Εκπαιδευτικοί σχεδιασμοί και παιδαγωγικές πρακτικές στο νηπιαγωγείο. & Σχεδιασμός, οργάνωση και διαχείριση περιβαλλόντων μάθησης στις μικρές ηλικίες

Transcript

1 Εκπαιδευτικοί σχεδιασμοί και παιδαγωγικές πρακτικές στο νηπιαγωγείο & Σχεδιασμός, οργάνωση και διαχείριση περιβαλλόντων μάθησης στις μικρές ηλικίες

2 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ Παρατήρηση στο νηπιαγωγείο. Ανάλυση και κατανόηση του πλαισίου της τάξης Τι παρατηρούσατε και τι καταγράφατε; Πώς; Με ποιους άξονες; Σε ποια συνθήκη; Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίσατε;

3 Δυσκολίες Προβολή αντιλήψεων, βιωμάτων, προσδοκιών Συναισθηματική εμπλοκή Αξιολογικές κρίσεις Έλλειψη εξοικείωσης με τη μέθοδο

4 ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΠΛΑΙΣΙΟΥ Ø το σύνολο των συνθηκών και των περιστάσεων μέσα στις οποίες εντάσσεται η παιδαγωγική πράξη θεσμικό εκπαιδευτικό κοινωνικό Κάθε τι που παρατηρούμε για να το κατανοήσουμε πρέπει να το τοποθετήσουμε στο πλαίσιο μέσα στο οπαίο διεξάγεται.

5 Ποιες διαφορές σε σχέση με τις περσινές σας καταγραφές εντοπίζετε στην καταγραφή που ακολουθεί;

6 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ Η Κατερίνα παίζει μόνη της με την κούκλα μωρό. Την παίρνει αγκαλιά και την ταϊζει με το κυπελάκι. Την σκεπάζει και την κουνά στην αγκαλιά της. Η Νάσια πλησιάζει και τραβά την κούκλα από τα μαλλιά. Η Κατερίνα φωνάζει «Ε!!!!!!!!!!!!!!!!» Παρεμβαίνω φοιτήτρια και λέω: «Νάσια.πρόσεχε γιατί το μωρό κοιμάται!» Την κοιτά με έκπληξη και φέρνει ένα μαξιλάρι στην Κατερίνα. «Να, βάλτο εδώ γιατί είναι νύχτα» Η Κατερίνα ξαπλώνει την κούκλα, την σκεπάζει μέχρι πάνω με σεντονάκι. Παρεμβαίνω πάλι και της λέω: «Πρόσεχε! Θα σκάσει δεν αναπνέει!» Αμέσως η Κατερίνα πιάνει το σεντόνι και προσπαθεί να το διπλώσει. Μετά το βάζει προσεχτικά πάνω στην κούκλα αφήνοντας το κεφάλι της ελεύθερο και λέει χαμογελώντας: «Να.έτσι αναπνέει». Συνεχίζει να ψάχνει για μπουκαλάκια και συγκρίνει τις ετικέτες. Μετά παίρνει ένα μαρκαδόρο και γράφει πάνω στις ετικέτες. Τη ρωτώ: «τι λέει εδώ δεν βλέπω» «Γάλα για μωρό» μου απαντά. «Είναι νύχτα και πρέπει να του φτιάξω γάλα γιατί θα με κουφάνει»

7 Aπό την απλή στη συμμετοχική παρατήρηση Ο παρατηρητής συμμετέχει στη διαδικασία που παρατηρεί. Είναι ταυτόχρονα εσωτερικός (συμμέτοχος) και εξωτερικός παρατηρητής Υπάρχει ποικιλία συμμετοχής, από την απλή παρουσία έως την πλήρη συμμετοχή

8 Συμμετοχική παρατήρηση Εξοικειωνόμαστε περισσότερο με την κατάσταση που παρατηρούμε Μπορούμε να συλλέξουμε στοιχεία και απο όσους συμμετέχουν στις διαδικασίες, συζητώντας μαζι τους, ανταλλάσσοντας σκέψεις, διατυπώνοντας απορίες Μπορούμε σταδιακα να εμβαθύνουμε Μπορούμε να διαφοροποιήσουμε τους άξονες παρατήρησης μ ε βάση τ α όσα συνειδητοποιούμε εμπλεκόμενοι στη διαδικασία

