Τακτικό Ευρωβαρόμετρο 86. Κοινή γνώμη στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Transcript

1 Εθνική έκθεση Κοινή γνώμη στην Ευρωπαϊκή Ένωση Η έρευνα αυτή έγινε κατόπιν αιτήματος και υπό τον συντονισμό της Γενικής Διεύθυνσης Επικοινωνίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η ανάλυση αυτή έγινε για την Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην. Το κείμενο αυτό δεν εκφράζει αναγκαστικά τις θέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι ερμηνείες ή τοποθετήσεις της παρούσας ανάλυσης εκφράζουν αποκλειστικά και μόνο την άποψη του συντάκτη. Κύμα EB86.2 TNS opinion & social

2 ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΑΔΑ Η έρευνα αυτή έγινε κατόπιν αιτήματος και υπό τον συντονισμό της Γενικής Διεύθυνσης Επικοινωνίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η ανάλυση αυτή έγινε για την Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην.

3 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 2 I. ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΟ ΑΙΣΘΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ 3 1 Η εικόνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης 3 2 Ευρωπαϊκή Ιθαγένεια: αίσθηση «ανήκειν» & δικαιώματα 4 3 Εμπιστοσύνη στους θεσμούς και τα θεσμικά όργανα 5 4 Αξιοποίηση ΜΜΕ ως πηγή πληροφόρησης 6 II. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 6 1 Ποιότητα ζωής 6 2 Σημαντικότερα προβλήματα, ανησυχίες και προσδοκίες 7 III. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ 8 1 Στρατηγική «Ευρώπη 2020» 8 2 Κοινές ευρωπαϊκές πολιτικές 8 3 Μεταναστευτικό 9 ΕΠΙΛΟΓΟΣ 10 Η ανάλυση αυτή έγινε για την Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην από την κα. Όλγα Σταυροπούλου-Σαλαμούρη [Μίλητος Συμβουλευτική Α.Ε.]. 1

4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το τακτικό Ευρωβαρόμετρο 86.2 διεξήχθη από την TNS opinion & social, μία κοινοπραξία των φορέων TNS UK και TNS opinion, στο διάστημα 3-16 Νοεμβρίου 2016, κατόπιν αιτήματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Γενική Διεύθυνση Επικοινωνίας). Η έρευνα διεξήχθη στα 28 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στις 5 υποψήφιες προς ένταξη χώρες (Τουρκία, Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, Μαυροβούνιο, Σερβία και Αλβανία), καθώς και στην «περιοχή όχι υπό τον άμεσο έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας (Τουρκοκυπριακή Κοινότητα)», καλύπτοντας δειγματοληπτικά τον πληθυσμό των χωρών, ηλικίας 15 ετών και άνω. Για τους σκοπούς της έρευνας χρησιμοποιήθηκε αντιπροσωπευτικά τυχαίο δείγμα, αναλογικό του μεγέθους του πληθυσμού και της πληθυσμιακής πυκνότητας της κάθε χώρας. Όσον αφορά στο ελληνικό τμήμα της έρευνας, συμμετείχαν 1008 πολίτες, από αντιπροσωπευτικές περιοχές της ελληνικής επικράτειας. Για τη λήψη των στοιχείων χρησιμοποιήθηκαν τυποποιημένα ερωτηματολόγια, ενώ η επικοινωνία με τους συμμετέχοντες είχε τη μορφή της προσωπικής συνέντευξης. Σημειώνεται ότι όπου χρησιμοποιείται ο όρος «ευρωπαίοι πολίτες» ή «υπόλοιποι ευρωπαίοι πολίτες» αναφέρεται στον ευρωπαϊκό μέσο όρο (EU28), δηλαδή στα αποτελέσματα που καταγράφηκαν στα 28 κράτη-μέλη. 2

5 I. ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΟ ΑΙΣΘΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ 1 Η εικόνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης Διάχυτη ανησυχία για την πορεία της ς και της Ευρωπαϊκής Ένωσης διαφαίνεται από τις εκτιμήσεις των Ελλήνων που θεωρούν ότι τα πράγματα κινούνται προς τη λάθος κατεύθυνση τόσο στην (EL:92%, EU28:56%) όσο και την Ευρωπαϊκή Ένωση (EL:82%, EU28:56%), με τα ελληνικά ποσοστά να είναι τα υψηλότερα (αρνητικά) του δείγματος, καταγράφοντας περαιτέρω (αρνητική) αύξηση +6 από την άνοιξη του Κι ενώ, την ίδια στιγμή 1 στους 2 ευρωπαίους πολίτες είναι αισιόδοξος για το μέλλον της Ευρώπης (EU28:50%, EL:30%), οι