ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Επιτροπή Ανάπτυξης ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ σχετικά με την έκθεση πρωτοβουλίας που αφορά την εκπόνηση του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου για τη χρηματοδότηση της συνεργασίας της ΕΕ υπέρ των κρατών της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού και των Υπερπόντιων Χωρών και Εδαφών για την περίοδο (11ο Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης) Επιτροπή Ανάπτυξης Εισηγητής: Patrice Tirolien DT\ doc PE v01-00 Eνωμένη στην πολυμορφία

2 I. Διαδικαστικό και νομικό πλαίσιο και τεκμηρίωση Το νομικό πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάπτυξης (κατωτέρω ΕΤΑ) είναι η συμφωνία εταιρικής σχέσης μεταξύ της ομάδας των κρατών της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού, αφενός, και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και των κρατών μελών αυτής, αφετέρου, που υπογράφηκε στο Κοτονού στις 23 Ιουνίου 2000 (συμφωνία του Κοτονού) 1. Πρόκειται για την συμβατική βάση της συνεργασίας με τις χώρες ΑΚΕ. Το μέρος IV της ΣΛΕΕ και η απόφαση υπερπόντιας σύνδεσης της 27ης Νοεμβρίου για τη σύνδεση της ΕΕ (στο παρελθόν ΕΚ) με τις υπερπόντιες χώρες και εδάφη (ΥΧΕ) αποτελούν τα νομικά θεμέλια της σύνδεσής μας με τις ΥΧΕ. Η πρόταση απόφασης του Συμβουλίου σχετικά με τη σύνδεση των υπερπόντιων χωρών και εδαφών με την Ευρωπαϊκή Ένωση («Απόφαση Υπερπόντιας Σύνδεσης ΥΧΕ-ΕΕ») (COM (2012) 362 τελικό) εγκρίθηκε από την Επιτροπή στις 16 Ιουλίου 2012 και βρίσκεται στο στάδιο της διαπραγμάτευσης στο Συμβούλιο. Το έγγραφο βάσης για την παρούσα έκθεση σχετικά με το 11ο ΕΤΑ είναι η ανακοίνωση της Επιτροπής της 7ης Δεκεμβρίου 2011, με τίτλο «Εκπόνηση του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου όσον αφορά τη χρηματοδότηση της συνεργασίας της ΕΕ υπέρ των κρατών της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού και των υπερπόντιων χωρών και εδαφών για την περίοδο (11ο Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης)» (COM(2011)837) που αποτελεί τμήμα του συνόλου των προτάσεων της Επιτροπής για την εξωτερική δράση της ΕΕ εντός του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (ΠΔΠ) για την περίοδο Για την εκπόνηση του 11ου ΕΤΑ πρέπει να ληφθούν επίσης υπόψη άλλες δύο ανακοινώσεις της Επιτροπής: η ανακοίνωση της 13ης Οκτωβρίου 2011 με τίτλο «Αύξηση του αντικτύπου της αναπτυξιακής πολιτικής της ΕΕ: ένα πρόγραμμα δράσης για αλλαγή» (COM(2011)637), και η ανακοίνωση της Επιτροπής της 29ης Ιουνίου 2011 με τίτλο «Προϋπολογισμός για την Ευρώπη 2020» (COM(2011)500). Η ευρωπαϊκή κοινή αντίληψη για την ανάπτυξη, της 20ής Δεκεμβρίου 2005, παραμένει ένα σημαντικό κεκτημένο καθώς και ο ευρωπαϊκός χάρτης πορείας σε θέματα ανάπτυξης και οι κατευθυντήριες γραμμές που απορρέουν εξ αυτών. Η εσωτερική συμφωνία για το 10ο ΕΤΑ, που υπεγράφη τον Ιούλιο του 2006 μεταξύ των αντιπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών μελών συνελθόντων στο πλαίσιο του Συμβουλίου, που ετέθη σε ισχύ την 1η Ιουλίου 2008 (ταυτόχρονα με την πρώτη αναθεώρηση της συμφωνίας του Κοτονού), εκπνέει στις 31 Δεκεμβρίου συνεπώς, πρέπει την 1η Ιανουαρίου 2014 να αντικατασταθεί από νέα εσωτερική συμφωνία: πρόκειται για το σχέδιο εσωτερικής συμφωνίας που παρουσιάζει η Επιτροπή με την ανακοίνωσή της (COM(2011)837). Το σχέδιο αυτό ευρίσκεται στο στάδιο των διαπραγματεύσεων στο Συμβούλιο για την περίοδο το Κοινοβούλιο δεν συμμετέχει με κάποιο τρόπο σε ΕΕ L 317 du , σ. 3. Συμφωνία που αναθεωρήθηκε στο Λουξεμβούργο στις 25 Ιουνίου 2005 (ΕΕ L 287 της , σ. 4) και στην Ouagadougou στις 22 Ιουνίου 2010 (ΕΕ L 287 της , σ.3). ΕΕ L 314 της , σ. 1. Απόφαση που τροποποιήθηκε από την απόφαση 2007/249/ΕΚ (ΕΕ L 109 της , σ. 33). ΕΕ L 247 της , σ. 32. PE v /14 DT\ doc

3 αυτό το σχέδιο εσωτερικής συμφωνίας ούτε στις διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο του Συμβουλίου. Τίποτα όμως δεν το εμποδίζει να εκπονήσει έκθεση πρωτοβουλίας σχετικά με το 11ο ΕΤΑ εν γένει και, ειδικότερα, σχετικά με την ανακοίνωση της Επιτροπής που περιέχει το σχέδιο εσωτερικής συμφωνίας που πρόκειται να διαπραγματευτεί το Συμβούλιο. Με βάση αυτή την εσωτερική συμφωνία το Συμβούλιο θα εγκρίνει εν συνεχεία τον εκτελεστικό κανονισμό και τον δημοσιονομικό κανονισμό για το 11ο ΕΤΑ, κατά πάσαν πιθανότητα στις αρχές του Το ΕΤΑ είναι ο βασικός χρηματοδοτικός μοχλός της ΕΕ, τόσο για την αναπτυξιακή συνεργασία με τις χώρες ΑΚΕ δυνάμει της συμφωνίας του Κοτονού όσο και για τη συνεργασία με τις 25 ΥΧΕ δυνάμει της απόφασης υπερπόντιας σύνδεσης. Το ΕΤΑ δεν χρηματοδοτείται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Όπως και ο προϋπολογισμός της ΕΕ, χρηματοδοτείται από τα κράτη μέλη με βάση μια ειδική κλίμακα συνεισφοράς, η οποία όμως είναι παρεμφερής με την κλίμακα συνεισφοράς που χρησιμοποιείται για την κατάρτιση του προϋπολογισμού της ΕΕ. Η Επιτροπή δεν προβλέπει σε αυτό το στάδιο την ένταξη του ΕΤΑ στον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης και, συνεπώς, το Κοινοβούλιο δεν μπορεί να ασκήσει τις δημοσιονομικές του αρμοδιότητες ως ένα από τους δύο σκέλη της δημοσιονομικής αρχής. Η ένταξη όμως αυτή προβλέπεται για το 2020, δηλαδή όταν θα εκπνεύσουν, ταυτόχρονα, το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο , το 10ο ΕΤΑ και η συμφωνία του Κοτονού. II. Πολιτική εξέταση: II.1.