9 Συμμετοχική Παρατήρηση (Ανα)στοχασμός Παρατηρείτε, καταγράφετε και στοχάζεστε σχετικά με την συμμετοχή σας στη διαδικασία Εμπλέκεστε σε μια διαδικασία διερεύνησης όχι μόνο της πρακτικής σας (τι κάνετε) αλλά και των επιλογών σας (γιατί το κάνετε; Το μάθατε κάπου ή από συνήθεια ή.; Πώς μπορείτε να το βελτιώσετε;) Αρχίζετε να ερευνάτε και την πρακτική σας και τις απόψεις σας (εκπαιδευτικός-ερευνητής)

10 Η καταγραφή Μας επιτρέπει να επανέλθουμε αργότερα σε όσα καταγράψαμε, ώστε να μπορέσουμε να διερευνήσουμε και ίσως να κατανοήσουμε βαθύτερα την εκπαιδευτικη διαδικασία. Μας βοηθάει να βάλουμε σε μια σειρα τις σκέψεις μας, αλλα και να αναρωτηθούμε. Μας επιτρέπει να συνειδητοποιήσουμε τις ποικίλες παραμέτρους που επηρεάζουν μια διαδικασία να αναδείξουμε τις σημαντικότερες και αυτές που χρειάζονται διερεύνηση.

11 Παράδειγμα 1 Η Μαρία κάθεται μαζι με την Ελένη.Η Ελένη παρατηρει την Μαρία καθώς αυτη προσπαθει να αντιγράψει έναν πίνακα ζωγραφικής με θέμα τα λουλούδια. Η Δάφνη καθώς περνα απο δίπλα της δείχνει ενδιαφέρον, σταματάει και κπαρακολουθει την Μαρία Παράδειγμα 2 Η Μαρία πειραματιζόταν με τους χρωματικούς συνδυασμούς αρκετές μέρες τώρα. Καθώς κουβέντιαζαν με την Ελένη ( ασκούμενη φοιτήτρια) αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν μια παλέτα χρωμάτων, ώστε η M αρία να μπορέσει να δημιουργήσει τους δικούς της χρωματικούς συνδυασμούς. Τότε, η Ελένη της έδειξε έναν πίνακα ζωγραφικής με λουλούδια, καθώς παλιότερα η Mαρία της είχε μιλήσει για τα πολύχρωμα λουλούδια που έχει η μαμα της στο μπαλκόνι του σπιτιου τους.

12 Η Μαρία κοίταξε πολυ προσεκτικα τον πίνακα ζωγραφικής, και άρχισε να χρησιμοποιει τα χρώματα που είχε ο πίνακας. Καθώς η Μαρία ζωγραφίζει είπε στη Δάφνη «χρησιμοποιω το χρυσο χρώμα πρώτα, γιατι είναι το αγαπημένο μου, και μετα το πράσινο»! Η Δάφνη μετα ζωγράφισε με κόκκινο χρώμα. και γελώντας είπε: «Το κόκκινο είναι το τελευταίο!». Η Mαρία γέλασε και άρχισε να ανακατεύει γρήγορα τα χρώματα

13 Έχει επικεντρωθει σε κάποια συγκεκριμένη μαθησιακη εμπειρία; Η παρατήρηση παρέχει συγκεκριμένες λεπτομέρειες, πλαισιώνει επαρκώς το περιστατικο, όπως η ημερομηνία, η ώρα και η διάρκεια του, το περιβάλλον μάθησης στο οποίο έγινε η παρατήρηση, ο αριθμός των παιδιών και των ενηλίκων που συμμετέχουν, το είδος των υλικών χρησιμοποιείται, κλπ; Παρέχονται πληροφορίες σχετικα με τη λεκτικη καθώς και τη μη λεκτικη επικοινωνία, χαρακτηριστικές εκφράσεις και χειρονομίες;

