ΕΥΡΩΒΑΡΟΜΕΤΡΟ 64 ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2005 ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΛΛΑ Α. Standard Eurobarometer ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

Transcript

1 1.1 Standard Eurobarometer Ευρωπαϊκή European Standard Eurobarometer Commission Επιτροπή ΕΥΡΩΒΑΡΟΜΕΤΡΟ 64 ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2005 Standard Eurobarometer / Spring / Φθινόπωρο 2005 TNS 2005 Opinion TNS & Social Opinion & Social ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΛΛΑ Α Η έρευνα αυτή έγινε κατόπιν αιτήµατος και υπό τον συντονισµό της Γενικής ιεύθυνσης Τύπου και Επικοινωνίας. Η ανάλυση αυτή έγινε για την Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα. Το κείµενο αυτό δεν εκφράζει αναγκαστικά τις θέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι ερµηνείες ή τοποθετήσεις της παρούσας ανάλυσης εκφράζουν αποκλειστικά και µόνο την άποψη του συντάκτη. 1

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1 Περίληψη κυριότερων συµπερασµάτων Προοίµιο Προεπισκόπηση της ελληνικής κοινής γνώµης Προκαταρκτική προσέγγιση της ελληνικής κοινής γνώµης Προσωπική κατάσταση και προσδοκίες Βαθµός εµπιστοσύνης στους θεσµούς Σηµαντικά προβλήµατα που αντιµετωπίζει η Ελλάδα Στόχοι προτεραιότητες Ελλάδας και Ευρωπαϊκής Ένωσης ιαδικασία αποφάσεων Ελληνική αίσθηση για την Ε.Ε Αίσθηση ταυτότητας: εθνική ή/και ευρωπαϊκή Η εικόνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης Οικοδόµηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης Η άποψή µου µετράει στην Ευρωπαϊκή Ένωση Αίσθηση συµµετοχής στις ευρωπαϊκές υποθέσεις ιεθνής ρόλος των Η.Π.Α και της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αποτίµηση της συµµετοχής της Ελλάδας στην Ε.Ε Η Ελληνική θέση για τη συµµετοχή στην Ε.Ε Όφελος από τη συµµετοχή της Ελλάδας στην Ε.Ε Θεσµικά όργανα της Ε.Ε Η γνώση των Ελλήνων για τους θεσµούς και τα όργανα της Ε.Ε Εµπιστοσύνη στα θεσµικά όργανα της Ε.Ε Επίπεδο γνώσης των θεσµών / πολιτικών / την Ευρωπαϊκή Ένωση Πληροφόρηση για την Ευρωπαϊκή Ένωση Θέµατα ή τοµείς πληροφόρησης ενδιαφέροντος Πηγές πληροφόρησης Κύριες διαστάσεις της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης Υποστήριξη κοινών πολιτικών της Ε.Ε Το Σύνταγµα της Ε.Ε Η διεύρυνση της Ε.Ε ηµογραφικά Στοιχεία Ελληνικού είγµατος...61 Παράρτηµα Ι: Τεχνικές Προδιαγραφές...64 Παράρτηµα IΙ: Ελληνικό ερωτηµατόλιο

3 1 ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ 1 Προσωπική κατάσταση και προσδοκίες Παραµένουν ιδιαίτερα χαµηλές οι προσδοκίες των ελλήνων ερωτηθέντων για τη χρονιά που έρχεται, καθώς αβεβαιότητα και απαισιοδοξία διαφαίνονται στις τοποθετήσεις τους όσον αφορά στην οικονοµική κατάσταση καθώς και την εργασιακή απασχόληση στην Ελλάδα. Ποσοστό 63% προβλέπει χειρότερες οικονοµικές εξελίξεις για τη χώρα τη χρονιά που έρχεται. Σηµειώνεται δε, ότι οι έλληνες πολίτες παραµένουν όπως και στην προηγούµενη έρευνα του Ευρωβαροµέτρου- από τους πλέον απαισιόδοξους του ευρωπαϊκού δείγµατος µετά τους Πορτογάλους (66%). Ο ευρωπαϊκός µέσος όρος διαµορφώνεται σε αισθητά χαµηλότερα επίπεδα (EU25: 39%). Επιδείνωση της εργασιακής απασχόλησης στην Ελλάδα εκτιµά υψηλό ποσοστό 64% (ΕΒ62.0: 57% - EB63.4: 63%). Το ελληνικό αρνητικό ποσοστό είναι το δεύτερο υψηλότερο του συνολικού δείγµατος της παρούσας έρευνας, µετά από αυτό των Πορτογάλων (67%) και, συνεπώς, ο ευρωπαϊκός µέσος όρος εµφανίζεται χαµηλότερος (EU25: 40%). Σχετικά µε τις προσδοκίες τους σε θέµατα που αφορούν στην οικονοµική κατάσταση των οικογενειών τους για τους επόµενους 12 µήνες, 1 στους 2 έλληνες πολίτες (50%) εκτιµά οικονοµική στασιµότητα των νοικοκυριών τους για τη νέα χρονιά. Στάσιµη εκτιµά ότι θα παραµείνει, επίσης, η επαγγελµατική κατάσταση του έλληνα πολίτη, σε προσωπικό επίπεδο, ποσοστό 58% των ερωτηθέντων. Το 42% των ελλήνων πολιτών (ΕΒ62.0: 32% - ΕB63.4: 40%), θεωρεί ότι η κατάστασή τους έχει µεταβληθεί αρνητικά κατά τα τελευταία πέντε έτη. Σηµειώνεται ότι οι έλληνες πολίτες εµφανίζονται από τους πλέον δυσαρεστηµένους συγκεντρώνοντας από τα υψηλότερα αρνητικά ποσοστά του συνολικού δείγµατος της παρούσας έρευνας (Βούλγαροι 48%, Πορτογάλοι 43% και Ούγγροι 42%). Παρόλα αυτά, 1 στους 2 έλληνες πολίτες (51%) δηλώνει «αρκετά ικανοποιηµένος» από την καθηµερινή του ζωή (EU25: 59%). Ποσοστό 33% (EU25: 41%) προβλέπει βελτίωση της προσωπικής του κατάστασης, ενώ ποσοστό 29% (ΕΒ63.4: 25%) εκφράζει ανησυχία ότι η προσωπική του κατάσταση θα χειροτερέψει κατά τα επόµενα πέντε χρόνια. Έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες συµφωνούν ότι το επίπεδο της ποιότητας ζωής στην Ευρώπη είναι υψηλότερο από αυτό των Ηνωµένων Πολιτειών (EL: 53% - EU25: 51%), της Ιαπωνίας (EL: 52% - EU25: 46%), της Κίνας (EL: 83% - EU25: 74%) και της Ινδίας (EL: 90% - EU25: 79%). 1 Όλα τα ποσοστά έχουν στρογγυλοποιηθεί. Από 0.1 έως 0.4 προς την κατώτερη µονάδα και από 0.5 έως 0.9 προς την ανώτερη µονάδα του δεκαδικού συστήµατος. 3

4 Βαθµός εµπιστοσύνης στους θεσµούς 6 στους 10 έλληνες πολίτες (62%) εκφράζουν εµπιστοσύνη στην Ευρωπαϊκή Ένωση όπως και στη Βουλή των Ελλήνων (57%), ενώ δυσπιστία εκφράζεται για την ελληνική κυβέρνηση (56%). Ο θεσµός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην παρούσα έρευνα όπως και στις προηγούµενες του Ευρωβαροµέτρου (ΕΒ60.1, ΕΒ61.0, ΕΒ62.0 και 63.4) συγκεντρώνει υψηλό ποσοστό προτίµησης, επιβεβαιώνοντας πλέον την επίδειξη εµπιστοσύνης από σηµαντική µερίδα των ελλήνων ερωτηθέντων προς το θεσµό. Σηµειώνεται ότι σε ακόµη παλαιότερη έκδοση του Ευρωβαροµέτρου (έρευνα EB59.1) η Ευρωπαϊκή Ένωση κατείχε την έβδοµη θέση στη σειρά προτίµησης µε ποσοστό 55%, ενώ στην παρούσα κατέχει την τρίτη. Σηµειώνεται, επίσης, πως το ποσοστό αυτό (62%) είναι σηµαντικά µεγαλύτερο από τον ευρωπαϊκό µέσο όρο (45%). Παρατίθενται οι θεσµοί, µε σειρά εµπιστοσύνης/δυσπιστίας: Εµπιστοσύνη: Στρατός [EL: 76% - EU25: 68%] - Αστυνοµία [EL: 65% - EU25: 65%] - Ευρωπαϊκή Ένωση [EL: 62% - EU25: 45%] - Φιλανθρωπικές ή εθελοντικές οργανώσεις [EL: 61% - EU25: 66%] - ικαιοσύνη [EL: 59% - ΕU25: 47%] - Βουλή των Ελλήνων [EL: 57% - ΕU25: 35%] ιισταµένες απόψεις: Ραδιόφωνο [EL: 50% - EU25: 61%]. Ωστόσο, τάση δυσπιστίας διαπιστώνεται από την τοποθέτηση υψηλού ποσοστού 48% των ελλήνων ερωτηθέντων (EU25: 30%). Το αρνητικό ποσοστό της ελληνικής κοινής γνώµης είναι το υψηλότερο του συνολικού δείγµατος της παρούσας έρευνας. Εκκλησιαστικά ιδρύµατα [EL: 50% - EU25: 47%]. υσπιστία εκφράζεται από ίδιο ποσοστό (50%) του ελληνικού δείγµατος (ΕU25: 43%). υσπιστία: Τύπος: H πλειοψηφία της ελληνικής κοινής γνώµης (55%) εκφράζει δυσπιστία απέναντι στον τύπο (EU25: 49%). Το 43% των ελλήνων, όπως και το 45% των ευρωπαίων, πολιτών φαίνεται να εµπιστεύεται τον θεσµό. Ελληνική κυβέρνηση: Ποσοστό 56% των ελλήνων πολιτών δεν εµπιστεύονται την ελληνική κυβέρνηση (EU25: 62%). Ποσοστό 43% των ελλήνων πολιτών δηλώνει ότι εµπιστεύεται την εθνική κυβέρνηση [EU25: 31%]. Τηλεόραση: Το υψηλότερο αρνητικό ποσοστό του συνολικού δείγµατος της παρούσας έρευνας συγκεντρώνουν οι έλληνες πολίτες εκφράζοντας δυσπιστία στο θεσµό της τηλεόρασης (EL: 58% - EU25: 42%). Εµπιστοσύνη στην τηλεόραση εκφράζει το 42% του ελληνικού δείγµατος (EU25: 53%). Εργατικά σωµατεία / συνδικάτα: Η ελληνική κοινή γνώµη σε ποσοστό 42% (EU25: 38%) τείνει να εµπιστεύεται τα εργατικά σωµατεία / συνδικάτα, ενώ ποσοστό 54% (EU25: 48%) εκφράζει δυσπιστία στο θεσµό. Ηνωµένα Έθνη: Tάση δυσπιστίας της ελληνικής κοινής γνώµης αναφορικά µε τα Ηνωµένα Έθνη καταγράφεται σε ποσοστό 56%, µε µεγάλη απόκλιση από τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό µέσο όρο (ΕU25: 34%). Σηµειώνεται ότι τόσο οι έλληνες πολίτες όσο και οι Κύπριοι (56%) συγκεντρώνουν το υψηλότερο αρνητικό ποσοστό του συνολικού δείγµατος της έρευνας. Εµπιστοσύνη στο διεθνή θεσµό εκφράζει το 41% (ενισχυµένο σε σχέση µε την προηγούµενη έρευνα ΕΒ63.4: 30%) του ελληνικού δείγµατος (EU25: 52%). Μεγάλες εταιρείες: υσπιστία απέναντι στις µεγάλες εταιρείες εκφράζει ποσοστό 73% της ελληνικής κοινής γνώµης (EU25: 57%). Πολιτικά κόµµατα: 3 στους 4 Έλληνες δεν εµπιστεύονται τα πολιτικά κόµµατα (EL: 77% - EU25: 76%). 4

5 Σηµαντικά προβλήµατα που αντιµετωπίζει η Ελλάδα Όπως και στις προηγούµενες έρευνες του Ευρωβαροµέτρου που έθεταν το ίδιο ερώτηµα, οι έλληνες πολίτες συνεχίζουν να θεωρούν ότι η ανεργία συνιστά πρόβληµα µείζονος σηµασίας (EL: 60% - EU25: 44%). Προβληµατισµός εκφράζεται από σηµαντική µερίδα της ελληνικής κοινής γνώµης για την οικονοµική κατάσταση της χώρας (EL: 42% - EU25: 26% - ΕΒ63.4: 42%), καθώς και για την άνοδο των τιµών / πληθωρισµό (EL: 36% - EU25: 17% - ΕΒ63.4: 33%). Ανησυχία για την εγκληµατικότητα εκδηλώνει το 15% των ελλήνων ερωτηθέντων(eu25: 24%), ενώ 1 στους 10 προβληµατίζεται για τις συντάξεις (EL: 10% - EU25: 10%). Οι έλληνες πολίτες σε ποσοστό 61% θεωρούν ως πλέον υψηλή προτεραιότητα την καταπολέµηση της ανεργίας (EU25: 43%). Εξίσου σηµαντική προτεραιότητα για την πλειοψηφία της ελληνικής κοινής γνώµης συνιστά και η καταπολέµηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισµού συγκεντρώνοντας ποσοστό 52% (ΕΒ63.4: 64%). ιαδικασία αποφάσεων Στους τοµείς της φορολογίας, του εκπαιδευτικού συστήµατος και των συντάξεων οι έλληνες πολίτες τοποθετούνται πλειοψηφικά υπέρ της λήψης αποφάσεων από µόνη την ελληνική κυβέρνηση, και όχι από κοινού µε την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στους υπόλοιπους τοµείς που παραθέτει η έρευνα, είναι σαφής η θετική τοποθέτηση της ελληνικής κοινής γνώµης, και µάλιστα µε ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά, στη διαµόρφωση κοινών πολιτικών της Ε.Ε. και στη συνακόλουθη από κοινού λήψη αποφάσεων σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συγκεκριµένα, υπέρ της λήψης αποφάσεων στα πλαίσια της Ε.Ε. τάσσονται οι έλληνες ερωτηθέντες για τους παρακάτω τοµείς: - Επιστηµονική και τεχνολογική έρευνα, 79% (EU25: 69%) - Καταπολέµηση της τροµοκρατίας, 73% (EU25: 78%) - Προστασία του περιβάλλοντος, 71% (EU25: 66%) - Ενεργειακή πολιτική, 70% (EU25: 59%) - Υποστήριξη σε περιοχές που αντιµετωπίζουν οικονοµικές δυσκολίες, 68% (EU25: 57%) - Καταπολέµηση του εγκλήµατος, 62% (EU25: 59%) - Προστασία του καταναλωτή, 62% (EU25: 48%) - Άµυνα και εξωτερικές υποθέσεις, 60% (EU25: 63%) - Πολιτική ανταγωνισµού, 60% (EU25: 56%) - Αντικείµενο κοινής απόφασης θεωρεί ότι πρέπει να είναι η καταπολέµηση της ανεργίας ποσοστό (57%) της ελληνικής κοινής γνώµης. Αντιθέτως, ο µέσος ευρωπαίος πολίτης (EU25: 57%) προκρίνει τη λήψη αποφάσεων σε επίπεδο κράτους-µέλους. - 57% των ελλήνων πολιτών θεωρεί την αγροτική και αλιευτική πολιτική, αντικείµενο λήψης αποφάσεων στα πλαίσια κοινής πολιτικής της Ε.Ε. (EU25: 51%). - Μετανάστευση, 53% (EU25: 57%) - Η υγεία και η κοινωνική πρόνοια, αποτελεί τοµέα τον οποίο οι έλληνες πολίτες φαίνονται διατεθειµένοι να αποδεχτούν τη λήψη αποφάσεων από κοινού µε την Ε.Ε. (52%), σε αντίθεση µε τους ευρωπαίους πολίτες οι οποίοι επιµένουν στη λήψη αποφάσεων από την εθνική κυβέρνηση της εκάστοτε χώρας (EU25: 67%). Σαφής είναι η τοποθέτηση των ελλήνων πολιτών (62%), σε θέµατα που αφορούν στην ευρωπαϊκή αµυντική πολιτική, ότι οι σχετικές αποφάσεις πρέπει να λαµβάνονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τη λήψη αποφάσεων από την εθνική κυβέρνηση προτείνει το 31% των ερωτηθέντων, ενώ πολύ µικρό ποσοστό (3%) επιµερίζεται στο ΝΑΤΟ. 5

6 Αίσθηση ταυτότητας: εθνική ή/και ευρωπαϊκή Εξετάζοντας την αίσθηση της ταυτότητας ή της συνείδησης στο ελληνικό δείγµα, σε µια πρόβλεψη στο προσεχές µέλλον, φαίνεται η αίσθηση αυτή να παραµένει ελληνική για ποσοστό 47%. Σηµειώνεται µείωση κατά δέκα ποσοστιαίες µονάδες σε σχέση µε το ποσοστό που συγκέντρωσε το ελληνικό δείγµα σε προηγούµενη έρευνα του Ευρωβαροµέτρου (ΕΒ62.0: 57%). Αντίστοιχα, σηµειώνεται αύξηση κατά εννέα ποσοστιαίες µονάδες του ποσοστού που εκτιµά ότι θα έχει διαµορφώσει µια διπλή ταυτότητα-συνείδηση, η οποία θα είναι κυρίως ελληνική και δευτερογενώς ευρωπαϊκή από 37% στην προηγούµενη έρευνα σε 46% στην παρούσα. Ελάχιστοι είναι οι έλληνες (7%), όπως και οι υπόλοιποι ευρωπαίοι πολίτες (7%), που πιστεύουν ότι στο άµεσο µέλλον θα διαµορφώσουν µια ταυτότητα πρωτίστως ευρωπαϊκή και δευτερογενώς εθνική και ακόµη λιγότεροι, καθώς µόνο πέντε στους χίλιους έλληνες πολίτες είναι αυτοί που διαβλέπουν τη διαµόρφωση µιας αµιγώς ευρωπαϊκής ταυτότητας (EL: 0% - EU25: 2%). Οι έλληνες πολίτες, σχεδόν στο σύνολό τους (80%), δηλώνουν πολύ υπερήφανοι για την εθνικότητά τους, µε τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό µέσο όρο να κυµαίνεται σε αισθητά χαµηλότερα επίπεδα (EU25: 46%). Σε µια συγκριτική θεώρηση, οι έλληνες πολίτες φέρονται να είναι οι πλέον υπερήφανοι, µετά τους Τούρκους (85%) µεταξύ όλων των ερωτηθέντων χωρών της έρευνας, για την εθνικότητά τους. Η ευρωπαϊκή ταυτότητα φαίνεται να δηµιουργεί αίσθηµα εξαιρετικής υπερηφάνειας σε ποσοστό 16% της ελληνικής κοινής γνώµης (EU25: 12%). Αρκετά υπερήφανοι για την ευρωπαϊκή τους ταυτότητα δηλώνουν οι περισσότεροι Έλληνες (46%), όπως και οι περισσότεροι πολίτες των άλλων κρατών-µελών (ΕU25: 51%). Η εικόνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης Θετική εικόνα έχει η πλειοψηφία της ελληνικής κοινής γνώµης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς 1 στους 10 έλληνες πολίτες (10%) εκφράζεται κατηγορηµατικά υπέρ µίας θετικής εικόνας για την Ε.Ε. (EU25: 7%) και το 41% θεωρεί ότι η Ε.Ε. προβάλει µία αρκετά θετική εικόνα (EU25: 37%). Για ποσοστό 60% της ελληνικής κοινής γνώµης, η Ευρωπαϊκή Ένωση σηµαίνει την ελευθερία να ταξιδεύεις, να σπουδάζεις και να δουλεύεις οπουδήποτε στα κράτη-µέλη της (EU25: 50%), από το 42% ερµηνεύεται ως διασφάλιση της ειρήνης (EU25: 32%) και για το 38% των ελλήνων και των ευρωπαίων πολιτών, η Ευρωπαϊκή Ένωση σηµαίνει το Ευρώ. Σηµειώνεται ότι 33% των ελλήνων πολιτών (EU25: 20%) αποδίδει στην Ε.Ε. την έννοια της ανεργίας. Η έρευνα προσπαθεί να διαγνώσει το συναίσθηµα που γεννάται στον Έλληνα κατά την πρόσληψη της εικόνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και παρατηρείται ότι την αίσθηση της ελπίδας διατυπώνει 1 στους 2 έλληνες πολίτες (EL: 53% - EU25: 42%). 6