α. Μείωση και εκρίζωση της φτώχειας στις χώρες ΑΚΕ ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου, ειδική προστασία των ασθενέστερων Η Επιτροπή επιμένει στην μείωση και, εν καιρώ, στην εξάλειψη της φτώχειας ως βασικό στόχο της αναπτυξιακής συνεργασίας της ΕΕ. Πρόκειται για θεσμική υποχρέωση της ΕΕ και για αντίστοιχη δέσμευση των κρατών μελών της, η οποία έχει καθιερωθεί με το άρθρο 208 της ΣΛΕΕ, την ευρωπαϊκή κοινή αντίληψη για την ανάπτυξη και το πρώτο άρθρο της συμφωνίας του Κοτονού. Η μείωση και, εν καιρώ, η εξάλειψη της φτώχειας ως κύριος στόχος της αναπτυξιακής συνεργασίας της ΕΕ δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί παρά μέσω της επίτευξης των αναπτυξιακών στόχων της Χιλιετίας ωστόσο, η μικρότερη πρόοδος έχει σημειωθεί ακριβώς στους στόχους σε σχέση με τους βασικούς κοινωνικούς τομείς και με το φύλο (ΑΣΧ 4, 5 και 6). Από 20ετίας και πλέον, οι επενδύσεις στους βασικούς κοινωνικούς τομείς, συγκεκριμένα στην υγεία και στη βασική εκπαίδευση (άρθρο 25 της συμφωνίας του Κοτονού), έχουν αναγνωρισθεί ως πρωταρχικής σημασίας για την εξάλειψη της φτώχειας και απαραίτητοι για την επίτευξη διαρκούς και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης. Παρ όλα αυτά, η ενδιάμεση επισκόπηση του 10ου ΕΤΑ 1 και με τα ψηφίσματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τη χορήγηση απαλλαγής όσον αφορά την εκτέλεση του προϋπολογισμού του 8ου, 9ου και 10ου Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάπτυξης 2 διαπιστώνουν ότι οι μεν πόροι που διατίθενται 1 Έγγραφο εργασίας της Επιτροπής: ανασκόπηση επίδοσης του 10ου ΕΤΑ SEC (2011) 1055 τελικό. 2 P7_TA(2012)0156. DT\ doc 3/14 PE v01-00

4 κατευθείαν στους κοινωνικούς τομείς (κυρίως δε για την προβληματική του φύλου, για την υγεία και τη βασική εκπαίδευση) είναι ανεπαρκείς η δε πρόοδος όσον αφορά την επίτευξη των ΑΣΧ στις χώρες ΑΚΕ είναι άνιση επομένως, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν μπορεί παρά να επαναλάβει τη σύστασή του να παροτρυνθεί η Επιτροπή, οι χώρες ΑΚΕ και το Συμβούλιο να διαθέσουν στο πλαίσιο του 11 ου ΕΤΑ μερίδιο 20% στην εκπαίδευση και στις βασικές υπηρεσίες υγείας (κυρίως για την υγεία των μητέρων και των παιδιών και για τη βελτίωση των συστημάτων ύδρευσης και αποχέτευσης) όπως εξάλλου προβλέπει το μέσον χρηματοδότησης της αναπτυξιακής συνεργασίας. Επίσης πρέπει να δοθεί όλως ιδιαίτερη προσοχή στην ειδική προστασία των γυναικών και των κοριτσιών, διότι η βελτίωση της θέσης τους και η συμμετοχή τους στα προγράμματα βοήθειας που χρηματοδοτούνται από το 11ο ΕΤΑ είναι απαραίτητα για τη μείωση της φτώχειας και για την οικονομική ανάπτυξη. Δεδομένου ότι η φτώχεια πλήττει περισσότερο τα άτομα που βρίσκονται ήδη σε αδυναμία, είτε αντικειμενικά είτε επειδή έτσι το θεωρούν, η Ένωση οφείλει μέσω του 11 ου ΕΤΑ να αναλάβει ισχυρές δεσμεύσεις για τη βελτίωση, συγκεκριμένα, της θέσης των περιθωριοποιημένων ομάδων (παιδιών, υπερασπιστών των δικαιωμάτων του ανθρώπου, ατόμων με αναπηρία και γενικότερα κάθε ατόμου ή ομάδας ατόμων που είναι θύματα διακρίσεων λόγω θρησκείας, πολιτικής ιδεολογίας, γενετήσιου προσανατολισμού). Ο εισηγητής επιθυμεί επίσης να υπογραμμίσει τη σημαντική συμβολή της κοινωνίας των πολιτών και των τοπικών και περιφερειακών αρχών στην παροχή βασικών υπηρεσιών, την προσοχή που πρέπει να δοθεί στις περιθωριοποιημένες ομάδες, στην προώθηση της διάστασης του φύλου, στην ισότητα των φύλων και στην δέσμευση των γυναικών. Καλεί την Επιτροπή και τις χώρες ΑΚΕ να συνεργαστούν στενά με τους εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών για τον προγραμματισμό, την εφαρμογή και την παρακολούθηση του 11ου ΕΤΑ. II.1.β. Προώθηση της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης των ΥΧΕ Από το ίδιο ΕΤΑ χρηματοδοτείται όχι μόνο η εταιρική σχέση ΑΚΕ/ΕΕ αλλά και η σύνδεση ΥΧΕ/ΕΕ που αποτελεί ιδιαίτερη σύνδεση η οποία, όπως διατυπώνεται στο τέταρτο μέρος της ΣΛΕΕ, αποδεικνύει τη διατήρηση «ιδιαίτερων σχέσεων» (θεμελιωμένων σε ιστορικούς και σε θεσμικούς δεσμούς) μεταξύ 25 ΥΧΕ και τεσσάρων κρατών μελών. Η πρόταση απόφασης υπερπόντιας σύνδεσης, όπως εγκρίθηκε στις 16 Ιουλίου 2012, λαμβάνει δεόντως υπόψη την ανάγκη επανακαθορισμού των στόχων της σύνδεσης των ΥΧΕ με την ΕΕ. Τούτο κατέστη απαραίτητο επειδή είναι πλέον παρωχημένο ορισμένα από τα εδάφη αυτά να αντιμετωπίζονται σχεδόν σαν χώρες ΑΚΕ. Σήμερα, ο στόχος δεν είναι πλέον η καταπολέμηση της φτώχειας αλλά η οικοδόμηση μιας εταιρικής σχέσης που θα προωθεί την βιώσιμη ανάπτυξη των εδαφών αυτών, ανάπτυξη βασιζόμενη στην ανταγωνιστικότητα, την αντοχή στις κλιματικές αλλαγές και στην περιφερειακή συνεργασία και ολοκλήρωση. Για τους λόγους αυτούς θα ήταν προτιμότερο να υπάρχει ένα απλουστευμένο και πλέον ευέλικτο χρηματοδοτικό μέσο που να λαμβάνει ιδιαίτερα υπόψη τις περιορισμένες διοικητικές και δημοσιονομικές ικανότητες ορισμένων ΥΧΕ. Οι θεσμικοί δεσμοί μεταξύ των ΥΧΕ και των χωρών μελών με τις οποίες συνδέονται και η ύπαρξη αυστηρών κανόνων δημόσιας διαχείρισης εγγυώνται ασφαλέστερη χρήση των ΕΤΑ από τα ΥΧΕ. PE v /14 DT\ doc