14 Συλλογή στοιχείων Εστιάζοντας στους άξονες παρατήρησης που έχουν προσδιοριστεί (και στα επιμέρους υποερωτήματα) συγκρατείτε όσα περισσότερα σχετικά στοιχεία (π.χ. Μη λεκτική επικοινωνία: πώς αξιοποιείται το βλέμμα και ο τόνος της φωνής από τον/την Νηπιαγωγό, τα παιδιά; Ποιες επιθυμίες εκφράζουν τα παιδιά με μη λεκτική συμπεριφορά; Πώς τις αποκωδικοποιεί ο εκπαιδευτικός; Πόσο κοντά κάθονται το ένα στο άλλο;.)

15 Συλλογή των στοιχείων Ως παρατηρητές μελετάτε τους άξονες παρατήρησης και συγκεκριμένες πτυχές στις οποίες σκέφτεστε να εστιάσετε (π.χ. ποιοι αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, ποιος μιλάει σε ποιον και για πόσο, ποιοι δεν συμμετέχουν στην επικοινωνία;) à Συγκεκριμένα ερωτήματα για την παρατήρηση, τα οποία προκύπτουν από τις εισηγήσεις και βασίζονται σε ένα θεωρητικό πλαίσιο (Παρακολούθηση και μελέτη βιβλιογραφίας)

16 Διάκριση περιγραφής και σχολιασμού- ερμηνείας Πώς γίνεται και γιατί? Περιγραφή Σχολιασμός Οργάνωση καταγραφής σε δύο στήλες. Γράφετε στη μια σελίδα (και στη συνέχεια σε μια στήλη) (περιγραφικό μέρος) και αφήνετε λευκή την αντικριστή της για σχόλια, σημειώσεις, αναθεωρήσεις, δεύτερες σκέψεις, ανάλυση δεδομένων, αξιολογήσεις άλλων (ερμηνευτικό μέρος)

17 Αρχές καταγραφής Προσπαθείτε, όσο μπορείτε, να διαχωρίσετε αυτά που καταγράφετε από: α) τις προσδοκίες σας (Στόχος της παρατήρησης δεν είναι να επιβεβαιώσετε αυτό που ξέρετε ή αυτό που πιστεύετε, αλλά και να διερευνήσετε διαδικασίες, που ίσως σας οδηγήσουν και σε απρόβλεπτες απόψεις) β) τις ερμηνείες σας (Η συστηματική ερμηνεία αποτελεί σύνθεση των στοιχείων και εξαγωγή πορισμάτων με τη βοήθεια και της θεωρίας) γ) τη συναισθηματική φόρτιση λόγω της συμμετοχής σας στη διαδικασία. (Προσπαθείτε στο βαθμό του δυνατού να αποστασιοποιηθείτε από τα στοιχεία που καταγράφετε. Μπορούν τα συναισθήματα να καταγράφονται στη συνέχεια.)

18 ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Γεγονότα Ενδεικτικοί διάλογοι Χρονική ακολουθία Συμμετέχοντες Αλληλεπιδράσεις v Σημαντική για την ερμηνεία η επάρκεια του περιγραφικού μέρους v Απομόνωση κρίσιμων συμβάντων

19 ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Ερμηνείες δράσης, συμπεριφορών σε σύνδεση και με τη βιβλιογραφία Ιδέες Εναλλακτικές προτάσεις Σκέψεις για τις πεποιθήσεις των υποκειμένων της δράσης (δραστών) Απόψεις άλλων συνεργατών Ερωτήματα που προκύπτουν για περαιτέρω διερεύνηση

20 Η αξιοποίηση της θεωρίας 1η Καταγραφή Περιγραφικό Οι τοίχοι της αίθουσας είναι στολισμένοι με έργα των παιδιών. Υπάρχουν και κάποιοι πίνακες που έχει φτιάξει η νηπιαγωγός (αλφαβήτα, χάρτης...) Ερμηνευτικό Τα παιδιά νοιώθουν περήφανα όταν αναγνωρίζουν τα έργα τους αναρτημένα στους τοίχους και τους αρέσει να μιλούν γι αυτά (Edwardsetal, 2000).