7 Οικοδόµηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης Oι έλληνες πολίτες εκτιµούν ότι η Ευρώπη οικοδοµείται µε µία µέση ταχύτητα ενώ διάχυτη είναι η επιθυµία των Ελλήνων πολιτών για υψηλότερη ταχύτητα στην οικοδόµηση της Ε.Ε. (46%). Σηµειώνεται δε ότι οι Έλληνες (46%) περισσότερο από όλους τους ερωτηθέντες του συνολικού δείγµατος της έρευνας ζητούν τη µέγιστη επιτάχυνση του ρυθµού οικοδόµησης της Ευρώπης, παρουσιάζοντας το υψηλότερο ποσοστό µεταξύ των χωρών που έλαβαν µέρος στην παρούσα έρευνα και µάλιστα τριπλάσιο από τον ευρωπαϊκό µέσο όρο (EU25: 14%). Ο κυριότερος φόβος των ελλήνων πολιτών -που ενδεχοµένως προκαλεί η οικοδόµηση της Ευρώπης στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης- αφορά στη µεταφορά εργασίας προς άλλα κράτη-µέλη όπου η παραγωγή είναι φθηνότερη (EB64.2: 85% - ΕB63.4: 87%), όπως επίσης στο ενδεχόµενο η οικοδόµηση της Ευρώπης να προκαλέσει περισσότερες δυσκολίες στους αγρότες φαίνεται να είναι κοινός για 7 στους 10 Έλληνες (EL: 72% - EU25: 65%). Όπως και στην προηγούµενη έρευνα του Ευρωβαροµέτρου (EB63.4), έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες συνεχίζουν να έχουν αντίθετη άποψη όσον αφορά στις οικονοµικές δυνατότητες που θα έπρεπε να έχει η Ευρωπαϊκή Ένωση µε σκοπό την υλοποίηση των πολιτικών στόχων που έχει θέσει. Σηµειώνεται ότι το ποσοστό των ελλήνων πολιτών που υποστηρίζει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα έπρεπε να έχει περισσότερα οικονοµικά µέσα έχει αυξηθεί από 50% στην προηγούµενη έρευνα (ΕΒ63.4), σε 59% στην παρούσα (ΕΒ64.2). Αντίστοιχα, το ποσοστό που θεωρεί ότι οι πολιτικοί της στόχοι δεν δικαιολογούν αύξηση του προϋπολογισµού της έχει µειωθεί από 29% (ΕΒ63.4) σε 23% στην παρούσα. Και στις δύο περιπτώσεις ο ευρωπαϊκός µέσος όρος διαµορφώνεται στα ίδια επίπεδα µε την προηγούµενη έρευνα (ΕΒ63.4: 32% και 50% αντίστοιχα). Αίσθηση συµµετοχής στις ευρωπαϊκές υποθέσεις 7 στους 10 έλληνες πολίτες (71%) δεν πιστεύουν ότι η προσωπική τους άποψη µετράει στην Ευρωπαϊκή Ένωση (EU25: 59%). To 83% των ελλήνων και το 72% των ευρωπαίων πολιτών δεν αισθάνεται ότι συµµετέχει πάρα πολύ στις ευρωπαϊκές υποθέσεις. Σε συνέχεια, το 71% των ελλήνων και µόνο το 47% των ευρωπαίων πολιτών εκφράζει την επιθυµία να συµµετάσχει περισσότερο στις ευρωπαϊκές υποθέσεις αλλά ταυτόχρονα εκφράζει και άγνοια για τον τρόπο µε τον οποίο µπορεί να επιτευχθεί αυτό. Η πλειοψηφία της ελληνικής (89%), καθώς και της ευρωπαϊκής (78%) κοινής γνώµης θεωρεί ότι τα ευρωπαϊκά θεσµικά όργανα θα έπρεπε να καταβάλλουν περισσότερες προσπάθειες να παρακινήσουν τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να συµµετέχουν περισσότερο στις ευρωπαϊκές υποθέσεις. Το ίδιο ισχυρίζονται όσον αφορά τόσο στην ελληνική κυβέρνηση (EL: 91% - EU25: 81% - εθνική κυβέρνηση) όσο και στην τοπική αυτοδιοίκηση (EL: 89% - EU25: 76%). 7

8 ιεθνής ρόλος των Η.Π.Α και της Ευρωπαϊκής Ένωσης Παρόµοια αποτελέσµατα, αν και τα αρνητικά ποσοστά είναι ακόµα πιο ενισχυµένα, µε αυτά της προηγούµενης έρευνας του Ευρωβαροµέτρου που έθετε το ίδιο ερώτηµα καταγράφονται και στην παρούσα, καθώς έντονα αρνητική παραµένει η στάση της πλειονότητας της ελληνικής κοινής γνώµης, απέναντι στο διεθνή ρόλο των Η.Π.Α., ενώ θετική στάση φαίνεται να τηρεί η πλειοψηφία της ελληνικής κοινής γνώµης για το διεθνή ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε θέµατα ειρήνης, καταπολέµησης της τροµοκρατίας, παγκόσµιας οικονοµικής ανάπτυξης, καταπολέµησης της φτώχειας και προστασίας του περιβάλλοντος. Σηµειώνεται ότι τα «αρνητικά» ποσοστά του ελληνικού δείγµατος για τον ρόλο των Η.Π.Α., σχεδόν σε όλες τις παρακάτω περιπτώσεις, είναι τα υψηλότερα του συνολικού δείγµατος. Συγκεκριµένα, οι έλληνες πολίτες θεωρούν ότι ο ρόλος των Η.Π.Α. στην παγκόσµια ειρήνη (EL: 90% - EU25: 53%), στον αγώνα κατά της τροµοκρατίας (EL: 83% - EU25: 40%), στην παγκόσµια οικονοµική ανάπτυξη (EL: 76% - ΕU25: 33%), στην καταπολέµηση της φτώχειας διεθνώς (EL: 83% - EU25: 51%) και στην προστασία του περιβάλλοντος (EL: 78% - EU25: 60%) είναι αρνητικός. Ενώ κρίνουν ως θετικό το ρόλο που διαδραµατίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση όσον αφορά τη συµβολή της στην ειρήνη στον κόσµο (56%), την καταπολέµηση της τροµοκρατίας (EL: 53% - ΕU25: 61%), την παγκόσµια οικονοµική ανάπτυξη (EL: 45% - EU25: 49%) και στην προστασία του περιβάλλοντος (EL: 55% - EU25: 61%). Όσον αφορά στην καταπολέµηση της φτώχειας στον κόσµο, θετικό ρόλο της Ε.Ε. διακρίνει το 41% (EU25: 49%). Αποτίµηση της συµµετοχής της Ελλάδας στην Ε.Ε. Η πλειοψηφία της ελληνικής κοινής γνώµης (54%) θεωρεί ότι η συµµετοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση συνιστά θετική πράξη (EU25: 50%). Ποσοστό 12% των ελλήνων και 16% των ευρωπαίων πολιτών διακρίνει «κάτι κακό». Τέλος, το 34% της ελληνικής κοινής γνώµης, και το 30% της ευρωπαϊκής, τοποθετείται ουδέτερα («ούτε καλό ούτε κακό»). Σηµαντική πλειονότητα των ελλήνων πολιτών (67%) θεωρεί ότι η Ελλάδα έχει ωφεληθεί από τη συµµετοχή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός µέσος όρος (EU25) διαµορφώνεται στο 52%, ήτοι 15 ποσοστιαίες µονάδες χαµηλότερα. Σηµειώνεται ότι οι Έλληνες (67%) εµφανίζονται να είναι από τους πλέον ικανοποιηµένους ευρωπαίους πολίτες αναφορικά µε τη συµµετοχή της χώρας τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι έλληνες πολίτες επισηµαίνουν τα πλεονεκτήµατα και τα µειονεκτήµατα του να ανήκει η Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Συγκεκριµένα, τα πλεονεκτήµατα αναφέρονται στην ασφάλεια της χώρας (EL: 78% - EU25: 67%), τον τοµέα των υπηρεσιών (EL: 65% - EU25: 54%), το βιοτικό επίπεδό τους (EL: 61% - EU25: 53%), καθώς και τις εξαγωγές της Ελλάδας (EL: 56% - EU25: 64%). Αντίστοιχα, οι έλληνες πολίτες θεωρούν ότι το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι µέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει αρνητική επίδραση στην απασχόληση (EL: 61% - EU25: 54%), στη γεωργία (EL: 52% - EU25: 48%) και στη βιοµηχανία της Ελλάδας (EL: 51% - EU25: 37%). 8

9 Γνώση και Πληροφόρηση για την Ευρωπαϊκή Ένωση Το 61% των ελλήνων ερωτηθέντων από τα υψηλότερα ποσοστά του συνολικού δείγµατος γνωρίζει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελείται από 25 κράτη-µέλη (EU25: 44%). Oι έλληνες ερωτηθέντες, συγκεντρώνοντας το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό µετά από αυτό των πολιτών της Μάλτας (80%), εµφανίζονται να γνωρίζουν, καλύτερα από όλους τους υπόλοιπους ερωτηθέντες του συνολικού δείγµατος, ότι τα µέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου εκλέγονται απευθείας από τους πολίτες της Ε.E. (EL: 74% - EU25: 50%). Το 33% αγνοεί ότι η Ε.E. έχει τον δικό της ύµνο (EU25: 28%), καθώς απαντά «δε γνωρίζω» στο σχετικό ερώτηµα. Το 28% (EU25: 33%) γνωρίζει ότι η Ε.Ε. διαθέτει το δικό της ύµνο, ενώ το 39% (EU25: 39%) πιστεύει ότι η Ε.Ε. δεν έχει δικό της ύµνο. Τέλος, η πλειοψηφία της ελληνικής κοινής γνώµης (EL: 50% - EU25: 39%), λανθασµένα θεωρεί ότι οι τελευταίες εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έγιναν τον Ιούνιο του Οι έλληνες πολίτες εκφράζουν τόσο την επιθυµία (EL: 43% - EU25: 48%) όσο και την ανάγκη (EL: 42% - EU25: 18%) για περισσότερη ενηµέρωση και γνώση όσον αφορά στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Επίσης, ζητούν περισσότερη πληροφόρηση όσον αφορά στα δικαιώµατά τους ως ευρωπαίοι πολίτες (71%), την πολιτική για την απασχόληση (43%) καθώς και για την υγεία και την κοινωνική πολιτική (42%). Πηγές πληροφόρησης Η πλειοψηφία των Ελλήνων (79%) χρησιµοποιεί την τηλεόραση προκειµένου να συγκεντρώσει πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις πολιτικές και τους θεσµούς της (EU25: 66%). Οι καθηµερινές εφηµερίδες (22%) αποτελούν επίσης σηµαντική πηγή πληροφόρησης των ελλήνων ερωτηθέντων. Σε σχέση, βέβαια, µε τις τοποθετήσεις των άλλων ευρωπαίων πολιτών και γενικότερα του συνολικού δείγµατος της έρευνας, οι έλληνες πολίτες εµφανίζουν το χαµηλότερο ποσοστό στην ανάγνωση των εφηµερίδων, προκειµένου για τη λήψη πληροφόρησης αναφορικά µε την Ευρωπαϊκή Ένωση (EU25: 42%). 1 στους 5 έλληνες ερωτηθέντες (20%) αξιοποιεί το ραδιόφωνο ως µέσο πληροφόρησης για θέµατα που αφορούν στην Ε.Ε. (EU25: 30%). Συγκριτικά µε τους υπόλοιπους ευρωπαίους πολίτες, οι έλληνες πολίτες συγκεντρώνουν από τα χαµηλότερα ποσοστά. Το ιαδίκτυο εµφανίζεται µε χαµηλά ποσοστά προτίµησης µεταξύ των πηγών πληροφόρησης για ευρωπαϊκά θέµατα, καθώς φαίνεται να αξιοποιείται µόνο από το 9% των ερωτηθέντων ελλήνων. Σηµειώνεται ότι οι έλληνες πολίτες συγκεντρώνουν το δεύτερο χαµηλότερο ποσοστό χρήσης του διαδικτύου, µετά από αυτό των πολιτών της Βουλγαρίας και της Τουρκίας (8%), ενώ ο ευρωπαϊκός µέσος όρος διαµορφώνεται σε υψηλότερα επίπεδα (EU25: 22%). Η πλειοψηφία τόσο της ελληνικής όσο και της ευρωπαϊκής κοινής γνώµης αξιολογεί ως αντικειµενική την πληροφόρηση που λαµβάνει από τα ελληνικά µέσα µαζικής ενηµέρωσης όσον αφορά στην παρουσίαση θεµάτων σχετικά µε την Ε.Ε. (τηλεόραση 48%, ραδιόφωνο 49% και τύπος 49%). Τα ποσοστά που αφορούν στην αντικειµενική πληροφόρηση από τa ελληνικά ΜΜΕ έχουν αυξηθεί συγκρινόµενα µε την προηγούµενη έρευνα του Ευρωβαροµέτρου που έθετε το ίδιο ερώτηµα (ΕΒ63.4: τηλεόραση 44%, ραδιόφωνο 37%, τύπος 43%). Έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες επιλέγουν την τηλεόραση ως το κυριότερο µέσο ειδησεογραφικής ενηµέρωσής τους, καθώς δηλώνουν σε ποσοστά 61% και 66% αντίστοιχα ότι παρακολουθούν τις ειδήσεις στην τηλεόραση σε καθηµερινή βάση. Αξιοσηµείωτο είναι ότι οι Έλληνες συγκεντρώνουν τα υψηλότερα αρνητικά ποσοστά του συνολικού δείγµατος, δηλώνοντας τόσο ότι δεν διαβάζουν ποτέ τις ειδήσεις στις καθηµερινές εφηµερίδες (EL: 33% - EU25: 15%), όσο ότι δεν τις ακούν ποτέ από το ραδιόφωνο, όπως και οι τούρκοι πολίτες (EL: 37% - EU25: 16%). 9

10 Υποστήριξη κοινών πολιτικών της Ε.Ε. Όπως προκύπτει από τα αποτελέσµατα της έρευνας οι έλληνες πολίτες παραµένουν ένθερµοι υποστηρικτές µίας κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής, καθώς το 68% (ΕΒ63.4: 67% - ΕΒ62.0: 71%) τάσσεται υπέρ µίας τέτοιας εξέλιξης (EU25: 55%). Αντίθετο στην εξέλιξη προς µία κοινή ευρωπαϊκή πολιτική φέρεται να είναι το 29% της ελληνικής κοινής γνώµης (ΕU25: 31%). Εµφανής είναι η απογοήτευση των ελλήνων πολιτών από τη χρήση του ευρώ, καθώς σε προηγούµενες έρευνες του Ευρωβαροµέτρου όπου ετέθη το ίδιο ερώτηµα, η πλειονότητα της ελληνικής κοινής γνώµης µε υψηλά ποσοστά (ΕΒ62.0: 62%) εµφανιζόταν υπέρ µίας Ευρωπαϊκής Νοµισµατικής Ένωσης, µε ένα µοναδικό νόµισµα, ενώ τόσο στην αµέσως προηγούµενη (EB63.4: 49%) όσο και στην παρούσα έρευνα το θετικό ποσοστό έχει µειωθεί σηµαντικά (46%). Αντίστοιχα το ποσοστό που τάσσεται κατά έχει αυξηθεί συγκρινόµενο µε τις προηγούµενες έρευνες του Ευρωβαροµέτρου (53%). Σηµειώνεται ότι το ποσοστό που συγκεντρώνουν οι έλληνες ερωτηθέντες που φέρονται κατά της Νοµισµατικής Ένωσης είναι το δεύτερο υψηλότερο µαζί µε αυτό των Σουηδών, µετά από αυτό των πολιτών του Ηνωµένου Βασιλείου (64%). Όπως και στις προηγούµενες έρευνες του Ευρωβαροµέτρου όπου ετέθη το ίδιο ερώτηµα, η πλειοψηφία της ελληνικής κοινής γνώµης τάσσεται υπέρ µίας κοινής πολιτικής άµυνας και ασφάλειας (EL: 78% - EU25: 77%) και µίας κοινής εξωτερικής πολιτικής των κρατών-µελών της Ε.Ε. έναντι άλλων χωρών (EL: 74% - EU25: 68%). Το Σύνταγµα της Ε.Ε. Την αναγκαιότητα απόκτησης ενός Συντάγµατος για την Ευρωπαϊκή Ένωση εκφράζει ποσοστό 68% των ελλήνων πολιτών (ΕΒ63.4: 60% - EU25: 63%). Αντίθετη άποψη εµφανίζεται να έχει το 29% των ελλήνων ερωτηθέντων (EU25: 21%). Έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες εκτιµούν ότι η υιοθέτηση της Συνθήκης που καθιερώνει ένα Σύνταγµα για την Ευρώπη θα βοηθήσει ώστε η λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να καταστεί πιο δηµοκρατική (EL: 69% - EU25: 64%), πιο αποτελεσµατική (EL: 69% - EU25: 61%), καθώς και πιο διαφανής (EL: 61% - EU25: 56%). Έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες πιστεύουν ότι, εάν όλα τα κράτη-µέλη υιοθετήσουν τη Συνθήκη που καθιερώνει ένα Σύνταγµα για την Ευρώπη, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα καταστεί ισχυρότερη στον κόσµο (EL: 72% - EU25: 69%), περισσότερο ανταγωνιστική στον οικονοµικό τοµέα (EL: 70% - EU25: 64%), καθώς και ότι θα την ευαισθητοποιήσει να «σκέφτεται» πιο κοινωνικά (EL: 63% - EU25: 54%). Η πλειοψηφία τόσο της ελληνικής όσο και της ευρωπαϊκής κοινής γνώµης (49%) πιστεύει ότι πρέπει να γίνει επαναδιαπραγµάτευση του Ευρωπαϊκού Συντάγµατος εφόσον δύο κράτη-µέλη Γαλλία και Ολλανδία- τάχθηκαν µε τη ψήφο τους κατά του προτεινόµενου Ευρωπαϊκού Συντάγµατος. Ποσοστό 28% των ελλήνων και 22% των ευρωπαίων πολιτών υποστηρίζει ότι τα κράτη-µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρέπει να συνεχίσουν τη διαδικασία επικύρωσης του Ευρωπαϊκού Συντάγµατος ανεξάρτητα από τα αρνητικά αποτελέσµατα της Γαλλίας και της Ολλανδίας. Τέλος, 13% τόσο της ελληνικής όσο και της ευρωπαϊκής κοινής γνώµης προτείνει την εγκατάλειψη του Ευρωπαϊκού Συντάγµατος. Έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες στην πλειονότητά τους (EL: 64% - EU25: 60%) ισχυρίζονται ότι το Ευρωπαϊκό Σύνταγµα είναι απαραίτητο για να διασφαλιστεί ότι οι ευρωπαϊκοί θεσµοί λειτουργούν σωστά. Αντίθετη άποψη εκφράζεται από το 26% των ελλήνων και το 25% των ευρωπαίων πολιτών. 10

11 Η διεύρυνση της Ε.Ε. Οι Έλληνες παραµένουν οι πλέον ένθερµοι υποστηρικτές της διεύρυνσης, καθώς τάσσονται έκδηλα υπέρ της διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην προοπτική µίας νέας διεύρυνσης µε την ένταξη κι άλλων χωρών τα επόµενα χρόνια (EL: 74% - EU25: 49%). Το θετικό ποσοστό που συγκεντρώνει η ελληνική κοινή γνώµη είναι το υψηλότερο µαζί µε αυτό των πολιτών της Σλοβενίας- του συνολικού δείγµατος της έρευνας. Οι έλληνες πολίτες διακρίνουν την ετοιµότητα χωρών όπως η Ελβετία (88%), η Νορβηγία (86%) και η Ισλανδία (80%) προκειµένου να ενταχθούν ως πλήρη µέλη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ αρνητικοί φαίνονται να είναι έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες σχετικά µε το ενδεχόµενο ένταξης της Τουρκίας (EL: 79% - EU25: 55%) και της Αλβανίας (EL: 61% - EU25: 50%). Όσον αφορά στη FYROM, ποσοστό 46% (EU25: 41%) τάσσεται υπέρ της µελλοντικής της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ ποσοστό 52% (EU25: 42%) τάσσεται κατά. Η είσοδος της Τουρκίας στην Ε.Ε. Έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες φαίνεται να µη διακρίνουν κάποιο θετικό αποτέλεσµα από την είσοδο της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι έλληνες πολίτες δεν πιστεύουν ότι η Τουρκία ανήκει µερικώς στην Ευρώπη τόσο λόγω της γεωγραφικής της θέσης (EL: 57% - EU25: 35%) όσο και της ιστορίας της (84% - EU25: 45%). Αν και οι τούρκοι πολίτες στη µεγάλη πλειονότητά τους (61%) υποστηρίζουν ότι η είσοδος της χώρας τους στην Ε.Ε. θα ενίσχυε την ασφάλεια στην περιοχή, οι έλληνες ερωτηθέντες εµφανίζονται να έχουν αντίθετη άποψη, καθώς διαφωνούν µε αυτή την υπόθεση σε ποσοστό 68% (ΕΒ63.4: 55% - EU25: 48%). Σηµειώνεται ότι το ελληνικό αρνητικό ποσοστό είναι το δεύτερο υψηλότερο του συνολικού δείγµατος µετά από αυτό της Αυστρίας (72%). Οι έλληνες πολίτες, συγκεντρώνοντας το υψηλότερο αρνητικό ποσοστό του δείγµατος (74%), δεν πιστεύουν ότι η είσοδος της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα προαγάγει την αµοιβαία κατανόηση των ευρωπαϊκών και των µουσουλµανικών αξιών (EU25: 47%). 7 στους 10 Έλληνες (EL: 73% - EU25: 55%) πιστεύουν ότι οι πολιτισµικές διαφορές µεταξύ της Τουρκίας και των κρατών-µελών της Ε.E. είναι ιδιαίτερα σηµαντικές για να επιτραπεί η είσοδος της Τουρκίας στην Ε.Ε. Αξιοσηµείωτο είναι ότι την ίδια άποψη συµµερίζονται και στην τουρκοκυπριακή κοινότητα (64%), όπως επίσης ότι το αντίστοιχο ποσοστό του τουρκικού δείγµατος εµφανίζεται σχετικά υψηλό (46%). 8 στους 10 Έλληνες (EL: 80% - EU25: 63%) πιστεύουν ότι η ένταξη της Τουρκίας πιθανώς να εµπεριέχει τον κίνδυνο ενθάρρυνσης της µετανάστευσης προς τις περισσότερο αναπτυγµένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σηµειώνεται ότι την ίδια άποψη εκφράζουν και οι τούρκοι πολίτες σε ποσοστό 56%. Έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες φαίνονται να κατανοούν τα βασικά κριτήρια που πρέπει να πληροί µία χώρα για να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς στην πλειονότητά τους, µε ποσοστά 95% και 83% αντίστοιχα, θεωρούν ότι για να ενταχθεί η Τουρκία στην Ε.Ε. σε περίπου 10 χρόνια, θα πρέπει να δείξει συστηµατικά ότι σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώµατα. Σύµφωνη µε αυτή την προϋπόθεση εµφανίζεται σε ποσοστό 69% και η τουρκική κοινή γνώµη. Επίσης, σηµαντικό κριτήριο για την ένταξη της Τουρκίας φαίνεται να είναι η οικονοµία της χώρας, καθώς 9 στους 10 Έλληνες (EL: 92% - EU25: 76%) θεωρούν απαραιτήτως ότι η Τουρκία για να ενταχθεί στην Ε.Ε. θα χρειαστεί να βελτιώσει σηµαντικά την κατάσταση της οικονοµίας της. Οι τούρκοι πολίτες εκφράζουν την ίδια άποψη σε ποσοστό 70%. 11