5 Συνεπώς, οι διαδικασίες πρέπει να απλουστευθούν, προκειμένου να διευκολυνθεί η εφαρμογή του 11ου ΕΤΑ οι διατάξεις του εκτελεστικού κανονισμού της Απόφασης Υπερπόντιας Σύνδεσης (ΑΥΣ) ανταποκρίνονται σ αυτή την επιταγή οι κανόνες είναι όντως απλούστεροι. Ο εισηγητής βρίσκει ενδιαφέρουσα τη δυνατότητα να ληφθούν υπόψη για την εκπόνηση του εγγράφου προγραμματισμού τα ήδη υπάρχοντα σχέδια μεταξύ ΥΧΕ και κράτους μέλους με το οποίο συνδέονται. Όντως, όπως συμβαίνει και με τις συναντήσεις των αρχών διαχείρισης στις Βρυξέλες για τα διαρθρωτικά ταμεία, θα πρέπει να καθιερωθεί μια ετήσια ή ανά διετία τεχνική συνάντηση των τοπικών και εντεταλμένων διατακτών με την Επιτροπή, ώστε να τελειοποιηθεί ο προγραμματισμός και η εκτέλεση των ταμείων και να διευκολυνθεί ο διάλογος. Τέλος, η περιφερειακή συνεργασία, τέταρτος στόχος του μελλοντικού πλαισίου σύνδεσης, κατέχει καίρια θέση. Είναι συνεπώς απαραίτητο η εφαρμογή της να διευκολυνθεί μέσω της απλούστευσης των διαδικασιών του 11ου ΕΤΑ. Προκειμένου περί της συνεργασίας με τις ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιφέρειες, που είναι τα κράτη, ΑΚΕ ή όχι, που γειτνιάζουν με τα ΥΧΕ, η Ένωση πρέπει να βελτιώσει τον συντονισμό και τις συνέργειες μεταξύ των προγραμμάτων συνεργασίας που υποστηρίζονται από διάφορα χρηματοδοτικά μέσα της ΕΕ. Θα πρέπει συνεπώς να εξασφαλιστεί ότι ο προγραμματισμός ορισμένων σχεδίων που συνδέουν ΑΚΕ, ΥΧΕ και ΕΑΠ να καταστεί πραγματικότητα, και τούτο μέσω της διευκόλυνσης του διαλόγου μεταξύ των φορέων προγραμματισμού και εξασφαλίζοντας ότι οι τρόποι προγραμματισμού των διαφόρων μέσων βοήθειας θα είναι συμβατοί μεταξύ τους. II.2. Ένταξη του ΕΤΑ στον προϋπολογισμό Ο εισηγητής είναι ικανοποιημένος που οι κλίμακες συνεισφοράς των κρατών μελών που προτείνονται για το 11ο ΕΤΑ συνεχίζουν την τάση προσέγγισης αυτών που ισχύουν για τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Ωστόσο, μόνον η πλήρης ένταξη του ΕΤΑ στον προϋπολογισμό, που προβλέπεται για το 2020, θα εξασφαλίσει την ομαλή δημοκρατική διαδικασία της εκπόνησης όλων των μέσων χρηματοδότησης της εξωτερικής δράσης από τους δύο κλάδους της δημοσιονομικής αρχής. Ο εισηγητής συμμερίζεται την άποψη της Επιτροπής σύμφωνα με την οποία η ένταξη αυτή δεν ενδείκνυται την συγκεκριμένη στιγμή, λόγω της οικονομικής και δημοσιονομικής κρίσης η οποία θα μπορούσε, επειδή το ΕΤΑ θα έχει ενταχθεί στον γενικό προϋπολογισμό, να οδηγήσει σε μείωση των κονδυλίων που προορίζονται για τη συνεργασία με τις εταίρους ΑΚΕ και τα συνδεδεμένα ΥΧΕ αναμένει από την Επιτροπή να θέσει τα πάντα σε εφαρμογή για να προετοιμάσει αυτή την ένταξη υπό τις καλύτερες δυνατές συνθήκες το 2020, έτος κατά το οποίο εκπνέει το 11ο ΕΤΑ, η συμφωνία του Κοτονού και το ΠΔΠ και να ενημερώνει συστηματικά το Κοινοβούλιο για τις προετοιμασίες αυτές, υποβάλλοντάς του κάθε πρόταση που θα εκπονεί για το ζήτημα αυτό. Ο εισηγητής θεωρεί λογικό, εφόσον το ΕΤΑ τροφοδοτείται από τα κράτη μέλη, δηλαδή από τους φορολογούμενους της ΕΕ, τα σχετικά με αυτό να αποφασίζονται μέσω διαπραγματεύσεων μεταξύ των κρατών μελών (στο πλαίσιο του Συμβουλίου) σύμφωνα με την ίδια διαδικασία που εφαρμόζεται για τα άλλα δημοσιονομικά μέσα που είναι ενταγμένα στον προϋπολογισμό της Ένωσης και, τελικά, να εγκρίνονται από το μοναδικό εκλεγμένο όργανο, το ΕΚ, που είναι και ο ένας από τους δύο κλάδους της δημοσιονομικής αρχής. Το DT\ doc 5/14 PE v01-00

6 αργότερο έως το 2020 πρέπει όλα τα χρηματοδοτικά μέσα της εξωτερικής δράσης της Ένωσης να αποτελούν αντικείμενο διαπραγματεύσεων κατά τον αυτό τρόπο και σύμφωνα με το αυτό χρονοδιάγραμμα. Κατά συνέπεια, ο εισηγητής διάκειται, καταρχάς, ευνοϊκά ως προς την ένταξη του ΕΤΑ στον προϋπολογισμό από το 2020, υπογραμμίζει όμως ότι η ένταξη αυτή πρέπει να συνεπάγεται την πλήρη μεταφορά του ΕΤΑ στο κεφάλαιο 4 του ΠΔΠ («η ΕΕ ως παγκόσμιος παράγων»), ότι θα πρέπει να οδηγήσει σε καλύτερη προβλεψιμότητα της βοήθειας και επ ουδενί να μπορεί να δώσει ευκαιρία ή πρόσχημα για μείωση των δαπανών της εξωτερικής δράσης της ΕΕ εν γένει και των δαπανών υπέρ της αναπτυξιακής βοήθειας, ιδιαίτερα. Η ένταξη του ΕΤΑ στον προϋπολογισμό πρέπει μάλλον να οδηγήσει σε αντίστοιχη αύξηση των ανώτατων ορίων δαπανών του κεφαλαίου 4 του ΠΔΠ. Οι όροι και οι διαδικασίες για την εξασφάλιση δημοκρατικού ελέγχου πρέπει να προβλέπουν την συμμετοχή των εθνικών κοινοβουλίων στον έλεγχο της χρήσης των κονδυλίων που προβλέπει ο προϋπολογισμός. II. 3. Δημοσιονομικά κονδύλια για το 11ο ΕΤΑ Η Επιτροπή, στο σχέδιο εσωτερικής συμφωνίας, προτείνει ποσό συνολικού ύψους ευρώ για το 11ο ΕΤΑ ( ), έναντι των ευρώ που είχαν διατεθεί στο 10ο ΕΤΑ , δηλαδή για τις χώρες ΑΚΕ και τα ΥΧΕ εάν ληφθεί υπόψη ο πληθωρισμός, συν το ότι το 11 ο ΕΤΑ καλύπτει μακρύτερη περίοδο, (εξαετία αντί της πενταετίας του 10ου ΕΤΑ), η αύξηση αντιστοιχεί στο 13% περίπου του συνολικού όγκου της βοήθειας για την αναπτυξιακή συνεργασία που λαμβάνουν οι δικαιούχοι από την ΕΕ. Δεδομένης της συγκυρίας της οικονομικής κρίσης και της δημοσιονομικής λιτότητας, η τολμηρή πρόταση της Επιτροπής πρέπει να θεωρηθεί ικανοποιητική. Είναι βασικό τα συνολικά ποσά που αποφασίστηκαν, τόσο για το 11ο ΕΤΑ (εκτός προϋπολογισμού) όσο και για το χρηματοδοτικό μέσο για την αναπτυξιακή συνεργασία (στον προϋπολογισμό της ΕΕ), να δώσουν τη δυνατότητα στην ΕΕ να ανταποκριθεί στη δέσμευσή της να φτάσει έως το 2015 να διαθέτει το 0,7% του ΑΕγχΠ της για την αναπτυξιακή βοήθεια. Ωστόσο, ο εισηγητής ανησυχεί για τις τελευταίες προτάσεις σχετικά με μείωση του ποσού που διατίθεται στο ΕΤΑ και υπενθυμίζει τις δεσμεύσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης να διατηρήσει τον στόχο της δαπάνης τουλάχιστον του 0,15% του ΑΕΠ για τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες, η πλειονότητα των οποίων ανήκει στην ομάδα των