Έλληνες εμφανίζονται ως οι πλέον απαισιόδοξοι, συγκεντρώνοντας, και το 2016 το υψηλότερο (αρνητικό) ποσοστό της έρευνας (EL:68%+5 ποσοστιαίες μονάδες από το Φθινόπωρο 2015, EU28:44%). Γενικότερα, πολλοί είναι οι Έλληνες πολίτες που έχουν αρνητική εικόνα για την Ευρωπαϊκή Ένωση (EL:47%), καταγράφοντας το υψηλότερο (αρνητικό) ποσοστό σε ευρωπαϊκό επίπεδο (EU28:25%), αναδεικνύοντας έτσι και τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης και της δημοσιονομικής προσαρμογής στο ευρωπαϊκό αίσθημα των πολιτών. Θετική εικόνα φαίνεται να έχει μόνο το 17% των Ελλήνων ερωτηθέντων, καταγράφοντας το χαμηλότερο ποσοστό της έρευνας (EU28:35%). Σε κάθε περίπτωση, ουδέτερη άποψη (ούτε θετική, ούτε αρνητική) εκφράζεται από σημαντική μερίδα της ελληνικής κοινής γνώμης (EL:36%, EU28:38%). Η πλειοψηφία των Ελλήνων πολιτών εκλαμβάνει την Ευρωπαϊκή Ένωση κυρίως ως τεχνοκρατική (EL:74%, EU28:51%), αλλά και ως μη αποτελεσματική (EL:79%, EU28:54%), μη προνοητική (EL:75%, EU28:39%), μη προστατευτική (EL:75%, EU28:42%) και μη δημοκρατική (EL:58%, EU28:32%). Παράλληλα εκφράζεται δυσαρέσκειά για τον τρόπο που λειτουργεί η δημοκρατία τόσο στην (EL:79%, EU28:44%) όσο και την Ευρωπαϊκή Ένωση (EL:70%, EU28:45%), καταγράφοντας τα υψηλότερα αρνητικά ποσοστά του ευρωπαϊκού δείγματος, σε όλα τα παραπάνω. Η διαμόρφωση αυτής της αρνητικής εικόνας συνάδει και με τις αρνητικές επιπτώσεις που χρεώνουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση οι ερωτηθέντες, όπως την ανεργία (EL:35%, 2 o υψηλότερο αρνητικό ποσοστό του συνολικού δείγματος μετά την Κύπρο 44%, EU28:13%), την απώλεια της πολιτιστικής ταυτότητας (EL:26%, EU28:13%), την ανεπάρκεια ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα (EL:22%, EU28:24%) και τη σπατάλη χρήματος (EL:17%, EU28:24%). 3

6 Θετικό πρόσημο προσδίδουν οι ερωτηθέντες στην εικόνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης όταν την ταυτίζουν με την ελευθερία να ταξιδεύουμε, να σπουδάζουμε και να εργαζόμαστε οπουδήποτε στην Ευρωπαϊκή Ένωση επιθυμούμε (EL:51%, EU28:49%), το ευρώ ως κοινό νόμισμα (EL:46%, EU28:35%), την ειρήνη (EL:27%, EU28:28%), την ισχυρή φωνή που έχει η Ευρωπαϊκή Ένωση σε παγκόσμιο επίπεδο (EL:24%, EU28:22%), καθώς και την πολιτιστική πολυμορφία που τη χαρακτηρίζει (EL:23%, EU28:26%). Ειδικότερα, η διασφάλιση της ειρήνης μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ (EL:34%, EU28:35%) και η ελεύθερη κυκλοφορία των ανθρώπων, αγαθών και υπηρεσιών εντός της Ένωσης (EL:32%, EU28:26%) αποτελούν τα πλέον θετικά αποτελέσματα που έχει επιτύχει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η πλειοψηφία των ευρωπαίων πολιτών θεωρεί ότι η άποψη της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετράει στον κόσμο (EL:65%, EU28:69%) και ότι έχει ικανοποιητική δύναμη και εργαλεία να υπερασπιστεί τα οικονομικά της συμφέροντα στην παγκόσμια οικονομία (EL:68%, EU28:61%). Αυτός, πιθανώς, είναι κι ένας από τους λόγους που οι περισσότεροι Έλληνες εκτιμούν ότι η δεν μπορεί να αντιμετωπίσει καλύτερα το μέλλον, ούσα εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης (EL:57%, EU:58%). 2 Ευρωπαϊκή Ιθαγένεια: αίσθηση «ανήκειν» & δικαιώματα Ως θετικό γεγονός στην ιστορία της Ευρώπης αξιολογούν την υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης, το 1957 από το Βέλγιο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, το Λουξεμβούργο και την Ολλανδία, σηματοδοτώντας την απαρχή της δημιουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως την ξέρουμε σήμερα (EL:65% - EU28:69%). Παρόλα αυτά, εξήντα χρόνια αργότερα, η αίσθηση του «ανήκειν» στην ευρωπαϊκή οικογένεια παραμένει ασθενής για τους Έλληνες πολίτες, καθώς πολλοί είναι αυτοί που δηλώνουν ότι δεν αισθάνονται πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EL:53%, EU28:32%). Σε κάθε περίπτωση, σημαντική