Πάτρα-Μπάρι. Φορτηγατζής για παράδειγμα

Transcript

1 Πάτρα-Μπάρι Φορτηγατζής για παράδειγμα Θεατρική Περίοδος

2

3 Το Θέατρο και η Δημοκρατία γεννήθηκαν στην ίδια συγκυρία. Γεννήθηκαν για να υπερασπίζουν τη δυνατότητα μιας κοινωνίας να έρχεται αντιμέτωπη με τον εαυτό της και να βλέπει τα πράγματα της ανθρώπινης κατάστασης από απόσταση, ώστε να επιλέγει το επόμενο βήμα της με όρους ευθύνης. Στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή της ανθρώπινης ιστορίας που διανύουμε, μια θεατρική παράσταση, ως προς τη θεματική της και τη διαδικασία υλοποίησής της, δεν μπορεί παρά να στοχεύει να συνομιλήσει με το παρόν. Όλοι όσοι δουλέψαμε γι αυτό το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, συνεργαστήκαμε για να επιτύχουμε μια παράσταση που ν αναμετριέται με την εποχή μας. Μια εποχή που ρέπει στο απόλυτο και όχι στην κριτική σκέψη. Ο ανθρώπινος πολιτισμός όμως, εξελίχθηκε ως πυρηνική ανάγκη του ανθρώπινου είδους, ακριβώς για ν ακονίζει την κριτική σκέψη, το δικαίωμα δηλαδή να ΡΩΤΑΣ και να ρωτάς για όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω σου, άρα και μέσα σου, με τρόπο ποιητικό. Στην δημιουργική διαδικασία συνεργάστηκε μία πλειάδα ανθρώπων. Καθένας από αυτούς συνεισέφερε ουσιαστικά στο τοπίο της προετοιμασίας. Ύστερα από διαδοχικά ταξίδια στη γραμμή ΠΑΤΡΑ-ΜΠΑΡΙ, προέκυψαν σπαράγματα από βιογραφίες ανθρώπων με συγκεκριμένη επαγγελματική ιδιότητα οδηγοί σε φορτηγά οχήματα που διασχίζουν συχνά την Ευρώπη και σε συνεργασία με την ομάδα των θεατρολόγων που δούλεψε εθελοντικά, αυτά τα σπαράγματα συνδέθηκαν με κομμάτια ευρωπαϊκής λογοτεχνίας ώστε να δημιουργηθεί ένα δραματουργικό υλικό που να μπορεί να ανταποκριθεί στο βασικό ερώτημα που μοιράζονται αυτή τη στιγμή οι πολίτες όλης της Ευρώπης: Γιατί η καταστροφή της Ευρωπαϊκής ταυτότητας και τι μπορεί να σημαίνει αυτό για τα εργασιακά δικαιώματα των πολιτών; Πάνω σε αυτόν τον δραματουργικό άξονα δούλεψαν οι ηθοποιοί της παράστασης, ακόμα και πριν την έναρξη των προβών, με συνεχόμενα workshops για να δημιουργηθεί ένας κοινός κώδικας υποκριτικής, προσφέροντας και αυτοί με τη σειρά τους το δικό τους υλικό πάνω στο θέμα. Ελένη Μποζά 3

4 Πάτρα-Μπάρι Φορτηγατζής για παράδειγμα Σκηνοθεσία: Ελένη Μποζά Δραματουργική Επεξεργασία: Eλένη Μποζά, Συγκλητική Βλαχάκη, Αγγελική Κουστένη, Γιώργος Παπαστεφάνου, Παναγιώτης Σκούρας Σκηνικό κοστούμια: Κέννυ Μακ Λέλλαν Μουσική: Θοδωρής Αμπαζής Κίνηση: Μάρω Γαλάνη Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου Βοηθός σκηνοθέτη: Γιώργος Παπαστεφάνου Παίζουν: Νίκος Γιαλελής, Βασίλης Κόκκαλης, Μιλτιάδης Νίκας Γιώργος Ρούφας, Δρόσος Σκώτης Ευχαριστούμε την σκηνοθέτη Ελεάνα Τσίχλη για την πολύτιμη βοήθειά της κατά τη διάρκεια των προβών. Πρώτη παράσταση: Παρασκευή 19 Απριλίου 2013, Δημοτικό Θέατρο «Απόλλων», Πάτρα

5 Φωτογραφίες παράστασης: Βασίλης Ζούδιαρης Κατασκευή σκηνικού: Παναγιώτης Λαζαρίδης & ΣΙΑ Ε.Ε. Μηχανικοί σκηνής: Κώστας Ματθαίου, Γιώργος Σάρρας Χειριστής φωτισμών: Νίκος Σωτηρόπουλος Χειριστής ήχου: Σάκης Κουτσούκος Φροντιστής παράστασης: Τάκης Bούτος Ηλεκτρολόγος: Μιχάλης Πεφάνης Στην παράσταση χρησιμοποιήθηκαν κείμενα των: Bertolt Brecht, Fernando Pessoa, Marie-Bernard Koltés, Παναγιώτη Σκούρα, Heiner Müller, Italo Calvino, Jazra Khaleed, Zygmunt Bauman, Κατερίνας Γώγου, Μιμίκας Κρανάκη, Erich Maria Remarque 5

6 6

7 Πάτρα-Μπάρι. Φορτηγατζής για παράδειγμα Το Θέατρο, εξοπλισμένο όχι μόνο με τα εργαλεία της τέχνης του, αλλά και με κοινωνιολογικές, ανθρωπολογικές, φιλοσοφικές και ιστορικές αποσκευές, ανιχνεύει και αποτυπώνει τη σχέση συγκεκριμένων συμπεριφορών με τις βαθιές δομές της συλλογικά οργανωμένης εξουσίας. Το απασχολεί τόσο η αποτύπωση σαν αρχιτεκτονική κάτοψη των σχέσεων εξουσίας, όσο και τα κοινωνικοοικονομικά έργα των συλλογικοτήτων και των ομάδων, όχι για να δώσει απαντήσεις σε μια μεταβατική και ρευστή εποχή όπου η Ευρώπη ορίζει τα σύνορά της σε σχέση με τις χρηματαγορές, αλλά για να θέσει ερωτήματα. Οι Ευρωπαίοι, και πρωτίστως οι Έλληνες πολίτες, βιώνουν συνθήκες ενός ακήρυχτου πολέμου. Η οικονομική διάλυση της κοινωνίας είναι η ορατή πλευρά μιας καταστροφής, ενώ οι αθέατες όψεις, πολιτικές και πολιτισμικές, είναι εξίσου οδυνηρές. Σε έναν πόλεμο επιλέγει κανείς στρατόπεδο, όχι γιατί γνωρίζει την έκβασή του, αλλά γιατί πιστεύει στις αξίες του στρατοπέδου που επέλεξε. Και οι αξίες αυτές πρέπει να είναι ξεκάθαρες. Η Τέχνη αποτελεί ένα περιπετειώδες ταξίδι, από τα βάθη των αιώνων έως σήμερα, το οποίο ωστόσο δεν εξελίσσεται γραμμικά όσο «αλλοπρόσαλλα». Σε αυτό το δύσκολο ταξίδι του ανθρώπου μέσα στο χρόνο, τα αποτυπώματα δεν ακολουθούν μια εξελικτική κανονικότητα δεν αρχίζουν κάποια συγκεκριμένη στιγμή και, όσο περνάει ο καιρός, όλο και ξεθωριάζουν. Το Θέατρο επιλέγει όχι μόνο χρονικές κατηγορίες με τις οποίες ανατέμνει το χρόνο, αναδεικνύοντας την κυκλική και όχι ευθύγραμμη πορεία του ανθρώπου στην Ιστορία. Αποφεύγοντας τις εύκολες αναγωγές, προσπαθεί να εντοπίσει τις διαφορετικές κοινωνικοοικονομικές στοιβάδες που επιστρώθηκαν στο οικοδόμημα του αυστηρού ελέγχου της πολιτικής ζωής. Το κεντρικό ερώτημα που τίθεται αφορά εκείνες τις σχέσεις εξουσίας στο πλαίσιο των οποίων ο άνθρωπος άλλοτε υψώνεται σαν ελεύθερος πολίτης και άλλοτε βυθίζεται υπόλογος σαν αντικείμενο χωρίς την παραμικρή αξία. Οι απαντήσεις στο παραπάνω ερώτημα αναζητούνται με βάση τον εντοπισμό των απαρχών της πατριαρχικής δομής της εξουσίας, η οποία παρήγαγε ένα αυταρχικό και αυστηρά ελεγκτικό σύστημα ζωής, δηλαδή των νοοτροπιών και των συμπεριφορών των νομάδων. Οι μετακινήσεις τους προς αναζήτηση νέων οικονομικών πόρων, ώστε να εξασφαλίσουν την επιβίωσή τους, απαιτούσαν συγκεκριμένους κανόνες ρύθμισης των βασικών αναγκών της ζωής, ώστε να αποτρέπονται η αμφισβήτηση και η ανατροπή της εξουσίας. Ένα παράδειγμα σύγχρονων νομάδων 7