χωρών ΑΚΕ. Υπενθυμίζει επίσης, στο ίδιο πλαίσιο, όλη τη σπουδαιότητα των νέων πηγών χρηματοδότησης της ανάπτυξης και, συγκεκριμένα, της θέσπισης της φορολόγησης των χρηματοοικονομικών συναλλαγών, που προβλέπεται για το 2013 σε 11 ευρωπαϊκά κράτη, σημαντικό μέρος των εσόδων εξ αυτής πρέπει να αφιερωθεί στην καταπολέμηση της φτώχειας και της κλιματικής αλλαγής σε διεθνή κλίμακα. Όποια και να είναι τα ποσά και οι κλίμακες συνεισφοράς που θα επιλεγούν τελικά από το Συμβούλιο για το 11ο ΕΤΑ, το ποσό που θα διατεθεί στα ΥΧΕ κατά την κατανομή του συνολικού κονδυλίου του ΕΤΑ πρέπει να είναι αυτό που προτείνεται στο σχέδιο εσωτερικής συμφωνίας. Το ποσοστό των πόρων που θα διατεθεί για τη συνεργασία μεταξύ κρατών ΑΚΕ και της διαπεριφερειακής συνεργασίας στο πλαίσιο του 11ου ΕΤΑ πρέπει να είναι το ίδιο με αυτό του 10ου ΕΤΑ. Το κονδύλιο αυτό θα χρησιμεύσει εν μέρει για τη χρηματοδότηση του νέου PE v /14 DT\ doc

7 μηχανισμού απορρόφησης κλυδωνισμών που προβλέπεται από την δεύτερη αναθεώρηση της συνθήκης του Κοτονού. Προς τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή ευθυγράμμισε το σχέδιο εσωτερικής της συμφωνίας σχετικά με το 11ο ΕΤΑ προς τις αντίστοιχες διατάξεις της συμφωνίας του Κοτονού, όπως αναθεωρήθηκε το Το νέο αυτό μέσο, το οποίο προορίζεται να αντικαταστήσει τα συστήματα Flex και άλλους επί τούτου μηχανισμούς απορρόφησης κλυδωνισμών, πρέπει να στηριχτεί στην εμπειρία του μηχανισμού ευελιξίας για τις ευάλωτες χώρες (V-Flex) και της επισιτιστικής διευκόλυνσης για την απορρόφηση των εξωτερικών κλυδωνισμών με διεθνή διάσταση οι οποίοι θα μπορούσαν να πλήξουν μια χώρα ΑΚΕ. Συγκεκριμένα, θα επιτρέπει τη βραχυπρόθεσμη χρηματοδότηση μιας συμπληρωματικής ανθρωπιστικής βοήθειας και βοήθειας επείγουσας ανάγκης σε περίπτωση που δεν θα είναι δυνατή η χρηματοδότηση της βοήθειας από τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Σε ό,τι αφορά τις διαβουλεύσεις με την ΕΤΕπ, η Επιτροπή προτείνει να μην ανασυσταθεί η επενδυτική διευκόλυνση, δεδομένου ότι υπάρχουν ήδη αρκετοί χρηματοδοτικοί πόροι διαθέσιμοι χάρη στις επανεισροές από τις χορηγήσεις του 9ου και 10ου ΕΤΑ. Ωστόσο, θα χορηγηθεί ποσό ευρώ από την ΕΤΕπ για τη χρηματοδότηση της επενδυτικής διευκόλυνσης, δυνάμει του 11ου ΕΤΑ, υπό μορφή μη επιστρέψιμης ενίσχυσης για τη χρηματοδότηση των επιδοτήσεων επιτοκίου και την παροχή τεχνικής βοήθειας για έργα που προβλέπονται τόσο από το παράρτημα ΙΙ της συμφωνίας του Κοτονού όσο και από τη συμφωνία εταιρικής σχέσης. Ο εισηγητής επιθυμεί να λαμβάνει περισσότερες εξηγήσεις από την Επιτροπή και την ΕΤΕπ σχετικά με αυτό, κυρίως κάθε φορά που θα εφαρμόζεται σε ένα κράτος ΑΚΕ εταίρο ή σε ένα συνδεδεμένο ΥΧΕ πρόγραμμα χρηματοδοτούμενο από την επενδυτική διευκόλυνση. II.4. Βοήθεια και «ήπια δύναμη» Ο εισηγητής επιμένει στη διάσταση της «ήπιας δύναμης» που καλλιεργεί η ΕΕ όταν χρηματοδοτεί, αφενός, μια συμφωνία συνεργασίας τόσο μοναδική και διαγώνια όσο η συμφωνία του Κοτονού και, αφετέρου, μια συνολική συμφωνία σύνδεσης με τις ΥΧΕ. Παράλληλα με την πλήρη και εξ ολοκλήρου ένταξη του ΕΤΑ στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, που προβλέπεται για το 2020, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της πρέπει, όταν ασκούν την υποχρέωσή τους να συντονίζουν τις πολιτικές τους για την αναπτυξιακή συνεργασία και την εφαρμογή κοινών δράσεων, να διαδίδουν αυτή την εικόνα της ευρωπαϊκής «ήπιας δύναμης», ιδιαίτερα εντός των χωρών ΑΚΕ. Ο εισηγητής λυπάται για την έλλειψη ορατότητας της βοήθειας που προσφέρουν η ΕΕ και τα κράτη μέλη της ενώ συνολικά είναι οι πρώτοι και με μεγάλη απόσταση παγκόσμιοι χορηγοί επίσημης αναπτυξιακής βοήθειας, ιδιαίτερα υπέρ των χωρών ΑΚΕ. Οι νέες αρμοδιότητες που η Συνθήκη της Λισαβόνας αναθέτει στην ΕΕ θα απαιτήσουν υψηλότερες χρηματοδοτήσεις αυτών που ορίστηκαν από το ΠΔΠ , εάν η Ένωση επιθυμεί να είναι σε θέση να ασκήσει τον ρόλο της του «παγκόσμιου πρωταγωνιστή» (κεφάλαιο 4 του ΠΔΠ), σεβόμενη ταυτόχρονα τις δεσμεύσεις που ήδη έχει αναλάβει, συγκεκριμένα δε να έχει, έως το 2015, φτάσει να αφιερώνει το 0,7% του ΑΕχΠ των κρατών μελών της στην επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια για την επίτευξη των στόχων της Χιλιετίας για την ανάπτυξη. Εξάλλου, η ΕΕ διαδραματίζει καίριο ρόλο, ιδιαίτερα έναντι των εταίρων της των χωρών ΑΚΕ, για την προώθηση της ειρήνης, της δημοκρατίας, των δικαιωμάτων του ανθρώπου, της αλληλεγγύης, της σταθερότητας, της ασφάλειας και της μείωσης της φτώχειας. Ο εισηγητής επιθυμεί επίσης να υπενθυμίσει την αξία του κοινού DT\ doc 7/14 PE v01-00

8 προγραμματισμού, χάρη στον οποίον τα θετικά αποτελέσματα, επιτόπου, πολλαπλασιάζονται υπέρ των ενδεέστερων πληθυσμών και με τον τρόπο αυτό αυξάνεται η ορατότητα και η αποτελεσματικότητα της ευρωπαϊκής βοήθειας. Κατά τον εισηγητή, το σχέδιο εσωτερικής συμφωνίας της Επιτροπής για το 11ο ΕΤΑ, καθώς και η πρότασή της «η Ευρώπη στον κόσμο» αποτελούν μια στέρεα βάση για την επίτευξη του στόχου της ΕΕ να καταστεί «παγκόσμιος πρωταγωνιστής», προασπιζόμενη τις αξίες της που είναι η δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και η οικονομική και κοινωνική μεγένθυση μέσω της διαρκούς και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης. Επίσης, ο εισηγητής επιθυμεί η Ευρωπαϊκή Ένωση να επιβάλει στις επιχειρήσεις οι οποίες επιθυμούν να επιτύχουν δημόσιες συμβάσεις χρηματοδοτούμενες από το ΕΤΑ στις χώρες ΑΚΕ ορισμένους περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς κανόνες. Πρόκειται για το συμφέρον των αναπτυσσόμενων και των αναπτυγμένων χωρών. II.5. Ο προγραμματισμός του 11ου ΕΤΑ στην δοκιμασία της Ατζέντας για την αλλαγή: αποτελεσματικότητα της βοήθειας, εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης (ανάμιξη επιδοτήσεων και δανείων), διαφοροποίηση, χώρες με μεσαία εισοδήματα, κοινά μέτρα προγραμματισμού, κοινοί προσανατολισμοί (ΕΤΑ και μηχανισμός αναπτυξιακής συνεργασίας), κριτήριο περί «ευάλωτου χαρακτήρα»/προγραμματισμός και θεματική συγκέντρωση II.5.