Transcript

1 Page 1 of 6 + Μέγεθος Γραμμάτων - ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΝΟΜΟΣ (INTRACOM IT SERVICES) 1/2007 ΕΣ ( ) (ΑΡΧΝ 2007/233) Δημόσιοι υπόλογοι και ευθύνη αυτών για κάθε πταίσμα. Πότε απαλλάσσεται απο την ευθύνη ο δημόσιος υπόλογος. Καταλογισμός των νομίμων προσαυξήσεων και προϋποθέσεις απαλλαγής απο αυτές. Τι θεωρείται ως έλλειμμα. Ο Δήμαρχος ενεργεί πράξεις διαχείρισης των λογαριασμών του Δήμου και έχει την ιδιότητα του υπολόγου. Διαφορετική η ευθύνη αυτού ως δια ταύτη, οπότε απαλλάσσεται για ελαφρά αμέλεια, καθώς και η ευθύνη για ζημία που προκάλεσε στο δήμο κατά την άσκηση των καθηκόντων του. Εμπίπτουν στην έννοια ελλείμματος η διενέργεια εισπράξεων χρηματικών ποσών, τα οποία δεν εισάγονται ως έσοδα στη διαχείριση του δήμου, καθώς και η διενέργεια πληρωμών, που δεν στηρίζεται σε νόμιμα και πλήρη δικαιολογητικά και για την οποία δεν τηρήθηκε η νόμιμη διαδικασία. Πότε είναι νόμιμη η διενέργεια οποιασδήποτε δαπάνης του Δημοσίου, των ΟΤΑ και των νπδδ. Οι συνδέσεις υπηρεσίας με κινητή τηλεφωνία δεν επιτρέπονται εκτός αν κριθεί ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση εξυπηρετούνται πράγματι αδήριτες λειτουργικές ανάγκες των συγκεκριμένων υπηρεσιών που δεν μπορούν να καλυφθούν με την σταθερή τηλεφωνία. Δαπάνες δήμων που έχουν κριθεί παράνομες με τελεσίδικη απόφαση του αρμοδίου Τμήματος του ΕΣ πριν απο την έναρξη ισχύος του ν. 3274/2004 δεν θεωρούνται νόμιμες. Η αιτιολογία της καταλογιστικής πράξης νομίμως συμπληρώνεται και απο τα στοιχεία του φακέλου. Το ΕΣ δεν υποχρεούται να διατάξει τη συμπλήρωση των αποδείξεων και κάθε διάδικος υποχρεούται να προσκομίσει τα αποδεικτικά μέσα που αποδεικνύουν τους ισχυρισμούς του. Αρμοδιότητα των Οικονομικών Επιθεωρητών περί καταλογισμού των υπόλογων διαχειριστών. Καταβολή αποδοχών σε εργαζόμενους μετά τη λήξη των συμβάσεων τους βάσει απόφασης του Ειρηνοδικείου, που έκρινε ότι οι συμβάσεις μετατράπηκαν σε αορίστου χρόνου. Μη νόμιμα κρίθηκαν παράνομες οι σχετικές δαπάνες. Μερικά δεκτή η αναίρεση. Ε.Σ. 1/2007 Προεδρεύων: Γεώργιος-Σταύρος Κούρτης Εισηγητής: Ηλίας Αλεξανδρόπουλος, Σύμβουλος Γενικός Επίτροπος της Επικρατείας: Ανδρέας Καπερώνης, Επίτροπος της Επικρατείας Ι. Η υπό κρίση αίτηση αναίρεσης καθώς και το δικόγραφο των πρόσθετων λόγων με τα οποία ζητείται η αναίρεση της 1694/2003 οριστικής αποφάσεως του IV Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, για τη συζήτηση των οποίων καταβλήθηκε το προσήκον παράβολο (βλ. τα , , , , και Σειράς Α` έντυπα γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου) έχουν ασκηθεί νομοτύπως και εμπροθέσμως. Επομένως τα ως άνω δικόγραφα είναι τυπικά δεκτά και πρέπει να ερευνηθούν περαιτέρω κατά το βάσιμο των λόγων αυτών, της δικονομικής απουσίας των αναιρεσειόντων οι οποίοι κλήθηκαν νόμιμα εμφανίστηκαν ενώπιον του Δικαστηρίου κατά τη συζήτηση της υπόθεσης χωρίς πληρεξούσιο δικηγόρο και ζήτησαν την εκδίκαση αυτής, μη επηρεάζουσας την πρόοδο της δίκης (άρθρα 16, 27 και 117τουπ.δ. 1225/1981). II. Με την κρινόμενη αίτηση αναιρέσεως καθώς και με το δικόγραφο των πρόσθετων λόγων αναιρέσεως, οι αναιρεσείοντες επιδιώκουν την ακύρωση της πληττόμενης αποφάσεως, κατά τα κεφάλαια που απορρίφθηκε η έφεση τους και ειδικότερα 1) ως προς μεν το Κ. Κ. κατά τα κεφάλαια που με την απόφαση απορρίφθηκε η έφεση και περιορίστηκε το ποσό του καταλογισμού σε δραχμές ( δρχ. για έλλειμμα λόγω μη νόμιμης εξωταμειακής διαχείρισης, συν δρχ. για μη νόμιμες και μη λειτουργικές δαπάνες κινητής τηλεφωνίας, συν δρχ. για παράνομη καταβολή αποδοχών εργατών) ή ευρώ ,53, και 2) ως προς δε τον I.E. κατά τα κεφάλαια που με την απόφαση απορρίφθηκε η έφεση και περιορίστηκε το ποσό του καταλογισμού σε δραχμές ( δρχ. για μη νόμιμες και μη λειτουργικές δαπάνες κινητής τηλεφωνίας, συν δρχ. για παράνομη καταβολή αποδοχών εργατών) ή ευρώ ,96, επί τω τέλει αποδοχής της εφέσεως, προβάλλοντες με τις αναφερόμενες αιτιάσεις ως λόγους αναιρέσεως αυτής: α) εσφαλμένη ερμηνεία και πλημμελή εφαρμογή των διατάξεων που διέπουν την επίδικη υπόθεση και β) παράβαση ουσιώδους τύπου της διαδικασίας κατά τα κατωτέρω ειδικότερον διαλαμβανόμενα. III. Από τις διατάξεις των άρθρων 98 παρ. 1 του Συντάγματος, 15, 17, 22, 25, 27, 33 και 43 του π.