Project Α Λυκείου. Θέµα έρευνας: «Μεσογειακή Vs. Ευρωπαϊκής διατροφής ιατροφικές συνήθειες µοναχών»

Transcript

1 Project Α Λυκείου Θέµα έρευνας: «Μεσογειακή Vs. Ευρωπαϊκής διατροφής ιατροφικές συνήθειες µοναχών» Οµάδαεργασίας: Αθανασοπούλου Νιόβη, Βλάχου Μυρσίνη, Καραβίδα Κατερίνα, Φωτοπούλου Φωτεινή Σχολ. Έτος: ΠΑΤΡΑ

2 Υποθέµατα 1. Μεσογειακή διατροφή 2. ιατροφικές συνήθειες 3. Ήθη και έθιµα διατροφής της Μεσογείου 4. Θρησκευτικές επιρροές στη διατροφή- ιατροφή των µοναχών 5. Συνταγές µαγειρικής

3 Μεσογειακή ιατροφή Η Παραδοσιακή Μεσογειακή ιατροφή, ύστερα από µελέτες στη χώρα µας και αλλού, έχει αποδειχτεί η πιο υγιεινή διατροφή. Η Μεσογειακή διατροφή χαρακτηρίζεται από τις διατροφικές συνήθειες που βρέθηκε ότι είχαν οι κάτοικοι της Κρήτης και της Νότιας Ιταλίας στις αρχές της δεκαετίας του Είναι ξακουστή για τις ευεργετικές της ιδιότητες, καθώς προφυλάσσει από εµφράγµατα του µυοκαρδίου και από διάφορες µορφές καρκίνου, είναιφτωχήσεθερµίδες, τονώνειτονοργανισµόκ.α. Ο τρόπος αυτός διατροφής κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος τα τελευταία χρόνια, καθώς πλήθος µελετών δείχνουν ότι οι κάτοικοι Μεσογειακών περιοχών ζουν περισσότερο, ενώ πολύ σπανιότερα σε σχέση µε τους Αµερικανούς και τους Βορειοευρωπαίους πάσχουν από καρκίνο εντέρου και µαστού ή καρδιακές παθήσεις.

4 Μεσογειακή ιατροφή Τοµενούείναιαπλόκαιστηρίζεταιστηλιτήδιατροφή: χορταρικά, φρούτα, όσπρια, λαχανικά, αγνότυρί, ζυµωτόµαύροψωµί, ωµόελαιόλαδο, ξηροίκαρποί, λίγοσπιτικόκρασίκαιψάρια! Αυτά τα βασικά χαρακτηριστικά της Μεσογειακής διατροφής (ηυψηλήκατανάλωσηφρούτων, λαχανικών και ακόρεστων λιπαρών), προστατεύουν εκτόςτωνάλλων, καιτοδέρµααπότασηµάδιατου χρόνου, δηλαδή τις ρυτίδες. Και σε συνδυασµό µε καθηµερινήσωµατικήάσκηση (π.χ. περπάτηµα, χορός, κλπ) το Μεσογειακό διατροφικό µενού αποτελεί συνταγή για µακροζωία, υγεία και οµορφιά.

5 Ταχαρακτηριστικάτης Αφθονίατροφώνφυτικήςπροέλευσης Ελαιόλαδοωςβασικόέλαιο Καθηµερινή λήψη µικρών ποσοτήτων γαλακτοκοµικών προϊόντων Κατανάλωσηψαριούκαιπουλερικώνσε εβδοµαδιαίαβάση (όχικαθηµερινή) Αυγάτοπολύµέχρι 4 τηνεβδοµάδα Κατανάλωση ζάχαρης σε εβδοµαδιαία βάση (όχι καθηµερινή) "Κόκκινο" κρέας, µόνο λίγες φορές το µήνα Λογική κατανάλωση κρασιού

6 Φυσικήδραστηριότητα Στο επίπεδο που συντηρεί την αίσθηση καθηµερινής υγείας και ευεξίας. Τα βασικά της χαρακτηριστικά απεικονίζονται σχηµατικά µε την αντίστοιχη ιατροφικήπυραµίδα. Πρόκειται για µια γραφική αναπαράσταση των ποσοτήτων των διαφόρων συστατικών της δίαιτας µε τη µορφή πυραµίδας.

