ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΝΕΙΟΛΗΠΤΩΝ

Transcript

1 ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΝΕΙΟΛΗΠΤΩΝ Με ποιο τρόπο προστατεύεται η κύρια κατοικία από τους πλειστηριασμούς 18 Ιανουαρίου

2 Στοιχεία για το δανεισμό των νοικοκυριών Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, η χρηματοδότηση του εγχώριου ιδιωτικού τομέα τον Ιανουάριο 2014 ανέρχεται στα 217 δις. Όσον αφορά στις κατηγορίες δανείων προς νοικοκυριά, το υπόλοιπο των στεγαστικών δανείων (οφειλές) ανέρχεται σε 70 δις. 2

3 Το προφίλ του μέσου δανειολήπτη Σύμφωνα με την Έρευνα Οικογενειακών Προϋπολογισμών του 2012 της ΕΛΣΤΑΤ: Το 53,5% των δανειοληπτών έλαβε δάνειο την περίοδο (το 5,6% πριν το 1995), ενώ στην επόμενη 4ετία ( ) έλαβε δάνειο το 33,8%. Μόνο 7,1% των δανείων έχουν ληφθεί μετά το Περίπου 7 στους 10 δανειολήπτες έχει κύρια κατοικία αντικειμενικής αξίας μικρότερης των Το 75,5% των δανειοληπτών έχει κατοικία μικρότερη των 120 τ.μ. Το μέσο εμβαδόν της κατοικίας των δανειοληπτών είναι 97 τ.μ. Σύμφωνα με στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων για το οικονομικό έτος 2013 (εισοδήματα του 2012): Το μέσο δηλωθέν οικογενειακό εισόδημα των νοικοκυριών με στεγαστικό δάνειο ανέρχεται σε ετησίως (διάμεσος ετησίως). Το μέσο αρχικό ποσό στεγαστικού δανείου για την κύρια κατοικία ανέρχεται στα (διάμεσος ) 3

4 Μη εξυπηρετούμενα δάνεια Σημαντική επιδείνωση εμφανίζει η ποιότητα του χαρτοφυλακίου δανείων των ελληνικών εμπορικών τραπεζών σε όλες τις κατηγορίες χορηγήσεων προς εγχώριες επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Ο λόγος των δανείων σε καθυστέρηση προς το σύνολο των δανείων ανήλθε σε 31,2% το τρίτο τρίμηνο του 2013, από σε 24,5% στο τέλος Δεκεμβρίου 2012, 16% στο τέλος Δεκεμβρίου 2011 και 10,5% τον Δεκέμβριο του Κάπως πιο συγκρατημένη ήταν η αύξηση που παρατηρήθηκε στο λόγο των στεγαστικών δανείων σε καθυστέρηση (Γ τρίμ. 2013: 25,8%, Δεκέμβριος 2012: 21,4%). ΕΤΟΣ ΣΥΝΟΛΟ ΔΑΝΕΙΩΝ ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ ,5% 3,6% 6,0% 4,6% ,0% 5,3% 8,2% 4,3% ,7% 7,4% 13,4% 6,7% ,4% 10,0% 20,5% 8,7% ,0% 14,9% 28,8% 14,2% ,5% 21,4% 38,8% 23,4% 2013 Q3 31,2% 25,8% 45,8% 31,2% 4

5 1520 Η τηλεφωνικήγραμμή Καταναλωτή 1520 της Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή διαχειρίζεται καθημερινά εκατοντάδες κλήσεις πολιτών για θέματα που απασχολούν τον καταναλωτή. Για το 2013 οι κλήσεις που δέχτηκε η Γ.Γ.Κ. ανέρχονται σε Η 1 στις 4 κλήσεις (24%) αφορούν θέματα που σχετίζονται με τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες. Οι μισές από αυτές (49%) σχετίζονται με τον δανεισμό των νοικοκυριών (υποθήκες, στεγαστικά, κάρτες, εταιρείες ενημέρωσης οφειλετών κ.τ.λ.) 5