21 2 η καταγραφή Περιγραφικό Στους τοίχους βρίσκονται αναρτημένες δημιουργίες κυρίως της νηπιαγωγου όπως η αλφαβήτα και προκατασκευασμένεςεικόνες σε φωτοτυπίες τις οποίες τα παιδια έχουν απλα χρωματίσει ή έχουν γεμίσει κάνοντας κολλάζ. Τα περισσότερ έχουν χρησιμοποιήσει τα ίδια χρώματα για να χρωματίσουν π.χ. λουλούδια ακόμη και ομπρέλες. Κρεμασμένες στον αέρα υπάρχουν ελληνικές σημαίες και φιγούρες του Καραγκιόζη, και πάλι χρωματισμένες απο τα παιδια. Ερμηνευτικό Τα παιδια νοιώθουν περήφανα όταν αναγνωρίζουν τα έργα τους αναρτημένα στους τοίχους και τους αρέσει να μιλούν γι αυτα (Edwardsetal, 2000). Στη συγκεκριμένη τάξη κατα τη γνώμη μου είναι δύσκολο να αναγνωρίσουν τα έργα τους στους τοίχους.. είναι εντυπωσιακο ότι μοιάζουν να είναι τυποποιημένες ακόμη οι επιλογές των χρωμάτων που έχουν χρησιμοποιήσει. Νομίζω ότι ο χώρος αντανακλα κυρίως την άποψη της εκπαιδευτικου για τη διδασκαλία και τη μάθηση και θέλω να διερευνήσω περισσότερο ποια διδακτικη προσέγγιση υιοθετει. Θέλω επίσης να διερευνήσω αν αυτου του χαρακτήρα είναι οι δραστηριότητες που αναπτύσσονται στην τάξη, που δύσκολα θα τις χαρακτηρίζαμε δραστηριότητες των παιδιών. Κάνω την υπόθεση ότι πρόκειται για δραστηριότητες που επιβάλλει η εκπαιδευτικός και τα παιδια πειθαρχούν.

22 ΚΡΙΣΙΜΑ ΣΥΜΒΑΝΤΑ Ένα από τα «μεθοδολογικά εργαλεία» για τον αναστοχασμό είναι η επισήμανση του «κρίσιμου συμβάντος» (σημαντικού γεγονότος).

23 ΚΡΙΣΙΜΑ ΣΥΜΒΑΝΤΑ «Γεγονότα υπάρχουν πάντα. Σηµαντικά γεγονότα είναι αυτά που προκύπτουν από τον τρόπο µε τον οποίο βλέπουµε τα πράγµατα» (Woods P. (1993), Critical Events in Education)

24 Καταγραφή & σχολιασμός/ ερμηνεία Καταγράφετε αμέσως μετά την παρατήρηση πριν φιλτράρετε τα γεγονότα μέσα από τη δική σας οπτική. Σκεφτείτε ότι όσο πιο πλούσια είναι η καταγραφή σας τόσο πιο εύκολα θα μπορέσετε να αντλήσετε κρίσιμα συμβάντα για να τα ερμηνεύσετε και να τα σχολιάσετε. Εξάλλου, η παρατήρηση και η καταγραφή έχει νόημα όταν συνοδεύεται από ερμηνεία και στοχασμό

25 Ένα γεγονός είναι σημαντικό όταν: μας αποκαλύπτει γνώσεις και δεξιότητες των παιδιών, συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση πτυχών της εκπαιδευτικής διαδικασίας, που έχουμε προσεγγίσει στο επίπεδο της θεωρίας, επιφέρει αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το παιδί, επιφέρει αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε σχετικά με την εκπαιδευτική διαδικασία.