8 αποτελούν οι φορτηγατζήδες, γιατί εν δυνάμει μεταφέρουν μια μυθολογία που υπερβαίνει την όποια πραγματικότητα. Οι «αυστηροί» κανόνες λειτουργίας της συγκεκριμένης ομάδας για πολλές δεκαετίες ήταν συμβατοί με την ανεξαρτησία, τη μετακίνηση, τη φυγή και την ελευθερία στα όρια της παραβατικότητας. Με καταγωγή κυρίως από τα λαϊκά στρώματα των κρατών προέλευσής τους, διαμόρφωσαν τη δική τους κουλτούρα με ιδιαίτερους κώδικες επικοινωνίας και αναγνώρισης σε όλα τα ευρωπαϊκά μήκη και πλάτη. Η Πάτρα και το Μπάρι είναι λιμάνια πύλες από και προς την Ευρώπη, και το θαλάσσιο ταξίδι είναι το διάλειμμα αυτής της ιδιαίτερης φυλής η οποία εκ των πραγμάτων δεν έχει την οπτική του τουρίστα αλλά ενός μοναχικού αντι καβαφικού περιηγητή, που δεν ενδιαφέρεται για το ταξίδι αλλά για τον προορισμό και το υλικό όφελος. Το συγκεκριμένο ταξίδι μεταξύ των δύο λιμανιών αποτελεί το διάλειμμα της συνεχούς μετακίνησης, ωστόσο η κίνηση υφίσταται διαρκώς και την υπενθυμίζουν οι μηχανικοί θόρυβοι του πλοίου. Οι φορτηγατζήδες στο μυαλό τους έχουν αποτυπωμένους «χάρτες πορείας» παλαιότερων διαδρομών με καταγεγραμμένα τα σύνορα των εθνικών κρατών και αποδεδειγμένα τα οικονομικά οφέλη από τις συναλλαγματικές πράξεις από κράτος σε κράτος. Όταν οι συνοριακές γραμμές ξεθωριάζουν κάτω από τις επιταγές των οικονομικών κέντρων με την εισαγωγή του κοινού νομίσματος, οι «χάρτες πορείας» δείχνουν να απογυμνώνονται από τα σταθερά οικονομικά ορόσημά τους. Έτσι, οι διαδρομές της ανθρώπινης ζωής δεν υπακούουν πια σε προδιαγεγραμμένους κανόνες. Η ευρωπαϊκή πολιτική στις μεταφορές οδηγεί στον περιορισμό των μεταφορών μέσω των φορτηγών και την προώθηση εναλλακτικών τρόπων λόγου χάρη, μέσω των σιδηροδρόμων. Οι μεγάλες διεθνείς εταιρείες μεταφορών φαίνεται να είναι οι μόνες που μπορούν να αντέξουν την οικονομική ύφεση, με την παράλληλη πίεση στους οδηγούς για μείωση του χρόνου μεταφοράς, αύξηση των συνεχόμενων ωρών εργασίας και συνεχείς μειώσεις αποδοχών. Η τεράστια μετακίνηση πληθυσμών, με τη μορφή της μετανάστευσης, από χώρες εξαθλιωμένες λόγω της δυτικοευρωπαϊκής πολιτικής, αλλά και η φτώχεια και η ανασφάλεια μέσα στον ίδιο το χώρο της ηπείρου μας, οι εξεγέρσεις στη Μέση Ανατολή, στην Αφρική και την Ασία, αποτελούν φαινόμενα τα οποία η Ευρώπη και η Ελλάδα απλώς αρκέστηκε να παρατηρεί. Η Ευρώπη έγινε ένας χώρος χωρίς συνείδηση γεωγραφίας, χωρίς συνείδηση των θεσμών και των δικαιωμάτων των ευρωπαϊκών επικρατειών, αλλά με συνείδηση μιας διεθνούς υπερ γεωγραφικής και υπεράνω επικρατειών «φυλής», για την οποία εμπόδιο είναι οι απανταχού απολίτιστοι γηγενείς. Στις αρχές του εικοστού αιώνα Έλληνες οικονομικοί μετανάστες μετακινήθηκαν προς την Ευρώπη, την Αμερική και την Αυστραλία με βασική πύλη εξόδου το λιμάνι της Πάτρας. Από τις αρχές του εικοστού πρώτου οικονομικοί μετανάστες και πολιτικοί πρόσφυγες από την Ασία και την Αφρική 8

9 διαμέσου της Πάτρας μεταναστεύουν προς την Κεντρική Ευρώπη. Τα λιμάνια της Πάτρας και του Μπάρι, ενώ στο παρελθόν ήταν χώροι γεμάτοι ζωή και κίνηση, στο επίκεντρο της οικονομικής και εμπορικής δραστηριότητας των πόλεων τους, μετατοπίστηκαν γεωγραφικά στα άκρα, για να μετατραπούν στη συνέχεια σε «νεκρές απαγορευμένες ζώνες» υψηλής επιτήρησης και ελέγχων ασφαλείας ώστε να αποτραπούν οι «παράνομες» μετακινήσεις. Οι φορτηγατζήδες άλλοτε γίνονται τα θύματα αυτής της κατάστασης ως ανθρωποφύλακες που αποτρέπουν απωθούν τους μετανάστες από το ταξίδι στο «ευρωπαϊκό όνειρο» και άλλοτε αναλαμβάνουν το ρόλο του πειρατή μεταφορέα ψυχών και λαθραίων εμπορευμάτων, αλλά και συγκεκριμένα του ψυχοπομπού (σημειωτέον, σε πολλές περιπτώσεις πια τα φορτηγά μετατρέπονται στο τελευταίο ενδιαίτημα των εξαθλιωμένων μεταναστών ), διακινδυνεύοντας ακόμα και την ελευθερία τους εν ονόματι του εύκολου πλουτισμού. Ο φορτηγατζής αποτελεί ένα από τα πολλά παραδείγματα επαγγελμάτων τα οποία βιώνουν αναγκαστικά τη σημερινή κρίση. Φαίνεται πως οι κανόνες του παιχνιδιού έχουν αλλάξει: οι μεν παγκόσμιοι οικονομικοί επενδυτές μπορούν να κινούνται σε ένα άνευ ορίων και συνόρων «έρημο τοπίο», όπου εισβάλλουν, κερδοσκοπούν, ξεπλένουν μαύρο χρήμα και αποσπούν πλούτο, ενώ οι φορτηγατζήδες κινούνται σαν «ρακένδυτοι νομάδες» σε «αόρατες πόλεις», άγνωστους δρόμους αβεβαιότητας και συνεχούς φτωχοποίησης, ακολουθώντας την κοινή μοίρα μιας σειράς άλλων επαγγελμάτων και επαγγελματιών, αποδεχόμενοι συνάμα την ομαδική τους καταβύθιση στο συστημικό καθαρτήριο. Όλοι οφείλουν να αποδεχθούν αδιαμαρτύρητα τη συλλογική ευθύνη πληρώνοντας τα λάθη, τις «παραλείψεις» και τις οικονομικές παραχωρήσεις των πολιτικών. Υπάρχει άραγε στον ορίζοντα μια νέα γενιά αμφισβήτησης των άδικων και εδραιωμένων παγκόσμιων νόμων; Τελικά μια νέα γενιά παρουσιάζεται στο προσκήνιο όταν γεννιέται κάτι καινούριο που έρχεται να αντισταθεί σε βάθος χρόνου, να ανατρέψει το στάτους μέσω και διά της πραγματικής δράσης της όποιας κοινότητας, έπειτα από σκέψη ελεύθερη, σοβαρή και βαθιά. Παρήλθαν πλέον και διαπαντός εκείνες οι εποχές που η κάθε γενιά ξεκαθάριζε τους ανοιχτούς λογαριασμούς της με το χρόνο και την αυτο κίνηση από τη ζωή στο θάνατο με ένα ντιζάιν Παναγιώτης Σκούρας 9

