Ανασκόπηση. Γεώργιος Καλτσάκας 1, Απόστολος Τραυλός 1, Νικολέττα Ροβίνα 2

Transcript

1 Ανασκόπηση Στοχεύοντας στη βελτίωση της περίθαλψης των ασθενών με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) Η προσθήκη του ερωτηματολογίου CAT (COPD Assessment Test) στη φαρέτρα των εργαλείων αξιολόγησης της νόσου Γεώργιος Καλτσάκας 1, Απόστολος Τραυλός 1, Νικολέττα Ροβίνα 2 1 Ειδικευόμενος Πνευμονολογίας, Α Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική, ΓΝΝΘΑ «η Σωτηρία» 2 Επιμελήτρια Β, Α Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική, ΓΝΝΘΑ «η Σωτηρία» Λέξεις- Κλειδιά: - χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), - εργαλεία αξιολόγησης της ΧΑΠ, - ερωτηματολόγιο CAT Αλληλογραφία: Νικολέττα Ροβίνα Επιμελήτρια Β, Α Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική, ΓΝΝΘΑ «η Σωτηρία» Λ. Μεσογείων 152, Αθήνα Τηλ.: nikrovina@med.uoa.gr Περiληψη. Η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) μία από τις κύριες αιτίες νοσηρότητας και θνησιμότητας, είναι μια νόσος που δεν είναι πλήρως αναστρέψιμη με τη θεραπεία, ενώ παράλληλα είναι εξελικτική. Ένας από τους κύριους στόχους της θεραπείας της νόσου είναι να βελτιστοποιηθεί το επίπεδο υγείας του ασθενούς σε σχέση με τη βαρύτητα της νόσου. Ωστόσο, σε ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών δεν επιτυγχάνεται το ιδανικό αποτέλεσμα με τη θεραπεία. Είναι γνωστό, πως οι ασθενείς με ΧΑΠ τείνουν να υποεκτιμούν/υποβαθμίζουν τη συνολική επιβάρυνση της υγείας τους από τη νόσο και πόσο αυτή επηρεάζει τη ζωή τους, συχνά μεταφέροντας στους ιατρούς τους μια πλασματική εικόνα της κατάστασης της υγείας τους. Τα τελευταία χρόνια έχει δοθεί έμφαση στην αναγκαιότητα δημιουργίας εργαλείων που να χρησιμοποιούνται από τον ίδιο τον ασθενή και να καταγράφουν/αξιολογούν την επίπτωση της ΧΑΠ στη ζωή τους, ενώ θα μπορούν να αξιολογούνται και σε συνδυασμό με τις μετρήσεις της πνευμονικής λειτουργικότητας. Κάτι τέτοιο, θα διευκόλυνε την επικοινωνία γιατρού-ασθενούς σε σχέση με την επίπτωση της ΧΑΠ στην υγεία του ασθενούς και θα υπαγόρευε σε πιο σωστή βάση, τις προτεραιότητες στην αντιμετώπιση του κάθε ασθενούς με ΧΑΠ ξεχωριστά. Με βάση την παραπάνω λογική, σχεδιάστηκε το ερωτηματολόγιο CAT. Το ερωτηματολόγιο CAT αναμένεται να διευκολύνει την επικοινωνία γιατρού-ασθενούς σε σχέση με το μέγεθος της επίδρασης της ΧΑΠ στην υγεία του ασθενούς. Αυτό θα βάλει σε μια σωστότερη βάση τις προτεραιότητες στην αντιμετώπιση του κάθε ασθενούς με ΧΑΠ ξεχωριστά, εξιδανικεύοντας το αποτέλεσμα των θεραπευτικών παρεμβάσεων μιας νόσου με συστηματικές εκδηλώσεις, όπως είναι η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια. H ανάπτυξη και αξιολόγηση του CAT στη ΧΑΠ έχει υποστηριχτεί από την φαρμακευτική εταιρεία GlaxoSmithKline. Πνεύμων 2011, 24(3):