μερίδα της ελληνικής κοινής γνώμης αισθάνεται ότι ανήκει στην ευρωπαϊκή οικογένεια, ως πολίτες της (EL:47% - EU28: 67%). Τα στοιχεία δε που δημιουργούν ισχυρότερο αίσθημα κοινότητας ανάμεσα στους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή αυτά που τους ενώνουν, είναι κυρίως τα γεωγραφικά όρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και γενικότερα της γηραιάς ηπείρου (EL:38%, EU28:19%), τα πολιτιστικά χαρακτηριστικά (EL:37%, EU28:26%), η ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς συνδέεται με την οριστική λήξη των πολεμικών συρράξεων και τη διασφάλιση της ειρήνης (EL:27%, EU28:23%), η ενιαία αγορά που αποτελεί τη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο (EL:25%, EU28:21%), οι κοινές αξίες σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου, του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων (EL:22%, EU28:22%) και η αλληλεγγύη που επιδεικνύουν προς τις φτωχότερες χώρες του κόσμου (EL:14%, EU28:16%). Οι Έλληνες, όπως και οι υπόλοιποι ευρωπαίοι πολίτες αξιολογούν θετικά, εκφράζοντας εμμέσως την ικανοποίησή τους, το δικαίωμα των πολιτών να ζουν (EL:72%, EU28:73%) και να εργάζονται (EL: 73%, EU28:75%) σε κάθε κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως επίσης στηρίζουν το δικαίωμα των ευρωπαίων πολιτών να ζουν (EL:68%, EU28:69%) και να εργάζονται (EL:65%, EU28:70%) και στη δική τους χώρα, την. Ειδικότερα οι Έλληνες ερωτηθέντες γνωρίζουν το Πρόγραμμα Erasmus (ΕL:62%, EU28:53%), που δίνει τη δυνατότητα στους ευρωπαίους φοιτητές να παρακολουθήσουν μέρος των σπουδών τους σε κάποιο άλλο ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα ή κάποιον οργανισμό εντός της Ευρώπης, εκφράζοντας στη συντριπτική πλειονότητά τους θετική άποψη για την αξία του προγράμματος, και μάλιστα σε ποσοστό +9 μονάδες από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (EL:95%, EU28:86%). Γενικότερα, οι Έλληνες πολίτες, όπως και οι υπόλοιποι ευρωπαίοι ερωτηθέντες εκφράζουν την επιθυμία να μάθουν περισσότερα σχετικά με τα δικαιώματα που έχουν ως ευρωπαίοι πολίτες (EL:74%, EU28:65%), καθώς ομολογούν ότι δεν γνωρίζουν, σε ικανοποιητικό βαθμό, τα δικαιώματα αυτά (EL:63%, EU28:49%), αν και φαίνεται να κατανοούν τον τρόπο λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EL:62%, EU28:56%). 4

7 Αξιοσημείωτο είναι ότι οι Έλληνες, περισσότερο από κάθε άλλον ευρωπαίο πολίτη, πιστεύουν ότι τα συμφέροντα της χώρας τους δεν λαμβάνονται αρκούντως υπόψη στην Ευρωπαϊκή Ένωση (EL:83%), με το ελληνικό ποσοστό να είναι το υψηλότερο (αρνητικό) της έρευνας (EU28:49%). Αντίστοιχα απογοητευτικό είναι το εύρημα ότι οι Έλληνες πολίτες πιστεύουν ότι η προσωπική τους άποψη δεν είναι υπολογίσιμη (δεν ακούγεται) στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EL:84% το υψηλότερο αρνητικό της έρευνας, EU28:54%). Σχετικά με την Πρωτοβουλία των ευρωπαίων πολιτών που παρέχει σε ένα εκατομμύριο πολίτες της ΕΕ τη δυνατότητα να ζητήσουν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προωθήσει μία πρωτοβουλία που παρουσιάζει ενδιαφέρον γι αυτούς, σε τομέα αρμοδιότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες φαίνονται να μην είναι αρκούντως ενημερωμένοι και εξοικειωμένοι με το δικαίωμά τους αυτό, με την πλειοψηφία (EL:68%, EU28:61%) να δηλώνει όχι ιδιαίτερα ή/και καθόλου πιθανό να το χρησιμοποιήσουν και να το αξιοποιήσουν. Εντούτοις, αν αποφάσιζαν να ασκήσουν αυτό το δικαίωμα, οι Έλληνες πολίτες θα επέλεγαν να παρέμβουν, κατά προτεραιότητα, για θέματα απασχόλησης (EL:53%, EU28:30%), φορολογίας (EL:36%, EU28:15%), μετανάστευσης (EL:30%, EU28:22%), προάσπισης συντάξεων (EL:29%, EU28:21%), εκπαίδευσης (EL:28%, EU28:23%) και θεμελιωδών δικαιωμάτων των πολιτών (EL:27%, EU28:20%), αναδεικνύοντας τα θέματα που τους απασχολούν. 