10 Ίταλο Καλβίνο (συγγραφέας, δημοσιογράφος, Σαντιάγο δε Λας Βέγκας, Κούβα) Οι Αόρατες Πόλεις παρουσιάζονται σαν μια σειρά ταξιδιωτικών αναφορών που ο Μάρκο Πόλο κάνει στον Κουμπλάι Χαν, αυτοκράτορα των Ταρτάρων. (Στην ιστορική πραγματικότητα ο Κουμπλάι απόγονος του Τζένγκις Χαν, ήταν αυτοκράτορας των Μογγόλων αλλά ο Μάρκο Πόλο στο βιβλίο του τον ονομάζει Μεγάλο Χαν των Ταρτάρων, και έτσι έμεινε στη λογοτεχνική παράδοση). Στις αόρατες πόλεις δεν υπάρχουν αναγνωρίσιμες πόλεις είναι όλες επινοημένες. Τι είναι όμως σήμερα η πόλη για μας; «Αυτό που ο δικός μου Μάρκο πόλο θέλει να ανακαλύψει είναι οι κρυφές αιτίες που οδήγησαν τους ανθρώπους να ζήσουν στις πόλεις, αιτίες που μπορούν να ισχύουν πέρα και πάνω από οποιαδήποτε κρίση. Οι πόλεις είναι ένα σύνολο πραγμάτων: απομνημονεύσεων, επιθυμιών, σημείων μιας γλώσσας οι πόλεις είναι τόποι ανταλλαγών όπως εξηγούν όλα τα βιβλία της ιστορίας της οικονομίας, αλλά οι ανταλλαγές αυτές δεν είναι μονάχα ανταλλαγές εμπορευμάτων, είναι και ανταλλαγές λέξεων, πόθων, αναμνήσεων». Ι.Κ., Οι αόρατες πόλεις, Χάννα Άρεντ (πολιτική επιστήμονας, φιλόσοφος, Λίντεν, Γερμανία) Με τον όρο vita active θέλω να ορίσω τρεις θεμελιώδεις ανθρώπινες δραστηριότητες: τον μόχθο, την εργασία και την πράξη. Είναι θεμελιώδεις, διότι κάθε μια απ αυτές αντιστοιχεί σ έναν από τους βασικούς όρους, υπό τους οποίους έχει δοθεί η ζωή στον άνθρωπο πάνω στη γη. Ο μόχθος είναι η δραστηριότητα, η οποία αντιστοιχεί στη βιολογική λειτουργία του ανθρώπινου σώματος, που η αυθόρμητη ανάπτυξή του, ο μεταβολισμός του και η τελική φθορά του συνδέονται με τις ζωτικές ανάγκες, όσες παράγονται και ικανοποιούνται μέσα στη διαδικασία της ζωής από τον μόχθο. Η ανθρώπινη προϋπόθεση του μόχθου είναι η ίδια η ζωή. Η εργασία είναι η δραστηριότητα, η οποία αντιστοιχεί στον μη φυσικό χαρακτήρα της ανθρώπινης ύπαρξης, που δεν ενσωματώνεται στον αέναα επαναλαμβανόμενο ζωικό κύκλο του είδους και που η θνητότητά της δεν αντισταθμίζεται από την αιωνιότητα αυτού του κύκλου. Η εργασία παρέχει έναν «τεχνητό» κόσμο πραγμάτων που διαφέρουν σαφώς από το φυσικό περιβάλλον. Μέσα στα όρια αυτού του κόσμου στεγάζεται κάθε ατομική ζωή, ενώ ο ίδιος τούτος κόσμος κατασκευάζεται με σκοπό να ζήσει περισσότερο από κάθε άτομο και να τα υπερβεί όλα. Η ανθρώπινη προϋπόθεση της εργασίας είναι η εγκοσμιότητα. Η πράξη, η μόνη δραστηριότητα που επιτελείται άμεσα μεταξύ ανθρώπων χωρίς να μεσολαβούν τα πράγματα ή η ύλη, αντιστοιχεί στον ανθρώπινο όρο του πλήθους, στο γεγονός πως οι άνθρωποι, και όχι ο Άνθρωπος, ζούνε πάνω στη γη και κατοικούνε τον κόσμο. Μολονότι όλες οι πλευρές της ανθρώπινης κατάστασης συνδέονται κατά κάποιον τρόπο με την πολιτική, το πλήθος είναι η κατ εξοχήν προϋπόθεση όχι απλώς η condition sine qua non, αλλά η condition per quam κάθε πολιτικής ζωής. ( ) Το πλήθος είναι η προϋπόθεση της ανθρώπινης πράξης, διότι είμαστε όλοι ίδιοι, δηλαδή ανθρώπινοι, αλλά έτσι που κανείς να μην είναι ποτέ ίδιος με κανέναν άλλο απ όσους έζησαν, ζουν ή θα ζήσουν. Χ.Α., Η ανθρώπινη κατάσταση (Vita Activa), 1958

11 Τζόρτζιο Αγκάμπεν (φιλόσοφος, Ρώμη) Αν η μηχανή είναι διπλή, χρειάζεται ένας τρίτος όρος. Και αυτό νομίζω ότι ισχύει παντού, όχι μόνο στην πολιτική: η ίδια η κουλτούρα, η φιλοσοφία της Δύσης, βαδίζει πάντοτε με διχοτομίες. Ακόμα και στην οντολογία: νόημα ύπαρξη στην πολιτική: βασιλεία κυβέρνηση, κανόνες εξαίρεση, συντακτική εξουσία συντεταγμένη εξουσία, πάντα συντακτική εξουσία. Πάντοτε ζεύγη. Πάντοτε ζεύγη. Και το αποτέλεσμα είναι ότι οι άνθρωποι αντιπαραθέτουν τους δύο πόλους: όταν ο ένας πόλος γίνεται τυραννικός, στηρίζονται στον άλλο για να αντιπαλέψουν τον πρώτο. Από άποψη τακτικής μπορεί να είναι πολύ χρήσιμο, στρατηγικά όμως είναι τελικά στείρο. Αυτό που πρέπει είναι να απενεργοποιήσουμε τη μηχανή και στους δύο πόλους της και να δούμε μήπως κάτι τρίτο εμφανιστεί, μήπως κάτι καινούργιο ξεπηδήσει με αυτή την αναστολή.( ) Μερικές φορές είναι παραλυτικό το να σκεφτόμαστε ότι, μπροστά σε ένα δίλημμα, για να απαντήσουμε σε ένα φαινόμενο, πρέπει να βρούμε ένα άλλο πράγμα της ίδιας τάξης. Ίσως πρώτα πρέπει να μάθουμε να απενεργοποιούμε αυτό που βρίσκεται απέναντί μας, και μόνο μετά απ αυτό θα καταστεί δυνατή μια άλλη χρήση του πράγματος. Ας πάρουμε ένα παράδειγμα που μου φαίνεται πάντοτε πολύ σαφές. Τι είναι ένα ποίημα; Ένα ποίημα είναι ένας λόγος, είναι ένα γλωσσικό φαινόμενο, αναμφίβολα συμβαίνει μέσα στη γλώσσα, δεν κείται πέραν της γλώσσας. Τι συμβαίνει όμως σε ένα ποίημα; Βλέπουμε ότι η συνήθης χρήση της γλώσσας ως εργαλείο επικοινωνίας απενεργοποιείται, καθίσταται αδρανής, και από τη στιγμή αυτή μια άλλη χρήση της γλώσσας γίνεται δυνατή. Αυτό σημαίνει ποίηση. Και συμβαίνει ταυτόχρονα: κατά την ίδια έννοια που απενεργοποιούμε τους συνήθεις κώδικες, την ομαλή χρήση της γλώσσας, καθιστούμε δυνατή μια άλλη χρήση. Τ.Α., Συνέντευξη, 2011 Ζίγκμουντ Μπάουμαν (Κοινωνιολόγος, φιλόσοφος, Πόζναν, Πολωνία) Όποιες αλλαγές κι αν έχουν υποστεί οι πόλεις στο διάβα της ιστορίας τους, ένα γνώρισμα παραμένει σταθερό: οι πόλεις είναι χώροι όπου άγνωστοι διαμένουν και κινούνται σε στενή εγγύτητα μεταξύ τους. Η πανταχού παρουσία αγνώστων, συνεχώς ορατών και σε απόσταση επαφής, εισάγει μεγάλη δόση διαρκούς αβεβαιότητας στις βιοτικές επιδιώξεις των κατοίκων των μεγαλουπόλεων αυτή η παρουσία είναι μια πλούσια κι αστείρευτη πηγή ανησυχίας και μιας επιθετικότητας η οποία αν και συνήθως τελεί σε αδράνεια, κατά καιρούς εκρήγνυται. Οι ξένοι παρέχουν επίσης μια βολική πρόχειρη διέξοδο στον έμφυτο φόβο μας για το άγνωστο, το αβέβαιο και το απρόβλεπτο. Απομακρύνοντας τους ξένους από τα σπίτια και τους δρόμους μας, το φοβερό φάντασμα της αβεβαιότητας ξορκίζεται, έστω για μια στιγμή: το ομοίωμα του φρικιαστικού τέρατος της ανασφάλειας καίγεται. Ωστόσο, παρά τους εξορκισμούς αυτούς, η ρευστή ζωή μας παραμένει φρικιαστικά αλλοπρόσαλλη, απρόβλεπτη κι ιδιαίτερα ανασφαλής η ανακούφιση τείνει να είναι βραχύβια και οι ελπίδες που εναποτίθενται και στα σκληρότερα ακόμη μέτρα συντρίβονται ευθύς μόλις δημιουργηθούν. Ένας ξένος είναι, εξ ορισμού, ένα δρων υποκείμενο που παρακινείται από προθέσεις που στην καλύτερη περίπτωση μπορούμε μόνο να μαντέψουμε αλλά για τις οποίες δεν μπορούμε ποτέ να είμαστε βέβαιοι. Σε όλες τις εξισώσεις που σχηματίζουμε όταν σκεπτόμαστε τι να κάνουμε και πώς να συμπεριφερθούμε, ο ξένος παραμένει μια άγνωστη μεταβλητή. Ζ.Μ., Παράπλευρες απώλειες, 2011