α. Ατζέντα για την αλλαγή, διαφοροποίηση Η Ατζέντα για την αλλαγή που προτείνει η ΕΚ εισάγει την έννοια της διαφοροποίησης στον πυρήνα της ευρωπαϊκής αναπτυξιακής πολιτικής. Σύμφωνα με την αρχή αυτή, στο μέλλον η αναπτυξιακή βοήθεια της ΕΕ θα προορίζεται για τις ενδεέστερες χώρες. Ωστόσο, πάμπολλα άτομα που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας βρίσκονται στις χώρες με μεσαία εισοδήματα. Βάσει των συμφωνιών του Κοτονού, δεν θα γίνει σταδιακή κατάργηση της βοήθειας προς τις χώρες ΑΚΕ, δηλαδή η Επιτροπή δεν θα καταργήσει εντελώς, εν καιρώ, την βοήθεια που χορηγεί στις χώρες ΑΚΕ, οι οποίες έχουν καταταγεί στις χώρες με μεσαία εισοδήματα, κυρίως δε στα μικρά αναπτυσσόμενα νησιωτικά κράτη. Η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να προτείνει, στο 11ο ΕΤΑ, ένα κονδύλιο για κάθε χώρα ΑΚΕ, όπως υποχρεούται βάσει της συμφωνίας του Κοτονού, το κονδύλιο όμως αυτό θα είναι για τις πιο ανεπτυγμένες από τις χώρες ΑΚΕ αισθητά μειωμένο σε σχέση με το 10ο ΕΤΑ. Ο εισηγητής επιθυμεί να υπενθυμίσει ότι η συμφωνία του Κοτονού πρέπει να παραμείνει το βασικό πλαίσιο αναφοράς για το 11ο ΕΤΑ. Η εισαγωγή της διαφοροποιημένης προσέγγισης προκάλεσε έντονες συζητήσεις, ως προς το εάν η προσέγγιση αυτή είναι ή όχι συμβατή με το πνεύμα και το γράμμα της συμφωνίας του Κοτονού, βάσει της οποίας η ΕΕ υποχρεούται να συνεργάζεται με 79 χώρες ΑΚΕ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στηρίζεται στο άρθρο 2 της συμφωνίας του Κοτονού για να δικαιολογήσει την πολιτική διαφοροποίησης. Το άρθρο αυτό προβλέπει ότι η συνεργασία μεταξύ της Ευρώπης και των χωρών ΑΚΕ πραγματοποιείται στη βάση ορισμένων αρχών, μεταξύ των οποίων «διαφοροποίηση και περιθωριοποίηση: οι ρυθμίσεις και οι προτεραιότητες της συνεργασίας ποικίλουν ανάλογα με το επίπεδο ανάπτυξης του εταίρου, τις ανάγκες του, την επίδοση και την μακροπρόθεσμη αναπτυξιακή στρατηγική». Τα κράτη ΑΚΕ, αντίστοιχα, στηρίζονται στο άρθρο 56 της συμφωνίας του Κοτονού το οποίο PE v /14 DT\ doc

9 ορίζει ότι «η συνεργασία για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης εφαρμόζεται με βάση και σε συμφωνία με τους αναπτυξιακούς στόχους, τις στρατηγικές και τις προτεραιότητες που καθορίζουν τα κράτη ΑΚΕ, τόσο σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο όσο και μεταξύ των κρατών ΑΚΕ», και ότι λαμβάνεται υπόψη πόσο σημαντική είναι η προβλεψιμότητα της βοήθειας. Στο στάδιο αυτό η Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης και Συνεργασίας (DEVCO) διαβεβαιώνει ότι, σύμφωνα με τη συμφωνία του Κοτονού, η εφαρμογή της αρχής της διαφοροποίησης δεν θα είναι παρόμοια με αυτή που εφαρμόστηκε για τον μηχανισμό αναπτυξιακής συνεργασίας. Όλες οι χώρες ΑΚΕ θα διαθέτουν εθνικό κονδύλιο. Ο εισηγητής επιθυμεί να υπογραμμίσει ότι ναι μεν συμφωνεί μ αυτή την ερμηνεία της αρχής της διαφοροποίησης, ωστόσο αυτή πρέπει να πλαισιωθεί από: - έναν μηχανισμό «σταδιακής κατάργησης» φιλόδοξο και ρεαλιστικό, που θα μεταφραστεί σε προοδευτική μείωση της βοήθειας προς τις πιο προχωρημένες από τις χώρες ΑΚΕ και όχι σε απότομη μείωση από το έναν δείκτη ευαλωσιμότητας - τον οποίο τώρα εκπονούν οι υπηρεσίες της Επιτροπής - που θα έλθει να συμπληρώσει το κριτήριο του ΑΕΓχΠ στο μέτρο του εθνικού πλούτου, ο οποίος θα λαμβάνει υπόψη την ιδιαίτερη κατάσταση των αναπτυσσόμενων μικρών νησιωτικών χωρών, έναν εθνικό δείκτη του μέτρου φτώχειας, τον συντελεστή GINI και τον εθνικό δείκτη ανισότητας - ένα στενό πολιτικό διάλογο που πρέπει να διατηρηθεί μεταξύ της ΕΕ και εκάστου εταίρου ΑΚΕ. Ο εισηγητής είναι της άποψης ότι η κοινοτική αναπτυξιακή βοήθεια μπορεί ακόμα να έχει προστιθεμένη αξία σε ορισμένες χώρες μεσαίου εισοδήματος, ιδιαίτερα για την προώθηση και την παρακολούθηση των μεταρρυθμίσεων της νομοθεσίας που θα καταστήσουν δυνατή τη μείωση των ανισοτήτων (φορολογικές μεταρρυθμίσεις, εφαρμογή συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης... ). Η διατήρηση των εθνικών κονδυλίων είναι επομένως πολύ σημαντική, ανεξάρτητα από το επίπεδό τους. Εξάλλου η διαφοροποίηση σημαίνει επίσης υπευθυνότητα, από την άποψη ότι παρακινεί τις χώρες που χαίρουν υπολογίσιμης οικονομικής ανάπτυξης και εθνικού πλούτου να ανακατανέμουν οι ίδιες τον πλούτο αυτό, να καταπολεμούν τη φτώχεια και τις ανισότητες και να ενισχύουν την κοινωνική συνοχή, διότι αυτές είναι κατά πρώτον αρμόδιες για την εσωτερική ανακατανομή του εγχώριου πλούτου. Ο εισηγητής παρατηρεί ότι το πρόγραμμα για την αλλαγή περιέχει πολλές νέες προτάσεις, ιδίως τον συνδυασμό δανείων/δωρεών και τη στήριξη στον ιδιωτικό τομέα. Η προσφυγή στουςνέους αυτούς κανονισμούς πρέπει ναέχει ως πρωταρχικό στόχο την έξοδο των πολιτών των αναπτυσσόμενων χωρών από τη φτώχεια και από την εξάρτηση από την βοήθεια, ειδάλλως, κινδυνεύει να οδηγήσει σε ανάπτυξη και μεγέθυνση που δεν θα είναι ούτε βιώσιμες ούτε χωρίς αποκλεισμούς ούτε ισορροπημένες. Στο πλαίσιο αυτό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να διευκρινίσει τη στρατηγική της όσον αφορά την προαγωγή του ιδιωτικού τομέα και τους νέους μηχανισμούς τύπου συνδυασμού δανείων με δωρεές. Πρέπει να εκπονηθούν μέτρα ώστε να εξασφαλιστεί ότι η στήριξη στον ιδιωτικό τομέα θα κατευθύνεται προς τον τοπικό ιδιωτικό τομέα (που περιλαμβάνει τις μικρές DT\ doc 9/14 PE v01-00

