Βασικές αρχές διαμόρφωσης. πρασίνου

Transcript

1 Βασικές αρχές διαμόρφωσης χώρων αστικού και περιαστικού πρασίνου

2 Η ύπαρξη πρασίνου και ελευθέρων επιφανειών σε μια πόλη είναι απαραίτητη τόσο για λόγους φυσιολογίας και υγιεινής των ατόμων όσο και για λόγους ψυχολογίας και αισθητικής. Central Park, Manhattan New York Hyde Park, London

3 Η μέριμνα μιας πόλης για τον ανοικτό (δημόσιο) χώρο είναι δείκτης της ανθρώπινης διάστασής της, όπως και η ικανότητα των κατοίκων να προστατεύσουν αυτούς τους χώρους είναι δείκτης του επιπέδου της αστικής συνείδησής τους. Κυψέλη Εκάλη

4 Στο ορισμό του Συμβουλίου της Ευρώπης (Council of Europe, 1986) για τους ανοιχτούς χώρους αναφέρεται Ο ανοιχτός χώρος είναι βασικό τμήμα της αστικής κληρονομιάς, δομικό στοιχείο της αισθητικής και αρχιτεκτονικής μορφής μιας πόλης, παίζει σημαντικό εκπαιδευτικό ρόλο, είναι οικολογικά αξιόλογος, είναι σημαντικός για την κοινωνική αλληλεπίδραση και την ενίσχυση της κοινωνικής ανάπτυξης, στηρίζει οικονομικούς στόχους και δραστηριότητες.

5 Στις σύγχρονες μεγαλουπόλεις η μόλυνση της ατμόσφαιρας έχει φτάσει σε απαράδεκτο βαθμό γεγονός που καθιστά τις επιφάνειες πρασίνου ιδιαίτερης σημασίας. 4,5 Μετρήσεις ατμοσφαιρικών ρύπων λεκανοπεδίου Αθήνας έως το (Πηγή: Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.) 4 3, CO SO 60 2 CO(mg/m 3 ) 2,5 2 1,5 SO 2 (µg/m 3 ) , ΕΤΗ ΠΕΡ ΣΜΥ ΜΑΡ ΛΥΚ ΕΤΗ ΠΕΡ ΣΜΥ ΜΑΡ ΠΕΙ ΝO AΣ 10 (µg/m 3 ) ΝΟ(μg/m 3 ) Αιωρούμενα Σωματίδια ΕΤΗ ΕΤΗ ΠΕΙ-1 ΜΑΡ ΑΡΙ ΛΥΚ ΠΕΡ ΣΜΥ ΜΑΡ ΛΥΚ ΛΙΟ

6 Από επιφάνεια πρασίνου ενός εκταρίου που περιλαμβάνει δένδρα, θάμνους και χλόη, αποδίδονται 600kg O 2 σε 12 ώρες, ενώ δεσμεύονται 900kg CO 2. Ανάλογες ζώνες πρασίνου περιορίζουν κατά 45% τους αέριους ρυπαντές από οξείδια C, N και S, τους βασικότερους ρύπους που συναντάμε στα πολεοδομικά συγκροτήματα. Μια επιφάνεια πρασίνου δημιουργεί ρεύματα αέρα που εξουδετερώνουν εν μέρει το φράγμα της θερμοκρασιακής αναστροφής που παγιδεύει τη ρύπανση.

7 Οι επιφάνειες πρασίνου Οι επιφάνειες πρασίνου Συμβάλλουν στη μείωση του θορύβου Καθαρίζουν την ατμόσφαιρα

8 Μείωση του θορύβου: Ζώνες πρασίνου απομονώνουν χώρους με σημαντική ηχορύπανση, όπως αυτοκινητόδρομοι, εργοστάσια, αυλές σχολείων, σιδηροδρομικές γραμμές. Κάθε τετραγωνικό μέτρο πρασίνου μειώνει το θόρυβο κατά 0,17 ντεσιμπέλ. Καταπολέμηση της σκόνης: Λόγω της επιβράδυνσης της ταχύτητας του ανέμου μέσα από τη βλάστηση, η αιωρούμενη στην ατμόσφαιρα σκόνη επικάθεται στα φύλλα από τα οποία ξεπλένεται κατόπιν με τη βροχή. Τα δένδρα μπορούν να συγκρατήσουν μέχρι και το 75% της ρύπανσης που προέρχεται από τη σκόνη και τον καπνό.

