ΘΕΜΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΑΣΤΙΧΑΣ ΧΙΟΥ ΤΟΥ Π.Ι.Ο.Π. ΚΑΙ Η ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΑΣ ΤΗΣ ΜΑΣΤΙΧΑΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΙΑΚΗ ΤΟΥ ΠΡΑΚΤΙΚΗ

Transcript

1 ΘΕΜΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΑΣΤΙΧΑΣ ΧΙΟΥ ΤΟΥ Π.Ι.Ο.Π. ΚΑΙ Η ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΑΣ ΤΗΣ ΜΑΣΤΙΧΑΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΙΑΚΗ ΤΟΥ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΕΣ: ΓΚΟΥΤΣΕΛΑ ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΚΟΝΤΙΔΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΠΙΒΛ. ΚΑΘΗΓ.: κ. ΜΑΧΑ ΝΑΝΤΙΑ ΑΘΗΝΑ 2018

2 Σκοπός της έρευνας Καταγραφή και ανάλυση των εργαλείων που χρησιμοποιήθηκαν για την ανάδειξη της παραγωγικής ιστορίας της καλλιέργειας και της επεξεργασίας της μαστίχας. Καταγραφή των εκθεσιακών πρακτικών του Μουσείου Μαστίχας Χίου Μελέτη των μέσων παρουσίασης της μαστίχας σε σχέση με τις τεχνικές παραγωγής και με τους ανθρώπους

3 Τα μέρη της εργασίας Η εργασία χωρίζεται στο θεωρητικό και στο ερευνητικό μέρος Στο θεωρητικό μέρος εντάσσεται το πρώτο κεφάλαιο. Γίνεται παρουσίαση του ΠΙΟΠ και του ρόλου των θεματικών Μουσείων του στη διατήρηση και καταγραφή των παραδοσιακών τεχνικών Στο ερευνητικό μέρος, το κεφάλαιο δύο είναι αφιερωμένο στο Μουσείο Μαστίχας Στο κεφάλαιο τρία παρουσιάζονται οι θεματικές της έκθεσης Στο τέταρτο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στο έργο της Ένωσης Μαστιχοπαραγωγών Το πέμπτο κεφάλαιο αναφέρεται στην κοινωνικοοικονομική επίδραση των μουσείων του ΠΙΟΠ στις τοπικές κοινωνίες Η εργασία ολοκληρώνεται με τα Συμπεράσματα, τη Βιβλιογραφία και το Παράρτημα.

4 Μεθοδολογία Στα πλαίσια της παρούσας πτυχιακής εργασίας, πραγματοποιήθηκε από τις ερευνήτριες μια περιγραφική έρευνα, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της συνέντευξης με την κα. Καλλινικίδου Άννα Στόχος των ερευνητριών αποτέλεσε η συλλογή δευτερογενών και πρωτογενών δεδομένων, όσον αφορά τη σημασία των μουσείων, της διαχείρισης των θεματικών μουσείων από το ΠΙΟΠ, το τι αντιπροσωπεύει η μαστίχα για την κοινωνία της Χίου και τον ρόλο που διαδραματίζει το Μουσείο Μαστίχας Χίου στα πολιτιστικά δρώμενα της Ελλάδας.

5 Προγραμματισμός εργασίας

6 Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς (Π.Ι.Ο.Π.) Κοινωφελές ίδρυμα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα της Τράπεζας Πειραιώς Λειτουργεί με στόχο τη διάσωση και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας. Σκοπός του ΠΙΟΠ είναι η ανάγκη της συνειδητοποίησης της ελληνικής κοινωνίας, για τη διατήρηση και την προστασία του παραδοσιακού πολιτιστικού χαρακτήρα και του πολιτιστικού περιβάλλοντος της χώρας.

7 Δίκτυο Μουσείων Π.Ι.Ο.Π. (1) Το ΠΙΟΠ οργανώνει και διαχειρίζεται ένα δίκτυο θεματικών μουσείων που μελετά, διασώζει και προβάλλει την ελληνική κληρονομιά και την πολιτιστική ταυτότητα του τόπου μας. Στόχος του Ιδρύματος είναι να μεταδώσει μέσω αυτού του δικτύου μία άλλη αντίληψη για τη δραστηριότητα και την ενίσχυση της περιφέρειας.

