ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

Transcript

1 Ref. Ares(2018) /02/2018 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Έλεγχοι και αναλύσεις στον τομέα της υγείας και των τροφίμων ΓΔ(SANTE) ΤΕΛΙΚΉ ΈΚΘΕΣΗ ΕΛΈΓΧΟΥ ΠΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΉΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ ΑΠΌ ΤΙΣ 20 ΙΟΥΝΊΟΥ 2017 ΈΩΣ ΤΙΣ 29 ΙΟΥΝΊΟΥ 2017 ΜΕ ΣΚΟΠΌ ΤΗΝ ΑΞΙΟΛΌΓΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΉΜΑΤΟΣ ΦΥΤΟΫΓΕΙΟΝΟΜΙΚΏΝ ΕΛΈΓΧΩΝ ΤΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΏΝ

2 Συνοπτική παρουσίαση Αυτή η έκθεση περιγράφει το αποτέλεσμα ελέγχου που πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα από τη Γενική Διεύθυνση Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ως μέρος του δημοσιευμένου προγράμματος ελέγχων από τις 20 έως τις 29 Ιουνίου Οι στόχοι του ελέγχου ήταν να αξιολογηθεί το σύστημα φυτοϋγειονομικών ελέγχων των εισαγωγών, και ιδίως η ικανότητα και οι επιδόσεις των επίσημων φορέων που είναι αρμόδιοι για τους ελέγχους των εισαγωγών, καθώς και η επάρκεια και η αποτελεσματικότητα των ελέγχων των εισαγωγών που διενεργούνται για φυτοϋγειονομικούς σκοπούς, ώστε να εξασφαλίζεται η συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της ΕΕ. Η ομάδα ελέγχου διαπίστωσε ότι η Ελλάδα έχει θεσπίσει σύστημα φυτοϋγειονομικών ελέγχων των εισαγωγών, το οποίο είναι σε γενικές γραμμές σύμφωνο με τις απαιτήσεις της ΕΕ και διασφαλίζει ότι μπορούν να διενεργούνται έλεγχοι σε όλα τα φυτά και φυτικά προϊόντα που υπόκεινται σε ρυθμίσεις καθώς και στα υλικά ξύλινων συσκευασιών υψηλού κινδύνου. Το σύστημα περιλαμβάνει ορισμένα παραδείγματα ορθών πρακτικών, και συγκεκριμένα τη συστηματική δειγματοληψία φυτών που προορίζονται για φύτευση με σκοπό την εργαστηριακή ανάλυση, καθώς και δοκιμές για την ανίχνευση λανθάνουσας μόλυνσης από επιβλαβείς οργανισμούς. Διενεργούνται επιθεωρήσεις από καταρτισμένο προσωπικό, που διαθέτει τα κατάλληλα προσόντα και τις νομικές εξουσίες που απαιτούνται για την εκτέλεση των καθηκόντων του. Ωστόσο, εντοπίστηκαν ορισμένες αδυναμίες, συγκεκριμένα έλλειψη γραπτών εθνικών κατευθυντήριων γραμμών επιθεώρησης και ανεπαρκείς εγκαταστάσεις επιθεώρησης σε σημεία οδικής διέλευσης συνόρων, οι οποίες αδυναμίες εμποδίζουν τη διενέργεια κατάλληλων ελέγχων και υπονομεύουν την αξιοπιστία των ελέγχων των εισαγωγών. Η έκθεση περιέχει συστάσεις προς την Ελλάδα για την αντιμετώπιση των αδυναμιών που εντοπίστηκαν και την ενίσχυση της εφαρμογής των μέτρων ελέγχου. I

3 Πίνακας περιεχομένων 1 Εισαγωγή Στόχοι και πεδίο εφαρμογής Νομική βάση Οικεία νομοθεσία της ΕΕ Διεθνή πρότυπα Ιστορικό Εισαγωγές φυτών και φυτικών προϊόντων Στοιχεία για τις παρακρατήσεις Πορίσματα και συμπεράσματα Οργάνωση των φυτοϋγειονομικών ελέγχων των εισαγωγών Συνεργασία και επικοινωνία με τις τελωνειακές υπηρεσίες και τα ενδιαφερόμενα μέρη Διαδικασίες εισαγωγής Επιθεωρήσεις εισαγωγών Υλικό ξύλινων συσκευασιών Μέτρα που λαμβάνονται σε περίπτωση μη συμμόρφωσης Γενικά συμπεράσματα Καταληκτική συνεδρίαση Συστάσεις...25 II

4 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΊΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΊ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΎΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΎΣΑ ΈΚΘΕΣΗ Συντομογραφία Εγκεκριμένος επιθεώρησης ΜΦΙ Αποστολή Εκτελωνισμός τόπος ΓΔ Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων ΔΠΦΠ ΕΚ ΕΕ EUROPHYT Επιβλαβής οργανισμός ICISnet Σταθμός επιθεώρησης (στο σημείο εισόδου ή κοντά σ αυτό) ISPM Παρτίδα ΥΠΑΑΤ Φυτά Επεξήγηση Τόπος προορισμού εγκεκριμένος από τον αρμόδιο επίσημο φορέα και τις αρμόδιες τελωνειακές αρχές της περιοχής στην οποία βρίσκεται ο τόπος προορισμού, όπως αναφέρεται στο άρθρο 13γ παράγραφος 2 στοιχείο δ) της οδηγίας 2000/29/ΕΚ του Συμβουλίου και στο άρθρο 1 παράγραφος 2 στοιχείο β) της οδηγίας 2004/103/ΕΚ της Επιτροπής Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο Ορίζεται στο άρθρο 2 παράγραφος 1 στοιχείο ιστ) της οδηγίας 2000/29/ΕΚ του Συμβουλίου ως ποσότητα προϊόντων που καλύπτονται από ένα ενιαίο έγγραφο που απαιτείται για τις τελωνειακές ή άλλες διατυπώσεις, όπως το ενιαίο φυτοϋγειονομικό πιστοποιητικό ή το ενιαίο εναλλακτικό έγγραφο ή σήμα μια αποστολή μπορεί να απαρτίζεται από μία ή περισσότερες παρτίδες Αποδέσμευση των αποστολών σε ελεύθερη κυκλοφορία στην ΕΕ μετά την ολοκλήρωση των τελωνειακών διατυπώσεων Γενική Διεύθυνση Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Διεύθυνση Προστασίας Φυτικής Παραγωγής Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ευρωπαϊκή Ένωση Σύστημα ειδοποίησης της ΕΕ για την υγεία των φυτών Όπως ορίζεται στο άρθρο 2 παράγραφος 1 στοιχείο ε) της οδηγίας 2000/29/ΕΚ του Συμβουλίου, κάθε είδος, στέλεχος ή βιότυπος φυτού, ζωικού ή παθογόνου παράγοντα που είναι επιβλαβής για τα φυτά ή τα φυτικά προϊόντα Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Ελληνικών Τελωνείων Τόπος στο σημείου εισόδου ή σε οποιονδήποτε άλλο πλησιέστερο τόπο, διαφορετικός από τον τόπο προορισμού, που καθορίζεται από τις τελωνειακές αρχές και από τον αρμόδιο επίσημο φορέα, όπως αναφέρεται στο άρθρο 13γ παράγραφος 2 στοιχείο β) της οδηγίας 2000/29/ΕΚ του Συμβουλίου και στο άρθρο 1 της οδηγίας 98/22/ΕΚ της Επιτροπής Διεθνές/-ή πρότυπο/-α για τα φυτοϋγειονομικά μέτρα Ορίζεται στο άρθρο 2 παράγραφος 1 στοιχείο ιε) της οδηγίας 2000/29/ΕΚ του Συμβουλίου ως ένα σύνολο μονάδων του ίδιου εμπορεύματος, αναγνωρίσιμο από την ομογένεια της σύνθεσης και της προέλευσής του, και το οποίο αποτελεί μέρος μιας αποστολής Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Ορίζεται στο άρθρο 2 παράγραφος 1 στοιχείο α) της οδηγίας 2000/29/ΕΚ του Συμβουλίου ως «ζώντα φυτά και συγκεκριμένα μέρη αυτών, συμπεριλαμβανομένων των σπόρων» III

5 Συντομογραφία ΠΚΠΦΠΕ Επιβλαβείς οργανισμοί/είδη που υπόκεινται σε ρυθμίσεις ΔΑΟΚΠΕ Ενιαία αρχή TARIC TRACES ΥΞΣ Επεξήγηση Περιφερειακό Κέντρο Προστασίας Φυτών και Ποιοτικού Ελέγχου Οι οργανισμοί που απαριθμούνται στα παραρτήματα της οδηγίας 2000/29/ΕΚ του Συμβουλίου δηλ. επιβλαβείς οργανισμοί στα παραρτήματα Ι ή ΙΙ και φυτά, φυτικά προϊόντα και άλλα αντικείμενα που απαριθμούνται στο παράρτημα V Δ/νσεις Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής των Περιφερειακών Ενοτήτων Όπως αναφέρεται στο άρθρο 1 παράγραφος 4 της οδηγίας 2000/29/ΕΚ του Συμβουλίου Tarif Intégré de la Communauté (Ενοποιημένο Δασμολόγιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης) Σύστημα ελέγχου και πραγματογνωμοσύνης στις συναλλαγές Υλικό ξύλινων συσκευασιών IV