9 Σε μεγάλες πόλεις παρουσιάζεται επιτακτική ανάγκη για κοινόχρηστες επιφάνειες και άλλους ελεύθερους χώρους. Αθήνα

10 Η αναλογούσα επιφάνεια πρασίνου και αθλητισμού ανά κάτοικο αυξάνεται ανάλογα με το μέγεθος της πόλης. Δήμος Καλλιθέας Δήμος Ραφήνας

11 Η συστηματική αντιμετώπιση του πρασίνου οδήγησε στην κατηγοριοποίηση των σχετικών χώρων ανάλογα με τη θέση και το ρόλο τους στην πόλη και στη διατύπωση σταθερότυπων όσον αφορά την έκτασή τους, τη διασπορά και την ιεράρχησή τους μέσα στην πόλη. Οι σχετικές προδιαγραφές (που φυσικά ποικίλλουν από χώρα σε χώρα) αποτελούν έως και σήμερα τη βάση για τον σχεδιασμό στο επίπεδο των ρυθμιστικών μελετών.

12 Κατηγοριοποίηση χώρων πρασίνου. 1. Με βάση τη σημασία τους στην πόλη. Διακρίνονται σε τοπικούς, υπερτοπικους και μητροπολιτικούς. Central park Πάρκο τσέπης στο Seattle

13 2. Με βάση το ιδιοκτησιακό καθεστώς Διακρίνονται σε δημόσιους και ιδιωτικούς

14 3. Με βάση τη χρήση Διακρίνονται σε κοινόχρηστους και μη.

15 4. Με βάση τη θέση σε σχέση με την πόλη Διακρίνονται σε αστικούς και περιαστικούς.

16 Πράσινο και αστική διάχυση στο Μεξικό.

17 Αναλογία πρασίνου ανά κάτοικο σε μεγαλουπόλεις

18 Barigui Park Curitiba-Brazil

19 Buenos Aires-Argentina

20 Αναλογία πρασίνου ανά κάτοικο σε Ευρωπαϊκές πόλεις. Πόλη Bόννη Aμστερνταμ Pότερνταμ Bαρσοβία Λονδίνο, Pώμη,Παρίσι Αθήνα Αναλογία πρασίνου ανά κάτοικο 35 τ.μ 27 τ.μ., 24 τ.μ. 18 τ.μ. 9 τ.μ. 2 τ.μ. Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Yγείας, για να είναι μια πόλη βιώσιμη, πρέπει να εξασφαλίζει τουλάχιστον 9 τ.μ. ελεύθερης και φυτεμένης έκτασης ανά κάτοικο

21 Αμβούργο

22 Πρόταση μετατροπής αυτοκινητόδρομου σε χώρο πρασίνου και πεζών στο Αμβούργο

23 Αποκάλυψη αυτοκινητόδρομου στη Σεούλ

24 European Green Capital Award 2015 Bristol Διάγραμμα μητροπολιτικής περιοχής

25 Διάγραμμα κεντρικών περιοχών και πυκνοτήτων Διάγραμμα κεντρικών περιοχών και χώρων πρασίνου

26 Οι ελεύθεροι χώροι στην πόλη Όριο συνεκτικού και διάχυτου τμήματος Φυσικό πράσινο Πράσινες επιφάνειες Τενητές πράσινες επιφάνειες Αθλητικές εγκαταστάσεις Εποχιακές Αθλητικές εγκαταστάσεις Παιδικές χαρές Χώροι για νέους Καλλιέργειες Χώροι με νερό Πεζόδρομοι-Ποδηλατόδρομοι

27 Σχέση δομημένου-αδόμητου χώρου Όριο συνεκτικού και διάχυτου ιστού Περιοχές πρασίνου Πράσινες ζώνες Δημόσια πάρκα Άλλες πράσινες ζώνες Επιφάνειες νερού Δομημένες περιοχές

28 Αξιοποίηση ελεύθερων χώρων

29 Πράσινες γειτονιές

30 BedZED, Wallington 82 κατοικίες κατανεμημένες σε 7 κτιριακές μπάρες με νότιο προσανατολισμό Διακρίνονται δύο τύποι κατοικιών που περιλαμβάνουν διαμερίσματα ή διπλοκατοικίες (μεζονέτες)

31 GMV, Λονδίνο, Αγγλία Η κάτοψη του οικισμού παρουσιάζει σχήμα πετάλου, με τις κτιριακές μονάδες τοποθετημένες γύρω από το οικολογικό πάρκο και την κεντρική πλατεία, και με την ανοιχτή πλευρά του σχήματος προσανατολισμένη προς τον ποταμό. Αποτελείται από τέσσερις μονάδες κτιριακών όγκων, οι οποίες συνολικά, με την ολοκλήρωση του έργου, θα καταλαμβάνουν 29 εκτάρια.