12 2 ΠΡΟΟΙΜΙΟ Το τακτικό Ευρωβαρόµετρο 64.2 διεξήχθη από την TNS Opinion & Social, µία κοινοπραξία των φορέων Taylor Nelson Sofres και EOS Gallup Europe, στο διάστηµα µεταξύ της 11 ης Οκτωβρίου και 15 ης Νοεµβρίου 2005, κατόπιν αιτήµατος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Γενική ιεύθυνση Τύπου και Επικοινωνίας, Σφυγµοµέτρηση Γνώµης). Η έρευνα διεξήχθη στα 25 κράτη-µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στις δύο υπό ένταξη χώρες (Βουλγαρία και Ρουµανία) καθώς και στις δύο υποψήφιες για ένταξη χώρες (Κροατία και Τουρκία) και «στην περιοχή όχι υπό τον άµεσο έλεγχο της Κυπριακής ηµοκρατίας (Τουρκοκυπριακή Κοινότητα)» 2, καλύπτοντας δειγµατοληπτικά τον πληθυσµό των χωρών, ηλικίας 15 ετών και άνω. Για τους σκοπούς της έρευνας χρησιµοποιήθηκε αντιπροσωπευτικά τυχαίο δείγµα, αναλογικό του µεγέθους του πληθυσµού και της πληθυσµιακής πυκνότητας της κάθε χώρας. Όσον αφορά στο ελληνικό τµήµα της έρευνας, στο τυχαία επιλεγµένο δείγµα συµµετείχαν 1000 έλληνες πολίτες, από αντιπροσωπευτικές περιοχές της ελληνικής επικράτειας, εκ των οποίων 993 δήλωσαν ελληνική εθνικότητα. Για τη λήψη των στοιχείων χρησιµοποιήθηκαν τυποποιηµένα ερωτηµατολόγια, ενώ η επικοινωνία µε τους συµµετέχοντες είχε τη µορφή της προσωπικής συνέντευξης. Στην ανάλυση που ακολουθεί παρουσιάζονται περιφραστικά, και όπου κρίνεται σκόπιµο απεικονιστικά, οι θέσεις / τοποθετήσεις / απαντήσεις του ελληνικού δείγµατος, ενώ σε σηµεία µε εξαιρετικό ενδιαφέρον επιχειρούνται συµπεράσµατα, εµβαθύνσεις και συγκριτικές θεωρήσεις. Τέλος, στο βαθµό που τα θεµατικά πεδία συµπίπτουν, η παρούσα έκθεση καταγράφει και αποτυπώνει συγκρίσεις της ίδιας της ελληνικής κοινής γνώµης στα πλαίσια διαφορετικών χρονικά ερευνών. Ειδικότερα, παρουσιάζεται και αξιολογείται συγκριτικά η τοποθέτηση της ελληνικής κοινής γνώµης, όπως καταγράφεται στο πλαίσιο κοινών και επαναλαµβανόµενων ερωτηµάτων των τελευταίων ερευνών του Ευρωβαροµέτρου. 2 Ο ευρωπαϊκός µέσος όρος (EU25) που παρατίθεται στα αποτελέσµατα της παρούσας έρευνας αφορά στα αποτελέσµατα που καταγράφηκαν στα 25 κράτη-µέλη. 12

13 3 ΠΡΟΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΓΝΩΜΗΣ Σε µία σειρά εισαγωγικών, διερευνητικών και διαγνωστικών ερωτηµάτων που θέτει η έρευνα του Ευρωβαροµέτρου 64.2, οι έλληνες πολίτες εκφράζουν απόψεις και προσδοκίες, διατυπώνουν θέσεις και εκτιµήσεις οι οποίες µας επιτρέπουν να προσεγγίσουµε την οπτική του µέσου Έλληνα πολίτη, τόσο σε ό,τι αφορά θέµατα ατοµικού-καθηµερινού ενδιαφέροντος, όσο και σε ζητήµατα ευρύτερου κοινωνικο-πολιτικού ενδιαφέροντος. 3.1 Προκαταρκτική προσέγγιση της ελληνικής κοινής γνώµης Ερ. 1 Όταν είστε µεταξύ φίλων, θα λέγατε ότι συζητάτε πολιτικά θέµατα συχνά, περιστασιακά, ή ποτέ; Συχνά Περιστασιακά Ποτέ EL EU25 EL EU25 EL EU25 22% 16% 46% 55% 32% 29% Όπως και στις προηγούµενες έρευνες του Ευρωβαροµέτρου, η πλειονότητα των ελλήνων πολιτών (46%) φαίνεται να συζητά περιστασιακά περί πολιτικής µε τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό µέσο όρο (Ευρώπη των 25) να παρουσιάζεται υψηλότερος (EU25: 55%). Το σχετικά υψηλό έλλειµµα ενδιαφέροντος για συζητήσεις πολιτικού περιεχοµένου επιβεβαιώνεται από την ένδειξη ότι το 32% των ελλήνων ερωτηθέντων (ΕΒ63.0: 31%) δεν αναπτύσσει ποτέ πολιτικές συζητήσεις όταν συναντάται µε φίλους (EU25: 29%). Τέλος, το 22% των Ελλήνων δηλώνει ότι αναπτύσσει «συχνά» συζητήσεις πολιτικού περιεχοµένου µεταξύ φίλων (EU25: 16%). ιακρίνοντας τις τοποθετήσεις των ελλήνων ερωτηθέντων µε βάση το φύλο, παρατηρούµε µία διαφοροποίηση µεταξύ ανδρών (22%) και γυναικών (41%) -όπως και στις προηγούµενες έρευνες του Ευρωβαροµέτρου- που δηλώνουν ότι δεν συζητούν «ποτέ» για θέµατα πολιτικού περιεχοµένου. Λαµβάνοντας υπόψη επιµέρους χαρακτηριστικά του δείγµατος ειδικότερα εκείνο της ηλικίας διαπιστώνουµε ότι εκείνοι που κυρίως συζητούν «συχνά» για πολιτική είναι τα άτοµα ηλικίας άνω των 40 ετών, ειδικότερα µεταξύ (29%). Ερ. 2 Όταν έχετε κάποια γνώµη την οποία υποστηρίζετε έντονα, σας συµβαίνει ποτέ να πείθετε τους φίλους, τους συγγενείς ή τους συναδέλφους σας να υιoθετήσουν τις απόψεις σας; Θα λέγατε ότι αυτό σας συµβαίνει... ; Συχνά Μερικές φορές Σπάνια Ποτέ.Γ. EL EU25 EL EU25 EL EU25 EL EU25 EL EU25 19% 11% 42% 37% 21% 28% 19% 23% 0% 1% Όπως και στις προηγούµενες έρευνες του Ευρωβαροµέτρου, το ποσοστό των ερωτηθέντων Ελλήνων που απαντά ότι µόνο «µερικές φορές» καταφέρνει να πείθει για τις απόψεις του το οικογενειακό και επαγγελµατικό του περιβάλλον κυµαίνεται στα ίδια επίπεδα, 42% (ΕΒ63.4 : 44%). «Σπάνια», όπως και «ποτέ», δηλώνει 1 στους 5 έλληνες πολίτες ότι καταφέρνει να πείσει φίλους, συγγενείς και συναδέλφους να υιοθετήσουν τις απόψεις του. Ποσοστό 19% των ελλήνων ερωτηθέντων δηλώνει ότι του συµβαίνει «συχνά» να πείθει την οικογενειακή και επαγγελµατική οµήγυρη. 13

14 3.2 Προσωπική κατάσταση και προσδοκίες Ερ. 3 Γενικά, είστε πολύ ικανοποιηµένος/η, αρκετά ικανοποιηµένος/η, όχι και τόσο ικανοποιηµένος/η, ή καθόλου ικανοποιηµένος/η από τη ζωή που ζείτε; Θα λέγατε ότι είστε...; Πολύ Αρκετά Όχι και τόσο Καθόλου EL EU25 EL EU25 EL EU25 EL EU25 14% 21% 51% 59% 25% 16% 10% 4% Ένας στους δύο έλληνες πολίτες (51%) δηλώνει «αρκετά ικανοποιηµένος» από την καθηµερινή του ζωή. Αντίστοιχα ο µέσος ευρωπαϊκός όρος διαµορφώνεται σε σχετικά υψηλότερο επίπεδο (59%). «Πολύ ικανοποιηµένος» φαίνεται να αισθάνεται ποσοστό 14% από τη ζωή που ζει, ποσοστό συγκριτικά χαµηλότερο του µέσου ευρωπαϊκού όρου (EU25: 21%). Ιδιαίτερα υψηλό εµφανίζεται το ποσοστό των Ελλήνων (25%) οι οποίοι δηλώνουν όχι και τόσο ικανοποιηµένοι από την καθηµερινή τους ζωή (EU25: 16%). Ένας στους δέκα ερωτηθέντες έλληνες εµφανίζεται να µην είναι καθόλου ικανοποιηµένος από την καθηµερινή του ζωή. Ο µέσος ευρωπαίος πολίτης τοποθετείται αντίστοιχα σε ποσοστό 4%. Παρατηρείται ότι τόσο τα ποσοστά των ελλήνων, όσο και των ευρωπαίων πολιτών, στο σύνολό τους, κινούνται σε σχεδόν παρόµοια επίπεδα µε αυτά των προηγούµενων ερευνών του Ευρωβαροµέτρου (ΕΒ62.0 & ΕΒ63.4) που έθετε το ίδιο ερώτηµα. Στο γράφηµα που ακολουθεί απεικονίζονται τα συνολικά ποσοστά (αθροιστικά: «πολύ ικανοποιηµένοι + αρκετά ικανοποιηµένοι», καθώς και «όχι και τόσο ικανοποιηµένοι + καθόλου ικανοποιηµένοι») όλων των χωρών που έλαβαν µέρος στην έρευνα. Αξιοσηµείωτο είναι ότι το ελληνικό ποσοστό ικανοποίησης είναι από τα χαµηλότερα του συνολικού δείγµατος, µε τον ευρωπαϊκό µέσο όρο να εµφανίζεται υψηλότερος κατά δεκαπέντε ποσοστιαίες µονάδες. 14

15 Ικανοποιηµένος/η Όχι ικανοποιηµένος/η DK 96% 3% SE 96% 3% NL 95% 5% FI 93% 7% LU 92% 7% IE 91% 7% UK 89% 11% BE 88% 11% SI 87% 13% CY 86% 14% AT 85% 15% ES 84% 15% FR 81% 18% CZ 81% 19% D-W 80% 20% MT 80% 20% EU25 80% 20% DE 79% 21% CY(tcc) 79% 20% IT 76% 23% D-E 74% 26% TR 73% 26% EE 71% 28% HR 71% 29% PL 70% 29% EL 65% 35% SK 64% 36% LV 60% 39% LT 58% 41% PT 57% 42% HU 56% 44% RO 47% 53% BG 29% 70% Ερ. 3 / ΕΒ64.2 ΠΟΣΟ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΥΡΩΠΑΙΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΠΟΥ ΖΟΥΝ; Πολύ Αρκετά Όχι τόσο Καθόλου EL EU

16 Ερ. 4 Ποιες είναι οι προσδοκίες σας για τους επόµενους 12 µήνες; Οι επόµενοι 12 µήνες θα είναι καλύτεροι, χειρότεροι ή ίδιοι, όσον αφορά...; ΚΑΛΥΤΕΡΟΙ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟΙ Ι ΙΟΙ.Γ. EL EU25 EL EU25 EL EU25 EL EU25 Για τη ζωή σας γενικά 35% 35% 25% 13% 39% 49% 1% 3% Για την οικονοµική κατάσταση στη χώρα σας (Ελλάδα) Για την οικονοµική κατάσταση της οικογενείας σας Για την εργασιακή απασχόληση στη χώρα σας (Ελλάδα) Για την προσωπική σας επαγγελµατική κατάσταση 12% 19% 63% 39% 24% 37% 1% 5% 20% 25% 30% 19% 50% 53% 0% 3% 11% 20% 64% 40% 23% 35% 1% 5% 18% 22% 19% 9% 58% 60% 5% 9% Ιδιαίτερα χαµηλές είναι οι προσδοκίες των ερωτηθέντων για τους επόµενους 12 µήνες. Τα ποσοστά κυµαίνονται σε σχεδόν παρόµοια επίπεδα µε τα αντίστοιχα των προηγούµενων ερευνών του Ευρωβαροµέτρου (ΕΒ62.0 & ΕΒ63.4). Εξίσου χαµηλές διαγράφονται οι προσδοκίες των Ελλήνων για τη ζωή τους γενικά σε σχέση µε αυτές που είχαν εκφράσει σε προηγούµενες έρευνες του Ευρωβαροµέτρου (ΕΒ62.0 & ΕΒ63.4). - Βελτίωση των συνθηκών ζωής για τους επόµενους 12 µήνες προσδοκά το 35% (ΕΒ62.0: 37% - ΕΒ63.4: 33%) των ελλήνων πολιτών. Σηµειώνεται ότι πιο αισιόδοξα για βελτίωση της ζωής τους παρουσιάζονται τα άτοµα ηλικίας (61% αυτών) και ετών (40%), ενώ λιγότερο αισιόδοξα εµφανίζονται τα άτοµα ηλικίας (27%) και τα άτοµα άνω των 55 ετών (23%). - Το 25% των ερωτηθέντων Ελλήνων (ΕΒ62.0 & EB63.4: 22%) προβλέπει χειρότερες εξελίξεις για τη ζωή τους τη χρονιά που έρχεται. Σηµειώνεται ότι το ποσοστό παραµένει όπως και στις προηγούµενες έρευνες του Ευρωβαροµέτρου- από τα υψηλότερα αρνητικά του συνολικού δείγµατος της παρούσας έρευνας, µετά από αυτά των Πορτογάλων (36%) και των Βούλγαρων (27%). Ο ευρωπαϊκός µέσος όρος διαµορφώνεται σε χαµηλότερα επίπεδα (EU25: 13%). - Αµετάβλητες παραµένουν οι προσδοκίες για τους επόµενους 12 µήνες, όσον αφορά τη ζωή τους γενικά, για το 39% των ελλήνων πολιτών (ΕΒ62.0: 38% - ΕΒ63.4: 42%) και το 49% των Ευρωπαίων. Αβεβαιότητα και απαισιοδοξία διαφαίνονται στις τοποθετήσεις των ελλήνων πολιτών όσον αφορά στην οικονοµική κατάσταση της χώρας τους και στην εργασιακή απασχόληση στην Ελλάδα. Συγκεκριµένα, όσον αφορά την οικονοµική κατάσταση της χώρας: - Μόνο το 12% των ελλήνων πολιτών (ΕΒ63.4: 11% - ΕΒ62.0: 14%) προσδοκά βελτίωση των συνθηκών για την ελληνική οικονοµία τους επόµενους 12 µήνες. - Πλέον των έξι στους δέκα έλληνες πολίτες (ΕΒ64.2: 63% - ΕΒ63.4: 59% - ΕΒ62.0: 58%) προβλέπουν χειρότερες οικονοµικές εξελίξεις για τη χώρα τη χρονιά που έρχεται. Σηµειώνεται δε, ότι οι έλληνες πολίτες παραµένουν όπως και στην προηγούµενη έρευνα του Ευρωβαροµέτρου- από τους πλέον απαισιόδοξους του ευρωπαϊκού δείγµατος µετά τους 16

17 Πορτογάλους (66%). Ο ευρωπαϊκός µέσος όρος διαµορφώνεται σε αισθητά χαµηλότερα επίπεδα (EU25: 39%). - Ένας στους τέσσερις έλληνες πολίτες (24%) προβλέπει στασιµότητα της εθνικής οικονοµίας (EU25: 37%). Παρουσίαση αποτελεσµάτων (%) προηγούµενων ερευνών των ελλήνων πολιτών που προβλέπουν επιδείνωση της οικονοµικής κατάστασης καθώς και της εργασιακής απασχόλησης στην Ελλάδα Οικονοµική κατάσταση της Ελλάδας 56% 58% 59% 63% 23% Οκτ-Νοε.03 Φεβ-Μαρ.04 Οκτ-Νοε.04 Μαι-Ιουν.05 Οκτ-Νοε.05 ΕΒ60.1 EB61.0 EB62.0 EB63.4 EB64.2 Εργασιακή απασχόληση στην Ελλάδα 55% 57% 63% 64% 28% Οκτ-Νοε.03 Φεβ-Μαρ.04 Οκτ-Νοε.04 Μαι-Ιουν.05 Οκτ-Νοε.05 ΕΒ60.1 EB61.0 EB62.0 EB63.4 EB

18 Σε ερώτηση σχετικά µε τις προσδοκίες τους σε θέµατα που αφορούν στην οικονοµική κατάσταση των οικογενειών τους για τους επόµενους 12 µήνες, προέκυψαν τα εξής: - Ένας στους δύο έλληνες πολίτες (50%) - (ΕΒ62.0: 49% - ΕΒ63.4: 54%) προσδοκά οικονοµική στασιµότητα του νοικοκυριού του για τη νέα χρονιά. - Ένας στους πέντε (20%) - (ΕΒ62.0: 22% - ΕΒ63.4: 19%) έλληνες ερωτηθέντες προσδοκά βελτίωση της οικονοµικής κατάστασης των οικογενειών τους. - Ποσοστό 30% (ΕΒ62.0: 27% - ΕΒ63.4: 25%) των ελλήνων ερωτηθέντων πιστεύει ότι η οικονοµική κατάσταση των οικογενειών τους θα είναι χειρότερη τους επόµενους 12 µήνες. O ευρωπαϊκός µέσος όρος διαµορφώνεται σε χαµηλότερα επίπεδα (19%). Αρκετά απαισιόδοξοι φαίνονται οι έλληνες πολίτες για τα θέµατα εργασίας και απασχόλησης σε εθνικό επίπεδο για τους επόµενους 12 µήνες. - Μόνο ένας στους 10 έλληνες πολίτες (11%) εκφράζει αισιόδοξες προσδοκίες για τη βελτίωση της αγοράς εργασίας (ΕΒ62.0: 12% - ΕΒ63.4: 8%). Πιο αισιόδοξοι εµφανίζονται οι ευρωπαίοι πολίτες µε ποσοστό 20% (EU25). - Υψηλό ποσοστό (64%) (ΕΒ62.0: 57% - EB63.4: 63%) αναµένει επιδείνωση της εργασιακής απασχόλησης στην Ελλάδα. Σηµειώνεται ότι το ελληνικό αρνητικό ποσοστό είναι το δεύτερο υψηλότερο του συνολικού δείγµατος της παρούσας έρευνας, µετά από αυτό των Πορτογάλων (67%). Ο ευρωπαϊκός µέσος όρος εµφανίζεται χαµηλότερος κατά 24 ποσοστιαίες µονάδες (EU25: 40%). - Στάσιµη εκτιµάται, από το 23% των ελλήνων ερωτηθέντων (EB63.4: 25% - ΕΒ62.0: 28%), ότι θα παραµείνει η εργασιακή απασχόληση στην Ελλάδα τους επόµενους 12 µήνες. Οι προσδοκίες των ελλήνων πολιτών για τους επόµενους 12 µήνες, σε θέµατα που αφορούν στην προσωπική τους επαγγελµατική κατάσταση, καταγράφονται ως εξής: - Το 58% (ΕΒ62.0: 57% - ΕΒ63.4: 61%) των ελλήνων και το 60% των ευρωπαίων πολιτών πιστεύει ότι η επαγγελµατική του κατάσταση, σε προσωπικό επίπεδο, θα παραµείνει στάσιµη. - Το 18% (ΕΒ62.0: 22% - EB63.4: 17%) των ερωτηθέντων προσδοκά βελτίωση της επαγγελµατικής κατάστασης σε προσωπικό επίπεδο (EU25: 22%). - Ποσοστό 19% των ελλήνων πολιτών θεωρεί ότι η χρονιά που έρχεται θα είναι χειρότερη επαγγελµατικά (EU25: 9%). Ερ. 5 Αν συγκρίνετε τη σηµερινή σας κατάσταση µε τα προηγούµενα 5 χρόνια, θα λέγατε ότι έχει βελτιωθεί, έχει παραµείνει περίπου ίδια ή έχει χειροτερέψει; Έχει βελτιωθεί Έχει παραµείνει περίπου ίδια Έχει χειροτερέψει EL EU25 EL EU25 EL EU25 EL EU25 26% 37% 32% 33% 42% 29% 1% 1% Αξιοσηµείωτο είναι το γεγονός ότι το 42% των ελλήνων πολιτών (ΕΒ62.0: 32% - ΕB63.4: 40%), θεωρεί ότι η κατάστασή τους έχει µεταβληθεί αρνητικά κατά τα τελευταία πέντε έτη. Σηµειώνεται ότι οι έλληνες πολίτες εµφανίζονται από τους πλέον δυσαρεστηµένους συγκεντρώνοντας ένα από τα υψηλότερα αρνητικά ποσοστά του συνολικού δείγµατος της παρούσας έρευνας (Βούλγαροι 48%, Πορτογάλοι 43% και Ούγγροι 42%). Αντίθετη άποψη εκφράζει ποσοστό 26% (ΕΒ62.0: 38% - ΕΒ63.4: 32%), καθώς τοποθετείται θετικά, διαπιστώνοντας βελτίωση, ενώ ποσοστό 32% (ΕΒ62.0: 30% - EB63.4: 28%) δεν διακρίνει αισθητή βελτίωση, δηλώνοντας ότι η κατάστασή του έχει παραµείνει περίπου η ίδια..γ. 18

