ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ «Οι επιπτώσεις στον κλάδο των νηογνωμόνων από την παράλληλη εφαρμογή του Διεθνή Κώδικα Code for Recognized Organizations (RO Code) & του Kανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του συμβουλίου της 23 ης Απριλίου 2009 σχετικά με κοινούς κανόνες και πρότυπα για τους οργανισμούς επιθεώρησης και ελέγχου πλοίων αρ.391/2009» Διπλωματική Εργασία για το Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Κόβα Δέσποινα 07/09/2015 ΧΙΟΣ

2 Κόβα Δέσποινα «Οι επιπτώσεις στον κλάδο των νηογνωμόνων από την παράλληλη εφαρμογή του Διεθνή Κώδικα Code for Recognized Organizations (RO Code) & του Kανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του συμβουλίου της 23 ης Απριλίου 2009 σχετικά με κοινούς κανόνες και πρότυπα για τους οργανισμούς επιθεώρησης και ελέγχου πλοίων αρ. 391/2009» 07/09/2015 Διπλωματική Εργασία για το Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών Συγγραφέας: Δέσποινα Π. Κόβα Επιβλέπουσα: Μαρία Β. Λεκάκου ΧΙΟΣ 1

3 Περιεχόμενα Πρόλογος... 4 Σύνοψη Διπλωματικής Εργασίας... 5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο - Εισαγωγή Η ιστορία των Lloyd s of London Ορισμοί... 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο - Ανάλυση Μερών Νηογνώμονας Αναγνωρισμένοι Οργανισμοί Recognized Organizations Κράτος Σημαίας των Πλοίων (Flag State) Πιστοποιητικά ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο Κανονιστικό Πλαίσιο Κοινοτική Μέθοδος Λήψης Απόφασης Τύποι αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης Εφαρμογή Κανονισμών Ασφάλειας από τα Κράτη-Σημαίας Πλαίσιο Πολιτικής για την Ασφάλεια των Θαλασσών ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ο - Συμβάσεις & Κανονισμοί IACS: Διεθνής Ένωση Νηογνωμόνων Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια στη Θάλασσα (EMSA) Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (IMO) Διεθνής Σύμβαση του 1974 για την Ασφάλεια της Ανθρώπινης Ζωής στη Θάλασσα (SOLAS) Διεθνής Σύμβαση για της Γραμμές Φόρτωσης International Convention on Load Lines (ICLL) Διεθνής Σύμβαση για την Πρόληψη της Ρύπανσης της Θάλασσας από τα πλοία (MARPOL) Οργανισμός Αξιολόγησης Ποιότητας & Πιστοποίησης (QACE) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ο - Κανονισμός 391/2009 & Κώδικας για Αναγνωρισμένους Οργανισμούς (RO Code) Κανονισμός 391/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με κοινούς κανόνες και πρότυπα για τους οργανισμούς επιθεώρησης και ελέγχου πλοίων Κώδικας για τους Αναγνωρισμένους Οργανισμούς Code for Recognized Organizations (RO CODE) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ο Συγκριτική Μελέτη Κώδικα RO Code & Κανονισμού 391/ Ίδια αναφορά παραγράφων

4 6.2 Σύγκλυση Παραγράφων Αποκλειστικές αναφορές στον Κώδικα RO Code Αποκλειστικές αναφορές στον Κανονισμό 391/ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ο Επιπτώσεις ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο Συμπεράσματα Βιβλιογραφία Κατάλογος Πινάκων Πίνακας 1 - Παγκοσμίως Αναγνωρισμένοι Οργανισμοί 12 Πίνακας 2 - Αναγνώριση Οργανισμού ανά Κράτος Σημαίας 13 Πίνακας 3 - Μέλη IACS.23 Πίνακας 4 - Γενικά Ελάχιστα Κριτήρια 391/ Πίνακας 5 - Ειδικά Ελάχιστα Κριτήρια 391/ Πίνακας 6 - Παράλληλοι Παράγραφοι Κανονισμού 391/2009 & Κώδικα RO Code.39 Πίνακας 7 -Σύγκλιση Παραγράφων Κανονισμού & Κώδικα.41 Πίνακας 8 -Αποκλειστικές Αναφορές Κώδικα RO Code Πίνακας 9 -Αποκλειστικές Αναφορές Κανονισμού 391/

5 Πρόλογος Η παρούσα διπλωματική εργασία με τίτλο «Οι επιπτώσεις στον κλάδο των νηογνωμόνων από την παράλληλη εφαρμογή του Διεθνή Κώδικα Code for Recognized Organizations (RO Code) & του κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του συμβουλίου της 23 ης Απριλίου 2009 σχετικά με κοινούς κανόνες και πρότυπα για τους οργανισμούς επιθεώρησης και ελέγχου πλοίων» εκπονήθηκε κατά την διάρκεια του ακαδημαϊκού έτους 2015, στα πλαίσια του προπτυχιακού προγράμματος στο Τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Από αυτή τη θέση θα ήθελα να ευχαριστήσω: - τους γονείς μου Παναγιώτη & Καλλιόπη καθώς και τον αδερφό μου Νίκο, που αποτελούν τη πηγή έμπνευσης μου. - την καθηγήτρια μου κ. Μαρία Λεκάκου, που με βοήθησε να γίνω μια σωστή Ναυτιλιακή Οικονομολόγος όλα αυτά τα χρόνια στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου στην Χίο. - τον κ. Αντρέα Ζουλό Διευθυντή Ποιότητας & Εξωτερικών Υποθέσεων του Ελληνικού Νηογνώμονα, ο οποίος αποτέλεσε καθοριστικό παράγοντα για την επιλογή του θέματος της διπλωματικής μου εργασίας καθώς επίσης θα ήθελα να τον ευχαριστήσω και για την αφοσίωση που μου έδειξε στο να με εξοικειώσει με το κομμάτι της ποιότητας στην λειτουργία των Νηογνωμόνων - τον κ. Διονύση Καλόφωνο πρώην Διευθύνων Σύμβουλο & Πρόεδρο του Ελληνικού Νηογνώμονα, ο οποίος πίστεψε στις δυνατότητες μου και εις μνήμην του θα τον θεωρώ πάντα πρότυπο Προέδρου. 4

6 Σύνοψη Διπλωματικής Εργασίας Σκοπός αυτής της προπτυχιακής εργασίας είναι η παρουσίαση του Διεθνή Κώδικα «Code for Recognized Organizations (RO Code)» που δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά τον Ιανουάριο του 2015 καθώς επίσης και η σύγκρισή του με τον «Κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του συμβουλίου της 23ης Απριλίου 2009 σχετικά με κοινούς κανόνες και πρότυπα για τους οργανισμούς επιθεώρησης και ελέγχου πλοίων αρ. 391/2009». Η δομή της εργασίας είναι τέτοια, ώστε σταδιακά να αναλυθεί ο ρόλος των Αναγνωρισμένων Οργανισμών και στη συνέχεια να γίνουν εύκολα κατανοητοί ο Κώδικας και ο Κανονισμός και τέλος να παρουσιαστούν οι επιπτώσεις και τα συμπεράσματα από την παράλληλη εφαρμογή τους. Η εργασία απαρτίζεται από οχτώ (8) συνολικά κεφάλαια. Συγκεκριμένα στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται ιστορική αναδρομή για την ανάγκη δημιουργίας ενός οργανισμού όπου θα πιστοποιεί και θα αξιολογεί την αξιοπλοΐα των πλοίων καθώς γίνεται και αναφορά σε διάφορους ορισμούς. Στο δεύτερο κεφάλαιο, γίνεται πλήρη αναφορά στο έργο των Νηογνωμόνων, των Αναγνωρισμένων Οργανισμών καθώς και του Κράτους Σημαίας και τέλος παρουσιάζεται μια λίστα των Πιστοποιητικών που εκδίδουν οι Νηογνώμονες. Στο τρίτο κεφάλαιο, αποτυπώνεται το υφιστάμενο κανονιστικό πλαίσιο που διέπει τον συγκεκριμένο κλάδο καθώς αναλύεται στην διαδικασία λήψης αποφάσεων. Στο τέταρτο κεφάλαιο, παρουσιάζονται οι Διεθνείς & Ευρωπαϊκές συμβάσεις και κανονισμοί. Στο πέμπτο κεφάλαιο, γίνεται αναφορά στον Κανονισμό 391/2009 καθώς και αναλυτική αναφορά στον Κώδικα για τους Αναγνωρισμένους Οργανισμούς RO Code για την εύκολη κατανόηση των απαιτήσεων του. Στο έκτο κεφάλαιο, παρουσιάζεται η συγκριτική μελέτη όπου προέκυψε από την εκτενή ανάλυση των παραγράφων του Κώδικα RO Code και του Κανονισμού 391/2009. Στο έβδομο κεφάλαιο, παρουσιάζονται σχόλια από την σύγκρισή τους και οι επιπτώσεις που δημιουργούνται από την παράλληλη εφαρμογή τους. Τέλος στο όγδοο κεφάλαιο της εργασίας, παρουσιάζονται τα συμπεράσματα της ανάλυσης που έχει προηγηθεί. 5