6 1 ΕΙΣΑΓΩΓΉ Ο έλεγχος πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα από τις 20 έως τις 29 Ιουνίου 2017 ως μέρος του προβλεπόμενου προγράμματος ελέγχου της Γενικής Διεύθυνσης Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΓΔ Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων). Η ομάδα ελέγχου περιλάμβανε δύο ελεγκτές της ΓΔ Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων και έναν εθνικό εμπειρογνώμονα από κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Εκπρόσωποι της Διεύθυνσης Προστασίας Φυτικής Παραγωγής (ΔΠΦΠ) του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ) συνόδευαν την ομάδα ελέγχου κατά τη διάρκεια του ελέγχου. Πραγματοποιήθηκε εναρκτήρια συνεδρίαση στις 20 Ιουνίου στα γραφεία του ΥΠΑΑΤ στην Αθήνα, κατά τη διάρκεια της οποίας επιβεβαιώθηκαν οι στόχοι και το πρόγραμμα του ελέγχου και ζητήθηκαν πρόσθετες πληροφορίες που ήταν αναγκαίες για τη διεξαγωγή του ελέγχου. 2 ΣΤΌΧΟΙ ΚΑΙ ΠΕΔΊΟ ΕΦΑΡΜΟΓΉΣ Οι στόχοι του ελέγχου ήταν να αξιολογηθούν τα εξής: 1) η ικανότητα και οι επιδόσεις των επίσημων φορέων που είναι αρμόδιοι για την εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας της ΕΕ σχετικά με τους φυτοϋγειονομικούς ελέγχους των εισαγωγών 2) η επάρκεια και η αποτελεσματικότητα των ελέγχων των εισαγωγών που διενεργούνται για φυτοϋγειονομικούς σκοπούς, ώστε να εξασφαλίζεται η συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της ΕΕ. Ο ακόλουθος πίνακας παρέχει στοιχεία σχετικά με τις συνεδριάσεις που πραγματοποιήθηκαν και τους τόπους στους οποίους έγιναν επισκέψεις με σκοπό την επίτευξη των στόχων αυτών: Συνεδριάσεις/Επισκέψεις Αρι Παρατηρήσεις Ενιαία αρχή Κεντρική θ. 1 Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Λοιποί αρμόδιοι επίσημοι φορείς Περιφερειακό Κέντρο Προστασίας Φυτών και Ποιοτικού Ελέγχου 2 Αθήνα Θεσσαλονίκης και Πειραιά Δ/νσεις Αγροτικής 2 Ευζώνων και Κήπων Άλλες αρχές Οικονομίας και Κτηνιατρικής των Περιφερειακών Τελωνεία 4 Κεντρική τελωνειακή υπηρεσία στην Αθήνα και τοπική τελωνειακή υπηρεσία Θεσσαλονίκης, Τόποι φυτοϋγειονομικού ελέγχου Ευζώνων και Κήπων Σημεία εισόδου Αερολιμένας 1 Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών Θαλάσσιοι λιμένες 2 Θαλάσσιοι λιμένες Πειραιά και Θεσσαλονίκης Οδικά σημεία διέλευσης 2 Ευζώνων και Κήπων Εγκεκριμένος τόπος επιθεώρησης 1 Εισαγωγέας σπόρων 1

7 Το πεδίο εφαρμογής του ελέγχου περιλάμβανε την οργάνωση και εφαρμογή φυτοϋγειονομικών ελέγχων των εισαγωγών, συγκεκριμένα τους φυτοϋγειονομικούς ελέγχους, συμπεριλαμβανομένου του υλικού ξύλινων συσκευασιών (ΥΞΣ), μαζί με τη συνεργασία της ενιαίας αρχής με τις τελωνειακές υπηρεσίες και τα ενδιαφερόμενα μέρη. 3 ΝΟΜΙΚΉ ΒΆΣΗ Ο έλεγχος διεξήχθη με βάση τις γενικές διατάξεις της νομοθεσίας της ΕΕ, ιδίως το άρθρο 21 και το άρθρο 27 στοιχείο α) της οδηγίας 2000/29/ΕΚ του Συμβουλίου. 3.1 ΟΙΚΕΊΑ ΝΟΜΟΘΕΣΊΑ ΤΗΣ ΕΕ Όλες οι νομοθετικές πράξεις της ΕΕ που αναφέρονται στην παρούσα έκθεση περιλαμβάνονται στο παράρτημα 1 της παρούσας έκθεσης. Οι παραπομπές στις νομικές πράξεις που αναφέρονται στην παρούσα έκθεση αφορούν, κατά περίπτωση, την τελευταία τροποποιημένη τους έκδοση. 3.2 ΔΙΕΘΝΉ ΠΡΌΤΥΠΑ Τα διεθνή πρότυπα για τα φυτοϋγειονομικά μέτρα (ISPM) εκδίδονται από τη Διεθνή Σύμβαση για την Προστασία των Φυτών στην οποία υπάγονται όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Τα πρότυπα που σχετίζονται ειδικότερα με τον έλεγχο αυτό περιλαμβάνονται στο παράρτημα 2 της παρούσας έκθεσης. 4 ΙΣΤΟΡΙΚΌ Ο έλεγχος διενεργήθηκε στο πλαίσιο μιας νέας σειράς, που στόχο έχει την αξιολόγηση των ελέγχων των κρατών μελών κατά την εισαγωγή φυτών, φυτικών προϊόντων και άλλων αντικειμένων για φυτοϋγειονομικούς σκοπούς και αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου έργου σχετικά με το θέμα αυτό. Ο στόχος του έργου είναι να διασφαλιστεί η ορθή και ενιαία εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ για την υγεία των φυτών. Ένα από τα αποτελέσματα του έργου αυτού θα είναι μια έκθεση επισκόπησης η οποία θα συνοψίσει τα κύρια πορίσματα, τα συμπεράσματα και τις συστάσεις που έγιναν στις επιμέρους εκθέσεις ελέγχου από τη σειρά και θα επισημαίνει, επίσης, παραδείγματα ορθής πρακτικής. Αυτός ήταν ο τρίτος έλεγχος που διενεργήθηκε από τις υπηρεσίες της Επιτροπής στην Ελλάδα για θέματα που σχετίζονται με την υγεία των φυτών από το 2010 και ο πρώτος έλεγχος που σχετίζεται συγκεκριμένα με τους φυτοϋγειονομικούς ελέγχους των εισαγωγών. Περαιτέρω πληροφορίες για τη διεύθυνση Ελέγχων και Αναλύσεων στον τομέα της υγείας και των τροφίμων της ΓΔ Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων εκθέσεων ελέγχου και του προγράμματος εργασίας της, διατίθενται στην εξής διεύθυνση: Εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά, τα στατιστικά στοιχεία αυτού του κεφαλαίου και των επόμενων παρέχονται από τη ΔΠΦΠ. 2

8 4.1 ΕΙΣΑΓΩΓΈΣ ΦΥΤΏΝ ΚΑΙ ΦΥΤΙΚΏΝ ΠΡΟΪΌΝΤΩΝ Το 2016 εισήχθησαν στην Ελλάδα αποστολές φυτών και φυτικών προϊόντων από τρίτες χώρες, οι περισσότερες από τις οποίες κατάγονταν από την Τουρκία, την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας και τη Σερβία, μέσω χερσαίων σημείων διέλευσης των συνόρων, καθώς και από την Αίγυπτο, τη Νότια Αφρική και στην Αργεντινή διά θαλάσσης. Τα οπωροκηπευτικά, συμπεριλαμβανομένων των βρώσιμων πατατών κάλυπταν το 80 % των φυτών και φυτικών προϊόντων που υπόκεινται σε ρυθμίσεις τα οποία εισήχθησαν στην Ελλάδα το Επιπλέον, ελέγχθηκε και το ΥΞΣ που περιλαμβανόταν σε διαφορετικές εισαγόμενες παρτίδες. 4.2 ΣΤΟΙΧΕΊΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΑΡΑΚΡΑΤΉΣΕΙΣ Η ετήσια έκθεση για τις παρακρατήσεις του EUROPHYT 1 δημοσιεύθηκε από τη ΓΔ Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων και παρέχει λεπτομερή ανάλυση των παρακρατήσεων που κοινοποιούνται από τα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας περαιτέρω λεπτομέρειες που καλύπτουν την περίοδο παρέχονται στον πίνακα 1 παρακάτω. Το 2016 η Ελλάδα αντιπροσώπευε το 0,4 % όλων των παρακρατήσεων, το 6 % των οποίων οφειλόταν στην παρουσία επιβλαβών οργανισμών. Πίνακας 1: Παρακρατήσεις εισαγόμενων αποστολών που κατάγονται από τρίτες χώρες μεταξύ 2010 και 2016, οι οποίες κοινοποιήθηκαν από την Ελλάδα (πηγή: EUROPHYT): Σύνολο με επιβλαβείς οργανισμούς ΥΞΣ Τέσσερις από τις 14 παρακρατήσεις λόγω της παρουσίας επιβλαβών οργανισμών που αναφέρθηκαν μεταξύ του 2010 και του 2016 αφορούσαν ΥΞΣ που είχε προσβληθεί από ζωντανά κολεόπτερα ή προνύμφες. Πραγματοποιήθηκαν άλλες τέσσερις παρακρατήσεις σε εσπεριδοειδή για τέσσερις διαφορετικούς επιβλαβείς οργανισμούς, μεταξύ των οποίων και οι Phyllosticta citricarpa και Xanthomonas citri subsp. citri κανένα άλλο εμπόρευμα δεν παρακρατήθηκε πάνω από μία φορά κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής. 5 ΠΟΡΊΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΆΣΜΑΤΑ 5.1 ΟΡΓΆΝΩΣΗ ΤΩΝ ΦΥΤΟΫΓΕΙΟΝΟΜΙΚΏΝ ΕΛΈΓΧΩΝ ΤΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΏΝ Νομικές απαιτήσεις Άρθρο 1 παράγραφος 4, άρθρο 2 παράγραφος 1 στοιχείο ζ), άρθρο 2 παράγραφος 1 στοιχείο 1 3