12 Λουί Αλτουσέρ (φιλόσοφος, Μπιρμαντρίς, Αλγερία) Οι Λέξεις (έννοιες, κατηγορίες) αποτελούν γνωστικά εργαλεία στους επιστημονικούς και φιλοσοφικούς συλλογισμούς. Μέσα όμως στην πολιτική, ιδεολογική και φιλοσοφική πάλη, οι λέξεις μπορεί να αποτελέσουν επίσης όπλα εκρηκτικά ή να εξελιχτούν σε ηρεμιστικά ή δηλητήριο για το λαό. Η φιλοσοφία, μέχρι τα πιο μακρόσυρτα, θεωρητικά, αφηρημένα και δυσνόητα κείμενά της αγωνίζεται συγχρόνως και για τις λέξεις: ενάντια στις ψεύτικες λέξεις, ενάντια στις διφορούμενες λέξεις, για τις σωστές λέξεις. Αγωνίζεται πάνω στις «αποχρώσεις». Λ.Α., Θέσεις, 1967 Αντώνης Λιάκος (Ιστορικός, Αθήνα) Η Νότια Ευρώπη, ή καλύτερα η ευρωπαϊκή περιφέρεια της Γερμανίας, βρίσκεται μεταξύ σφύρας και άκμονος για να το πω απλά, δεν μπορεί να ανταγωνιστεί ούτε τη Γερμανία ούτε την Κίνα. Δεν μπορείς να καταλάβεις τις διαδοχικές ευρωπαϊκές κρίσεις, με τον όποιο τρόπο παρουσιάζονται, αν δεν τις δεις μέσα στην ευρύτερη αυτή προοπτική που μεταβάλλει την οικονομική, κοινωνική και πολιτική γεωγραφία του κόσμου. Οι διαδοχικές κρίσεις της μιας χώρας μετά την άλλη αλλάζουν την ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική και ενισχύουν το αυτοκρατορικό μοντέλο, είναι αποτέλεσμα και ταυτόχρονα εργαλεία αυτής της αλλαγής της δομής της Ευρώπης. Δεν έχουν όλοι οι Ευρωπαίοι πλέον ίσα νομικά δικαιώματα. Ρευστότητα συνταγματικών δομών, ρευστότητα δικαιωμάτων, κυρίαρχος είναι όποιος θέτει τους κανόνες του παιχνιδιού. Ξεχασμένες πια λέξεις η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και οι προσδοκίες οικονομικής και κοινωνικής σύγκλισης των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Α.Λ., «Το γερμανικό υπερεγώ και η ταύτιση θεραπείας και τιμωρίας» (Βήμα 25/3/2013) Νίκος Πουλαντζάς (πολιτικός επιστήμονας, κοινωνιολόγος, Αθήνα) Η εξουσία συνίσταται σε μια σειρά σχέσεις ανάμεσα στις διάφορες κοινωνικές τάξεις, κατεξοχήν συγκεντρωμένες στο Κράτος που αποτελεί τη συμπύκνωση ενός συσχετισμού δυνάμεων μεταξύ των τάξεων. Το Κράτος δεν είναι ούτε ένα πράγμα εργαλείο που μπορεί κανείς να βάλει χέρι πάνω του, ούτε ένα φρούριο όπου εισδύει κανείς με δούρειους ίππους, ούτε ένα χρηματοκιβώτιο που το ανοίγει κανείς με διάρρηξη: είναι το κέντρο άσκησης της πολιτικής εξουσίας. Ν.Π., Το Κράτος, η Εξουσία, ο Σοσιαλισμός, 1978

13 Χάουαρντ Μπάρκερ (θεατρικός συγγραφέας, ποιητής, σκηνοθέτης, Ντάλγουϊτς) Οι αντιφάσεις αποτελούν πια θέσφατο. Το προσωπικό και το πολιτικό στοιχείο δεν συμβαδίζουν, ο σοσιαλισμός καταδυνάστευσε τόσους όσους απελευθέρωσε, οι μάζες καταπιέζουν και ταυτόχρονα υποφέρουν και το άτομο είναι ταυτόχρονα κανίβαλος της ψυχής και μοναδικό αντικείμενο ελευθερίας. Ανακαλύψεις που έχουμε μετατρέψει σε κοινοτοπίες. Θεωρήσαμε την ποιότητα ως επαναστατική, τις διακρίσεις ανατρεπτικές, τη συναίνεση πνευματική μιζέρια, και είπαμε πως η ιντελιγκέντσια τινάζει τα μυαλά της στον αέρα κωπηλατώντας ανάμεσα στα αποσυντεθειμένα πτώματα των ποπ σταρ και του βίντεο, τα υποστυλώματα της μονεταριστικής τέχνης. Η άνθιση του λαϊκίστικου κράτους, υπό τα χειροκροτήματα της αριστεράς, μέσα σε έναν από τους πιο άθλιους πολιτιστικούς σπασμούς της, μας γυρίζει πίσω στον μεσαίωνα, διδάσκοντάς μας ότι η μόρφωση δεν οδηγεί πουθενά, πως η πανούκλα έρχεται από την άλλη πλευρά του λόφου, από την Ουκρανία ή την Ουαλία, κι ότι το γαμήσι με τους ξένους είναι σαν να παίζεις ζάρια με το θάνατο. Όλες αυτές οι αντιφάσεις στο καλλιτεχνικό επίπεδο μας γεμίζουν ευχαρίστηση, βρίσκουμε σ αυτές ένα είδος ελευθερίας, καθώς ο καινούριος άνθρωπος που θ αποθεωνόταν από τον Μπρεχτ, αποτελεί για μας ανάθεμα, ένας μηχανοκίνητος προλεταριακός κοσμοναύτης, αποτρόπαια ατρόμητος. Το δικό μας πρόβλημα είναι να προσεγγίσουμε, πέρα από τις αντιφάσεις, τον τόπο της τραγωδίας. Αν η νομιμοποιημένη δυσπιστία, που είναι η αντίδρασή μας στην υπερβολικά σχεδιασμένη κοινωνική αποσύνθεση, συνοψίζεται στο ρεφραίν του Άρτσι Μακ Γκρουτ στην αυλή του Ιωσήφ Στάλιν (Power of the dog), τότε στόχος της σοβαρής τέχνης δεν πρέπει να είναι η περιγραφή της διαφθοράς αλλά της συμπαιγνίας, όχι μόνον του αυταρχισμού αλλά της υποταγής. Χ.Μ., Arguments for a theatre, 1993 Τζωρτζ Όργουελ (συγγραφέας, δημοσιογράφος, Βεγγάλη) Σκεφθείτε π.χ. την επανεγκαθίδρυση της δουλείας. Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί πριν από είκοσι χρόνια ότι η δουλεία θα ξαναρχόταν στην Ευρώπη; Λοιπόν, η δουλεία έχει αποκατασταθεί κάτω από τη μύτη μας. Τα στρατόπεδα καταναγκαστικών έργων σ ολόκληρη την Ευρώπη και τη Βόρεια Αφρική, όπου Πολωνοί, Ρώσοι, Εβραίοι και πολιτικοί κρατούμενοι κάθε φυλής μοχθούν φτιάχνοντας δρόμους ή αποξηραίνοντας έλη με αντάλλαγμα ένα πενιχρό συσσίτιο, αυτά είναι καθαρή δουλεία. Το μόνο που μπορεί να πει κανείς είναι ότι η αγοραπωλησία δούλων από ιδιώτες δεν επιτρέπεται ακόμα. Δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι η κατάσταση πραγμάτων θ αλλάξει ενώ θα διαρκεί μια ολοκληρωτικού τύπου κυριαρχία. Δεν αντιλαμβανόμαστε όλες τις συνέπειες γιατί πιστεύουμε με μυστικιστικό τρόπο ότι ένα καθεστώς ιδρυμένο πάνω στη δουλεία πρέπει να καταρρεύσει. Αλλά αξίζει να συγκρίνουμε τη διάρκεια των αρχαίων αυτοκρατοριών με τη δουλεία τους, με αυτή οποιουδήποτε σύγχρονου κράτους. Πολιτισμοί θεμελιωμένοι πάνω στη δουλεία έχουν διαρκέσει μέχρι τέσσερις χιλιετίες. Η λεπτομέρεια που με τρομάζει, όταν σκέφτομαι την αρχαιότητα, είναι ότι εκείνοι οι εκατοντάδες εκατομμύρια δούλοι, που στην πλάτη τους ακουμπούσε ο πολιτισμός για ολόκληρες γενιές, δεν έχουν αφήσει πίσω τους κανένα ίχνος. Τ.Ο., Πεθαίνοντας στην Καταλωνία, 1938