26 Τηρείστε σύντομες σημειώσεις κατα τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας σχετικα με τα συμβάντα που παρατηρείτε στην τάξη. Επιλέξτε ένα συμβάν που σας φαίνεται περισσότερο ενδιαφέρον και καταγράψτε το με όσες λεπτομέρειες μπορείτε να ανακαλέσετε στη μνήμη σας απαντώντας στο ερώτημα «Τι συνέβη». Προσπαθήστε να απαντήσετε στο ερώτημα «Τι θα μπορούσε να σημαίνει αυτο το συμβάν;». Το να αναγνωρίσετε ότι δεν υπάρχει μία μόνο απάντηση σε αυτο το ερώτημα είναι ένα σημαντικο βήμα.. Ποιες είναι οι συνέπειες (ή οι επιπτώσεις) στην πρακτικη σας; Πείτε πώς θα μπορούσε να αλλάξει η πρακτικη σας (ή η αντίληψη σας για την εκπαιδευτικη διαδικασία).

27 Αφου τα παιδια συγκεντρώθηκαν στην παρεούλα για να ξεκινήσει το μάθημα, πήραν θέση στα καρεκλάκια γύρω απο τη νηπιαγωγο. Κάποια στιγμη, ενω συζητούσαν για τις κάρτες που θα έφτιαχναν για τη γιορτη της μητέρας, ένα αγοράκι χτύπησε το διπλανο του και αυτο άρχισε να κλαίει. Η νηπιαγωγός καθώς αντιλήφθηκε το γεγονός σηκώθηκε απο την καρέκλα της και χωρίς να πει απολύτως τίποτα πήρα απο το χέρι το αγοράκι που χτύπησε το συμμαθητη του και του άλλαξε θέση. Έπειτα, και πάλι αμίλητη, επέστρεψε στη θέση της και κοιτώντας το χτυπημένο παιδι το ρώτησε με ήρεμο τόνο στη φωνη της αν είναι εντάξει. Αυτο απάντησε πως ναι, κουνώντας το κεφάλι του και σταμάτησε να κλαίει. Αυτομάτως η νηπιαγωγός στράφηκε στο αγόρι που το είχε χτυπήσει και το κοίταξε στα μάτια με ένα πολυ έντονο και αυστηρο βλέμμα. Το παιδι χαμήλωσε το κεφάλι του χωρίς να πει κάτι και το μάθημα συνεχίστηκε κανονικα. Επέλεξα το συμβάν ως σημαντικο γιατι κατα τη γνώμη μου αναδεικνύει τσημασία της μη λεκτικής επικοινωνίας στην εκπαιδευτικη διαδικασία. Ήταν για μένα εντυπωσιακός ο τρόπος με τον οποίο η νηπιαγωγός, χωρίς να μιλήσει, μέσω του βλέμματός της και της απτικής συμπεριφοράς, έδειξε στο αγόρι που χτύπησε το διπλανο του πως γι αυτο που έκανε τιμωρείται με την αλλαγη θέσης. Έπειτα η νηπιαγωγός, υιοθετώντας ήρεμο και γλυκο τόνο στη φωνη εξέφρασε το ενδιαφέρον της για το αγόρι που είχε χτυπηθει και ακόμη έκλαιγε. Αυτο, προφανώς καταλαβαίνοντας ότι το όλο θέμα είχε λήξει, σταμάτησε να κλαίει. Παράλληλα το αγοράκι που είχε χτυπήσει το συμμαθητη του, αφου δέχτηκε το αυστηρο και απειλητικο βλέμμα της δασκάλας του, ένοιωσε ίσως ντροπη και ενοχη γι αυτο που είχε κάνει και κατέβασε το κεφάλι του χωρίς να βγάλει λέξη. Τα μικρα παιδια είναι πολυ πιο ευαίσθητοι δέκτες της μη λεκτικής συμπεριφοράς των ανθρώπων που έρχονται σε επαφη μαζι τους (Κούρτη, 2003