δ/τος 774/1980 Οργανισμός του Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΦΕΚ Α, 189) και 56 του ν. 2362/1995 "Περί Δημοσίου Λογιστικού, ελέγχου των δαπανών του Κράτους και άλλες διατάξεις" (ΦΕΚ 247, Α), προκύπτει ότι δημόσιοι υπόλογοι ή υπόλογοι νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου ή οργανισμών τοπικής αυτοδιοικήσεως, είναι οι εντεταλμένοι για την είσπραξη εσόδων ή την πληρωμή εξόδων του

2 Page 2 of 6 δημοσίου, των ν.π.δ.δ. ή Ο.Τ.Α., καθώς και όσοι με οποιοδήποτε τρόπο, έστω και χωρίς νόμιμη εξουσιοδότηση, διαχειρίζονται χρήματα, αξίες ή υλικά που ανήκουν στο Κράτος, σε ν.π.δ.δ. ή Ο.Τ.Α., επίσης δε και οποιοσδήποτε άλλος, που εξαιτίας της φύσεως των υπηρεσιακών του καθηκόντων, θεωρείται από ειδική διάταξη νόμου ως δημόσιος υπόλογος ή υπόλογος ν.π.δ.δ. ή Ο.Τ.Α. (βλ. Ολ. Ε.Σ. 1492/2000). Ο υπόλογος ευθύνεται για κάθε πταίσμα δηλαδή και για ελαφρά αμέλεια, απαλλάσσεται δε μόνο εάν ο ίδιος επικαλεστεί και αποδείξει αφ` ενός μεν ότι συμμορφώθηκε πλήρως με τα "κεκανονισμένα", αφ` ετέρου δε ότι κατέβαλε την επιμέλεια που επιδεικνύει και για τις δικές του υποθέσεις. Σε βάρος του υπολόγου καταλογίζονται από τα αρμόδια ελεγκτικά όργανα οι προσαυξήσεις που ορίζονται από τις εκάστοτε κείμενες διατάξεις περί δημοσίου λογιστικού και εισπράξεως δημοσίων εσόδων, απαλλάσσεται δε αυτός των προσαυξήσεων, μόνο αν το διαπιστωθέν έλλειμμα δεν οφείλεται σε δόλο ή βαριά αμέλεια του. Περαιτέρω, ως έλλειμμα νοείται κάθε έλλειψη χρημάτων, αξιών, ενσήμων ή υλικού, που εμφανίζεται στις διαχειρίσεις του Δημοσίου, των ν.π.δ.δ. ή των Ο.Τ.Α. και διαπιστώνεται κατά τη νόμιμη διαδικασία καθώς και κάθε "ανοίκειος" πληρωμή. Διαχειριστικά στοιχεία που δεν στηρίζονται σε νόμιμα και πλήρη δικαιολογητικά, δεν λαμβάνονται υπόψη και δεν δύνανται να δικαιολογήσουν τις αντίστοιχες δαπάνες, αλλά αποτελούν έλλειμμα (βλ. αποφ. Ολ. Ε.Σ. 1037, 1039/1995). Στην έννοια του ελλείμματος υπάγεται και η επί το έλαττον αδικαιολόγητη διαφορά που διαπιστώνεται μεταξύ της ποσότητας των χρημάτων που έπρεπε να υπάρχει σε μία δεδομένη στιγμή, σύμφωνα με τα εξαγόμενα από τους τηρούμενους λογαριασμούς με βάση τα νόμιμα διαχειριστικά στοιχεία και εκείνης που πράγματι υπάρχει (βλ. αποφ. Ολ. Ε.Σ. 1037/1995, 1913/1992). Εξάλλου, ο Δημοτικός και Κοινοτικός Κώδικας (π.δ. 410/1995, ΦΕΚ 231, Α), ορίζει, στο άρθρο 114 (αντίστοιχο άρθρο 101 του προϊσχύσαντος π.δ. 323/1989) ότι: "1.0 Δήμαρχος: α)... β)... γ)... δ)... ε) διατάζει την είσπραξη των δημοτικών εσόδων και εκδίδει (υπογράφει) τα χρηματικά εντάλματα πληρωμής σε βάρος των πιστώσεων που προβλέπονται στον προϋπολογισμό ή έχουν εγγραφεί σε αυτόν ύστερα από αναμόρφωση και έχουν διατεθεί (ψηφιστεί) με αποφάσεις του αρμοδίου οργάνου, αφού προηγουμένως έχουν ελεγχθεί τα σχετικά δικαιολογητικά από την αρμόδια υπηρεσία του δήμου, στ)..." και στο άρθρο 228 (211 του π.δ. 323/1989), ότι: "1. Το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων διεξάγει την ταμιακή υπηρεσία των δήμων και των κοινοτήτων διά μέσου των δημοσίων ταμείων. 2. Στους δήμους ο οργανισμός εσωτερικής υπηρεσίας μπορεί να προβλέπει ειδική ταμιακή υπηρεσία". Εξάλλου, το β.