19 Ερ. 6 Στο διάστηµα των επόµενων 5 χρόνων, πιστεύετε ότι η προσωπική σας κατάσταση θα βελτιωθεί, θα παραµείνει περίπου ίδια ή θα χειροτερέψει; Θα βελτιωθεί Θα παραµείνει περίπου ίδια Θα χειροτερέψει EL EU25 EL EU25 EL EU25 EL EU25 33% 41% 31% 38% 29% 16% 6% 5% Σε ερώτηση σχετικά µε τις εκτιµήσεις των ερωτηθέντων για την προσωπική τους κατάσταση εντός της επόµενης πενταετίας, οι Έλληνες εκφράζουν συγκρατηµένη αισιοδοξία, καθώς το 33% (EU25: 41%) προβλέπει βελτίωση της προσωπικής του κατάστασης, ενώ ποσοστό 29% (ΕΒ63.4: 25%) εκφράζει ανησυχία ότι η προσωπική του κατάσταση θα χειροτερέψει κατά τα επόµενα πέντε χρόνια. Σηµειώνεται ότι οι έλληνες πολίτες εµφανίζονται ως οι πλέον απαισιόδοξοι του συνολικού ευρωπαϊκού δείγµατος µε το υψηλότερο αρνητικό ποσοστό, ενώ ο ευρωπαϊκός µέσος όρος περιορίζεται στο 16%. Τέλος, σύµφωνα µε τις τοποθετήσεις τους, το 31% των ελλήνων πολιτών εκτιµά ότι η προσωπική τους κατάσταση θα παραµείνει περίπου η ίδια κατά τα επόµενα πέντε χρόνια. Ιδιαίτερα αισιόδοξοι, µεταξύ των ελλήνων ερωτηθέντων, για τις προοπτικές της προσωπικής τους κατάστασης εµφανίζονται οι νέοι ηλικίας ετών (ποσοστό 65% αυτών), οι σπουδαστές (ποσοστό 67% αυτών), όπως και οι ερωτηθέντες που δήλωσαν άνεργοι (ποσοστό 47% αυτών). Συγκριτικά µε την προηγούµενη έρευνα του Ευρωβαροµέτρου σηµειώνεται ότι οι ερωτηθέντες που δήλωσαν άνεργοι εµφανίζονται πιο αισιόδοξοι για τη βελτίωση της προσωπικής τους κατάστασης, καθώς το θετικό ποσοστό έχει αυξηθεί από 39% (ΕΒ63.4) σε 47% στην παρούσα έρευνα..γ. Ερ. 51 Γενικά, θα λέγατε ότι η ποιότητα ζωής στην Ευρώπη αυτή τη στιγµή είναι καλύτερη ή λιγότερο καλή από...; Έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες συµφωνούν ότι το επίπεδο της ποιότητας ζωής στην Ευρώπη είναι υψηλότερο από αυτό των Ηνωµένων Πολιτειών (EL: 53% - EU25: 51%), της Ιαπωνίας (EL: 52% - EU25: 46%), της Κίνας (EL: 83% - EU25: 74%) και της Ινδίας (EL: 90% - EU25: 79%). Ερ. 52 Θα λέγατε ότι η ευρωπαϊκή οικονοµία λειτουργεί καλύτερα, λειτουργεί χειρότερα ή ότι λειτουργεί το ίδιο καλά µε την οικονοµία της...; Οι έλληνες πολίτες εκτιµούν ότι η ευρωπαϊκή οικονοµία λειτουργεί χειρότερα από την οικονοµία τόσο των Ηνωµένων Πολιτειών (EL: 38% - EU25: 37%) όσο και της Ιαπωνίας (EL: 43% - EU25: 45%). Το 29% όσον αφορά στις Ηνωµένες Πολιτείες και το 19% όσον αφορά στην Ιαπωνία εκτιµά ότι η ευρωπαϊκή οικονοµία λειτουργεί το ίδιο καλά, ενώ το 29% (όσον αφορά στις ΗΠΑ) και το 30% (όσον αφορά στην Ιαπωνία) κρίνει ως καλύτερη τη λειτουργία της ευρωπαϊκής οικονοµίας. Συγκρινόµενη η ευρωπαϊκή οικονοµία µε αυτή τόσο της Κίνας (EL: 68% - EU25: 40%) όσο και της Ινδίας (EL: 82% - EU25: 60%), και στις δύο περιπτώσεις, οι έλληνες ερωτηθέντες πιστεύουν ότι λειτουργεί καλύτερα. 19

20 Ερ. 53 Για καθένα από τα ακόλουθα, πείτε µου εάν κατά τη γνώµη σας η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι µπροστά, πίσω ή στο ίδιο επίπεδο µε τις Ηνωµένες Πολιτείες; Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται, µε τη σειρά που ιεραρχήθηκαν από την ελληνική κοινή γνώµη, οι τοµείς στους οποίους οι έλληνες και οι ευρωπαίοι πολίτες θεωρούν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση υπερτερεί ή υστερεί σε σχέση µε τις Ηνωµένες Πολιτείες. ΜΠΡΟΣΤΑ ΠΙΣΩ ΣΤΟ Ι ΙΟ ΕΠΙΠΕ Ο.Γ. EL EU25 EL EU25 EL EU25 EL EU25 Καταπολέµηση των κοινωνικών ανισοτήτων 58% 53% 16% 13% 21% 20% 4% 13% Καταπολέµηση των διακρίσεων 58% 47% 17% 16% 20% 23% 4% 14% Προστασία του περιβάλλοντος 57% 59% 17% 13% 24% 18% 3% 11% Εκπαίδευση 41% 42% 26% 20% 29% 24% 3% 13% Σύστηµα υγείας 38% 51% 30% 21% 28% 16% 5% 12% Καταπολέµηση της ανεργίας 31% 32% 31% 26% 34% 27% 4% 16% Ιατρική έρευνα 25% 16% 45% 46% 28% 27% 2% 10% ηµιουργία επιχειρήσεων 24% 15% 43% 43% 28% 22% 5% 21% Καινοτόµο τεχνολογία 18% 16% 43% 43% 32% 27% 7% 14% Επιστηµονική έρευνα 21% 13% 48% 50% 28% 26% 3% 11% 3.3 Βαθµός εµπιστοσύνης στους θεσµούς Ερ. 7 Για κάθε έναν από τους ακόλουθους θεσµούς, πείτε µου αν τείνετε να τον εµπιστεύεστε ή να µην τον εµπιστεύεστε. Η συντριπτική πλειοψηφία των ελλήνων πολιτών (76%) εκφράζει την εµπιστοσύνη της στο θεσµό του στρατού. Στρατός: Η ελληνική κοινή γνώµη, στη συντριπτική της πλειοψηφία, εµφανίζεται να εµπιστεύεται το θεσµό του στρατού, καταγράφοντας υψηλό ποσοστό (76%). Το ποσοστό τόσο των ελλήνων όσο και των ευρωπαίων πολιτών που τείνουν να µην εµπιστεύονται τον στρατό της χώρας τους ανέρχεται σε ποσοστό 22%. Αστυνοµία: Η Αστυνοµία φαίνεται να απολαµβάνει την εµπιστοσύνη της πλειοψηφίας της ελληνικής κοινής γνώµης (65%). Θετικά τοποθετούνται και οι περισσότεροι ευρωπαίοι πολίτες, µε τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό µέσο όρο να διαµορφώνεται στο ίδιο ποσοστό (65%). Τάση δυσπιστίας απέναντι στο θεσµό εκφράζει το 34% των ελλήνων ερωτηθέντων (EU25: 30%). Ευρωπαϊκή Ένωση: Οι έλληνες πολίτες, σε ποσοστό 62% εκφράζουν εµπιστοσύνη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το ποσοστό είναι από τα υψηλότερα του συνολικού δείγµατος της έρευνας µαζί µε αυτά των Ρουµάνων (64%) και των Πορτογάλων (62%) - (EU25: 45%). υσπιστία 20

21 απέναντι στο θεσµό εκφράζει ποσοστό 37% της ελληνικής κοινής γνώµης (EU25: 43%). Σηµαντικό είναι το ποσοστό των ευρωπαίων πολιτών (EU25: 12%) που αποφεύγει να τοποθετηθεί σχετικά («δεν γνωρίζω»). Ο θεσµός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην παρούσα έρευνα -όπως και στις προηγούµενες του Ευρωβαροµέτρου- συγκεντρώνει υψηλό ποσοστό προτίµησης επιβεβαιώνοντας πλέον την επίδειξη εµπιστοσύνης από σηµαντική µερίδα των ελλήνων ερωτηθέντων προς το θεσµό. Σηµειώνεται ότι σε ακόµη παλαιότερη έκδοση του Ευρωβαροµέτρου (έρευνα EB59.1) η Ευρωπαϊκή Ένωση κατείχε την έβδοµη θέση στη σειρά προτίµησης µε ποσοστό 55%. Ποιους θεσµούς εµπιστεύονται οι έλληνες πολίτες; Ερ. 7 / ΕΒ64.2 Στρατός Αστυνοµία Ευρωπαϊκή Ένωση Φιλανθρωπικές / εθελοντικές οργανώσεις ικαιοσύνη Βουλή των Ελλήν ων Ραδιόφωνο Εκκλησιαστικά ιδρύµατα Τύπος Ελληνική κυβέρνηση Τηλεόραση Εργατικά σωµατεία / συνδικάτα Ηνωµένα Έθνη Μεγάλες εταιρείες Πολιτικά κόµµατα εν εµπιστεύοµαι Εµπιστεύοµαι 21

22 Φιλανθρωπικές ή εθελοντικές οργανώσεις: Εµπιστοσύνη στο θεσµό εκφράζει η πλειοψηφία της ελληνικής (61%) και της ευρωπαϊκής κοινής γνώµης (66%), ενώ δυσπιστία εκφράζει ποσοστό 38% των ελλήνων και 26% των ευρωπαίων πολιτών. ικαιοσύνη: 6 στους 10 Έλληνες συνεχίζει να εµπιστεύεται την ελληνική δικαιοσύνη. Με θετική γνώµη τοποθετείται το 59% (ΕΒ63.4: 53%) των ελλήνων ερωτηθέντων, αρκετά υψηλότερα από τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό µέσο όρο (ΕU25: 47%). Σηµαντική µερίδα της ελληνικής (40%), όπως και της ευρωπαϊκής κοινής γνώµης (47%) τείνει να µην εµπιστεύεται το θεσµό της εθνικής δικαιοσύνης. Βουλή των Ελλήνων: Σχεδόν 6 στους 10 Έλληνες να εµπιστεύεται την Βουλή των Ελλήνων. Οι έλληνες πολίτες συγκεντρώνοντας από τα υψηλότερα ποσοστά του συνολικού δείγµατος της έρευνας εκφράζουν εµπιστοσύνη στη Βουλή της χώρας τους (EL: 57% - ΕU25: 35%). Παρατηρείται σηµαντική αύξηση του ελληνικού ποσοστού που εξέφρασε εµπιστοσύνη στη Βουλή της χώρας τους από 47% στην προηγούµενη έρευνα του Ευρωβαροµέτρου (ΕΒ63.4) σε 57% στην παρούσα. Στα ίδια πλαίσια παρατηρείται µείωση του ποσοστού των ελλήνων ερωτηθέντων που εκφράζει δυσπιστία, από 51% στην προηγούµενη έρευνα σε 42% στην παρούσα (ΕU25: 56%). Ραδιοφωνία: Ένας στους δύο έλληνες πολίτες (EL: 50% - EU25: 61%) εκφράζει εµπιστοσύνη στο θεσµό της ραδιοφωνίας. Ωστόσο, τάση δυσπιστίας διαπιστώνεται από την τοποθέτηση υψηλού ποσοστού 48% των ελλήνων ερωτηθέντων (EU25: 30%). Το αρνητικό ποσοστό της ελληνικής κοινής γνώµης είναι το υψηλότερο του συνολικού δείγµατος της παρούσας έρευνας. Εκκλησιαστικά ιδρύµατα: Eµπιστοσύνη εκφράζουν 1 στους 2 έλληνες πολίτες (50%) απέναντι στα εκκλησιαστικά ιδρύµατα, ενώ λιγότεροι συνολικά ευρωπαίοι πολίτες (47%) τοποθετούνται θετικά. Αντίθετη άποψη έχει ίδιο ποσοστό (50%) του ελληνικού δείγµατος (ΕU25: 43%). Τύπος: Όπως και στις προηγούµενες έρευνες του Ευρωβαροµέτρου, οι έλληνες πολίτες εκφράζουν σοβαρές επιφυλάξεις για τον τύπο. Τα αποτελέσµατα της έρευνας αποκαλύπτουν ότι η πλειοψηφία της ελληνικής κοινής γνώµης σε ποσοστό 55% (ΕΒ61.0: 51% - EB62.0: 56%) εκφράζει δυσπιστία απέναντι στον τύπο (EU25: 49%). Το 43% των ελλήνων, όπως και το 45% των ευρωπαίων, πολιτών φαίνεται να εµπιστεύεται τον θεσµό. Ελληνική κυβέρνηση: Ποσοστό 56% των ελλήνων πολιτών δεν εµπιστεύονται την ελληνική κυβέρνηση. Ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός µέσος όρος τοποθετείται στο 62%. Ποσοστό 43% των ελλήνων πολιτών δηλώνει ότι εµπιστεύεται την εθνική κυβέρνηση, ενώ ο ευρωπαϊκός µέσος όρος διαµορφώνεται σε αισθητά χαµηλότερο ποσοστό (31%). Τηλεόραση: Το υψηλότερο αρνητικό ποσοστό του συνολικού δείγµατος της παρούσας έρευνας συγκεντρώνουν οι έλληνες πολίτες εκφράζοντας δυσπιστία στο θεσµό της τηλεόρασης (EL: 58% - EU25: 42%). Εµπιστοσύνη στην τηλεόραση εκφράζει το 42% του ελληνικού δείγµατος (EU25: 53%). Εργατικά σωµατεία / συνδικάτα: Η ελληνική κοινή γνώµη σε ποσοστό 42% (EU25: 38%) τείνει να εµπιστεύεται τα εργατικά σωµατεία / συνδικάτα, ενώ ποσοστό 54% (EU25: 48%) εκφράζει δυσπιστία στο θεσµό. Ηνωµένα Έθνη: Το 56% των ελλήνων πολιτών συνεχίζει να µην εµπιστεύονται τα Ηνωµένα Έθνη. Έντονη τάση δυσπιστίας της ελληνικής κοινής γνώµης αναφορικά µε τα Ηνωµένα Έθνη, όπως είχε παρατηρηθεί και στις προηγούµενες έρευνες του Ευρωβαροµέτρου που έθεταν το ίδιο ερώτηµα, καταγράφεται σε ποσοστό 56%, µε µεγάλη απόκλιση από τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό µέσο όρο (ΕU25: 34%). Σηµειώνεται ότι τόσο οι έλληνες πολίτες όσο και οι Κύπριοι (56%) συγκεντρώνουν το υψηλότερο αρνητικό ποσοστό του συνολικού δείγµατος της έρευνας. Την εµπιστοσύνη του στο διεθνή θεσµό εκφράζει το 41% (ενισχυµένο σε σχέση µε την προηγούµενη έρευνα του Ευρωβαροµέτρου, ΕΒ63.4: 30%) του ελληνικού δείγµατος, µε τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό µέσο όρο να τοποθετείται αρκετά υψηλότερα (52%). Μεγάλες εταιρείες: υσπιστία απέναντι στις µεγάλες εταιρείες εκφράζει ποσοστό 73% της ελληνικής κοινής γνώµης (EU25: 57%). Αντίθετα ποσοστό 24% των ελλήνων πολιτών δηλώνει ότι τείνει να εµπιστεύεται τις µεγάλες εταιρείες, όπως και το 32% της συνολικής ευρωπαϊκής κοινής γνώµης. 22

23 Πολιτικά κόµµατα: 3 στους 4 Έλληνες δεν εµπιστεύονται τα πολιτικά κόµµατα (77%). Υψηλά ποσοστά δυσπιστίας καταγράφονται τόσο από τους έλληνες (77%) όσο και από τους ευρωπαίους (76%) ερωτηθέντες που τοποθετούνται αρνητικά απέναντι στο θεσµό των πολιτικών κοµµάτων. Ιδιαίτερα χαµηλό είναι το ποσοστό των ελλήνων (22%), όπως και των ευρωπαίων πολιτών (17%) που εµπιστεύονται τα πολιτικά κόµµατα. 3.4 Σηµαντικά προβλήµατα που αντιµετωπίζει η Ελλάδα Ερ. 30 Κατά τη γνώµη σας, ποια είναι τα δύο σηµαντικότερα προβλήµατα που αντιµετωπίζει η Ελλάδα αυτή τη στιγµή; Όπως και στις προηγούµενες έρευνες του Ευρωβαροµέτρου που έθεταν το ίδιο ερώτηµα, οι έλληνες πολίτες συνεχίζουν να θεωρούν ότι η ανεργία συνιστά πρόβληµα µείζονος σηµασίας, καθώς ποσοστό 60% την τοποθετεί αξιολογικά στην κορυφή των προβληµάτων που αντιµετωπίζει η χώρα παρ όλη τη µείωση του ποσοστού σε σχέση µε προηγούµενα Ευρωβαρόµετρα (EB62.0: 69% - EB63.4: 64%). Ο ευρωπαϊκός µέσος όρος κυµαίνεται σε αισθητά χαµηλότερα επίπεδα (EU25: 44%). Ανεργία Οικονοµική κατάσταση Άνοδος τιµών / πληθωρισµός Εγκληµατικότητα Συντάξεις Σύστηµα υγείας Φορολογία Εκπαιδευτικό σύστηµα Μετανάστευση Άµυνα / Εξωτερική πολιτική Μέσα µαζικής µεταφοράς Τροµοκρατία Προστασία περιβάλλοντος Άλλα Στέγαση 17% 15% 10% 10% 9% 15% 8% 7% 7% 7% 3% 15% 2% 2% 1% 2% 1% 14% 1% 4% 1% 1% 0% 5% 26% 24% 36% EL 44% 42% EU25 60% Ποια θεωρούν οι Έλληνες ως τα σηµαντικότερα προβλήµατα που αντιµετωπίζει η Ελλάδα αυτή τη στιγµή; Ερ. 30 / ΕΒ

24 Προβληµατισµός εκφράζεται από σηµαντική µερίδα της ελληνικής κοινής γνώµης για την οικονοµική κατάσταση της χώρας (EL: 42% - EU25: 26% - ΕΒ63.4: 42%), καθώς και για την άνοδο των τιµών / πληθωρισµό (EL: 36% - EU25: 17% - ΕΒ63.4: 33%). Ανησυχία για την εγκληµατικότητα εκδηλώνει το 15% των ελλήνων ερωτηθέντων(eu25: 24%), ενώ 1 στους 10 προβληµατίζεται για τις συντάξεις (EL: 10% - EU25: 10%). Θέµατα που φαίνεται να µην προβληµατίζουν ιδιαίτερα ή/και καθόλου τους έλληνες, όπως και τους ευρωπαίους πολίτες αν και οι τελευταίοι εκφράζουν σχετικά µεγαλύτερη ανησυχία είναι: το σύστηµα υγείας (EL: 9% - EU25: 15%), η φορολογία (EL: 8% - EU25: 7%), το εκπαιδευτικό σύστηµα (EL: 7% - EU25: 7%), η µετανάστευση (EL: 3% - EU25: 15%), η άµυνα και η εξωτερική πολιτική (EL: 2% - EU25: 2%), τα µέσα µαζικής µεταφοράς (EL: 1% - EU25: 2%), η τροµοκρατία (EL: 1% - EU25: 14%), η προστασία του περιβάλλοντος (EL: 1% - EU25: 4%) και η στέγαση (EL: 0% - EU25: 5%). 3.5 Στόχοι προτεραιότητες Ελλάδας και Ευρωπαϊκής Ένωσης Ερ. 33 Α) Γίνεται πολύ συζήτηση αυτές τις ηµέρες για το ποιοι θα έπρεπε να είναι οι στόχοι της Ελλάδας για τα επόµενα δέκα ή δεκαπέντε χρόνια. Σε αυτή την κάρτα καταγράφονται µερικοί από τους στόχους στους οποίους διαφορετικοί άνθρωποι λένε ότι θα έπρεπε να δοθεί ύψιστη προτεραιότητα. Ποιος από αυτούς θεωρείται ότι είναι ο πιο σηµαντικός µακροπρόθεσµα; Β) Και ποιος θα ήταν η δεύτερη επιλογή σας; EL EU25 Καταπολέµηση της αύξησης των τιµών 56% 29% Να δοθεί στο λαό περισσότερος λόγος σε σηµαντικές κυβερνητικές αποφάσεις 22% 26% ιατήρηση της τάξης στη χώρα 18% 32% Προστασία της ελευθερίας του λόγου 4% 11% Ερ. 34 Από τις ακόλουθες δραστηριότητες, ποιες θα ήταν, για εσάς, οι τρεις δραστηριότητες στις οποίες η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να δώσει προτεραιότητα; Όπως και στην προηγούµενη έρευνα του Ευρωβαροµέτρου 63.4, οι έλληνες πολίτες σε ποσοστό 61% θεωρούν ως πλέον υψηλή προτεραιότητα την καταπολέµηση της ανεργίας. O ευρωπαϊκός µέσος όρος διαµορφώνεται σε αισθητά χαµηλότερα επίπεδα (EU25: 43%). Σηµειώνεται ότι το ποσοστό που συγκεντρώνουν οι έλληνες ερωτηθέντες για τη συγκεκριµένη δραστηριότητα είναι το τρίτο υψηλότερο του συνολικού δείγµατος της έρευνας µετά από αυτό των Πολωνών (73%) και των Σλοβένων (62%). Εξίσου σηµαντική προτεραιότητα για την πλειοψηφία της ελληνικής κοινής γνώµης συνιστά και η καταπολέµηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισµού συγκεντρώνοντας ποσοστό 52% (ΕΒ63.4: 64%). 24

25 Παρατίθεται πίνακας µε τα ποσοστά που συγκέντρωσαν οι προτεινόµενες δράσεις στις οποίες θα πρέπει να δώσει προτεραιότητα η Ε.Ε.: EL EU25 Η καταπολέµηση της ανεργίας Η καταπολέµηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισµού Η διατήρηση της ειρήνης και της ασφάλειας στην Ευρώπη Η διασφάλιση της ποιότητας των τροφίµων Η καταπολέµηση του οργανωµένου εγκλήµατος και της διακίνησης ναρκωτικών Η προστασία του περιβάλλοντος Η επιτυχής εφαρµογή του Ευρώ 15 8 Η καταπολέµηση της παράνοµης µετανάστευσης Η προσέγγιση των ευρωπαίων πολιτών π.χ. παρέχοντάς τους πληροφορίες για την Ε.Ε. Η διασφάλιση των δικαιωµάτων του ατόµου και σεβασµός αρχών της δηµοκρατίας στην Ευρώπη Η καταπολέµηση της τροµοκρατίας 9 23 Η προστασία των καταναλωτών και η διασφάλιση της ποιότητας άλλων προϊόντων Η επικύρωση της πολιτικής και διπλωµατικής σηµασίας της Ε.Ε. παγκοσµίως Η αναθεώρηση των θεσµών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του τρόπου λειτουργίας τους Να καλωσορίσει νέα κράτη-µέλη 2 4 Αξίζει να επισηµάνουµε ότι, αν και σχετικά χαµηλής προτεραιότητας για τους Έλληνες, η διατήρηση της ειρήνης και της ασφάλειας στην Ευρώπη (34%), η διασφάλιση της ποιότητας των τροφίµων (26% - ΕΒ63.4: 16%), καθώς και η καταπολέµηση του οργανωµένου εγκλήµατος και της διακίνησης ναρκωτικών (17%) αναγνωρίζονται από σηµαντική µερίδα ελλήνων πολιτών ως προτεραιότητες που πρέπει να αντιµετωπιστούν από την Ευρωπαϊκή Ένωση. 3.6 ιαδικασία αποφάσεων Ερ. 31 Για κάθε ένα από τους ακόλουθους τοµείς, πιστεύετε ότι οι αποφάσεις θα πρέπει να λαµβάνονται από την Ελληνική κυβέρνηση ή να λαµβάνονται από κοινού στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Στο συγκεκριµένο ερώτηµα η ελληνική κοινή γνώµη εκφράζει την τοποθέτησή της αναφορικά µε την αρµοδιότητα λήψης αποφάσεων σε 16 επιµέρους πολιτικές, στις οποίες ασκείται πολιτική είτε µεµονωµένα από την ελληνική κυβέρνηση είτε από κοινού µε την Ε.Ε. Είναι αξιοσηµείωτο το γεγονός ότι µόνο σε 3 από τους 16 τοµείς που παραθέτει η έρευνα, στους τοµείς της φορολογίας, του εκπαιδευτικού συστήµατος και των συντάξεων οι έλληνες πολίτες τοποθετούνται πλειοψηφικά υπέρ της λήψης αποφάσεων από µόνη την ελληνική κυβέρνηση, και όχι από κοινού µε την Ευρωπαϊκή Ένωση. 25