10 δομές, τους μικρούς γεωργικούς παραγωγούς, την οικογενειακή γεωργία κλπ.) και ότι ο μηχανισμός συνδυασμού δανείων/δωρεών θα πλαισιώνεται σωστά. Η Επιτροπή πρέπει να ξεκινήσει εμπεριστατωμένες και ανεξάρτητες μελέτες αντικτύπου των υπαρχουσών διευκολύνσεων και μηχανισμών συνδυασμού για να αναλύσει τον αντίκτυπό τους στη μείωση της φτώχειας, στο περιβάλλον και στο επίπεδο χρέωσης των χωρών. Κατά συνέπεια, η Επιτροπή πρέπει να δημοσιεύσει συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές και κριτήρια που θα διευκρινίζουν τις αρχές που θα πρέπει να διέπουν την εφαρμογή του συνδυασμού δανείων/δωρεών και την επιλογή των προγραμμάτων (η εκρίζωση της φτώχειας πρέπει να οριστεί ως κριτήριο επιλογής καθώς και οι περιβαλλοντικοί και οι κοινωνικοί κανόνες και οι κανόνες για την ισότητα αντρών και γυναικών, οι αρχές της αποδεσμευμένης βοήθειας, της διαφάνειας και του καθήκοντος έναντι των πολιτών, των τοπικών και περιφερειακών αρχών και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών). II.5.β. Αποτελεσματικότητα της βοήθειας και δημοκρατική υπευθυνότητα Μια από τις βασικές προϋποθέσεις για την επίτευξη των στόχων του προγράμματος για την αποτελεσματικότητα της βοήθειας είναι ο πλήρης ενστερνισμός της αρχής της «δημοκρατικής υπευθυνότητας», που σημαίνει ότι οι αναπτυξιακές στρατηγικές προέρχονται από τις χώρες για τις οποίες προορίζονται και αντικατοπτρίζουν την δέσμευση όλων των εθνικών φορέων. Συνεπώς, τα εθνικά κοινοβούλια καθώς και οι τοπικές και περιφερειακές αρχές και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών πρέπει να συμμετέχουν στον σχεδιασμό και την εφαρμογή των εθνικών και περιφερειακών εγγράφων στρατηγικής και των ενδεικτικών προγραμμάτων. Ως προς αυτό έχει πρωταρχική σπουδαιότητα ο ρόλος των αντιπροσωπειών της ΕΕ. Εν τούτοις, φαίνεται ότι κατά τους προηγούμενους κύκλους προγραμματισμού του ΕΤΑ οι αντιπροσωπείες της ΕΕ, συχνά ελλείψει μέσων, δεν έκαναν τις τοπικές και περιφερειακές αρχές να συμμετέχουν πραγματικά στις εργασίες τους. Συχνά επίσης, ο μόνος συνομιλητής της αντιπροσωπείας της ΕΕ είναι ο εθνικός διατάκτης, ερήμην των περισσότερων υπουργείων, κεντρικών διοικήσεων ή των εθνικών κοινοβουλίων. Στο πλαίσιο της εφαρμογής του 11ου ΕΤΑ η ΕΕ πρέπει να θέσει σε εφαρμογή με τρόπο αποτελεσματικό και απτό τις αρχές της σύμπραξης του Busan για αποτελεσματική αναπτυξιακή συνεργασία καθώς και τις δηλώσεις των Παρισίων και της Άκρα. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στο να κάνουν οι αντιπροσωπείες της ΕΕ να συμμετέχουν περισσότερο όλοι οι εθνικοί παράγοντες: αρμόδια υπουργεία, κοινοβούλια, τοπικές αρχές και κοινωνία των πολιτών, και τούτο σε όλα τα στάδια προγραμματισμού, εφαρμογής και αξιολόγησης των εγγράφων στρατηγικής των χωρών. Ο εισηγητής επιμένει να υπενθυμίσει ότι η καταπολέμηση της φτώχειας και η αποτελεσματικότητα της ανάπτυξης εξαρτώνται επίσης σε μεγάλο βαθμό από την ικανότητα ενεργοποίησης των εθνικών εισοδημάτων. Συνεπώς, η εφαρμογή αποτελεσματικών και δίκαιων μέσων συλλογής πόρων πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα στο πλαίσιο της εταιρικής σχέσης ΑΚΕ-ΕΕ, και τούτο τόσο μέσω της εφαρμογής του 11ου ΕΤΑ όσο και στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου. Σκοπός είναι η βελτίωση της συγκέντρωσης φορολογικών εσόδων, προλαμβάνοντας ταυτόχρονα τη διεθνή φοροδιαφυγή, την παράνομη διαρροή κεφαλαίων και την προσφυγή στους φορολογικούς παραδείσους. II.5.γ. Τομείς συνεργασίας και θεματική εστίαση PE v /14 DT\ doc

11 Μια από τις αλλαγές που εισάγει το πρόγραμμα για την αλλαγή είναι η θεματική εστίαση. Ο σκοπός που δηλώνεται είναι να ευνοηθεί μια άνευ αποκλεισμών και διαρκής ανάπτυξη στις αναπτυσσόμενες χώρες, ενισχύοντας τον αντίκτυπο και την ορατότητα της κοινοτικής βοήθειας, επικεντρώνοντας την τελευταία στους ακόλουθους τομείς: - στην χρηστή διακυβέρνηση, η οποία συμπεριλαμβάνει τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας, την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών, την άσκηση του ρόλου της κοινωνίας των πολιτών και την καταπολέμηση της διαφθοράς - στην κοινωνική προστασία, την υγεία και την εκπαίδευση - στην ανάπτυξη ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος για τις επιχειρήσεις και την αναβάθμιση της περιφερειακής ένωσης μεταξύ των αναπτυσσόμενων χωρών - στη βιώσιμη γεωργία και την καθαρή ενέργεια, ενισχύοντας τις δυνατότητες αντίστασης των αναπτυσσόμενων χωρών έναντι των εξωτερικών κλονισμών και το δυναμικό μετατροπής σε προοπτικές ανάπτυξης προκλήσεων όπως η επισιτιστική ασφάλεια και η κλιματική αλλαγή. Ο εισηγητής εφιστά την προσοχή στο σχέδιο που ανέπτυξε ο γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών και η ομάδα υψηλού επιπέδου που έχει ως στόχο έως το 2030 να έχει προσφέρει σε όλους τους ανθρώπους βιώσιμη ενέργεια. Το σχέδιο αυτό πρέπει να εξασφαλίσει την οικουμενική πρόσβαση σε σύγχρονες ενεργειακές υπηρεσίες, να διπλασιάσει το γενικό ποσοστό βελτίωσης της ενεργειακής