δτης 17.5/ "Περί οικονομικής διοικήσεως και λογιστικού των Δήμων και Κοινοτήτων" (ΦΕΚ 114, Α) ορίζει, στο άρθρο 3, ότι: "Βεβαίωσις εσόδου νοείται η κατά τους κείμενους νόμους παρά των αρμοδίων αρχών ή υπηρεσιών και οργάνων των δήμων εκκαθάρισις απαιτήσεως τίνος των δήμων και ο προσδιορισμός του ποσού αυτής, του προσώπου του οφειλέτου, του είδους του εσόδου και της αιτίας δι` ήν οφείλεται", στο άρθρο 4: "Τίτλος βεβαιώσεως είναι παν έγγραφον αποδεικτικόν ή και απλώς βεβαιωτικόν της οφειλής προς τον δήμον", στο άρθρο 11: "Πάσα ανάληψις δαπάνης εις βάρος των διά του προϋπολογισμού χορηγουμένων πιστώσεων, πραγματοποιείται υπό του δημάρχου, υπό τας εν τοις επομένοις άρθροις οριζόμενος προϋποθέσεις και διατυπώσεις", στο άρθρο 12: "Η εκτέλεσις οιασδήποτε δαπάνης του δήμου ενεργείται υπό του δημάρχου διά των αρμοδίων δημοτικών υπηρεσιών", στο άρθρο 13: "1. Προ πάσης ενεργείας διά την εκτέλεσιν οιασδήποτε δαπάνης του δήμου, η αρμοδία δημοτική υπηρεσία συντάσσει "Έκθεσιν αναλήψεως δαπάνης", εις ην δέον να καθορίζηται: α) το είδος και η αιτία της δαπάνης, β) το απαιτούμενον ποσόν της δαπάνης, αριθμητικώς και ολογράφως, γ) αι γενικαί ή ειδικαί διατάξεις νόμων, διαταγμάτων ή αποφάσεων των αρμοδίων οργάνων του δήμου, εις ας στηρίζεται η δαπάνη και δ) το οικον. έτος, το κεφάλαιον και άρθρον του προϋπολογισμού όπερ βαρύνει η δαπάνη. 2. Δι` εκάστην δαπάνην συντάσσεται ιδία έκθεσις αναλήψεως. 3. Η κατά την προηγουμένην παράγραφον έκθεσις αναλήψεως δαπάνης υπογράφεται υπό του δημάρχου Μετά την κατά τ` ανωτέρω καταχώρισιν της αναληφθείσης υποχρεώσεως ο δήμαρχος εντέλλεται, επιμέλεια της αρμοδίας δημοτικής υπηρεσίας την εκτέλεσιν της σχετικής δαπάνης, εάν πρόκειται περί τοιαύτης αναγόμενης εις την αρμοδιότηταν αυτού...", στο άρθρο 16: "Εις πάσαν πράξιν δι` ής αναλαμβάνονται υποχρεώσεις εις βάρος του δήμου, δέον ν` αναφέρηται ρητώς ότι ετηρήθησαν αι διατυπώσεις των άρθρων 12, 13, 14 και 15 του παρόντος", στο άρθρο 20: "Εκκαθάρισις δαπάνης νοείται η πράξις, δι` ής αναγνωρίζεται οφειλή του Δήμου, ως νομίμως αναληφθείσα και υφισταμένη, και προσδιορίζεται το ποσόν αυτής. 2. Η εκκαθάρισις οιασδήποτε δαπάνης του Δήμου ανήκει κατά τας διατάξεις του δημοτικού και κοινοτικού κωδικός εις τον δήμαρχον και διενεργείται διά των παρά τω δήμω συνιστώμενων, διά του οργανισμού εσωτερικής υπηρεσίας ειδικών υπηρεσιών εκκαθαρίσεως και εντολής δαπανών...", στο άρθρο 21: " Τα δικαιολογητικά έγγραφα εκάστης δαπάνης συντάσσονται εις διπλούν και προσαρτώνται εις τα σχετικά χρηματικά εντάλματα και τα στελέχη τούτων κατά τα ειδικώτερον εν άρθροις 25, 26 και 27 οριζόμενα", στο άρθρο 22: "Η υπό της λογιστικής υπηρεσίας ενεργούμενη εκκαθάρισις εκάστης δαπάνης συνίσταται εις την επαλήθευσιν της προηγουμένης αναλήψεως της δαπάνης κατά τας διατάξεις των άρθρων 12, 13, 14, 15 και 16 του παρόντος εις τον έλεγχον των λογαριασμών και της νομιμότητος των επισυναπτομένων κεκανονισμένων δικαιολογητικών και τον προσδιορισμόν του δικαιώματος του δικαιούχου, συντασσόμενης επί των σχετικών καταστάσεων τιμολογίων, πιστοποιήσεων ή λογαριασμών πράξεως, εμφαινούσης αριθμητικώς και ολογράφως το εκκαθαριζόμενον ποσόν. 2. Η ως ανωτέρω πράξις εκκαθαρίσεως υπογράφεται παρά του δημάρχου και προσυπογράφεται υπό του προϊσταμένου της λογιστικής υπηρεσίας και του αρμοδίου προς διάθεσιν της πιστώσεως Διευθυντού", στο άρθρο 23: "Μετά την εκκαθάρισιν εκάστης δαπάνης το αρμόδιον τμήμα ή γραφείον της λογιστικής υπηρεσίας του δήμου προκαλεί την πληρωμήν της εκκαθαρισθείσης δαπάνης συντάσσον χρηματικόν ένταλμα. 2. Τα

3 Page 3 of 6 χρηματικά εντάλματα υπογράφονται υπό του δημάρχου και του προϊσταμένου της λογιστικής υπηρεσίας, καθισταμένου προσωπικώς αλληλεγγύως συνυπεύθυνου και σφραγίζονται διά της σφραγίδος του δήμου" και στο άρθρο 25 ότι: "Εις παν χρηματικόν ένταλμα δέον να επισυνάπτεται υπ` ευθύνη των επιτετραμμένων την εκκαθάρισιν και εντολήν της δαπάνης οργάνων του δήμου παν δικαιολογητικόν έγγραφον εξ ου να προκύπτη σαφώς το δικαίωμα του πιστωτού του δήμου κατά βάσιν και ποσόν". Τέλος, το εκδοθέν κατ` εξουσιοδότηση της παρ. 1 του άρθρου 49 του ν. 1591/1986 (ΦΕΚ 50, Α και του άρθρου 67 του ν.δ/τος 321/1969 (ΦΕΚ 205, Α), π.δ. 16/1989 "Κανονισμός λειτουργίας Δημοσίων Οικονομικών Υπηρεσιών (Δ.Ο.Υ.) και των Τοπικών Γραφείων και καθήκοντα υπαλλήλων αυτών" (ΦΕΚ 6, Α"), ορίζει, στο άρθρο 149: "Στο γραφείο του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων που υπάγεται απευθείας στον Προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ. ανήκουν οι πιο κάτω αρμοδιότητες: 1. Η τήρηση των λογαριασμών των Ο.Τ.Α. που δεν έχουν δικιά τους Ταμειακή Υπηρεσία. 2. Η διενέργεια της Ταμειακής υπηρεσίας των Ο.Τ.Α. που δεν έχουν δικιά τους Ταμειακή υπηρεσία σύμφωνα με τις διατάξεις που ισχύουν κάθε φορά", στο άρθρο 150: "Η Ταμειακή Υπηρεσία των Ο.Τ.Α. που δεν έχουν δικιά τους Ταμειακή Υπηρεσία γίνεται από τα γραφεία του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων που έχουν την έδρα τους στις Δ.Ο.Υ." σύμφωνα με το Β.Δ. 763/69 που εκδόθηκε με την εξουσιοδότηση του άρθρου 98 του Ν.Δ. 321/1969 "περί Κωδικός Δημοσίου Λογιστικού" και στο άρθρο 158: "Οι πληρωμές των δαπανών των Ο.Τ.Α. που η Ταμειακή Υπηρεσία τους γίνεται από τα γραφεία του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων που εδρεύουν στην Δ.Ο.Υ. γίνονται με τίτλους πληρωμής των οργανισμών αυτών σύμφωνα με τις διατάξεις που ισχύουν για το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και τις οδηγίες αυτού απευθείας από τα πιο πάνω γραφεία". Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων, προκύπτει, μεταξύ άλλων, ότι ο Δήμαρχος εντέλλεται με επιμέλεια της αρμόδιας δημοτικής υπηρεσίας την εκτέλεση των δαπανών του Δήμου και στη συνέχεια, προβαίνει στην εκκαθάριση της δαπάνης και αφού ελέγξει τη νομιμότητα της, εκδίδει το σχετικό χρηματικό ένταλμα, στο οποίο αναφέρεται, μεταξύ άλλων, η αιτία της πληρωμής και επισυνάπτονται τα νόμιμα δικαιολογητικά, από τα οποία πρέπει να προκύπτει σαφώς το δικαίωμα του πιστωτή. Ακολούθως, αποστέλλει αυτά στο αρμόδιο ταμείο του δήμου ή στο δημόσιο ταμείο για τους δήμους που δεν διαθέτουν δική τους ταμειακή υπηρεσία, προκειμένου να διενεργηθεί η πληρωμή. Συνεπώς, ο Δήμαρχος αφού ενεργεί πράξεις διαχείρισης των λογαριασμών του Δήμου έχει την ιδιότητα του υπολόγου και ως εκ τούτου ευθύνεται ως υπόλογος, δηλαδή και για ελαφρά αμέλεια, για κάθε διαπιστούμενο έλλειμμα, το οποίο και καταλογίζεται σε βάρος του από τα αρμόδια όργανα. Απαλλάσσεται μόνο αν ο ίδιος επικαλεστεί και αποδείξει ότι συμμορφώθηκε πλήρως με τα κεκανονισμένα, καθώς και ότι κατέβαλε την επιμέλεια που δείχνει και στις δικές του υποθέσεις (βλ. πρακτ. 27ης Γ.Σ. Ολομ. Ε.Σ. της όπου και μειοψηφία και αποφ. IV Τμημ. Ε.Σ. 1466/2001, 685, 456, 457, 45/2000, 1602, 1597/1999). Άλλο δε είναι το θέμα της ευθύνης αυτού ως διατάκτη, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 114 παρ. 4 του π.δ. 410/1995 γιατί η διάτάξη αυτή, που απαλλάσσει το Δήμαρχο σε περιπτώσεις ελαφρός αμέλειας, αναφέρεται στην ευθύνη του ως διατάκτη και όχι ως υπολόγου. Επίσης διαφορετικό είναι το ζήτημα της ευθύνης του, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 183 του π.