26 Ελληνική Κυβέρνηση - Ευρωπαϊκή Ένωση Ποιος πρέπει να αποφασίζει για τους ακόλουθους τοµείς; Ελληνική κυβέρνηση Από κοινού µε την Ε.Ε. Ερ. 31 / EB64.2 Φορολογία Εκπαιδευτικό σύστηµα Συντάξεις Υγεία και κοινωνική πρόνοια Μετανάστευση προς τη χώρα Καταπολέµηση της ανεργίας Αγροτική και αλιευτική πολιτική Άµυνα και εξωτερικές υποθέσεις Καταπολέµηση του εγκλήµατος Προστασία του καταναλωτή Πολιτική ανταγωνισµού Υποστήριξη σε περιοχές που αντιµετωπίζουν οικονοµικές δυσκολίες Προστασία του περιβάλλοντος Ενεργειακή πολιτική Καταπολέµηση της τροµοκρατίας Επιστηµονική & Τεχνολογική έρευνα Στους υπόλοιπους τοµείς, η ελληνική κοινή γνώµη τάσσεται υπέρ µίας κοινής πολιτικής της οποίας οι αποφάσεις θα λαµβάνονται από κοινού µε την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η πλειοψηφία του ελληνικού αντιπροσωπευτικού δείγµατος, τείνει να ενθαρρύνει την ενίσχυση των αρµοδιοτήτων 26

27 της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ό,τι αφορά τη λήψη διαρθρωτικών µέτρων κοινωνικό-οικονοµικής πολιτικής. Συγκεκριµένα, υπέρ της λήψης αποφάσεων στα πλαίσια της Ε.Ε. τάσσονται οι έλληνες πολίτες για τους παρακάτω τοµείς: - Επιστηµονική και τεχνολογική έρευνα, 79% (EU25: 69%) - Καταπολέµηση της τροµοκρατίας, 73% (EU25: 78%) - Προστασία του περιβάλλοντος, 71% (EU25: 66%) - Ενεργειακή πολιτική, 70% (EU25: 59%) - Υποστήριξη σε περιοχές που αντιµετωπίζουν οικονοµικές δυσκολίες, 68% (EU25: 57%) - Καταπολέµηση του εγκλήµατος, 62% (EU25: 59%) - Προστασία του καταναλωτή, 62% (EU25: 48%) - Άµυνα και εξωτερικές υποθέσεις, 60% (EU25: 63%) - Πολιτική ανταγωνισµού, 60% (EU25: 56%) - Αντικείµενο κοινής απόφασης στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης θεωρεί ότι πρέπει να είναι η καταπολέµηση της ανεργίας αξιοσηµείωτο ποσοστό (57%) της ελληνικής κοινής γνώµης. Αντιθέτως, ο µέσος ευρωπαίος πολίτης (EU25: 57%) προκρίνει την αντιµετώπιση και τη λήψη αποφάσεων σε επίπεδο κράτους-µέλους. - Ενδιαφέρον προκαλεί το γεγονός ότι οι έλληνες πολίτες, σε ποσοστό 57%, θεωρούν την αγροτική και αλιευτική πολιτική, αντικείµενο λήψης αποφάσεων στα πλαίσια κοινής πολιτικής της Ε.Ε. (EU25: 51%). - Μετανάστευση, 53% (EU25: 57%) - Η υγεία και η κοινωνική πρόνοια, αποτελεί τοµέα τον οποίο οι έλληνες πολίτες φαίνονται διατεθειµένοι να αποδεχτούν τη µεταφορά αρµοδιοτήτων και για τη λήψη αποφάσεων από κοινού µε την Ε.Ε. (52%), σε αντίθεση µε τους ευρωπαίους πολίτες οι οποίοι επιφυλάσσονται να εκχωρήσουν στην Ε.Ε. τη λήψη αποφάσεων στο συγκεκριµένο τοµέα και φαίνονται να επιµένουν στη λήψη αποφάσεων από την εθνική κυβέρνηση της εκάστοτε χώρας (EU25: 67%). Είναι σαφής η θετική τοποθέτηση της ελληνικής κοινής γνώµης, και µάλιστα µε ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά, στη διαµόρφωση κοινών πολιτικών της Ε.Ε. και στη συνακόλουθη από κοινού λήψη αποφάσεων σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ερ. 35 Κατά τη γνώµη σας, οι αποφάσεις που αφορούν την ευρωπαϊκή αµυντική πολιτική, θα πρέπει να λαµβάνονται από τις Εθνικές κυβερνήσεις, το ΝΑΤΟ, ή την Ευρωπαϊκή Ένωση; Σαφής είναι η τοποθέτηση των ελλήνων πολιτών (62%), σε θέµατα που αφορούν στην ευρωπαϊκή αµυντική πολιτική, ότι οι σχετικές αποφάσεις πρέπει να λαµβάνονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τη λήψη αποφάσεων από την εθνική κυβέρνηση προτείνει το 31% των ερωτηθέντων, ενώ πολύ µικρό ποσοστό (3%) επιµερίζεται στο ΝΑΤΟ. Το ποσοστό των ελλήνων πολιτών, µαζί µε αυτό των Φινλανδών (3%) που επιθυµεί νατοϊκή απόφαση σε θέµατα που σχετίζονται µε την ευρωπαϊκή αµυντική πολιτική, είναι το δεύτερο χαµηλότερο του συνολικού δείγµατος της παρούσας έρευνας µετά από αυτό που συγκεντρώνουν οι Κύπριοι πολίτες (1%) - (EU25: 18%). Ο µέσος ευρωπαίος πολίτης θεωρεί, µε ποσοστό 48%, ότι σε θέµατα ευρωπαϊκής αµυντικής πολιτικής η λήψη αποφάσεων πρέπει να είναι αρµοδιότητα της Ε.Ε., ενώ το 23% της συνολικής ευρωπαϊκής κοινής γνώµης πιστεύει ότι οι αποφάσεις πρέπει να λαµβάνονται από τις εθνικές κυβερνήσεις. εν παρατηρείται διαφοροποίηση, ούτε για το ελληνικό ούτε για το ευρωπαϊκό δείγµα, συγκριτικά µε την προηγούµενη έρευνα του Ευρωβαροµέτρου που έθεσε το ίδιο ερώτηµα. 27

28 4 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΙΣΘΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ Ε.Ε. 4.1 Αίσθηση ταυτότητας: εθνική ή/και ευρωπαϊκή Ερ. 39 Σκέφτεστε ποτέ τον εαυτό σας όχι µόνο ως Έλληνα/ιδα αλλά επίσης ως Ευρωπαίο; Αυτό συµβαίνει συχνά, µερικές φορές ή ποτέ; Συχνά Μερικές φορές Ποτέ.Γ. EL EU25 EL EU25 EL EU25 EL EU25 25% 17% 38% 38% 37% 42% 0% 2% Ερ. 40 Στο προσεχές µέλλον βλέπετε τον εαυτό σας ως : Έλληνα /-ίδα µόνο Έλληνα /-ίδα & Ευρωπαίο / -α Ευρωπαίο /-α & Έλληνα /-ίδα Ευρωπαίο /-α µόνο EL EU25 EL EU25 EL EU25 EL EU25 EL EU25 47% 41% 46% 48% 7% 7% 0% 2% 0% 2% Εξετάζοντας την αίσθηση της ταυτότητας ή της συνείδησης στο ελληνικό δείγµα, σε µια πρόβλεψη στο προσεχές µέλλον, φαίνεται η αίσθηση αυτή να παραµένει ελληνική για ποσοστό 47%. Σηµειώνεται µείωση κατά δέκα ποσοστιαίες µονάδες σε σχέση µε το ποσοστό που συγκέντρωσε το ελληνικό δείγµα σε προηγούµενη έρευνα του Ευρωβαροµέτρου (ΕΒ62.0: 57%). Αντίστοιχα, σηµειώνεται αύξηση κατά εννέα ποσοστιαίες µονάδες του ποσοστού που εκτιµά ότι θα έχει διαµορφώσει µια διπλή ταυτότητα-συνείδηση, η οποία θα είναι κυρίως ελληνική και δευτερογενώς ευρωπαϊκή από 37% σε προηγούµενη έρευνα, που είχε θέσει το ίδιο ερώτηµα (ΕΒ62.0), σε 46% στην παρούσα. Ελάχιστοι είναι οι έλληνες (7%), όπως και οι υπόλοιποι ευρωπαίοι πολίτες (7%), που πιστεύουν ότι στο άµεσο µέλλον θα διαµορφώσουν µια ταυτότητα πρωτίστως ευρωπαϊκή και δευτερογενώς εθνική και ακόµη λιγότεροι, καθώς µόνο πέντε στους χίλιους έλληνες πολίτες είναι αυτοί που διαβλέπουν τη διαµόρφωση µιας αµιγώς ευρωπαϊκής ταυτότητας (EL: 0% - EU25: 2%)..Γ. Ερ. 41&42 Θα λέγατε ότι είστε πολύ υπερήφανος/η, αρκετά υπερήφανος/η, καθόλου υπερήφανος/η που είστε Έλληνας/Ελληνίδα; Και θα λέγατε ότι είστε πολύ υπερήφανος/η, αρκετά υπερήφανος/η, καθόλου υπερήφανος/η που είστε Ευρωπαίος/α; Οι έλληνες πολίτες, σχεδόν στο σύνολό τους (80%), δηλώνουν πολύ υπερήφανοι για την εθνικότητά τους, µε τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό µέσο όρο να κυµαίνεται σε αισθητά χαµηλότερα επίπεδα (EU25: 46%). Σε µια συγκριτική θεώρηση, οι έλληνες πολίτες φέρονται να είναι οι πλέον υπερήφανοι, µετά τους Τούρκους (85%) µεταξύ όλων των ερωτηθέντων χωρών της έρευνας, για την εθνικότητά τους. «Αρκετά υπερήφανοι» για την εθνικότητά τους φέρονται να είναι οι έλληνες ερωτηθέντες σε ποσοστό 16%, ενώ το ίδιο ισχύει για το 41% των ερωτηθέντων πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το ποσοστό του ελληνικού δείγµατος που δηλώνει «ελάχιστα υπερήφανο» 28

29 για την εθνικότητά του εµφανίζεται ιδιαίτερα χαµηλό (EL: 3% - EU25: 8%). «Καθόλου υπερήφανος» φέρεται να νιώθει µόλις 1 στους 100 έλληνες πολίτες (EU25: 2%). Η ευρωπαϊκή ταυτότητα φαίνεται να δηµιουργεί αίσθηµα εξαιρετικής υπερηφάνειας σε ποσοστό 16% της ελληνικής κοινής γνώµης (EU25: 12%). Αρκετά υπερήφανοι για την ευρωπαϊκή τους ταυτότητα δηλώνουν οι περισσότεροι Έλληνες (46%), όπως και οι περισσότεροι πολίτες των άλλων κρατών-µελών (ΕU25: 51%). Υψηλότερα κατά 4 ποσοστιαίες µονάδες από εκείνο του ευρωπαϊκού µέσου όρου διαµορφώνεται το ποσοστό της ελληνικής κοινής γνώµης που δηλώνει ότι αισθάνεται ελάχιστα υπερήφανο για την ευρωπαϊκή του ταυτότητα (22% έναντι του 18% του ευρωπαϊκού µέσου όρου). Τέλος, δυσαρέσκεια για την ευρωπαϊκή του ταυτότητα φέρεται να εκφράζει ποσοστό 14% της ελληνικής (EU25: 9%). Στον παρακάτω χάρτη παρουσιάζονται τα ποσοστά αθροιστικά, ήτοι ΥΠΕΡΗΦΑΝΟΣ/Η = «πολύ υπερήφανος / η» + «αρκετά υπερήφανος / η». 29

30 4.2 Η εικόνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ερ. 11 Γενικά, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει για εσάς µία πολύ θετική, αρκετά θετική, ουδέτερη, αρκετά αρνητική ή πολύ αρνητική εικόνα; Πολύ θετική Αρκετά θετική Ουδέτερη Αρκετά αρνητική Πολύ αρνητική EL EU25 EL EU25 EL EU25 EL EU25 EL EU25 EL EU25 10% 7% 41% 37% 33% 34% 11% 15% 5% 5% 1% 2%.Γ. Λαµβάνοντας υπόψη και τις προηγούµενες έρευνες του Ευρωβαροµέτρου που έθεταν το ίδιο ερώτηµα, παρατηρείται ότι η πλειονότητα της ελληνικής κοινής γνώµης συνεχίζει να έχει θετική εικόνα για την Ευρωπαϊκή Ένωση. 1 στους 10 έλληνες πολίτες (10%) εκφράζεται κατηγορηµατικά υπέρ µιας θετικής εικόνας για την Ευρωπαϊκή Ένωση (EU25: 7%). Το 41% της ελληνικής κοινής γνώµης θεωρεί ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση προβάλλει µία αρκετά θετική εικόνα (EU25: 37%). Το 33% τόσο των ελλήνων, και το 34% των ευρωπαίων ερωτηθέντων εκφράζεται ουδέτερα για την εικόνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 1 στους 10 έλληνες πολίτες (11%) προσλαµβάνει µία αρκετά αρνητική εικόνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EU25: 15%). Τέλος, µόνο το 5% τόσο της ελληνικής όσο και της ευρωπαϊκής κοινής γνώµης έχει µία πολύ αρνητική εικόνα για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ερ. 13 Τι σηµαίνει για εσάς προσωπικά η Ευρωπαϊκή Ένωση; Σε µία σηµασιολογική ερµηνεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι Έλληνες φαίνονται να διακρίνουν, στην πλειονότητα τους, τις θετικές πτυχές της Ε.Ε., χωρίς να παραλείπουν την επισήµανση εκείνων που θεωρούν (σύµφωνα µε τη γνώµη τους) ως αρνητικές συνέπειες. Για το 60% (EB63.4: 55% - ΕΒ62.0: 56%) της ελληνικής κοινής γνώµης, η Ευρωπαϊκή Ένωση σηµαίνει την ελευθερία να ταξιδεύεις, να σπουδάζεις και να δουλεύεις οπουδήποτε στα κράτη-µέλη της (EU25: 50%). Η Ευρωπαϊκή Ένωση ερµηνεύεται ως διασφάλιση της ειρήνης από µερίδα Ελλήνων που αντιστοιχεί σε ποσοστό 42% (EB63.4: 48% - EB62.0: 49%) της ελληνικής κοινής γνώµης (EU25: 32%). Για το 38% (EB63.4: 37% - EB62.0: 44%) των ελλήνων, όπως και των ευρωπαίων πολιτών, η Ευρωπαϊκή Ένωση σηµαίνει το Ευρώ. Ισχυρότερο λόγο στον κόσµο σηµαίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση για ποσοστό 35% (EB63.4: 30% - EB62.0: 36%) της ελληνικής κοινής γνώµης, µε τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό µέσο όρο να τοποθετείται στο 28%. Το 33% (EB63.4: 30% - EB62.0: 28%) των ελλήνων και το 20% των ευρωπαίων πολιτών αποδίδει στην Ευρωπαϊκή Ένωση την έννοια της ανεργίας. 30

31 Πολιτιστική πολυµορφία σηµαίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση, για ποσοστό 28% (EB63.4: 19% - ΕΒ62.0: 29%) της ελληνικής και της ευρωπαϊκής κοινής γνώµης. Για το 26% (ΕΒ63.4: 21% - EB62.0: 19%) των ελλήνων ερωτηθέντων, η Ευρωπαϊκή Ένωση σηµαίνει την απώλεια ελέγχου στα εξωτερικά σύνορα της χώρας (ΕU25: 23%). Με τη διασφάλιση της δηµοκρατίας φαίνεται να ταυτίζει την Ευρωπαϊκή Ένωση το 22% (EB63.4: 26% - EB62.0: 32%) τόσο της ελληνικής όσο και της ευρωπαϊκής κοινής γνώµης. Σπατάλη χρήµατος σηµαίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση για το 19% (ΕΒ63.4: 16% - EB62.0: 11%) των Ελλήνων, ενώ την ίδια σηµασία της αποδίδει το 24% των ευρωπαίων πολιτών. Ποσοστό 17% φαίνεται να ταυτίζει την Ευρωπαϊκή Ένωση µε την απώλεια της πολιτισµικής τους ταυτότητας (EU25: 14%). Ποσοστό 16% των ελλήνων πολιτών (ΕΒ63.4: 20% - EB62.0: 28%) ταυτίζει την Ευρωπαϊκή Ένωση µε την οικονοµική ευηµερία µε τον ευρωπαϊκό µέσο όρο να διαµορφώνεται στο 18%. Παροµοίως, ποσοστό 17% (ΕΒ63.4: 20% - ΕΒ62.0: 25%) των ελλήνων πολιτών, ποσοστό υψηλότερο κατά επτά ποσοστιαίες µονάδες από αυτό του ευρωπαϊκού µέσου όρου που διαµορφώνεται στο 10%, ταυτίζει συνειρµικά την Ευρωπαϊκή Ένωση µε την κοινωνική προστασία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ταυτίζεται µε την αύξηση της εγκληµατικότητας από το 15% των Ελλήνων (EU25: 18%). Ως γραφειοκρατία θεωρεί την Ε.Ε. µόνο το 9% της ελληνικής κοινής γνώµης, ενώ την ίδια άποψη εκφράζει υψηλότερο ποσοστό της συνολικής ευρωπαϊκής (EU25: 23%). Ερ. 14 Σας δίνει προσωπικά η Ευρωπαϊκή Ένωση το αίσθηµα...; % EB57.1 (05/2002) EB60.1 (11/2003) EB62.0 (11/2004) EB63.4 (05/2005) EB64.2 (11/2005) της ελπίδας της ανησυχίας της εµπιστοσύνης της δυσπιστίας της αδιαφορίας της απόρριψης του ενθουσιασµού Γ Η έρευνα προσπαθεί να διαγνώσει το συναίσθηµα που γεννάται στον έλληνα πολίτη κατά την πρόσληψη της εικόνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. - Την αίσθηση της ελπίδας διατυπώνει τουλάχιστον 1 στους 2 πολίτες (53%) των ελλήνων ερωτηθέντων, µε τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό µέσο όρο να τοποθετείται στο 42%. - Ανησυχία εκδηλώνει το 29% των ελλήνων ερωτηθέντων(eu25: 21%). - Ποσοστό 25% των ελλήνων πολιτών εκφράζει αίσθηµα εµπιστοσύνης προς την Ευρωπαϊκή Ένωση (EU25: 22%). - Το 13% των ελλήνων και το 19% των ευρωπαίων πολιτών δηλώνουν αδιαφορία. - υσπιστία απέναντι στην Ε.Ε. οµολογεί το 16% της ελληνικής και το 20% της ευρωπαϊκής κοινής γνώµης. 31

32 - Μόλις το 6% τόσο των ελλήνων όσο και των ευρωπαίων πολιτών δηλώνει ενθουσιασµένο µε την Ευρωπαϊκή Ένωση. - Τέλος, το 6% του ελληνικού δείγµατος δηλώνει ότι η Ε.Ε. του δίνει την αίσθηση της απόρριψης, µε τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό µέσο όρο να διαµορφώνεται στα ίδια επίπεδα (EU25: 5%). Σε σχέση µε προηγούµενες έρευνες του Ευρωβαροµέτρου που έθεταν το συγκεκριµένο ερώτηµα, διαπιστώνουµε ότι οι έλληνες όσο και οι ευρωπαίοι πολίτες, στην πλειονότητα τους, εξακολουθούν να εκδηλώνουν θετικά αισθήµατα, όπως αυτό της ελπίδας και της εµπιστοσύνης, απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, συνεχίζουν να εκφράζουν σχετική ανησυχία. 4.3 Οικοδόµηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ερ. 17α&β α) Κατά τη γνώµη σας, ποιος είναι ο σηµερινός ρυθµός που «οικοδοµείται η Ευρώπη»; β) Και ποιος αριθµός ταιριάζει καλύτερα µε το ρυθµό που εσείς θα επιθυµούσατε; Τοποθετούµενη αναφορικά µε το ρυθµό οικοδόµησης της Ευρώπης, σε µια κλίµακα ταχύτητας από το 1 έως το 7, η πλειοψηφία της ελληνικής κοινής γνώµης κατατάσσεται µεταξύ των τιµών 3 και 4, µε ποσοστά 27% και 28% αντίστοιχα. Αυτό σηµαίνει ότι οι έλληνες πολίτες εκτιµούν ότι η Ευρώπη οικοδοµείται µε µία µέση ταχύτητα. Ποσοστό 2% θεωρεί ότι η Ευρώπη εξελίσσεται µε τη µέγιστη δυνατή ταχύτητα, ενώ το 5% πιστεύει ότι η οικοδόµηση της Ευρώπης έχει παραµείνει στάσιµη. Σε σχετική τοποθέτηση, είναι διάχυτη η επιθυµία των Ελλήνων πολιτών για υψηλότερη ταχύτητα στην οικοδόµηση της Ε.Ε. (46%), καθώς οι απόψεις συγκεντρώνονται πλειοψηφικά στο σηµείο 7 της κλίµακας. Σηµειώνεται δε ότι οι Έλληνες (46%) περισσότερο από όλους τους ερωτηθέντες του συνολικού δείγµατος της έρευνας ζητούν τη µέγιστη επιτάχυνση του ρυθµού οικοδόµησης της Ευρώπης, παρουσιάζοντας το υψηλότερο ποσοστό µεταξύ των χωρών που έλαβαν µέρος στην παρούσα έρευνα και µάλιστα υπερτριπλάσιο από τον ευρωπαϊκό µέσο όρο (EU25: 14%). Ακολουθεί σχετικό γράφηµα. 32