32 Το έργο αναμένεται να στεγάσει κατοίκους Kronsberg, Ανόβερο, Γερμανία

33 Τύποι κατοικιών

34 Vauban, Φράιμπουργκ, Γερμανία Το Vauban στεγάζει κατοίκους σε κατοικίες σε μία έκταση περίπου 41 εκταρίων παρέχοντας γύρω στις 600 θέσεις εργασίας σε καταστήματα λιανικής πώλησης, καφετέριες, σχολεία και περιορισμένου αριθμού γραφεία.

35 Επανάχρηση χώρων μέσα στις πόλεις

36 New mixed-use city centre neighbourhood at Temple Quarter. Offices and residential tower completed in Πρώην Βιομηχανική περιοχή...μετά από πρόγραμμα ανάπλασης

37 Tempelhof Βερολίνο

38 Kai Tak-Hong Kong

39 Μικρές επιφάνειες πρασίνου στον αστικό χώρο

40 Ο αστικός σχεδιασμός εστιάζει το ενδιαφέρον του στις μικρές ενότητες και δίκτυα του αστικού πρασίνου ως μέσου για την ανάδειξη της έννοιας του τόπου και της ιδιαιτερότητας και της εικόνας επιμέρους περιοχών. Η δυνατότητα για συμμετοχή των πολιτών, επίσης, γίνεται όλο και πιο σαφής όταν ο σχεδιασμός αφορά το άμεσο περιβάλλον διαβίωσής τους.

41 Τα μικρά αστικά κενά που είναι διάσπαρτα στον ιστό της πόλης μπορεί να δώσουν την πρακτική δυνατότητα για ανάπτυξη δικτύων κοινόχρηστων χώρων πρασίνου που θα ικανοποιούν συνολικά ή έστω και μερικώς τις απαιτήσεις των πόλεων. Τα μικρά πάρκα (pocket parks) αποτελούν τη βάση ενός δικτύου πρασίνου είναι μια νέα κατηγορία χώρων αστικού πρασίνου, ανάμεσα στο πάρκο γειτονιάς και τον ιδιωτικό κήπο. Μπορούν να λειτουργούν ως βιοκλιματικοί θύλακες στον ιστό μιας περιοχής και ταυτόχρονα ως ενδιάμεσοι κοινωνικοί χώροι. Διαμορφώνονται, συνήθως, σε κενά οικόπεδα, σε επαφή με το δρόμο ή και το εσωτερικό των οικοδομικών τετραγώνων και πιθανόν να χρησιμοποιούνται ήδη, άτυπα, από τους κατοίκους. Στη φύτευση ή τη συντήρηση της διαμόρφωσης συμμετέχουν πολλές φορές και ομάδες κατοίκων της περιοχής.

42 Από τα παλαιότερα και πιο γνωστά παραδείγματα του είδους είναι το πάρκο Paley στο Μανχάταν, που διαμορφώθηκε το Βρίσκεται σε έναν από τους κεντρικούς δρόμους, σε στενό-μικρό οικόπεδο διαστάσεων 10Χ30μ. και περιβάλλεται από ψηλά κτίρια. Στην είσοδό του έχουν φυτευτεί μια σειρά από αειθαλή δέντρα, που προστατεύουν το χώρο από το θόρυβο του δρόμου, ενώ η υπόλοιπη επιφάνεια καταλαμβάνεται από φυλλοβόλα που ρίχνουν ελαφρές σκιές στο χώρο κατά τους θερινούς μήνες. Οι κάθετοι στο δρόμο τοίχοι καλύπτονται με κισσό, ενώ στο βάθος του οικοπέδου έχει διαμορφωθεί τεχνητός καταρράκτης που συμβάλλει στο δροσισμό και στη δημιουργία ευχάριστης κατάστασης. Το δάπεδο διαμορφώνεται με πορώδεις κυβόλιθους, με κενά μεταξύ τους, που επιτρέπουν την ανάπτυξη ποώδους βλάστησης. Στο χώρο υπάρχουν κινητά τραπέζια και καθίσματα που ο καθένας μπορεί να μετακινήσει στη θέση που επιθυμεί. Το πάρκο χρησιμοποιείται συνεχώς κατά τους ζεστούς καλοκαιρινούς μήνες, όταν η θερμοκρασία φτάνει στους 40οC.

