Το μάθημα Διδακτική Μαθημάτων Ειδικότητας φέρνει τους φοιτητές σε επαφή με τα επιστημονικά, επιστημολογικά και διδακτικά χαρακτηριστικά της κάθε

Transcript

1 Το μάθημα Διδακτική Μαθημάτων Ειδικότητας φέρνει τους φοιτητές σε επαφή με τα επιστημονικά, επιστημολογικά και διδακτικά χαρακτηριστικά της κάθε επιστήμης που πρόκειται να διδάξουν

2 Πώς ένα επιστημονικό πεδίο συγκροτείται; Τι το χαρακτηρίζει; Πως δομούνται τα Αναλυτικά Προγράμματα/Προγράμματα Σπουδών; Πώς τίθενται οι διδακτικοί στόχοι; Πως επιτυγχάνονται; Ποιες θεωρητικές ιδέες και διδακτικές στρατηγικές μπορούν να οδηγήσουν σε επιτυχείς διδακτικούς σχεδιασμούς; Ποια διδακτικά εργαλεία επιλέγονται για την παραγωγή διδακτικού υλικού και για τα διδακτικά σχέδια ενοτήτων; Πως εφαρμόζονται και αξιολογούνται οι σχεδιαζόμενες διδακτικές παρεμβάσεις; Ποιος ο ρόλος και οι λειτουργίες των σχολικών εγχειριδίων;

3 Βιβλιογραφία μαθήματος Διδακτική & Σχεδιασμός Εκπαιδευτικών Δραστηριοτήτων STEM και ΤΠΕ Σαράντος Ψυχάρης, Κωνσταντίνος Καλοβρέκτης ISBN: ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΥΔΟΞΟΥ: ΕΤΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: 2017 ΣΕΛΙΔΕΣ: 608

4

5 Σε κάθε προσπάθεια διδασκαλίας των Φυσικών Επιστημών εμπλέκονται τα παρακάτω τρία διακριτά σώματα γνώσης η φυσικο-επιστημονική γνώση, η σχολική της εκδοχή και η καθημερινή-βιωματική γνώση των μαθητών (Κουλαϊδής 1994, 2001).

6 Διδακτικό σενάριο Η ανάθεση και σωστή προετοιμασία της διδασκαλίας μια συγκεκριμένης ενότητας ενός γνωστικού αντικειμένου απαιτεί από τους εκπαιδευτικούς να θέσουν εκ των προτέρων μια σειρά από ερωτήματα, πολύ σημαντικά για την ομαλή και επιτυχημένη διεξαγωγή της διδασκαλίας, όπως για παράδειγμα: Τι θέλω να διδάξω στην ενότητα που μου έχει ανατεθεί; Ποιοι είναι οι εκπαιδευτικοί στόχοι και τα μαθησιακά αποτελέσματα που θα θέσω; Τι δραστηριότητες θα σχεδιάσω για να πραγματοποιήσω τους εκπαιδευτικούς στόχους; Πόση διάρκεια θα έχουν οι εκπαιδευτικές δραστηριότητές μου; Ποιες δεξιότητες θέλω να καλλιεργήσουν οι μαθητές; Ποιός θα είναι ο δικός μου ρόλος μου ως εκπαιδευτικός σε σχέση με τους μαθητές; Πώς θα οργανώσω την τάξη ή το εργαστήριο μου και τι τεχνολογικά και υπολογιστικά εργαλεία μέσα θα χρησιμοποιήσω; Τι πιθανά προβλήματα σε ζητήματα κατανόησης θα μπορεί να συναντήσω; Πώς θα αξιολογήσω τους μαθητές μου και με τι κριτήρια; Πώς θα αξιολογήσω την επίτευξη των στόχων μου στο τέλος του έργου μου;

7 υποστηρίζεται από την παιδαγωγική θεωρία μέσα από την οποία πραγματώνεται. Διδακτικό σενάριο Ως διδακτικό σενάριο ορίζεται μια δομημένη περιγραφή η οποία: προσδιορίζει ένα ή περισσότερα γνωστικά αντικείμενα, προσδιορίζει συγκεκριμένους εκπαιδευτικούς στόχους, προσδιορίζει συγκεκριμένους γνωστικού στόχους, προσδιορίζει συγκεκριμένες στόχους δεξιοτήτων, προσδιορίζει συγκεκριμένες στόχους στάσεων, προσδιορίζει συγκεκριμένους μεταγνωστικούς στόχους, προσδιορίζει πρακτικές και φύλλα εργασιών, προσδιορίζει τις αντιλήψεις των μαθητών, αναφέρεται στα διδακτικά εμπόδια,