33 Ακίνητος [1] 5% 5% Ποιος είναι ο σηµερινός ρυθµός [1-7] που οικοδοµείται η Ευρώπη κατά την άποψη των ελλήνων πολιτών; [2] 12% 16% [3] 24% 27% EL EU25 [4] [5] 14% 14% 28% 27% [6] 4% 5% Τρέχει όσο πιο γρήγορα µπορεί [7] Γ 2% 4% 3% 8% Ακίνητος [1] 1% 5% EL EU25 [2] [3] [4] [5] 1% 5% 1% 12% 8% 18% 16% 22% Ποιος αριθµός [1-7] ταιριάζει καλύτερα µε το ρυθµό που επιθυµούν οι έλληνες πολίτες; [6] 15% 25% Τρέχει όσο πιο γρήγορα µπορεί [7] 14% 46% Γ 2% 9% Ερ. 17a&b / ΕΒ

34 Ερ. 18 Μερικοί άνθρωποι πιθανόν να έχουν κάποιους φόβους σχετικά µε την οικοδόµηση της Ευρώπης, την Ευρωπαϊκή Ένωση. Εδώ υπάρχει µια λίστα µε πράγµατα που µερικοί άνθρωποι λένε ότι φοβούνται. Για κάθε ένα από αυτά, πείτε µου αν εσείς προσωπικά το φοβάστε τώρα ή όχι; Τους φόβους που ενδεχοµένως προκαλεί η οικοδόµηση της Ευρώπης στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης διατυπώνουν οι Έλληνες, απαντώντας σε σχετικό ερώτηµα. ΦΟΒΑΜΑΙ EL EU25 Τη µεταφορά εργασίας προς άλλα κράτη-µέλη, όπου η παραγωγή είναι φθηνότερη Περισσότερες δυσκολίες για τους Έλληνες αγρότες Η χώρα µας θα πληρώνει όλο και περισσότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση Μια οικονοµική κρίση Την αύξηση της διακίνησης των ναρκωτικών και του διεθνούς οργανωµένου εγκλήµατος Την απώλεια δύναµης µικρότερων κρατών-µελών Την απώλεια κοινωνικών παροχών Η γλώσσα µας θα χρησιµοποιείται όλο και λιγότερο Την απώλεια της εθνικής µας ταυτότητας και πολιτισµού Ο κυριότερος φόβος των ελλήνων πολιτών αφορά στη µεταφορά εργασίας προς άλλα κράτη- µέλη όπου η παραγωγή είναι φθηνότερη (EB64.2: 85% - ΕB63.4: 87%), όπως επίσης στο ενδεχόµενο η οικοδόµηση της Ευρώπης να προκαλέσει περισσότερες δυσκολίες στους αγρότες φαίνεται να είναι κοινός για 7 στους 10 Έλληνες (EL: 72% - EU25: 65%). - Η πλειοψηφία, τόσο της ελληνικής κοινής γνώµης (EB64.2: 67% - EB63.4: 66%) όσο και εκείνης της Ευρώπης των 25 (65%), εκφράζει έντονη ανησυχία ότι οι εισφορές των κρατών- µελών προς την Ευρωπαϊκή Ένωση θα αυξηθούν. - Ο φόβος µιας οικονοµικής κρίσης στα πλαίσια οικοδόµησης της Ευρώπης φαίνεται να απασχολεί το 61% (EU25: 52%). Παρατηρείται αύξηση του ποσοστού συγκρινόµενο µε αυτό της προηγούµενης έρευνας του Ευρωβαροµέτρου (ΕΒ63.4: 54%). - Η αύξηση της διακίνησης των ναρκωτικών και του διεθνούς οργανωµένου εγκλήµατος συνιστά εξ ίσου σηµαντικό φόβο για 6 στους 10 Έλληνες ερωτηθέντες (60%). - Επίσης, ανησυχία εκδηλώνεται για πιθανή απώλεια δύναµης των µικρότερων κρατών- µελών (55%), για την πιθανότητα απώλειας των κοινωνικών παροχών (53%), καθώς και για το ενδεχόµενο η ελληνική γλώσσα να χρησιµοποιείται όλο και λιγότερο στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης (52%). Οι έλληνες πολίτες, σε ποσοστό 54%, δεν εκτιµούν ότι η απώλεια της εθνικής µας ταυτότητας και πολιτισµού συνιστά λόγο ανησυχίας. Σχετική ανησυχία εκφράζεται από το 45% της ελληνικής κοινής γνώµης. 34

35 Ερ. 32/6 Είστε υπέρ ή κατά: Η ταχύτητα οικοδόµησης της Ευρώπης να είναι µεγαλύτερη για µία οµάδα χωρών σε σχέση µε τις άλλες χώρες; ΕΒ62.0 ΕΒ63.4 ΕΒ64.2 ΥΠΕΡ 54% 48% 44% ΚΑΤΑ 34% 40% 48% Παρατηρείται σχετική διαφοροποίηση των ποσοστών συγκρινόµενα µε αυτά της προηγούµενης έρευνας του Ευρωβαροµέτρου (ΕΒ63.4) που έθετε το ίδιο ερώτηµα. Επισηµαίνεται ότι οι έλληνες πολίτες (44%) πιστεύουν ότι η ταχύτητα οικοδόµησης της Ευρώπης πρέπει να είναι µεγαλύτερη για µία οµάδα χωρών σε σχέση µε τις άλλες χώρες (EU25: 39%). Το 48% των ελλήνων και το 44% των ευρωπαίων πολιτών διαφωνεί µε αυτή την τοποθέτηση, ενώ το 8% αδυνατεί να εκφράσει άποψη επί του θέµατος («δεν γνωρίζω», EU25: 17%). Ερ. 36 Με ποια από τις ακόλουθες δύο προτάσεις συµφωνείτε περισσότερο; εδοµένων των πολιτικών της στόχων η Ε.Ε. θα έπρεπε να έχει περισσότερα οικονοµικά µέσα Οι πολιτικοί στόχοι της Ε.Ε. δε δικαιολογούν αύξηση στον προϋπολογισµό της Ένωσης EL EU25 59% 32% 23% 49%.Γ. 17% 19% Όπως και στην προηγούµενη έρευνα του Ευρωβαροµέτρου (EB63.4), έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες συνεχίζουν να έχουν αντίθετη άποψη όσον αφορά στις οικονοµικές δυνατότητες που θα έπρεπε να έχει η Ευρωπαϊκή Ένωση µε σκοπό την υλοποίηση των πολιτικών στόχων που έχει θέσει. Σηµειώνεται ότι το ποσοστό των ελλήνων πολιτών που υποστηρίζει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα έπρεπε να έχει περισσότερα οικονοµικά µέσα έχει αυξηθεί από 50% στην προηγούµενη έρευνα (ΕΒ63.4), σε 59% στην παρούσα (ΕΒ64.2). Αντίστοιχα, το ποσοστό που θεωρεί ότι οι πολιτικοί της στόχοι δεν δικαιολογούν αύξηση του προϋπολογισµού της έχει µειωθεί από 29% (ΕΒ63.4) σε 23% στην παρούσα. Και στις δύο περιπτώσεις ο ευρωπαϊκός µέσος όρος διαµορφώνεται στα ίδια επίπεδα µε την προηγούµενη έρευνα (ΕΒ63.4: 32% και 50% αντίστοιχα). Ερ. 37 Σε ποιο από τα παρακάτω πιστεύετε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δαπανά το µεγαλύτερο µέρος του προϋπολογισµού της; Οι έλληνες και οι ευρωπαίοι πολίτες εκτιµούν ότι ο τοµέας που αφορά στις διοικητικές δαπάνες (υποδοµή - ανθρώπινο δυναµικό) απορροφά το µεγαλύτερο µέρος 3 του προϋπολογισµού της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 3 Πρόκειται, βεβαίως, για έναν ευρύτατα διαδεδοµένο Ευρωµύθο. Οι συνολικές διοικητικές δαπάνες δεν ξεπερνούν το 6% του κοινοτικού προϋπολογισµού. 35

36 Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται, µε τη σειρά που ιεραρχήθηκαν από την ελληνική και την ευρωπαϊκή κοινή γνώµη, οι τοµείς στους οποίους εκτιµάται ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει το µεγαλύτερο µέρος του προϋπολογισµού της. Παρατηρούνται µικρές διαφοροποιήσεις µεταξύ των εκτιµήσεων των ελλήνων πολιτών και αυτών των Ευρωπαίων. Σηµειώνεται δε, ότι υψηλά είναι τα ποσοστά τόσο των ελλήνων όσο και των ευρωπαίων πολιτών που αδυνατούν να τοποθετηθούν σχετικά, απαντώντας «δεν γνωρίζω». EL EU25 Έξοδα διοίκησης και υπαλλήλων, κτίρια Εξωτερική πολιτική και βοήθεια προς χώρες εκτός Ε.Ε Περιφερειακή βοήθεια 13 8 Επιστηµονική έρευνα 11 6 Γεωργία 7 17 Εργασία και κοινωνικές σχέσεις 7 8 Άλλα 1 1 Γ Η άποψή µου µετράει στην Ευρωπαϊκή Ένωση Ερ. 15/1 Παρακαλώ πείτε µου για την παρακάτω φράση, αν τείνετε να συµφωνείτε ή τείνετε να διαφωνείτε; ΣΥΜΦΩΝΩ ΙΑΦΩΝΩ Η άποψη µου µετράει στην Ε.Ε. EL EU25 EL EU στους 10 έλληνες πολίτες (71%) δεν πιστεύουν ότι η προσωπική τους άποψη µετράει στην Ευρωπαϊκή Ένωση (EU25: 59%). Σηµειώνεται ότι το ποσοστό έχει αυξηθεί αισθητά -έντεκα ποσοστιαίες µονάδες- συγκρινόµενο µε αυτό της προηγούµενης έρευνας του Ευρωβαροµέτρου (ΕΒ63.4/ EL: 58% - EU25: 53%). Το αντίθετο, αναφορικά µε την επιρροή της προσωπικής του άποψης, πιστεύει το 27% (EB63.4: 34%) της ελληνικής, όπως και το 34% (EB63.4: 38%) της ευρωπαϊκής κοινής γνώµης. 36

37 4.5 Αίσθηση συµµετοχής στις ευρωπαϊκές υποθέσεις Ερ. 16 Σε ποιο βαθµό συµφωνείτε ή διαφωνείτε µε καθένα από τα ακόλουθα; To 83% των ελλήνων και το 72% των ευρωπαίων πολιτών δεν αισθάνεται ότι συµµετέχει πάρα πολύ στις ευρωπαϊκές υποθέσεις. Σε συνέχεια, το 71% των ελλήνων και µόνο το 47% των ευρωπαίων πολιτών εκφράζει την επιθυµία να συµµετάσχει περισσότερο στις ευρωπαϊκές υποθέσεις αλλά ταυτόχρονα εκφράζει και άγνοια για τον τρόπο µε τον οποίο µπορεί να επιτευχθεί αυτό. Η πλειοψηφία της ελληνικής (89%), καθώς και της ευρωπαϊκής (78%) κοινής γνώµης θεωρεί ότι τα ευρωπαϊκά θεσµικά όργανα θα έπρεπε να καταβάλλουν περισσότερες προσπάθειες να παρακινήσουν τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να συµµετέχουν περισσότερο στις ευρωπαϊκές υποθέσεις. Το ίδιο ισχυρίζονται όσον αφορά τόσο στην ελληνική κυβέρνηση (EL: 91% - EU25: 81% - εθνική κυβέρνηση) όσο και την τοπική αυτοδιοίκηση (EL: 89% - EU25: 76%). 4.6 ιεθνής ρόλος των Η.Π.Α και της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ερ. 38α Ερ. 38β Κατά τη γνώµη σας, θα λέγατε ότι οι Η.Π.Α. παίζουν κυρίως ένα ρόλο θετικό, ένα ρόλο αρνητικό ή ούτε θετικό ούτε αρνητικό σε ότι αφορά : Κατά τη γνώµη σας, η Ευρωπαϊκή Ένωση τείνει να παίζει ένα θετικό ρόλο, αρνητικό ρόλο ή κανένα από τα δύο σε ότι αφορά : Παρόµοια αποτελέσµατα, αν και τα αρνητικά ποσοστά είναι ακόµα πιο ενισχυµένα, µε αυτά της προηγούµενης έρευνας του Ευρωβαροµέτρου που έθετε το ίδιο ερώτηµα καταγράφονται και στην παρούσα, καθώς έντονα αρνητική παραµένει η στάση της πλειονότητας της ελληνικής κοινής γνώµης, απέναντι στο διεθνή ρόλο των Η.Π.Α., ενώ θετική στάση φαίνεται να τηρεί η πλειοψηφία της ελληνικής κοινής γνώµης για το διεθνή ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε θέµατα ειρήνης, καταπολέµησης της τροµοκρατίας, παγκόσµιας οικονοµικής ανάπτυξης, καταπολέµησης της φτώχειας και προστασίας του περιβάλλοντος. Σηµειώνεται ότι τα «αρνητικά» ποσοστά του ελληνικού δείγµατος για τον ρόλο των Η.Π.Α., σχεδόν σε όλες τις παρακάτω περιπτώσεις, είναι τα υψηλότερα του συνολικού δείγµατος. - Όπως και στην προηγούµενη έρευνα του Ευρωβαροµέτρου που έθετε το ίδιο ερώτηµα, οι Έλληνες, περισσότερο από κάθε ευρωπαίο πολίτη, θεωρούν σε ποσοστό 90% (το υψηλότερο του συνολικού δείγµατος της έρευνας EU25: 53%) ότι ο ρόλος των Η.Π.Α. στην παγκόσµια ειρήνη είναι αρνητικός. Μόλις το 4% κρίνει ότι οι Η.Π.Α. συµβάλλουν θετικά, ποσοστό κατά πολύ διαφοροποιηµένο από τον ευρωπαϊκό µέσο όρο (ΕU25: 24%). Ούτε θετικός ούτε αρνητικός είναι ο ρόλος των Η.Π.Α. για το 6% των ελλήνων και για το 19% των ευρωπαίων πολιτών. Στο ερώτηµα για την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι Έλληνες κρίνουν σε ποσοστό 56% (EU25: 63%) ότι η Ε.Ε. διαδραµατίζει θετικό ρόλο όσον αφορά την ειρήνη στον κόσµο. Αρνητικό ρόλο της Ε.Ε. βλέπει µόνο το 11% (EU25: 10%) και ουδέτερα τοποθετείται το 33% της ελληνικής και το 22% της ευρωπαϊκής κοινής γνώµης. 37

38 Ποσοστά όσων απάντησαν ότι ο διεθνής ρόλος των Η.Π.Α. είναι αρνητικός Ερ. 38 / ΕΒ EL EU Παγκόσµια ειρήνη Καταπολέµηση φτώχειας Καταπολέµηση τροµοκρατίας Προστασία περιβάλλοντος Παγκόσµια οικονοµική ανάπτυξη Ποσοστά των ελλήνων πολιτών που εκτιµούν ότι ο διεθνής ρόλος της Ε.Ε. και των Η.Π.Α. είναι θετικός Ερ. Α38 / ΕΒ EU USA Παγκόσµια ειρήνη Καταπολέµηση φτώχειας Καταπολέµηση τροµοκρατίας Προστασία περιβάλλοντος Παγκόσµια οικονοµική ανάπτυξη 38

39 - Σχετικά µε το ρόλο των Η.Π.Α. στον αγώνα κατά της τροµοκρατίας, το 83% των ελλήνων ερωτηθέντων πιστεύει ότι οι Η.Π.Α. διαδραµατίζουν αρνητικό ρόλο. Το ποσοστό είναι το υψηλότερο του συνολικού δείγµατος της έρευνας και µάλιστα διπλάσιο του ευρωπαϊκού µέσου όρου (ΕU25: 40%). Σε αντίθεση µε την ευρωπαϊκή κοινή γνώµη (EU25: 38%), λίγοι είναι οι έλληνες πολίτες που κρίνουν θετικά το ρόλο των Η.Π.Α. στον αγώνα κατά της τροµοκρατίας, συγκεντρώνοντας το χαµηλότερο ποσοστό του συνολικού δείγµατος της έρευνας (7%). «Ούτε θετικός ούτε αρνητικός» κρίνεται από το 10% των ελλήνων ερωτηθέντων και από το 16% των ευρωπαίων πολιτών ο συγκεκριµένος ρόλος των Η.Π.Α. Σε σχέση µε την Ε.Ε., η πλειονότητα των Ελλήνων σε ποσοστό 53% (ΕU25: 61%) πιστεύει ότι η Ε.Ε. παίζει θετικό ρόλο στην καταπολέµηση της τροµοκρατίας. Αρνητικό ρόλο της Ε.Ε. διακρίνει το 14% του ελληνικού και το 10% του ευρωπαϊκού δείγµατος. Ούτε θετικό ούτε αρνητικό κρίνει το ρόλο της Ε.Ε. το 33% των ερωτηθέντων Ελλήνων και το 23% των Ευρωπαίων. - Το 76% των ελλήνων πολιτών κρίνει ότι οι Η.Π.Α. συµβάλλουν αρνητικά στην παγκόσµια οικονοµική ανάπτυξη, ποσοστό πλέον του διπλάσιου του ευρωπαϊκού µέσου όρου (ΕU25: 33%), καθώς και το υψηλότερο του συνολικού δείγµατος της έρευνας. Το θετικό ρόλο των Η.Π.Α. στην παγκόσµια οικονοµία αναγνωρίζει το 8% των ερωτηθέντων Ελλήνων, ποσοστό που αποκλίνει σηµαντικά από τον ευρωπαϊκό µέσο όρο (ΕU25: 37%). Ουδέτερα τοποθετείται το 14% του ελληνικού δείγµατος (ΕU25: 21%). Όσον αφορά τη συµβολή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην παγκόσµια οικονοµική ανάπτυξη, αυτή κρίνεται θετική από το 45% των ελλήνων και από το 49% των ευρωπαίων πολιτών. Αρνητικό ρόλο τείνει να παίζει η Ε.Ε. για ποσοστό 17% των ελλήνων και 13% των ευρωπαίων πολιτών, ενώ ουδέτερα τοποθετείται ποσοστό 37% του ελληνικού και 29% του ευρωπαϊκού δείγµατος (ΕU25). - Σηµαντική είναι, επίσης, η διαφοροποίηση της ελληνικής κοινής γνώµης (83%, το υψηλότερο ποσοστό του συνολικού δείγµατος) σε σχέση µε τον ευρωπαϊκό µέσο όρο (ΕU25: 51%) ως προς τον αρνητικό ρόλο των Η.Π.Α. στην καταπολέµηση της φτώχειας διεθνώς. Μόνο το 3% του ελληνικού δείγµατος κρίνει θετικά το ρόλο των Η.Π.Α., το χαµηλότερο ποσοστό του συνολικού δείγµατος και σηµαντικά διαφοροποιηµένο από τον ευρωπαϊκό µέσο όρο (ΕU25: 20%). Ουδέτερα δε τοποθετείται το 13% των ελλήνων ερωτηθέντων και το 22% των ευρωπαίων. Όσον αφορά στην καταπολέµηση της φτώχειας στον κόσµο, θετικό ρόλο της Ε.Ε. διακρίνει το 41% (το χαµηλότερο ποσοστό µαζί µε αυτό της Κροατίας) της ελληνικής κοινής γνώµης (EU25: 49%). Αρνητικό ρόλο θεωρεί ότι τείνει να παίζει η Ε.Ε. το 18% των ελλήνων ερωτηθέντων και το 16% των ευρωπαίων, ενώ ουδέτερα τοποθετείται το 40% των ελλήνων, όπως και το 28% των ευρωπαίων πολιτών. - Απόκλιση απόψεων των ελλήνων από εκείνες των ευρωπαίων πολιτών παρατηρείται στην ερώτηση για το ρόλο των Η.Π.Α. στην προστασία του περιβάλλοντος. Ως αρνητικός εκλαµβάνεται ο ρόλος των Η.Π.Α. για το 78%, µε τον ευρωπαϊκό µέσο όρο να διαµορφώνεται σε αισθητά χαµηλότερα επίπεδα (EU25: 60%). Θετικός είναι ο ρόλος των Η.Π.Α. για το 8% (ΕU25: 17%), ούτε αρνητικός ούτε θετικός για το 12% (ΕU25: 16%). Όσον αφορά στο ρόλο της Ε.Ε., το 55% των ελλήνων ερωτηθέντων πιστεύει ότι είναι θετικός. Το ίδιο πιστεύει και το 61% των ευρωπαίων πολιτών, ενώ αρνητικό ρόλο διακρίνει τόσο το 12% του ελληνικού όσο και του ευρωπαϊκού δείγµατος. Ούτε αρνητικός ούτε θετικός κρίνεται ο ρόλος της Ε.Ε. από το 31% των ελλήνων ερωτηθέντων και από το 21% των ευρωπαίων. 39

40 5 ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΑΣ ΣΤΗΝ Ε.Ε. 5.1 Η Ελληνική θέση για τη συµµετοχή στην Ε.Ε. Ερ. 8a Σε γενικές γραµµές, νοµίζετε ότι η συµµετοχή της Ελλάδας στην Ε.Ε. είναι.; Το γράφηµα που ακολουθεί απεικονίζει το βαθµό ικανοποίησης τόσο των ελλήνων όσο και των ευρωπαίων πολιτών από τη συµµετοχή της χώρας τους στην Ε.Ε. EL EU25 Κάτι καλό 50% 54% Κάτι κακό 12% 16% Ούτε καλό, ούτε κακό 30% 34% Η πλειοψηφία της ελληνικής κοινής γνώµης (54%) θεωρεί ότι η συµµετοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση συνιστά θετική πράξη (EU25: 50%). Ποσοστό 12% των ελλήνων και 16% των ευρωπαίων πολιτών διακρίνει «κάτι κακό». Τέλος, το 34% της ελληνικής κοινής γνώµης, και το 30% της ευρωπαϊκής, τοποθετείται ουδέτερα («ούτε καλό ούτε κακό»). Σηµειώνεται ότι το ποσοστό των ελλήνων ερωτηθέντων που θεωρεί ότι η συµµετοχή της χώρας τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση συνιστά θετική πράξη παρουσιάζει πτωτική τάση συγκρινόµενο µε αυτά των προηγούµενων ερευνών οι οποίες έθεταν το ίδιο ερώτηµα. Ακολουθεί σχετικό γράφηµα. Παρουσίαση αποτελεσµάτων (%) προηγούµενων ερευνών των ελλήνων πολιτών που πιστεύουν ότι η συµµετοχή της χώρας στην Ε.Ε. είναι «κάτι καλό» EB52.0 EB53.0 EB54.1 EB55.1 EB56.2 EB57.1 EB58.1 EB59.1 EB60.1 EB61.0 EB62.0 EB63.4 EB