7 Ηµεσογειακήδιατροφή«ασπίδα»κατά τουκαρκίνου Οι ερευνητές παρακολούθησαν τις διατροφικές συνήθειες Ελλήνων επί οκτώ χρόνια και βρήκαν ότι η κατανάλωση ελαιόλαδουκαιµόνοαρκείγιαναµειωθείο κίνδυνοςεµφάνισηςκαρκίνουκατά 9%. Αυτή η έρευνα κρίνεται ως η µεγαλύτερη επιστηµονική µελέτη της επίπτωσης των στοιχείων της µεσογειακής δίαιτας στην εµφάνιση κακοήθειας. Η µεσογειακή δίαιτα, όπως επισηµαίνεται στηνεπιστηµονικήεπιθεώρηση British Journal of Cancer περιλαµβάνει την κατανάλωσηπερισσότερωνφρούτων, λαχανικών και δηµητριακών και λιγότερου κόκκινουκρέατος.

8 Ηµεσογειακήδιατροφή«ασπίδα»κατά τουκαρκίνου Η µεσογειακή διατροφή έγινε αντικείµενο έρευνας όταν οι ειδικοί παρατήρησαν ότι οι κάτοικοι χωρών όπως η Ισπανία και η Ελλάδα είχαν χαµηλότερα ποσοστά καρδιακών παθήσεων. Οι µεσογειακοί λαοί καταναλώνουν περισσότερα λαχανικά και ψάρια και λιγότερο κόκκινο κρέας. Ταυτόχρονα µαγειρεύουν µε ελαιόλαδο και πίνουν µέτρια ποσότητα αλκοόλ µέσα στην εβδοµάδα. Ξένοι επιστήµονες τονίζουν ότι δεν υπάρχουν µαγικές τροφές που «νικούν» τον καρκίνο. Αντίθετα η ισορροπηµένη διατροφή ενδεχοµένως αποτελεί το «κλειδί» για την πρόληψη του καρκίνου. Μία άλλη έρευνα υποστηρίζει ότι η κατανάλωση µπρόκολου ενδεχοµένως να αποτελεί «ασπίδα» κατά του καρκίνου του προστάτη ειδικά σε άνδρες που είναι φορείς του γονιδίου GSTM1

9 Οσύγχρονοςτρόποςζωήςκαι διατροφής Οιρυθµοίτηςζωήςσήµεραείναιέντονοικαιτοάγχος είναι µέσα στην καθηµερινότητα µας. Όλοι αναζητούνε µια γρήγορη λύση όταν πεινάνε, είτε βρίσκονται εντός ή εκτός σπιτιού ή γραφείου, έχοντας υιοθετήσει µια fast food συµπεριφορά. Από την µια η προβολή αυτού του τρόπου διατροφής από τα Μέσα Μαζικής Ενηµέρωσης και από την άλλη η έλλειψη επιλογών, υποχρεώνει τους πολλούς να καταφεύγουν σεσνακπλούσιασελιπαρά, ζάχαρηκαιθερµίδες, συνάµα πτωχά σε βιταµίνες, ιχνοστοιχεία και φυτοχηµικές (αντιοξειδωτικές) ουσίες. Επίσης, πολλοί εφαρµόζουνένα, τοπολύδύογεύµατατηνηµέρα, επειδή δεν προλαβαίνουν ή δεν κάνουν υγιεινές επιλογές.