9 θ), άρθρο 12, άρθρο 13 παράγραφος 3 και άρθρο 16 παράγραφος 2 της οδηγίας 2000/29/ΕΚ του Συμβουλίου. Άρθρο 1 και παράρτημα της οδηγίας 98/22/ΕΚ της Επιτροπής. Εκτελεστική απόφαση 2011/787/ΕΕ της Επιτροπής. Διεθνή πρότυπα ISPM 31 Πορίσματα Αρχές που συμμετέχουν στους ελέγχους των εισαγωγών Η ΓΔ Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων έχει δημοσιεύσει ένα προφίλ χώρας για την Ελλάδα 2, το οποίο παρέχει λεπτομερή περιγραφή της οργάνωσης των επίσημων φυτοϋγειονομικών ελέγχων που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για τον έλεγχο αυτό. Οι αρμόδιες αρχές επιβεβαίωσαν ότι δεν σημειώθηκαν αλλαγές μετά τη δημοσίευση του προφίλ. Συνοπτικά: 1. Στο πλαίσιο του ΥΠΑΑΤ, η ΔΠΦΠ έχει καθοριστεί ως η ενιαία αρχή για την υγεία των φυτών κατά την έννοια του άρθρου 1 παράγραφος 4 της οδηγίας 2000/29/ΕΚ. Η ΔΠΦΠ είναι αρμόδια για την πολιτική και τον συντονισμό των φυτοϋγειονομικών ελέγχων των εισαγωγών, καθώς και για τη μεταφορά της νομοθεσίας της ΕΕ στην εθνική νομοθεσία, την προετοιμασία γραπτών κατευθυντήριων γραμμών, την παροχή κατάρτισης στο προσωπικό επιθεώρησης και την παροχή τεχνικών συμβουλών ανάλογα με τις ανάγκες. 2. Η εφαρμογή των φυτοϋγειονομικών ελέγχων των εισαγωγών είναι αρμοδιότητα των περιφερειακών και τοπικών υπηρεσιών. Οι περιφερειακές υπηρεσίες αποτελούνται από οκτώ Περιφερειακά Κέντρα Προστασίας Φυτών και Ποιοτικού Ελέγχου (ΠΚΠΦΠΕ), που υπάγονται στο ΥΠΑΑΤ και είναι αρμόδια για τη διενέργεια ελέγχων των εισαγωγών στα σημεία εισόδου στα οποία βρίσκονται, στα οποία περιλαμβάνονται πολλοί από τους κύριους λιμένες καθώς και ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών. Στα σημεία όπου δεν υπάρχει ΠΚΠΦΠΕ, οι έλεγχοι διενεργούνται από τις τοπικές υπηρεσίες, που απαρτίζονται από 74 Δ/νσεις Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής των Περιφερειακών Ενοτήτων (ΔΑΟΚΠΕ) και λειτουργούν υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης. Η ΔΠΦΠ είναι αρμόδια για τον συντονισμό των περιφερειακών και τοπικών υπηρεσιών. 3. Το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο (ΜΦΙ) είναι το εθνικό εργαστήριο αναφοράς για την υγεία των φυτών. Το ΜΦΙ είναι αρμόδιο για την παροχή εργαστηριακών αναλύσεων και επίσημων διαγνώσεων στα δείγματα που λαμβάνονται κατά τη διάρκεια των ελέγχων των εισαγωγών, εκτός από εκείνες που συνδέονται με τα δέντρα του δάσους, τις οποίες έχει αναλάβει το Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας Εθνική νομοθεσία σχετικά με τους φυτοϋγειονομικούς ελέγχους των εισαγωγών 2 4

10 4. Ο Νόμος 2147/52 είναι ο εθνικός νόμος για τα φυτοϋγειονομικά θέματα, ο οποίος περιλαμβάνει επίσης γενικές διατάξεις σχετικά με τις εξουσίες των επιθεωρητών. Το προεδρικό διάταγμα αριθ. 365/2002 μεταφέρει την οδηγία 2000/29/ΕΚ του Συμβουλίου και τις τροποποιήσεις της και περιλαμβάνει διατάξεις σχετικά με τον χαρακτηρισμό της ΔΠΦΠ ως ενιαίας αρχής και του ΜΦΙ και του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Έρευνας ως αρμόδιων εργαστηρίων για την ανάλυση δειγμάτων. 5. Η νομική βάση για τη διενέργεια φυτοϋγειονομικών ελέγχων των εισαγωγών προβλέπεται στην υπουργική απόφαση αριθ. 8717/87833/2012 (B 2494) στην περίπτωση των ΠΚΦΠΕ και στην υπουργική απόφαση αριθ /2011 (B 2384) για τις ΔΑΟΚΠΕ. Και οι δύο αυτές υπουργικές αποφάσεις προβλέπουν ότι οι περιφερειακές και τοπικές υπηρεσίες προτείνουν διοικητικά πρόστιμα και κυρώσεις για παραβάσεις των φυτοϋγειονομικών κανονισμών και οι προτάσεις αυτές πρέπει να εγκρίνονται από τη ΔΠΦΠ. 6. Η ΔΠΦΠ ανέφερε ότι οι επιθεωρητές έχουν όλες τις νομικές εξουσίες που απαιτούνται για την επιβολή των ελέγχων των εισαγωγών, όπως η εξουσία να ελέγχουν τη διακίνηση των αποστολών ή να τις στέλνουν για καταστροφή ή για επανεξαγωγή. Αυτό επιβεβαιώθηκε από την ομάδα ελέγχου κατά την εξέταση εγγράφων που αφορούσαν παρακρατήσεις αποστολών (βλ. ενότητα 5.6 παρακάτω). 7. Η ΔΠΦΠ επιβεβαίωσε επίσης ότι το προεδρικό διάταγμα αριθ. 365/2002 προβλέπει επιθεωρητές με τη νομική βάση να εφαρμόζουν ελέγχους των εισαγωγών σε είδη που δεν υπόκεινται σε ρυθμίσεις και να λαμβάνουν μέτρα κατά των επιβλαβών οργανισμών που δεν υπόκεινται σε ρυθμίσεις, όπου θεωρείται απαραίτητο με βάση τον φυτοϋγειονομικό κίνδυνο. Αυτό είναι σύμφωνο με το άρθρο 13 παράγραφος 3 της οδηγίας 2000/29/ΕΚ και τον στόχο του άρθρου 16 παράγραφος 2 της οδηγίας 2000/29/ΕΚ Διατάξεις περί προσωπικού και κατάρτισης 8. Η ΔΠΦΠ ανέφερε ότι υπάρχουν 65 επιθεωρητές των ΠΚΠΦΠΕ αρμόδιοι για τη διενέργεια φυτοϋγειονομικών ελέγχων των εισαγωγών. Στο πλαίσιο των ΔΑΟΚΠΕ υπάρχουν 496 επιθεωρητές, ωστόσο, η ΔΠΦΠ ανέφερε ότι μόνο ένας μικρός αριθμός αυτού του προσωπικού συμμετέχει στους φυτοϋγειονομικούς ελέγχους των εισαγωγών, αλλά δεν μπορούν να παράσχουν συγκεκριμένα στοιχεία σχετικά με αυτό, διότι οι πόροι έχουν εξολοκλήρου αποκεντρωθεί στις ΔΑΟΚΠΕ. 9. Η ΔΠΦΠ ανέφερε ότι, σε γενικές γραμμές, οι επιθεωρητές του ΠΚΦΠΕ και των ΔΑΟΚΠΕ που διενεργούν τους φυτοϋγειονομικούς ελέγχους είναι επίσης αρμόδιοι για τη διενέργεια ελέγχων ασφάλειας και ποιότητας των τροφίμων. Οι επιθεωρητές που συναντήθηκαν με την ομάδα ελέγχου δήλωσαν ότι περίπου το ήμισυ του χρόνου τους αφιερώνεται σε φυτοϋγειονομικούς ελέγχους. Ωστόσο, στον λιμένα της Θεσσαλονίκης λόγω του μεγάλου αριθμού των φυτοϋγειονομικών ελέγχων που απαιτούνται, οι επιθεωρητές του ΠΚΠΦΠΕ διενεργούν μόνο φυτοϋγειονομικούς ελέγχους. 5

11 10. Η ομάδα ελέγχου επισκέφθηκε πέντε κύριους σταθμούς επιθεώρησης στην Ελλάδα και, με βάση τον αριθμό των εισαγόμενων αποστολών που περιέχουν είδη που υπόκεινται σε ρυθμίσεις, προέκυψε ότι το προσωπικό ήταν επαρκές ώστε να μπορεί να πραγματοποιεί καταλλήλως τους ελέγχους. 11. Όλοι οι επιθεωρητές απαιτείται να είναι κάτοχοι πανεπιστημιακού πτυχίου Αγρονομίας. Κατά την πρόσληψή τους, οι επιθεωρητές παρακολουθούν εισαγωγικό πρόγραμμα επικυρωμένο από ανεξάρτητο τρίτο μέρος, το οποίο καλύπτει τα βασικά θέματα και καθήκοντα που συνδέονται με τους ελέγχους των εισαγωγών, μεταξύ των οποίων είναι η κατάρτιση στην ανίχνευση παρασίτων και νόσων, την οποία πραγματοποιεί το ΜΦΙ. Μετά το εισαγωγικό πρόγραμμα, όλοι οι επιθεωρητές απαιτείται να συμμετέχουν σε ετήσια επαναληπτικά μαθήματα κατάρτισης που διοργανώνονται από τη ΔΠΦΠ. 12. Οι επιθεωρητές έχουν τα κατάλληλα προσόντα για να διενεργούν τους κατάλληλους ελέγχους, σύμφωνα με το άρθρο 2 παράγραφος 1 στοιχείο θ) της οδηγίας 2000/29/ΕΚ Οδηγίες εργασίας και εσωτερική επικοινωνία 13. Η ΔΠΦΠ δεν έχει εκδώσει λεπτομερείς εθνικές κατευθυντήριες γραμμές για την επιθεώρηση των ελέγχων των εισαγωγών. Η ΔΠΦΠ ανέφερε ότι, εφόσον οι επιθεωρητές ήταν υψηλής ειδίκευσης και καλά καταρτισμένοι, δεν ήταν αναγκαίο να παράσχει λεπτομερή έγγραφα καθοδήγησης, καθώς και ότι οι συγκεκριμένες λεπτομέρειες σχετικά με την εφαρμογή των ελέγχων των εισαγωγών ήταν στη διακριτική ευχέρεια των περιφερειακών και τοπικών υπηρεσιών. Η ΔΠΦΠ έχει εκδώσει μεταφράσεις των σχετικών προτύπων ISPM, συγκεκριμένα τα ISPM 23 και 31, τα οποία πρέπει να ακολουθούν οι επιθεωρητές με βάση τις οδηγίες. Επιπροσθέτως, η ΔΠΦΠ έχει εκδώσει ορισμένα ειδικά έγγραφα καθοδήγησης, τα οποία αφορούν ελέγχους των αιγυπτιακών πατατών, τη συλλογή και την αποστολή δειγμάτων για εργαστηριακή ανάλυση και την τήρηση αρχείων. 14. Η ομάδα ελέγχου διαπίστωσε ότι πολλά από τα καθήκοντα και τις διαδικασίες που σχετίζονται με τους ελέγχους των εισαγωγών δεν καλύπτονται από τις κατευθυντήριες γραμμές που έχει καταρτίσει η ΔΠΦΠ, για παράδειγμα δεν υπάρχουν συγκεκριμένες οδηγίες σχετικά με τη διαδικασία που πρέπει να ακολουθείται κατά τη διενέργεια ελέγχων εγγράφων, ταυτότητας ή φυτοϋγειονομικών ελέγχων, ή με τη διαδικασία που πρέπει να ακολουθείται σε περίπτωση μη συμμόρφωσης. 15. Στον λιμένα Θεσσαλονίκης, το ΠΚΦΠΕ είχε ετοιμάσει ένα τοπικό έγγραφο καθοδήγησης σχετικά με τις διαδικασίες των εισαγωγών, ενώ η ΔΠΦΠ δήλωσε ότι το εν λόγω έγγραφο δεν είχε εγκριθεί σε κεντρικό επίπεδο. Στους Ευζώνους (το σημείο διέλευσης χερσαίων συνόρων με την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας) οι ΔΑΟΚΠΕ εξήγησαν ότι σχεδίαζαν να ετοιμάσουν τις δικές τους κατευθυντήριες γραμμές επιθεώρησης, προκειμένου να διασφαλιστεί η συνέπεια της προσέγγισης από διαφορετικούς επιθεωρητές. 16. Οι επιθεωρητές που διενεργούν ελέγχους εισαγωγών δεν έχουν γραπτές, 6