28 Έχει μια σημασία να σημειώνετε γιατί θεωρείτε σημαντικό το συμβάν που επιλέγετε κάθε φορά Όταν αιτιολογούμε την επιλογη μας αποδίδουμε συγκεκριμένο νόημα στο συμβάν και δηλώνουμε κατα κάποιο τρόπο την οπτικη με βάση την οποία θα επιχειρήσουμε να το ερμηνεύσουμε. Η διαδικασία αυτη, συμβάλλει να κατανοηθούν περισσότερο ιδιαίτερες πτυχές της εκπαιδευτικής διαδικασίας βοηθα στη συνειδητοποίηση απο την πλευρα του παρατηρητη προσωπικών του αντιλήψεων για την διδασκαλία και μάθηση, ακόμη και αυτές μέχρι εκείνη τη στιγμη δεν είναι απολύτως συνειδητοποιημένες.

29 Θα μπορούσε να αποτελεί η επόμενη περιγραφή κρίσιμο συμβάν? Βασικοί άξονες παρατήρησης: ο χαρακτήρας των προτεινόμενων δραστηριοτήτων ο ρόλος του/της εκπαιδευτικού. Η νηπιαγωγός φωνάζει τα παιδιά να καθίσουν στα τραπεζάκια για να ζωγραφίσουν. Η ζωγραφιά που θα κάνουν είναι μια φωτοτυπία προσχεδιασμένη από την εκπαιδευτικό με δυο γαρύφαλλα σε κάγκελα και την ημερομηνία της 17ης Νοεμβρίου Η νηπιαγωγός ρώτησε τα παιδιά τι λουλούδια είναι αυτά. Κάποια απάντησαν παπαρούνες άλλα μαργαρίτες και άλλα γαρύφαλλα. «Είναι γαρύφαλλα!», τους τόνισε. «Τι χρώμα θα τα κάνετε τα γαρύφαλλα;» «Κόκκινο!» απάντησαν κάποια παιδιά. «Κόκκινο θα τα κάνετε τα γαρύφαλλα!» είπε με δυνατή φωνή και κοιτώντας όλα τα παιδιά και βλέποντας τη ζωγραφιά συνέχισε «Και τα κάγκελά ό,τι χρώμα θέλετε!» Εκείνη τη στιγμή ένα κορίτσι είπε: «Ροζ!». Η νηπιαγωγός την κοίταξε με απορία και τη ρώτησε «Ροζ θα τα κάνεις τα κάγκελα;» με αποδοκιμασία στον τόνο της φωνής της. Το κοριτσάκι κατέβασε το κεφάλι και δεν μίλησε. Ύστερα τα παιδιά άρχισαν να ζωγραφίζουν. Η νηπιαγωγός τους έδωσε αρκετό χρόνο για να ασχοληθούν με τα έργα τους. Την ώρα που ένα κοριτσάκι ζωγράφιζε στο ίδιο τραπέζι που καθόμουν κι εγώ δείχνοντας τα γράμματα που υπήρχαν στην ημερομηνία άρχισε να μου λέει. «Αυτό το γράμμα το έχω κι εγώ στο όνομά μου. Κι αυτό. Αυτό το έχει το όνομα της μαμάς μου». Αντιλαμβανόμενη ότι μου μιλούσε η νηπιαγωγός είπε: «Συγκεντρωνόμαστε στη δουλειά μας και δεν μιλάμε».

30 Για την ερμηνεία αξιοποιούνται: - Οι σημειώσεις από το μάθημα. - Τα κείμενα και οι σημειώσεις που αναρτώνται στην η- τάξη - Η βιβλιογραφία στην οποία γίνεται αναφορά στο μάθημα. - Άλλες βιβλιογραφικές πηγές που γνωρίζετε από άλλα μαθήματα. - Οι συζητήσεις που αναπτύσσονται στο μάθημα και στις εποπτείες. Το μάθημα απαιτεί διάβασμα, ομαδική δουλειά, προβληματισμό και συμμετοχή σε όλη τη διάρκεια του εξαμήνου

31 Συνοψίζοντας: Τα κρίσιμα συμβάντα δεν υπάρχουν ανεξάρτητα από τον παρατηρητή, αλλά παράγονται από τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε μία κατάσταση, από τη σημασία που εμείς της δίνουμε.