δ. 410/1995, για τυχόν ζημία που προκάλεσε σε βάρος του Δήμου κατά την άσκηση των λοιπών καθηκόντων του. Περαιτέρω, προκύπτει ότι για την είσπραξη των εσόδων των δήμων απαιτείται η έκδοση τίτλου βεβαίωσης, από τον οποίο ν` αποδεικνύεται η οφειλή έναντι αυτών, ενώ για την διενέργεια των δαπανών απαιτείται η ανάληψη της δαπάνης, η εκκαθάριση αυτής και η έκδοση χρηματικού εντάλματος. Επομένως, εμπίπτουν στην έννοια του ελλείμματος, σύμφωνα με όσα προαναφέρθηκαν, η διενέργεια εισπράξεων χρηματικών ποσών, τα οποία δεν εισάγονται ως έσοδα στη διαχείριση του δήμου, καθώς και η διενέργεια πληρωμών, η οποία δεν στηρίζεται σε νόμιμα και πλήρη δικαιολογητικά και για την οποία δεν τηρήθηκε η προπεριγραφόμενη διαδικασία (βλ. αποφ. IV Τμήμ. 45/2003, 1560/2002). IV. Εξάλλου, σύμφωνα με τη γενική αρχή της δημοσιονομικής νομιμότητας, που συνάγεται τόσο από τις διατάξεις περί λογιστικού του Δημοσίου, των ν.π.δ.δ. και των Ο.Τ.Α. (άρθρα 3, 13 και 40 του ν.δ. 496/1974, 1 παρ. 2α του π.δ. 465/1975, 1 παρ. 1 του ν.δ. 1265/1972, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 7 παρ. 1 του ν. 968/1979, 22, 26, 28 και 79 του ν. 2362/1995 και άρθρο 13 του β.δ. της 17.5/ ), για τη διενέργεια οποιασδήποτε δαπάνης του Δημοσίου, των Ν.Π.Δ.Δ. και των Ο.Τ.Α., πέραν της υπάρξεως πιστώσεως στον εγκεκριμένο προϋπολογισμό τους, απαιτείται αυτή να προβλέπεται από γενική ή ειδική διάταξη νόμου ή σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όπου δεν προβλέπεται, πρέπει να προκύπτει από τα δικαιολογητικά της συγκεκριμένης δαπάνης ότι ανάγεται στη λειτουργική δραστηριότητα του Δημοσίου ή του ν.π.δ.δ. ή του Ο.Τ.Α. ή ότι η πραγματοποίηση της συντελεί, άμεσα ή έμμεσα, στην καλύτερη και αποτελεσματικότερη εκπλήρωση των σκοπών τους (βλ. IV Τμήμ. πράξ. 15, 21, 37 και 57/1999). Ειδικότερα, οι συνδέσεις υπηρεσίας του δημοσίου ή νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου ή οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης με κινητή τηλεφωνία δεν επιτρέπονται, κατ` αρχήν από το νόμο, μπορεί όμως περαιτέρω να κριθεί σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση αν αυτές εξυπηρετούν πράγματι αδήριτες λειτουργικές ανάγκες των συγκεκριμένων υπηρεσιών που δεν μπορούν να καλυφθούν με τις σταθερές τηλεφωνικές συνδέσεις. V. Με τη διάταξη του άρθρου 21 του ν. 2190/ 1994 "Σύσταση ανεξάρτητης αρχής για την επιλογή προσωπικού και ρύθμιση θεμάτων διοίκησης" (ΦΕΚ 28, Α) ορίζεται ότι: "1. Οι δημόσιες υπηρεσίες και τα νομικά πρόσωπα της παρ. 1 του άρθρου 14 του παρόντος νόμου επιτρέπεται να απασχολούν προσωπικό με σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου για αντιμετώπιση εποχιακών ή άλλων περιοδικών ή πρόσκαιρων αναγκών, με τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία των επόμενων

4 Page 4 of 6 παραγράφων. 2. Η διάρκεια της απασχόλησης του προσωπικού της παρ. 1 δεν μπορεί να υπερβαίνει τους οκτώ (8) μήνες μέσα σε συνολικό χρόνο δώδεκα (12) μηνών. Στις περιπτώσεις προσωρινής πρόσληψης προσωπικού για αντιμετώπιση, κατά τις ισχύουσες διατάξεις, κατεπειγουσών αναγκών, λόγω απουσίας προσωπικού ή κένωσης θέσεων, η διάρκεια της απασχόλησης δεν μπορεί να υπερβαίνει τους τέσσερις (4) μήνες για το ίδιο άτομο. Παράταση ή σύναψη νέας σύμβασης κατά το αυτό ημερολογιακό έτος ή μετατροπή σε σύμβαση αορίστου χρόνου είναι άκυρες Τα αρμόδια για την εκκαθάριση των αποδοχών όργανα υποχρεούνται να παύσουν την καταβολή αποδοχών σε προσωπικό που συμπλήρωσε την κατά τις προηγούμενες παραγράφους διάρκεια απασχόλησης, άλλως καταλογίζονται σε αυτά οι αποδοχές που καταβλήθηκαν" και στο άρθρο 14 παρ. 1 του ίδιου νόμου, όπως αντικαταστάθηκε με την παρ. 1 του άρθρου 1 του ν. 2527/1997 (ΦΕΚ 206, Α), ότι: "Στις διατάξεις των κεφαλαίων Α`, Β` και του παρόντος (Γ) υπάγονται όλοι οι φορείς του δημόσιου τομέα, όπως αυτός οριοθετείται με τις διατάξεις του άρθρου 1 παρ. 6 του ν. 1256/1982 και με τις μεταγενέστερες συμπληρώσεις του, πριν την τροποποίηση του με το άρθρο 51 του ν. 1892/ Στον κατά τα ανωτέρω δημόσιο τομέα και για την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος και μόνον υπάγονται επίσης: οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α` και Β` βαθμού...". IV. Περαιτέρω, σύμφωνα με το άρθρο 26 του ν. 3274/2004, θεωρούνται νόμιμες οι δαπάνες που πληρώθηκαν μέχρι της 31 Δεκεμβρίου 2003, μεταξύ άλλων από δήμους, σε βάρος των προϋπολογισμών τους, εφόσον αυτές: α) προβλέπονται από τις οικείες διατάξεις ή συνάδουν προδήλως με την αποστολή και τις αρμοδιότητες των παραπάνω φορέων, β) έχουν εγκριθεί και βεβαιωθεί από τα αρμόδια όργανα, γ) διενεργήθηκαν για σκοπό που έχει επιτελεσθεί και δ) δεν έχουν ακυρωθεί σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία (παρ. 1). Καταλογισμοί που έχουν γίνει εις βάρος αιρετών οργάνων ή υπαλλήλων των ανωτέρω φορέων, καθώς και των υπαλλήλων των Υπηρεσιών Δημοσιονομικού Ελέγχου (Υ.Δ.Ε.) για δαπάνες της προηγούμενης παραγράφου αίρονται, τυχόν δε βεβαιωθέντα ποσά από την ίδια αιτία διαγράφονται (παρ. 2). Στις ρυθμίσεις αυτές δεν υπάγονται δαπάνες οι οποίες έχουν κριθεί παράνομες με τελεσίδικες δικαστικές αποφάσεις (παρ. 3). Σύμφωνα δε με το άρθρο 91 του π.δ. 1225/1981. "Περί εκτελέσεως των περί Ελεγκτικού Συνεδρίου διατάξεων" (ΦΕΚ 304, Α), οι οριστικές αποφάσεις των Τμημάτων, οι μη υποκείμενες σε ανακοπή, είναι τελεσίδικες και αποτελούν δεδικασμένο. Συνεπώς, δαπάνες δήμων που έχουν κριθεί παράνομες με τελεσίδικη απόφαση του αρμοδίου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου πριν από την έναρξη ισχύος του ν. 3274/2004 ( ) δεν καλύπτονται από τις ρυθμίσεις του άρθρου 26 του νόμου αυτού και δεν θεωρούνται νόμιμες. VII. Στην κρινόμενη υπόθεση το Τμήμα με την αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση του και κατά την αναιρετικά ανέλεγκτη περί πραγμάτων κρίση του, δέχθηκε τα ακόλουθα: Οι αναιρεσείοντες διετέλεσαν Δήμαρχοι του Δήμου Ελληνικού Αττικής ο μεν πρώτος, Κ.Κ., κατά το χρονικό διάστημα των ετών , ο δε δεύτερος, I.E., κατά τα έτη Με την ΕΜΠ 415/ απόφαση της Διεύθυνσης Οικονομικής Επιθεώρησης Πειραιώς, καταλογίστηκαν, ο πρώτος με το ποσό των δραχμών και με προσαυξήσεις επ` αυτού δραχμών και ο δεύτερος με το ποσό των δραχμών και με προσαυξήσεις επ` αυτού δραχμών, για ισόποσο έλλειμμα στην αντίστοιχη από έκαστο διαχείριση του Δήμου κατά τα έτη 1992 έως Μέρος της διαχείρισης του Δήμου αφορούσε την είσπραξη εσόδων και τη διενέργεια δαπανών στο πλαίσιο των ποντιακών γιορτών που διοργανώνονταν στο Δήμο Ελληνικού κατά τα έτη 1992 έως Από τη διαχείριση αυτή διενεργήθηκαν, μεταξύ άλλων, άτυπες πληρωμές χωρίς να τηρηθεί η προβλεπόμενη, μέσω της Δ.Ο.Υ. (αρχικά) και του ταμείου του Δήμου (μεταγενέστερα), διαδικασία και να εκδοθούν χρηματικά εντάλματα για το συνολικό ποσό των δραχμών. Κατά την κρίση του Τμήματος, η κατά τον τρόπο αυτό εκταμίευση των χρημάτων του Δήμου, με τη διενέργεια δαπανών, για τις οποίες δεν προσκομίστηκαν νόμιμα δικαιολογητικά και δεν εκδόθηκαν χρηματικά εντάλματα, συνιστά εξωταμειακή (μη νόμιμη) διαχείριση των αντίστοιχων ποσών και συνεπάγεται τη δημιουργία ελλείμματος, που νόμιμα καταλογίστηκε στον πρώτο των αναιρεσειόντων, με την ιδιότητα του ως Δημάρχου κατά τα έτη 1992 έως Περαιτέρω, το Τμήμα δέχθηκε ότι με τις 171/1996 και 18/1999 αποφάσεις των αναιρεσειόντων εγκρίθηκε η προμήθεια συσκευών κινητής τηλεφωνίας και η παροχή αυτών στον Αντιδήμαρχο υπηρεσιών καθαριότητας, στους προϊσταμένους υπηρεσιών καθαριότητας, άμεσης επέμβασης, ηλεκτροφωτισμού και σε οδηγούς του Δήμου, με αποτέλεσμα να πληρωθούν για τηλεφωνικά τέλη συνολικά ποσά δραχμών. Το Τμήμα έκρινε ότι οι δαπάνες αυτές δεν προβλέπονται από διάταξη νόμου και δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι εξυπηρετούν αδήριτες λειτουργικές ανάγκες του Δήμου, που δεν μπορούν να καλυφθούν με τη χρήση σταθερής τηλεφωνίας και συνεπώς αποτελούν έλλειμμα του Δήμου, το οποίο νομίμως καταλογίστηκε σε βάρος του πρώτου των αναιρεσειόντων για τα έτη 1996, 1997 και 1998 (συνολικό ποσό δραχμών) και του δεύτερου για τα έτη 1999 και 2000 (συνολικό ποσό δραχμών). Επίσης, το Τμήμα δέχθηκε ότι από το Δήμο Ελληνικού είχαν προσληφθεί οι Σ.