12 επικαιροποιημένες εθνικές κατευθυντήριες γραμμές επιθεώρησης, γεγονός που δεν συνάδει με το σημείο 1 του παραρτήματος της οδηγίας 98/22/ΕΚ της Επιτροπής. 17. Η ΔΠΦΠ ανέφερε ότι για προϊόντα που βρίσκονται στο πεδίο εφαρμογής έκτακτων μέτρων της ΕΕ, οι επιθεωρητές οφείλουν να ακολουθούν τις ειδικές διατάξεις της νομοθεσίας, δεδομένου ότι συνδέονται με τους ελέγχους των εισαγωγών (π.χ. δειγματοληψία εισαγόμενων πατατών από την Αίγυπτο). 18. Η ΔΠΦΠ πληροφόρησε την ομάδα ελέγχου ότι οι αλλαγές στη νομοθεσία ή στο πεδίο εφαρμογής των ελέγχων των εισαγωγών κοινοποιούνται ταχέως στα ΠΚΠΦΠΕ και στις ΔΑΟΚΠΕ μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και, επίσης, στους επιθεωρητές κατά τη διάρκεια της επαναληπτικής κατάρτισης. Η ομάδα ελέγχου επιβεβαίωσε, μέσω παρατήρησης, ότι αυτό ίσχυε στους σταθμούς επιθεώρησης τους οποίους επισκέφτηκε κατά τη διάρκεια του ελέγχου. 19. Κατά την παρακολούθηση των επιθεωρήσεων σε πέντε σταθμούς επιθεώρησης, η ομάδα ελέγχου ενημερώθηκε από τους τοπικούς φυτοϋγειονομικούς επιθεωρητές ότι δεν έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τις παρακρατήσεις που γίνονται από άλλα κράτη μέλη, είτε απευθείας μέσω του EUROPHYT είτε με άλλα μέσα. Αυτό δεν είναι σύμφωνο με το σημείο 1 του παραρτήματος της οδηγίας 98/22/ΕΚ της Επιτροπής. Η ΔΠΦΠ ανέφερε ότι αυτό οφειλόταν σε περιορισμούς στον αριθμό των στοιχείων χρήστη που είχαν οριστεί από τη ΔΠΦΠ για το σύστημα EUROPHYT. Κατά την καταληκτική συνεδρίαση του ελέγχου, η ΔΠΦΠ ενημέρωσε την ομάδα ελέγχου ότι είχε λάβει επιπλέον στοιχεία χρήστη, τα οποία θα διανέμονταν σε κάθε επιθεωρητή που συμμετέχει σε φυτοϋγειονομικούς ελέγχους των εισαγωγών. 20. Η ΔΠΦΠ ανέφερε ότι τα στοιχεία επιθεώρησης καταγράφονται και ταξινομούνται τοπικά από κάθε ΠΚΦΠΕ και ΔΑΟΚΠΕ και όχι σε ένα εθνικό σύστημα. Η ΔΠΦΠ εξήγησε ότι για τον λόγο αυτό δεν είχε τη δυνατότητα να παράσχει ενοποιημένα στοιχεία για τις εισαγωγές ειδών που υπόκεινται σε ρυθμίσεις για την Ελλάδα κατά το χρονικό διάστημα του ελέγχου, ενώ τα παρείχε στη συνέχεια. Η ΔΠΦΠ δεν ήταν, επίσης, σε θέση να παράσχει ενοποιημένα αριθμητικά στοιχεία για τους ελέγχους που είχαν πραγματοποιηθεί σε ΥΞΣ που συνδεόταν με ειδικά εμπορεύματα από την Κίνα, και δεν παρέσχε πληροφορίες για το ζήτημα αυτό στην Επιτροπή, γεγονός που δεν είναι σύμφωνο με το άρθρο 5 της απόφασης 2013/92/ΕΕ (βλ. ενότητα παρακάτω). Στην καταληκτική συνεδρίαση του ελέγχου, η ΔΠΦΠ δήλωσε ότι ένα νέο εθνικό σύστημα τεχνολογίας πληροφοριών (ΤΠ) βρισκόταν σε στάδιο ανάπτυξης, το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την κεντρική καταγραφή και αποθήκευση των στοιχείων επιθεώρησης σχετικά με τους φυτοϋγειονομικούς ελέγχους των εισαγωγών και ότι υπήρχε η πρόθεση το σύστημα αυτό να συνδεθεί με το σύστημα TRACES Σχεδιασμός των επίσημων ελέγχων 21. Οι έλεγχοι των εισαγωγών σχεδιάζονται με βάση την κοινοποίηση εισαγωγής την οποία παρέχουν οι εισαγωγείς ή οι υπεύθυνοι εισαγωγών (βλ. ενότητα παρακάτω). Στην πράξη, στα σημεία διέλευσης χερσαίων συνόρων, αυτή η κοινοποίηση λαμβάνεται όταν 7

13 μια αποστολή έχει φτάσει στον σταθμό επιθεώρησης. Στη συνέχεια, η αποστολή κρατείται έως ότου είναι διαθέσιμος ο επιθεωρητής για τη διενέργεια των ελέγχων. Οι έλεγχοι στοχεύουν εμπορεύματα που υπόκεινται σε ρυθμίσεις και εμπορεύματα που δεν υπόκεινται σε ρυθμίσεις όταν βρίσκονται στο πεδίο εφαρμογής των ελέγχων ασφάλειας και ποιότητας των τροφίμων. 22. Στους σταθμούς επιθεώρησης που επισκέφθηκε η ομάδα ελέγχου οι επιθεωρητές εξήγησαν ότι, στο πλαίσιο του ελέγχου εγγράφων, εντοπίζουν νέες συναλλαγές σε εμπορεύματα που υπόκεινται σε ρυθμίσεις και σε εμπορεύματα που δεν υπόκεινται σε ρυθμίσεις. Αυτό βασίζεται στις γνώσεις και την πείρα των επιθεωρητών σχετικά με την υπάρχουσα συναλλαγή κατά τον ορισμό μιας νέας εμπορικής συναλλαγής λαμβάνεται υπόψη το εμπόρευμα, η καταγωγή, ο εισαγωγέας και ο εξαγωγέας. Αυτές οι αποστολές υποβάλλονται σε εξαιρετικά αυστηρούς ελέγχους, συμπεριλαμβανομένης της δειγματοληψίας για την ανίχνευση λανθάνουσας μόλυνσης. Η ομάδα ελέγχου επιβεβαίωσε την εφαρμογή αυτής της προσέγγισης κατά την εξέταση των αρχείων εγγράφων. 23. Τα ΠΚΦΠΕ και οι ΔΑΟΚΠΕ που είναι αρμόδιες για τους σταθμούς επιθεώρησης που επισκέφθηκε η ομάδα ελέγχου ανέφεραν ότι οι αριθμοί του προσωπικού εξετάστηκαν σε ετήσια βάση σύμφωνα με τα εμπορικά στοιχεία για το προηγούμενο έτος, μαζί με οποιαδήποτε τοπική γνώση των νέων συναλλαγών που ενδέχεται να ανοίξουν κατά το επόμενο έτος. Με βάση την εν λόγω αξιολόγηση, αν απαιτείται επιπλέον προσωπικό, υποβάλλεται αίτηση στο αρμόδιο υπουργείο για αύξηση του προϋπολογισμού. Τα ΠΚΦΠΕ και οι ΔΑΟΚΠΕ δήλωσαν ότι, για την εξασφάλιση ανθεκτικότητας στις πιο απότομες αλλαγές του φόρτου εργασίας, ένας αριθμός επιθεωρητών που συμμετέχουν σε άλλους ρυθμιστικούς ελέγχους ήταν καταρτισμένοι και ικανοί να διενεργούν φυτοϋγειονομικούς ελέγχους των εισαγωγών, ώστε να μπορούν να καλούνται, αν χρειαστεί Διαδικασίες επαλήθευσης και έλεγχος 24. Η ΔΠΦΠ εξήγησε ότι η συνέπεια της προσέγγισης στους διάφορους σταθμούς επιθεώρησης και στους εγκεκριμένους τόπους επιθεώρησης είναι εξασφαλισμένη, χάρη στα ετήσια επαναληπτικά μαθήματα κατάρτισης καθώς και στην τακτική επικοινωνία που υπάρχει μεταξύ της ΔΠΦΠ και των περιφερειακών και τοπικών υπηρεσιών. Η ΔΠΦΠ ανέφερε ότι το γενικό σύστημα εσωτερικών ελέγχων για τους επίσημους ελέγχους δεν καλύπτει τους φυτοϋγειονομικούς ελέγχους των εισαγωγών. 25. Κατά τη διάρκεια επισκέψεων σε διάφορους σταθμούς επιθεώρησης, η ομάδα ελέγχου παρατήρησε ότι υπήρχαν ορισμένες διαφορές στην εφαρμογή των ελέγχων στα διάφορα ΠΚΦΠΕ και στις ΔΑΟΚΠΕ (βλ. ενότητες και παρακάτω). Συμπεράσματα για την οργάνωση των φυτοϋγειονομικών ελέγχων των εισαγωγών 26. Οι επιθεωρητές διαθέτουν τις απαραίτητες νομικές εξουσίες για την επιβολή των φυτοϋγειονομικών ελέγχων και το πεδίο εφαρμογής των εν λόγω εξουσιών επεκτείνεται 8