14 Μισέλ Φουκό (δομιστής φιλόσοφος, Πουατιέ) Χωρίς έναν πολιτισμό, που να προσπαθεί να τον καταστρέψει και να τον οικειωθεί, βάρβαρος δεν υπάρχει. Ο βάρβαρος είναι πάντα ο άνθρωπος που καταπατά τα σύνορα κρατών, που εφορμά στα τείχη των πόλεων. Ο βάρβαρος δεν στηρίζεται σε ένα φυσικό υπόβαθρο, στο οποίο ανήκει. Αναδύεται μέσα από ένα πολιτιστικό υπόβαθρο και μόνο, με το οποίο συγκρούεται. Δεν εισέρχεται στην ιστορία συγκροτώντας μια κοινωνία, αλλά εισβάλλοντας, πυρπολώντας και καταστρέφοντας ένα πολιτισμό. Είναι φορέας ενός πράγματος διαφορετικού από την ανταλλαγή, είναι φορέας επιβολής. Ο βάρβαρος θεσπίζει μια εξουσία προκειμένου να πολλαπλασιάσει τη δική του προσωπική δύναμη. Η ελευθερία του βασίζεται στην απολεσθείσα ελευθερία των άλλων. Μ. Φ., Για την υπεράσπιση της Κοινωνίας,

15 Κωνσταντίνος Τσουκαλάς (Κοινωνιολόγος, Αθήνα) Μοιραία θα μετατοπιστούν οι σχέσεις των κατ ιδίαν ανθρώπων με το χώρο. Οι μέχρι πρόσφατα περιχαρακωμένοι και αξιωματικά ομοιογενείς εθνικοί χώροι καλούνται να φιλοξενήσουν ευκαιριακά κινούμενους πληθυσμούς. Οι κατά παράδοσιν αποκλειστικοί ιστορικοί και από καταβολής γηγενείς ένοικοι καλούνται πλέον να συνυπάρχουν, να συναγελάζονται να συγχρωτίζονται και να ανταγωνίζονται με κάθε λογής ορατούς συνάμα και αόρατους περί οικους, άπ οικους, μέτ οικους και αμφί οικους ή ακόμα και με ανοίκειους και ανέστιους περιπλανώμενους άστεγους και αν οικους δίχως ιδιότητες και θέση στον ήλιο. Κ.Τ., Η Επινόηση της Ετερότητας, 2010 Μαξ Χορκχάιμερ (φιλόσοφος, κοινωνιολόγος, Στουτγκάρδη) Τέοντορ Αντόρνο (κοινωνιολόγος, φιλόσοφος, συνθέτης, Φρανκφούρτη) Από τον Άμλετ του Σαίξπηρ οι άνθρωποι ήξεραν ότι η ενότητα της προσωπικότητας δεν ήταν παρά κάτι φαινομενικό. Οι συνθετικά παραγόμενες φυσιογνωμίες δείχνουν ότι οι σημερινοί άνθρωποι έχουν ξεχάσει ότι υπήρχε κάποτε μια ιδέα για το τι μπορεί να ήταν η ανθρώπινη ζωή. Ο αστός, που η ύπαρξή του χωρίζεται στη ζωή της δουλειάς και στην ιδιωτική ζωή, που η ιδιωτική του ζωή χωρίζεται στη διατήρηση της δημόσιας εικόνας του και στην απόκρυφη ζωή του, που η απόκρυφη ζωή του χωρίζεται στη σκυθρωπή σύμπραξη του γάμου και στη πικρή παρηγοριά που δίνει η μοναξιά, που βρίσκεται σε διαμάχη με τον εαυτό του και με τους άλλους, είναι ήδη, δυνάμει, ένας ναζί, γεμάτος ενθουσιασμό και δυσαρέσκεια ή είναι ένας κάτοικος των σύγχρονων πόλεων που αντιλαμβάνεται τη φιλία μόνο «ως κοινωνική επαφή» με ανθρώπους με τους οποίους δεν έχει καμιά πραγματική επαφή. Μ. Χ. Τ.Α., Kulturidustrie, Aufklarung als Massenbetrug,

16 Όσκαρ Ουάιλντ (συγγραφέας, ποιητής, Δουβλίνο) Ένας παγκόσμιος χάρτης του κόσμου που δεν περιλαμβάνει την Ουτοπία δεν αξίζει ούτε για να του ρίξει κανείς μια ματιά, γιατί αφήνει απέξω τη μοναδική χώρα στην οποία η Ανθρωπότητα πάντα αποβιβάζεται. Και όταν η Ανθρωπότητα φτάνει εκεί, ατενίζει και, διακρίνοντας μία καλύτερη χώρα, ανοίγει πανιά. Πρόοδος είναι η πραγμάτωση των Ουτοπιών. Ο.Ο., Η ψυχή του ανθρώπου στον σοσιαλισμό,

17 Βιογραφικά σημειώματα συντελεστών Θοδωρής Αμπαζής Συνθέτης και σκηνοθέτης, καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Πάτρας. Με υποτροφία από το Ίδρυμα «Α. Ωνάσης», σπούδασε σύνθεση και διεύθυνση ορχήστρας και μουσικό θέατρο στη Μουσική Ακαδημία της Ουτρέχτης ( ). Παράλληλα συνεργάστηκε με την Ακαδημία Θεάτρου της Ουτρέχτης σε μουσικοθεατρικές παραγωγές και σεμινάρια ( ). Διδάσκει Υποκριτική Αυτοσχεδιασμό στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών από το Το 2006, του απονεμήθηκε από το Μουσείο Θεάτρου το βραβείο «Δημήτρης Μητρόπουλος» για τη μουσική του στις παραστάσεις Όνειρο και Οι τρεις αδελφές Ut Consecutivum. Από το 2010 έως το 2012 υπήρξε Καλλιτεχνικός Διευθυντής του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καβάλας και από το 2004 έως το 2010 διετέλεσε Ταμίας, Γενικός Γραμματέας και Αντιπρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου της Unesco. Έργα του έχουν παιχτεί σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις και στις Η.Π.Α. από διάφορα μουσικά σύνολα, ενώ έχει συνεργαστεί με χορογράφους, σκηνοθέτες, ποιητές και εικαστικούς καλλιτέχνες. Έχει συνθέσει Όπερα, Ορατόριο, Κοντσέρτο για βιολί και Ορχήστρα, Χορωδιακή μουσική, μουσική δωματίου, ηλεκτρονική μουσική. Σκηνοθετεί από το Αλέκος Αναστασίου Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε ηλεκτρονικά και κινηματογράφο. Από το 1984 εργάζεται στον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Ως διευθυντής φωτογραφίας έχει συνεργαστεί σε ταινίες μεγάλου και μικρού μήκους, πολλές τηλεοπτικές σειρές, για τα κρατικά και ιδιωτικά κανάλια, καθώς και πολλές ενημερωτικές και ψυχαγωγικές εκπομπές και ντοκιμαντέρ. Από το 1990 εργάζεται και στο θέατρο ως σχεδιαστής φωτισμών. Έχει συνεργαστεί σε τετρακόσιες σαράντα θεατρικές παραγωγές, σε παραστάσεις που δόθηκαν σε θέατρα της Αθήνας, από κρατικές και ιδιωτικές σκηνές, και σε φεστιβάλ θεάτρου στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έχει σχεδιάσει φωτισμούς σε ογδόντα παραστάσεις χορού. Συγκλητική Βλαχάκη Γεννήθηκε στην Πάτρα το Απόφοιτος του Τμήματος Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ.. Έχει εργαστεί ως εκπαιδευτικός θεατρικής αγωγής 17