41 5.2 Όφελος από τη συµµετοχή της Ελλάδας στην Ε.Ε. Ερ. 9α Συνολικά, θα λέγατε ότι η Ελλάδα έχει ωφεληθεί ή όχι από το να είναι µέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Έχει ωφεληθεί εν έχει ωφεληθεί.γ. EL EU25 EL EU25 EL EU25 67% 52% 31% 36% 2% 12% Σηµαντική πλειονότητα των ελλήνων πολιτών (67%) θεωρεί ότι η Ελλάδα έχει ωφεληθεί από τη συµµετοχή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός µέσος όρος (EU25) διαµορφώνεται στο 52%, ήτοι 15 ποσοστιαίες µονάδες χαµηλότερα. Αντίθετη άποψη φαίνεται να έχει ποσοστό 31% (ΕΒ63.4: 24% - ΕΒ62.0: 18%) της ελληνικής κοινής γνώµης (EU25: 36%). Μόνο 2% του ελληνικού δείγµατος απάντησε ότι δε γνωρίζει αν η Ελλάδα έχει ωφεληθεί ή όχι από τη συµµετοχή της στην Ε.Ε., ενώ το αντίστοιχο ποσοστό του κοινοτικού µέσου όρου είναι 12%. Συγκρίνοντας αυτά τα αποτελέσµατα µε εκείνα των αµέσως τριών προηγούµενων ερευνών, παρατηρείται σηµαντική και σταδιακή µείωση του ποσοστού των ελλήνων πολιτών που διακρίνουν ωφέλεια για τη χώρα τους από το γεγονός ότι είναι µέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης από 82% (EB61.0) σε 67% στην παρούσα έρευνα. Παρουσίαση αποτελεσµάτων (%) προηγούµενων ερευνών των ελλήνων πολιτών που πιστεύουν ότι η Ελλάδα έχει ωφεληθεί από το να είναι µέλος της Ε.Ε EB57.1 EB58.1 EB59.1 EB60.1 EB61.0 EB62.0 EB63.4 EB64.2 Όπως απεικονίζεται στο γράφηµα που ακολουθεί, οι Έλληνες (67%) εµφανίζονται να είναι από τους πλέον ικανοποιηµένους ευρωπαίους πολίτες αναφορικά µε τη συµµετοχή της χώρας τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. 41

42 86% ΠΟΣΟΣΤΑ ΟΣΩΝ ΑΠΑΝΤΗΣΑΝ ΟΤΙ Η ΧΩΡΑ ΤΟΥΣ ΕΧΕΙ ΩΦΕΛΗΘΕΙ από το να είναι µέλος της Ε.Ε. Ερ. 9α / ΕΒ % 70% 69% 69% 67% 65% 65% 63% 62% 61% 57% 56% 55% 55% 52% 51% 50% 49% 47% 46% 46% 45% 41% 39% 37% 35% 32% IE LU LT DK ES EL BE PT PL SK NL SI EE CZ MT EU25 FR LV IT D-W DE D-E FI HU CY UK AT SE 42

43 Ερ. 10 Ο κόσµος διαφωνεί ως προς τα πλεονεκτήµατα και τα µειονεκτήµατα του να ανήκει η Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Θα σας διαβάσω µερικές θέσεις και, για καθεµία, θα ήθελα να µου πείτε εάν το να είναι η Ελλάδα στην Ε.Ε. έχει πολύ καλή, αρκετά καλή, αρκετά κακή ή πολύ κακή επίδραση. Οι έλληνες πολίτες επισηµαίνουν τα πλεονεκτήµατα και τα µειονεκτήµατα του να ανήκει η Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Συγκεκριµένα, τα πλεονεκτήµατα αναφέρονται στην ασφάλεια της χώρας (EL: 78% - EU25: 67%), τον τοµέα των υπηρεσιών (EL: 65% - EU25: 54%), το βιοτικό επίπεδό τους (EL: 61% - EU25: 53%), καθώς και τις εξαγωγές της Ελλάδας (EL: 56% - EU25: 64%). Αντίστοιχα, οι έλληνες πολίτες θεωρούν ότι το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι µέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει αρνητική επίδραση στην απασχόληση (EL: 61% - EU25: 54%), στη γεωργία (EL: 52% - EU25: 48%) και στη βιοµηχανία της Ελλάδας (EL: 51% - EU25: 37%). 6 ΘΕΣΜΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΗΣ Ε.Ε. 6.1 Η γνώση των Ελλήνων για τους θεσµούς και τα όργανα της Ε.Ε. Ερ. 26 Έχετε ποτέ ακούσει για...; Οι Έλληνες αισθάνονται, στην πλειοψηφία τους, ότι γνωρίζουν σε αρκετά ικανοποιητικό βαθµό την ύπαρξη και τη λειτουργία των θεσµικών και «λειτουργικών» οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σηµειώνεται ότι οι τοποθετήσεις, τόσο του ελληνικού όσο και του ευρωπαϊκού δείγµατος, δεν µεταβάλλονται (ποσοστιαία / αριθµητικά) σε σχέση µε αυτές που κατεγράφησαν στις προηγούµενες έρευνες του Ευρωβαροµέτρου όπου ετέθη το ίδιο ερώτηµα. - Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο φαίνεται να είναι το δηµοφιλέστερο όργανο της Ε.Ε. για τους Έλληνες, καθώς το 91% (ΕU25: 89%) των ερωτηθέντων φαίνεται να έχει ακούσει κάτι σχετικά µε αυτό. Ποσοστό 9% των ελλήνων και 10% των ευρωπαίων πολιτών δηλώνει ότι δεν έχει ακούσει κάτι σχετικά µε το Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο. - Για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή δηλώνει πως έχει ακούσει ποσοστό 85% της ελληνικής και το 79% της ευρωπαϊκής κοινής γνώµης. Άγνοια δηλώνει το 15% των ελλήνων και το 19% των ευρωπαίων πολιτών. - Το Συµβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης φαίνεται να γνωρίζει το 80% των ελλήνων ερωτηθέντων (από τα υψηλότερα ποσοστά του συνολικού δείγµατος), ενώ ο ευρωπαϊκός µέσος όρος βρίσκεται στο 62%. Το ποσοστό των Ελλήνων που δεν έχουν ακούσει για το θεσµό διαµορφώνεται στο 20%, ενώ των Ευρωπαίων συνολικά (EU25) στο 36%. - Για το ικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων δηλώνει ότι έχει ακούσει το 81% των Ελλήνων, ενώ ο ευρωπαϊκός µέσος όρος διαµορφώνεται σε αισθητά χαµηλότερα επίπεδα (65%). Το θεσµό αυτό φαίνεται να αγνοεί το 19% των ελλήνων και το 33% των ευρωπαίων ερωτηθέντων. - Έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες φαίνονται ενηµερωµένοι σχετικά µε την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, σε ποσοστό 72% και 68% αντίστοιχα. Ποσοστό 28% των ελλήνων ερωτηθέντων δηλώνει άγνοια, µε τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό µέσο όρο να τοποθετείται στο 30%. - Το θεσµό του Ευρωπαίου ιαµεσολαβητή φαίνεται να γνωρίζει το 59% των Ελλήνων µε τον ευρωπαϊκό µέσο όρο να διαµορφώνεται σε αισθητά χαµηλότερα επίπεδα (ΕU25: 37%). 43

44 Υψηλό ποσοστό της ελληνικής κοινής γνώµης (40%) δηλώνει ότι δεν έχει ακούσει σχετικά, όπως και 6 στους 10 Ευρωπαίους πολίτες (60%). - Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο φαίνεται να γνωρίζει ποσοστό 57% του ελληνικού και 44% του ευρωπαϊκού δείγµατος. Υψηλά είναι τα ποσοστά, τόσο της ελληνικής κοινής γνώµης (43%) όσο και της συνολικής ευρωπαϊκής (EU25: 54%), που µαρτυρούν άγνοια των πολιτών για το συγκεκριµένο θεσµό. - Οι Έλληνες, σε µεγαλύτερο ποσοστό από τον ευρωπαϊκό µέσο όρο (52% έναντι 33%), φαίνονται να έχουν ακούσει σχετικά µε την Οικονοµική και Κοινωνική Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αξιοσηµείωτο είναι το γεγονός ότι η πλειοψηφία της ευρωπαϊκής κοινής γνώµης, σε ποσοστό 64%, δηλώνει άγνοια σχετικά µε το συγκεκριµένο όργανο, όπως και το 47% των ελλήνων πολιτών. - Άγνοια δηλώνει το 56% των ελλήνων και το 72% των ευρωπαίων πολιτών για την Επιτροπή Περιφερειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ποσοστό 43% των ελλήνων και µόλις 25% των ευρωπαίων πολιτών φαίνονται να έχουν ακούσει σχετικά. 6.2 Εµπιστοσύνη στα θεσµικά όργανα της Ε.Ε. Ερ. 27 Για κάθε ένα από αυτά, πείτε µας αν τείνετε να το εµπιστεύεστε ή όχι; Αξιολογώντας τους θεσµούς και τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ως προς την αίσθηση εµπιστοσύνης των ελλήνων πολιτών απέναντι σε αυτά, προκύπτουν οι ακόλουθες τοποθετήσεις: - Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τείνει να εµπιστεύεται η πλειονότητα της ελληνικής κοινής γνώµης (62%), ενώ ποσοστό 35% εκφράζει δυσπιστία απέναντι στο συγκεκριµένο όργανο. Τα αντίστοιχα ποσοστά για τον ευρωπαϊκό µέσο όρο (EU25) διαµορφώνονται σε 51% και 34%. - Την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εµπιστεύεται το 58% των ελλήνων πολιτών, ενώ ο ευρωπαϊκός µέσος όρος διαµορφώνεται σε χαµηλότερα επίπεδα (EU25: 46%). ύσπιστο εµφανίζεται το 38% του ελληνικού δείγµατος (EU25: 33%). - Το ικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων φαίνεται να εµπιστεύεται η πλειονότητα των ελλήνων πολιτών (63%) ενώ ποσοστό 32% απαντά ότι τείνει να µην εµπιστεύεται το συγκεκριµένο όργανο. Τα αντίστοιχα (εµπιστοσύνη / δυσπιστία) ποσοστά που αφορούν την ευρωπαϊκή κοινή γνώµη (EU25) είναι 48% και 25%. Υψηλό είναι το ποσοστό των ευρωπαίων πολιτών που αδυνατούν να τοποθετηθούν σχετικά απαντώντας «δεν γνωρίζω» (EU25: 27% - EL: 5%). - Το Συµβούλιο της Ε.Ε. εµπιστεύεται το 56% των ελλήνων πολιτών, ενώ ποσοστό 39% εκφράζει δυσπιστία ως προς το θεσµό. Τα αντίστοιχα (εµπιστοσύνη / δυσπιστία) ποσοστά που αφορούν την ευρωπαϊκή κοινή γνώµη (EU25) είναι 40% και 30%. Υψηλό είναι το ποσοστό των ευρωπαίων πολιτών που αδυνατούν να τοποθετηθούν σχετικά απαντώντας «δεν γνωρίζω» (EU25: 29% - EL: 5%). - Την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τείνει να εµπιστεύεται το 54% της ελληνικής κοινής γνώµης (EU25: 44%), το 28% των ευρωπαίων πολιτών δε γνωρίζει ποια θέση να εκφράσει σχετικά (EL: 7%), ενώ ποσοστό 39% του ελληνικού δείγµατος δηλώνει ότι δεν εµπιστεύεται το θεσµό (EU25: 28%). - Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο τείνει να εµπιστεύεται το 50% των ελλήνων πολιτών (EU25: 33%), ενώ ιδιαίτερα υψηλό είναι το ποσοστό των ευρωπαίων ερωτηθέντων (40%) που αδυνατεί να απαντήσει σχετικά (EL: 11%). Ποσοστό 38% του ελληνικού δείγµατος (EU25: 27%) εκφράζει δυσπιστία απέναντι στο θεσµό. 44

45 - Για την Οικονοµική και Κοινωνική Επιτροπή της Ε.Ε., η ελληνική κοινή γνώµη εκφράζει σε ποσοστό 47% την εµπιστοσύνη της απέναντι στο θεσµό (EU25: 28%). υσπιστία εκφράζεται από το 41% των ελλήνων και το 26% των ευρωπαίων πολιτών. Αξιοσηµείωτο είναι ότι το 46% της ευρωπαϊκής κοινής γνώµης αδυνατεί να τοποθετηθεί σχετικά (EL: 12%). - Εµπιστοσύνη στο θεσµό του Ευρωπαίου ιαµεσολαβητή εκφράζει ποσοστό 47% του ελληνικού δείγµατος (EU25: 32%), ενώ δυσπιστία στο θεσµό εκφράζεται από το 42% των ελλήνων πολιτών (EU25: 25%). Υψηλό είναι το ποσοστό των ευρωπαίων πολιτών που αδυνατούν να τοποθετηθούν σχετικά απαντώντας «δεν γνωρίζω» (EU25: 43% - EL: 10%). - Εµπιστοσύνη στην Επιτροπή Περιφερειών της Ε.Ε. εκφράζει το 45% των ελλήνων πολιτών, δυσπιστία το 40%, ενώ 15% της ελληνικής κοινής γνώµης δηλώνει αδυναµία τοποθέτησης. Ο ευρωπαϊκός µέσος όρος είναι 26%, 25% και 49% αντίστοιχα. Ερ. 32/7 Είστε υπέρ ή κατά της διδασκαλίας των παιδιών στο σχολείο για τον τρόπο που λειτουργούν οι θεσµοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Όπως και στις προηγούµενες έρευνες του Ευρωβαροµέτρου που έθετε το ίδιο ερώτηµα, το 86% τόσο του ελληνικού όσο και του ευρωπαϊκού δείγµατος υποστηρίζει τη διδασκαλία στο σχολείο µαθηµάτων για τον τρόπο µε τον οποίο λειτουργούν οι θεσµοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αντίρρηση διατυπώνει µόλις το 11% του ελληνικού και το 8% του ευρωπαϊκού δείγµατος. Ερ. 15/2 Παρακαλώ πείτε µου για καθεµία από τις παρακάτω φράσεις, αν τείνετε να συµφωνείτε ή τείνετε να διαφωνείτε; Αναφορικά µε την κατανόηση της λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι έλληνες πολίτες συναντούν δυσκολία σε ποσοστό 54%, ενώ ποσοστό 44% του ελληνικού δείγµατος δηλώνει το αντίθετο ότι κατανοεί τη λειτουργία της Ε.Ε. ΣΥΜΦΩΝΩ ΙΑΦΩΝΩ EL EU25 EL EU25 Κατανοώ τη λειτουργία της Ε.Ε

46 6.3 Επίπεδο γνώσης των θεσµών / πολιτικών / την Ευρωπαϊκή Ένωση Ερ. 20 Με βάση αυτή την κλίµακα, πείτε µου πόσα αισθάνεστε ότι γνωρίζετε γύρω από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις πολιτικές της, τους θεσµούς της... ; Η αίσθηση γνώσης που διατυπώνει η ελληνική κοινή γνώµη αναφορικά µε την Ευρωπαϊκή Ένωση χαρακτηρίζεται επιεικώς ικανοποιητική, καθώς τοποθετείται σε ένα µέσο επίπεδο [EL: 4 EU25: 4,2] της βαθµονοµικής δεκαδικής κλίµακας (από 1 έως 10, µε ανοδική φορά). Έτσι η ελληνική κοινή γνώµη (19%) τοποθετεί πλειοψηφικά το επίπεδο γνώσης της στην πέµπτη βαθµίδα της δεκαδικής κλίµακας, µε τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό µέσο όρο να διαµορφώνεται στο ίδιο ποσοστό. Σηµειώνεται ότι το 78% των ελλήνων καθώς και το 76% των ευρωπαίων ερωτηθέντων κυµαίνεται από την πρώτη έως και την πέµπτη βαθµίδα της δεκαδικής κλίµακας. Είναι προφανές ότι οι ερωτηθέντες δεν αισθάνονται ότι γνωρίζουν πολλά γύρω από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις πολιτικές και τους θεσµούς της. Πόσα αισθάνονται ότι γνωρίζουν οι έλληνες πολίτες γύρω από την Ε.E., τις πολιτικές της, τους θεσµούς της. Ερ. 20 / ΕΒ64.2 ε γνωρίζω τίποτα απολύτως [1] 9% 10% [2] 12% 14% [3] [4] 19% 18% 17% 17% [5] 19% 19% [6] [7] 7% 7% 9% 11% [8] [9] 1% 1% 4% 3% EU25 EL Γνωρίζω πάρα πολλά [10] 1% 1% 46

47 Ερ. 28 Για κάθε µία από τις παρακάτω φράσεις που αφορούν την Ευρωπαϊκή Ένωση, πείτε µου παρακαλώ αν πιστεύετε ότι είναι αληθής ή ψευδής; Όπως προκύπτει από τις σωστές απαντήσεις που έδωσαν οι ερωτηθέντες σε σχετικό κουίζ, το επίπεδο γνώσεων των ελλήνων πολιτών αξιολογείται ως ικανοποιητικό σε ειδικά θέµατα που σχετίζονται µε την Ευρωπαϊκή Ένωση, ειδικά συγκρινόµενο µε αυτό των υπόλοιπων ερωτηθέντων του συνολικού δείγµατος της έρευνας. ΑΛΗΘΗΣ ΨΕΥ ΗΣ.Γ. EL EU25 EL EU25 EL EU25 Η Ε.E. αποτελείται σήµερα από 15 κράτη-µέλη Οι Ευρωβουλευτές εκλέγονται απευθείας από τους πολίτες της Ε.E Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει το δικό της ύµνο Οι τελευταίες εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έγιναν τον Ιούνιο του Το 61% (EB63.4: 62% - ΕΒ62.0: 70%) των ελλήνων ερωτηθέντων από τα υψηλότερα ποσοστά του συνολικού δείγµατος φαίνεται να γνωρίζει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελείται από 25 κράτη-µέλη, καθώς έκρινε ως ψευδή τη φράση ότι «η Ε.Ε. αποτελείται σήµερα από 15 κράτη-µέλη», ενώ ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός µέσος όρος διαµορφώνεται σε αισθητά χαµηλότερα επίπεδα (44%). Σηµειώνουµε ότι σε παλαιότερη έρευνα του Ευρωβαροµέτρου (ΕΒ61.0) το 40% των ελλήνων ερωτηθέντων αγνοούσε το σωστό αριθµό των κρατών-µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. - Oι έλληνες ερωτηθέντες, συγκεντρώνοντας το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό µετά από αυτό των πολιτών της Μάλτας (80%), εµφανίζονται να γνωρίζουν, καλύτερα από όλους τους υπόλοιπους ερωτηθέντες του συνολικού δείγµατος (όλες οι χώρες) της παρούσας έρευνας, ότι τα µέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου εκλέγονται απευθείας από τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EL: 74% - EU25: 50%). - Το 33% (ΕΒ63.4: 47% - ΕΒ62.0: 45%) των ελλήνων ερωτηθέντων αγνοεί ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει τον δικό της ύµνο (EU25: 28%), καθώς απαντά «δε γνωρίζω» στο σχετικό ερώτηµα. Το 28% (EU25: 33%) των ελλήνων πολιτών φαίνεται να γνωρίζει ότι η Ε.Ε. διαθέτει το δικό της ύµνο, ενώ το 39% (EU25: 39%) πιστεύει ότι η Ε.Ε. δεν έχει δικό της ύµνο. - Η πλειοψηφία της ελληνικής κοινής γνώµης (EL: 50% - EU25: 39%), λανθασµένα θεωρεί ότι οι τελευταίες εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έγιναν τον Ιούνιο του Ποσοστό 22% των ελλήνων ερωτηθέντων δεν γνωρίζει να απαντήσει σχετικά (EU25: 37%), ενώ ποσοστό 28% (EU25: 24%) φαίνεται να θυµάται / γνωρίζει ότι οι τελευταίες ευρωπαϊκές εκλογές έλαβαν χώρα τον Ιούνιο του

48 7 ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΈΝΩΣΗ 7.1 Θέµατα ή τοµείς πληροφόρησης ενδιαφέροντος Ερ. 21 Ποια από τις ακόλουθες δηλώσεις είναι πιο κοντά στην άποψή σας... ; Οι έλληνες πολίτες εκφράζουν τόσο την επιθυµία όσο και την ανάγκη για περισσότερη ενηµέρωση και γνώση όσον αφορά στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Συγκεκριµένα, ποσοστό 43% (EU25: 48%) δηλώνει ότι θα ήθελε να έχει περισσότερες πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση και το 42% των ελλήνων πολιτών, το δεύτερο υψηλότερο του συνολικού δείγµατος της έρευνας µετά από αυτό των πολιτών της Τουρκίας (45%) εκφράζουν την ανάγκη τους να γνωρίζουν πολύ περισσότερα για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο ευρωπαϊκός µέσος όρος διαµορφώνεται σε αισθητά χαµηλότερα επίπεδα (18%). Τέλος, λίγοι είναι οι έλληνες ερωτηθέντες (15%, το τρίτο χαµηλότερο του συνολικού δείγµατος µετά από αυτό των πολιτών της Τουρκίας, 9% και της Κύπρου, 11%) που φαίνονται ικανοποιηµένοι µε όσα ήδη γνωρίζουν σχετικά µε την Ευρωπαϊκή Ένωση (EU25: 31%). Ερ. 22 Για ποια θέµατα ή τοµείς πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα θέλατε περισσότερη πληροφόρηση; Παρατίθεται πίνακας µε τα ποσοστά που συγκέντρωσαν τα προτεινόµενα θέµατα ή τοµείς πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα οποία οι έλληνες και οι ευρωπαίοι πολίτες εκφράζουν επιθυµία για περισσότερη πληροφόρηση. EL EU25 Τα δικαιώµατά σας ως Ευρωπαίου πολίτη 71% 48% Την πολιτική για την απασχόληση 43% 39% Την πολιτική για την υγεία και την κοινωνική πολιτική 42% 39% Τα µέτρα για την εκπαίδευση, κατάρτιση και νεότητα 37% 32% Την ενιαία ευρωπαϊκή αγορά 34% 20% Τον τρόπο που λειτουργούν τα ευρωπαϊκά θεσµικά όργανα 29% 29% Την καταναλωτική πολιτική 29% 21% Την αγροτική και την αλιευτική πολιτική 24% 16% Την πολιτική περιβαλλοντικής και πυρηνικής ασφάλειας 24% 27% Την εξωτερική πολιτική / εξωτερικές υποθέσεις 23% 18% Την πολιτική για τις επιστήµες, την έρευνα και την ανάπτυξη 21% 22% Το ευρωπαϊκό νόµισµα 18% 13% Την πολιτική συνεργασίας και αναπτυξιακής βοήθειας, ανθρωπιστικής βοήθειας 16% 20% Την περιφερειακή πολιτική, τη βοήθεια προς τις λιγότερο αναπτυγµένες περιοχές 16% 20% Την πολιτιστική πολιτική 16% 13% Τις χώρες και τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης 14% 17% Τη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να συµπεριλάβει νέες χώρες 14% 21% Την πολιτική για την τηλεόραση και τον κινηµατογράφο 6% 6% 48