14 σε είδη που δεν υπόκεινται σε ρυθμίσεις, καθώς και σε επιβλαβείς οργανισμούς που δεν υπόκεινται σε ρυθμίσεις. Αυτό καθιστά δυνατούς τους αποτελεσματικούς ελέγχους των εισαγωγών για την υγεία των φυτών. 27. Η απουσία εθνικών κατευθυντήριων γραμμών για τις επιθεωρήσεις σημαίνει ότι οι έλεγχοι των εισαγωγών δεν εφαρμόζονται με συνέπεια στους διάφορους σταθμούς επιθεώρησης, και στην περίπτωση μικρών ποσοτήτων οπωροκηπευτικών που εισάγονται μέσω των Κήπων, η εφαρμογή δεν είναι σύμφωνη με τις απαιτήσεις της ΕΕ (βλέπε ενότητα παρακάτω). 28. Η έλλειψη πληροφοριών σχετικά με τις παρακρατήσεις που γίνονται από άλλα κράτη μέλη εμποδίζει τη στοχοποίηση αποστολών υψηλού κινδύνου. 5.2 ΣΥΝΕΡΓΑΣΊΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΊΑ ΜΕ ΤΙΣ ΤΕΛΩΝΕΙΑΚΈΣ ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΌΜΕΝΑ ΜΈΡΗ Νομικές απαιτήσεις Άρθρο 6 της οδηγίας 2004/103/ΕΚ της Επιτροπής. Πορίσματα Τελωνεία 29. Η ΔΠΦΠ ενημέρωσε την ομάδα ελέγχου ότι το πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ των τελωνειακών και των φυτοϋγειονομικών υπηρεσιών είχε θεσπιστεί σε έγγραφο (αριθ.: D19A ) με ημερομηνία 14 Δεκεμβρίου 2011, που εκδόθηκε από το Υπουργείο Οικονομικών, το οποίο είναι αρμόδιο για την τελωνειακή υπηρεσία. Το έγγραφο ορίζει τις αρμοδιότητες και των δύο υπηρεσιών κατά την εφαρμογή των φυτοϋγειονομικών ελέγχων των εισαγωγών και περιλαμβάνει διατάξεις σχετικά με την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των δύο υπηρεσιών για τη διακίνηση των αποστολών σε εγκεκριμένους τόπους επιθεώρησης, που είναι σύμφωνες με το άρθρο 6 της οδηγίας 2004/103/ΕΚ της Επιτροπής. 30. Το έγγραφο ορίζει επίσης την ευθύνη της τελωνειακής υπηρεσίας για τη διεξαγωγή ελέγχων του ΥΞΣ, συγκεκριμένα για τον έλεγχο της παρουσίας σήματος ISPM 15 και για την παραπομπή του μη συμμορφούμενου ΥΞΣ στις φυτοϋγειονομικές υπηρεσίες για την ανάληψη περαιτέρω δράσης. 31. Η τελωνειακή υπηρεσία ενημέρωσε την ομάδα ελέγχου ότι πραγματοποιεί ελέγχους επιβατών στον Αερολιμένα Αθηνών και ιδιωτικών οχημάτων που φτάνουν στα σημεία διέλευσης χερσαίων συνόρων στους Κήπους (το σημείο διέλευσης χερσαίων συνόρων με την Τουρκία) και στους Ευζώνους (βλ. ενότητα παρακάτω), για την παρουσία φυτών και φυτικών προϊόντων που υπόκεινται σε ρυθμίσεις. 32. Η τελωνειακή υπηρεσία δήλωσε επίσης ότι διενεργεί τακτικούς φυσικούς ελέγχους σε ποσοστό 5-7 % όλων των εισαγόμενων αποστολών, ακολουθώντας προσέγγιση βάσει 9

15 κινδύνου, με στόχο την ανίχνευση περιπτώσεων απάτης και μη καταβολής εισαγωγικών δασμών. Αν κατά τη διάρκεια των εν λόγω ελέγχων εντοπιστούν απαγορευμένα ή μη δηλωθέντα φυτά και φυτικά προϊόντα, η αποστολή δεσμεύεται και παραπέμπεται στην τοπική φυτοϋγειονομική υπηρεσία. Αυτό επιβεβαιώθηκε από καθεμία από τις τοπικές τελωνειακές υπηρεσίες που συναντήθηκαν με την ομάδα ελέγχου. 33. Η τελωνειακή υπηρεσία δήλωσε ότι οι τακτικές επικαιροποιήσεις για αλλαγές των κωδικών TARIC που σχετίζονται με εμπορεύματα που υπόκεινται σε ρυθμίσεις τής κοινοποιούνται από τη ΔΠΦΠ και στη συνέχεια διαδίδονται σε όλα τα τελωνειακά σημεία εισόδου. 34. Κατά τη διάρκεια επισκέψεων σε πέντε σταθμούς επιθεώρησης, η ομάδα ελέγχου συναντήθηκε με τελωνειακούς υπαλλήλους και τους τοπικούς φυτοϋγειονομικούς επιθεωρητές και παρατήρησε ότι υπήρχε καλή συνεργασία και τακτική επικοινωνία μεταξύ των δύο υπηρεσιών και ότι τα φυτά και φυτικά προϊόντα που υπόκεινται σε ρυθμίσεις παρέμεναν υπό τελωνειακό έλεγχο έως ότου η φυτοϋγειονομική υπηρεσία να δώσει άδεια για την αποδέσμευσή τους σύμφωνα με το άρθρο 13 παράγραφος 1 της οδηγίας 2000/29/ΕΚ Ενδιαφερόμενα μέρη 35. Η ΔΠΦΠ πληροφόρησε την ομάδα ελέγχου ότι, στην πράξη, η άμεση επικοινωνία μεταξύ των φυτοϋγειονομικών επιθεωρητών και των εισαγωγέων και των υπευθύνων των εισαγωγών αποδείχθηκε το αποτελεσματικότερο μέσο διάδοσης των πληροφοριών. Παρομοίως, στην περίπτωση εισαγωγέων που δραστηριοποιούνται σε εγκεκριμένους τόπους επιθεώρησης, οι τοπικοί επιθεωρητές των ΔΑΟΚΠΕ παρέχουν συμβουλές και οδηγίες σχετικά με τους ελέγχους των εισαγωγών. Οι επιθεωρητές στους σταθμούς επιθεώρησης στους οποίους πραγματοποιήθηκε επίσκεψη δήλωσαν ότι έχουν στενή συνεργασία με τους εισαγωγείς και ότι, πριν από την έναρξη νέας εμπορικής συναλλαγής, επικοινωνεί μαζί τους ο εισαγωγέας για συμβουλές σχετικά με τις απαιτήσεις εισαγωγής. Η ομάδα ελέγχου παρατήρησε ότι ο εισαγωγέας ή ο υπεύθυνος εισαγωγής είναι πάντα παρών με την αποστολή, ή κοντά σ αυτήν, κατά τον χρόνο της επιθεώρησης. 36. Η ομάδα ελέγχου διαπίστωσε ότι η ΔΠΦΠ δημοσιεύει πληροφορίες που αφορούν φυτοϋγειονομικούς ελέγχους των εισαγωγών στους δικτυακούς τόπους του ΥΠΑΑΤ και του ΜΦΙ, συμπεριλαμβανομένων επικαιροποιήσεων της νομοθεσίας ή του πεδίου εφαρμογής των ελέγχων των εισαγωγών, καθώς και πληροφορίες σχετικά με τις νέες και αναδυόμενες απειλές από συγκεκριμένους επιβλαβείς οργανισμούς. 37. Αφίσες που εξέδωσε η Ευρωπαϊκή και Μεσογειακή Οργάνωση για την Προστασία των Φυτών για να επισημάνει τον κίνδυνο της εισαγωγής φυτών και φυτικών προϊόντων είχαν αναρτηθεί σε όλα τα σημεία εισόδου που επισκέφτηκε η ομάδα. 38. Η ΔΠΦΠ ανέφερε ότι είχε επίγνωση του αυξανόμενου εμπορίου φυτών και φυτικών προϊόντων από εμπόρους λιανικής μέσω του διαδικτύου και του επακόλουθου 10

16 φυτοϋγειονομικού κινδύνου. Ωστόσο, κατά τον χρόνο διενέργειας του ελέγχου δεν εφαρμοζόταν κάποιο ειδικό πρόγραμμα ελέγχου σε εθνικό επίπεδο για τις εν λόγω εισαγωγές. Συμπεράσματα σχετικά με τη συνεργασία και την επικοινωνία με τις τελωνειακές υπηρεσίες και τα ενδιαφερόμενα μέρη 39. Η καλή επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ των τελωνειακών και φυτοϋγειονομικών υπηρεσιών διασφαλίζουν κατάλληλη εποπτεία και έλεγχο των φυτών και φυτικών προϊόντων που υπόκεινται σε ρυθμίσεις, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της ΕΕ. 40. Αυτό ενισχύεται από την αποτελεσματική επικοινωνία με τα ενδιαφερόμενα μέρη. 5.3 ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΉΣ Νομικές απαιτήσεις Άρθρο 4, άρθρο 13 παράγραφος 1, άρθρο 13 παράγραφος 3, άρθρο 13β παράγραφοι 1 και 3, άρθρο13γ παράγραφος 1 στοιχείο γ) σημείο ii) και άρθρο 16 παράγραφος 2 της οδηγίας 2000/29/ΕΚ του Συμβουλίου. Οδηγία 2004/103/ΕΚ της Επιτροπής. Πορίσματα Κοινοποίηση εισαγωγής 41. Η ΔΠΦΠ ανέφερε ότι οι εισαγωγείς οφείλουν να υποβάλλουν κοινοποίηση εισαγωγής 24 ώρες πριν από την άφιξη των εμπορευμάτων που υπόκεινται σε ρυθμίσεις, αλλά ότι αυτό αποτελεί διαδικαστική υποχρέωση χωρίς καμία νομική βάση. Οι επιθεωρητές στους σταθμούς επιθεώρησης που επισκέφθηκε η ομάδα ελέγχου το επιβεβαίωσαν, αλλά εξήγησαν ότι στην πράξη η απαίτηση αυτή σπανίως τηρούνταν και ότι η κοινοποίηση συνήθως λαμβάνεται πολύ κοντά ή κατά την άφιξη της αποστολής στο σημείο εισόδου. 42. Οι επιθεωρητές ενημέρωσαν την ομάδα ελέγχου ότι οι εισαγωγείς ή οι υπεύθυνοι εισαγωγής στέλνουν φάκελο μέσω φαξ, ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή τον παρουσιάζουν αυτοπροσώπως στην τοπική φυτοϋγειονομική υπηρεσία για αποστολές φυτών ή φυτικών προϊόντων που υπόκεινται σε ρυθμίσεις κατά τη διάρκεια ή κοντά στη στιγμή της εκφόρτωσης της. Ο φάκελος αυτός περιλαμβάνει «έντυπο κοινοποίησης εισαγωγής», φυτοϋγειονομικό πιστοποιητικό, έγγραφο τελωνειακής διασάφησης, έγγραφο μεταφοράς και εμπορικό τιμολόγιο Τελωνειακή επιτήρηση 43. Η τελωνειακή υπηρεσία δήλωσε ότι, σε αντίθεση με όλα τα άλλα εμπορεύματα που καλύπτονται από όλους τους υπόλοιπους υγειονομικούς κανονισμούς, οι κωδικοί 11