32 Καθώς τελειώναμε την λίστα άκουσα την Νεκταρία να λέει στον διπλανό της καθώς την «διάβαζε»: «Πω πω! Λέει πολλά η μπροστινή μεριά της λίστας. Έχει πολύ μεγάλα γράμματα, κοίτα πόσα πολλά γράφει!» Πασχάλης: «Ναι, αφού κάναμε πολλή ώρα να τις πούμε τις μεγάλες λέξεις!» Νεκταρία: «Δίκιο έχεις και η προβοσκίδα του ελέφαντα ήταν τόσο μεγάλη, λογικό να έχει τόσο μεγάλα γράμματα.» Εδώ είναι φανερές δύο αντιλήψεις των παιδιών για το σύστημα της γραφής, στις οποίες νομίζω ότι βρίσκονται ανάμεσα και τα δυο παιδιά. Φυσικά οι υποθέσεις που έχουν διαμορφώσει τα παιδιά γύρω από την γραφή δεν εναρμονίζονται με τις συμβατικές παραδοχές των ενηλίκων, αλλά αποκαλύπτουν τον τρόπο με τον οποίο σκέφτονται στην προσπάθεια κατάκτησης αυτής της γνώσης. Εδώ βλέπουμε ότι από την μία συνδέουν τον αριθμό των συμβόλων που χρησιμοποιούν με την διάρκεια εκφοράς του λόγου (αφού κάναμε πολλή ώρα να τις πούμε τις μεγάλες λέξεις) και από την άλλη εστιάζουν στις ποσοτικές και εικονιστικές ιδιότητες για τα γράμματα σε διάφορες λέξεις, όπως προβοσκίδα. (Δαφέρμου, κ.ά.,2008)

33 Θα μπορούσε να αποτελεί η επόμενη περιγραφή κρίσιμο συμβάν? Ο Χ. ολοκληρώνει τη ζωγραφιά του και ρωτάει την εκπαιδευτικό: Χ.: «Το απ τον πώς γράφεται;» Νηπ.: «Τι ακούς; ΑΠ- Τ-Ο Ν» Χ.: «Το Α και το Π» Νηπ.: «Πολύ καλά, το Α και το Π. Γράψε τα» Ο Χ. µε ένα µαρκαδόρο έγραφε το όνοµά του και είχε ξεκινήσει να γράφει Α. Νηπ.: «Σου έχω πει µε µαρκαδόρο να γράφεις µόνο το όνοµά σου και τίποτα άλλο». Ο Χ., µετά από λίγο µου έδωσε µια ζωγραφιά στην οποία είχε γράψει: ΧΡΗΣΤΟΣ ΑΠΤΟΝ. Νηπ.: «Απʼ τον Χρήστο έγραψες» Χ.: «Ναι». Ο Χ. παίρνει τη ζωγραφιά και αφού έγραψε κάτι ακόµη, µου την έδωσε πάλι. Είχε συµπληρώσει: ΧΡΗΣΤΟΣ2 ΑΠΤΟΝ1 Χ.: «Έβαλα το 1 και το 2 για να διαβάσεις πρώτα τι 1, επειδή µπερδεύτηκα και τα έγραψα µε λάθος σειρά».

34 Η νηπιαγωγός φωνάζει τα παιδια να καθίσουν στα τραπεζάκια για να ζωγραφίσουν. Η ζωγραφια που θα κάνουν είναι μια φωτοτυπία προσχεδιασμένη απο την εκπαιδευτικο με δυο γαρύφαλλα σε κάγκελα και την ημερομηνία της 17ης οεμβρίου Η νηπιαγωγός ρώτησε τα παιδια τι λουλούδια είναι αυτα. άποια απάντησαν παπαρούνες άλλα μαργαρίτες και άλλα γαρύφαλλα. «Είναι γαρύφαλλα!», τους τόνισε. «Τι χρώμα θα τα κάνετε τα γαρύφαλλα;» «όκκινο!» απάντησαν κάποια παιδια. «όκκινο θα τα κάνετε τα γαρύφαλλα!» είπε με δυνατη φωνη και κοιτώντας όλα τα παιδια και βλέποντας τη ζωγραφια συνέχισε «αι τα κάγκελα ό,τι χρώμα θέλετε!» Εκείνη τη στιγμη ένα κορίτσι είπε: «οζ!».