10 Οι σύγχρονοι Έλληνες έχουν µειώσει την κατανάλωση φρούτων, οσπρίων και ελαιόλαδου και έχουν αυξήσει την κατανάλωση κρέατος και τυριού και κατά συνέπεια την πρόσληψη κορεσµένων λιπιδίων. Ακόµα, παρουσιάστηκεαύξηση πρόσληψης κορεσµένων λιπιδίων ζωικής προέλευσης και µείωση στην πρόσληψη µονοακόρεστων λιπαρών οξέων (κυρίως από το ελαιόλαδο), καθώς και δυσµενείς µεταβολές σε διατροφοεξαρτώµενους δείκτες (αύξηση στο επιπολασµό της υπέρτασης, στα επίπεδα χοληστερόλης αίµατος και δείκτη µάζας σώµατος)

11 Άτοµα ηλικίας άνω των 15 ετών δεν καταναλώνουν στον βαθµό που συνιστάται από την πυραµίδα της Μεσογειακής ιατροφής δηµητριακάκαιταπροϊόντατους, λαχανικάκαιφρούτα. Αντίθετα, τρώνε πολύ κόκκινο κρέας και αρκετά περισσότερες πατάτες. Πιο συγκεκριµένα, καταναλώνουµε: 46% λιγότεραδηµητριακά, 60% λιγότεραφρούτα, 70% λιγότεραλαχανικά, 80% περισσότερες πατάτες 34% περισσότερο κόκκινο κρέας από τις συνιστώµενες ποσότητες τηςμεσογειακής ιατροφής.

12 Κρητικήδιατροφή Η γνήσια παραδοσιακή διατροφή των Κρητικών έχει αποτελέσειαντικείµενοέρευνας (π.χ. µελέτη 7 χωρών), από την οποία προκύπτει ότι είναι η υγιεινότερη διατροφή στον κόσµο! Η πιο υγιεινή κουζίνα στον κόσµο, η Μεσογειακή καθώς τα χαρακτηριστικά της «Μεσογειακής διατροφής» σε όλο τους το φάσµα απαντώνται µόνο στο νησί της Κρήτης και σε κανένα άλλο µέρος του κόσµου.

13 Απότιαποτελείται; Η παραδοσιακή Κρητική κουζίνα βασίζεται στην κατανάλωση δηµητριακών, ξηρών καρπών, άγριων χορταρικών, βοτάνων, γαλακτοκοµικών, µελιού, φρούτων, λαχανικών, οσπρίων και κρασιού, µε το κρέας να υπάρχει στο τραπέζι σχετικά σπάνια, ειδικά λόγω των µεγάλων περιόδων νηστείας. Οι Κρητικοί καταναλώνουν µεγάλες ποσότητεςτυριού, γραβιέρας, κεφαλογραβιέρας, κεφαλοτυριού, ανθότυρου, µυζήθρας και στάκας οι οποίες είναι σηµαντικές πηγές ασβεστίου και πρωτεϊνών υψηλής βιολογικής αξίας από αιγοπρόβατα ελευθέρας βοσκής που τρέφονται σχεδόν αποκλειστικά µε άγρια χόρτα και Κρητικά βότανα. Ο βασικός όµως κορµός της Κρητικής δίαιτας δεν είναι άλλο από το θαυµατουργό παρθένο ελαιόλαδο, που χρησιµοποιείται αποκλειστικά ως πηγή λίπους, αποκλείοντας εντελώς τα ζωικά λίπη.

14 Απότιαποτελείται; Το Κρητικό Παξιµάδι έχει αποτελέσει εδώ και πολλούς αιώνες το κυριότερο αρτοσκεύασµα των Κρητικών, καθώς ήταν η ιδανική λύση για την αντικατάσταση του φρέσκου ψωµιού στις φτωχές επαρχίες της Κρήτης. Χαρακτηρίστηκε το ψωµί των αγροτών, των βοσκών και των ναυτικών της Κρήτης επειδή διατηρείται επί µακρόν, χωρίς να αλλοιώνεταιηποιότητάκαιηγεύσητου. Αναφορικά µε την θρεπτική του αξία, το Κρητικό Παξιµάδικαιειδικάταπροϊόνταολικήςάλεσης, όπως οι περιβόητες Κρητικές κριθαροκουλούρες και τα παξιµάδια από κριθάρι και σίκαλη, είναι χαµηλάσελιπαράκαιπλούσιασεφυτικέςίνες, βιταµίνες (κυρίως Ε και του συµπλέγµατος Β) και ιχνοστοιχεία, καθιστώντας τα απαραίτητο συστατικό της καθηµερινής µας διατροφής