8 Η διάρκεια ενός διδακτικού σεναρίου αποτελεί ένα σύνολο διδακτικών ωρών. Στο σημείο αυτό, δεν θα πρέπει να συγχέουμε την έννοια του διδακτικού σεναρίου με το σχέδιο μαθήματος. Για να μπορεί ένα διδακτικό σενάριο να επιτύχει όλους του στόχους του, περιλαμβάνει μια σειρά εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. Άρα, όταν αναφερόμαστε σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες, αναφερόμαστε σε τμήματα του διδακτικού σεναρίου τα οποία αποτελούν το πρακτικό μέρος του διδακτικού σεναρίου για την επίτευξη των στόχων του. Η διάρκεια ενός εκπαιδευτικού σεναρίου μπορεί να είναι από μία έως δύο συνεχόμενες διδακτικές ώρες. Η σχεδίαση διδακτικών σεναρίων με ΤΠΕ στηρίζεται στο διδακτικό τρίγωνο και στη ψυχολογική θεωρία της εκπαιδευτικής δραστηριότητας (Κόμης, 2004; Κόμης, 2005). Το διδακτικό τρίγωνο.

9 Προσδιορισμός φάσεων του διδακτικού σεναρίου

10 Δομή σχεδίασης διδακτικού σεναρίου ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Τίτλος Μαθήματος: (Συμπληρώνεται ο τίτλος του μαθήματος) ΜΕΡΟΣ Α: ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ 1.ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ: Ως τίτλο του διδακτικού σεναρίου θα πρέπει να δίνουμε όσο γίνεται μια εστιασμένη πρόταση στην έννοια του διδακτικού σεναρίου. Καλό είναι ο τίτλος να αποτελεί μια μικρογραφία του διδακτικού έργου. 2. ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ: Η εκτιμώμενη διδακτική διάρκεια του σεναρίου θα πρέπει να υπολογιστεί με βάση τον πραγματικό χρόνο διεκπεραίωσης όλων των σταδίων του σεναρίου και των δυνατοτήτων των μαθητών. Ένα διδακτικό σενάριο έχει διάρκεια μεγαλύτερη από μία διδακτική ώρα. 3.ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ: Το σενάριο που σχεδιάζουμε θα πρέπει να ακολουθείται βάση τόσο του Αναλυτικού Προγράμματος Σπουδών (Α.Π.Σ.), ή/και του Διαθεματικού Ενιαίου Πλαισίου Προγράμματος Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ.). Ποιο συγκεκριμένα, θα πρέπει να αναφέρεται η τάξη, το πρόγραμμα σπουδών και επίσης η ενότητα της ύλης στην οποία πρόκειται να το εφαρμόσουμε.

11 4. ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ: Στην ενότητα αυτή, προσδιορίζουμε, γνωστικούς στόχους, στόχους δεξιοτήτων, και στόχους στάσεων-συμπεριφορών. Ο αριθμός των στόχων α) θα πρέπει να είναι ρεαλιστικός ως προς τη διάρκεια του διδακτικού σεναρίου και β) θα πρέπει αν είναι κατανοητοί ως προς τη διατύπωσή τους. 5. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ: Περιγράφουμε τα στάδια ή τα βήματα που θα εκτελέσουμε κατά την υλοποίηση του σεναρίου. Σε αυτό το σημείο, μπορούμε να αναφέρουμε ότι η χρήση ενός πίνακα περιγραφής, όπως αυτός που παρουσιάζεται παρακάτω, μπορεί να μας κατευθύνει πιο γρήγορα στα στάδια της υλοποίησής του. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Φάση Χρόνος (min) Θεματική Ενότητα Διδακτική μέθοδος Περιγραφή