43 Όταν οι διατιθέμενες επιφάνειες είναι λίγο μεγαλύτερες υπάρχει η δυνατότητα για ανάπτυξη μεγαλύτερων ενοτήτων πρασίνου. Αυτή τη δυνατότητα προσπαθεί να αξιοποιήσει ο κήπος της Λυών (έκταση: τ.μ., κατασκευή 1999) στις παρυφές του κέντρου του Μοντρεάλ, όπου η έμφαση δίνεται στις ακάλυπτες επιφάνειες με υψηλή βλάστηση που δημιουργούν τον περίγυρο για μικρές επιφάνειες καθιστικών. O κήπος της Λυών στο Μόντρεαλ

44 Στο σχολικό κήπο του Neukölln στο Βερολίνο (έκταση τ.μ., κατασκευή 2003), η έμφαση δίνεται στις δενδρώδεις και μονοετείς καλλιέργειες τις οποίες φροντίζουν οι ίδιοι οι μαθητές. Τα παιδιά, που δουλεύουν τα θέματά τους με πρακτικούς τρόπους και φυσικά υλικά, εξοικειώνονται με το φυσικό περιβάλλον και αισθάνονται υπεύθυνα γι αυτό ενώ ταυτόχρονα συμβάλλουν στη διατήρηση μιας όασης πρασίνου, από την οποία επωφελείται όλη η γειτονιά. Ο σχολικός κήπος του Neukölln στο Βερολίνο

45 Με βάση αυτές τις απλές αρχές οι κάτοικοι της Νέας Υόρκης και του Brooklyn, εκπόνησαν ένα πολύ μεγαλύτερης εμβέλειας πρόγραμμα για την καλύτερη χρήση και τη βελτίωση της εγκαταλειμμένης ή απαξιωμένης γης στο εσωτερικό των αστικών κέντρων. Με τα προγράμματα Green up (Ν. Υόρκη) και Green Bridge (Brooklyn), που ξεκίνησαν το 1977, πραγματοποιούν, σε συνεργασία με ειδικούς επιστήμονες, ενώσεις κατοίκων και άλλες κοινωνικές ομάδες, τη μετατροπή περίπου κενών οικοπέδων σε κοινοτικούς κήπους όπου οι κάτοικοι μπορούν να καλλιεργήσουν φρούτα και λαχανικά και τα παιδιά να παίξουν με ασφάλεια. Κάτοικοι στους Βοτανικούς κήπους στο Brooklyn Αστικά αγροκτήματα στη Νέα Υόρκη

46 Η ανάπτυξη δικτύων πρασίνου προϋποθέτει και τη δημιουργία συνδέσεων ανάμεσα στους κόμβους, που είναι τα μικρά πάρκα. Αυτές συνήθως αναζητούνται μέσα από την επαναξιολόγηση του τρόπου χρήσης των δρόμων του οδικού δικτύου και ευρίσκονται με διευρύνσεις πεζοδρομίων και πεζοδρομήσεις που με κατάλληλες δενδροστοιχίες και φυτεύσεις συμβάλλουν στην ολοκλήρωση του πράσινου δικτύου. Η επαναξιολόγηση όμως του οδικού δικτύου μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να οδηγήσει σε πολύ πιο καινοτόμες προσεγγίσεις. Πάρκο Lebas Lille στη Γαλλία Όπως στην περίπτωση του ιστορικού βουλεβάρτου Lebas Lille της Γαλλίας που μεταμορφώθηκε σε πάρκο Lebas(κατασκευή 2005) με την κατάργηση των παλαιών δρόμων και επιφανειών στάθμευσης και τη διευθέτηση της κυκλοφορίας στην περίμετρο του πάρκου.