17 TARIC για φυτά και φυτικά προϊόντα που υπόκεινται σε ρυθμίσεις και είναι απαγορευμένα δεν έχουν χαρακτηριστεί στο πλαίσιο του τελωνειακού συστήματος ελέγχου εισαγωγών, το οποίο αποτελεί μέρος του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος Ελληνικών Τελωνείων («ICISnet»). Αντ αυτού, ο διασαφιστής (συνήθως ένας υπεύθυνος εισαγωγής) πρέπει να συμπληρώσει συγκεκριμένο τμήμα της τελωνειακής διασάφησης (τετραγωνίδιο 44), όπου να δηλώνει ότι η αποστολή περιλαμβάνει εμπορεύματα που απαιτούν φυτοϋγειονομικούς ελέγχους. Ως δευτερεύοντα έλεγχο, οι τελωνειακοί υπάλληλοι υποχρεούνται να ελέγχουν τις διασαφήσεις για τους σχετικούς κωδικούς TARIC, με βάση κατάλογο που παρέσχε η ΔΠΦΠ και να αναφέρουν τις αποστολές που περιέχουν φυτά και φυτικά προϊόντα στις φυτοϋγειονομικές υπηρεσίες, ακόμα και αν δεν έχει συμπληρωθεί το «τετραγωνίδιο 44». Οι τοπικές τελωνειακές υπηρεσίες δήλωσαν ότι θα εφαρμόζονται κυρώσεις σε περίπτωση που ο ίδιος εισαγωγέας ή υπεύθυνος εισαγωγής δεν έχει συμπληρώσει το «τετραγωνίδιο 44» για αποστολές που περιέχουν φυτά ή φυτικά προϊόντα που υπόκεινται σε ρυθμίσεις. 44. Η ΔΠΦΠ πληροφόρησε την ομάδα ελέγχου ότι έχει δρομολογηθεί η διαδικασία χαρακτηρισμού των κωδικών TARIC που σχετίζονται με τα είδη που υπόκεινται σε ρυθμίσεις. Η διαδικασία ξεκίνησε λίγο πριν από τη διενέργεια του ελέγχου και η ΔΠΦΠ δεν μπορούσε να παράσχει χρονοδιάγραμμα για την ολοκλήρωσή της τη στιγμή του ελέγχου. Το ΠΚΦΠΕ στον λιμένα Θεσσαλονίκης δήλωσε ότι είχε ήδη επιχειρήσει να χαρακτηρίσει κωδικούς TARIC για τα φυτά και φυτικά προϊόντα που υπόκεινται σε ρυθμίσεις με την τοπική τελωνειακή υπηρεσία και είχε προετοιμάσει κατάλογο των κωδικών αυτών, αλλά αυτή η πρωτοβουλία δεν είχε επιτυχία. Το ΠΚΦΠΕ δήλωσε ότι μια τέτοια ανάλυση χαρακτηριστικών θα εμπόδιζε τη διέλευση αποστολών που διέρχονται από το σημείο εισόδου χωρίς να έχουν ολοκληρωθεί οι φυτοϋγειονομικοί έλεγχοι. 45. Στους σταθμούς επιθεώρησης που επισκέφθηκε η ομάδα ελέγχου, οι τελωνειακές και φυτοϋγειονομικές υπηρεσίες δήλωσαν ότι, στην πράξη, όλες οι αποστολές που περιέχουν φυτά και φυτικά προϊόντα, είτε υπόκεινται σε ρυθμίσεις είτε όχι, παραπέμπονται στους τοπικούς φυτοϋγειονομικούς επιθεωρητές, έτσι ώστε να προσδιορίσουν αν απαιτούνται φυτοϋγειονομικοί έλεγχοι. Τα έγγραφα που συνοδεύουν τις εν λόγω αποστολές ελέγχονται από τις φυτοϋγειονομικές υπηρεσίες, ώστε να εντοπιστούν είδη που υπόκεινται σε ρυθμίσεις τα οποία απαιτούν επιθεώρηση. Το ΠΚΦΠΕ και οι ΔΑΟΚΠΕ εξήγησαν ότι αυτό γινόταν, εν μέρει, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι αποστολές που υπόκεινται σε ρυθμίσεις δεν θα διέρχονται από τον λιμένα χωρίς να υπόκεινται σε φυτοϋγειονομικούς ελέγχους στις περιπτώσεις που δεν έχει συμπληρωθεί το «τετραγωνίδιο 44». 46. Οι τελωνειακές υπηρεσίες που συναντήθηκαν με την ομάδα ελέγχου δήλωσαν ότι, κατά τους δικούς τους ελέγχους, δεν είχαν διαπιστώσει καμία περίπτωση ειδών που υπόκεινται σε ρυθμίσεις και τα οποία δεν είχαν κοινοποιηθεί στη φυτοϋγειονομική υπηρεσία. 12

18 47. Οι φυτοϋγειονομικοί επιθεωρητές δήλωσαν ότι επικυρώνουν αντίγραφο του τελωνειακού εγγράφου εισόδου με επίσημη σφραγίδα ώστε να εγκρίνουν την αποδέσμευση αποστολής. 48. Κατά τις επισκέψεις στους σταθμούς επιθεώρησης, η ομάδα ελέγχου διαπίστωσε ότι οι αποστολές παρακρατούνται στα σύνορα εν αναμονή επιθεώρησης και ότι δεν ήταν δυνατόν να εκτελωνιστούν έως ότου η φυτοϋγειονομική υπηρεσία εγκρίνει την αποδέσμευσή τους, κάτι που συνάδει με το άρθρο 13 παράγραφος 1 της οδηγίας 2000/29/ΕΚ Εφαρμογή της οδηγίας 2004/103/ΕΚ 49. Η ΔΠΦΠ ενημέρωσε την ομάδα ελέγχου ότι, προκειμένου να λειτουργεί ως εγκεκριμένος τόπος επιθεώρησης, πρέπει πρώτα να υποβληθεί αίτηση στην τοπική ΔΑΟΚΠΕ, συνοδευόμενη από τεχνικό φάκελο που να καθορίζει πώς προτίθεται ο υπεύθυνος να τηρήσει τις απαιτήσεις της οδηγίας 2004/103/ΕΚ και τις απαιτήσεις της τελωνειακής υπηρεσίας. Τόσο οι επιθεωρητές της ΔΑΟΚΠΕ όσο και οι τελωνειακοί υπάλληλοι επισκέπτονται τη δομή που αποτελεί το αντικείμενο της αίτησης για να επαληθεύσουν τη συμμόρφωση και στη συνέχεια χορηγείται έγκριση μέσω υπουργικού διατάγματος. Η ΔΠΦΠ ανέφερε ότι κατά τη χρονική στιγμή του ελέγχου υπήρχαν πέντε εγκεκριμένοι τόποι επιθεώρησης και ότι μόνο ένας από αυτούς ήταν ενεργός. Η ΔΑΟΚΠΕ εξήγησε ότι εξασφαλίζει τη διαρκή συμμόρφωση εγκεκριμένων τόπων επιθεώρησης με τη διεξαγωγή ελέγχων κατά τη διάρκεια κάθε επίσκεψης που πραγματοποιεί για τη διενέργεια επιθεωρήσεων, που στην πράξη είναι δύο έως τρεις φορές ετησίως. 50. Η ΔΠΦΠ εξήγησε ότι ο έλεγχος εγγράφων διεξάγεται στο σημείο εισόδου και ότι εκδίδεται φυτοϋγειονομικό έγγραφο διακίνησης, το οποίο η ομάδα ελέγχου διαπίστωσε ότι ήταν σύμφωνο με το υπόδειγμα στο παράρτημα της οδηγίας 2004/103/ΕΚ. Η αποστολή στη συνέχεια σφραγίζεται επισήμως από την τοπική τελωνειακή υπηρεσία και επιτρέπεται να διακινηθεί στον εγκεκριμένο τόπο επιθεώρησης υπό τελωνειακή επιτήρηση. Η σφραγίδα μπορεί διαρρηχθεί μόνο υπό την παρουσία τελωνειακού υπαλλήλου και επιθεωρητή της ΔΑΟΚΠΕ. 51. Η ομάδα ελέγχου εξέτασε τις διαδικασίες και απαιτήσεις με τις οποίες θα πρέπει να συμμορφώνονται οι εγκεκριμένοι τόποι επιθεώρησης και διαπίστωσε ότι αυτές είναι σύμφωνες με τα άρθρα 2 και 4 της οδηγίας 2004/103/ΕΚ Ταχυδρομικές και ταχυμεταφορικές εισαγωγές 52. Η ΔΠΦΠ ανέφερε ότι, κατά τον χρόνο του ελέγχου, δεν διενεργούνταν συγκεκριμένοι έλεγχοι για τις ταχυδρομικές και ταχυμεταφορικές εισαγωγές ειδών που υπόκεινται σε ρυθμίσεις, αλλά ότι οι τελωνειακοί υπάλληλοι είχαν λάβει οδηγίες να αναφέρουν τυχόν ευρήματα «φυτικού υλικού» στην τοπική φυτοϋγειονομική υπηρεσία. Το ΠΚΦΠΕ στον Πειραιά, το οποίο έχει δικαιοδοσία για το κύριο κέντρο ταχυδρομικής διεκπεραίωσης που βρίσκεται στην Αθήνα, δήλωσε ότι τα τελωνεία είχαν αναφέρει έναν αριθμό 13