2 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 3ο, Τόμος 24ος, Ιούλιος - Σεπτέμβριος Εισαγωγή Η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) είναι μία από τις κύριες αιτίες νοσηρότητας και θνησιμότητας, προσβάλλοντας το 9-10% όλων των ενηλίκων άνω των 40 ετών. Παρά τις συντονισμένες και αποτελεσματικές εκστρατείες για τη διακοπή του καπνίσματος, 1,2 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εκτιμά ότι μέχρι το 2020 η ΧΑΠ θα είναι η τρίτη αιτία θανάτου και η πέμπτη αιτία ανικανότητας, παγκόσμια. Η ΧΑΠ είναι μια νόσος που δεν είναι πλήρως αναστρέψιμη με τη θεραπεία, ενώ παράλληλα είναι εξελικτική. Ένας από τους κύριους στόχους της θεραπείας λοιπόν είναι να βελτιστοποιηθεί το επίπεδο υγείας του ασθενούς, δηλαδή να είναι όσο το δυνατόν καλύτερο σε σχέση με τη βαρύτητα της νόσου. Η Παγκόσμια Πρωτοβουλία για τη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease, GOLD) και Οργανισμοί όπως η Αμερικανική (ATS) και η Ευρωπαϊκή Πνευμονολογική Εταιρεία (ERS), έχουν δημοσιεύσει συστάσεις για τη διευκόλυνση της διάγνωσης και της αντιμετώπισης των ασθενών με τη νόσο αυτή. 3,4 Ωστόσο, παρά την ύπαρξη αυτών των οδηγιών σε ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών δεν επιτυγχάνεται το βέλτιστο αποτέλεσμα με τη θεραπεία. Πολλοί ασθενείς βιώνουν επείγοντα ιατρικά προβλήματα, νοσηλεύονται, λείπουν για μεγάλα διαστήματα από τη δουλειά τους και έχουν περιορισμούς στις δραστηριότητές τους. 5 Όλες αυτές οι καταστάσεις έχουν σημαντικό αντίκτυπο στους ασθενείς σε σωματικό και ψυχολογικό επίπεδο, πέρα από τις οικονομικές επιπτώσεις που επισύρουν. 6,7 Παράγοντες που συμβάλουν στην υπο-βέλτιστη αντιμετώπιση της ΧΑΠ Οι ασθενείς με ΧΑΠ υποεκτιμούν/υποβαθμίζουν τη βαρύτητα της κατάστασής τους Είναι γνωστό, ότι οι ασθενείς με ΧΑΠ τείνουν να υποεκτιμούν/υποβαθμίζουν τη συνολική επιβάρυνση της υγείας τους από τη νόσο και πόσο αυτή επηρεάζει τη ζωή τους, συχνά μεταφέροντας στους ιατρούς που τους αντιμετωπίζουν μια πλασματική εικόνα της κατάστασης της υγείας τους. Σε μια μελέτη που διεξήχθη σε ασθενείς με ΧΑΠ στην Ευρώπη και στη Βόρειο Αμερική, φάνηκε πως υπάρχει μεγάλη απόκλιση ανάμεσα στην αντίληψη των ασθενών για τη βαρύτητα της νόσου τους και στο πραγματικό μέγεθος βαρύτητας, όπως αυτή εκτιμήθηκε με μια προτυποποιημένη κλίμακα δύσπνοιας. 5 Το γεγονός αυτό ίσως αντικατοπτρίζει την τάση αυτών των ασθενών να αποδέχονται την κατάσταση της υγείας τους ως την καλύτερη δυνατή, υποεκτιμώντας τη δυνατότητα βελτίωσης της νόσου τους. Η υποεκτίμηση/υποβάθμιση της επίπτωσης της ΧΑΠ από τους ασθενείς συμβάλλει στην υπο-βέλτιση αντιμετώπιση της ΧΑΠ και στη δυσκολία της ακριβούς εκτίμησης της επίπτωσης της νόσου στην κατάσταση υγείας των ασθενών από τους θεράποντες ιατρούς. Οι προτεραιότητες που τίθενται στην αντιμετώπιση