18 σε δημοτικά σχολεία, έχει συνεργαστεί με τα θέατρα Λιθογραφείον και Act και έχει διδάξει σε εργαστήρια θεάτρου. Εργάζεται στο ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Πάτρας. Μάρω Γαλάνη Σπούδασε κίνηση, χορό και θέατρο σε Ελλάδα, Βέλγιο και Βουλγαρία. Πήρε Διδακτορικό (ρυθμό και θέατρο) από την National Academy of Sports & National Academy for Theatre & Film Arts, Sofia. Διδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας και το New Bulgarian University. Έχει συνεργαστεί με τις καλλιτεχνικές και εκπαιδευτικές δομές: Dream theatre, Small Theatre, SWU Blagoevgrad Βουλγαρίας, Mudra School Brussels, Padagogische Akademie des Bundes, Αυστρία, Theatre of Metropolitan University, Manchester και ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Πάτρας. Έχει κάνει επιμέλεια κίνησης και χορογραφίες σε: Trojan Women Ευριπίδη, Wealth Αριστοφάνη, Orfei Argonaftika σε σκηνοθεσίες των L. Petrov, Dreams Theatre Sofia, A. Iliev, Ο χορός του θανάτου σκηνοθεσία Γ. Βόγλη καθώς και intermezzi στα έργα του Μολιέρου Κατά φαντασίαν ασθενής και Αρχοντοχωριάτης σε σκηνοθεσία Π. Παπαϊωάννου. Έχει χορογραφήσει για το Γαλλογερνανικό κανάλι πολιτισμού Αrte το Χαίρε Νύμφα στο ντοκιμαντέρ The champions of Olympia. Χόρεψε και χορογράφησε περισσότερα από εικοσιπέντε έργα με τις ομάδες Sing Belgium, Druzba Bulgaria, Εύτρωτον Σώμα και Studio Ekfrasis a Dance theatre Ensemble σε κείμενα Ευριπίδη, Σαπφούς, Shakespeare, Brecht, Rilke, Plath, Cane, Salome, Nin, Mansour, Χατζηλαζάρου, Πατρίκιου, Δημουλά, Βέλτσου, Λογαρά, Βρεττού, Ζαρκάδη, Δημητριάδη. Νίκος Γιαλελής Γεννήθηκε το 1977 στη Θεσσαλονίκη. Απόφοιτος της Δραματικής Σχολής Βεάκη και του Τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το παρακολούθησε το Εργαστήρι Υποκριτικής και Σκηνοθεσίας της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου. Συνεργάστηκε με το Εθνικό Θέατρο, τα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Βέροιας και Ρόδου, το Θεσσαλικό Θέατρο, το Από Μηχανής Θέατρο, την Ομάδα Μουσικού Θεάτρου Oπera με τους σκηνοθέτες Κ. Ρουγγέρη, Μ. Παπαμιχάλη, Γ. Αρμένη, Β. Παπαβασιλείου, Ε. Μποζά, Α. Τρουπάκη, Σ.Λιβαθινό, Σ. Τσακίρη, Θ. Αμπαζή, Ε. Λυγίζο, Ν. Χατζόπουλο σε έργα των Αισχύλου, Αριστοφάνη, Μολιέρου, Μαριβώ, Ντοστογιέφσκι, Γκόγκολ, Δ. Σωτηρίου, Θερβάντες, Λαμπίς, Γουολς, Γκετς. Έπαιξε στις τηλεοπτικές σειρές Μωβ Ροζ της Μ. Παπαοικονόμου, Λούφα και Παραλλαγή του Ν. Περράκη, Επτά θανάσιμες πεθερές. Από το 2010 εργάζεται στη Γαλλία όπου συμμετείχε στις παραστάσεις Ithaque σε σκηνοθεσία J L. Martinelli και Pays Natal σε σκηνοθεσία Δ. Ντασκα και P M. Poirier. Το 2004 ήταν υποψήφιος για το Βραβείο Χορν για το ρόλο του στην παράσταση Με αφορμή το χιόνι που λιώνει σε σκηνοθεσία Ε. Μποζά. Βασίλης Κόκκαλης Γεννήθηκε στην Πάτρα το Απόφοιτος της Ανωτέρας Σχολής Δραματικής και Υποκριτικής Τέχνης Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν. Συμμετείχε στις παραστάσεις: Μικρός πρίγκιπας, Μια συνάντηση κάπου αλλού και Παρωδύσσεια σε σκηνοθεσία Μίμη Κουγιουμτζή, Όρνιθες και Πέρσες σε σκηνοθεσία Κάρολου Κουν, Ασωτία και αθωότητα και Ένα δέντρο που το έλεγαν Νικόλα σε σκηνοθεσία Δημήτρη Ποταμίτη. Επίσης, συνεργάστηκε με το Θέατρο Έρευνας ως βοηθός σκηνοθέτη πλάι στον Δημήτρη Ποταμίτη. Αγγελική Κουστένη Γεννήθηκε στη Πάτρα. Είναι πτυχιούχος του τμήματος θεατρικών σπουδών της σχολής Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών (1999) Έχει διδάξει θεατρικό παιχνίδι και κουκλοθέατρο σε δημόσια ΙΕΚ, σε ιδιωτικά ΚΕΚ και πολιτισμική και αισθητική αγωγή στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Πύργου. Είναι εκπαιδευτικός θεατρικής αγωγής σε δημοτικά σχολεία της Διεύθυνσης πρωτοβάθμιας εκ- 18

19 παίδευσης Ν. Αχαΐας. Έχει εργαστεί στο θέατρο ως βοηθός σκηνοθέτη, σε παραστάσεις για παιδιά και ενήλικες, στη θεατρική σκηνή του πολυχώρου Πολιτεία, σε σκηνοθεσία Σπύρου Κουβαρδά. Κέννυ Μακ Λέλλαν Αποφοίτησε από την Σχολή Καλών Τεχνών της Γλασκώβης. Σπούδασε σκηνογραφία στο Μotley School of Theatre Design, όπου τιμήθηκε με το Linbury Prize for Theatre Design. Έχει συνεργαστεί με τα Φεστιβάλ Αθηνών, Εδιμβούργου, Βρυξελλών, Βιέννης, Βαρσοβίας, Κολωνίας, Παρισιού και έχει σκηνογραφήσει παραγωγές που περιόδευσαν σε μεγάλα φεστιβάλ στην Ευρώπη, Αμερική και Ασία. Συνεργάστηκε, μεταξύ άλλων, με τα θέατρα: The Royal Shakespeare Company, The Royal Court, The Traverse Theatre, The Wexford Festival Opera, Opera De Montpellier, The New Israeli Opera. Στην Ελλάδα, με το Εθνικό Θέατρο, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, την Εθνική Λυρική Σκηνή, το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Πάτρας, το Theseum Ensemble, και με τα χοροθέατρα Οκτάνα, Sine Qua Non, Ομάδα Χορού Πέρσας Σταματοπούλου, Finger Six κ.ά. Στο Θέατρο δούλεψε με σκηνοθέτες όπως: Danny Boyle, Roger Michell, Μιχαήλ Μαρμαρινός, Ρούλα Πατεράκη, Κωνσταντίνος Ρήγος, Πέτρος Σεβαστίκογλου, Γιάννης Ιορδανίδης, Έλλη Παπακωνσταντίνου, Γιάννης Τσορτέκης, Nikita Milivojevic, Cezaris Grauzinis κ.ά. Στον Κινηματογράφο επιμελήθηκε σκηνογραφικά τις ταινίες μεγάλου μήκους Είναι ο Θεός μάγειρας, Αθανασία και την Αμερικανική παραγωγή Arcadia lost, τις ταινίες μικρού μήκους Tugo Tugo, Φωταγωγός (Βραβείο σκηνογραφίας στο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας), Εκκρεμές και Υγραέριο, καθώς και διαφημιστικές ταινίες. Ελένη Μποζά Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε θέατρο στη Δραματική Σχολή του Θεατρικού Οργανισμού Μορφές ΕΜΠΡΟΣ. Εν συνεχεία, παρακολούθησε το τριετές Εργαστήρι Υποκριτικής και Σκηνοθεσίας της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου υπό τη διεύθυνση του Στάθη Λιβαθινού, από όπου αποφοίτησε το Το 2007 τιμήθηκε με το βραβείο «Ελευθερία Σαπουντζή». Έχει σκηνοθετήσει τις παραστάσεις: Με αφορμή το χιόνι που λιώνει: Διασκευή στις Σημειώσεις από το Υπόγειο του Φ.Μ. Ντοστογιέβσκι, Εθνικό Θέατρο Πειραματική Σκηνή , Nameless: Διασκευή στην Ηλέκτρα του Σοφοκλή, Μ.Ν.Τ. (Εθνικό Θέατρο των Σκοπίων) , Μαμ του Σάκη Σερέφα, Θέατρο του Νότου, Θέατρο Αμόρε 2006, Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ του Έντουαρντ Άλμπυ, Θέατρο Μεταξουργείο , Οι μικροί μελαγχολικοί του Φαμπρίς Μελκιό, Σύγχρονη Θεατρική Σκηνή, Θέατρο Άλμα 2007, Οι παίκτες του Νικολάι Γκόγκολ, Εθνικό Θέατρο Πειραματική Σκηνή, Από Μηχανής Θέατρο 2008, Δεν πληρώνω: Διασκευή στο Δεν πληρώνω, δεν πληρώνω του Ντάριο Φο, ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Λάρισας, Μύλος , Indian Summer της Λούσυ Μόρις, Arctos Productions, Θέατρο Altera Pars 2009, Κυριακή πρωί του Δημήτρη Γκενεράλη μονόπρακτο στη σπονδυλωτή παράσταση Έξοδος, Θέατρο Συνεργείο 2010, Σόλο Ντουέτο του Τομ Κεπίνσκι, Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας 2010, και Ιουλιέττα του Άκη Δήμου, ΔΗ.ΠΕ. ΘΕ. Καβάλας, 2011, Έρως Ήρως του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καβάλας για το φεστιβάλ Φιλίππων του 2011, Μελίσσια του Αλέξη Σταμάτη στο πλαίσιο «Αναγνώσεις» του Εθνικού Θεάτρου, Μιλτιάδης Νίκας Γεννήθηκε στην Πάτρα το Σπούδασε Θέατρο στην Ανωτέρα Σχολή Δραματικής Τέχνης Γ. Κιμούλη και τον Θεατρικό Οργανισμό «ΕΣΤΙΑ» του Γιάννη Ρήγα. Από το 2006 παραδίδει μαθήματα θεάτρου σε ερασιτέχνες. Συμμετέχει στο πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Πατρών «Εκπαίδευση Παιδιών Ρομά». Ιδρυτικό μέλος της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας ΣΠΙΝΘΗΡΑΣ. Στο θέατρο συμμετείχε στις παραστάσεις: Χιλιαεννιακόσια, Ο Άρντεν από το Φέβερσαμ και Τσεχωφιάδα σε σκηνοθεσία Γιάννη Ρήγα, Ν. Εγγονόπουλος σε σκη- 19