19 πακέτων με σπόρους που είχαν βρεθεί κατά τη διάρκεια των ελέγχων τους σε ταχυδρομικές εισαγωγές και ότι τα εν λόγω πακέτα είχαν καταστραφεί από το ΠΚΠΦΠΕ λόγω της απουσίας φυτοϋγειονομικού πιστοποιητικού. Κατά τον χρόνο διενέργειας του ελέγχου, έξι τέτοιες παρακρατήσεις είχαν αναφερθεί από την Ελλάδα μέσω του συστήματος EUROPHYT το Εξαιρέσεις για μικρές ποσότητες και έλεγχοι επιβατών 53. Η ΔΠΦΠ ανέφερε ότι δεν έχουν καθοριστεί εξαιρέσεις για μικρές ποσότητες στην Ελλάδα, διότι θεωρεί ότι οι εν λόγω εισαγωγές ενέχουν φυτοϋγειονομικό κίνδυνο, επομένως οποιαδήποτε ποσότητα φυτών και φυτικών προϊόντων που υπόκεινται σε ρυθμίσεις πρέπει να συμμορφώνεται με τις συνήθεις απαιτήσεις για την εισαγωγή τους και να είναι αντικείμενο επίσημων ελέγχων κατά την εισαγωγή. 54. Ωστόσο, η τελωνειακή υπηρεσία του σταθμού επιθεώρησης στους Κήπους δήλωσε ότι, σε συμφωνία με τη ΔΑΟΚΠΕ, επιτρέπονται για είσοδο μικρές ποσότητες οπωροκηπευτικών που υπόκεινται σε ρυθμίσεις (εκτός από πατάτες) χωρίς να αναφέρονται στις φυτοϋγειονομικές υπηρεσίες για ελέγχους εισαγωγών. Η τελωνειακή υπηρεσία όρισε τη «μικρή ποσότητα» ως ποσότητα μικρότερη από τέσσερα κιλά σε βάρος και εξήγησε ότι σ αυτές τις περιπτώσεις δεν ελέγχει για την παρουσία συνοδευτικού φυτοϋγειονομικού πιστοποιητικού. Τα οπωροκηπευτικά που υπερβαίνουν τα τέσσερα κιλά αναφέρονται στη φυτοϋγειονομική υπηρεσία. Η τελωνειακή υπηρεσία δήλωσε ότι τα φυτά που προορίζονται για φύτευση, οι πατάτες ή το χώμα, δεν επιτρέπονται και θα τους απαγορευόταν η είσοδος, χωρίς παραπομπή στις φυτοϋγειονομικές υπηρεσίες. Η ΔΑΟΚΠΕ επιβεβαίωσε ότι αυτό είχε συμφωνηθεί ως τοπική διαδικασία με την τελωνειακή υπηρεσία και ότι δεν γνώριζε ότι αυτό ήταν αντίθετο με την εθνική πολιτική. Η μέθοδος που εφάρμοζε η τελωνειακή υπηρεσία στους Κήπους, σύμφωνα με τη ΔΑΟΚΠΕ, δεν είναι σύμφωνη με το άρθρο 13 παράγραφος 1 της οδηγίας 2000/29/ΕΚ. 55. Στον σταθμό επιθεώρησης στους Ευζώνους η ομάδα ελέγχου συναντήθηκε με την τοπική τελωνειακή υπηρεσία, η οποία δήλωσε ότι ελέγχει μεγάλο μέρος των ιδιωτικών οχημάτων που διέρχονται τα σύνορα, με πρωταρχικό στόχο τον έλεγχο για μη δηλωθέντα προϊόντα καπνού και αλκοόλ. Κατά τη διάρκεια των ελέγχων η τελωνειακή υπηρεσία ψάχνει επίσης για φυτά και φυτικά προϊόντα, είτε υπόκεινται σε ρυθμίσεις είτε όχι, και σε περίπτωση που βρει, τούς απαγορεύει την είσοδο στην Ελλάδα. Η τελωνειακή υπηρεσία δήλωσε ότι οι εν λόγω απορρίψεις λαμβάνουν χώρα σε καθημερινή βάση, αλλά δεν τηρούνται αρχεία των απορρίψεων αυτών. Εξήγησαν επίσης ότι ο λόγος που υποβάλλονται σε απόρριψη και τα είδη που δεν υπόκεινται σε ρυθμίσεις είναι για να καταστεί το σύστημα όσο το δυνατόν πιο απλό στην εφαρμογή του. 56. Η ΔΠΦΠ ενημέρωσε την ομάδα ελέγχου ότι οι παρακρατήσεις που σχετίζονται με επιβάτες σε ιδιωτικά οχήματα δεν κοινοποιούνται στο σύστημα EUROPHYT. 57. Στον αερολιμένα Αθηνών, το ΠΚΦΠΕ δήλωσε ότι βασίζεται στην τελωνειακή υπηρεσία 14

20 για τη διενέργεια ελέγχων για φυτά και φυτικά προϊόντα στις ροές των επιβατών. Σε περίπτωση που εντοπιστούν φυτά ή φυτικά προϊόντα, η υπόθεση θα πρέπει να παραπεμφθεί στην τοπική φυτοϋγειονομική υπηρεσία για παρακολούθηση. Δεν υπήρχαν αρχεία τέτοιων παραπομπών, και το ΠΚΦΠΕ δεν μπορούσε να θυμηθεί να έχει συμβεί κάτι τέτοιο Έλεγχοι ειδών που δεν υπόκεινται σε ρυθμίσεις και έλεγχοι για επιβλαβείς οργανισμούς που δεν υπόκεινται σε ρυθμίσεις 58. Κατά τη διάρκεια του 2016 πραγματοποιήθηκαν έλεγχοι εισαγωγών σε είδη που δεν υπόκεινται σε ρυθμίσεις στην Ελλάδα. 59. Εκτός από τη Θεσσαλονίκη, οι επιθεωρητές στους σταθμούς επιθεώρησης που επισκέφθηκε η ομάδα ελέγχου δήλωσαν ότι φυτοϋγειονομικοί έλεγχοι διενεργούνται τακτικά σε εμπορεύματα που δεν υπόκεινται σε ρυθμίσεις τα οποία υπόκεινται σε ελέγχους ασφάλειας και ποιότητας των τροφίμων, επειδή όλοι αυτοί οι έλεγχοι εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των ίδιων επιθεωρητών. Αυτοί οι έλεγχοι συνέβαλαν σημαντικά στον συνολικό αριθμό επιθεωρήσεων σε είδη που δεν υπόκεινται σε ρυθμίσεις. Επίσης, οι επιθεωρητές ανέφεραν ότι, όταν διενεργούν ελέγχους των εγγράφων που συνοδεύουν αποστολές ειδών που δεν υπόκεινται σε ρυθμίσεις, εντοπίζουν νέες εμπορικές συναλλαγές (με βάση το εμπόρευμα, την καταγωγή, τον εισαγωγέα ή εξαγωγέα) και τα επιλέγουν για φυτοϋγειονομικούς ελέγχους, προκειμένου να αξιολογηθεί ο κίνδυνος που μπορεί να εγκυμονούν οι εν λόγω συναλλαγές. Αυτοί οι έλεγχοι είναι σύμφωνοι με το άρθρο 13 παράγραφος 3 της οδηγίας 2000/29/ΕΚ. 60. Οι επιθεωρητές στον λιμένα Θεσσαλονίκης δήλωσαν ότι δεν διενεργούν συχνά ελέγχους ειδών που δεν υπόκεινται σε ρυθμίσεις, επειδή έχουν αρμοδιότητα μόνο για φυτοϋγειονομικούς ελέγχους, ενώ με την ασφάλεια και την ποιότητα των τροφίμων ασχολούνται άλλες υπηρεσίες. Ωστόσο, οι επιθεωρητές που συμμετέχουν σε ελέγχους για την ασφάλεια και την ποιότητα των τροφίμων είχαν λάβει οδηγίες να αναφέρουν τυχόν υπόνοιες για την παρουσία παρασίτων κατά τις επιθεωρήσεις τους στη φυτοϋγειονομική υπηρεσία Έλεγχοι για απαγορευμένα και μη δηλωθέντα είδη 61. Η ΔΠΦΠ ανέφερε ότι οι συστηματικοί έλεγχοι ειδών που δεν υπόκεινται σε ρυθμίσεις, τα οποία περιγράφονται λεπτομερώς στην ενότητα παραπάνω, περιλαμβάνουν ελέγχους για απαγορευμένα και μη δηλωθέντα είδη. Επιπλέον, και όπως περιγράφεται λεπτομερώς στην ενότητα παραπάνω, οι επιθεωρητές διενεργούν ελέγχους εγγράφων σε όλα τα φυτά και φυτικά προϊόντα που τους διαβιβάζονται από τα τελωνεία, περιλαμβανομένου ελέγχου για απαγορευμένα είδη και είδη που υπόκεινται σε ρυθμίσεις τα οποία δεν έχουν επισημανθεί για φυτοϋγειονομικούς ελέγχους στο «τετραγωνίδιο 44» της τελωνειακής διασάφησης. 15

21 Συμπεράσματα σχετικά με τις διαδικασίες εισαγωγής 62. Οι διαδικασίες που εφαρμόζονται για την εισαγωγή φυτών και φυτικών προϊόντων που υπόκεινται σε ρυθμίσεις γενικά διασφαλίζουν ότι υπόκεινται σε εποπτεία και σε ελέγχους εισαγωγών, όπως απαιτείται από τη νομοθεσία της ΕΕ. 63. Ωστόσο, μικρές ποσότητες οπωροκηπευτικών που υπόκεινται σε ρυθμίσεις, τα οποία θεωρούνται ότι παρουσιάζουν φυτοϋγειονομικό κίνδυνο, εισάγονται μέσω της διέλευσης των συνόρων στους Κήπους χωρίς να υπόκεινται σε ελέγχους εισαγωγής. Κατά συνέπεια, ο κίνδυνος δεν μετριάζεται καταλλήλως. 64. Οι φυτοϋγειονομικοί έλεγχοι διενεργούνται σε νέες συναλλαγές εμπορευμάτων που δεν υπόκεινται σε ρυθμίσεις και σε εμπορεύματα που υπόκεινται σε ρυθμίσεις με ελέγχους ασφάλειας των τροφίμων αλλά όχι σε φυτοϋγειονομικές ρυθμίσεις. Αυτό παρέχει την ευκαιρία να προσδιοριστούν νέοι και νεοεμφανιζόμενοι φυτοϋγειονομικοί κίνδυνοι. 5.4 ΕΠΙΘΕΩΡΉΣΕΙΣ ΕΙΣΑΓΩΓΏΝ Νομικές απαιτήσεις Άρθρο 13 παράγραφος 1 σημεία i) και ii), άρθρο 13α παράγραφος 1 στοιχείο α) και στοιχείο β) σημεία i), ii) και iii), άρθρο 13α παράγραφος 3, άρθρο 13α παράγραφος 4 στοιχεία β), γ) και δ) και άρθρο 13γ παράγραφος 2 στοιχείο β) της οδηγίας 2000/29/ΕΚ του Συμβουλίου. Οδηγία 98/22/ΕΚ της Επιτροπής. Οδηγία 2004/103/ΕΚ της Επιτροπής. Πορίσματα Εγκαταστάσεις στους τόπους όπου πραγματοποιούνται οι έλεγχοι 65. Οι εγκαταστάσεις των επιθεωρήσεων στον αερολιμένα και στους δύο θαλάσσιους λιμένες πληρούν γενικά τις κατάλληλες ελάχιστες προϋποθέσεις που ορίζονται στο παράρτημα της οδηγίας 98/22/ΕΚ της Επιτροπής. Αυτό είναι σύμφωνο με το άρθρο 1 της ίδιας οδηγίας. 66. Κατά τις επισκέψεις της στους σταθμούς επιθεώρησης στους Ευζώνους και στους Κήπους, όπου υπάρχουν τακτικές εισαγωγές με φορτηγό ειδών που υπόκεινται σε ρυθμίσεις, η ομάδα ελέγχου διαπίστωσε ότι: Ο σταθμός επιθεώρησης Ευζώνων δεν διέθετε εγκαταστάσεις επιθεώρησης, ούτε κατάλληλους χώρους για την επιθεώρηση, επαρκή φωτισμό ή τραπέζια επιθεώρησης και, ως εκ τούτου, δεν ικανοποιεί τις ελάχιστες κατάλληλες προϋποθέσεις που καθορίζονται στο παράρτημα της οδηγίας 98/22/ΕΚ, ιδίως εκείνες που απαριθμούνται στο σημείο 3. Αυτό δεν είναι σύμφωνο με το άρθρο 1 16