49 7.2 Πηγές πληροφόρησης Ερ. 23 Όταν θέλετε να συγκεντρώσετε πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις πολιτικές και τους θεσµούς της, ποιες από τις παρακάτω πηγές χρησιµοποιείτε; Ίδιες παραµένουν οι προτιµήσεις των ελλήνων, όπως και των ευρωπαίων πολιτών, µε αυτές των προηγούµενων ερευνών του Ευρωβαροµέτρου που έχουν θέσει το ίδιο ερώτηµα. Η πλειοψηφία των Ελλήνων (79%) χρησιµοποιεί την τηλεόραση προκειµένου να συγκεντρώσει πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις πολιτικές και τους θεσµούς της. Οµοίως το κυριότερο µέσο πληροφόρησης φαίνεται να συνιστά η τηλεόραση και για το 66% των ευρωπαίων πολιτών. Ποιες πηγές χρησιµοποιούν οι έλληνες & ευρωπαίοι πολίτες για να συγκεντρώσουν πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις πολιτικές και τους θεσµούς της Ερ. 23 / ΕΒ % 79% Τηλεόραση 30% 24% Συζητήσεις µε συγγενείς, φίλους, κλπ 22% 42% Καθηµερινές εφηµερίδες 20% 30% Ραδιόφωνο 13% 19% Άλλες εφηµερίδες, περιοδικά 9% 22% EL EU25 Ιντερνετ 8% 11% εν αναζητώ ποτέ τέτοιες πληροφορίες 7% 4% Συσκέψεις, οµιλίες, συγκεντρώσεις 7% 14% Βιβλία, µπροσούρες, ενηµερωτικά φυλλάδια 1% 1% Τηλέφωνο [Europe Direct κλπ] 0% 1% Άλλα 49

50 - Σηµαντικό ποσοστό της ελληνικής κοινής γνώµης (30%) καταφεύγει στις συζητήσεις µε πρόσωπα του οικείου περιβάλλοντος (συγγενείς, φίλους, συνάδελφους) προκειµένου να συγκεντρώσει πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση (EU25: 24%). - Οι καθηµερινές εφηµερίδες, µε ποσοστό προτίµησης 22% (ΕΒ62.0: 37%), αποτελούν επίσης σηµαντική πηγή πληροφόρησης των ελλήνων ερωτηθέντων. Σε σχέση, βέβαια, µε τις τοποθετήσεις των άλλων ευρωπαίων πολιτών και γενικότερα του συνολικού δείγµατος της έρευνας, οι έλληνες πολίτες εµφανίζουν το χαµηλότερο ποσοστό στην ανάγνωση των εφηµερίδων, προκειµένου για τη λήψη πληροφόρησης αναφορικά µε την Ευρωπαϊκή Ένωση (EU25: 42%). - 1 στους 5 έλληνες ερωτηθέντες (20%) αξιοποιεί το ραδιόφωνο ως µέσο πληροφόρησης για θέµατα που αφορούν στην Ε.Ε. (EU25: 30%). Συγκριτικά µε τους υπόλοιπους ευρωπαίους πολίτες και γενικότερα το συνολικό δείγµα της έρευνας, οι έλληνες πολίτες συγκεντρώνουν από τα χαµηλότερα ποσοστά. - Άλλες εφηµερίδες και περιοδικά χρησιµοποιεί το 13% της ελληνικής κοινής γνώµης (EU25: 19%). - Το ιαδίκτυο εµφανίζεται µε χαµηλά ποσοστά προτίµησης µεταξύ των πηγών πληροφόρησης για ευρωπαϊκά θέµατα, καθώς φαίνεται να αξιοποιείται µόνο από το 9% των ερωτηθέντων ελλήνων. Σηµειώνεται ότι οι έλληνες πολίτες συγκεντρώνουν το δεύτερο χαµηλότερο ποσοστό χρήσης του διαδικτύου, µετά από αυτό των πολιτών της Βουλγαρίας και της Τουρκίας (8%), ενώ ο ευρωπαϊκός µέσος όρος διαµορφώνεται σε υψηλότερα επίπεδα (EU25: 22%). - Ποσοστό 8% της ελληνικής κοινής γνώµης φαίνεται να µην αναζητά ποτέ πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση (EU25: 11%). - Λίγοι είναι εκείνοι που στρέφονται σε συσκέψεις και συγκεντρώσεις (EL: 7% - EU25: 4%), καθώς και σε βιβλία και τα διάφορα ενηµερωτικά έντυπα για σχετική πληροφόρηση (EL: 7% - EU25: 14%). - Εξαιρετικά χαµηλή ανταπόκριση τόσο της ελληνικής όσο και της ευρωπαϊκής κοινής γνώµης φαίνεται να συγκεντρώνουν οι τηλεφωνικές γραµµές πληροφοριών (τηλέφωνο, γραµµές πληροφοριών, Europe Direct: 1%). Ερ. 24 Σε γενικές γραµµές, πιστεύετε ότι η/το/ο Ελληνική/ό/ός... αναφέρεται πιο πολύ από όσο πρέπει, όσο πρέπει ή λιγότερο από όσο πρέπει στην Ευρωπαϊκή Ένωση; Πιο πολύ Όσο πρέπει Λιγότερο.Γ. EL EU25 EL EU25 EL EU25 EL EU25 Τηλεόραση 14% 7% 34% 46% 50% 40% 2% 7% Ραδιόφωνο 7% 4% 34% 40% 46% 35% 13% 21% Τύπος 10% 7% 40% 49% 39% 28% 11% 17% Στο ερώτηµα σχετικά µε την αναφορά των εθνικών µέσων µαζικής ενηµέρωσης (τηλεόραση, ραδιόφωνο και τύπος) στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η ελληνική κοινή γνώµη εµφανίζεται σχετικά διαφοροποιηµένη από τη συνολική ευρωπαϊκή. Η τηλεόραση, αν και συνιστά το κυριότερο µέσο πληροφόρησης του έλληνα πολίτη προκειµένου να συγκεντρώσει πληροφορίες για την Ε.Ε., αναφέρεται «λιγότερο από όσο πρέπει» στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως υποστηρίζει 1 στους 2 έλληνες πολίτες (50%), από τα υψηλότερα αρνητικά του συνολικού δείγµατος της έρευνας. ιαφοροποιηµένη εµφανίζεται 50

51 η άποψη της συνολικής ευρωπαϊκής κοινής γνώµης, η οποία φαίνεται να εκτιµά ότι η τηλεόραση αναφέρεται «όσο πρέπει» στην Ε.Ε. (EL: 34% - EU25: 46%). Σχετικά µε το ραδιόφωνο, οι έλληνες ερωτηθέντες εκτιµούν σε ποσοστό 46% (ΕΒ63.4: 39%) ότι δεν αναφέρεται όσο πρέπει στην Ε.Ε. Αντίθετη άποψη εκφράζει ποσοστό 34% που εκτιµά ότι γίνεται επαρκής αναφορά στην Ε.Ε. από το ραδιόφωνο. Το ίδιο υποστηρίζει και η ευρωπαϊκή κοινή γνώµη σε ποσοστό 40%. Όσον αφορά στον τύπο, παρατηρούνται διισταµένες απόψεις, µε 39% των ελλήνων πολιτών να µην θεωρούν επαρκή την αναφορά του στην Ε.Ε., ενώ 40% του ελληνικού δείγµατος, όπως και η πλειονότητα του ευρωπαϊκού (49%), φαίνονται ικανοποιηµένοι µε τη σχετική αναφορά, καθώς υποστηρίζουν ότι γίνεται «τόση όσο πρέπει». Ερ. 25 Και πιστεύετε ότι η/το/ο Ελληνική/ό/ός... παρουσιάζει την Ευρωπαϊκή Ένωση πιο θετικά από όσο πρέπει, αντικειµενικά ή πιο αρνητικά από όσο πρέπει;; Πιο θετικά Αντικειµενικά Πιο αρνητικά.γ. EL EU25 EL EU25 EL EU25 EL EU25 Τηλεόραση 33% 24% 48% 49% 16% 12% 2% 15% Ραδιόφωνο 23% 15% 49% 47% 14% 8% 14% 29% Τύπος 25% 17% 49% 47% 14% 12% 12% 25% Η πλειοψηφία τόσο της ελληνικής όσο και της ευρωπαϊκής κοινής γνώµης αξιολογεί ως αντικειµενική την πληροφόρηση που λαµβάνει από τα ελληνικά µέσα µαζικής ενηµέρωσης όσον αφορά στην παρουσίαση θεµάτων σχετικά µε την Ε.Ε. (τηλεόραση 48%, ραδιόφωνο 49% και τύπος 49%). Σηµειώνεται ότι τα ποσοστά που αφορούν στην αντικειµενική πληροφόρηση από τa ελληνικά ΜΜΕ έχουν αυξηθεί συγκρινόµενα µε την προηγούµενη έρευνα του Ευρωβαροµέτρου που έθετε το ίδιο ερώτηµα (ΕΒ63.4: τηλεόραση 44%, ραδιόφωνο 37%, τύπος 43%). Σηµαντική µερίδα του ελληνικού δείγµατος φέρει αντίθετη άποψη όσον αφορά στην τηλεόραση θεωρώντας ότι παρουσιάζει πιο θετικά από όσο πρέπει την Ευρωπαϊκή Ένωση (33%). Χαµηλότερα είναι τα ποσοστά που υποστηρίζουν την ίδια άποψη όσον αφορά το ραδιόφωνο (23%) και τον τύπο (25%). Λίγοι είναι οι έλληνες, καθώς και οι ευρωπαίοι, πολίτες που κρίνουν ότι τα εθνικά ΜΜΕ αναφέρονται «πιο αρνητικά από όσο πρέπει» στην Ε.Ε. (EL: τηλεόραση 16%, ραδιόφωνο 14% και τύπος 14%). 51

52 Ερ. 19 Περίπου πόσο συχνά εσείς...; Καθηµερινά Αρκετές φορές την εβδοµάδα Μία µε δύο φορές την εβδοµάδα Λιγότερο συχνά Ποτέ Παρακολουθείτε τις ειδήσεις στην τηλεόραση EL: 61% EU25: 66% EL: 25% EU25: 21% EL: 8% EU25: 7% EL: 5% EU25: 4% EL: 1% EU25: 2% ιαβάζετε τις ειδήσεις στις καθηµερινές εφηµερίδες EL: 13% EU25: 36% EL: 14% EU25: 18% EL: 16% EU25: 15% EL: 25% EU25: 15% EL: 33% EU25: 15% Ακούτε τις ειδήσεις από το ραδιόφωνο EL: 14% EU25: 42% EL: 15% EU25: 17% EL: 8% EU25: 10% EL: 26% EU25: 15% EL: 37% EU25: 16% Έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες επιλέγουν την τηλεόραση ως το κυριότερο µέσο ειδησεογραφικής ενηµέρωσής τους, καθώς δηλώνουν σε ποσοστά 61% και 66% αντίστοιχα ότι παρακολουθούν τις ειδήσεις στην τηλεόραση σε καθηµερινή βάση. Αξιοσηµείωτο είναι ότι οι Έλληνες συγκεντρώνουν τα υψηλότερα αρνητικά ποσοστά του συνολικού δείγµατος, δηλώνοντας τόσο ότι δεν διαβάζουν ποτέ τις ειδήσεις στις καθηµερινές εφηµερίδες (EL: 33% - EU25: 15%), όσο ότι δεν τις ακούν ποτέ από το ραδιόφωνο, όπως και οι τούρκοι πολίτες (EL: 37% - EU25: 16%). Ακολουθεί σχετικό γράφηµα. 52

53 33% 28% 26% 26% 24% 23% 22% 22% 22% 21% Ποσοστά όσων απάντησαν ότι δεν διαβάζουν ποτέ τις ειδήσεις στις καθηµερινές εφηµερίδες Ερ. 19 / ΕΒ % 17% 15% 15% 13% 12% 12% 12% 11% 9% 9% 8% 7% 7% 7% 7% 7% EL MT PL PT CY ES BE FR TR BG HU RO EU25 IT HR LT LU UK LV EE NL SK CZ DK D-W DE D-E 4% 4% 2% 2% 2% 2% SI CY (tcc) IE AT FI SE 37% 37% Ποσοστά όσων απάντησαν ότι δεν ακούν ποτέ τις ειδήσεις από το ραδιόφωνο 27% 24% 22% 22% 21% 19% 19% 19% 16% 16% 14% 14% 13% 13% 13% 13% 12% 10% 8% 8% 8% 8% 7% 7% 7% 6% 5% 5% 5% 3% 3% EL TR ES BG FR MT CY IT PT CY (tcc) EU25 UK BE HR LT NL PL RO HU CZ LV LU SK FI DK D-W EE DE D-E SI SE IE AT 53

54 8 ΚΥΡΙΕΣ ΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ 8.1 Υποστήριξη κοινών πολιτικών της Ε.Ε. Ερ. 12 Είστε υπέρ ή κατά της εξέλιξης προς µία κοινή Ευρωπαϊκή πολιτική; Όπως προκύπτει από τα αποτελέσµατα της έρευνας οι έλληνες πολίτες παραµένουν ένθερµοι υποστηρικτές µίας κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής, καθώς το 68% (ΕΒ63.4: 67% - ΕΒ62.0: 71%) τάσσεται υπέρ µίας τέτοιας εξέλιξης. Το ίδιο ισχύει και για τους ευρωπαίους πολίτες, αλλά σε χαµηλότερο ποσοστό (55%). Αντίθετο στην εξέλιξη προς µία κοινή ευρωπαϊκή πολιτική φέρεται να είναι το 29% της ελληνικής κοινής γνώµης (ΕU25: 31%). Ερ. 32 Ποια είναι η γνώµη σας για κάθε ένα από τα παρακάτω θέµατα; Πείτε µου για το καθένα αν είστε υπέρ ή κατά. A) Μίας Ευρωπαϊκής Νοµισµατικής Ένωσης µε ένα µοναδικό νόµισµα, το ευρώ B) Μίας κοινής εξωτερικής πολιτικής µεταξύ των κρατών-µελών της Ε.Ε. έναντι των άλλων χωρών Γ) Μίας κοινής πολιτικής άµυνας και ασφάλειας µεταξύ των κρατών- µελών της Ε.Ε. ) Μεγαλύτερης διεύρυνσης της Ε.Ε. µε την ένταξη άλλων χωρών µέσα στα επόµενα χρόνια. Υποστήριξη κοινών πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ποσοστά όσων τάσσονται υπέρ σε τρία θέµατα που απασχολούν την Ε.Ε Κοινή πολιτική άµυν ας & ασφάλειας µεταξύ κρατών-µελών ΕΕ Κοιν ή εξωτερική πολιτική µεταξύ κρατών-µελών ΕΕ έναντι των άλλων χωρών Ευρωπαϊκή Νοµισµατική Ένωση, µ' ένα µοναδικό νόµισµα, το Ευρώ EL EU25 Ερ. 32_1,2,3 / ΕΒ64.2 Εµφανής είναι η απογοήτευση των ελλήνων πολιτών από τη χρήση του ευρώ, καθώς σε προηγούµενες έρευνες του Ευρωβαροµέτρου όπου ετέθη το ίδιο ερώτηµα, η πλειονότητα της ελληνικής κοινής γνώµης µε υψηλά ποσοστά (ΕΒ62.0: 62%) εµφανιζόταν υπέρ µίας Ευρωπαϊκής Νοµισµατικής Ένωσης, µε ένα µοναδικό νόµισµα, ενώ τόσο στην αµέσως προηγούµενη (EB63.4: 49%) όσο και στην παρούσα έρευνα το θετικό ποσοστό έχει µειωθεί σηµαντικά (46%). 54

55 Αντίστοιχα το ποσοστό που τάσσεται κατά έχει αυξηθεί συγκρινόµενο µε τις προηγούµενες έρευνες του Ευρωβαροµέτρου (53%). Σηµειώνεται ότι το ποσοστό που συγκεντρώνουν οι έλληνες ερωτηθέντες που φέρονται κατά της Νοµισµατικής Ένωσης είναι το δεύτερο υψηλότερο µαζί µε αυτό των Σουηδών, µετά από αυτό των πολιτών του Ηνωµένου Βασιλείου (64%). Υπέρ µίας κοινής πολιτικής άµυνας και ασφάλειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση τάσσεται το 78% των ελλήνων ερωτηθέντων, όπως και το 77% της Ευρώπης των 25. Αντίθετο σε µία τέτοια πολιτική φαίνεται να είναι το 19% της ελληνικής κοινής γνώµης και το 15% της συνολικής ευρωπαϊκής. Η πλειονότητα της ελληνικής κοινής γνώµης φαίνεται να ενθαρρύνει, σε ποσοστό 74%, την ανάπτυξη µίας κοινής εξωτερικής πολιτικής των κρατών-µελών της Ε.Ε. έναντι άλλων χωρών, ενώ αντίθετο σε αυτή την εξέλιξη είναι το 23% των ερωτηθέντων. Τα αντίστοιχα ποσοστά σε επίπεδο ευρωπαϊκής κοινής γνώµης διαµορφώνονται σε 68% και 21%. 8.2 Το Σύνταγµα της Ε.Ε. Ερ. 32/5 Πείτε µου αν είστε υπέρ ή κατά ενός Συντάγµατος για την Ε.Ε.; Την αναγκαιότητα απόκτησης ενός Συντάγµατος για την Ευρωπαϊκή Ένωση εκφράζει ποσοστό 68% των ελλήνων πολιτών (ΕΒ63.4: 60% - EU25: 63%). Αντίθετη άποψη εµφανίζεται να έχει το 29% των ελλήνων ερωτηθέντων (EU25: 21%). Σηµειώνεται ότι τα αποτελέσµατα που παρατίθενται στην παρούσα ανάλυση αντανακλούν µόνο την άποψη του δείγµατος ως προς την ιδέα απόκτησης ενός Συντάγµατος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και δεν αφορούν στην αξιολόγηση του περιεχοµένου του. Ερ. 47 Ερ. 48 Για καθένα από τα ακόλουθα πείτε µου εάν συµφωνείτε απόλυτα, τείνετε να συµφωνείτε, τείνετε να διαφωνείτε ή διαφωνείτε απόλυτα. Εάν όλα τα κράτη-µέλη υιοθετήσουν τη Συνθήκη που καθιερώνει ένα Σύνταγµα για την Ευρώπη, αυτό θα κάνει τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης... Για καθένα από τα ακόλουθα πείτε µου εάν συµφωνείτε απόλυτα, τείνετε να συµφωνείτε, τείνετε να διαφωνείτε ή διαφωνείτε απόλυτα. Εάν όλα τα κράτη-µέλη υιοθετήσουν τη Συνθήκη που καθιερώνει ένα Σύνταγµα για την Ευρώπη, αυτό θα κάνει την Ευρωπαϊκή Ένωση... Τις θετικές πτυχές της υιοθέτησης, από όλα τα κράτη-µέλη, της Συνθήκης που καθιερώνει ένα Σύνταγµα για την Ευρώπη επισηµαίνει τόσο η πλειονότητα της ελληνικής όσο και της ευρωπαϊκής κοινής γνώµης. Έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες εκτιµούν ότι η υιοθέτηση της Συνθήκης που καθιερώνει ένα Σύνταγµα για την Ευρώπη θα βοηθήσει ώστε η λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να καταστεί πιο δηµοκρατική (EL: 69% - EU25: 64%), πιο αποτελεσµατική (EL: 69% - EU25: 61%), καθώς και πιο διαφανής (EL: 61% - EU25: 56%). Έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες πιστεύουν ότι, εάν όλα τα κράτη-µέλη υιοθετήσουν τη Συνθήκη που καθιερώνει ένα Σύνταγµα για την Ευρώπη, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα καταστεί ισχυρότερη στον κόσµο (EL: 72% - EU25: 69%), περισσότερο ανταγωνιστική στον οικονοµικό τοµέα (EL: 70% - EU25: 64%), καθώς και ότι θα την ευαισθητοποιήσει να «σκέφτεται» πιο κοινωνικά (EL: 63% - EU25: 54%). 55

56 Ερ χώρες έχουν επικυρώσει το Ευρωπαϊκό Σύνταγµα, αλλά η Γαλλία και η Ολλανδία ψήφισαν «όχι». Ποιο από τα ακόλουθα περιγράφει καλύτερα την άποψή σας; Η σχετική πλειοψηφία τόσο της ελληνικής όσο και της ευρωπαϊκής κοινής γνώµης (49%) πιστεύει ότι πρέπει να γίνει επαναδιαπραγµάτευση του Ευρωπαϊκού Συντάγµατος εφόσον δύο κράτη-µέλη Γαλλία και Ολλανδία- τάχθηκαν µε τη ψήφο τους κατά του προτεινόµενου Ευρωπαϊκού Συντάγµατος. Ποσοστό 28% των ελλήνων και 22% των ευρωπαίων πολιτών υποστηρίζει ότι τα κράτη-µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρέπει να συνεχίσουν τη διαδικασία επικύρωσης του Ευρωπαϊκού Συντάγµατος ανεξάρτητα από τα αρνητικά αποτελέσµατα της Γαλλίας και της Ολλανδίας. Τέλος, 13% τόσο της ελληνικής όσο και της ευρωπαϊκής κοινής γνώµης προτείνει την εγκατάλειψη του Ευρωπαϊκού Συντάγµατος. Ερ. 50 Ποια από τις ακόλουθες δύο δηλώσεις περιγράφει καλύτερα την άποψή σας; Έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες στην πλειονότητά τους (EL: 64% - EU25: 60%) ισχυρίζονται ότι το Ευρωπαϊκό Σύνταγµα είναι απαραίτητο για να διασφαλιστεί ότι οι ευρωπαϊκοί θεσµοί λειτουργούν σωστά. Αντίθετη άποψη εκφράζεται από το 26% των ελλήνων και το 25% των ευρωπαίων πολιτών. 56