20 νοθεσία Γιάννη Κακλέα, Festen Oικογενειακή γιορτή σε σκηνοθεσία Αλίκης Δανέζη Κνούτσεν, Νύχτες σε σκηνοθεσία Βάννας Πεφάνη, Ενοικιάζεται παππούς international και 1950 gr. σε σκηνοθεσία Φωτεινής Παπαδόδημα, Το τέλος μιας σχέσης σε σκηνοθεσία Σωτήρη Καραμεσίνη, Ορχήστρα σε σκηνοθεσία Ταμίλλας Κουλίεβα, Κοριολανός σε σκηνοθεσία Robert Sturua, Άμλετ σε σκηνοθεσία Andrew Visnevski. Σκηνοθέτησε τις παραστάσεις: Μέρα ή νύχτα, Ο συμβολαιογράφος, Θα σου χαρίσω μια λέξη, Το έκτο πάτωμα, Κόμιτακς, Ένα θέατρο όνειρο, 9 σταγόνες, Quel grand Gargadua. Στον κινηματογράφο συμμετείχε στις ταινίες: Ο παράδεισος και Η κληρονόμος σε σκηνοθεσία Παναγιώτη Φαφούτη, Και αύριο μέρα είναι σε σκηνοθεσία Δώρας Μασκλαβάνου. Έχει παίξει σε πολλές τηλεοπτικές σειρές. Γιώργος Παπαστεφάνου Γεννήθηκε στην Αθήνα το Σπούδασε στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πατρών και είναι τελειόφοιτος του Μεταπτυχιακού Προγράμματος για το Αρχαίο Θέατρο στο ίδιο τμήμα. Εργάστηκε ως εκπαιδευτικός και συνεργάστηκε με το ΔΗ.ΠΕ. ΘΕ. Πάτρας. Ως μέλος της πειραματικής ομάδας Equus έχει σκηνοθετήσει: Given Time (σκηνική δράση με video art), Morning Crisis (σκηνικός διάλογος της Φιορέλας Μαστρόκαλου με τεχνική εικόνας) και Περιμένοντας τον Νόμο (μονολογική σκηνική τελετουργία του ίδιου). Έχει δημοσιεύσει ποίηση. Γιώργος Ρούφας Απόφοιτος του Θεατρικού Οργανισμού Μορφές το 2000 με καθηγητές τους Δημήτρη Καταλειφό, Αμαλία Μουτούση, Τάσο Μπαντή και Ράνια Οικονομίδου. Έχει διδάξει πυγμαχία. Συμμετείχε σε παραστάσεις νεώτερου, κλασσικού, ελληνικού και ξένου δραματολογίου τόσο σε κρατικές σκηνές όσο και στο ελεύθερο θέατρο. Έχει συνεργαστεί με τους σκηνοθέτες: Θύμιο Καρακατσάνη, Ιεροκλή Μιχαηλίδη, Ρόμπερτ Στούρουα, Γιάννη Ιορδανίδη, Κωνσταντίνο Αρβανιτάκη, Χριστίνα Χατζηβασιλείου, Πέρη Μιχαηλίδη, Τάσο Ράτζο, Μαίρη Τσούτη και Κώστα Κλάγκο. Σκηνοθέτησε για πρώτη φορά στο Κ.Θ.Β.Ε. το έργο Chatroom το Στο θέατρο, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση έχει παίξει τα παρακάτω επαγγέλματα: τον φοιτητή μαθηματικού, τον πρέσβη των Λακεδαιμονίων, τον κήρυκα, τον υπηρέτη, τον ταξιτζή, τον μαθητή, τον φοιτητή νομικής, τον δικηγόρο, τον ζωγράφο, τον προγραμματιστή, τον δάσκαλο, τον αστυνόμο, τον μαθηματικό, το βασιλόπουλο, το γέρο βασιλιά, το μάγειρα, το δημοσιογράφο, το δικαστή, τον κυβερνήτη, τον γιατρό, τον αφηγητή. Παναγιώτης Σκούρας Γεννήθηκε στη Πάτρα. Αποφοίτησε από το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Πάτρας, τελείωσε τις Μεταπτυχιακές σπουδές του στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Αθήνας και ειδικότερα στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών και Νεότερης Ιστορίας με θέμα το Νεοελληνικό θέατρο, και είναι υποψήφιος διδάκτορας στο ίδιο τμήμα με ερευνητικό αντικείμενο το Πολιτικό θέατρο. Συμμετείχε σε ομαδικές και ατομικές εκθέσεις ζωγραφικής και κεραμικής, ενώ παράλληλα έχει ασχοληθεί με την συγγραφή, δραματουργική επεξεργασία και σκηνογραφία θεατρικών έργων. Δρόσος Σκώτης Γεννήθηκε το Μάρτιο του 1973 στην Αθήνα. Τελείωσε το Ε.Π.Λ. Ηλιούπολης με ειδικότητα στους Η/Υ. Μετά από δέκα χρόνια ερασιτεχνικού θεάτρου, αποφοίτησε από τη ανώτερη δραματική σχολή «ΑΡΧΗ» το έτος Έχει συνεργαστεί ως επαγγελματίας ηθοποιός και χορευτής με ομάδες χορού όπως Χορευτές, Ακίν, Εννιάμορφο, Π. Σταματοπούλου, κ.α. Συμμετείχε στις παραστάσεις 2 και Μέσα του Δημήτρη Παπαιωάννου στο Παλλάς. Έχει εμφανιστεί σε μεγάλα φεστιβάλ χορού σε Αθήνα, Μόσχα και Πράγα. Στον κινηματογράφο έχει παίξει σε ταινίες μεγάλου μήκους όπως Η κληρονόμος, Το κακό στην εποχή των ηρώων, Bang Bank, Straight story, Θα το μετανιώσεις, Γαμήλιο πάρτυ, κ.α. όπως και σε μικρού μήκους βραβευμένες σε Ελλάδα και εξωτερικό. 20

21 ΔΗΜΟΣ ΠΑΤΡΕΩΝ MUNICIPALITY OF PATRAS ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΠΑΤΡΑΣ MUNICIPAL AND REGIONAL THEATRE OF PATRAS Δήμαρχος Πατρέων Γιάννης Δημαράς Mayor of Patras Giannis Dimaras Διοικητικό Συμβούλιο BOARD OF MANAGEMENT Πρόεδρος Αθηνά Πατρώνη Αντιπρόεδρος Μαριάννα Σταματιάδου Μέλη Χαριτίνη Καρλιαύτη Νίκος Μακρής Γιάννης Παππάς Αλέξης Σκαρμέας Έλλη Περπερίδου Κωνσταντίνος Τρίγγος Πέτρος Ψωμάς Καλλιτεχνικός Διευθυντής Θοδωρής Αμπαζής President Athina Patroni Vice President Marianna Stamatiadou Members Haritini Karliafti Nikos Makris Giannis Pappas Alexis Skarmeas Ellie Perperidou Konstantinos Triggos Petros Psomas Artistic Director Theodore Abazis ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Πάτρας Όθωνος Αμαλίας 6 Τ.Θ. 1297, Πάτρα Τηλ.: , Fax: theat-pat@otenet.gr CONTACT INFO Othonos Amalias 6, PO Box 1297, Patras Tel.: , Fax: theat-pat@otenet.gr Το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Πάτρας επιχορηγείται από το Δήμο Πατρέων και το ΥΠ.ΠΟ.Τ. The MUNICIPAL & Regional Theatre of Patras is FUNDED by the Municipality of Patras and the Ministry Of Culture 21

22 22

23 Patras-Bari Truck driver for example Direction: Eleni Boza Dramaturgs: Eleni Boza Sygklitiki Vlachaki Aggeliki Kousteni Giorgos Papastefanou Panagiotis Skouras Set and costumes: Kenny MacLellan Music: Theodore Abazis Movement: Maro Galani Lighting: Alekos Anastasiou Assistant director: Giorgos Papastefanou Cast: Vasilis Kokkalis Miltiadis Nikas Giorgos Roufas Drosos Skotis Nikos Yalelis Photos by: Vasilis Zoudiaris Set construction: Panagiotis Lazaridis & Co. Stage engineers: Kostas Matheou Giorgos Sarras Lights operator: Nikos Sotiropoulos Sound enginner: Sakis Koutsoukos Props master: Takis Voutos Electrician: Michalis Pefanis Special thanks to the director Eleana Tsihli for her valuable help during the rehearsals. In the performance we used parts of: Bertolt Brecht, Fernando Pessoa, Marie-Bernard Koltés, Panagiotis Skouras, Heiner Müller, Italo Calvino, Jazra Khaleed, Zygmunt Bauman, Katerina Gogou, Mimika Kranaki, Erich Maria Remarque First performance: Friday, 19 April, 2013 The Apollo Theatre, Patras 23