8 Δίκτυο Μουσείων Π.Ι.Ο.Π. (2) Μουσείο Μετάξης Σουφλί Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνα Μουσείο Ελιάς και Ελληνικού Λαδιού Σπάρτη Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου Αγία Παρασκευή Λέσβου Μουσείο Πλινθοκεραμοποιίας Ν & Σ Τσαλαπάτα Βόλος Μουσείο Μαρμαροτεχνίας Πύργος Τήνου Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας Μουσείο Μαστίχας Χίος Μουσείο Αργυροτεχνίας Ιωάννινα

9 Μουσείο Μαστίχας Χίου - Σκοπός Σκοπός του Μουσείου είναι η ανάδειξη της παραγωγικής ιστορίας της καλλιέργειας και της επεξεργασίας της μαστίχας, εντάσσοντας την παράλληλα στο πολιτιστικό τοπίο της Χίου. Μέσα από το πρίσμα της εγγραφής από την UNESCO της παραδοσιακής μαστιχοκαλλιέργειας στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας, το 2014, έμφαση δίνεται στη διαχρονία και την αειφορία αυτού του χιώτικου προϊόντος

10 Μουσείο Μαστίχας Χίου Συμβολή ντόπιων Οι κάτοικοι του νησιού της Χίου έπαιξαν τον δικό τους ρόλο στο στήσιμο της έκθεσης του Μουσείου. Αυτό έγινε μέσω δωρεών ή δανεισμού αντικειμένων, όπως εργαλεία, φορεσιές και διάφορους εξοπλισμούς. Για την σωστή εγκατάσταση των εκθεμάτων, οι κάτοικοι και οι ντόπιοι φορείς συνεργάστηκαν με επιστήμονες, ούτως ώστε να τοποθετηθούν τα αντικείμενα με τέτοιο τρόπο ώστε να παραπέμπουν ορθά στη χρήση τους.

11 Μουσείο Μαστίχας Χίου Έκθεση (1) Η έκθεση έχει ως αντικείμενο τη μαστίχα Χίου και την ορίζει ως μοναδικό φυσικό προϊόν. Ο επισκέπτης μαθαίνει για τον σκίνο, τη μαστίχα και τη ρητίνη Ο επισκέπτης ανακαλύπτει την παραδοσιακή τεχνογνωσία της μαστιχοκαλλιέργειας και παρατηρεί τη διαχείριση της μαστίχας ιστορικά Λαμβάνει γνώση για τη συνεταιριστική εκμετάλλευση και τη μεταποίηση της μαστίχας στους νεότερους χρόνους

12 Μουσείο Μαστίχας Χίου Έκθεση (2) Ο επισκέπτης θα παρατηρήσει τις χρήσεις με τις οποίες η μαστίχα σήμερα ταξιδεύει σε όλον τον κόσμο Η μουσειακή εμπειρία του επισκέπτη ολοκληρώνεται στην υπαίθρια έκθεση. Έρχεται σε επαφή με το φυτό, αλλά και με το φυσικό περιβάλλον στο οποίο αυτό ευδοκιμεί

13 Μουσείο Μαστίχας Χίου Τρόποι προβολής (1) Ο «πολιτισμός της μαστίχας» προβάλλεται μέσω της έκθεσης με ποικιλόμορφους τρόπους. Στη διαχρονία και τη αειφορία της μαστιχοκαλλιέργειας δίνεται έμφαση με την παράθεση νέων φωτογραφιών, δίπλα σε αρχειακό φωτογραφικό υλικό παλαιότερων στοιχείων. Παράλληλα, ο μόχθος των μαστιχοκαλλιεργητών, οι οποίοι πρωταγωνιστούν στις οπτικοακουστικές παραγωγές, αποτυπώνει τη κοπιώδη διαδικασία της μαστίχας

14 Μουσείο Μαστίχας Χίου Τρόποι προβολής (2) Το Μουσείο μεριμνά για τη διαφύλαξη μαρτυριών των καλλιεργητών από παλιότερες εποχές, αλλά και των αντικειμένων που προβάλλονται στη μόνιμη συλλογή (παραδοσιακές φορεσιές, εργαλεία και εξοπλισμός) Μέσω νέων πολυμεσικών εφαρμογών, αναδεικνύεται η διαμόρφωση του τοπίου της μαστίχας στον ιστορικό χρόνο και τον δομημένο χώρο, ενώ παράλληλα μακέτες παρέχουν τα εργαλεία για την κατανόηση των χρήσεων του χώρου

15 Μουσείο Μαστίχας Χίου Τρόποι προβολής (3) Παλιά εργοστασιακά μηχανήματα τίθενται σε λειτουργία, με σκοπό να ανακινήσουν ένα σημαντικό γρανάζι της παραγωγικής ιστορίας της Ελλάδας και να επιτρέψουν στον επισκέπτη να ταξιδέψει στον χρόνο. Άνθρωποι- γλυπτά έχουν τοποθετηθεί ανάμεσα στους αναβαθμούς της υπαίθριας έκθεσης, παρουσιάζοντας διακριτικά τη μακραίωνη σχέση του ανθρώπου με τη φύση των Μαστιχοχωριών.