αποτελεσματικότητας καθώς και το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο παγκόσμιο ενεργειακό μίγμα. Ο εισηγητής είναι ιδιαίτερα χαρούμενος που το πρόγραμμα αυτό θα επωφεληθεί επιχορήγησης ύψους 500 εκατομμυρίων ευρώ από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο εισηγητής τονίζει επίσης την ανάγκη η ευρωπαϊκή αναπτυξιακή πολιτική να υποστηρίξει την γεωργία. Οι επισιτιστικές κρίσεις των τελευταίων ετών, όντως, απέδειξαν την ανάγκη καλύτερης ρύθμισης των γεωργικών αγορών αλλά και στήριξης μιας γεωργικής πολιτικής ικανής να εξασφαλίσει την επισιτιστική ασφάλεια σε όλες τις αναπτυσσόμενες χώρες, να παρέχει αξιοπρεπές εισόδημα στους γεωργούς και να αντέχει στους συγκυριακούς κλονισμούς. Ωστόσο, πρόκειται επίσης για ζήτημα υπευθυνότητας των κρατών ΑΚΕ, γιατί λίγες από αυτές τηρούν τη δέσμευση που ανέλαβαν, στο πλαίσιο της δήλωση του Maputo, το 2003, να αφιερώνουν τουλάχιστον το 10% των δημοσιονομικών εσόδων τους στην γεωργία και την ανάπτυξη της υπαίθρου. Εξ άλλου, ο εντοπισμός αυτών των τομέων εστίασης μπορεί να ερμηνευθεί ως μια από τις προτεραιότητες της Ευρώπης και αποκλειστικά της Ευρώπης, υπό την έννοια ότι αποφασίστηκαν μονόπλευρα και όχι μέσω ενός στενού πολιτικού διαλόγου μεταξύ των χωρών ΑΚΕ και ΕΕ. Αυτοί οι τομείς συνεργασίας, παρόλον ότι έχουν οικουμενικό χαρακτήρα, δεν πρέπει να θέτουν σε δεύτερο πλάνο τις ειδικές ανάγκες μιας άλφα ή βήτα εθνικής κατάστασης. Εξάλλου, η δημοκρατική υπευθυνότητα αποτελεί μια από τις βασικές αρχές της αποτελεσματικότητας της βοήθειας και για τον λόγο αυτό πρέπει να αφιερωθεί σημαντική θέση στον πολιτικό διάλογο και να δοθεί μεγαλύτερη ευελιξία στον καθορισμό των πρωταρχικών τομέων συνεργασίας. Επίσης, ο εισηγητής υπογραμμίζει τη στενή σχέση που υπάρχει μεταξύ ασφάλειας και ανάπτυξης. Υπό την έννοια αυτή, η εταιρική σχέση ΕΕ-ΑΚΕ εν γένει και το ΕΤΑ ιδιαίτερα DT\ doc 11/14 PE v01-00

12 πρέπει να συμβάλλουν ακόμα περισσότερο στην προαγωγή της ασφάλειας, καταπολεμώντας τη φτώχεια η οποία συχνά αποτελεί αντικείμενο εκμετάλλευσης με σκοπούς πολιτικής ή εμπορικής βίας (τρομοκρατία, διακίνηση ναρκωτικών). Η σημερινή κατάσταση στη ζώνη του Σαχέλ αποτελεί σύμπτωμα της εξάπλωσης της διακίνησης ναρκωτικών, του ανύπαρκτου σχεδόν ελέγχου της διακίνησης όπλων και της εξάπλωσης της τρομοκρατίας. Οι εκτροχιασμοί αυτοί πρέπει οπωσδήποτε να συγκρατηθούν, διότι αποτελούν μείζονα κίνδυνο αποσταθεροποίησης σε ολόκληρη την αφρικανική ήπειρο. Γι' αυτό και είναι σημαντικό η ΕΕ να διαρθρώσει την πολιτική της σε δύο στυλοβάτες, στον πολιτικό διάλογο και τις στρατιωτικές συμφωνίες, αφενός, και στην ανάπτυξη, αφετέρου. II.5.δ. Δημοσιονομική βοήθεια Η θεματική εστίαση που επιθυμεί η Επιτροπή δεν πρέπει να θέσει σε κίνδυνο τα θετικά αποτελέσματα που υπόσχεται η χρήση της δημοσιονομικής βοήθειας η οποία χάρη στον γενικό και διαγώνιο χαρακτήρα της επιτρέπει να αυξηθούν οι ικανότητες χρηστής διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών των δικαιούχων χωρών. Πρέπει συνεπώς στο 11ο ΕΤΑ να διατηρηθεί σημαντική θέση για τη δημοσιονομική βοήθεια, ενισχύοντας ταυτόχρονα τον διεξαγόμενο με τις χώρες δικαιούχους της βοήθειας διάλογο για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Υπό την έννοια αυτή, ο εισηγητής εκφράζει την ικανοποίησή του για τις νέες κατευθυντήριες γραμμές που περιέχονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Μελλοντική προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την δημοσιονομική βοήθεια σε τρίτες χώρες» (που εγκρίθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2011). Υπενθυμίζει επίσης την σπουδαιότητα του άρθρου 96 της συμφωνίας του Κοτονού, βάσει του οποίου η βοήθεια μπορεί να διακοπεί όταν ένα κράτος καθίσταται ένοχο σοβαρών παραβιάσεων των αρχών της συμφωνίας. Ο όρος αυτός θα έπρεπε να ρυθμιστεί από κοινό πλαίσιο σε επίπεδο ΕΕ. Ο εισηγητής υπενθυμίζει επίσης την ανάγκη να συνεχίσει η ΕΕ να στηρίζει τις διαδικασίες περιφερειακής ένωσης, κυρίως μέσω των περιφερειακών προγραμμάτων του ΕΤΑ. Όντως, δεδομένου ότι πολλές από τις χώρες ΑΚΕ είναι μικρές οικονομίες, είναι βασικό γι αυτές να επωφελούνται υποδομών (ενεργειακών, οδικών, αποθεματοποίησης) που να καθιστούν δυνατή την ανάπτυξη πραγματικών περιφερειακών αγορών. Τούτο ισχύει ιδιαίτερα για τον γεωργικό τομέα, όπου η δημιουργία περιφερειακών αγορών μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της ποικιλίας γεωργικών προϊόντων στη διάθεση των καταναλωτών και της αντοχής στις επισιτιστικές κρίσεις. Η ΕΕ, μέσω του 11ου ΕΤΑ, οφείλει συνεπώς να συνεχίσει την στήριξή της στις υπάρχουσες περιφερειακές οικονομικές κοινότητες, να καταστήσει δυνατή τη δημιουργία ποιοτικών υποδομών και να ενθαρρύνει περαιτέρω την περιφερειακή ένωση. Επιπλέον, η παρουσία ορισμένων ιδιαίτερα απομακρυσμένων περιφερειών (ΙΑΠ) και ΥΧΕ στο περιφερειακό περιβάλλον ορισμένων χωρών ΑΚΕ πρέπει να παρακινήσει περαιτέρω την Επιτροπή και τα κράτη μέλη, με τα οποία αυτά συνδέονται, να στηρίζονται στις ικανότητές τους για τη μείωση των κινδύνων καταστροφών, για αντοχή στην κλιματική αλλαγή ή για οικονομική ανάπτυξη σε νησιωτικό περιβάλλον. Για να πολλαπλασιαστούν τα κοινά προγράμματα μεταξύ ΙΑΠ, ΥΧΕ και χωρών ΑΚΕ, η Ένωση πρέπει να βελτιώσει τον συντονισμό και τις συνέργειες μεταξύ των προγραμμάτων συνεργασίας που υποστηρίζονται από περισσότερα του ενός χρηματοδοτικά μέσα της ΕΕ, όπως προβλέπει το άρθρο 7 της απόφασης υπερπόντιας σύνδεσης. Για να εξασφαλιστεί ότι ο προγραμματισμός κοινών PE v /14 DT\ doc