12 6. ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΚΑΙ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ: Πολλές φορές, στο προς μελέτη γνωστό αντικείμενο της ενότητας, μπορεί να ορίζεται η διδασκόμενη έννοια με διαφορετική προσέγγιση ή ακόμη και να εμφανίζεται η ίδια έννοια σε άλλο γνωστικό αντικείμενο. Για το λόγο αυτό, θα πρέπει να προσδιορίσουμε μέσα στο διδακτικό σενάριο την επιστημολογική και την εννοιολογική προσέγγιση της έννοιας ή της κατάστασης. Για παράδειγμα, αναφέρουμε τον όρο του μήκος κύματος σε γνωστικό αντικείμενο της μηχανικής σε σχέση με το μήκος κύματος στα ραδιοκύματα (στην ηλεκτρονική). Θα πρέπει να προσδιοριστεί ότι η έννοια για το μήκος κύματος ένας ραδιοκύματος που δεν είναι ορατό θα πρέπει να προσεγγιστεί όπως ενός ορατού μηχανικού κύματος. Επίσης, ως άλλο παράδειγμα, μπορούμε να αναφέρουμε τον όρο σήμα. Σε μια εκπαιδευτική δραστηριότητα STEΜ, η επιστημολογική προσέγγισης ενός αναλογικού σήματος στο χρόνο στο πεδίο του ηλεκτρισμού έχει διαφορετική εννοιολογική προσέγγιση σε σχέση με το σήμα που μπορεί να αναφέρεται ως έναρξη γεγονότος μιας κατάστασης σε μία διάταξη STEM. 7. ΧΡΗΣΗ Η.Υ. ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΑ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΜΕΣΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: Αναφέρουμε την προστιθέμενη αξία που δίνει η χρήση του Η/Υ και της πλατφόρμας που χρησιμοποιούμε στην ανάπτυξη της δραστηριότητα STEM στο διδακτικό σενάριο. Μπορούμε να ορίσουμε σε μορφή λίστας τα θετικά σημεία από τη χρήση τους.

13 8. ΕΠΕΚΤΑΣΕΙΣ / ΔΙΑΣΥΝΔEΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ Ή ΤΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ: Η έννοια η οποία αποτελεί τη βάση σύνδεσης μεταξύ προγενέστερων σεναρίων άλλα και μεταγενέστερων ή ακόμη και μεταξύ του ίδιου του πεδίου του διδακτικού σεναρίου, θα πρέπει να προσδιορίζεται με βαρύτητα ως ο συνδετικός κρίκος. 9. ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ - ΠΟΛΛΑΠΛΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ: Στο πεδίο αυτό αναφέρουμε τις εξωτερικές αναπαραστάσεις στις οποίες χρησιμοποιούμε κάθε υπολογιστικό-ψηφιακό ή υλικό μέσω α) για να προσδιορίσουμε την έννοια ή το πρόβλημα στους μαθητές ή β) για να αποδομήσουμε προγενέστερες ιδέες, αντιλήψεις ή αναπαραστάσεις. Με απλά λόγια, αυτό που θέλουμε να κάνουμε είναι να οπτικοποιήσουμε την πληροφορία. Μπορούμε να για παράδειγμα να χρησιμοποιούμε βίντεο, λογισμικά προσομοίωσης, δομικά στοιχεία, φωτογραφίες κ.α. Οι αναπαραστάσεις κατηγοριοποιούνται σε εικονικές και συμβολικές. Εικονικές αναπαραστάσεις είναι κάθε εικονικό στοιχείο που αποτυπώνεται στον μαθητή. Ως συμβολική αναπαράσταση αναφέρουμε καθετί που με συμβολισμό προσδιορίζει την έννοια που θέλουμε να αναπαραστήσουμε.

14 10. ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ ΣΤΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: Αναφορά κάθε πιθανή δυσκολία που μπορούν να αντιμετωπίσουν οι μαθητές ή ακόμη και οι εκπαιδευτικοί κατά την εκτέλεση μιας εκπαιδευτικής δραστηριότητας ή μιας δυσνόητης έννοιας ή και λεπτομέρειας σε θέματα ανάπτυξης κώδικα. Ως παραδείγματα αναφέρουμε τη σωστή χρήση του κενού κατά τον προγραμματισμό σε άσκηση με αξιοποίηση της Python, τη χρήση των σωστών υλικών και της ορθής συνδεσμολογίας ενός αισθητήρας κ.α. 11. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ: Προσδιορίζει τη συμφωνία μεταξύ μαθητών και εκπαιδευτικού ως προς το ρόλο τους μέσα στην τάξη κατά τη διάρκεια του διδακτικού σεναρίου. Η τήρηση του διδακτικού συμβολαίου επιτυγχάνεται όταν και οι μαθητές και ο εκπαιδευτικός έχουν αποδεχτεί τους όρους του.