της ΧΑΠ όπως ορίζονται στις κατευθυντήριες οδηγίες δεν ταυτίζονται πάντα με τις προτεραιότητες των ασθενών που ζουν με τη νόσο Συνήθως υπάρχει απόκλιση μεταξύ της προτεραιότητας που δίνεται στην αντιμετώπιση της ΧΑΠ σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες και του τι αποτελεί προτεραιότητα για τον ασθενή. Οι ασθενείς εστιάζουν στην «ανικανότητα», στον περιορισμό να κάνουν πράγματα, καθώς και στις κοινωνικές και ψυχολογικές επιπτώσεις της νόσου, ενώ οι κατευθυντήριες οδηγίες (και κατά συνέπεια οι γιατροί) τείνουν να εστιάζουν στα κλινικά μέτρα εκτίμησης της βαρύτητας της νόσου. 8 Ίσως αυτό να οφείλεται στο γεγονός πως οι ασθενείς δυσκολεύονται να εκφράσουν τις κοινωνικές και ψυχολογικές επιπτώσεις της νόσου τους στους γιατρούς που τους θεραπεύουν, μια και δεν πρόκειται για μετρήσιμα μεγέθη που ποσοτικοποιούνται αντικειμενικά, όπως π.χ. με την πνευμονική λειτουργία. Τα εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας για την εκτίμηση των ασθενών με ΧΑΠ έχουν περιορισμούς Σύμφωνα με τις τρέχουσες κατευθυντήριες οδηγίες η βαρύτητα της ΧΑΠ ορίζεται με βάση τον δυναμικά εκπνεόμενο όγκο αέρα στο πρώτο δευτερόλεπτο (FEV 1). 3 Ωστόσο, η σχέση μεταξύ της κατάστασης της υγείας και της στένωσης των αεραγωγών είναι κακή και ως παράδειγμα αναφέρεται ότι υπάρχουν ασθενείς με ήπια στένωση των αεραγωγών, αλλά με πολύ επηρεασμένη από τη νόσο κατάσταση υγείας. 8 Αν μπορούσαμε με κάποιο τρόπο να «μετρήσουμε» την επίπτωση της νόσου στη ζωή των ασθενών θα μπορούσαμε να επιτύχουμε και την ιδανική αντιμετώπισή της. Αυτό δεν επιτυγχάνεται μόνο με την αξιολόγηση της πνευμονικής λειτουργικότητας. Το σημαντικότερο μήνυμα από το μεγάλο κύκλο των φαρμακευτικών μελετών είναι πλέον καθαρό και σαφές: Οι ασθενείς μας θεραπεύονται καλύτερα και απολαμβάνουν την εμπειρία των θετικών επιδράσεων της πολυδιάστατης φαρμακευτικά διαχείρισης της νόσου.

3 282 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 3ο, Τόμος 24ος, Ιούλιος - Σεπτέμβριος 2011 Είναι πλέον σαφές ότι οι ασθενείς με ΧΑΠ έχουν καλύτερη πρόγνωση που αντανακλά και παράλληλα οφείλεται στην πολλαπλή στόχευση και όχι μόνο στη σπιρομέτρηση. 9 Σε μια πρόσφατη μετα-ανάλυση των παραγόντων που σχετίζονται με τη νόσο που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής των ασθενών με ΧΑΠ φάνηκε ότι η κατάσταση υγείας των ασθενών με ΧΑΠ ελάχιστα σχετίζεται με τις σπιρομετρικές τους τιμές. 10 Τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής υποδεικνύουν την αναγκαιότητα της αξιολόγησης της κατάστασης της υγείας των ασθενών με ΧΑΠ όχι μόνο με το σπιρομετρικό έλεγχο, αλλά και με την καταγραφή και άλλων παραγόντων που μπορεί να επηρεάζουν την υγεία τους, όπως είναι τα συμπτώματα, η ανικανότητα να λειτουργήσουν στην καθημερινή τους ζωή και το επίπεδο της ψυχικής τους υγείας. Τα τελευταία χρόνια έχει δοθεί έμφαση στην αναγκαιότητα δημιουργίας εργαλείων που να χρησιμοποιούνται από τον ίδιο τον ασθενή και που να καταγράφουν/αξιολογούν την επίπτωση της ΧΑΠ στη ζωή τους, ενώ θα μπορούν να αξιολογούνται και σε συνδυασμό με τις μετρήσεις της πνευμονικής λειτουργικότητας. Τέτοια επικυρωμένα εργαλεία υπάρχουν, όπως είναι το ερωτηματολόγιο St George (SGRQ) 11, το κλινικό ερωτηματολόγιο για τη ΧΑΠ (CCQ) 12 και η κλίμακα αξιολόγησης της δύσπνοιας (MRC) 13, έχουν όμως αρκετούς περιορισμούς. 8,14 Το SGRQ αν και χρήσιμο κλινικό εργαλείο είναι πολύπλοκο να συμπληρωθεί, ενώ η βαθμολογία του απαιτεί ανάλυση, καθιστώντας το δύσκολο για χρήση στην κλινική ρουτίνα. Το CCQ και η κλίμακα MRC που έχουν σχεδιαστεί για χρήση στη ρουτίνα της κλινικής πράξης έχουν κι αυτά τους περιορισμούς τους. Το CCQ αξιολογεί τον έλεγχο της νόσου, όμως από την πλευρά του κλινικού γιατρού, ενώ η MRC αξιολογεί μόνο τη δύσπνοια. Υπήρχε λοιπόν η αναγκαιότητα της δημιουργίας ενός εργαλείου που να είναι σύντομο, απλό, να συμπληρώνεται από τον ασθενή, να είναι κατάλληλο για χρήση στην κλινική ρουτίνα και τέλος, να είναι αξιόπιστο και έγκυρο ως προς την αξιολόγηση της επίδρασης της ΧΑΠ στη ζωή του ασθενούς και στην κατάσταση της υγείας του. 14,15 Κάτι τέτοιο, σε συνδυασμό με τις μετρήσεις της πνευμονικής λειτουργικότητας θα διευκόλυνε την επικοινωνία γιατρού-ασθενούς σε σχέση με την επίπτωση της ΧΑΠ στην υγεία του ασθενούς και θα υπαγόρευε σε πιο σωστή βάση, τις προτεραιότητες στην αντιμετώπιση του κάθε ασθενούς με ΧΑΠ εξατομικευμένα. Με βάση την παραπάνω λογική, σχεδιάστηκε το ερωτηματολόγιο CAT. Τι είναι το CAT; Το CAT είναι ένα σύντομο και απλό ερωτηματολόγιο που έχει σχεδιαστεί ώστε να συμπληρώνεται από τον ίδιο τον ασθενή (Εικόνα 1). Απευθύνεται σε ασθενείς με ΧΑΠ όλων των επιπέδων βαρύτητας. Είναι σχεδιασμένο, ώστε η περιοδική καταγραφή του μακροπρόθεσμα να δίνει σημαντικές πληροφορίες σε σχέση με την κατάσταση υγείας των ασθενών με ΧΑΠ. Περιλαμβάνει 8 ερωτήσεις και ο ασθενής καλείται να περιγράψει μέσα από την επιλογή της απάντησής του πόσο καλή ή επιβαρυμένη είναι η υγεία του σε μια κλίμακα από 0-5. Η βαθμολογία των επιμέρους ερωτήσεων αθροίζεται ώστε να υπολογιστεί η συνολική βαθμολογία (ελάχιστη 0, μέγιστη 40). Κάθε αλλαγή της βαθμολογίας ανά 2 μονάδες θεωρείται πως έχει κλινική σημασία. Η μεγαλύτερη βαθμολογία υποδηλώνει μεγαλύτερη επιβάρυνση από τη νόσο. Επιπλέον, η βαθμολογία των επιμέρους ερωτήσεων δίνει μια εικόνα για τη σχετική επίδραση που έχουν διαφορετικές παράμετροι της ΧΑΠ (π.χ. η συναισθηματική κόπωση ή η ευφορία) στη συνολική κατάσταση υγείας των ασθενών. 14 Οι σύγχρονες κατευθυντήριες οδηγίες για τη ΧΑΠ (NICE, GOLD) δίνουν έμφαση στην τακτική και αποτελεσματική παρακολούθηση και εκτίμηση των ασθενών με τη νόσο αυτή. Το CAT έχει σχεδιαστεί ώστε να εξυπηρετήσει αυτό το σκοπό. Η σταδιακή επιδείνωση της βαθμολογίας CAT ενός ασθενούς που παρακολουθείται με το εργαλείο αυτό σε τακτική βάση, υποδηλώνει επιβάρυνση της επίπτωσης της νόσου στην ποιότητα της ζωής του. Μπορεί το ερωτηματολόγιο CAT να χρησιμοποιείται στη διάγνωση ή να υπαγορεύσει την τροποποίηση της θεραπείας της ΧΑΠ; Υπάρχει κλινική χρησιμότητα; Το CAT δεν είναι διαγνωστικό εργαλείο. Είναι ένα απλό εργαλείο αξιολόγησης, το οποίο πρέπει να λειτουργεί σε συνδυασμό με το λειτουργικό έλεγχο του αναπνευστικού του ασθενούς για την κλινική εκτίμηση της επίδρασης της νόσου στη γενική κατάσταση υγείας του ασθενούς. Δεν αξιολογεί τα συνυπάρχοντα νοσήματα, ούτε υπαγορεύει θεραπευτικές αποφάσεις σε σχέση με τα συνοδά νοσήματα της ΧΑΠ. Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι οι ασθενείς με παροξύνσεις μέτριας-σοβαρής βαρύτητας έχουν βαθμολογία κατά περίπου πέντε μονάδες υψηλότερη σε σχέση με εκείνους βρίσκονται σε σταθερή κατάσταση. 14 Οι μελέτες έχουν δείξει ότι οι ασθενείς με ΧΑΠ χρειάζονται εβδομάδες μέχρι να επανέλθουν στην προηγούμενη κατάστασή τους, ενώ κάποιοι δεν το επιτυγχάνουν ποτέ.

4 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 3ο, Τόμος 24ος, Ιούλιος - Σεπτέμβριος Εικόνα 1. Ερωτηματολόγιο CAT. Έτσι, μια ακόμη πιθανή εφαρμογή του εργαλείου αυτού θα μπορούσε να είναι η αξιολόγηση του βαθμού της επανάκαμψης των ασθενών αυτών μετά από μια παρόξυνση, επαναξιολογώντας τη βαθμολογία 2-3 μήνες μετά το επεισόδιο. Σημαντικές πληροφορίες γύρω από τη χρήση του CAT στην πρωτοβάθμια περίθαλψη έρχονται με τη μελέτη του Jones και συν. 16 που χρησιμοποίησαν το ερωτηματολόγιο σε ένα μεγάλο πληθυσμό ασθενών με ΧΑΠ (1.817 άτομα) όλων των επιπέδων βαρύτητας της νόσου (σύμφωνα με τη σταδιοποίηση κατά GOLD),

5 284 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 3ο, Τόμος 24ος, Ιούλιος - Σεπτέμβριος 2011 σε επτά ευρωπαϊκές χώρες. Η βαθμολογία του CAT είχε μικρή διακύμανση μεταξύ των χωρών που συμπληρώθηκε. Τα αποτελέσματα έδειξαν σοβαρή επιβάρυνση της κατάστασης της υγείας των ασθενών σε σχέση με τη βαρύτητα της ΧΑΠ, είτε με βάση τη σταδιοποίηση κατά GOLD και τον FEV 1 (Εικόνες 2, 3), είτε με βάση την κρίση του κλινικού γιατρού, τη βαθμολογία της δύσπνοιας με βάση το ερωτηματολόγιο MRC ή τις βαθμολογίες ειδικών για τη νόσο ή γενικών ερωτηματολογίων για την κατάσταση υγείας. Οι βαθμολογίες ήταν σημαντικά καλύτερες στους ασθενείς που ήταν σε σταθερή κατάσταση (17.2±8.3) σε σχέση με εκείνους που ήταν σε παρόξυνση (21.3±8.4) (p<0.0001) και σε εκείνους που είχαν μηδενική βαθμολογία (17.3±8.1) ή βαθμολογία 1-2 (16.6±8.2) σε σχέση εκείνους που είχαν 3 συνοδά νοσήματα (19.7±8.5) (p<0.0001). Το CAT είχε καλή συσχέτιση με το ερωτηματολόγιο SGRQ (r=0.8, p<0.0001). Η μελέτη έδειξε ακόμη, σε μια μικρότερη ομάδα ασθενών που βρέθηκαν στο νοσοκομείο λόγω παρόξυνσης της νόσου, ότι η βαθμολογία του CAT ήταν χειρότερη σε σχέση με τη σταθερή κατάσταση. Το ποσοστό των ασθενών που προσήλθαν με παρόξυνση και η σχετική συχνότητα εμφάνισης σοβαρών παροξύνσεων σε αυτούς τους ασθενείς αφορούσαν εκείνους που είχαν τις υψηλότερες βαθμολογίες στο ερωτηματολόγιο CAT. Τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής μας βάζουν στον πειρασμό να συγκρίνουμε το ερωτηματολόγιο CAT με το κλινικό εργαλείο αξιολόγησης του ελέγχου μιας άλλης νόσου του άσθματος- ως προς την πιθανή κλινική του εφαρμογή στη λήψη θεραπευτικών αποφάσεων για τη νόσο. Ωστόσο, απαιτούνται κι άλλες μελέτες γύρω από αυτό το ερώτημα. Πέρα όμως από τις παροξύνσεις που επηρεάζουν την ένταση των συμπτωμάτων, σε μια πρόσφατη πανευρωπαϊκή μελέτη 17 φάνηκε πως οι ασθενείς με ΧΑΠ παρουσιάζουν διακύμανση των συμπτωμάτων που σχετίζονται με τη νόσο στη διάρκεια της ημέρας, αλλά και στη διάρκεια της εβδομάδας, όταν βρίσκονται σε σταθερή κατάσταση μεταξύ των παροξύνσεων. Στη μελέτη αυτή αναφέρεται επίσης, ότι μεγαλύτερες διακυμάνσεις στη δύσπνοια παρουσιάζουν οι ασθενείς που έχουν σοβαρότερη δύσπνοια και συχνότερες παροξύνσεις. Το CAT θα μπορούσε ίσως να έχει θέση ως εργαλείο παρακολούθησης και αξιολόγησης αυτής της διακύμανσης των συμπτωμάτων και της επίδρασής τους στην καθημερινότητα των ασθενών με ΧΑΠ. Επιπλέον, εφόσον έχει φανεί ότι το ερωτηματολόγιο αυτό έχει καλή επαναληψιμότητα 14 εκτιμάται από τους εμπνευστές του, ότι θα έχει ίδιας τάξης μεγέθους ανταπόκριση στη θεραπεία σε σχέση με τον FEV 1. Εκτιμάται, πως το εργαλείο αυτό θα αποδειχθεί χρήσιμο ως προς τις Εικόνα 2. Συσχέτιση μεταξύ ποσοστού επί της προβλεπόμενης τιμής FEV 1 και βαθμολογίας CAT (από τη βιβλιογραφική παραπομπή 16). Εικόνα 3. Βαθμολογία CAT και βαρύτητα της ΧΑΠ σύμφωνα με την αξιολόγηση των ιατρών (PCP-rated) και τη σταδιοποίηση κατά GOLD (από τη βιβλιογραφική παραπομπή 16). πληροφορίες που παρέχει τόσο κατά την αρχική εκτίμηση των ασθενών πριν την έναρξη της θεραπείας, όσο και στην πορεία, από τις επόμενες καταγραφές και τις τάσεις που θα αποκαλύπτονται. Ήδη πρώτες ανακοινώσεις αναφέρουν καλή συσχέτιση μεταξύ των ερωτηματολογίων CAT, SGRQ 14,15 (Εικόνα 4) και CRQ και μεταξύ CAT και της δοκιμασίας βάδισης 6 λεπτών (6MWT). 14,18 Επιπλέον, σε μια πολύ πρόσφατη μελέτη από τον Dodd και συν. 19 το ερωτηματολόγιο CAT χρησιμοποιήθηκε σε ένα πρόγραμμα αποκατάστασης ασθενών με ΧΑΠ σε συνδυασμό με άλλα ερωτηματολόγια, όπως το SGRQ, το CRQ, το CCQ, το «Hospital Anxiety and Depression score», το MRC και διάφορες δοκιμασίες βάδισης. Οι ασθενείς συμπλήρωναν ένα ερωτηματολόγιο 5 ερωτήσεων, για την αξιολόγηση της ανταπόκρισης στο πρόγραμμα αποκατάστασης που κυμαίνονταν από το «Αισθάνομαι πολύ

6 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 3ο, Τόμος 24ος, Ιούλιος - Σεπτέμβριος Εικόνα 4. Συσχέτιση κατά Pearson μεταξύ των βαθμολογιών του SGRQ-C και του CAT σε 229 ασθενείς με ΧΑΠ σε σταθερή κατάσταση (r=0.80, p<0.0001) (από τη βιβλιογραφική παραπομπή 14). καλύτερα» μέχρι το «Αισθάνομαι πολύ χειρότερα». Η μέση αλλαγή στη βαθμολογία του CAT μετά την πνευμονική αποκατάσταση ήταν 2,9 βαθμοί, με βελτίωση κατά 3,8 βαθμούς στους ασθενείς που απάντησαν «πολύ καλύτερα» (n=162), και κατά 1,3 σε εκείνους που απάντησαν πως ήταν «λίγο καλύτερα» (n=88) (p=0.002). Μόνο 8 άτομα δεν ανέφεραν βελτίωση μετά το πρόγραμμα αποκατάστασης, ενώ τρεις ανέφεραν πως «ήταν λίγο χειρότερα». Οι συγγραφείς συμπέραναν πως το ερωτηματολόγιο CAT είναι απλό στην εφαρμογή του για την αξιολόγηση των προγραμμάτων πνευμονικής αποκατάστασης, βελτιώνεται ως αποτέλεσμα της πνευμονικής αποκατάστασης, ενώ μπορεί να διαχωρίσει και τα επίπεδα ανταπόκρισης αυτής της παρέμβασης. 19 Η ποιότητα ζωής και το επίπεδο της κατάστασης της υγείας των ασθενών με ΧΑΠ καθορίζονται από ένα σημαντικό αριθμό παραμέτρων, σπουδαιότερες εκ των οποίων αναδεικνύονται σε μια πολύ πρόσφατη μετα-ανάλυση 10 η δύσπνοια, η κατάθλιψη, το άγχος και η αντοχή στην άσκηση. Ως εκ τούτου, μια άλλη πιθανή εφαρμογή του ερωτηματολογίου έγκειται στην αξιολόγηση των επιμέρους ερωτήσεων του που δίνει τη δυνατότητα στους κλινικούς γιατρούς να αναγνωρίζουν με ευκολία όψεις της υγείας του ασθενούς που επηρεάζονται περισσότερο από τη νόσο σε σχέση με άλλες, όπως για παράδειγμα η διάθεση, η καθημερινή φυσική κατάσταση των ασθενών ή η ποιότητα του ύπνου. Στη βάση αυτή, μπορεί να βελτιωθεί η γενική κατάσταση της υγείας με την προσθήκη για παράδειγμα αντικαταθλιπτικής αγωγής από τον ειδικό στους ασθενείς που διαπιστώνεται καταθλιπτική διάθεση. Οι λίγες μέχρι στιγμής μελέτες γύρω από την αξιολόγηση του ερωτηματολογίου δείχνουν, ότι το CAT σε συνδυασμό με τις μετρήσεις της πνευμονικής λειτουργικότητας αναμένεται να διευκολύνει την επικοινωνία γιατρού-ασθενούς σε ό,τι αφορά το μέγεθος της επίδρασης της ΧΑΠ στην υγεία του ασθενούς. Οι μελέτες που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα για τη χρησιμότητα του ερωτηματολογίου CAT στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια περίθαλψη ως εργαλείου αξιολόγησης της επίδρασης της νόσου στη γενικότερη κατάσταση υγείας των ασθενών με ΧΑΠ ενισχύουν τη θέση του, ως ενός προτυποποιημένου εργαλείου αξιολόγησης της βαρύτητας της νόσου, συμπληρωματικού στη σπιρομέτρηση. Ωστόσο, απαιτούνται και άλλες συγκριτικές μελέτες σε μεγάλους πληθυσμούς ασθενών, ώστε να καθοριστεί πλήρως το εύρος των εφαρμογών του CAT στην κλινική πράξη. BΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (Βλέπε αγγλικό κείμενο)