47 Στο ίδιο πνεύμα, το πάρκο Tilla Durieux (κατασκευή 2003) δημιουργήθηκε στη θέση ενός μνημειακού άξονα που συγκλίνει στην πλατεία Πότσδαμ του Βερολίνου. Αν και λίγο διαφορετικά σε χαρακτήρα και έκταση, τα δύο αυτά παραδείγματα εικονογραφούν πολύ καλά τις δυνατότητες ανάπτυξης αστικού πρασίνου μέσα από την αξιολόγηση του δυναμικού των αστικών κέντρων. Το πάρκο Tilla Durieux, Βερολίνο. Ένταξη στον ιστό της πόλης

48 Ενοποίηση ακαλύπτων οικοδομικών τετραγώνων

49 Η πρόταση της ανάπλασης του Greenwich Millennium Village

50 Περιοχή Luisenstadt στο Kreuzber

51 Περιοχή Luisenstadt στο Kreuzber

52 Πριν Μετά Λεπτομέρεια της επέμβασης

53 Adamstown

54 ΕΝΕΡΓΟ ΟΙΚΟ ΟΜΙΚΟ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ Ένα από τα εργαλεία της ελληνικής νοµοθεσίας για οργανωµένες παρεµβάσεις στον ιδιωτικό ελεύθερο χώρο είναι το Ενεργό Οικοδοµικό Τετράγωνο.Η σχετική διάταξη προβλέφθηκε µε στόχο την ενοποίηση των νεκρών ακαλύπτων χώρων που βρίσκονται στο εσωτερικό ενός οικοδοµικού τετραγώνου µεταξύ των πολυκατοικιών. Οι χώροι αυτοί µπορούν να φιλοξενήσουν κήπους, παιδικές χαρές και να αλλάξουν προς το καλύτερο τις σκοτεινές και υποβαθµισµένες πίσω όψεις των πολυκατοικιών. Μετά από απόφαση των ιδιοκτητών, οι ακάλυπτοι χώροι των οικοπέδων ενός οικοδοµικού τετραγώνου ενοποιούνται, τίθενται σε χρήση όλων των ενοίκων του οικοδοµικού τετραγώνου και διαµορφώνονται κατάλληλα, χωρίς να θίγονται τα δικαιώµατα κυριότητας. Πρόκειται για την ανάπλαση του οικοδοµικού τετραγώνου µε την ενοποίηση των ακάλυπτων χώρων των οικοπέδων του,τη διάνοιξη προσβάσεων προς τον ενοποιηµένο ακάλυπτο χώρο, την κατασκευή αίθουσας κοινωνικών εκδηλώσεων, τη δηµιουργία χώρων κοινής χρήσης για την εξυπηρέτηση των κατοίκων του τετραγώνου και την αναµόρφωση του δώµατος και των όψεων των κτιρίων. Ανάµεσα στις ρυθµίσεις αυτές προβλέπεται και η παροχή κινήτρων για την υλοποίηση των απαραίτητων εργασιών, στα οποία µπορεί να περιλαµβάνεται και επιδότηση ή άλλη οικονοµική διευκόλυνση από το Ειδικό Ταµείο Εφαρµογής Ρυθµιστικών και Πολεοδοµικών Σχεδίων (ΕΤΕΡΠΣ). Πρόκειται για ένα εργαλείο ιδιαίτερα πολύτιµο για παρεµβάσεις βελτίωσης του αστικού χώρου σε υποβαθµισµένες περιοχές της πόλης. Ωστόσο, παραδείγµατα εφαρµογής του στις ελληνικές πόλεις δεν υπάρχουν.

55 Πρόταση ενοποίησης οικοδομικών ακαλύπτων στο υπ αριθμο 39 οικοδομικό τετράγωνο στον Πειραιά

56 Πρόταση ενοποίησης οικοδομικών ακαλύπτων στο υπ αριθμο 39 οικοδομικό τετράγωνο στον Πειραιά

57 Πρόταση Ενοποίησης Οικοδομικών τετραγώνων στο Παγκράτι

58 Πρόταση Ενοποίησης Οικοδομικών τετραγώνων στο Παγκράτι

59 Δέσμευση μεμονωμένων κτιρίων από το φορέα ανάπλασης (π.χ. παλιών νεοκλασικών, αποθηκών) για πολιτιστικές ανάγκες.

60 Ενεργό Οικοδομικό τετράγωνο στα Γιάννενα

61

62

63

64 Πρόταση για τη δημιουργία ενοποίησης των κοινόχρηστων χώρων με τους ακάλυπτους χώρους, με φυτεύσεις αρωματικών, κηπευτικών, οπωροφόρων κά. (4ο βραβείο Αθήνα Χ 4)