3 Εμπιστοσύνη στους θεσμούς και τα θεσμικά όργανα 8 στους 10 Έλληνες εκφράζουν δυσπιστία απέναντι στο θεσμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αναδεικνύοντας περαιτέρω το γενικευμένο κλίμα απογοήτευσης που επικρατεί. Σημειώνεται ότι οι απαντήσεις των Ελλήνων συγκεντρώνουν το υψηλότερο (αρνητικό) ποσοστό δυσπιστίας (EL:78%, EU28:54%) και αντίστοιχα το χαμηλότερο (θετικό) ποσοστό εμπιστοσύνης (EL:20%, EU28:36%) που καταγράφει η έρευνα πανευρωπαϊκά. Ακολούθως δεν εμπιστεύονται και τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο EL:71%, EU28:45%, Ευρωπαϊκή Επιτροπή EL:78%, EU28:45%, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα EL:80%, EU28:49%), συγκεντρώνοντας και σε αυτή την περίπτωση τα υψηλότερα ποσοστά δυσπιστίας του συνολικού δείγματος. Σε εθνικό επίπεδο, οι Έλληνες δεν εμπιστεύονται την πλειοψηφία των θεσμών, με μεγαλύτερη να είναι η δυσπιστία τους προς τα πολιτικά κόμματα (EL:93%, EU28:78%) και την ελληνική κυβέρνηση (EL:90%, EU28:64% για αντίστοιχη εθνική κυβέρνηση), και ακολουθούν η Βουλή των Ελλήνων (EL:87%, EU28:62% για αντίστοιχη εθνική βουλή), η δημόσια διοίκηση (EL:77%, EU28:46%) και οι περιφερειακές ή τοπικές δημόσιες αρχές (EL:72%, EU28:47%). Τα ελληνικά ποσοστά είναι τα υψηλότερα αρνητικά της έρευνας, πανευρωπαϊκά. Υψηλά ποσοστά αποδοχής και εμπιστοσύνης φαίνεται να αποσπούν, σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, ο στρατός (EL:79%, EU28:74%) και η αστυνομία (EL:66%, EU28:71%) ενώ διχάζει η δικαιοσύνη (ΝΑΙ EL:52%, EU28:51% // ΟΧΙ EL:47%, EU28:44%). Επίσης, δυσπιστία εκφράζεται και για τα ΜΜΕ, και συγκεκριμένα για την τηλεόραση (EL:77% υψηλότερο αρνητικό ποσοστό της έρευνας, EU28:46%), το γραπτό τύπο (EL:63% 3 ο υψηλότερο αρνητικό ποσοστό της έρευνας, EU28:48%) και το ραδιόφωνο (EL:57%, υψηλότερο αρνητικό ποσοστό, EU28:34%). Πιο θετικά διακείμενοι φαίνονται να είναι οι Έλληνες ερωτηθέντες για το Διαδίκτυο, καθώς τείνουν να το εμπιστεύονται, περισσότερο από το μέσο όρο των Ευρωπαίων (EL:46%, EU28:36%), αν και ειδικότερα για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στο διαδίκτυο καταγράφεται δυσπιστία (EL:47%, EU28:59%). 5

8 4 Αξιοποίηση ΜΜΕ ως πηγή πληροφόρησης Αξιολογώντας την αίσθηση των Ελλήνων σχετικά με την ενημέρωσή τους, διαπιστώνεται έλλειμμα ενημέρωσης για τα ευρωπαϊκά θέματα για 7 στους 10 Έλληνες (EL:69%, αθροιστικά «όχι και τόσο καλά ενημερωμένοι» + «καθόλου ενημερωμένοι», EU28:60%). Έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες χρησιμοποιούν την τηλεόραση, κατά κύριο λόγο, προκειμένου να ενημερωθούν για την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις πολιτικές και τους θεσμούς της (EL:50%, EU28:47%). Ομοίως, σημαντικό ποσοστό της ελληνικής κοινής γνώμης (41%, το 3 ο υψηλότερο της έρευνας) καταφεύγει σε συζητήσεις με πρόσωπα του οικείου περιβάλλοντος (συγγενείς, φίλους, συνάδελφους) προκειμένου να συγκεντρώσει πληροφόρηση για την Ευρωπαϊκή Ένωση (EU28:19%). Άλλες πηγές που αξιοποιούν οι Έλληνες ως μέσο πληροφόρησης για θέματα σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως ιεραρχήθηκαν με ποσοστό προτίμησης είναι οι εξής: οι ενημερωτικοί ιστότοποι π.χ. από εφημερίδες και ειδησεογραφικά περιοδικά (EL:27%, EU:24%), τα κοινωνικά δίκτυα στο διαδίκτυο (EL:20%, EU28:13%) και τα ιστολόγια/blogs (EL:17%, EU28:4%). Με χαμηλότερα ποσοστά, εμφανίζονται το ραδιόφωνο (EL:15%, EU28:21%), οι καθημερινές εφημερίδες (EL:13%, EU28:23%), οι θεσμικοί και επίσημοι ιστότοποι όπως οι κυβερνητικοί (EL:12%, EU28:18%), άλλες εφημερίδες και περιοδικά (EL:10%, EU28:10%), η συμμετοχή σε συσκέψεις, ομιλίες και συναντήσεις (EL:7%, EU28:3%), τα βιβλία και ενημερωτικά φυλλάδια (EL:7%, EU28:6%) και οι ιστότοποι που φιλοξενούν βίντεο (EL:6%, EU28:3%). Παράλληλα, ποσοστό 22% της ελληνικής και ευρωπαϊκής κοινής γνώμης φαίνεται να μην αναζητά ποτέ πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στο ερώτημα