24

25 Both Theater and Democracy were born under the same circumstances. They were born to defend the ability of a society to confront itself and to see things of the human condition from a distance, in order to choose the next step responsibly. In this particular period of human history we live, a theatrical performance can only be targeted to converse with the present through its thematic and process implementation. Everyone who worked on this artistic result, worked to achieve a performance that is confronting to our time. An era which inclines towards both absolute and critical thought. Human civilization though, evolved as a nuclear need of the human species, just to sharpen critical thought, to have the right to ask for all that is happening around you, and therefore within you, in a poetic manner. Many people were involved in the creative process. Each of them had an essential contribution to the preparation s landscape. After successive trips from Patras to Bari, have emerged fragments from biographies of people with specific job title truck drivers often crossing Europe collaborated with the group of dramaturgs who worked voluntarily. Those fragments were linked to European literature pieces, in order to create a dramatic material that can meet the basic question that citizens across Europe share this period: Why is there a destruction of the European identity and what that might mean for the labor rights of the citizens? The actors focused on this dramatic axis, even before the rehearsals had started. They had continuous workshops so as to create a common code of acting, offering in their turn their own material on the topic. Eleni Boza

26 Patras-Bari. Truck driver for example The theatre is equipped not only with the tools of its art, but also with its sociological, anthropological, philosophical and historical luggage. It tracks and captures the relation of certain behaviors with the deep structures of a collective regulated authority. The capture concerns us like the architectural plans of the relation between the authorities and the socioeconomical acts of groups, not to give answers but poses questions, in a transitional era, when Europe sets its boundaries in relation to the money markets. Firstly the Greeks and then the European citizens live in conditions of an undeclared war. The financial dissolution of the society is the obvious side of a catastrophe while the hidden sides,both political and cultural, are equally painful. In a war someone chooses sides, not because s/he knows the outcome but because s/he believes in the values of the side which s/he chooses. These values should be clear. Art has offered an adventurous journey, for many centuries up today which does not develop lineally but changeably. During this difficult journey of man through time,the imprints do not follow a developing regularity,they do not start in a specific moment,but by they tend to fade as time goes by. Theatre does not only choose temporal categories with which it dissects time, 26

27 highlighting the circular, not the straightforward course of man in History. Avoiding the easy references, tries to locate the different socio-economical layers which are covered under the structure of the strict control of the political life. The main question posed, regards those authority relations under which man, either raises like a free citizen or submerges amenable as an object without any value. The answers concerning the above question are sought on the basis of the localization of the origins of the paternalistic structure of the authority, which produced a despotic and strictly controlling system of life, namely mentalities and behaviors of nomads. Their removals seek financial resources, in order to ensure their survival. They also demand certain rules for the fundamental needs of life, so that controversy and subversion of the authority is prevented. The truck drivers, an example of contemporary nomads, potentially convey a myth which exceeds any reality. The rigorous rules of the function of the this group, have been a synonym to ind ependence,transportation,escapism and freedom in the limits of violation for many decades. Originating mainly from the lower classes of their countries, they formed their own culture with special communication and identification codes in all lengths and widths of Europe. Patras as well as Bari are port-gates to and from Europe. The sea voyage is the break of this particular race, which does not have the perspective of a tourist but of a lonely anti-kavafian traveler, who is not interested in the voyage but in destination and in the material benefits as well. The specific voyage between the two ports, forms the break of the continuous transit, however the motion always exists and it is reminded by the noise of the ship s engines. The truck drivers bear in mind imprinted roadmaps of older routes,where the boundaries of nations are recorded and the financial benefits of the exchange acts from country to country are proven. By the introduction of the common currency, the border lines fade under the commands of the financial centers and the road maps seem to be naked from their fixed financial landmarks. Thus, the course of human life does not obey to prescribed rules anymore. The European policy concerning transportation, leads to the limitation of transport by trucks, promoting alternative means,such as the use of railways. The big international transport companies seem to be the only ones which can bear the financial decline, by the ongoing pressure towards the truck drivers in order to reduce the transport time. In addition, they increase the working hours, while they make reductions in salary. The massive removal of population, in the form of migration, from the poverty stricken countries, due to the european policy, but also poverty and insecurity in the European continent itself, the uprisings in the Middle East, African and Asia, are phenomena which both Europe and Greece simply observe. Europe became a place without geographical consciousness, without awareness of institutions and of the rights of European territories. But it adopted a conscious- 27

28 ness of an international super geographical and above all territories race. The only obstacles for it are the uncivilized natives worldwide. In the twentieth century, Greek economic immigrants, moved to Europe, America and Australia through the only and standard exit gate, which was the port of Patras. Since the early twenty first century economic immigrants and political refugees from Asia and Africa migrate to Central Europe through Patras. The ports of Patras and Bari while in the past were places full of life and movement in the center of economic and market activity, they displaced geographically to the ends, in order to be converted to dead restricted zones of high surveillance and security controls, so as to prevent the illegal transportation. The truck drivers sometimes become the victims of this situation as human watchers who prevent the immigrants from the journey to the European dream. Some other times undertake the role of the pirate transporter of souls and smuggling goods, but more specifically the soul transporter (note,that in many cases the trucks are converted into the last habitat of the impoverished immigrants), putting in danger even their freedom in the name of easy wealth. invade,speculate,wash away illegal money and distract wealth,while on the other hand the truck drivers move as ragged nomads in invisible cities, in unknown roads full of uncertainty and continuous poverty. They follow the common fate of other professions,accepting the collective immersion in the purgatory of the system. All of them should accept, without objections, the collective responsibility, paying for the mistakes, the omissions and the financial concessions of the politicians. Is there a new generation of questioning the unfair and rooted universal rules, in the horizon? Eventually, a new generation appears in this foreground, when something new is born, which comes to resist over time,to subvert the status via the real action of any community, after free,serious and deep thought. The era that every generation sorted out open accounts with the time and the automotion from life to death by a design, is blown over forever. Panagiotis Skouras The truck driver consists one of the many examples of professions which by force experience the current crisis. It seems that the rules of the game,have changed: from the one hand the global financial investors can act in a without limits deserted landscape,where they 28

29 Biographies Theodore Abazis He is the Artistic Director of the Municipal and Regional Theatre of Patras. With a scholarship from the Onassis Foundation, he studied composition and orchestral conducting at the Conservatory of Music in Utrecht ( ). He collaborated with the Theatre Academy of Utrecht in music theater productions and workshops ( ). In 2006, he was awarded the Theatre Museum Award Dimitris Mitropoulos for his musical performances Dream and The Three Sisters-Ut Consecutivum. From 2004 to 2010 he served as Treasurer, Secretary and Vice President of the Hellenic Centre of the International Theatre Institute of Unesco. From 2010 to 2012 he was the artistic director at the Municipal and Regional Theatre of Kavala. His works have been played in many European cities by various ensembles, and has collaborated with choreographers, filmmakers, poets and artists. He has composed Opera, Oratorio, Concert for violin and Orchestra, Choir music, Chamber music and electronic music. Alekos Anastasiou He was born in Athens. He studied electronics and cinema. Since 1984 he has been working in cinema and television. As director of photography, he has collaborated in both feature films and short length films, many television serials, for both state and private channels, as well as in many talk shows and documentaries. Since 1990 he has also been working as theatrical lighting designer. He has collaborated in 440 theatrical productions, which were given in both state and private theatres all over Athens, as well in festivals, in Greece and abroad. He has also made lightning designs for 80 dance performances. Eleni Boza She was born in Athens. She studied drama at the Empros Theatre-Drama School. Then, she attended the three-year postgraduate acting and directing workshop of the National Theatre Experimental Stage under the direction of Stathis Livathinos, she graduated in In 2007 she won the prize Eleftheria Sapountzi. She has directed the plays: On the occasion of the snow melts: Notes from the Basement by Fyodor Mikhailovich Dostoevsky, National Theatre- Experimental Stage , Nameless: Adaptation form Electra, Sophocles, MNT (National Theatre of Skopje) , Mam by Sakis Serefas, Notos Theatre Company, Theatre Amore 2006, Who s afraid of Virginia Woolf? by Edward Albee, Theatre Metaksourgio , The melancholy Small, by Fabrice Melquiot, Contemporary Theatre, Theatre Alma 2007, Players by Nikolai Gogol, National Theatre Experimental Stage, Ex Machina Theatre 2008, Can t pay? Won t pay! by Dario Fo, Regional Theatre of Larissa, Milos (Thessalian Theatre), Indian summer by Lucy Maurice, Arctos Productions, Theatre Altera Pars 2009, Saturday morning by Dimitris Generalis, Theatre Synergyo, 2010, Duet for One by Tom Kempinski, Kefallinias Street Theatre, 2010, And Juliet by Akis Dimou, Municipal and Regional Theatre of Kavala, 2011, Love-Hero by Alexandros Papadiamantis, Regional Theatre of Kavala for the Filippon Festival, 2011, Melissia by Alexis Stamatis, National Theatre as part of the Readings, Maro Galani She studied movement, dance and theatre in Greece, Belgium and Bulgaria. Got a Doctorate (rhythm and theater) from the National Academy of Sports & National Academy for Theatre & Film Arts, Sofia. She teaches at the University of Patras and the New Bulgarian University. She has collaborated with the artistic and educational structures: Dream theatre, Small Theatre, SWU Blagoevgrad Bulgaria, Mudra School Brussels, Padagogische Akademie des 29