6 Αναγκαιότητα νομοθετικής παρέμβασης: Εξαιρετικά δυσμενής οικονομική συγκυρία στην οποία έχει περιέλθει η χώρα μας Σημαντικές μειώσεις στα εισοδήματα των νοικοκυριών και μεγάλη αύξηση της ανεργίας Ραγδαία αύξηση των καθυστερούμενων οφειλών Εγκλωβισμός των δανειοληπτών σε μακροχρόνιες διαδικασίες διευθέτησης οφειλών Στόχοι: Περαιτέρω ενίσχυση του πλαισίου προστασίας δανειοληπτών (στη χώρα μας εξακολουθεί να ισχύει το πιο ευρύ πλαίσιο προστασίας στην Ευρώπη) Παροχή προστασίας για τη μέση ελληνική οικογένεια που πλήττεται από την οικονομική κρίση χωρίς να υποθηκεύεται το μέλλον των επόμενων γενεών Εισαγωγή ενός μόνιμου μηχανισμού υποστήριξης και διαχείρισης του ιδιωτικού χρέους Δημιουργία σχέσης εμπιστοσύνης μεταξύ πιστωτικού ιδρύματος και δανειολήπτη 6

7 1. Νόμος 3869/2010, όπως τροποποιήθηκε από το ν. 4161/ Πρόγραμμα διευκόλυνσης για ενήμερους δανειολήπτες (ν. 4161/2013) 3. Πρόγραμμα μακροπρόθεσμης διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων ιδιωτικών οφειλών (ν. 4224/2013) 4. Μεταβατικές διατάξεις περί αναστολής πλειστηριασμών (ν. 4224/2013) 7

8 1. Νόμος 3869/2010 όπως τροποποιήθηκε από το ν. 4161/2013 Με τις πρόσφατες τροποποιήσεις του νόμου 3869/2010 παρέχεται απόλυτη προστασία της κύριας κατοικίαςτου οφειλέτη που βρίσκεται σε μόνιμη αδυναμία πληρωμών έναντι όλων των δανειστών (τράπεζες, ιδιώτες, εταιρείες κτλ), αμέσως μετά την υποβολή αίτησης υπαγωγής στο νόμο και μέχρι την έκδοση τελεσίδικης απόφασης. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του Ειρηνοδικείου Αθηνών δανειολήπτες που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της υπερχρέωσης έχουν ήδη προχωρήσει στη υπαγωγή τους στις διατάξεις του νόμου 3869/2010 όπως τροποποιήθηκε από το νόμο 4161/

9 2. Πρόγραμμα διευκόλυνσης για ενήμερους δανειολήπτες Βάσει του ν.4161/2013 θεσπίστηκε το πρόγραμμα διευκόλυνσης το οποίο παρέχει ευνοϊκές ρυθμίσεις σε δανειολήπτες, των οποίων δεν έχει καταγγελθεί η δανειακή σύμβαση. Οι ρυθμίσεις παρέχονται υποχρεωτικάαπό τα πιστωτικά ιδρύματα,χωρίς να ελλοχεύει ο κίνδυνος καταγγελίας της σύμβασης, εξασφαλίζοντας ότι η τράπεζα δεν θα προβεί σε αναγκαστική εκτέλεση σε βάρος του οφειλέτη. Με το πρόγραμμα διευκόλυνσης θεσπίζεται για πρώτη φορά ένας μηχανισμός αποπληρωμής των δανειακών υποχρεώσεων που βασίζεται αποκλειστικά στη τρέχουσα οικονομική δυνατότητατου κάθε δανειολήπτη και όχι σε ποια οικονομική κατάσταση βρισκόταν όταν σύναπτε τη δανειακή σύμβαση με το πιστωτικό ίδρυμα. 9

10 3. Πρόγραμμα μακροπρόθεσμης διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων ιδιωτικών οφειλών Σύμφωνα με το ν. 4224/2013, από το 2015 θα τεθεί σε ισχύ ένα μόνιμο πλαίσιο διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων οφειλών. Α. Σύσταση Κυβερνητικού Συμβουλίου Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους Β. Έκδοση Κώδικα Δεοντολογίας για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων ιδιωτικών οφειλών Γ. Διαμεσολάβηση Συνηγόρου του Καταναλωτή 10

11 3. Πρόγραμμα μακροπρόθεσμης διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων ιδιωτικών οφειλών Α. Σύσταση Κυβερνητικού Συμβουλίου Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους Η αποστολή του Κυβερνητικού Συμβουλίου Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους είναι ενδεικτικά: Διαμόρφωση πολιτικών σχετικά με την οργάνωση ενός ολοκληρωμένου μηχανισμού αποτελεσματικής διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων ιδιωτικών δανείων, Προτάσεις τροποποιήσεων των υφιστάμενων νομικών πλαισίων σε θέματα ουσίας και διαδικασίας/δικονομίας για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας στην επίλυση θεμάτων ιδιωτικού χρέους, συμπεριλαμβανομένης της επιτάχυνσης των διαδικασιών αναφορικά με τις καθυστερούμενες αποπληρωμές, Βελτίωση του θεσμικού πλαισίου που διέπει την αγορά ακινήτων, Άμεση και αποτελεσματική ενημέρωση και υποστήριξη των πολιτών και των ενδιαφερομένων μερών σχετικά με τη λήψη αποφάσεων επί των ανωτέρω θεμάτων Υλοποίηση εκστρατειών ευαισθητοποίησης για την κατάρτιση των πολιτών και των επαγγελματιών Δημιουργία ενός δικτύου παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών για θέματα διαχείρισης οφειλών Τρίμηνη δημοσίευση έκθεσης προόδου. 11

12 3. Πρόγραμμα μακροπρόθεσμης διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων ιδιωτικών οφειλών Β. Έκδοση Κώδικα Δεοντολογίας για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων ιδιωτικών οφειλών Με απόφαση της Τράπεζας της Ελλάδος, εκδίδεται Κώδικας Δεοντολογίας για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων ιδιωτικών οφειλών, ο οποίος τίθεται σε εφαρμογή το αργότερο την και θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων: διατάξεις σχετικά με τις διαδικασίες αξιολόγησης κινδύνου, διαδικασίες αξιολόγησης της δυνατότητας αποπληρωμής, δεσμευτικούς κανόνες με σαφή χρονοδιαγράμματα, όρους επικοινωνίας μεταξύ πιστωτικών ιδρυμάτων και δανειστών, την εισαγωγή των ορισμών του «συνεργάσιμου δανειολήπτη» και «απαραίτητων δαπανών διαβίωσης» των οποίων θα γίνεται χρήση κατά τη λήψη αποφάσεων των τραπεζών σχετικά με παροχή λύσεων/αναδιαρθρώσεων δανείων που βρίσκονται σε καθυστέρηση πληρωμής. 12

13 3. Πρόγραμμα μακροπρόθεσμης διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων ιδιωτικών οφειλών Γ. Διαμεσολάβηση Συνηγόρου του Καταναλωτή Ο Συνήγορος του Καταναλωτή στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του διαμεσολαβεί μεταξύ δανειστών και οφειλετών, με σκοπό τη ρύθμιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ιδίως αναφορικά με θέματα που άπτονται της εφαρμογής του Κώδικας Δεοντολογίας Τραπεζών. Η ρητή αναφορά στη συγκεκριμένη αρμοδιότητα γίνεται προκειμένου να αξιοποιηθεί η εμπειρία του Συνηγόρου σε χρηματοπιστωτικά ζητήματα και στη διαδικασία εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών, ώστε ο δανειολήπτης να έχει εναλλακτικές δυνατότητες και να μην χρειάζεται να προσφύγει στη χρονοβόρα και πολυδάπανη διαδικασία της ιδιωτικής ή εμπορικής πτώχευσης. 13

14 4. Μεταβατικές διατάξεις περί αναστολής πλειστηριασμών Σύμφωνα με το ν.4224/2013, αναστέλλονται οι πλειστηριασμοί σε βάρος της πρώτης κατοικίας των οφειλετών, έως την 31η Δεκεμβρίου 2014, εφόσον αυτοί πληρούν τα κριτήρια που θέτει ο νόμος. Με αυτό τον τρόπο, εισάγεται μία διάταξη βασιζόμενη σε κοινωνικο-οικονομικά κριτήρια η οποία παρέχει προστασία στη συντριπτική πλειοψηφία των νοικοκυριών με χαμηλό και μέσο εισόδημα κατά τη μεταβατική περίοδο μέχρι την ολοκλήρωση ενός μόνιμου μηχανισμού υποστήριξης και διαχείρισης του ιδιωτικού χρέους. 14

15 Greek Presidency of the Council of the European Union Στοιχεία Επικοινωνίας: Γιώργος Στεργίου Γενικός Γραμματέας Καταναλωτή