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο - Εισαγωγή 1.1 Η ιστορία των Lloyd s of London Πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους ναυτιλιακούς οργανισμούς που δημιουργήθηκε στο τέλος του 17 ου αιώνα στο Λονδίνο, από τον ιδιοκτήτη του καφενείου ο οποίος ονομαζόταν Edward Lloyd. Η οδός που βρισκόταν το καφενείο ήταν σημείο συνάντησης εμπόρων, ναυτικών και γενικά όλων των ανθρώπων που ενδιαφέρονταν να ναυλώσουν τα ιστιοφόρα τους, να βρούν πληρώματα για τα πλοία τους, να μάθουν τα τελευταία νέα, να δανείσουν, ή να δανειστούν και ακόμα να στοιχηματίσουν για ένα αίσιο ή άτυχο τέλος ενός ταξιδιού. Έτσι, ο Edward Lloyd κατάφερε να τραβήξει αυτή τη ναυτιλιακή κοινότητα στο καφενείο δημιουργώντας ένα δίκτυο ναυτιλιακής πληροφόρησης. Ήδη από τις αρχές του 18 ου αιώνα το καφενείο είχε καθιερωθεί ως το κέντρο συνάντησης ασφαλιστών, εμπόρων και πλοιοκτητών. Στην συνέχεια οργάνωσε ένα ευρύτατο δίκτυο τοπικών αλλά και διεθνών πρακτόρων, εγκατεστημένων στα πιο γνωστά λιμάνια, οι οποίοι τον προμήθευαν συνεχώς με πληροφορίες σχετικές με τις τιμές των ναύλων και των μεταφερόμενων αγαθών, την κατάσταση και την αξιοπλοΐα συγκεκριμένων ιστιοφόρων και τις πλόες τους, την οικονομική και πολιτική κατάσταση χωρών που τον ενδιέφεραν και γενικά όλες τι ναυτιλιακές εμπορικές και οικονομικές πληροφορίες που τυχόν ενδιέφεραν τους πελάτες του. Τις πληροφορίες αυτές τις έγγραφε σε φύλλα χαρτιού τα οποία τα τοιχοκολλούσε στο κατάστημά του και ο κάθε πελάτης μπορούσε κάθε μέρα να έχει τις πληροφορίες που τον ενδιέφεραν. Στην συνέχεια το 1969 και για διάρκεια έξι μηνών, ο Edward Lloyd εκδίδει τρείς φορές την εβδομάδα εφημερίδα σχετικά με ναυτιλιακές και εμπορικές πληροφορίες που την ονόμασε «Lloyd s News». Το 1743 ενώ είχε απεβιώσει ο Edward Lloyd, η εφημερίδα εκδίδεται ξανά αλλά αυτή τη φορά με την ονομασία «Lloyd s List». Σήμερα οι «Lloyd s of London» αποτελούν ένα τεράστιο οργανισμό που προσφέρει σε τρείς κύριους τομείς (Γκιζιάκης Κ, Παπαδόπουλος Ι.Α, Πλωμαρίτου Η.Ε, 2010): 1. Το τεχνικό τομέα 2. Το θαλασσασφαλιστικό τομέα 3. Τον τομέα των ναυτιλιακών εκδόσεων. 6

8 1.2 Ορισμοί Πλοίο Κατά τον ΚΙΝΔ, πλοίο είναι κάθε σκάφος (κοίλο πλωτό μέσο, όχι σχεδία), καθαρής χωρητικότητας (tonnage) τουλάχιστον δέκα κόρων (1 κόρος= 2,83 κυβικά μέτρα), προορισμένο να κινείται αυτοδύναμα στη θάλασσα (όχι σε ποταμούς ή λίμνες). Ο νομοθέτης επιδιώκει συνεπώς την εξάρτηση της έννοιας του πλοίου από το μέγεθος της μεταφορικής του ικανότητας και την αυτοδύναμη κίνησή του. Το πλοίο είναι κινητό πράγμα το οποίο όμως λόγω της μεγάλης αξίας του αντιμετωπίζεται σε ορισμένες περιπτώσεις από τον νομοθέτη ως ακίνητο (π.χ. υποθήκες). Επίσης, το πλοίο είναι σύνθετο πράγμα με συστατικά (π.χ. οι μηχανές πλοίου, οι λέβητες, το πηδάλιο, οι έλικες, οι καπνοδόχοι, τα ιστία του ιστιοφόρου) και παραρτήματα (π.χ. το έρμα του πλοίου, τα καύσιμα, τα εφόδια, τα τεχνικά όργανα, οι αντλίες, οι σωσίβιες λέμβοι, οι άγκυρες, η συσκευή ασυρμάτου), (Γκιζιάκης Κ, Παπαδόπουλος Ι.Α, Πλωμαρίτου Η.Ε, 2010) Πιστοποίηση Η πιστοποίηση αφορά την εξακρίβωση, επαλήθευση και γραπτή επικύρωση από έναν ανεξάρτητο φορέα με αναγνωρισμένη ικανότητα, σχετικά με το αν τα χαρακτηριστικά του προσωπικού, των διεργασιών - διαδικασιών ή των αντικειμένων γενικά ενός οργανισμού, βρίσκονται σε συμφωνία με σχετικές απαιτήσεις. Επομένως ο όρος "πιστοποίηση" καλύπτει την πιστοποίηση της συµµόρφωσης προϊόντος, την πιστοποίηση συστηµάτων διαχείρισης ποιότητας ή/και περιβαλλοντικής διαχείρισης, τους περιβαλλοντικούς επαληθευτές και την πιστοποίηση προσώπων. Σύµφωνα µε το ISO η Πιστοποίηση (certification) είναι επιβεβαίωση τρίτου µέρους που αναφέρεται σε: Προϊόντα ιεργασίες Συστήµατα Άτοµα Έλεγχος Ο όρος έλεγχος θεωρείται ότι καλύπτει την εξέταση του σχεδιασµού ενός προϊόντος, µιας υπηρεσίας, µιας διεργασίας ή µιας εγκατάστασης και τον καθορισµό της συµµόρφωσής τους µε ειδικές απαιτήσεις ή, βάσει επαγγελµατικής κρίσης, µε γενικές απαιτήσεις Διαπίστευση Η διαπίστευση είναι η επίσημη αναγνώριση από έναν αρμόδιο αναγνωρισμένο φορέα ο οποίος ονομάζεται οργανισμός διαπίστευσης (accreditation body), ότι ένας οργανισμός είναι ικανός να παρέχει συγκεκριμένες υπηρεσίες ή λειτουργίες (πχ διαδικασίες πιστοποίησης κατά ISO 9001 εφ όσον πρόκειται για φορέα πιστοποίησης, μετρήσεις και δοκιμές εφ όσον πρόκειται για εργαστήριο, κλπ) 2 1 Πηγή: 2 Πηγή: 7

9 2.1 Νηογνώμονας ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο - Ανάλυση Μερών Ο όρος του νηογνώμονα είναι σύνθετος και προέρχεται από τις λέξεις ναυς (πλοίο) και γνώμων που ορίζει αυτόν που γνωρίζει / ελέγχει τα πλοία. Η έννοια της ασφάλισης των πλοίων σχετίζεται με το θεσμό των νηογνωμόνων μιας και ο θεσμός αυτός λειτουργεί ως ο εγγυητής της ασφάλειας του πλοίου και της λειτουργίας του. Ως γνωστό η ανάγκη για κανόνες ασφάλειας στον ναυτιλιακό χώρο έγινε φανερή από την εποχή της αρχαιότητας. Από τότε και μέχρι σήμερα η ανάγκη αυτή αντιμετωπίζεται από ένα πλήθος κανόνων, οι οποίοι έχουν να κάνουν με την κατασκευή, την συντήρηση καθώς και την προστασία του φορτίου, του ανθρώπινου παράγοντα και φυσικά του περιβάλλοντος. Με την αύξηση του θαλάσσιου εμπορίου τον 18 ο ιδιαίτερα στην περιοχή του Ατλαντικού και της Μαύρης Θάλασσας, δημιουργήθηκε η ανάγκη ελέγχου του κατά πόσο τηρούνται οι σχετικοί κανόνες. Έτσι γεννήθηκε ο θεσμός των νηογνωμόνων, οι οποίοι αποτελούν κλασσικό παράδειγμα θεσμών αυτορρύθμισης που προέκυψε μέσα από το σύνολο των οργανωμένων ναυτιλιακών επιχειρήσεων. Οι νηογνώμονες είναι ιδιωτικοί οργανισμοί με βασικό σκοπό την επιθεώρηση των πλοίων και την κατάταξη αυτών σε κλάσεις ανάλογα με την κατάσταση που βρίσκονται και την ασφάλεια που παρέχουν Διεθνώς είναι γνωστοί με την ονομασία Classification Societies-Εταιρείες Ταξινόμησης ή Κατάταξης. Βασικός ρόλος του νηογνώμονα αποτελεί η παρακολούθηση των πλοίων σε όλες τις φάσεις κατασκευής τους, βάσει σύμβασης με το ναυπηγείο ή τον πλοιοκτήτη Πιο συγκριμένα, ο νηογνώμονας επιθεωρεί τα σχέδια ναυπήγησης, τα υλικά στην κατασκευαστική του περίοδο, την εργασία που επιτελείται κατά την κατασκευή στο σύνολο των εγκαταστάσεων ενώ παράλληλα επιβλέπει και την δοκιμαστική περίοδο μετά την κατασκευή του πλοίου. Με την απονομή της κατάλληλης κλάσης ο νηογνώμονας κρίνει ότι το πλοίο συγκεντρώνει όλους τους τεχνικούς και μη όρους που έχουν θεσπιστεί και εφαρμοστεί με βάση τους κανονισμούς του. Όλοι οι έλεγχοι που απαιτούνται κατά το στάδιο που αναφέρθηκε, εκπονούνται από το τεχνικό προσωπικό και εγκρίνονται από τις επιτροπές (committees) του νηογνώμονα. Οι επιθεωρητές αυτοί είναι συνήθως πλοίαρχοι, ναυπηγοί, μηχανικοί του εμπορικού ναυτικού, μεταλλειολόγοι, ηλεκτρονικοί και άτομα άλλων συναφών ειδικοτήτων με την ναυτιλία. Σε δεύτερο επίπεδο των δραστηριοτήτων του νηογνώμονα, σημασία δεν έχει μόνο η απονομή της κλάσης αλλά και η διατήρηση αυτής. Για το λόγο αυτό και καθ όλη τη διάρκεια της λειτουργίας του (operational period), κάθε πλοίο υπόκειται σε τακτικές αλλά και έκτακτες επιθεωρήσεις που έχουν ως στόχο τη διατήρηση της αξιοπλοΐας αυτού. Τις, μετά κατασκευής, επιθεωρήσεις τις διενεργεί πάλι ο εκάστοτε νηογνώμονας, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την παροχή του αντίστοιχου πιστοποιητικού καλής κατάστασης του πλοίου. Οι επιθεωρήσεις είναι πολλαπλές και συνεχείς αλλά συνήθως διακρίνονται σε: Ενδιάμεση επιθεώρηση με πιο ενδελεχή έλεγχο σκάφους, μηχανών και εξοπλισμού. Επιθεώρηση λεβήτων Επιθεώρηση έλικα/αξονικού συστήματος. Επιθεώρηση υφάλων. 8

10 Η δικαιοδοσία και οι αρμοδιότητες τους είναι οι εξής: 1. Καθορισμός κανόνων επί των οποίων γίνεται η κατάταξη των πλοίων σε κλάση. Οι κανόνες αυτοί αναθεωρούνται τακτά ώστε να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των τεχνολογικών εξελίξεων. Ο νηογνώμονας παρακολουθεί και ελέγχει το θέμα της ταξινόμησης των πλοίων κατά την κατασκευή και την διενέργεια των περιοδικών επιθεωρήσεων. 2. Έγκριση σχεδίων και προδιαγραφών των προς ναυπήγηση πλοίων. Η υποχρέωση αυτή προϋποθέτει την συνεχή παρακολούθηση από τον επιθεωρητή του νηογνώμονα ώστε να ανταποκρίνεται προς τις απαιτήσεις των σχετικών κανόνων. 3. Παρακολούθηση της κατάστασης του πλοίου μέσω ειδικών επιθεωρήσεων, των πλοίων όπου είτε επισκευάζονται είτε συντηρούνται όλα τα μέρη του σκάφους ή της μηχανής. 4. Έκδοση πιστοποιητικού ασφαλείας για τα πλοία. Μετά το τέλος της ναυπήγησης και των επιθεωρήσεων χορηγούν πιστοποιητικά σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις της Διεθνούς Σύμβασης περί «Ασφάλειας της Ζωή στη Θάλασσα» και των σχετικών διεθνών συμβάσεων. Τα διάφορα πιστοποιητικά χορηγούνται στην πλοιοκτήτρια εταιρεία και χρησιμοποιούνται από τις διάφορες κυβερνήσεις των ναυτιλιακών κρατών για την χορήγηση των υπό του κράτους των εγκεκριμένων πιστοποιητικών. Για να μπορέσει ένας υψηλά οργανωμένος νηογνώμονας να ανταποκριθεί στις λειτουργίες που προαναφέρθηκαν σε μια εποχή μεγάλων τεχνολογικών αλλαγών προϋποθέτει κάποια ταξινόμηση του παγκόσμιου στόλου καθώς και έρευνα με τις εξελίξεις τόσο στα νέου τύπου σκαφών όσο και στα είδη καύσεως. Επιπλέον, θα πρέπει να σημειωθεί ότι είναι ανταγωνιζόμενα ολιγοπώλια που εισέρχονται στην αγορά σε μικρή κλίμακα γιατί δεν μπορούν να ανταγωνισθούν με τα μεγάλα ολιγοπώλια πρώτα γιατί δεν έχουν την αναγκαία υποδομή και δεύτερον γιατί δεν μπορεί εύκολα να πραγματοποιήσουν τις οικονομίες κλίμακος που είναι δυνατές στα μεγάλα ολιγοπώλια. (Μεταξάς B.N, 1992) 2.2 Αναγνωρισμένοι Οργανισμοί Recognized Organizations Η Διεθνής Σύμβαση για την Ασφάλεια της Ανθρώπινης Ζωής στη Θάλασσα (SOLAS) και άλλες Διεθνείς Συμβάσεις επιτρέπουν στη Σημαία να εξουσιοδοτεί την επιθεώρηση και τον έλεγχο των πλοίων σε Αναγνωρισμένος οργανισμός (R.O.). Αυτό συμβαίνει σε περίπτωση όπου Σημαία δεν διαθέτει τα επαρκή τεχνική εμπειρία, το ανθρώπινο δυναμικό ή παγκόσμιας κάλυψης, ώστε να αναλάβει όλες τις απαραίτητες εκ του νόμου επιθεωρήσεις χρησιμοποιώντας το δικό της προσωπικό. Ο βαθμός στον οποίο το κράτος σημαίας μπορεί να επιλέξει να μεταβιβάσει την εξουσία σε έναν R.O. για κάθε κράτος σημαίας αναλύεται σαφώς στα σχετικά μνημόνια συμφωνίας που συμφωνηθήκαν μεταξύ του Class Society και του Administration. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι R.O. είναι εξουσιοδοτημένοι με θέματα επισκευών ή άλλων διορθωτικών ενεργειών σε πλοίο και να αποσύρουν ή να ακυρώνουν τη σχετική πιστοποιητικό, εάν η απαραίτητη ενέργεια δεν έχει ληφθεί (π.χ. SOLAS ΚεφάλαιοI, Καν 6). Ουσιαστική απαίτηση είναι ο οργανισμός να αποδείξει την τεχνική επάρκεια και να διέπεται από αρχές ηθικής συμπεριφοράς. Οι R.O. θα υπόκεινται στην διαπίστευση του συστήματος ποιότητας από ανεξάρτητο ελεγκτικό φορέα. 9

11 Οι R.O. είναι υπεύθυνοι και υπόλογοι στη διοίκηση της Σημαίας για το έργο που διενεργούν για λογαριασμό της. Οι αρχές σχετικά με τις επιθεωρήσεις και του ελέγχου είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό το ίδιο όπως οι ενέργειες κατάταξης, οι οποίες είναι, ο έλεγχος από το R.O. ότι ένα πλοίο είναι σε συμμόρφωση με τις ισχύουσες απαιτήσεις κατά τη στιγμή της επιθεώρηση ή του ελέγχου. Τα πεδία αυτών των επιθεωρήσεων και ελέγχων προβλέπονται από τις σχετικές Εθνικές Νομοθεσίες που βασίζονται στις Διεθνείς Συμβάσεις στις οποίες η Κυβέρνηση έχει υπογράψει μαζί με τις επιπρόσθετες οδηγίες που ενδέχεται να εκδοθούν από τη διοίκηση της σημαίας. Μία ενδεικτική λίστα με τους αναγνωρισμένους οργανισμούς παγκοσμίως είναι η εξής βάση της έκθεσης του Paris MoU σχετικά με τις επιδόσεις τους για τα έτη Recognized Organizations Headquarters Performance 1. Det Norske Veritas (DNVGL) 2. Det Norske Veritas (DNV) 3. Lloyd s Register (LR) 4. American Bureau of Shipping (ABS) 5. China Classification Society (CCS) 6. Registro Italiano Navale (RINA) 7. Korean Register of Shipping (KRS) 8. Bureau Veritas (BV) 9. Germanischer Lloyd (GL) 10. Nippon Kaiji Kyokai (NKK) 11. Turkish Lloyd (TL) Oslo, Norway Oslo, Norway London, England Houston, Texas United States of America Beijing China Genova, Italy Busan, Korea Paris, France Hamburg, Germany Taipei,China Istanbul, Turkey High High High High High High High High High High High 10

12 12. Russian Maritime Register of Shipping (RMRS) 13. Polski Rejestr Statkow Polish Register of Shipping (PRS) 14. Croatian Register of Shipping (CRS) 15. Indian Register of Shipping (IRS) 16. Hellenic Register of Shipping (HRS) 17. Register of Shipping (Albania) (RSA) 18. Isthmus Bureau of Shipping (DBS) 19. Macosnar Corporation (MC) 20. Shipping Register of Ukraine (SRU) 21. Dromon Bureau of Shipping (DBS) 22. International Naval Surveys Bureau (INSB) 23. Intermaritime Certification Services, (ICS Class) 24. Maritime Bureau of Shipping (MBS) 25. Venezuelan Register of Shipping Saint-Petersburg,Russia Gdańsk, Poland Split, Croatia Powai India Athens, Greece Albania Balboa, Panama Panama, Republic of Panama Kyiv, Ukraine Pireaus, Greece Panama, Republic of Panama Batumi, Georgia High High Medium Medium Medium Medium Medium Medium Medium Medium Medium Medium Medium Medium 11

13 (VRS) 26. Global Marine Buraeu Inc. (GMB) 27. Panama Maritime Documentation Services (PMDS) 28. Overseas Marine Certification Services (OMCS) 29. Phoenix Register Of Shipping (PHRS) 30. Universal Shipping Bureau Inc. (USB) 31. Global Shipping Bureau Inc. (GSB) 32. Bulgarian Register of Shipping (BRS) 33. International Register Of Shipping (IS) 34. Inspection y Clasification Maritima (INCLAMAR) Limassol, Cyprus Panama, Republic of Panama Panama, Republic of Panama Pireaus, Greece Panama, Republic of Panama Phayathai, Bangkok Varna, Bulgaria Miami, Florida Limassol, Cyprus Medium Medium Medium Medium Medium Medium Low Low Very Low Πίνακας 1 - Παγκοσμίως Αναγνωρισμένοι Οργανισμοί. Πηγή: 12

14 ABS BV DNV GL LR HRS INSB KRS CCS RINA NK 2.3 Κράτος Σημαίας των Πλοίων (Flag State) Όλα τα πλοία είναι υποχρεωμένα να φέρουν σημαία κάποιου κράτους, και κατά συνέπεια την εθνικότητα αυτού. Το πλοίο που δεν έχει κάποια εθνικότητα, δεν έχει καμία προστασία σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο. Δεν μπορεί να συμμετέχει σε νόμιμο εμπόριο και τα λιμάνια δεν επιτρέπουν την είσοδο σε πλόια χωρίς σημαία. Το πλοίο, λοιπόν για να αποκτήσει εθνικό χαρακτήρα εγγράφεται (register) και καταχωρείται στα δημόσια μητρώα (νηολόγια) του κράτους όπου θα φέρει την σημαία. Η εγγραφή είναι μια καταχώρηση της ιδιοκτησίας ενός πλοίου σύμφωνα με τις αρχές μιας χώρας. Υποβάλλονται λεπτομέρειες για τους ιδιοκτήτες του πλοίου αυτού, σχέδια και λεπτομέρειες για το πλοίο αυτό, στις οποίες περιλαμβάνονται και μετρήσεις που αφορούν το πλοίο και την χωρητικότητά του. Πρωταρχικό ρόλο και ευθύνη στην καταπολέμηση της υποβαθμισμένης ναυτιλίας διαδραματίζει ο έλεγχος των πλοίων από τα κράτη την σημαία των οποίων φέρουν (flag state control), ο οποίος μαζί με τον αποτελεσματικό, αυστηρό και συνεπή έλεγχο των πλοίων από τις Αρχές του κράτους λιμένα (port state control) του οποίου κατέπλευσε, συνιστούν τα χρησιμότερα εργαλεία για την επίτευξη του σκοπού αυτού. Όσον αφορά τον πιο πάνω έλεγχο από τα κράτη σημαίας των πλοίων, επισημαίνεται ότι η εφαρμογή του στηρίζεται στις απαιτήσεις που τίθενται, τόσο από την Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της θάλασσας (UNCLOS), όσο και από τα διάφορα νομοθετήματα του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (IMO), σύμφωνα με τα οποία η διασφάλιση της ασφάλειας και των περιβαλλοντικών προτύπων, αποτελεί κύρια ευθύνη του κάθε κράτους, την σημαία του οποίου φέρουν τα πλοία. Στον παρακάτω πίνακα εμφανίζεται για τους Αναγνωρισμένους Οργανισμούς που παρουσιάζονται, ποία Κράτη Σημαίας τους έχουν αναγνωρίσει να ενεργούν εξ ονόματός τους. Λόγω μεγάλου όγκου δεδομένων έγινε τυχαία επιλογή των Αναγνωρισμένων Οργανισμών. Flag State / Recognized Organization Albania Algeria Angola Anguilla Antigua & Barbuda Argentina Armenia Aruba Australia Australian Navy Austria Azerbaijan Bahamas 13

15 ABS BV DNV GL LR HRS INSB KRS CCS RINA NK Flag State / Recognized Organization Bangladesh Belgium Belize Benin People s Republic Bermuda Bolivia Bosnia-Herzegovina Brazil British Virgin Islands Brunei Darassalam Bulgaria Burundi Cameroon Cambodia Canada Canary Islands (Spain) Cape Verde Republic Cayman Islands Chile China People s Republic Colombia Comoros Congo Congo (Democratic Republic) Cook Islands Costa Rika Cote Divare Croatia Cuba Curacao Cyprus Czech Republic Denmark Djibouti Dominica Dominica Commonwealth Dominica Republic Ecuador Egypt 14

16 ABS BV DNV GL LR HRS INSB KRS CCS RINA NK Flag State / Recognized Organization Estonia Ethiopia Falkland Islands Falurand Islands Faroe Island Faroese Intern Fiji Finland France French Antarctic Republic French Guiana French International French Polynesia Gabon Gambia Georgia Germany Ghana Gibraltar Greece Greenland Guadeloupe Guatemala Guernsey Guinea Guinea Bissau Guinea Equatorial Guyana Haiti Honduras Hong Kong, China Hungary Iceland India Indonesia Iran Iraq Ireland Isle of Man Israel Italy Japan 15

17 ABS BV DNV GL LR HRS INSB KRS CCS RINA NK Flag State / Recognized Organization Jordan Kazakhstan Kenya Kiribati Korea (South) Korea (North) Kuwait Laos Latvia Lebanon Liberia Libya Lithuania Luxemburg Madagascar Madeira, Republic of People Malawi Maldives Islands Malaysia Mali Malta Marshall Islands Mauritania Mauritius Mayotte (France) Mexico Moldova Monaco Mongolia Morocco Mozambique Myanmar Namibia Nauru Netherlands Netherlands Antilles New Caledonia New Zealand New Naval Nicaragua Niue Norway 16

18 ABS BV DNV GL LR HRS INSB KRS CCS RINA NK Flag State / Recognized Organization Oman Pakistan Palau Panama Papua New Guinea Paraguay Peru Philippines Portugal Poland Qatar Romania Russian Federation Saint Kitts & Nevis Saint Lucia Saint Vincent & Grenadines Saint Chirstopher & Nevis Samoa Sao Tame & Principe Saudi Arabia Senegal Serbia Seychelles Sierra Leone Singapore Sint Maarten(Kingdom of Netherlands) Slovakia Slovenia Solomon Island Somali Republic South Africa Spain Spain (C.S.R) Sri Lanka Sudan Suriname Switzerland Syria Taiwan Tanzania 17

19 ABS BV DNV GL LR HRS INSB KRS CCS RINA NK Flag State / Recognized Organization Togo Tonga Trinidad & Tobago Tunisia Turkey Turkmenistan Turks & Caicos Islands Tuvalu U.A.E (Abu Dhabi) U.A.E (Dubai) U.A.E (Fujairah) U.A.E (Rascal Hayman) U.A.E (Sharjah) U.A.E Cumin al Gawain Uganda Ukraine United Arab Emirates United Kingdom United Kingdom Navy United States of America Uruguay Vanuatu Venezuela Vietnam Virgin Islands (British) Yemen Zambia Zimbabwe Πίνακας 2 - Αναγνώριση Οργανισμού ανά Κράτος Σημαίας 3 3 Τα στοιχεία που εμφανίζονται στο πίνακα είναι αποτέλεσμα έρευνας τόσο μέσω των ιστοτόπων του εκάστοτε νηογνώμονα αλλά και από στοιχεία που μου παράθεσαν οι ίδιοι μετά από επικοινωνίας μας καθώς και από το 18

20 2.4 Πιστοποιητικά Τα πιστοποιητικά που εκδίδει ένας Νηογνώμονας διαχωρίζονται σε Πιστοποιητικά Κλάσης και σε Πιστοποιητικά που εκδίδονται από τους Νηογνώμονες εκ μέρους του Κράτους Σημαίας που τους έχει αναγνωρίσει για αυτό το σκοπό. Παρακάτω ακολουθεί η λίστα με όλα τα πιστοποιητικά που εκδίδει ένας Νηογνώμονας: 1. Certificate of Class 2. Exemption Certificate 3. Cargo Ship Safety Construction Certificate 4. Cargo Ship Safety Equipment Certificate 5. Record of Equipment for the Cargo Ship Safety Equipment Certificate (FORM E) 6. Cargo Ship Safety Radio Certificate 7. Record of Equipment for the Cargo Ship Safety Radio Certificate (FORM R) 8. Record of Equipment for the Cargo Ship Safety Radio Document of Compliance (FORM RNC) 9. International Air Pollution Prevention Certificate 10. Record of Construction and Equipment 11. Prevention of Air Pollution Certificate of Compliance 12. International Oil Pollution Prevention Certificate 13. Record of Construction and Equipment for Ships other than Oil Tankers (FORM A) 14. Record of Construction and Equipment for Oil Tankers (FORM B) 15. International Sewage Pollution Prevention Certificate 16. Statement of Compliance for Sewage Pollution Prevention 17. International Anti-Fouling System Certificate 18. Anti-Fouling System Statement of Compliance 19. International Energy Efficiency Certificate 20. Record of Construction Relating to Energy Efficiency 21. International Load Line Certificate (LL1, LL2, LL3) 22. International Certificate of Fitness for the Carriage of Dangerous Chemicals in Bulk 23. Addendum to the International Certificate of Fitness for the Carriage of Dangerous Chemicals in Bulk 24. International Certificate of Fitness for the Carriage of Liquefied Gases in Bulk 25. International Pollution Prevention for the Carriage of Noxious Liquid Substances in Bulk 26. Engine International Air Pollution Prevention (EIAPP) Certificate (EA1, EA2, EA3, EA4, EA5) 27. Passenger Ship Safety Certificate 28. Record of Equipment for the Passenger Ship Safety Certificate (FORM P) 29. Certificate of Test and Thorough Examination of Lifting Appliances (L.A.2) 30. Certificate for the Prevention of Sewage Pollution 31. Carriage of Solid Bulk Cargoes Certificate of Compliance 32. Carriage of Solid Bulk Cargoes Statement of Compliance 33. Certificate for the Prevention of Sewage Pollution 34. Survey Checklist - GMDSS- Safety Radio 35. Record of Approved GMDSS Radio Installation 36. Prevention of Air Pollution Statement of Compliance 37. Prevention of Air Pollution Certificate of Compliance 38. Statement of Compliance for Sewage Pollution Prevention 19

21 39. Record of Conditions of Assignment International Convention on Load Lines, Record of Approved Cargo Ship Safety Equipment 41. Cargo Ship Safety Certificate 42. Record of Equipment for the Cargo Ship Safety Certificate (FORM C) 43. High-Speed Craft Safety Certificate 44. Record of Equipment for the High-Speed Craft Safety Certificate 45. Statement of Operational Limitations and Exemptions 46. Lifeboat/Tender Safety Equipment Certificate 47. Statement of Compliance for Engine Air Pollution Prevention (EAPP) 48. International Tonnage Certificate (1969) 49. Document of Compliance for Cargo Ship Safety Radio Survey 50. Record of Equipment for the Cargo Ship Safety Radio Document of Compliance (Form RNC) 51. Factual Statement EU Directive 2005/33/EC on Reduction in Emissions of Sulphur Oxides (SOx) while at berth 52. Maximum Rate of Discharge of Untreated Sewage in Accordance with Resolution MEPC/157 (55) 53. Certificate of Fitness of Lifting Appliances (for Non Cargo Handling Item) and Elevators of Cargo Ships over 100 GT 54. Inspection Book of Lifting Appliances of Cargo Ships on and over 100 G.T (Cargo Gear Book) 55. Final Program Installation Test Certificate 56. Statement of Dry Dock Survey for United States EPC National Pollutant Discharge Elimination System Vessel General Permit (VGP) 57. Annual Cargo Gear Survey 58. Certificate of Compliance for Sewage Pollution Prevention 59. Statement of Compliance for Crew Accommodation 60. Certificate of Compliance for Crew Accommodation 61. Record of Approved Crew Accommodation Details 62. Document of Compliance Special Requirements for Ships carrying Dangerous Goods 63. Record of Construction and Equipment for Ships carrying Dangerous Goods 64. Document of Authorization to Load Grain 65. Protocol of General Inspection 66. Crew Accommodation Certificate 67. Certificate of Fitness of Cargo Gear and Lifts of Passenger Ships 68. Statement of Operational Limitations and Exemptions 69. Exemption Certificate 70. Statement of Acceptance of the installation of replacement release and retrieval system to an existing lifeboat 71. Approved Rate of Overboard Discharge of Untreated Sewage 72. Statement of Acceptance Type-approved Equipment for Singapore Registered Ship Safety Management Certification (ISM) 74. International Ship & Port Security Certification (ISPS) 4 Πηγή: Δεδομένα που συνέλλεξα κατά την διάρκεια της θερινής πρακτικής άσκησης στους Hellenic L loyds Register. 20

22 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο Κανονιστικό Πλαίσιο 3.1 Κοινοτική Μέθοδος Λήψης Απόφασης Στην κοινοτική ορολογία γίνεται αναφορά στους τρείς πυλώνες που συνθέτουν την αρχιτεκτονική της Ευρωπαϊκής Ένωσης: Οι Ευρωπαϊκές Πολιτικές για την ναυτιλία αναπτύσσονται στα πλαίσια του Πυλώνα 1, στον οποίο περιλαμβάνει το σύνολο των Κοινοτικών οικονομικών πολιτικών. Για την διαμόρφωση του συνόλου των πολιτικών αυτών υπάρχει ένα ενιαίο θεσμικό πλαίσιο, το οποίο και προβλέπει μια ιδιαίτερη διαδικασία λήψης αποφάσεων, στην οποία εμπλέκονται ενεργά τα ακόλουθα πέντε θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης: 1. Το Συμβούλιο της ΕΕ, στο οποίο συμμετέχουν οι αρχηγοί των κρατών-μελών και το οποίο δίνει τις γενικές κατευθύνσεις για την ΕΕ. 2. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή 3. Το Συμβούλιο των Υπουργών Μεταφορών 4. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και 5. Το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων Η πολύπλοκη διαδικασία μέσω της οποίας η Επιτροπή, το Συμβούλιο των Υπουργών Μεταφορών και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συμφωνούν σε πολιτικές και προγράμματα δράσεις αποτελεί την ιδιαίτερη Κοινοτική Μέθοδο λήψης αποφάσεων. (Θεοδωρόπουλος Σ, Λεκάκου Β.Μ, Πάλλης Α.Α, 2006) 3.2 Τύποι αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης Προς εκπλήρωση των καθηκόντων τους και σύμφωνα με το Άρθρο 249 της Συνθήκης της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο από κοινού με το Συμβούλιο και την Επιτροπή εκδίδουν πράξεις Κοινοτικού δικαίου, σύμφωνα με τις προβλεπόμενες διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Οι πράξεις αυτές λαμβάνουν μια από τις παρακάτω μορφές (Θεοδωρόπουλος Σ, Λεκάκου Β.Μ, Πάλλης Α.Α, 2006): 1. Κανονισμός, ο οποίος έχει γενική ισχύ, είναι δεσμευτικός ως προς όλα τα μέρη του και εφαρμόζεται άμεσα σε όλα τα κράτη μέλη. 2. Οδηγία, η οποία δεσμεύει κάθε κράτος στο οποίο απευθύνεται, όσον αφορά στο επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, αλλά αφήνει την επιλογή του τύπου και των μέσων για την εφαρμογή στην αρμοδιότητα των εθνικών αρχών των κρατώνμελών. 3. Απόφαση, η οποία είναι υποχρεωτική προς όλα τα μέρη της, δεσμεύει εκείνους προς τους οποίους απευθύνεται και τους προσδιορίζει ρητά. 4. Συστάσεις και Γνώμες, οι οποίες έχουν χαρακτήρα δήλωσης δεν δεσμεύουν τα κράτη-μέλη, αλλά αποτελούν κατευθύνσεις πολιτικής των κρατών-μελών σε συγκεκριμένους τομείς δράσης. 3.3 Εφαρμογή Κανονισμών Ασφάλειας από τα Κράτη- Σημαίας Ο στόχος της πρότασης Οδηγίας της Επιτροπής είναι να προωθήσει Κοινοτικές πολιτικές που εξασφαλίζει ότι τα κράτη μέλη να ελέγχουν την υποδειγματική τήρηση των διεθνών κανονισμών (SOLAS, MARPOL, κλπ) εκ μέρους των πλοίων που φέρουν τη σημαία τους και διαθέτουν για το σκοπό αυτό ναυτιλιακές αρχές, οι οποίες να εφαρμόζουν αυστηρά τα κριτήρια ποιότητας όπως για παράδειγμα ISO 9001/2000. Με τον τρόπο αυτό αναμένεται να ενισχυθεί η ασφάλεια, καθώς και η εναρμόνιση των συστημάτων ελέγχου που εφαρμόζουν τα κράτη-μέλη. Οι στόχοι αυτοί μπορούν 21

23 κατά μια έννοια να θεωρηθούν προοίμιο για τη μελλοντική ανάπτυξη μιας ευρωπαϊκής σημαίας. Επιπλέον, στόχος αποτελεί και η βελτίωση της ποιότητας του έργου των νηογνωμόνων μέσω της εφαρμογής ενός ανεξάρτητου συστήματος ελέγχουποιότητας, καθώς και μέσω της θέσπισης αναλογικών χρηματικών προστίμων στην περίπτωση ευθυνών που προκύπτουν λόγω ελλειπών ελέγχων και λανθασμένης πιστοποίησης πλοίων. Πιο συγκεκριμένα, στοχεύει σε προώθηση ανεξάρτητων, εγκεκριμένων από την ΕΕ (μέσω της Επιτροπής), νηογνωμόνων με αυξημένη ικανότητα πιστοποίησης. Η ικανότητα αυτή θα προκύψει μέσω της αποδοχής μίας κοινής δομής ποιοτικού ελέγχου, που θα υιοθετούν οι νηογνώμονες κατά τον έλεγχο των πλοίων με σημαία κράτους-μέλους. Επιπλέον, στόχος είναι και η αυξημένη διαφάνεια της λειτουργίας των νηογνωμόνων και της διαδικασίας πιστοποίησης της ασφάλειας των πλοίων που του παρέχουν. Ως μέσο για την επίτευξη των στόχων προτείνεται η αύξηση των δυνατοτήτων επιθεώρησης της δράσης των νηογνωμόνων από την Επιτροπή, όπως για παράδειγμα η πρόσβαση στα σκάφη και στα αρχεία τους στην περίπτωση που φέρουν μη-κοινοτικές σημαίες (Θεοδωρόπουλος Σ, Λεκάκου Β.Μ, Πάλλης Α.Α, 2006). 3.4 Πλαίσιο Πολιτικής για την Ασφάλεια των Θαλασσών Στο τέλος του 1992 συνέβησαν μια σειρά από ατυχήματα δεξαμενοπλοίων με σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Έτσι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κινήθηκε αποφασιστικά προτείνοντας να υιοθετήσει ένα πλαίσιο Κοινής Πολιτικής για την Ασφάλεια των Θαλασσών το Το πλαίσιο αυτό περιλάμβανε τέσσερις άξονες Κοινοτικής πολιτικής που αποτελούν μέχρι σήμερα τη βάση των Ευρωπαϊκών πολιτικών για τη θαλάσσια ασφάλεια συμπεριλαμβανομένων των νομοθετημάτων που έχουν υιοθετηθεί ή βρίσκονται υπό συζήτηση. Μια πρωτοβουλία αφορούσε τους κοινούς κανόνες και πρότυπα για τους οργανισμούς επιθεώρησης και ελέγχου πλοίων (Classification Societies) και τις συναφείς δραστηριότητες των ναυτικών αρχών. Η Οδηγία 94/57ΕΚ της 22ας Νοεμβρίου 1994, εισήγαγε ένα σύστημα της αμοιβαίας αναγνώρισης των οργανισμών αυτών στον ευρωπαϊκό χώρο. Πλέον υπάρχουν «αναγνωρισμένοι» οργανισμοί επιθεώρησης με βάση την αξιοπιστία τους και τα επαγγελματικά χαρακτηριστικά τους, οι οποίοι έχουν την άδεια να πραγματοποιούν τον έλεγχο των πλοίων και να πιστοποιούν την αξιοπλοΐα τους, εξ ονόματος των κρατών-μελών της ΕΕ. Η Οδηγία έχει τροποποιηθεί αρκετές φορές συμπεριλαμβανομένης της μεταρρύθμισης της στα πλαίσια της δέσμης μέτρων Erika I, δίνοντας τη δυνατότητα στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια (EMSA) να παρακολουθεί τεχνικά τις εργασίες των οργανισμών επιθεωρήσεως. Η δεύτερη νομοθετική πρωτοβουλία που υιοθετήθηκε στα πλαίσια της δέσμης μέτρων Erika I ήταν η Οδηγία 105/2001 που τροποποίησε την Οδηγία 57/94 σχετικά με τους κανόνες και πρότυπα για τους οργανισμούς επιθεώρησης και εξέτασης πλοίων και για τις συναφείς δραστηριότητες των ναυτικών αρχών. Πλέον, οι αναγνωρισμένοι οργανισμοί πληρούν αυστηρότερα κριτήρια ποιότητας, συμπεριλαμβανομένης της υποχρέωσής τους να ακολουθούν ορισμένες διαδικασίες σε περίπτωση όπου ένα πλοίο αλλάζει νηογνώμονα, όπως η διαβίβαση του πλήρους φακέλου του ιστορικού ενός πλοίου στον νηογνώμονα. Επίσης, η Επιτροπή αποκτά το δικαίωμα να αναστείλει ή να ανακαλεί, με απλοποιημένη διαδικασία, την αναγνώριση των νηογνωμόνων, οι οποίοι φέρουν τη πλήρη ευθύνη σε περίπτωση αμέλειας (Θεοδωρόπουλος Σ, Λεκάκου Β.Μ, Πάλλης Α.Α, 2006). 22

24 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ο - Συμβάσεις & Κανονισμοί Οι κύριες Διεθνείς Συμβάσεις όσο και Ευρωπαϊκά Όργανα που αποτελούν την «πλατφόρμα» του θεσμικού πλαισίου και σκοπό έχουν να θέσουν τα κατώτερα επίπεδα ασφάλειας στις θαλάσσιες μεταφορές παρουσιάζονται παρακάτω. 4.1 IACS: Διεθνής Ένωση Νηογνωμόνων Ο κυριότερος εκφραστής της πολιτικής των Νηογνωμόνων είναι ο Διεθνής Σύνδεσμος Νηογνωμόνων (International Association of Classification Societies), ο οποίος εκπροσωπεί τους μεγαλύτερους Νηογνώμονες παγκόσμια. Πάνω από το 90% του παγκόσμιου εμπορικού στόλου σε ότι αφορά την χωρητικότητα, καλύπτεται από τα μέλη του IACS με πρότυπα τόσο για την ναυπηγική κατασκευή του πλοίου όσο και ια τα βασικά μηχανολογικά συστήματα αυτού, τα όποια ανανεώνονται συνεχώς. Στην προσπάθεια αυτή της συνεχούς βελτίωσης όσον αφορά στην ασφάλεια του πλοίου και την πρόληψη της θαλάσσιας ρύπανσης, ο IACS λειτουργεί ως σύμβουλος του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (IMO). Για την ασφαλή εφαρμογή των υψηλών προτύπων, τα μέλη του χρησιμοποιούν αυστηρά την ασφάλεια ποιότητας του «Διεθνούς Οργανισμού Προτύπων». Ο IACS και τα μέλη του παίζουν σημαντικό ρόλο στην αναζήτηση για συνεχή βελτίωση των υψηλών προτύπων σε σχέση με την ασφάλεια. Σύμφωνα με τον IMO, και μόνος μη κυβερνητικός οργανισμός που ασχολείται με νέους διεθνείς κανονισμούς, οι οποίοι γίνονται τελικά αποδεκτοί από την ναυτιλιακή κοινότητα ως τεχνικά πρότυπα. Ο IACS διοικείται από το συμβούλιο που αποτελείται από εκπροσώπους κάθε Νηογνώμονα-μέλους. Το συμβούλιο συνεδριάζει τουλάχιστον δύο φορές κάθε χρόνο και αντικείμενο του είναι η γενική πολιτική και στρατηγική του IACS. Παρακάτω ακολουθεί πίνακας με τα μέλη του IACS και τις ηλεκτρονικές διευθύνσεις/ιστοσελίδες τους, όπου οι περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την δράση και άλλα στοιχεία μπορούν να εντοπιστούν. 5 Class Website ABS abs-worldhq@eagle.org BV veristarinfo@bureauveritas.com CCS ccs@ccs.org.cn CRS iacs@crs.hr DNV GL iacs@dnvgl.com IRS ho@irclass.org KR krsiacs@krs.co.kr LR Lloydsreg@lr.org NK xad@classnk.or.jp 5 Πηγή: 23

25 PRS RINA RS Πίνακας 3-Μέλη IACS Πηγή: Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια στη Θάλασσα (EMSA) Με πρωτοβουλία της Επιτροπής στα πλαίσια της δέσμης μέτρων Erika II, ιδρύθηκε το 2002 (Κανονισμός 1406/2002) ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια στη Θάλασσα (EMSA), με σκοπό να παρέχει στα κράτη μέλη και την Επιτροπή τεχνική και επιστημονική βοήθεια, με στόχο την ορθή εφαρμογή της Κοινοτικής νομοθεσίας στον τομέα της ασφάλειας στη θάλασσα, τον έλεγχο της εφαρμογής της νομοθεσίας στον τομέα της ασφάλειας στη θάλασσα, τον έλεγχο της εφαρμογής της νομοθεσίας και την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της. Στον Οργανισμό που διαθέτει νομική προσωπικότητα έχουν ανατεθεί πολυάριθμα καθήκοντα: Να συνδράμει στην αποτελεσματική εφαρμογή και στη συνεχή διαδικασία εκπόνησης και εκσυγχρονισμού της Κοινοτικής νομοθεσίας στον τομέα της ασφάλειας στη θάλασσα και της πρόληψης της ρύπανσης που προκαλείται από τα πλοία, λαμβάνοντας υπόψη τη διεθνή νομοθεσία, Να συνεργάζεται με τα κράτη-μέλη προκειμένου να τους παρέχει τεχνική βοήθεια, Να παρέχει στην Επιτροπή και τα κράτη-μέλη αντικειμενικές, αξιόπιστες και συγκρίσιμες πληροφορίες, καθώς και δεδομένα που αφορούν στην ασφάλεια στη θάλασσα, χάρη στη συλλογή, καταγραφή και αξιολόγηση τεχνικών δεδομένων και στη συστηματική αξιοποίηση των υφιστάμενων βάσεων δεδομένων, Να συνδράμει στη δημοσίευση, πληροφοριών που αφορούν πλοία στα οποία απαγορεύτηκε η είσοδος σε λιμένες της Κοινότητας κατ εφαρμογή της Οδηγίας για τον έλεγχο των πλοίων από το κράτος του λιμένα, αλλά και μέσω του εντοπισμού και της δίωξης πλοίων που ευθύνονται για παράνομες απορρίψεις ρύπων, Να εκτελεί τα καθήκοντα που συνδέονται με την επιτήρηση της ναυσιπλοΐας αι της θαλάσσιας κυκλοφορίας που υπάγεται στην Οδηγία 59/2002 Να εκπονεί, σε συνεργασία με την Επιτροπή και τα κράτη-μέλη, κοινή μεθοδολογία για τη διερεύνηση των θαλάσσιων ατυχημάτων και να αναλύει τις υφιστάμενες εκθέσεις από τις έρευνες για τα ατυχήματα, Να διοργανώνει δραστηριότητες κατάρτισης στους τομείς που σχετίζονται με τις αρμοδιότητες του κράτους-ελλιμενισμού και του κράτους της σημαίας, Να παρέχει τεχνική βοήθεια στα υποψήφια προς ένταξη κράτη για την εφαρμογή της Κοινοτικής νομοθεσίας στο τομέα της ασφάλειας στη θάλασσα, συμπεριλαμβανόμενης της οργάνωσης κατάλληλων δράσεων κατάρτισης. Για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων του, ο Οργανισμός που εδρεύει στη Λισσαβόνα, μπορεί να πραγματοποιεί επισκέψεις στα κράτη-μέλη, ενώ με συμφωνία 24

26 των οικείων κρατών μελών, ο Οργανισμός δύναται να αποφασίσει τη σύσταση περιφερειακών κέντρων για την εκτέλεση των καθηκόντων του. Οι περιοχές όπου ο EMSA έχει ήδη πολύτιμη συνεισφορά είναι η παρακολούθηση της δράσης των classification societies, ο έλεγχος του κράτους-ελλιμενισμού, η ανάπτυξη των συστημάτων αναφοράς των πλοίων στα κράτη-μέλη και η υποστήριξη της Επιτροπής για να οργανώσουν το SafeSeaNet πρόγραμμα, και πιο συγκεκριμένα η ανάπτυξη στόχου απάντησης στη περίπτωση ρύπανσης, η ενδυνάμωση του ρόλου των επισκέψεων ελέγχου στα κράτη-μέλη, η αξιοποίηση των βάσεων δεδομένων, και έλεγχος των συστημάτων κατάρτισης και πιστοποίησης ναυτικών σε τρίτες χώρες είναι μεταξύ των κύριων προκλήσεων του EMSA για τα προσεχή έτη. (Θεοδωρόπουλος Σ, Λεκάκου Β.Μ, Πάλλης Α.Α, 2006) 4.3 Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (IMO) Ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (ΙΜΟ, International Maritime Organization) είναι ένας εξειδικευμένος οργανισμός στα πλαίσια του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και ουσιαστικά αποτελεί τη συνέχεια του Διακυβερνητικού Συμβουλευτικού Ναυτιλιακού Οργανισμού ( Intergovernmental Maritime Consultative Organisation IMSO), με αντικείμενο τη θέσπιση μέτρων για τη βελτίωση της ασφάλειας στη διεθνή ναυτιλία και την αποφυγή της μόλυνσης του περιβάλλοντος από πλοία. Επιπλέον, είναι αρμόδιος για νομικά θέματα που αφορούν στην απόδοση ευθυνών και στην καταβολή αποζημιώσεων σε περιπτώσεις ναυτιλιακών ατυχημάτων, καθώς επίσης και για τη διευκόλυνση της διεθνούς ναυτιλιακής κίνησης. Ο ΙΜΟ συστάθηκε με τη διεθνή σύμβαση, που υιοθετήθηκε υπό την αιγίδα του ΟΗΕ στη Γενεύη το 1948, και αριθμεί σήμερα 163 Kράτη-Μέλη. Η Γενική Συνέλευση του ΙΜΟ συνέρχεται κάθε δύο χρόνια στην έδρα του οργανισμού στο Λονδίνο, ενώ το Συμβούλιο αποτελείται από 40 εκλεγμένα κράτη-μέλη, χωρισμένα σε τρεις κατηγορίες. Η κατηγορία Α αποτελείται από τα 10 κράτη-μέλη με το μεγαλύτερο μέγεθος εμπορικού στόλου, η κατηγορία Β από 10 κράτη-μέλη με μεγάλο όγκο μεταφερομένων φορτίων στις διεθνείς εμπορικές ναυτιλιακές μεταφορές, ενώ η κατηγορία Γ αποτελείται από τα υπόλοιπα 20 μέλη του Συμβουλίου και περιλαμβάνει χώρες που προσπαθούν να διεισδύσουν στο τομέα των διεθνών ναυτιλιακών μεταφορών. (Θεοδωρόπουλος Σ, Λεκάκου Β.Μ, Πάλλης Α.Α, 2006) 4.4 Διεθνής Σύμβαση του 1974 για την Ασφάλεια της Ανθρώπινης Ζωής στη Θάλασσα (SOLAS) Στην πρώτη συνδιάσκεψη του IMO το 1960, υιοθετήθηκε η Διεθνής Σύμβαση για την Ασφάλεια της Ανθρώπινης Ζωής στη Θάλασσα και τέθηκε σε ισχύ το 1965, η οποία κάλυψε ένα ευρύ φάσμα μέτρων με σκοπό να βελτιωθεί η ασφάλεια της ναυτιλίας. Ασχολείται με την ασφάλεια κατασκευής του πλοίου σε σχέση με τον μηχανικό και ηλεκτρολογικό εξοπλισμό και τα γενικότερα κατασκευαστικά του στοιχεία, τον επαρκή εξοπλισμό του πλοίου σε σωστικά μέσα, μέσα τηλεπικοινωνιών και ναυσιπλοΐας Διεθνής Σύμβαση για της Γραμμές Φόρτωσης International Convention on Load Lines (ICLL) Aσχολείται με την ασφάλεια φορτώσεως και με το μέγιστο έμφορτο βύθισμα του πλοίου, την ευστάθεια του και την στεγανότητα του σκάφους. Γενικώς, αφορά όλα τα εμπορικά πλωτά μέσα με μήκος μεγαλύτερο των 24 μέτρων. 7 6 Πηγή: 7 Πηγή: 25