15 Παραδοσιακήκυπριακήδίαιτα Ηπαραδοσιακήκυπριακήδίαιτα, τόσο για λόγους οικονοµικούς όσο και λόγω της αφθονίας των φυσικών αγαθών στο νησί, βασιζόταν κυρίως στηνκατανάλωσηλαχανικών, οσπρίων και ζυµαρικών, πάντα µε ψωµί, ενώτοκρέαςαπόζώακαι πουλερικά που εκτρέφανε, σπάνια έφθανε στο τραπέζι, κατά κανόνα σε µέρες γάµων, των µεγάλων γιορτών και όταν ερχόταν ξένος ή υπήρχε στο σπίτι άρρωστος. Στην κυπριακή ύπαιθρο αξιοποιήθηκε διαχρονικά κάθε άγριο ή καλλιεργηµένο φυτό καισεκάθεδυνατόσυνδυασµό.

16 ιατροφικές συνήθειες των µοναχών. Ο ρόλος της νηστείας

17 Βασισµένη σε αγνά υλικά, που διαθέτει σε αφθονία η ελληνική γη, γίνεται ασπίδα για τον καρκίνο και δεκάδες άλλες ασθένειες Οι Αγιορείτες µοναχοί τρώνε τροφές χωρίς συντηρητικά, λίπη και καρυκεύµατα. Κάνουν µικρά γεύµατα σε συγκεκριµένες ώρες της ηµέρας, γυµνάζονται φυσικά µετιςαγροτικέςκαιτιςάλλες καθηµερινές ασχολίες τους και, το κυριότερο, είναιεγκρατείς.

18 Συνάντηση µε τον Πανοσ. Αρχιµανδρίτη π. ΑµβρόσιοΓκουρβέλο Θεολόγο

19 Ποιες είναι οι διατροφικές συνήθειες των µοναχών και γενικότερα των ιερέων; Οι διατροφικές συνήθειες των µοναχών δεν είναι ουσιαστικά διαφορετικές από τις διατροφικές συνήθειες των υπόλοιπων χριστιανών. Οι διατροφικές συνήθειες των χριστιανών διέπονται από τις αρχές της Αγίας Γραφής, της Καινής ιαθήκης, η οποία ήρθε από τον Χριστό για να συµπληρώσει τις διατάξεις περί νηστείας της Παλαιάς ιαθήκης και συµπληρώθηκε µέσα από τους κανόνες των ΑγίωνΠατέρωνκαιτωνΣυνόδων. ΗνηστείατηςΟρθόδοξηςΕκκλησίας, τηςχριστιανικήςθρησκείας, δεν έχει καµία σχέση µε τις Ανατολικές θρησκείες. Βέβαια, ως λογική έχουν πολλά κοινά σηµεία. Για παράδειγµα, εµείς, οι χριστιανοί, δεν καταδικάζουµε καµία τροφή, δεν έχουµε ακάθαρτες ή απαγορευµένες τροφές. Κάποιες τροφές δηλαδή τις αποφεύγουµε, τις λαµβάνουµε κάποιες περιόδους για λόγους ασκήσεως και το κριτήριο διαχωρισµού των τροφών είναι καθαρά θέµα θερµίδων ή θέµα γευστικότητας.