22 της ίδιας οδηγίας. Οι φυτοϋγειονομικές υπηρεσίες στους Κήπους δεν έχουν πρόσβαση σε εγκαταστάσεις για την ορθή αποθήκευση των αποστολών που περιμένουν τα αποτελέσματα των εργαστηριακών δοκιμών (βλ. σημείο 77 παρακάτω). Επομένως, ο σταθμός επιθεώρησης δεν πληροί τις κατάλληλες ελάχιστες προϋποθέσεις που καθορίζονται στην παράγραφο 1 του παραρτήματος της οδηγίας 98/22/ΕΚ. Αυτό δεν είναι σύμφωνο με το άρθρο 1 της ίδιας οδηγίας. Στους Ευζώνους και στους Κήπους δεν υπήρχαν εγκαταστάσεις ή εξοπλισμός που να επιτρέπει πρόσβαση σε αποστολές κατά την εκτέλεση των ελέγχων. Αυτό δεν απαιτείται ειδικά από την οδηγία 98/22/ΕΚ, ωστόσο, όπως περιγράφεται λεπτομερώς στην ενότητα παρακάτω, η έλλειψη πρόσβασης δεν εξασφαλίζει ότι οι έλεγχοι μπορούν να διενεργούνται, και πράγματι διενεργούνται, στο σύνολο ή σε αντιπροσωπευτικό δείγμα των αποστολών, κάτι που δεν συνάδει με το άρθρο 13α παράγραφος 1 στοιχείο β) σημεία ii) ή iii) της οδηγίας 2000/29/ΕΚ. Στην περίπτωση του ΥΞΣ που επιλέγεται για έλεγχο, εξαιτίας της έλλειψης πρόσβασης σε αποστολές, οι επιθεωρητές μπορούσαν να ελέγχουν μόνο τα μέρη του ΥΞΣ που ήταν ορατά από πίσω και τα πλάγια του οχήματος μεταφοράς. Κατά συνέπεια, για τις περισσότερες παλέτες ήταν δυνατό να εξεταστεί μόνο μία όψη. Ωστόσο, σε περίπτωση που παρατηρούνται ύποπτα σημεία κατά τη διάρκεια αυτών των ελέγχων, οι φυτοϋγειονομικοί επιθεωρητές εξήγησαν ότι θα απαιτούσαν τη μερική εκφόρτωση της αποστολής, ώστε να καταστεί δυνατός πιο ενδελεχής έλεγχος. Η ομάδα ελέγχου διαπίστωσε ένα παράδειγμα αυτής της περίπτωσης, όταν εντοπίστηκαν ξύλινες παλέτες που φαίνονταν να μη φέρουν το σήμα ISPM Η ομάδα ελέγχου επισκέφθηκε έναν εγκεκριμένο τόπο επιθεώρησης, τον οποίο διαχειριζόταν ένας εισαγωγέας σπόρων. Η ομάδα ελέγχου ξεναγήθηκε στον ξεχωριστό χώρο αποθήκευσης που παρέχεται προκειμένου να μην υπάρχει ανάμειξη προεκτελωνισμένων και εκτελωνισμένων ειδών ή μεταξύ μολυσμένου και «καθαρού» υλικού. Οι εγκαταστάσεις επιθεώρησης ήταν κατάλληλες και η εφαρμογή της οδηγίας 2004/103/ΕΚ σ αυτή την εγκατάσταση ήταν επαρκής Έλεγχοι εγγράφων 68. Τα πρωτότυπα φυτοϋγειονομικά πιστοποιητικά και τα συνοδευτικά έγγραφα πρέπει να παρουσιάζονται στους σταθμούς επιθεώρησης για να μπορέσουν να εκτελωνιστούν οι αποστολές. Η ομάδα ελέγχου παρακολούθησε τη διενέργεια ελέγχων εγγράφων σε πέντε σταθμούς επιθεώρησης και διαπίστωσε ότι: Οι επιθεωρητές είχαν καλή γνώση των απαιτήσεων τεκμηρίωσης και συγκεκριμένα γνώριζαν τις πρόσθετες απαιτήσεις δήλωσης των αποστολών που παραλαμβάνονταν στους σταθμούς επιθεώρησής τους. Οι έλεγχοι ήταν επαρκείς, ώστε να διασφαλίσουν ότι τα φυτοϋγειονομικά 17

23 πιστοποιητικά συμμορφώνονται με τις διατάξεις του άρθρου 13α παράγραφοι 3 και 4 της οδηγίας 2000/29/ΕΚ, που συμφωνούν με το άρθρο 13 παράγραφος 1 σημείο ii) της ίδιας οδηγίας. Τα φυτοϋγειονομικά πιστοποιητικά επικυρώνονται με σφραγίδα εισόδου, την ονομασία της υπηρεσίας και την ημερομηνία εισόδου, σύμφωνα με το άρθρο 13γ παράγραφος 3 της οδηγίας 2000/29/ΕΚ. Στην περίπτωση παρακρατημένων αποστολών, τα φυτοϋγειονομικά πιστοποιητικά ακυρώθηκαν και σφραγίστηκαν με κόκκινη τριγωνική σφραγίδα, σύμφωνα με το άρθρο 13γ παράγραφος 7 της οδηγίας 2000/29/ΕΚ. 69. Τα ΠΚΠΦΠΕ και οι ΔΑΟΚΠΕ ενημέρωσαν την ομάδα ελέγχου ότι είχαν πρόσβαση σε δείγματα φυτοϋγειονομικών πιστοποιητικών από ευρύ φάσμα χωρών και τα εν λόγω δείγματα δημοσιοποιούνταν τακτικά από τη ΔΠΦΠ και, αν υπήρχε υπόνοια ότι το πιστοποιητικό ήταν πλαστό ή παραποιημένο με οποιονδήποτε τρόπο, το έγγραφο θα παραπεμπόταν στη ΔΠΦΠ. Η ΔΠΦΠ ανέφερε ότι τα έγγραφα αυτά θα παραπέμπονται στον εθνικό οργανισμό φυτοπροστασίας της χώρας έκδοσης, ώστε να επιβεβαιώνεται η γνησιότητά τους. Κατά τον χρόνο διενέργειας του ελέγχου, η ΔΠΦΠ ανέφερε ότι δεν είχαν εντοπιστεί πλαστά πιστοποιητικά Έλεγχοι ταυτότητας 70. Η ΔΠΦΠ ενημέρωσε την ομάδα ελέγχου ότι όλες οι αποστολές ειδών που υπόκεινται σε ρυθμίσεις υποβάλλονται σε έλεγχο ταυτότητας ταυτόχρονα με τον φυτοϋγειονομικό έλεγχο και όλα τα συνοδευτικά έγγραφα ελέγχονται επίσης, προκειμένου να διασφαλιστεί η συνοχή τους με το φυτοϋγειονομικό πιστοποιητικό και το έντυπο της κοινοποίησης εισαγωγής. Η ομάδα ελέγχου διαπίστωσε ότι οι έλεγχοι αυτοί ήταν λεπτομερείς και σύμφωνοι με το άρθρο 13α παράγραφος 1 στοιχείο α) και στοιχείο β) σημείο ii) της οδηγίας 2000/29/ΕΚ Φυτοϋγειονομικοί έλεγχοι 71. Η ομάδα ελέγχου παρακολούθησε τους φυτοϋγειονομικούς ελέγχους που διενεργούνται σε πέντε σταθμούς επιθεώρησης, με στόχο να αξιολογήσει κατά πόσον ήταν αντιπροσωπευτικοί για την παρτίδα και αν ο έλεγχος θα μπορούσε από μόνος του να θεωρηθεί λεπτομερής, όπως απαιτείται από το άρθρο 13α παράγραφος 1 στοιχείο α) και το άρθρο 13 παράγραφος 1 σημείο i) της οδηγίας 2000/29/ΕΚ. Κατά τον καθορισμό του κατά πόσον τα δείγματα ήταν αντιπροσωπευτικά, η ομάδα ελέγχου εξέτασε τόσο την πρόσβαση στην αποστολή όσο και το μέγεθος του δείγματος που λαμβάνεται για οπτική επιθεώρηση. Στην εκτίμηση του κατά πόσον οι έλεγχοι ήταν λεπτομερείς, η ομάδα ελέγχου εξέτασε μια σειρά παραγόντων, μεταξύ των οποίων οι εγκαταστάσεις για την επιθεώρηση, η πρόσβαση σε και η γνώση των οδηγιών εργασίας και τα προσόντα του προσωπικού που εκτελεί τους ελέγχους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι δοκιμές για την ανίχνευση λανθάνουσας μόλυνσης θεωρήθηκαν επίσης χαρακτηριστικό σχολαστικής επιθεώρησης. 18