16 Μουσείο Μαστίχας Χίου Ενότητες έκθεσης (1) Εισαγωγή Σκίνος και μαστίχα Καλλιέργεια Εργασίες στο χωράφι Εργασίες στον οικισμό Μαστίχα: στοιχείο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς Διαχείριση Η πολιτιστική κληρονομιά της μαστίχας Η αρχιτεκτονική των οικισμών

17 Μουσείο Μαστίχας Χίου Ενότητες έκθεσης (2) Ταραγμένα χρόνια Η Χίος υπό τους Γενοβέζους Η Χίος υπό τους Οθωμανούς Παραγωγή Προς την ίδρυση συνεταιρισμών Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου Εργοστάσιο Ε.Μ.Χ. Χρήσεις Υπαίθρια έκθεση

18 Μαστιχοκαλλιέργεια, μια άυλη πολιτιστική κληρονομιά «Η UNESCO, τον Νοέμβριο του 2014, αναγνώρισε ότι τα Μαστιχοχώρια και οι κάτοικοί τους συνιστούν ξεχωριστό και ιδιαίτερο πολιτισμικό στοιχείο. Η καλλιέργεια του μαστιχοφόρου θάμνου στη νότια Χίο και η εξαγωγή της αρωματικής μαστίχας συνιστά παγκοσμίως μοναδική παραδοσιακή καλλιέργεια που μεταβιβάζεται προφορικά και εμπειρικά από γενιά σε γενιά. Το καθοριστικό στοιχείο σε αυτήν τη διαδικασία της αναγνώρισης είναι ότι οι κοινότητες των ανθρώπων, οι χασισοκαλλιεργητές εν προκειμένω, αναγνωρίζουν σε αυτήν τους τη δραστηριότητα ένα συνεκτικό στοιχείο του αυτοπροσδιορισμού τους, της ταυτότητά τους».

19 ΕΝΩΣΗ ΜΑΣΤΙΧΟΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΧΙΟΥ (ΕΜΧ) Αποτελεί στον αποκλειστικό φορέας διαχείρισης της φυσικής μαστίχας Χίου στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό Κύρια δραστηριότητα της Ένωσης είναι η διαδικασία συλλογής, επεξεργασίας και εμπορίας της μαστίχας, αλλά και της παραγωγής προϊόντων από αυτή Η πλειονότητα της εμπορικής προώθησης της μαστίχας αφορά την εξαγωγή της, καθώς σχεδόν το 70% της παραγωγής μαστίχας ετησίως, προωθείται σε χώρες του εξωτερικού Υπέγραψε το μνημόνιο συνεργασίας μαζί με το Πολιτιστικό Ίδρυμα της Τράπεζας Πειραιώς για τη δημιουργία και τη λειτουργία του θεματικού μουσείου της μαστίχας

20 Μουσείο Μαστίχας Χίου Η επισκεψιμότητα της τελευταίας 3ετίας

21 Συμπεράσματα (1) Σκοπός του εγχειρήματος του ΠΙΟΠ είναι η διατήρηση και η προστασία του παραδοσιακού πολιτιστικού χαρακτήρα και του πολιτιστικού περιβάλλοντος της Ελλάδας Το Μουσείο Μαστίχας διαδραματίζει έναν ξεχωριστό ρόλο όσον αφορά τις κοινωνικό- οικονομικές επιδράσεις για το νησί της Χίου Η καλλιέργεια της μαστίχας είναι μια διαδικασία αιώνων, πολύ επίπονη αλλά αντιπροσωπεύει την κοινωνία του νησιού και είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας και της ζωής των ντόπιων

22 Συμπεράσματα (2) Σημαντικός παράγοντας που διασφαλίζει και προστατεύει τις διαδικασίες συλλογής, επεξεργασίας τυποποίησης και παραγωγής προϊόντων αποτελεί η Ένωση Μαστιχοπαραγωγών της Χίου Το Μουσείο Μαστίχας Χίου στοχεύει στο να αναδείξει την παραγωγική ιστορία της καλλιέργειας και της επεξεργασίας της μαστίχας, εντάσσοντας την παράλληλα στο πολιτιστικό τοπίο της Χίου Οι κοινωνικές και οικονομικές επιδράσεις του Μουσείου Μαστίχας στο νησί της Χίου είναι αδιαμφισβήτητες. Η τουριστική περίοδος δεν περιορίζεται μόνο στους καλοκαιρινούς μήνες, καθώς επισκέπτες υπάρχουν διαρκώς.

23 ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ J