VAKXIKON.gr MEDIA GROUP Εκδόσεις Βακχικόν Ασκληπιού 17, Αθήνα τηλέφωνο: web site: ekdoseis.vakxikon.

Transcript

1

2 VAKXIKON.gr MEDIA GROUP Εκδόσεις Βακχικόν Ασκληπιού 17, Αθήνα τηλέφωνο: web site: ekdoseis.vakxikon.gr Τίτλος Βιβλίου: Μικρά ανθολογία γαλλικής υπερπραγματικής ποιήσεως Συγγραφείς: Λουί Αραγκόν, Αντονέν Αρτώ, Ρομπέρ Ντεσνός, Πωλ Ελυάρ, Φιλίπ Σουπώ, Ρενέ Σαρ Μετάφραση: Ζ. Δ. Αϊναλής Επιμέλεια - Διορθώσεις: Ιωσήφ Αρνές Σχεδιασμός Έκδοσης & Εξωφύλλου: Εκδόσεις Βακχικόν Για την ελληνική γλώσσα, 2017 Εκδόσεις Βακχικόν Μετάφρασης: Ζ. Δ. Αϊναλής Πίνακα Εξωφύλλου: Αλέξανδρος Καραβάς ISBN: Εκδοτική Σειρά: Βακχικόν Ποίηση/Ξένη Ποίηση Αριθμός Σειράς: 89/13 Πρώτη Έκδοση: Αύγουστος 2017 Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις του Eλληνικού Nόμου (Ν. 2121/1993 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) και τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται απολύτως η άνευ γραπτής άδειας του εκδότη κατά οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο αντιγραφή, φωτοανατύπωση και εν γένει αναπαραγωγή, εκμίσθωση ή δανεισμός, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή (ηλεκτρονική, μηχανική ή άλλη) και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου. ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Βιβλιοπωλείο του Βακχικόν Ασκληπιού 17, Αθήνα τηλέφωνο:

3 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Στη Μυρτούλα μου, στη Δαφνούλα μου Ήρθα για πρώτη φορά αντιμέτωπος με τη μετάφραση υπερπραγματιστών ποιητών πριν από οχτώ περίπου χρόνια όταν ξεκίνησα να μεταφράζω ποιήματα της πρώτης περιόδου του Paul Éluard για το -blog τότε- Βακχικόν. Πρωταρχικός στόχος μου, και κινητήρια δύναμη της ανά χείρας μετάφρασης, ήταν να μεταφραστεί η υπερπραγματική ποίηση α λ λ ι ώ ς, με τρόπο διαφορετικό, με τρόπο τέτοιον ώστε να καθίσταται αντιληπτό από ένα ελληνόφωνο κοινό το ποιες δυνάμεις απελευθερώθηκαν από τους ποιητές αυτούς στον χώρο της λογοτεχνίας, η ριζοσπαστικότητά τους, εκφραστικά, μορφικά, σημαντικά, πολιτικά. Στην πορεία του χρόνου κι ενώ οι μεταφραζόμενοι ποιητές πλήθαιναν, με την πλειοψηφία των μεταφράσεων αυτών να δημοσιεύονται στο περιοδικό Vakxikon.gr (με την εξαίρεση του Artaud και του Char) η ιδέα μιας ανθολογίας άρχισε σιγά-σιγά να σχηματίζεται στο μυαλό μου. Μιας ανθολογίας που θα συγκέντρωνε ορισμένες από τις σημαντικότερες, κατά τη γνώμη μου, στιγμές της γαλλόφωνης ποίησης της δεκαετίας του 20 (δεκαετίας κατά την οποία κλιμακώνεται και ταυτόχρονα εξαντλείται το φαινόμενο της υπερπραγματικής λογοτεχνίας) 1 και που θα επιχειρούσε να αιχμαλωτίσει κάτι από την ορμητικότητα, τη φρεσκάδα, τη ριζοσπαστικότητα, τη λυρικότητα και την παράδοξη ερμητικότητα της ποιητικής έκφρασης της γενιάς που ανδρώθηκε στα χαρακώματα του Α Παγκοσμίου Πολέμου. Ο λόγος, άλλωστε, που επέλεξα να περιοριστώ στη δεκαετία του 20, είναι το γεγονός ότι με τα χρόνια οι μεγάλες μορφές της υπερπραγματικής ποίησης, μεγαλώνοντας, άρχισαν ν απομακρύνονται από την ουσία του υπερπραγματικού λογοτεχνικο-κοινωνικο-πολιτικού φαινομένου, όπως αυτό εκφράζεται κατά τη διάρκεια της εν λόγω δεκαετίας, και να παίρνει ο καθένας τον προσωπικό του ποιητικό, και όχι μόνο, δρόμο. Άλλωστε, εκείνο που μ ενδιέφερε προσωπικά, τόσο ως θεωρητικός στοχασμός όσο και ως ιστορικό παράδειγμα, ήτανε τα κοινά στοιχεία της ποιητικής αυτών των ποιητών κατά το διάστημα που αποτελούσαν μια ποιητική κοινότητα και όχι τα όποια αποκλίνοντα στοιχεία που τους διαχώριζαν και τους διέκριναν τον έναν απ τον άλλον, και τα οποία άλλωστε ο καθένας εξ αυτών ανέπτυξε και καλλιέργησε στη συνέχεια κι ενόσω απομακρυνόταν απ τον υπερπραγματισμό. [ 3 ]

4 Κατ επέκτασιν, η ανθολογία αυτή κάθε άλλο παρά συστηματική είναι. Δεν επεδίωξα να αναζητήσω τις ρίζες του υπερπραγματικού ποιητικού φαινομένου, να καταστρώσω μια «γεωγραφία» των χαρακτηριστικότερων ή σημαντικότερων έστω στιγμών του. Αντίθετα, μετέφραζα κατά το δοκούν ποιήματα που με έθελγαν προσωπικά και που με έβαζαν στον πειρασμό να τα μεταφέρω στα ελληνικά, να αναμετρηθώ μαζί τους. Περισσότερο, λοιπόν, από μια φιλολογική ανθολογία η ανά χείρας μετάφραση είναι ένα ημερολόγιο αναγνώσεων, μεταφραστικών σπουδών και προσωπικών προτιμήσεων. Αυτός ο άκρως προσωπικός χαρακτήρας της ευθύνεται άλλωστε και για την απουσία συστηματικότητας που τη διακρίνει. Θ αναρωτηθεί κανείς, για παράδειγμα, πώς είναι δυνατόν από μια ανθολογία υπερπραγματικής ποίησης ν απουσιάζει ο Breton; Η απουσία αυτή έχει να κάνει περισσότερο με την αποστροφή του υπογράφοντος για τον Breton (αποστροφή για την οποία φαντάζομαι σε μεγάλο βαθμό ευθύνονται οι καταστασιακοί) παρά με κάποιον γραμματολογικό λόγο. Μα καλά, θ αναρωτηθεί κανείς, είναι αυτό τώρα σοβαρό κριτήριο για να αποκλείσει κανείς από μια σοβαρή ανθολογία έναν ποιητή; Προφανώς όχι. Αλλά πάλι αυτή η ανθολογία δεν αποσκοπεί σε κάτι, ούτε και διεκδικεί δάφνες εξαντλητικότητας. Εγώ το μόνο που επιθυμούσα ήταν να παρουσιάσω με τον δικό μου τρόπο μερικές από τις πλέον γόνιμες, η καθεμιά με τον δικό της τρόπο, ποιητικές καταθέσεις της περιόδου ενός λογοτεχνικού κινήματος που διαμόρφωσε βαθιά τη γαλλική, και όχι μόνο, λογοτεχνία. Ζ. Δ. Αϊναλής [ 4 ]