Α., Η.Α. και Β.Κ. ως εργάτες, κατ` εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 21 παρ. 1 του ν. 2190/ 1994 και της 592/1996 απόφασης του Δημάρχου, για 8 μήνες, δηλαδή από μέχρι , πλην όμως ο Δήμος Ελληνικού συνέχισε να τους απασχολεί, καταβάλλοντος συνολικά για το χρονικό διάστημα από μέχρι ως αποδοχές τους το ποσό των δραχμών. Το Τμήμα δε έκρινε ότι οι δαπάνες για την καταβολή των αποδοχών τους για το μετά τη λήξη της σύμβασης τους χρονικό διάστημα είναι μη νόμιμες και δημιουργούν αντίστοιχο έλλειμμα στη διαχείριση του Δήμου, για το οποίο ευθύνονται και

5 Page 5 of 6 συνεπώς νομίμως καταλογίστηκαν ο πρώτος των αναιρεσειόντων με το ποσό των δραχμών (που αντιστοιχεί στις δαπάνες του έτους 1998) και ο δεύτερος με το ποσό των δραχμών (που αντιστοιχεί στις αποδοχές των ετών 1999 και 2000). Τέλος, το Τμήμα έκρινε ότι ήταν μη νόμιμος ο καταλογισμός των αναιρεσειόντων με το ποσό που καταβλήθηκε σε υπαλλήλους του Δήμου ως επίδομα παραγωγικότητας, καθώς και ο καταλογισμός τους με προσαυξήσεις και περιόρισε αντίστοιχα το σε βάρος τους καταλογιζόμενο ποσό για τον πρώτο των αναιρεσειόντων σε δραχμές και για το δεύτερο σε δραχμές. Με τις παραδοχές αυτές και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις το δίκασαν Τμήμα ορθά ερμήνευσε και εφάρμοσε τις διέπουσες την επίδικη υπόθεση διατάξεις, πρέπει δε να απορριφθούν ως αβάσιμοι οι περί του αντιθέτου 2ος, 3ος και 5ος λόγοι αναίρεσης, αφού ο Δήμαρχος υπέχει για τη διαχείριση των λογαριασμών του Δήμου ευθύνη, ως υπόλογος, για το διαπιστούμενο έλλειμμα για κάθε πταίσμα, ακόμη και σε βαθμό ελαφρός αμελείας, για την ευθύνη του δε αυτή ισχύει, ελλείψει ειδικής διατάξεως, η εικοσαετής παραγραφή του Αστικού Κώδικα και ο λόγος αναίρεσης ότι κακώς κρίθηκαν ως μη νόμιμες και μη λειτουργικές οι δαπάνες κινητής τηλεφωνίας, ο οποίος ωσαύτως είναι αβάσιμος. Περαιτέρω, η αναιρεσιβαλλόμενη διέλαβε ειδική, πλήρη, εμπεριστατωμένη και χωρίς αντιφάσεις αιτιολογία παραθέτοντας όλα τα πραγματικά περιστατικά που στοιχειοθετούν την ιδιότητα των αναιρεσειόντων ως υπολόγων, δημιουργία και το ύψος του ελλείμματος και την αιτιώδη συνάφεια ανάμεσα στη συμπεριφορά των αναιρεσειόντων και τη δημιουργία του ελλείμματος. Επίσης ο προβαλλόμενος 1ος λόγος αναίρεσης ότι η αναιρεσιβαλλόμενη, κατ` εσφαλμένη ερμηνεία του νόμου, έκρινε ότι η αιτιολογία της καταλογιστικής πράξης που αναφέρεται στο σώμα της πράξης, νομίμως συμπληρώνεται και από τα στοιχεία του φακέλου, είναι αβάσιμος και πρέπει να απορριφθεί (σχετ. η 822/2006 απόφ. Ολομ. Ε.Σ.). VIII. Ο 4ος λόγος αναίρεσης για παράβαση ουσιώδους τύπου της διαδικασίας, με την ειδικότερη αιτίαση της παράλειψης του Τμήματος να διατάξει τη διεξαγωγή αποδείξεων για τον ισχυρισμό των αναιρεσειόντων περί συνδρομής συγγνωστής πλάνης, είναι προέχοντος απαράδεκτος και απορριπτέος, αφού με αυτόν προσβάλλεται η αναιρετικά ανέλεγκτη εκτίμηση από το δίκασαν Τμήμα των αποδείξεων, περαιτέρω δε είναι και αβάσιμος αφού, αφ` ενός το άρθρο 70 παρ. 2 του π.δ. 1225/1981 θεσπίζει απλώς την ευχέρεια του Δικαστηρίου να διατάξει τη συμπλήρωση των αποδείξεων, αφ` ετέρου από καμιά διάταξη δεν μπορεί να συναχθεί σχετική υποχρέωση του Δικαστηρίου. Εξάλλου, από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 70 παρ. 1 και 96 παρ. 1 του π.