20 Μεβάσηδηλαδήκυρίωςαυτάτακριτήρια, δεντρώµετο κρέας, τοαυγόήτογάλα, προσπαθώνταςδηλαδήνα αποφύγουµε κάποιες τροφές που αρέσουν στους περισσότερους ανθρώπους όχι σε όλους βέβαια και δηµιουργούν µια δυσκολία στην πέψη και λοιπά, διότι η νηστεία συνδυάζεται µε την προσευχή. Εµείς λέµε συνήθως ότι νηστικό αρκούδι δεν χορεύει, οι µοναχοί λένε νηστικό αρκούδι προσεύχεται. ηλαδή, ο άνθρωπος προσεύχεται πιο καλάότανείναιελαφρύτοστοµάχιτου. Τώραγιατους µοναχούς, πρέπειναπούµεότιηνηστείαείναιµιαεντολήτου Θεού µέσα στην Παλαιά ιαθήκη,είναι η πρώτη εντολή του ΘεούστονΑδάµκαιτηνΕύα. Γι αυτό, ομ. Βασίλειοςτην ονοµάζει «συνηλικιώδη» του ανθρώπου, δηλαδή, ότι είναι ίδια ηεντολήτουθεούµετηζωήτουανθρώπου. Εποµένως, η νηστείαείναιγιαόλουςµαςέναγεγονός, µιαάσκησηγιανα γίνουµεκαλύτεροι.

21 Ο µοναχός, λοιπόν, πάει πιο µακριά, κάνει κάποια άλλα πράγµατα, επειδή αγαπάει πολύ τον Χριστό. Πιστεύει, ότι αυτός ο δρόµος τον βοηθάει να πλησιάσει τον Χριστό περισσότερο. Γι αυτό, και στο πλαίσιο αυτό προσπαθεί να κάνει κάτι περισσότερο και στο θέµα της νηστείας, της σωµατικής νηστείας. Το θέµα σας κυρίως είναι η νηστεία των τροφών. Η νηστεία των αµαρτιών είναι άλλο θέµα, η νηστεία των αµαρτιών δεν παύει ποτέ. Ο σκοπός της νηστείας, λέει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστοµος, δεν τελειώνει ποτέ. Η νηστεία τελειώνει. Ας πούµε, για τα Χριστούγεννα θα νηστέψουµε 40 µέρες και η νηστεία θα τελειώσει. Τη σωµατική νηστεία λοιπόν, οι µοναχοί την τηρούν πάντα µε έναν συνεπή τρόπο. Στα µοναστήρια του Αγίου Όρους και σε αρκετά µοναστήρια στην Ελλάδα και στον Ορθόδοξο κόσµο, οι µοναχοί κάνουν µια ιδιαίτερηθυσίαστοθεό, δεντρώνεκρέαςποτέστηζωήτους. Γίνεται σαν µια µορφή θυσίας,όπως δεν παντρεύεται ένας µοναχός, δεν κάνει οικογένεια, όχι γιατί είναι αµαρτία να έχει σύζυγο κ.λ.π., το κάνει σαν µία θυσία στο Θεό, επειδή αγαπάει το ΘεόκαιθέλεινααφιερωθείπιοπολύσεΑυτόν.

22 εντρώνεκρέαςποτέ,ούτετοπάσχα! Έχωκάνει ΠάσχαστοΆγιοΌροςδύοφορές, ωςκληρικός, και φάγαµε µαγειρίτσα µε ψάρι. Ήταν πάρα πολύ ωραία γιατί, είχαν µαγειρέψει µια µαγειρίτσα µε ψάρι και µε διάφορα θαλασσινά και κοµµάτια από ψάρι, έτσι ειδικά τα είχαν µαγειρέψει µε έναν τρόπο που ήταν πραγµατικάωραίο. Καιταπαιδιάταµικράµπορούννανηστέψουν, φυσικά όχι όπως νηστεύουν οι µεγάλοι, ούτε εις βάρος της υγείας και της ανάπτυξης, αλλά είναι µία ωραία δοκιµασία η οποία µας βοηθάει να αισθανόµαστε πιο ελαφριοί, πιο κυριαρχηµένοι στον εαυτόµαςκαιεφόσοντηνσυνδέσουµεµετο πρόσωπο του Χριστού, γιατί αυτό έχει σηµασία, δεν είµαστε χορτοφάγοι, είµαστε χριστιανοί.

23 Σε περιόδους αυστηρής νηστείας των µοναχών, ποια είναι η καθηµερινότητά τους; ΤηΣαρακοστήτρώνεµίαφοράτηνηµέρα, εκτόςαπότοσάββατοκαιτηνκυριακή. Μόνο το Μεγάλο Σάββατο νηστεύουν και το λάδι, όλα τα άλλα Σάββατα και Κυριακές τρώνε τουλάχιστον λάδι. Τις άλλες µέρες τρώνε κανονικά µία φορά την ηµέρα, αλλά και µε βάση τις δυνατότητές τους. ηλαδή ας πούµε, οι ψάλτες την Μεγάλη εβδοµάδα τρώνε περισσότερο, τροφές ειδικές για να µπορούν να αποδώσουν όταν είναι στην εκκλησία 7-8 ώρες την Μεγάλη εβδοµάδα.

24 ΣτοΆγιοΌρος, οιµοναχοίγιατηνηστείαλένετοεξής: «Πρόσεξεµηνπερηφανευτείς, αναρχίσειςναπερηφανεύεσαι, µετάθααρχίσειςναπεινάςκαιδεθαµπορείςνακρατηθείς, θα πας να φας». Κάποιοι που το έχουν βάλει σκοπό λένε: «Θεέ µουβοήθησέµενατοκάνω, νακάνωκαιεγώκάτιγιασένα». Πράγµατιδεναφήνουντονεαυτότουςνασκεφτείεγωιστικά, ότι πέρασε µια µέρα και εγώ δεν έφαγα. Πέρασαν δύο µέρες καιδενήπιατίποτα. ΑυτήείναιηχάρητουΘεού. ΟΘεός βλέπει την δική µας προσπάθεια και έρχεται να την πλαισιώσει, νατηνολοκληρώσει. ΈχουνγίνειέρευνεςµεβάσηταµοναστήριαστηνΚρήτη. Μελέτησαν οι γιατροί, διαιτολόγοι την πορεία της υγείας των µοναχών, τους δείκτες χοληστερίνης και όλα αυτά. Και έτσι από κει βγήκε ότι ο καλύτερος τρόπος διατροφής είναι των µοναστηριών ή των απλών ανθρώπων των νηστειών γιατί αποφεύγουνεκάποιατρόφιµα βλαβεράγιατηνυγείαµας. Ένας άνθρωπος που νηστεύει όλες τις νηστείες της εκκλησίας ουσιαστικά τις µισές µέρες δε τρώει κρέας, δε τρώει ζωικά λιπαράταοποίακάνουνκακόστηνυγείακαιαυτόείναικαλό.

25 Ενδεικτικά σας παραθέτουµε κάποιες αντιπροσωπευτικές συνταγές

26 ΚΑΙ ΜΙΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΗ ΡΕΒΙΘΟΚΕΦΤΕ ΕΣ Υλικά (4-5 µερίδες) : 300 γρ. ρεβίθια 3 σκελίδες σκόρδο µισό µατσάκι µαϊντανός 1 µατσάκι φρέσκα κρεµµυδάκια µαυροπίπερο κύµινο αλάτι γρ. αλεύρι λάδι για το τηγάνισµα

27 Πίτατουβοσκού (Shepherd's Pie) Πίτα του βοσκού είναι αρχικά ένα αγγλικό πιάτο, που γίνεται παραδοσιακά µε αρνίσιο κρέας. Οι Αµερικανοί κάνουν συνήθως πίτατουβοσκούµετοβοδινόκρέας. ΗΆγγλοι (καιαυστραλοίκαι Νεοζηλανδοί), ονοµάζουντοµοσχαρίσιοκρέας "πίταεξοχικόσπίτι". Ονοµάζοντας συµβάσεις καλλιέργειας, αµερικανική εκδοχή της πίτας µας Shepherd είναι ουσιαστικά µια κατσαρόλα, µε επένδυση από µαγειρεµένο κρέας και τα λαχανικά, που ολοκληρώνεται µε ψητές πατάτες και πουρέ. Η αρχική συνταγή προέρχεται από τον Frances Hochschild.