15 12. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΣ ΘΟΡΥΒΟΣ: Ως διδακτικό θόρυβο αναφερόμαστε σε κάθε τεχνική ή μη λεπτομέρεια της υλοποίησης του διδακτικού σεναρίου που μπορεί να αποσπάσει την προσοχή των μαθητών από την εργασία τους ή και να τους καθυστερήσει στην εκτέλεση των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. Για παράδειγμα, όταν ο Η/Υ μιας ομάδας δεν φέρει το κατάλληλο λογισμικό έναντι των άλλων ομάδων, οι μαθητές χρονοκαθυστερούν και απασχολούν τον εκπαιδευτικό ή και μέλη άλλων ομάδων. Επίσης, εργασίες οι οποίες απαιτούν μεγάλο χρόνο για την εκπόνησή τους, όπως για παράδειγμα, ένας σύνθετος υπολογισμός ή μια κατασκευαστική διάταξη, μπορεί να αποτελέσει διδακτικό θόρυβο στο σενάριο. Μια τέτοια κατάσταση την προσδιορίζουμε, ώστε να την αποφύγουμε στην εκτέλεση του σεναρίου. 13. ΧΡΗΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ: Αναφερόμαστε σε κάθε εξωτερική πηγή για την υλοποίηση του διδακτικού σεναρίου. Καλό είναι να υιοθετήσουμε για τις πηγές μας και τις αναφορές μας ένα διεθνές πρότυπο σύστημα σύνταξης, όπως για παράδειγμα το APA (APA, American Psychological Association).

16 14. ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΗ ΘΕΩΡΙΑ ΜΑΘΗΣΗΣ: Αναφορά σε κάθε διδακτική προσέγγιση με την οποία οδηγούμαστε σε κάθε φάση της περιγραφής του σεναρίου. 15. ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ ΜΙΚΡΟΜΕΤΑΒΟΛΩΝ: Αναφορά σε κάθε έννοια η οποία για έναν μικρόκοσμο σε περιβάλλοντα TΠE μπορεί να αποτελεί μεταβολή σε περιβάλλοντα STEM. Για παράδειγμα, η μέτρησης της θερμοκρασίας σε ένα λογισμικό προσομοίωσης μπορεί να αποτυπώνεται σε βαθμούς Κέλβιν (Κ) σε ένα διδακτικό σενάριο ΤΠΕ, ενώ σε ένα διδακτικό σενάριο STEM να αποτυπώνεται σε βαθμούς Κελσίου ( o C). 16. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ ΕΦΙΚΤΟΤΗΤΑ ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ: Αναφερόμαστε στην οργάνωση της τάξης από πλευράς υλικοτεχνικής υποδομής και από πλευράς διαχείρισης του χρόνου των φάσεων της περιγραφής του σεναρίου. Για παράδειγμα, αναφερόμαστε στον τρόπο συγκέντρωσης των υλικών, στη διάθεση των λογισμικών που θα χρησιμοποιηθούν, αλλά και σε κάθε παράμετρο η οποία θα μας οδηγήσει στην επίτευξη του σκοπού της υλοποίησης όλων των φάσεων μέσα στις χρονικές περιόδους που έχουμε ορίσει στην περιγραφή του σεναρίου.

17 17. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΦΥΛΛΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ: Περιγράφουμε τα φύλλα εργασίας που θα χρησιμοποιήσουμε σε κάθε εκπαιδευτική δραστηριότητα. Δίνουμε τα βήματα εκτέλεσης των εργασιών με κατανοητό τρόπο, ώστε να επιτευχθούν όλοι οι επιδιωκόμενοι στόχοι του σεναρίου. 18. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ: Προτείνουμε περαιτέρω δραστηριότητες σε ύπαρξη ελεύθερου χρόνου από τους μαθητές. ΜΕΡΟΣ Β: ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΜΟΣ Ο αναστοχασμός του διδακτικού σεναρίου αφορά τον εκπαιδευτικό. Για το σκοπό αυτό, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα πίνακα με ποσοτικά κριτήρια ή/και με κριτήρια ΟΝ/ΟFF (επιτεύχθηκε/ δεν επιτεύχθηκε, παρατηρήθηκε/ δεν παρατηρήθηκε κ.α.).