δ. 1225/1981 συνάγεται ότι κάθε διάδικος υποχρεούται εντός των προβλεπόμενων από το νόμο προθεσμιών, να προσκομίζει τα αποδεικτικά στοιχεία που στηρίζουν του ισχυρισμούς του. IX. Επίσης, το αίτημα για εφαρμογή των περί αδικαιολογήτου πλουτισμού διατάξεων των άρθρων 904 και επόμ. του Αστικού Κώδικα, που προβάλλεται με τον 6ο λόγο αναίρεσης, ανεξαρτήτως του αν υφίσταται ή μη δικαιοδοσία του Ελεγκτικού Συνεδρίου για εξέταση τέτοιων αιτημάτων, ως προβαλλόμενο το πρώτον στην κατ` αναίρεση δίκη, πρέπει να απορριφθεί ως απαράδεκτο. Χ. Ο λόγος αναιρέσεως, με τον οποίο προβάλλεται ότι κατ` εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή του νόμου το Τμήμα δέχθηκε τη νομιμότητα της καταλογιστικής πράξης της Οικονομικής Επιθεώρησης Πειραιώς παρόλο που αυτή ήταν αναρμόδια για τον επίδικο καταλογισμό, είναι αβάσιμος ως αντιτιθέμενος στα άρθρα 12 του ν. 1246/1942 και 2 παρ. 3 του ν. 2343/1995, σύμφωνα με τα οποία, εφόσον στην κρινόμενη υπόθεση πρόκειται περί ελλείμματος που διαπιστώθηκε στη διαχείριση του Δήμου και όχι περί ζημίας, οι Οικονομικοί Επιθεωρητές έχουν την αρμοδιότητα καταλογισμού των υπολόγων διαχειριστών. XI. Ο προβαλλόμενος, με το δικόγραφο πρόσθετων λόγων αναιρέσεως, λόγος περί παραβάσεως ουσιώδους τύπου της διαδικασίας, με την ειδικότερη αιτίαση της μη λήψεως υπόψη του δεδικασμένου που απορρέει από την 523/2001 τελεσίδικη απόφαση του Ειρηνοδικείου Αθηνών, με την οποία κρίθηκε ότι οι συμβάσεις των Σ.Α. και Η.Α., που αρχικά έληγαν στις , μετατράπηκαν έκτοτε σε αορίστου χρόνου και συνεπώς οι σχετικές δαπάνες κατέστησαν αναδρομικά νόμιμες και το οποίο (δεδικασμένο) είχε προβληθεί από τους ήδη αναιρεσείοντες ως λόγος εφέσεως, είναι βάσιμος και πρέπει να γίνει δεκτός, αφού ο λόγος αυτός εφέσεως, όπως προκύπτει από το περιεχόμενο της αναιρεσιβαλλομένης, δεν κρίθηκε από το δίκασαν Τμήμα στη σχετική δίκη, στη συνέχεια δε να αναιρεθεί εν μέρει η προσβαλλόμενη απόφαση κατά τα κεφάλαια καταλογισμού του Κ.Κ. με ποσό δρχ. και του I.E. με ποσό δρχ. Περαιτέρω η κρινόμενη υπόθεση μετά την απόρριψη της αιτήσεως αναιρέσεως κατά το μέρος που στρέφεται κατά των κεφαλαίων της αναιρεσιβαλλομένης με τα οποία κρίθηκε νόμιμος ο καταλογισμός των αναιρεσειόντων, δηλαδή του Κ.Κ. με δρχ. και δρχ. και του I.E. με δρχ., με ποσά δηλαδή για έλλειμμα λόγω εξωταμειακής διαχείρισης του Δήμου και λόγω δαπάνης κινητής τηλεφωνίας για τον Κ. Κ. και λόγω ελλείμματος από δαπάνες κινητής τηλεφωνίας για τον I.E., που έγινε με την εκκληθείσα 415/ καταλογιστική απόφαση της Δ/νσης Οικονομικής Επιθεώρησης Πειραιώς του Υπουργείου Οικονομικών και την παραδοχή της αναίρεσης μόνο κατά το κεφάλαιο της αναιρεσιβαλλομένης που αφορά τον καταλογισμό τούτων με την ως άνω απόφαση με το ποσό των δρχ. τον πρώτο και το ποσό των δρχ. τον δεύτερο, το οποίο καταβλήθηκε στους αναφερθέντες ανωτέρω (στοιχ. VII) τρεις εργάτες του Δήμου, χρήζει περαιτέρω διερευνήσεως κατά το πραγματικό της μέρος, πρέπει να αναπεμφθεί στο ίδιο (IV) Τμήμα για νέα κρίση (άρθρο

6 Page 6 of 6 116εδάφ. β`π.δ. 1225/1981). XII. Σημειώνεται τέλος ότι άρση καταλογιστικής πράξης ή απόφασης, κατ` εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 26 του ν. 3274/2004, εφόσον η μη νομιμότητα των δαπανών κρίθηκε με τελεσίδικη απόφαση που εκδόθηκε πριν από την έναρξη ισχύος του νόμου αυτού ( ) δεν δύναται να χωρήσει. Είναι αυτονόητο όμως ότι σε περίπτωση αναίρεσης της τελεσίδικης απόφασης, που έχει ως συνέπεια την εξαφάνιση αυτής, τότε το δικαστήριο της ουσίας στο οποίο αναπέμπεται η υπόθεση, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις που τίθενται με τις ως άνω διατάξεις, υποχρεούται να προβεί στην άρση της πράξης ή απόφασης καταλογισμού κατ` εφαρμογή των διατάξεων αυτών. XIII. Κατ` ακολουθίαν των ανωτέρω αφού γίνεται εν μέρει δεκτή η αίτηση αναίρεσης, πρέπει να διαταχθεί η απόδοση στους αναιρεσείοντες σχετικού παραβόλου αναίρεσης που κατέθεσαν για την άσκηση της (άρθρα 61 παρ. 3 και 117 π.δ. 1225/1981).