35 Η νηπιαγωγός την κοίταξε µε απορία και τη ρώτησε «ροζ θα τα κάνεις τα κάγκελα;» µε αποδοκιµασία στον τόνο της φωνής της. Το κοριτσάκι κατέβασε το κεφάλι και δεν µίλησε. Ύστερα τα παιδιά άρχισαν να ζωγραφίζουν. Η νηπιαγωγός τους έδωσε αρκετό χρόνο για να ασχοληθούν µε τα έργα τους. Την ώρα που ένα κοριτσάκι ζωγράφιζε στο ίδιο τραπέζι που καθόµουν κι εγώ δείχνοντας τα γράµµατα που υπήρχαν στην ηµεροµηνία άρχισε να µου λέει. «Αυτό το γράµµα το έχω κι εγώ στο όνοµά µου. ι αυτό. Αυτό το έχει το όνοµα της µαµάς µου». Αντιλαµβανόµενη ότι µου µιλούσε η νηπιαγωγός είπε: «Συγκεντρωνόµαστε στη δουλειά µας και δεν µιλάµε».

36 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ «Για να ψάξουμε τώρα να βρούμε τη Χιονάτη, λέει η συμφοιτήτριά μου καθώς ξεφυλλίζει το βιβλίο για να το συγκεκριμένο παραμύθι ανάμεσα στα πολλά παραμύθια που περιέχει. Κυρία, λέει η Μ., αν έχει πίσω γράμματα τότε θα βρούμε που είναι η Χιονάτη. Έχεις απόλυτο δίκιο λέει η συμφοιτήτριά μου και γυρίζοντας στα περιεχόμενα βρίσκει αμέσως τη Χιονάτη. Ναι τώρα που μου το λες το βρήκα, λέει στη Μ.»

37 ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ Στην προκειμένη περίπτωση βλέπουμε ότι ένα τυχαίο περιστατικό, η αναζήτηση ενός συγκεκριμένου παραμυθιού σε ένα βιβλίο με πολλά παραμύθια, αποτέλεσε την αιτία που η Μ. ανακάλεσε στη μνήμη της προσωπικά βιώματα και εμπειρίες τα οποία προφανώς έχουν πάρει πλέον τη μορφή συγκεκριμένων γνώσεων. Η Μ. δηλαδή μπήκε στη διαδικασία επίλυσης ενός προβλήματος ανακαλώντας ήδη αποκτημένες γνώσεις. Γνώσεις σχετικά με το πώς μπορούμε να αναζητήσουμε κάτι σε ένα βιβλίο ανατρέχοντας στα περιεχόμενα.

38 Αν και η Μ. δε χρησιμοποιεί τον όρο περιεχόμενα, ωστόσο, φαίνεται να έχει κατανοήσει πλήρως την έννοια και τη λειτουργία της. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να γνωρίζουμε εμείς αυτές τις προϋπάρχουσες γνώσεις προκειμένου πάνω σε αυτές να δομούμε τους τρόπους γνωστικής ανάπτυξης των παιδιών. Τα μικρά παιδιά μαθαίνουν καθώς προσπαθούν να επιλύσουν προβλήματα και να δίνουν απαντήσεις στα προβλήματά τους ακόμα και αν κάνουν λάθη. (Δαφέρμου Χ., Κουλούρη Π., Μπασαγιάννη Ε., 2009)

39 Προτάσεις για μελέτη Οι υποψήφιοι εκπαιδευτικοί παρατηρούν, παρεμβαίνουν και αναστοχάζονται Τόμος 2 οσ 2.6. Τα κρίσιμα συμβάντα ως μεθοδολογικο εργαλείο για περαιτέρω κατανόηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας. (σελ ) 2.7. Η αξιοποίηση της θεωρίας (σελ )