σχετικά με την αναφορά των ελληνικών μέσων μαζικής ενημέρωσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η ελληνική κοινή γνώμη εκτιμά ότι αυτή η αναφορά είναι «όσο πρέπει» (τηλεόραση EL:41%, EU28:55% // ραδιόφωνο EL:51%, EU28:51% // γραπτός τύπος EL:49%, EU28:53% // ιστότοποι EL:53%, EU28:46% // κοινωνικά δίκτυα στο ίντερνετ EL:46%, EU28:34%). Ειδικότερα δε για την ποιότητα της κάλυψης, με εξαίρεση την τηλεόραση που εκτιμούν ότι παρουσιάζει «πιο θετικά» τα σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση θέματα (EL:43%, EU28:19%), η ελληνική κοινή γνώμη αξιολογεί την κάλυψη από τα υπόλοιπα ΜΜΕ ως αντικειμενική: ραδιόφωνο EL:46%, EU28:52% // γραπτός τύπος EL:46%, EU28:48% // ιστότοποι EL:53%, EU28:41% // κοινωνικά δίκτυα στο ίντερνετ EL:45%, EU28:31%. II. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 1 Ποιότητα ζωής 6 στους 10 Έλληνες πολίτες είναι δυσαρεστημένοι από την καθημερινή τους ζωή (EL:59%), ενώ την ίδια στιγμή 8 στους 10 ευρωπαίοι πολίτες δηλώνουν ευχαριστημένοι (EU28:82%). Γενικότερα διαπιστώνεται μια σαφής διαφοροποίηση των ελληνικών τοποθετήσεων, συγκριτικά με τους υπόλοιπους ευρωπαίους πολίτες, αναφορικά με θέματα οικονομικής και προσωπικής κατάστασης, που προφανώς οφείλεται στην παρατεταμένη οικονομική κρίση και ύφεση που αντιμετωπίζει η τα τελευταία χρόνια καταδεικνύοντας την αυξημένη αγωνία των Ελλήνων σε σχέση με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους. Ειδικότερα δε όταν οι Έλληνες, περισσότερο από όλους τους άλλους ευρωπαίους πολίτες, βρίσκουν ότι η ποιότητα της ζωής τους έχει υποτιμηθεί έχοντας την πεποίθηση ότι τα πράγματα ήταν καλύτερα στο παρελθόν από ότι στην παρούσα κατάσταση (EL:92%, EU28:52%). Σημειώνεται δε ότι οι Έλληνες τους τελευταίους 12 μήνες δυσκολεύτηκαν να πληρώσουν τους λογαριασμούς που επιβαρύνουν σε μηνιαία βάση το νοικοκυριό τους (EL:90% αθροιστικά δηλ. 49% τις περισσότερες φορές και 41% κατά καιρούς // (EU28:34% αθροιστικά). Αξιοσημείωτο είναι ότι την ώρα που 6 στους 10 ευρωπαίους πολίτες φαίνεται να μην αντιμετώπισαν καμία σχετική δυσκολία στην πληρωμή των μηνιαίων λογαριασμών τους, στην αυτή την ευκολία την είχε μόνο 1 στους 10 Έλληνες (EL:10%, EU28:63%). 6

9 Έτσι δικαιολογείται και η ανησυχία που εκφράζεται για την οικογενειακή οικονομική τους κατάσταση που αποτελεί, μάλιστα, το θέμα που προσωπικά τους απασχολεί περισσότερο (EL:33%, EU28:14%). Οι Έλληνες πολίτες συγκεντρώνουν το κατά πολύ υψηλότερο ποσοστό δυσαρέσκειας για την οικονομική κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι οικογένειές τους (EL:72%, EU28:28%), όταν την ίδια στιγμή οι περισσότεροι ευρωπαίοι ερωτηθέντες την αξιολογούν θετικά (EU28:69%, EL:28%). Συμπληρωματικά, μόνο 1 στους 4 Έλληνες πολίτες φαίνεται να είναι ικανοποιημένος με την προσωπική του επαγγελματική κατάσταση (EL:27%, EU28:59%), ενώ το ελληνικό ποσοστό που τη χαρακτηρίζει ως κακή, διατηρεί την αρνητική πρωτιά (EL:50%, EU28:22%). Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο αξιολόγησης της παρούσας κατάστασης στην απασχόληση, οι Έλληνες, συγκεντρώνοντας το υψηλότερο αρνητικό ποσοστό της έρευνας (EL:99%), σκιαγραφούν ένα γενικότερο κλίμα απογοήτευσης, καθώς εκτιμούν ότι η απασχόληση (σε εθνικό επίπεδο) βρίσκεται σε δυσχερή θέση (EU28:63%). 