5 ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ της 27 ης Ιανουαρίου Εξαιτίας μια λαθεμένης ερμηνείας της ηλιθιωδώς κοινολογουμένης στο κοινό απόπειράς μας, Αποφασίζουμε να διακηρύξουμε όπως αρμόζει ενάντια σε κάθε ψελλίζουσα λογοτεχνική, δραματική, φιλοσοφική, εξηγητική κι ακόμα θεολογική κριτική των καιρών μας ότι: 1 ον Ουδεμία σχέση έχουμε με τη λογοτεχνία, Αν και είμαστε ικανότατοι, εν ανάγκη, να τη χρησιμοποιήσουμε όπως όλος ο κόσμος. 2 ον Ο ΥΠΕΡΠΡΑΓΜΑΤΙΣΜΟΣ δεν είναι ένα μέσο έκφρασης καινούργιο ή ευκολότερο, ούτε βέβαια μια μεταφυσική της λογοτεχνίας Είναι ένα μέσο ολικής απελευθέρωσης του πνεύματος καθώς και οτιδήποτε άλλου του ομοιάζει. 3 ον Είμαστε απολύτως αποφασισμένοι να κάνουμε μια Επανάσταση. 4 ον Αν προσαρτούμε τη λέξη ΥΠΕΡΠΡΑΓΜΑΤΙΣΜΟΣ στη λέξη ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ είναι αποκλειστικά και μόνο για να δείξουμε τον ανιδιοτελή, ανεξάρτητο, και ολωσδιόλου απελπισμένο χαρακτήρα της επανάστασης αυτής. 5 ον Δεν προσποιούμαστε πως επιφέρουμε κάποια αλλαγή στα ήθη των ανθρώπων, αλλά σκεφτόμαστε όντως να τους καταδείξουμε το εύθραυστον των σκέψεών τους καθώς και πάνω σε ποιες κινούμενες άμμους, σε ποια υπόγεια στήσανε τα ετοιμόρροπα σπίτια τους. 6 ον Απευθύνουμε στην Κοινωνία την κάτωθι επίσημο προειδοποίηση: Ας προσέξει τις εκτροπές της, δεν πρόκειται να συγχωρήσουμε κανένα στραβοπάτημα του πνεύματός της. 7 ον Σε κάθε γύρισμα της σκέψης της η Κοινωνία θα μας βρίσκει μπροστά της. 8 ον Είμαστε οι σπεσιαλίστες της Εξέγερσης. Δεν υπάρχει μέσο δράσης που να μην είμαστε, εν ανάγκη, ικανοί να χρησιμοποιήσουμε. 9 ον Φωνάζουμε κατάμουτρα στο δυτικό κόσμο ότι [ 5 ]

6 ο ΥΠΕΡΠΡΑΓΜΑΤΙΣΜΟΣ υπάρχει. Αλλά τι τέλος πάντων είναι αυτός ο καινούργιος ισμός που επικρέμαται πάνω μας; ο ΥΠΕΡΠΡΑΓΜΑΤΙΣΜΟΣ δεν είναι μια μορφή λογοτεχνική. Είναι η κραυγή του πνεύματος που επιστρέφει στον εαυτό του αποφασισμένο να συνθλίψει απελπισμένα τις αλυσίδες του, εν ανάγκη χτυπώντας τες με υλικότατα σφυριά. ΓΡΑΦΕΙΟ ΥΠΕΡΠΡΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ Οδός Γκρενέλ 15 Louis Aragon, Antonin Artaud, Jacques Baron, Joë Bousquet, J.-A. Boiffard, André Breton, Jean Carrive, René Crevel, Robert Desnos, Paul Éluard, Max Ernst, T. Fraenkel, Francis Gérard, Michel Leiris, Georges Limbour, Mathias Lübeck, Georges Malkine, André Masson, Max Morise, Pierre Naville, Marcel Noll, Benjamin Péret, Raymond Queneau, Philippe Soupault, Dédé Sunbeam, Roland Tual. [ 6 ]