουριςμόσ) Χαρακτθριςτικζσ τουριςτικζσ δραςτθριότθτεσ Τουριςτικι κατανάλωςθ (εμπορευματικι και μθ) «υςςωρευτικά» μεγζθη Τουριςτικι κατανάλωςθ ςε χαρακτθριςτικζσ τουριςτικζσ δραςτθριότθτεσ Κατανάλωςθ που ςχετίηεται με τθ διαμονι Εςωτερικι τουριςτικι κατανάλωςθ Τουριςτικι και παρατουριςτικι κατανάλωςθ 27

28 Προβλήματα εφαρμογήσ ΔΛΣ Προβλιματα μεκοδολογικισ φφςεωσ Ανεπάρκεια μθχανιςμϊν παρατιρθςθσ του τουριςτικοφ φαινομζνου Αμφίβολθ αξιοπιςτία των διακζςιμων ςτατιςτικϊν ςτοιχείων Ανάγκθ διενζργειασ ςυμπλθρωματικϊν ερευνϊν και αναλφςεων 28

29 Προτεινόμενη μεθοδολογική προςζγγιςη ΔΛΣ (ΠΟΣ 2000) Η προςζγγιςθ τθσ ηιτθςθσ βαςίηεται ςτθν ανάλυςθ τθσ μονάδασ παρατιρθςθσ βάςθσ, τον τουρίςτα. Η προςζγγιςθ τθσ προςφοράσ γίνεται με αναφορά ςε τρία ςτοιχεία: Εξειδικευμζνα τουριςτικά προϊόντα Εξειδικευμζνεσ τουριςτικζσ δραςτθριότθτεσ Τουριςτικζσ βιομθχανίεσ 29

30 Προτεινόμενοι πίνακεσ (ΠΟΣ 2000) Οι πίνακεσ 1, 2, 3, 4 αφοροφν τθν κατανάλωςθ Ο πίνακασ 5 παρουςιάηει τουσ λογαριαςμοφσ παραγωγισ χαρακτθριςτικϊν βιομθχανιϊν και άλλων βιομθχανιϊν Ο πίνακασ 6 αντιπαρακζτει τθν εςωςτρεφι προςφορά και ηιτθςθ του εςωτερικοφ τουριςμοφ Οι πίνακεσ 7, 8, 9 κζτουν εννοιολογικζσ και μεκοδολογικζσ δυςκολίεσ (τουριςτικι απαςχόλθςθ, ςχθματιςμόσ ακακάριςτου παγίου κεφαλαίου, ςυλλογικι τουριςτικι κατανάλωςθ) Ο πίνακασ 10 ςυγκεντρϊνει μθ χρθματικοφσ δείκτεσ 30

31 Προτεινόμενα «ςυςςωρευτικά» μεγζθη (ΠΟΣ 2000) Κατανάλωςθ εςωτερικοφ τουριςμοφ (χρθματικά ανταλλάγματα) Κατανάλωςθ εςωτερικοφ τουριςμοφ (μθ χρθματικά ανταλλάγματα) Προςτικζμενθ αξία τουριςτικϊν βιομθχανιϊν Προςτικζμενθ αξία τουριςμοφ ΑΕΠ Τουριςμοφ Τουριςτικι απαςχόλθςθ Σχθματιςμόσ ακακάριςτου παγίου κεφαλαίου Συλλογικι τουριςτικι κατανάλωςθ 31

32 Περίληψη ενότητασ #12 Παρά τθν πλθκϊρα των μεκόδων μζτρθςθσ των επιδράςεων του τουριςμοφ, δεν υπάρχει αξιόπιςτοσ μθχανιςμόσ, ενϊ τα δεδομζνα είναι ελλιπι και ανομοιογενι. Μεταξφ των πζντε τφπων Οικονομικϊν Λογαριαςμϊν Τουριςμοφ ξεχωρίηει ο Λογαριαςμόσ Εξωτερικϊν Σχζςεων, ο οποίοσ προςδιορίηει το υπόλοιπο, κετικό ι αρνθτικό, που προκφπτει από τισ ςυναλλαγζσ του διεκνοφσ τουριςμοφ. Οι πίνακεσ εκροϊν-ειςροϊν αποτελοφν ςυνκετικζσ παρουςιάςεισ λογαριαςμϊν παραγωγισ και εκμετάλλευςθσ. Τα οικονομετρικά μοντζλα καταςκευάηουν χρονολογικζσ ςειρζσ μεταβλθτϊν. Οι κφριοι τουριςτικοί πολλαπλαςιαςτζσ είναι ο πολλαπλαςιαςτισ ειςοδιματοσ, ο πολλαπλαςιαςτισ απαςχόλθςθσ και ο πολλαπλαςιαςτισ ςυναλλαγϊν. Ο Δορυφόροσ Λογαριαςμόσ Τουριςμοφ, ωσ υποςφνολο ενόσ εκνικολογιςτικοφ ςυςτιματοσ, διαμορφϊνει μια πιο ςφαιρικι και ςυνεκτικι μζκοδο αποτίμθςθσ και ςφγκριςθσ του τουριςμοφ με άλλουσ τομείσ τθσ οικονομίασ. 32

33 Βιβλιογραφία ενότητασ #12 Baretje R. (1978), Le compte extérieur du tourisme. CHET, Col. Les Cahiers du Tourisme, C, no 46, Aix-en-Provence. Fletcher K. (1994), Economic impact and input-output analysis ςτο Witt S., Moutinho L. (επιμ.), Tourism marketing and management handbook. Englewood Cliffs, 2θ ζκδ., Basingstoke, Hampshire. Archer B., Fletcher J. (1991), Multiplier analysis in tourism. Les Cahiers du Tourisme, Series no 103, Centre des Hautes Etudes Touristiques, Aix-en-Provence. ΟΜΤ (2000), Compte satellite du tourisme. Références méthodologiques. Madrid. 33

34 Σζλοσ Ενότητασ