2 Σημαντικότερα προβλήματα, ανησυχίες και προσδοκίες Τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η είναι η ανεργία (EL:55%, EU28:31%) και η κατάσταση της οικονομίας (EL:40%, EU28:19%), με το δημόσιο χρέος (EL:26%, EU28:10%) και τη φορολογία (EL:19%, EU28:7%) να ταλανίζουν, επίσης, τη χώρα στην παρούσα φάση. Ως σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση στην παρούσα φάση, αναφέρθηκαν η μετανάστευση (EL:41%, EU28:45%), η οικονομική (EL:33%, EU28:20%) και δημοσιονομική (EL:29%, EU28:17%) κατάσταση των κρατών μελών, η τρομοκρατία (EL:27%, EU28:32%) και η ανεργία (EL:22%, EU28:16%). Δυσαρέσκεια εκφράζεται για την ελληνική οικονομία καθώς η συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων ερωτηθέντων (97%) θεωρεί ότι βρίσκεται σε κακή κατάσταση. Το ελληνικό ποσοστό είναι το υψηλότερο (αρνητικό) της έρευνας (EU28:56%). Δυσαρέσκεια, επίσης, διαπιστώνεται και για την κατάσταση της οικονομίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (EL:63%, EU28:50%). Μάλιστα, 7 στους 10 Έλληνες πολίτες φοβούνται ότι τα χειρότερα για την οικονομία έπονται (EL:70%, EU28:45%), με το ελληνικό ποσοστό να είναι το υψηλότερο της έρευνας. Πολλοί είναι οι ευρωπαίοι πολίτες που εκτιμούν ότι ο αντίκτυπος της οικονομικής κρίσης έχει ήδη φθάσει στο αποκορύφωμά του και ότι η κατάσταση σταδιακά θα ανακάμψει (EU28:42%) - μια αισιόδοξη εκτίμηση που βρίσκει λίγους Έλληνες σύμφωνους (EL:27%). Ειδικότερα για το 2017, οι προβλέψεις είναι δυσοίωνες, εκτιμώντας επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης (EL:61%, EU28:26%) και της απασχόλησης στην (EL:64%, EU28:26%). Σε στασιμότητα (ούτε καλύτερα, ούτε χειρότερα) εκτιμούν ότι θα παραμείνει η ζωή τους γενικότερα (EL:52%, EU28:60%), όπως και η προσωπική τους επαγγελματική κατάσταση (EL:59%, EU28:60%) ενώ για την οικονομική κατάσταση της οικογένειάς τους καταγράφονται διαφορετικές απόψεις (EL:48% χειρότερα, EU12% - EL:44% τα ίδια, EU28:63%). Τέλος, για την οικονομική κατάσταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση αν και οι περισσότεροι εκτιμούν ότι τα πράγματα θα παραμείνουν στην ίδια κατάσταση (EL:47%, EU28:43%), ωστόσο πολλοί είναι αυτοί που προβλέπουν ότι θα χειροτερεύσει η κατάσταση (EL:41%, EU28%). Κι ενώ στην πλειοψηφία τους, οι ευρωπαίοι πολίτες, αισθάνονται σιγουριά για το μέλλον (EL:14%, EU28:65%), οι Έλληνες εκφράζουν ανασφάλεια και αβεβαιότητα (EL:86% υψηλότερο αρνητικό ποσοστό της έρευνας, EU28:32%). Οι Έλληνες, όπως και οι υπόλοιποι ευρωπαίοι πολίτες (EL:61%, EU28:71%), εκτιμούν ότι τα μέτρα για τη μείωση του δημόσιου ελλείμματος και του δημόσιου χρέους στην (εκάστοτε) χώρα τους δεν μπορούν να καθυστερήσουν και προτρέπουν για άμεση εφαρμογή. Επίσης, πιστεύουν ότι ο ιδιωτικός τομέας είναι σε καλύτερη θέση από το δημόσιο για να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας (EL:64%, EU28:63%) και ότι το δημόσιο χρήμα θα πρέπει να χρησιμοποιείται για να τονώσει τις επενδύσεις στον ιδιωτικό τομέα (EL:67%, EU28:56%). Τέλος, λαμβάνοντας υπόψη τη μεταρρύθμιση των παγκόσμιων χρηματοπιστωτικών αγορών, προτρέπουν την Ευρωπαϊκή Ένωση να εφαρμόσει αυστηρότερους κανόνες για τη φοροδιαφυγή και τους φορολογικούς παραδείσους (EL:94%, EU28:86%). 7

10 III. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ 1 Στρατηγική «Ευρώπη 2020» Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει σχεδιάσει τη στρατηγική «Ευρώπη 2020» προκειμένου να βγει από τη χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση και να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τις παγκόσμιες προκλήσεις. Ειδικότερα, δε, για τους στόχους που έχει θέσει έως το 2020, Έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες εκτιμούν ότι η επίτευξή τους είναι εφικτή, αν και δεν είναι λίγοι εκείνοι που αξιολογούν μερικούς από τους στόχους ως υπερβολικά φιλόδοξους. Συγκεκριμένα, οι στόχοι που αντιλαμβάνονται οι Έλληνες πολίτες ως ρεαλιστικούς έως το 2020 είναι κατά προτεραιότητα: η κατοχή πτυχίου ή διπλώματος ανώτατης εκπαίδευσης από τουλάχιστον το 40% των ατόμων ηλικίας 30 έως 34 ετών (EL:46%, EU28:45%), η αύξηση της ενεργειακής απόδοσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά 20% (EL:45%, EU28:56%), η συμβολή της βιομηχανίας στην οικονομία στο 20% του ΑΕΠ (EL:44%, EU28:50%), η μείωση των εκπομπών θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 20% σε σύγκριση με το 1990 (EL:41%, EU28:50%) και η