27 4.6 Διεθνής Σύμβαση για την Πρόληψη της Ρύπανσης της Θάλασσας από τα πλοία (MARPOL) Η Διεθνής Σύμβαση για την Πρόληψη της Ρύπανσης της Θάλασσας από τα πλοία - International Convention for the Prevention of Pollution from ships, ασχολείται με τα μέτρα προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος από την ρύπανση.οι συμβάσεις αυτές έχουν εφαρμογή που συνθεωρεί το τύπο του πλοίου, την ηλικία του καθώς και τη χωρητικότητα του κι επιπρόσθετα απαιτούν περιοδικές επιθεωρήσεις για την αντίστοιχη πιστοποίηση κάθε πλοίου. Ο κύριος φορέας διαμόρφωσης θεσμικού πλαισίου είναι ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (ΙΜΟ), και ειδικά η Διεθνής Σύμβαση για την Ασφάλεια της Ζωής στη Θάλασσα (SOLAS) Οργανισμός Αξιολόγησης Ποιότητας & Πιστοποίησης (QACE) Σύμφωνα με τον κανονισμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 23 ής Απριλίου 2009, σχετικά με κοινούς κανόνες & πρότυπα για τους οργανισμούς επιθεώρησης και ελέγχου πλοίων, και πιο συγκεκριμένα στην παράγραφο 11, αναφέρεται ότι θα πρέπει να οργανωθεί μέχρι 17 Ιουνίου 2011, ένας οργανισμός ο οποίος θα πρέπει να είναι ανεξάρτητος από εμπορικά και πολιτικά συμφέροντα και να μπορεί να προτείνει κοινή δράση για την ουσιαστική βελτίωση όλων των αναγνωρισμένων οργανισμών και να εξασφαλίζει εποικοδομητική συνεργασία με την Επιτροπή. Με τον όρο "Οργανισμός Αξιολόγησης Ποιότητας & Πιστοποίησης" εννοείται κάθε νοµικός φορέας, κανονιστική αρχή ή άλλο φορέα, δημόσιος ή ιδιωτικός, ο οποίος θα έχει την εξουσία να εκδίδει πιστοποιητικά συμμόρφωσης στο πλαίσιο της εθνικής νομοθεσίας του συγκεκριμένου μέρους. Έτσι δημιουργήθηκε ο QACE: Entity for the Quality Assessment and Certification of Organizations Recognized by the European Union CIC τον Νοέμβριο του 2012 από τα μέλη του IACS. Ο αναγνωρισμένος οργανισμός πρέπει να αναπτύσσει, να εφαρμόζει και να διατηρεί αποτελεσματικό εσωτερικό σύστημα ποιότητας με βάση τα κατάλληλα μέρη διεθνώς αναγνωρισμένων προτύπων ποιότητας και σύμφωνα προς το πρότυπο EN ISO/IEC 17020:2012 (φορείς επιθεώρησης) και το πρότυπο EN ISO 9001:2008 (σύστημα διαχείρισης της ποιότητας), όπως ερμηνεύονται και πιστοποιούνται από το Γραφείο Αξιολόγησης της Ποιότητας και Πιστοποίησης που αναφέρεται στο άρθρο 11 παράγραφος 1. O Οργανισμός Αξιολόγησης Ποιότητας & Πιστοποίησης διαθέτει την αναγκαία ικανότητα να δρα με ανεξαρτησία από τους αναγνωρισμένους οργανισμούς και διαθέτει τα αναγκαία μέσα για να φέρει σε πέρας τα καθήκοντά του αποτελεσματικά και με βάση τα υψηλότερα επαγγελματικά πρότυπα, εξασφαλίζοντας την ανεξαρτησία των ατόμων που τα εκτελούν. Σκοπός του είναι: Διασφαλιστεί η ερμηνεία των διεθνών αναγνωρισμένων προτύπων διαχείρισης της ποιότητας, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της φύσης και των υποχρεώσεων των αναγνωρισμένων οργανισμών. Να παρατηρηθούν σε συχνά και τακτικά χρονικά διαστήματα οι επιδόσεις των αναγνωρισμένων οργανισμών και να ελέγχει τη συμμόρφωσή τους με τα ισχύοντα διεθνή πρότυπα ποιότητας. 9 Πηγή: Pollution-from-Ships-(MARPOL).aspx 26

28 Έκδοση ατομικών και συλλογικών συστάσεων για τη βελτίωση των διαδικασιών των αναγνωρισμένων οργανισμών και των μηχανισμών εσωτερικού ελέγχου. Ανάπτυξη ενός συνόλου μεθόδων και κανόνων. Παρέχει στα ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένων των κρατών της σημαίας και της Επιτροπής, πλήρεις πληροφορίες για το ετήσιο πρόγραμμα εργασίας του, καθώς και τα πορίσματα και τις συστάσεις του, ιδίως όσον αφορά καταστάσεις που ενδέχεται να απειλήσουν την ασφάλεια. Προετοιμασία της αναγκαίας νομοθεσίας και ανάπτυξη της υποδομής όσον αφορά την τυποποίηση, πιστοποίηση, μετρολογία, διαπίστευση και διαπίστωση της συμμόρφωσης, λαμβάνοντας υπόψη τη συμπληρωματικότητα με την περιοχή. 9 9 Πηγή: 27

29 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ο - Κανονισμός 391/2009 & Κώδικας για Αναγνωρισμένους Οργανισμούς (RO Code) 5.1 Κανονισμός 391/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με κοινούς κανόνες και πρότυπα για τους οργανισμούς επιθεώρησης και ελέγχου πλοίων Ο Κανονισμός 391/2009, προβλέπει μια σειρά από κριτήρια και τις υποχρεώσεις που πρέπει να πληροί ένας οργανισμός προκειμένου να επιτύχει και να διατηρήσει την αναγνώρισή του από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι απαιτήσεις αυτές αφορούν τόσο τις θεσμοθετημένες και τις σχετικές με την ταξινόμηση δραστηριότητες και καθορίζονται στο άρθρο 8 παράγραφος 4, στα άρθρα 9, 10 και 11, καθώς και στο παράρτημα Ι του κανονισμού. Οι απαιτήσεις που προβλέπονται στον κανονισμό αποσκοπούν ειδικά στην ενίσχυση της ασφάλειας όλων των πλοίων που εμπίπτουν στην κατηγορία των αναγνωρισμένων οργανισμών και στην πρόληψη της ρύπανσης από αυτά. Έχουν διατυπωθεί με γενικούς όρους και δεν κάνουν διάκριση βάσει σημαίας. Ο Κανονισμός διέπει επίσης τη χορήγηση και την ανάκληση της αναγνώρισης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προβλέπει περιοδική αξιολόγηση των Αναγνωρισμένων Οργανισμών από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και καθορίζει σύστημα κυρώσεων σε περίπτωση μη συμμόρφωσης. Κύριες Προϋποθέσεις: 1. Να συνεργάζονται με το Port State Control 2. Να παρέχουν δεδομένα σχετικά με τα πλοία που επιθεωρούν 3. Να διεξάγουν μεταφορά κλάσης υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις Παράρτημα σχετικά με τα γενικά ελάχιστα κριτήρια για τους Αναγνωρισμένους Οργανισμό: Α1 Α2 Α3 Α4 Α5 Α6 Α7 Νόμιμη οντότητα Επαρκή εμπειρία σε σχεδιασμό & κατασκευή Επαρκή αριθμό εργαζομένων ώστε να καλύπτουν το στόλο της κλάσης του Εφαρμογή κανόνων και διαδικασιών καθώς και η δημοσίευσή τους Να δημοσιεύει τον κατάλογο των πλοίων που ανήκουν στη κλάση του Απαίτηση για ανεξαρτησία και αμεροληψία Να λειτουργεί με βάση το Α.789(19) του ΙΜΟ Πίνακας 4-Γενικά Ελάχιστα Κριτήρια 391/2009 Ειδικά Ελάχιστα Κριτήρια: B1 B2 B3 Παγκόσμια κάλυψη Να διέπεται από Κώδικα Δεοντολογίας Διασφάλιση εχεμύθειας 28