13 περιφερειακών προγραμμάτων θα γίνει πράξη, πρέπει να διευκολυνθεί ο διάλογος μεταξύ των φορέων του προγραμματισμού οι δε τρόποι προγραμματισμού των διαφόρων μέσων βοήθειας, κυρίως ΕΤΑ και ΕΤΠΑ, πρέπει να είναι συμβατοί μεταξύ τους. Μία άλλη δυνατότητα που θα ήταν ενδιαφέρον να συγκεκριμενοποιηθεί, είναι να ευνοηθεί η πρόσβαση των ΕΑΠ και των ΥΧΕ ως παρατηρητών στα όργανα διαλόγου ΕΕ/ΑΚΕ. Εξάλλου, για να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα, η ορατότητα και ο αντίκτυπος της ευρωπαϊκής βοήθειας, ο εισηγητής θεωρεί απαραίτητο να αποκτήσει η Επιτροπή επαρκή μέσα για την εφαρμογή του 11ου ΕΤΑ. Συνεπώς, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρέπει να υποστηρίξει την ιδέα να διατεθεί περίπου το 5% των πόρων του 11ου ΕΤΑ για τις διοικητικές δαπάνες της Επιτροπής. Επίσης, είναι αναγκαίος ο καλύτερος διεθνής συντονισμός της διάθεσης της βοήθειας και τούτο για να δοθεί απάντηση στην προβληματική των «ευνοημένων χωρών» και των «χωρών ορφανών από βοήθεια», που απασχολεί επίσης τους εταίρους μας ΑΚΕ. Ο στόχος της ενίσχυσης του αντικτύπου της βοήθειας δεν πρέπει να οδηγήσει σε μια άτολμη αναπτυξιακή πολιτική που θα επικεντρώνεται μόνο στις «εύκολες» χώρες. Η εκρίζωση της φτώχειας και οι πραγματικές ανάγκες των πληθυσμών πρέπει να παραμείνουν καθοριστικά κριτήρια για την διάθεση της αναπτυξιακής βοήθειας. Ο εισηγητής εκφράζει την ικανοποίησή του για την ύπαρξη κοινών κατευθυντηρίων γραμμών προγραμματισμού μεταξύ του νέου χρηματοδοτικού μηχανισμού για την ανάπτυξη και του 11ου ΕΤΑ για τα έγγραφα στρατηγικής χωρών ή περιοχών διότι εκφράζουν μια οριστική προσέγγιση της συνεργασίας της ΕΕ έναντι των χωρών εταίρων, όποιες κι αν είναι αυτές, προσέγγιση την οποία αναμένεται να ενισχύσει περαιτέρω, το 2020, η ένταξη του ΕΤΑ στον προϋπολογισμό της Ένωσης. Ο εισηγητής υπογραμμίζει τα πλεονεκτήματα του κοινού προγραμματισμού της βοήθειας μεταξύ της ΕΕ και των κρατών μελών της, που συνίστανται κυρίως στην αύξηση της ορατότητας του αντικτύπου και της αποτελεσματικότητας της ευρωπαϊκής αναπτυξιακής πολιτικής, αποφεύγοντας τις επικαλύψεις και τις σπατάλες, σε στιγμή κατά την οποία πολλά κράτη μέλη μειώνουν τον προϋπολογισμό της αναπτυξιακής συνεργασίας. Τα πρόσφατα παραδείγματα της Αϊτής, του Νότου Σουδάν, της Αιθιοπίας και της Γκάνα δείχνουν ολόκληρο το δυναμικό αυτού του τύπου μεθόδευσης. Πρέπει ωστόσο να επιμείνουμε στην ανάγκη εμβάθυνσης και διευκρίνισης των κανόνων που περιέχονται στο ευρωπαϊκό πλαίσιο για τον κοινό πολυετή προγραμματισμό. Στο σημείο αυτό υπενθυμίζουμε τον σημαντικό ρόλο των αντιπροσωπειών της ΕΕ οι οποίες πρέπει να προσδώσουν ακόμα μεγαλύτερη διαφάνεια στη διαδικασία αυτή, κυρίως επιδιώκοντας τη συμμετοχή όχι μόνον των αρχών αλλά επίσης της κοινωνίας των πολιτών των ενδιαφερόμενων δικαιούχων χωρών. II.6. Δικαίωμα δημοκρατικού ελέγχου του Κοινοβουλίου στα έγγραφα εφαρμογής του ΕΤΑ, εκούσια πολιτική δέσμευση της Επιτροπής. Ο εισηγητής εκφράζει την ικανοποίησή του που η Επιτροπή, με την ευκαιρία της δήλωσής της του Ιουνίου 2011 σχετικά με την Ευρώπη στον κόσμο, ανέλαβε εκουσίως την πολιτική δέσμευση να χορηγήσει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το ίδιο δικαίωμα ελέγχου στο ΕΤΑ - πιο συγκεκριμένα στα έγγραφα για την εκτέλεση του μελλοντικού εκτελεστικού κανονισμού του 11ου ΕΤΑ - με αυτό που διαθέτει για τον γενικό προϋπολογισμό της ΕΕ και για τα DT\ doc 13/14 PE v01-00

14 έγγραφα για την εφαρμογή του μηχανισμού χρηματοδότησης της αναπτυξιακής συνεργασίας. Η Επιτροπή ανέλαβε αυτοβούλως τη δέσμευση να αρχίσει διάλογο με το Κοινοβούλιο σχετικά με ζητήματα αναπτυξιακής πολιτικής, ανεξάρτητα από τις πηγές χρηματοδότησης των πολιτικών αυτών. Με τον τρόπο αυτό τα σχέδια εγγράφων στρατηγικής των χωρών ή των περιοχών θα αποστέλλονται από την Επιτροπή στο Κοινοβούλιο ταυτόχρονα με την επιτροπή του ΕΤΑ (επιτροπή των αντιπροσώπων των κρατών μελών στην Επιτροπή). Ο εισηγητής υπενθυμίζει όμως ότι πρέπει να συμμετέχει παρομοίως η Συνέλευση Ίσης Εκπροσώπησης ΑΚΕ-ΕΕ, ως κοινοβουλευτικό όργανο παρακολούθησης της εφαρμογής της συμφωνίας του Κοτονού. II.7. Συμμετοχή μη κρατικών εταίρων και τοπικών αρχών. Ο εισηγητής υπενθυμίζει τον καίριο ρόλο που διαδραματίζουν οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και οι τοπικές και περιφερειακές αρχές στην εφαρμογή της εταιρικής σχέσης ΑΚΕ-ΕΕ. Ο ρόλος τους ως προς το σημείο αυτό πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω στο μέλλον, όχι μόνον για την εκτέλεση των αναπτυξιακών προγραμμάτων ή σχεδίων αλλά επίσης στο μέτρο που οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και οι τοπικές και περιφερειακές αρχές αποτελούν βασικούς εταίρους στην διαδικασία εκπόνησης των αναπτυξιακών πολιτικών. Συνεπώς πρέπει να βελτιωθεί η συνεργασία με τους παράγοντες αυτούς, τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε εθνικό επίπεδο, όπου οι αντιπροσωπείες της ΕΕ πρέπει να πολλαπλασιάσουν τις διαβουλεύσεις στο πλαίσιο της εκπόνησης πολιτικών και της εφαρμογής των πρωταρχικών τομέων των εθνικών ενδεικτικών προγραμμάτων, της δημοσιονομικής στήριξης συμπεριλαμβανομένης. Για την εκτίμηση της προόδου που θα επιτελείται ως προς αυτό πρέπει η Επιτροπή να δημοσιεύει ετησίως πίνακα ανά χώρα που θα εμφαίνει τον αριθμό και τη συχνότητα των διαβουλεύσεων. PE v /14 DT\ doc