αύξηση κατά 20% του μεριδίου ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (EL:41%, EU28:54%) σε ίσο ποσοστό, η μείωση κατά 10% του αριθμού των νέων που εγκαταλείπουν το σχολείο χωρίς τίτλους σπουδών (EL:40%, EU28:51%) και η αύξηση στο 3% του μεριδίου κεφαλαίων που επενδύονται στην έρευνα και την ανάπτυξη (EL:38%, EU28:53%). Οι στόχοι που, για άλλη μία χρονιά, διχάζουν την ελληνική κοινή γνώμη, για το κατά πόσο δύνανται να επιτευχθούν έως το 2020 ή κατά πόσο ανταποκρίνονται στις ανάγκες, αφορούν στην εξασφάλιση απασχόλησης για τα τρία τέταρτα των ανδρών και των γυναικών, μεταξύ 20 και 64 ετών - στόχος που κρίνεται σχεδόν εξίσου υπερβολικά φιλόδοξος (EL:36%, EU28:25%) και ρεαλιστικός (EL:38%, EU28:57%), καθώς και στην εξάλειψης της φτώχειας κατά ένα τέταρτο - στόχος που κρίνεται εξίσου υπερβολικά φιλόδοξος (EL:35%, EU28:27%) και υπερβολικά συγκρατημένος (EL:35%, EU28:20%) ενώ μόνο ένα 28% (EU28:47%) θεωρεί ότι ο στόχος είναι ρεαλιστικός. Γενικότερα πάντως, 55% των Ελλήνων ερωτηθέντων θεωρεί ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση κινείται προς τη λάθος κατεύθυνση για να βγει από την κρίση και να αντιμετωπίσει τις νέες παγκόσμιες προκλήσεις (EU28:30%), σε αντίθεση με τους περισσότερους ευρωπαίους πολίτες που αισθάνονται ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται στη σωστή πορεία για την έξοδο από την κρίση (EU28:46%, EL:28%). 2 Κοινές ευρωπαϊκές πολιτικές Αν και η ελληνική κοινή γνώμη διχάζεται κατά πόσο πρέπει να ενισχυθεί η αρμοδιότητα λήψης αποφάσεων σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης (NAI EL:47%, EU28:53% - OXI EL:49%, EU28:38%), εντούτοις, η πλειοψηφία των Ελλήνων πολιτών ενθαρρύνει την ανάπτυξη κοινών ευρωπαϊκών πολιτικών -σε μεγαλύτερο, μάλιστα, ποσοστό από τον ευρωπαϊκό μέσον όρο- και τάσσεται υπέρ (κατά προτεραιότητα): της ελεύθερης μετακίνησης πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να μπορούν να ζουν, εργάζονται, σπουδάζουν και δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά οπουδήποτε εντός της Ένωσης (EL:85%, EU28:81%), μιας κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής μετανάστευσης (EL:77%, EU28:69%), μιας κοινής ενεργειακής πολιτικής μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EL:73%, EU28:73%), μιας κοινής πολιτικής άμυνας και ασφάλειας (EL:73%, EU28:75%) και κοινής εξωτερικής πολιτικής των 28 κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EL:72%, EU28:66%), μιας ψηφιακής ενιαίας αγοράς (EL:64%, EU28:59%) και μιας συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου και επενδύσεων ανάμεσα σε ΕΕ-ΗΠΑ (EL:61%, EU28:53%). Ειδικότερα στο θέμα της ενέργειας, παραθέτουν τους στόχους όπου πρέπει να δοθεί προτεραιότητα σε μία ευρωπαϊκή ενεργειακή ένωση, όπως η ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (EL:49%, EU28:42%), η εγγύηση λογικών τιμών ενέργειας για τους καταναλωτές (EL:47%, EU28:36%) και η προστασία του περιβάλλοντος (EL:41%, EU28:38%). 8

11 Το ευρώ, για σημαντική μερίδα της ελληνικής κοινής γνώμης, είναι συνυφασμένο με την Ευρωπαϊκή Ένωση (EL:46% συνδέουν το ευρώ με την Ευρωπαϊκή Ένωση, EU28:35%). Επιπλέον, 7 στους 10 Έλληνες τάσσονται ξεκάθαρα υπέρ της Ευρωπαϊκής Νομισματικής Ένωσης, με ενιαίο νόμισμα το Ευρώ, εκφράζοντας εμπιστοσύνη και προτίμηση στο ευρωπαϊκό νόμισμα (EL:68%, EU28:58%). Το υπόλοιπο 30% των Ελλήνων διατηρεί αρνητική στάση, με τον ευρωπαϊκό μέσον όρο να διαμορφώνεται αντίστοιχα (αρνητικά) στο 36%. Αρνητικοί παραμένουν στο σύνολό τους οι ευρωπαίοι πολίτες στο ενδεχόμενο μιας μεγαλύτερης διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την ένταξη άλλων χωρών (ΥΠΕΡ EL:43%, EU28:39% // ΚΑΤΑ EL:53%, EU28:51%). 3 Μεταναστευτικό Έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες, κατά κοινή ομολογία, θεωρούν ότι η μετανάστευση αποτελεί το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση την παρούσα περίοδο (EL:41%, EU28:45%), με αξιοσημείωτη τη διαφορετική αντίληψη που καταγράφεται για τη μετανάστευση ευρωπαίων πολιτών εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης (θετική, EL:61%, EU28:61%) συγκριτικά με τη μετανάστευση από χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης που αντιμετωπίζεται αρνητικά από το 70% των Ελλήνων πολιτών (EU28:56%), χωρίς όμως να είναι το υψηλότερο (αρνητικό) ποσοστό της έρευνας (βλ. υψηλότερα ποσοστά της Λετονίας, Τσεχίας, Ουγγαρίας, Εσθονίας, Σλοβακίας, Βουλγαρίας, Κύπρου και Λιθουανίας). Η άποψη των Ελλήνων, κι όπως φαίνεται και πολλών ευρωπαίων πολιτών, είναι ότι οι μετανάστες δεν συνεισφέρουν σε μεγάλο ποσοστό στην (εκάστοτε) χώρα τους (EL:72%, EU28:49%). Σε αυτό το πλαίσιο, Έλληνες και λοιποί ευρωπαίοι πολίτες, θεωρούν απαραίτητη τη λήψη πρόσθετων μέτρων για την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης ανθρώπων από χώρες εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EL:95%, EU28:86%). Ειδικότερα, δε, φαίνεται να προτιμούν τη λήψη μέτρων σε ευρωπαϊκό επίπεδο (EL:46%, αύξηση +22 ποσοστιαίες μονάδες από την άνοιξη του 2016, EU28:39%). Σε κάθε περίπτωση, στο προσφυγικό ζήτημα, η ελληνική κοινή γνώμη αναδεικνύει το ανθρώπινό της πρόσωπο, επιμένοντας ότι η πρέπει να βοηθάει τους πρόσφυγες. Αν και το ποσοστό (EL:72%) μειώθηκε (-13 ποσοστιαίες μονάδες από το φθινόπωρο του 2015), παραμένει υψηλότερο πολλών κρατών μελών της ΕΕ (EU28:66%). 9

12 ΕΠΙΛΟΓΟΣ Οι Έλληνες πολίτες δεν αισθάνονται ικανοποιημένοι με τη ζωή που ζουν σε αντίθεση με τους περισσότερους Ευρωπαίους που αξιολογούν την ποιότητα ζωής τους πολύ υψηλότερα. Γενικότερα είναι ιδιαίτερα απαισιόδοξοι για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την οικονομική κατάσταση στη χώρα και την Ευρώπη αλλά και την κατάσταση της απασχόλησης στην, κρίνοντας πως και Ευρωπαϊκή Ένωση κινούνται προς τη λάθος κατεύθυνση και τα χειρότερα έπονται. Ως κακή, επίσης, κρίνουν την προσωπική οικονομική και επαγγελματική τους κατάσταση που τους απασχολεί έντονα και καταδεικνύουν ως τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η την ανεργία, την κακή οικονομική κατάσταση, το δημόσιο χρέος, τη φορολογία και τη μετανάστευση. Ειδικότερα για τη μετανάστευση, εκτιμούν ότι αποτελεί μείζον θέμα, στην παρούσα περίοδο, για την Ευρωπαϊκή Ένωση τασσόμενοι μάλιστα υπέρ της λήψης πρόσθετων μέτρων, κατά προτίμηση σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κι ενώ δεν βλέπουν με θετικό μάτι τη μετανάστευση ανθρώπων από χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης., επιμένουν στο ανθρώπινο πρόσωπο της ς, πιστεύοντας ότι η χώρα μας πρέπει να βοηθάει τους πρόσφυγες. Αναφορικά με τους εθνικούς και ευρωπαϊκούς θεσμούς, είναι σαφές ότι δεν τους εμπιστεύονται ενώ είναι εκείνοι που κατεξοχήν θεωρούν ότι δε λαμβάνονται υπόψη τα συμφέροντα της χώρας τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Επίσης, 1 στους 2 Έλληνες πολίτες δεν αισθάνεται ως πολίτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εντούτοις, δεν πιστεύουν ότι η θα μπορούσε να αντιμετωπίσει καλύτερα το μέλλον της εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε μία πιο θετική θεώρηση, Έλληνες και Ευρωπαίοι αναγνωρίζουν ότι η άποψη της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετράει στον κόσμο και ότι έχει τη δύναμη και τα εργαλεία να υπερασπιστεί τα οικονομικά συμφέροντα της Ευρώπης στην παγκόσμια οικονομία. Τέλος, η ειρήνη μεταξύ των κρατών μελών και η ελεύθερη κυκλοφορία ανθρώπων, αγαθών και υπηρεσιών αξιολογούνται ως τα θετικότερα αποτελέσματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εκτιμώντας επίσης, ότι οι στόχοι που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση έως το 2020, είναι σωστοί και ρεαλιστικοί και συνεπώς δύνανται να επιτευχθούν. 10